Bijenplanten_web

304 bijenplanten: nectar

304 bijenplanten: nectar en stuifmeel voor honingbijen

uwbladigenfamilie 305 Veldhondstong (Cynoglossum officinale) Het geslacht Hondstong (Cynoglossum) behoort tot de Ruwbladigenfamilie (Boraginaceae) en telt zo’n 50 tot 60 soorten, waarvan de Veldhondstong de enige in ons land is. We vinden deze soort in de duinen van Zeeland, Noord- en Zuid-Holland, op Texel en op enkele plaatsen op rivierdijken en in Zuid- Limburg. De plant gedijt het beste op een kalkrijke bodem. Tweejarig Veldhondstong is een tweejarige plant, die in het eerste jaar een rozet van bladeren en een stevige wortel vormt. In het eerste jaar worden in de wortel voldoende stoffen opgeslagen om het volgend jaar zaad te kunnen vormen. De plant vormt dan één of soms meerdere stevige stengels. De gehele plant is bezet met een korte wollige beharing. De rozetbladeren zijn gesteeld, de stengelbladeren zittend. Aan het eind van een stengel en in de oksels van de bladeren bovenaan vormen zich de bloemen in schichten. In het knopstadium zijn de schichten spiraalvormig opgerold. Tijdens de bloei (mei-juli) wordt de schicht steeds langer. Bij het begin van de bloei is de bloemkroon bruinachtig rood, later purper. De bloemen zijn vijftallig. De behaarde kelkbladen zijn tijdens de bloei korter dan de bloemkroon, maar groeien later verder uit en omsluiten dan de rijpende vrucht. De bloemkroon bestaat uit een korte buis met een vijflobbige holle rand. In de bloem hebben de lobben kleine aanhangsels, de keelschubben, die de bloemopening bijna helemaal afsluiten. Bijen die nectar willen puren, moeten met hun tong tussen de schubben door en stuiten dan op de korte meeldraden. Het bovenstandig tweehokkige vruchtbeginsel wordt door valse tussenschotten in vieren gedeeld. De korte rechte stijl staat onderaan tussen de vier delen van het vruchtbeginsel. Bij het rijpen van het zaad groeit de stijl verder en steekt uiteindelijk ver boven de deelvruchten uit. Nectar en stuifmeel De Veldhondstong produceert veel nectar, die onder in de bloem wordt afgescheiden. De nectar bevat gelijke hoeveelheden saccharose, fructose en glucose. De stuifmeelkorrels zijn relatief klein. Ze zijn heterocolpaat, wat wil zeggen dat ze verschillend gevormde langwerpige kiemopeningen hebben. Van de zes aperturen zijn er drie stervormig; de andere hebben een langgerekte vorm. Bij een honinganalyse zijn de korrels gemakkelijk te herkennen. Omdat ze zo klein zijn, behoren ze tot het type stuifmeelkorrels waarvan de hoeveelheid oververtegenwoordigd (tenminste 90%) moet zijn, wil van een soorthoning gesproken kunnen worden. Kleine stuifmeelkorrels worden tijdens het verzamelen van nectar namelijk niet zo gemakkelijk door het ventiel uit de honingmaag van de bij gezeefd. Hondstonghoning Stuifmeel van de Veldhondstong wordt regelmatig in Nederlandse honing aangetroffen. Gelet op de verspreiding van de plant in ons land zal het niet gauw gebeuren dat de bijen Veldhondstonghoning leveren. Toch overkwam dat een imker uit Noordwijk: het zeer overvloedig aanwezige stuifmeel in de voorjaarshoning die hij in 1988 oogstte was voor bijna 100% afkomstig van de Veldhondstong. Giftig De rozetbladeren bevatten giftige alkaloïden. In Amerika, waar de plant met graanzaden uit Eurazië terecht is gekomen, is Veldhondstong een schadelijke plant. Vermeerdering Veldhondstong vermeerdert zich uitsluitend door zaad. De vrucht bestaat uit vier platte eivormige nootjes, die aan beide zijden bezet zijn met stevige haartjes. Deze hebben aan het eind weerhaakjes en blijven daardoor gemakkelijk aan de vacht van dieren kleven, waardoor verspreiding kan plaatsvinden. plaat 140. Veldhondstong A bovenste deel van plant met bloemen en rijpende vruchten; B bloem; C deel van binnenzijde bloemkroon met keelschubben en meeldraden; D meeldraad; E stuifmeelkorrel (heterocolpaat/ stephanocolpaat): 1 polair aanzicht, 2 equatoriaal aanzicht; F deel van kelk met stamper; G nootje.