Bijenplanten_web

lipbloemenfamilie 341
Stinkende ballote (Ballota nigra)
Het geslacht Ballote (Ballota) behoort tot de Lipbloemenfamilie
(Lamiaceae) en omvat ongeveer 25 soorten.
De meeste zijn inheems in het Middellandse-Zeegebied en
de Oriënt. Ook de Stinkende ballote komt daar vandaan.
Het is de enige in ons land voorkomende soort van het
geslacht. Vermoedelijk is ze hier terechtgekomen vanwege
de veronderstelde geneeskrachtige eigenschappen. Ze is vrij
algemeen in Zuid-Limburg, het rivierengebied, Zeeland en
de zuidelijke duinstreek. De plant houdt van een voedselrijke
grond in een ‘stoffig’ milieu en groeit vooral op open
plaatsen, waar hij weinig concurrentie van andere planten
te duchten heeft.
meel wordt van bloem naar bloem gebracht via de rug van
bezoekende insecten. Half verscholen onder het vruchtbeginsel
ligt een kussenvormige discus, waarop zich aan de
voorzijde van de bloem het nectarium bevindt. Vrijgekomen
nectar wordt beschermd door een haakkrans boven aan de
kroonbuis.
Drie kiemopeningen
De stuifmeelkorrels hebben in polair aanzicht een afgerond
driehoekige vorm. Op de stompe hoekpunten liggen drie
kiemopeningen. Dit is een van de hoofdvormen binnen de
Lipbloemenfamilie. Veel andere soorten hebben korrels met
zes kiemopeningen.
Bijenbezoek
De bloemen van de Stinkende ballote moeten bij de bijen
wel geliefd zijn, want ze worden druk bezocht. Ook de Grote
wolbij (Anthidium manicatum) is vaak van de partij. De Grote
wolbij gebruikt de beharing van de Stinkende ballote bij het
maken van broedcellen.
Langdurige kiemkracht
De vrucht rijpt in de kelk, die ook na de bloei aan de plant
blijft. De vrucht is een deelvrucht van vier nootjes. Het zaad
behoudt vele jaren zijn kiemkracht. Over het algemeen kiemt
het in de herfst.
Breed uitstoelend
Stinkende ballote is een overblijvende sterk vertakte en breed
uitstoelende plant. De kruisgewijs tegenoverstaande bladeren
zijn aan beide zijden behaard en hebben een getande rand.
De naam doet al vermoeden dat de plant geen aangename
geur heeft. De bloemen verschijnen van juni tot de herfst in
losse bijschermen in de bladoksels. De tweelippige bloemkroon
is roodviolet. Onder in het buisvormige deel staan twee
lange en twee korte meeldraden ingeplant. Naar boven liggen
ze tegen de bovenlip van de kroon.
De bloemen zijn proterandrisch. Als de helmknoppen opengaan,
ligt de stamper met samengevouwen stempellobben nog
tussen de meeldraden verscholen. Na verloop van tijd komt de
stamper tussen de meeldraden tevoorschijn. Hij buigt iets naar
beneden en de beide stempellobben wijken uiteen. Het stuifplaat
158. Stinkende ballote
A bloeiwijze; B blad; C bloem in mannelijk stadium; D bloem in
vrouwelijk stadium; E meeldraad; F stuifmeelkorrel (tricolpaat)
polair aanzicht; G stamper; H vruchtbeginsel met nectarium;
I nootjes.