Bijenplanten_web

298 bijenplanten: nectar

298 bijenplanten: nectar en stuifmeel voor honingbijen

heifamilie 299 Cranberry (Vaccinium macrocarpon) Cranberry stond in het verleden ook bekend als Lepeltjeheide en Amerikaanse veenbes. De lang gesteelde bloemen doen wel wat denken aan een Kraanvogel, Crane in het Engels. De vroegere naam Craneberry werd later Cranberry. Aangespoeld De soort behoort tot het geslacht Bosbes (Vaccinium) van de Heifamilie (Ericaceae) en is inheems in Noord-Amerika. Het verhaal gaat dat als gevolg van een schipbreuk een vat met bessen op Terschelling zou zijn aangespoeld. Twee boeren zouden het vat hebben meegenomen en in het binnenduin hebben opengemaakt. Tegenwoordig is de Cranberry algemeen op de Waddeneilanden, vooral op natte zure gronden in de duinvalleien, ook wel plakken genoemd. In de winter komt de vegetatie daar regelmatig onder water te staan en is zo redelijk beschermd tegen de vorst. Bloei aan scheuten van vorig jaar Cranberry is een wintergroene dwergstruik met kruipende, wortelende takken. De planten vormen een dichte mat. Deze is zo compact dat de individuele planten niet meer te onderscheiden zijn. Uit de kruipende takken groeien opgaande stengels. De kort gesteelde ellipsvormige bladeren staan onregelmatig verspreid langs de takken. De bloemen verschijnen aan één jaar oude scheuten. Ze gaan open in de morgen en zijn dan wit of lichtroze. Wanneer bestuiving uitblijft, worden in twee tot drie weken donkerroze. De bloemen hebben een onderstandig vruchtbeginsel. De vier kroonslippen zijn sterk teruggebogen. Met uitzondering van de nerven reflecteren ze zwak ultraviolet. Bij het opengaan van een bloem is de rechte stijl iets korter dan de meeldraden. Als het stuifmeel vrijkomt is de stempel nog droog. Een dag na het opengaan wordt de stijl langer en steekt de stempel ver boven de meeldraden uit. Na bestuiving valt de bloemkroon af. Stuifmeel uit een strooibusje De helmhokken zijn aan hun top kokervormig verlengd en vormen samen een ‘strooibusje’. Het stuifmeel komt vrij als de helmknoppen in trilling worden gebracht. Diverse soorten hommels kunnen, hangend aan de naar beneden gebogen bloemen, de helmknoppen door hun indirecte vliegspieren in trilling brengen. Ze maken daarbij een zoemend geluid (‘buzzen’), dat ontstaat door de botsing van het borststuk tegen de omringende lucht. Honingbijen moeten voor het puren van nectar met de tong tussen de helmknoppen door, waardoor deze ook in trilling worden gebracht en stuifmeel op de onderzijde van de bij valt. Opmerkelijk is dat de bijen daarbij niet buzzen. Het stuifmeel van de Cranberry is relatief zwaar (teraden!) en wordt daarom niet door de wind verspreid. Experimenten in Amerika hebben uitgewezen dat voor de vruchtvorming insectenbezoek vereist is. In cultuur Op een aantal plaatsen is de Cranberry in cultuur. Zo is op Terschelling een aantal hectaren terrein verdiept en voorzien van een regeninstallatie voor de nodige bevloeiing. Uit Amerika zijn cultivars met extra grote bessen ingevoerd. Een plaatselijke imker wordt zo nodig te hulp geroepen voor het plaatsen van bijenvolken, want Cranberry’s zijn voor een goede oogst gebaat bij veel bestuivers. De bessen hebben een paar maanden nodig om rijp te worden. Op Terschelling is de oogst van in het wild groeiende Cranberry’s verpacht. Tijdens de oogst is het plukken van bessen verboden en strafbaar. De bessen worden geoogst met zogenaamde harkbakken. plaat 137. Cranberry A deel van bloeiende plant; B bloemknop; C bloem; D meeldraad; E pakketje van vier stuifmeelkorrels (tetrade); F stamper; G bessen; H zaad.