304 bijenplanten: nectar en stuifmeel voor honingbijen
uwbladigenfamilie 305 Veldhondstong (Cynoglossum officinale) Het geslacht Hondstong (Cynoglossum) behoort tot de Ruwbladigenfamilie (Boraginaceae) en telt zo’n 50 tot 60 soorten, waarvan de Veldhondstong de enige in ons land is. We vinden deze soort in de duinen van Zeeland, Noord- en Zuid-Holland, op Texel en op enkele plaatsen op rivierdijken en in Zuid- Limburg. De plant gedijt het beste op een kalkrijke bodem. Tweejarig Veldhondstong is een tweejarige plant, die in het eerste jaar een rozet van bladeren en een stevige wortel vormt. In het eerste jaar worden in de wortel voldoende stoffen opgeslagen om het volgend jaar zaad te kunnen vormen. De plant vormt dan één of soms meerdere stevige stengels. De gehele plant is bezet met een korte wollige beharing. De rozetbladeren zijn gesteeld, de stengelbladeren zittend. Aan het eind van een stengel en in de oksels van de bladeren bovenaan vormen zich de bloemen in schichten. In het knopstadium zijn de schichten spiraalvormig opgerold. Tijdens de bloei (mei-juli) wordt de schicht steeds langer. Bij het begin van de bloei is de bloemkroon bruinachtig rood, later purper. De bloemen zijn vijftallig. De behaarde kelkbladen zijn tijdens de bloei korter dan de bloemkroon, maar groeien later verder uit en omsluiten dan de rijpende vrucht. De bloemkroon bestaat uit een korte buis met een vijflobbige holle rand. In de bloem hebben de lobben kleine aanhangsels, de keelschubben, die de bloemopening bijna helemaal afsluiten. Bijen die nectar willen puren, moeten met hun tong tussen de schubben door en stuiten dan op de korte meeldraden. Het bovenstandig tweehokkige vruchtbeginsel wordt door valse tussenschotten in vieren gedeeld. De korte rechte stijl staat onderaan tussen de vier delen van het vruchtbeginsel. Bij het rijpen van het zaad groeit de stijl verder en steekt uiteindelijk ver boven de deelvruchten uit. Nectar en stuifmeel De Veldhondstong produceert veel nectar, die onder in de bloem wordt afgescheiden. De nectar bevat gelijke hoeveelheden saccharose, fructose en glucose. De stuifmeelkorrels zijn relatief klein. Ze zijn heterocolpaat, wat wil zeggen dat ze verschillend gevormde langwerpige kiemopeningen hebben. Van de zes aperturen zijn er drie stervormig; de andere hebben een langgerekte vorm. Bij een honinganalyse zijn de korrels gemakkelijk te herkennen. Omdat ze zo klein zijn, behoren ze tot het type stuifmeelkorrels waarvan de hoeveelheid oververtegenwoordigd (tenminste 90%) moet zijn, wil van een soorthoning gesproken kunnen worden. Kleine stuifmeelkorrels worden tijdens het verzamelen van nectar namelijk niet zo gemakkelijk door het ventiel uit de honingmaag van de bij gezeefd. Hondstonghoning Stuifmeel van de Veldhondstong wordt regelmatig in Nederlandse honing aangetroffen. Gelet op de verspreiding van de plant in ons land zal het niet gauw gebeuren dat de bijen Veldhondstonghoning leveren. Toch overkwam dat een imker uit Noordwijk: het zeer overvloedig aanwezige stuifmeel in de voorjaarshoning die hij in 1988 oogstte was voor bijna 100% afkomstig van de Veldhondstong. Giftig De rozetbladeren bevatten giftige alkaloïden. In Amerika, waar de plant met graanzaden uit Eurazië terecht is gekomen, is Veldhondstong een schadelijke plant. Vermeerdering Veldhondstong vermeerdert zich uitsluitend door zaad. De vrucht bestaat uit vier platte eivormige nootjes, die aan beide zijden bezet zijn met stevige haartjes. Deze hebben aan het eind weerhaakjes en blijven daardoor gemakkelijk aan de vacht van dieren kleven, waardoor verspreiding kan plaatsvinden. plaat 140. Veldhondstong A bovenste deel van plant met bloemen en rijpende vruchten; B bloem; C deel van binnenzijde bloemkroon met keelschubben en meeldraden; D meeldraad; E stuifmeelkorrel (heterocolpaat/ stephanocolpaat): 1 polair aanzicht, 2 equatoriaal aanzicht; F deel van kelk met stamper; G nootje.
Bijenplanten: nectar en stuifmeel v
Inhoudsopgave Voorwoord ...........
