Bijenplanten_web

toverhazelaarfamilie 97
Corylopsis spicata
De winter is nog niet voorbij of de eerste tekenen van het
nieuwe voorjaar vertonen zich aan de struiken van
Corylopsis spicata. Eind februari, nog voordat de bladeren
zich hebben ontwikkeld, zijn ze getooid met heldergele
bloemen.
Schijnhazelaar
De naam Corylopsis is een samenvoeging van de Corylus
(Hazelaar) en het Griekse opsis (voorkomen, uiterlijk).
De bladeren van Corylopsis-soorten vertonen veel gelijkenis
met die van de Hazelaar (Corylus avellana). Corylopsis,
daarom ook wel Schijnhazelaar genoemd, behoort tot de
Toverhazelaar familie (Hamamelidaceae). De meeste van de
22 soorten zijn inheems in Midden- en Zuid-China. Enkele
komen uit Japan. Corylopsis spicata groeit daar in bossen in
het gebergte rond Nagasaki.
Von Siebold
Omstreeks het midden van de negentiende eeuw werd
Corylopsis spicata in Nederland geïntroduceerd door Jhr. Dr.
Ph.F.B. von Siebold, die als arts werkte in een handelspost op
het kunstmatige eilandje Decima in de haven van Nagasaki.
Hij had de opdracht om naast zijn medische werk gegevens
te verzamelen over land en volk. Hij heeft zich met zorg van
die taak gekweten en bracht een gigantische collectie bijeen:
honderden zoölogisch items, meer dan 700 soorten planten,
ruim 400 soorten zaden en een uit schenkingen bestaande
collectie waardevolle kunst- en gebruiksvoorwerpen.
Dit alles bracht Von Siebold naar Nederland, waar het nu
in diverse musea in Leiden zorgvuldig wordt bewaard.
Bovendien zijn van het levend overgebrachte materiaal
nog 15 authentieke planten te vinden in de Leidse
Hortus Botanicus.
Siergewas
Corylopsis spicata is met nog een aantal naaste verwanten als
sierplant in cultuur genomen. De struik wordt twee meter hoog
en doet het heel goed als solitair. In bloei ziet hij geel van de
hangende bloemtrossen. De bloemen ontwikkelen zich op het
eenjarige hout. Elke tros bevat 7 tot 12 bloemen. Als deze nog
in knop zijn, steken de twee stampers reeds langs de nog opgevouwen
kroonbladen naar buiten, klaar om stuifmeel te
ontvangen. De vijf roodgekleurde helmknoppen zijn dan nog
gesloten. Daarna groeien kroonbladen en meeldraden verder
uit. De kroonbladen zijn citroengeel. Ze verschillen in grootte.
Aan de buitenzijde van de tros zijn ze volledig ontwikkeld, aan
de binnenzijde veel kleiner. Onder gunstige weersomstandigheden
wordt eind februari al door honingbijen stuifmeel verzameld.
De stuifmeelklompjes zijn lichtroestbruin van kleur.
Bij het verzamelen van het stuifmeel werd een opvallend
gedrag waargenomen. Tijdens rustpauzes, hangend aan een
bloem, werd het in de klompjes verzamelde stuifmeel met de
middelste poten regelmatig aangedrukt. Het leek wel alsof
de bijen bang waren dat ze de klompjes zouden verliezen.
Het verzamelen van nectar heb ik niet kunnen waarnemen.
De nectariën liggen op staminodiën. Dat zijn meeldraden
die niet tot ontwikkeling zijn gekomen. Ze staan in een krans
binnen de meeldraden.
Doosvrucht
De bloei duurt voort tot in april. Dan beginnen ook de bladeren
tot ontwikkeling te komen. Als de struik volledig in blad
staat, behoudt hij zijn sierwaarde door de mooie glanzende
bladeren. De vrucht is een tweehokkige doosvrucht die met vier
kleppen openspringt. In iedere vrucht kunnen twee eivormige
zaden tot ontwikkeling komen. Vermeerdering kan het best
geschieden door middel van afleggers.
plaat 36. Corylopsis spicata
A bloeiwijze; B bloem gezien vanuit de binnenzijde van de tros;
C stamper; D meeldraden en staminodiën; E stuifmeelkorrel (tricolpaat):
1 polair aanzicht, 2 korreloppervlak (focus boven, in en onder
tectum); F blad en vruchten; G zaden; H winterknoppen.