Projectdefinitie masterplan Slachthuissite - Noordschippersdok - Lobroekdok

Projectdefinitie masterplan Slachthuissite │ Noordschippersdok │Lobroekdok, ambities - doelstellingen
toenemende verstedelijking als de klimaatsveranderingen zetten de biodiversiteit onder druk en net
daarom is het van belang om niet enkel in te zetten op behoud van de bestaande biodiversiteit, maar moet
deze ook versterkt worden. Dit kan zelfs op een kleine oppervlakte door groen in de hoogte in te planten
(hoogstammige bomen, groene gevels en groene daken) en door een gedifferentieerd onderhoud en de
plantenkeuze. Maar ook de aanwezigheid van lokale waterpartijen (zoals waterbuffering op groendaken of
wadi’s of waterplassen) kan de ecologische waarde van de groene omgeving sterk te verbeteren.
Omwille van het intensief programma en de beperkte ruimtemogelijkheden is het belangrijk om de kwaliteit
van de groene ruimte te maximaliseren. Daarom moet de verblijfskwaliteit van groene ruimte onderzocht
en geoptimaliseerd worden. Er moet worden gekeken naar een optimale oriëntatie t.a.v. licht en wind,
natuurlijke watertoevoer en voorrang geven aan groen op volle grond. Het spreekt voor zich dat het
verbeteren van de condities van de groene ruimte t.a.v. licht, wind, plantenkeuzen… ook de beeldkwaliteit
en verblijfskwaliteit van de open ruimte in de hand werkt.
Hitte-eiland effect
Uit de potentiele stralingstemperatuurkaart (3.2.20 onder planningscontext, figuur 78) is af te lezen dat de
hotspots met ‘sterke hittestress’ zich bevinden in de haven, industriegebieden en de versteende
binnenstad. Ook is af te lezen hoe parken en in mindere maten waterpartijen lokaal verkoeling bieden. Om
gedeeltelijk bijkomende opwarming ten gevolge van klimaaatverandering te neutraliseren, moeten we
zeker in de hotspots, ‘hitte-neutraliteit’ of een maximale verbetering van de huidige situatie nastreven.
De omgeving van de Slachthuissite│Noordschippersdok│Lobroekdok ligt in een hotspot. We zien dat het
Lobroekdok enkel zorgt voor een minimaal milderend effect. Bovendien ligt deze dwars op de
predominante ZW-wind, zodat deze niet fungeert als grote ventilatiecorridor. Ook is af te lezen dat het Park
Spoor Noord slechts een beperkt koelend effect heeft. Dit komt grotendeels door het gebrek aan
beplanting en bomen. Een grasoppervlakte is maar in beperkte mate milderend gezien een bladerdek
meer fotosynthese, verdamping en bijkomende schaduw geeft. Het verschil kan waargenomen worden
indien we het koelend effect van Park Spoor Noord met het Stadspark met zijn vijvers en hoogstammige
bomen vergelijken.
Volgende ruimtelijke maatregelen kunnen het hitte-eilandeffect:
- Groenvolume maximaliseren (fotosynthese + verdamping)
- Waterpartijen aanleggen in publieke ruimte (verdamping)
- Schaduw creëren (minder directe straling)
- Vergroenen van gebouwen en verharding (groene gevels, groendakken, grasdallen…..)
- Rekening houden met de verdichtingsgraad of ‘sky-view factor’ (indirecte straling door
‘gebouwinsluiting’)
- Bodemafdekking minimaliseren
- Natuurlijk ventilatie optimaliseren
- Gevel en dakmaterialen van lichte kleur
Zoals aangegeven onder het gedeelte klimaatadaptatie bij de planningscontext zal als gevolg van een
steeds verdere bebouwing en verharding van de bodem een waterproblematiek ontstaan van
overstromingen, verdroging of uitputting. Het veranderend klimaat manifesteert zich in onze regio’s meer
periodes van extreme droogte en extreme neerslag. Dit zal de huidige waterproblematiek nog versterken.
Om dit te vermijden in het projectgebied dienen via een integrale aanpak de principes van duurzaam
waterbeheer maximaal te worden toegepast. Daarbij komt de klemtoon te liggen op volgende zaken:
- maximale natuurlijke infiltratie, verdamping en buffering van hemelwater, waardoor het water zo
lang mogelijk in de stad wordt vastgehouden en zo min mogelijk moet worden afgevoerd via de
riolering;
- het schoon houden van water (door waterstromen te scheiden en de inplanting van functies af te
stemmen op het watersysteem);
- beperken van drinkwaterverbruik.
De uitdagingen en de rol van de open ruimte liggen voornamelijk in de eerste opgave. De nieuwe Vlaamse
verordening van hemelwater stelt reeds strenge eisen t.a.v. hemelwaterbuffering en infiltratie. Echter,
gezien de lokale context van de Slachthuissite│Noordschippersdok│Lobroekdok die gekenmerkt wordt
door hoge verhardingsgraad en laag gelegen topografie in de Schijnvallei moeten de ambities t.a.v.
100