6 bijenplanten: nectar en stuifmeel
8 bijenplanten: nectar en stuifmeel
10 bijenplanten: nectar en stuifmee
12 bijenplanten: nectar en stuifmee
14 bijenplanten: nectar en stuifmee
16 bijenplanten: nectar en stuifmee
18 bijenplanten: nectar en stuifmee
20 bijenplanten: nectar en stuifmee
22 bijenplanten: nectar en stuifmee
24 bijenplanten: nectar en stuifmee
26 bijenplanten: nectar en stuifmee
28 bijenplanten: nectar en stuifmee
30 bijenplanten: nectar en stuifmee
32 bijenplanten: nectar en stuifmee
34 bijenplanten: nectar en stuifmee
36 bijenplanten: nectar en stuifmee
38 bijenplanten: nectar en stuifmee
40 bijenplanten: nectar en stuifmee
42 bijenplanten: nectar en stuifmee
44 bijenplanten: nectar en stuifmee
46 bijenplanten: nectar en stuifmee
48 bijenplanten: nectar en stuifmee
50 bijenplanten: nectar en stuifmee
52 bijenplanten: nectar en stuifmee
54 bijenplanten: nectar en stuifmee
56 bijenplanten: nectar en stuifmee
58 bijenplanten: nectar en stuifmee
60 bijenplanten: nectar en stuifmee
62 bijenplanten: nectar en stuifmee
64 bijenplanten: nectar en stuifmee
66 bijenplanten: nectar en stuifmee
68 bijenplanten: nectar en stuifmee
70 bijenplanten: nectar en stuifmee
72 bijenplanten: nectar en stuifmee
74 bijenplanten: nectar en stuifmee
76 bijenplanten: nectar en stuifmee
78 bijenplanten: nectar en stuifmee
80 bijenplanten: nectar en stuifmee
82 bijenplanten: nectar en stuifmee
84 bijenplanten: nectar en stuifmee
86 bijenplanten: nectar en stuifmee
88 bijenplanten: nectar en stuifmee
90 bijenplanten: nectar en stuifmee
92 bijenplanten: nectar en stuifmee
94 bijenplanten: nectar en stuifmee
96 bijenplanten: nectar en stuifmee
98 bijenplanten: nectar en stuifmee
100 bijenplanten: nectar en stuifme
102 bijenplanten: nectar en stuifme
104 bijenplanten: nectar en stuifme
106 bijenplanten: nectar en stuifme
108 bijenplanten: nectar en stuifme
110 bijenplanten: nectar en stuifme
112 bijenplanten: nectar en stuifme
114 bijenplanten: nectar en stuifme
116 bijenplanten: nectar en stuifme
118 bijenplanten: nectar en stuifme
120 bijenplanten: nectar en stuifme
122 bijenplanten: nectar en stuifme
124 bijenplanten: nectar en stuifme
126 bijenplanten: nectar en stuifme
128 bijenplanten: nectar en stuifme
130 bijenplanten: nectar en stuifme
132 bijenplanten: nectar en stuifme
134 bijenplanten: nectar en stuifme
136 bijenplanten: nectar en stuifme
138 bijenplanten: nectar en stuifme
140 bijenplanten: nectar en stuifme
142 bijenplanten: nectar en stuifme
144 bijenplanten: nectar en stuifme
146 bijenplanten: nectar en stuifme
148 bijenplanten: nectar en stuifme
150 bijenplanten: nectar en stuifme
152 bijenplanten: nectar en stuifme
154 bijenplanten: nectar en stuifme
156 bijenplanten: nectar en stuifme
158 bijenplanten: nectar en stuifme
160 bijenplanten: nectar en stuifme
162 bijenplanten: nectar en stuifme
164 bijenplanten: nectar en stuifme
166 bijenplanten: nectar en stuifme
168 bijenplanten: nectar en stuifme
170 bijenplanten: nectar en stuifme
172 bijenplanten: nectar en stuifme
174 bijenplanten: nectar en stuifme
176 bijenplanten: nectar en stuifme
178 bijenplanten: nectar en stuifme
180 bijenplanten: nectar en stuifme
182 bijenplanten: nectar en stuifme
184 bijenplanten: nectar en stuifme
186 bijenplanten: nectar en stuifme
188 bijenplanten: nectar en stuifme
190 bijenplanten: nectar en stuifme
192 bijenplanten: nectar en stuifme
194 bijenplanten: nectar en stuifme
196 bijenplanten: nectar en stuifme
198 bijenplanten: nectar en stuifme
200 bijenplanten: nectar en stuifme
202 bijenplanten: nectar en stuifme
204 bijenplanten: nectar en stuifme
206 bijenplanten: nectar en stuifme
208 bijenplanten: nectar en stuifme
210 bijenplanten: nectar en stuifme
212 bijenplanten: nectar en stuifme
214 bijenplanten: nectar en stuifme
216 bijenplanten: nectar en stuifme
218 bijenplanten: nectar en stuifme
220 bijenplanten: nectar en stuifme
222 bijenplanten: nectar en stuifme
224 bijenplanten: nectar en stuifme
226 bijenplanten: nectar en stuifme
228 bijenplanten: nectar en stuifme
230 bijenplanten: nectar en stuifme
232 bijenplanten: nectar en stuifme
234 bijenplanten: nectar en stuifme
236 bijenplanten: nectar en stuifme
238 bijenplanten: nectar en stuifme
240 bijenplanten: nectar en stuifme
242 bijenplanten: nectar en stuifme
244 bijenplanten: nectar en stuifme
246 bijenplanten: nectar en stuifme
248 bijenplanten: nectar en stuifme
250 bijenplanten: nectar en stuifme
252 bijenplanten: nectar en stuifme
354 bijenplanten: nectar en stuifme
356 bijenplanten: nectar en stuifme
358 bijenplanten: nectar en stuifme
360 bijenplanten: nectar en stuifme
362 bijenplanten: nectar en stuifme
364 bijenplanten: nectar en stuifme
366 bijenplanten: nectar en stuifme
368 bijenplanten: nectar en stuifme
370 bijenplanten: nectar en stuifme
372 bijenplanten: nectar en stuifme
374 bijenplanten: nectar en stuifme
376 bijenplanten: nectar en stuifme
378 bijenplanten: nectar en stuifme
380 bijenplanten: nectar en stuifme
382 bijenplanten: nectar en stuifme
384 bijenplanten: nectar en stuifme
386 bijenplanten: nectar en stuifme
388 bijenplanten: nectar en stuifme
390 bijenplanten: nectar en stuifme
392 bijenplanten: nectar en stuifme
394 bijenplanten: nectar en stuifme
396 bijenplanten: nectar en stuifme
398 bijenplanten: nectar en stuifme
400 bijenplanten: nectar en stuifme
402 bijenplanten: nectar en stuifme
404 bijenplanten: nectar en stuifme
406 bijenplanten: nectar en stuifme
408 bijenplanten: nectar en stuifme
410 bijenplanten: nectar en stuifme
412 bijenplanten: nectar en stuifme
414 bijenplanten: nectar en stuifme
416 bijenplanten: nectar en stuifme
418 bijenplanten: nectar en stuifme
420 bijenplanten: nectar en stuifme
422 bijenplanten: nectar en stuifme
424 bijenplanten: nectar en stuifme
426 bijenplanten: nectar en stuifme
428 bijenplanten: nectar en stuifme
430 bijenplanten: nectar en stuifme
432 bijenplanten: nectar en stuifme
434 bijenplanten: nectar en stuifme
436 bijenplanten: nectar en stuifme
438 bijenplanten: nectar en stuifme
440 bijenplanten: nectar en stuifme
442 bijenplanten: nectar en stuifme
444 bijenplanten: nectar en stuifme
446 bijenplanten: nectar en stuifme
448 bijenplanten: nectar en stuifme
450 bijenplanten: nectar en stuifme
452 bijenplanten: nectar en stuifme
454 bijenplanten: nectar en stuifme
456 bijenplanten: nectar en stuifme
458 bijenplanten: nectar en stuifme
460 bijenplanten: nectar en stuifme
462 bijenplanten: nectar en stuifme
464 bijenplanten: nectar en stuifme
466 bijenplanten: nectar en stuifme
468 bijenplanten: nectar en stuifme
470 bijenplanten: nectar en stuifme
472 bijenplanten: nectar en stuifme
474 bijenplanten: nectar en stuifme
476 bijenplanten: nectar en stuifme
478 bijenplanten: nectar en stuifme
480 bijenplanten: nectar en stuifme
482 bijenplanten: nectar en stuifme
484 bijenplanten: nectar en stuifme
486 bijenplanten: nectar en stuifme
488 bijenplanten: nectar en stuifme
490 bijenplanten: nectar en stuifme
492 bijenplanten: nectar en stuifme
494 bijenplanten: nectar en stuifme
496 bijenplanten: nectar en stuifme
498 bijenplanten: nectar en stuifme
500 bijenplanten: nectar en stuifme
502 bijenplanten: nectar en stuifme
504 bijenplanten: nectar en stuifme
506 bijenplanten: nectar en stuifme
508 bijenplanten: nectar en stuifme
510 bijenplanten: nectar en stuifme