1655_AM_01_2017_LR

PB- PP
BELGIE(N) - BELGIQUE
Driemaandelijkse uitgave van Arbeid & Milieu vzw - jaargang 2017 - nr 1 - januari - februari - maart - ISSN: 1377-3445
magazine
Brussel 5, P209314
(c) Paul Bulteel Voor Go4Circle vzw
DOSSIER
CIRCULAIR WERK(T)
p4
p10
VAN HYPE NAAR DE
KERN VAN DE ECONOMIE
DE BOVENGRONDSE MIJN
Afgiftekantoor: 1050 Brussel 5/ Afzender: A&M, Tweekerkenstraat 47, 1000 Brussel

C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
AGENDA
in Am magazine #1 - 2017
De grote parade - Hart Boven Hard
- 7 mei 2017, 14:00, Brussel -
Wie het nieuws volgt stelt vast dat er heel wat scheef
groeit. Tijd voor een beleid dat investeert in een
solidaire, duurzame samenleving.
Daarom kloppen wij letterlijk samen op tafel, op 7 mei
om 14u. We bouwen de langste tafel ooit, in het hart
van Brussel. Een tafel waar plaats is voor iedereen. We
steunen elkaars bekommernissen en strijd en we tonen
de kracht van delen.
ISMI Studiedag Syndicaal aan de slag met milieu
- 17 mei 2017, antwerpen -
Na een succesvolle studiedag in oktober 2016,
organiseert het Intersyndicaal Milieu-initiatief (ISMI)
van de drie Vlaamse vakbonden in mei weer een
studiedag ‘Syndicaal aan de slag met milieu’ voor
militanten en afgevaardigden.
4
Tijdens het ochtendprogramma staat de circulaire
economie centraal. In de middag kun je verschillende
workshops volgen om zelf milieuproblemen aan te
pakken op je bedrijf.
Meer info: www.a-m.be
Op zoek naar meer activiteiten?
Via onze digitale nieuwsbrief houden
we je op de hoogte van al onze
activiteiten. Inschrijven kan via http://
tinyurl.com/AMNieuwsbrief.
7
In dit nummer
10
Coverfoto is genomen bij Ardagh Glass Moerdijk
B.V. door Paul Bulteel (http://www.paulbulteel.eu) in
opdracht van Go4Circle vzw.
HbH_Parade2017_Flyer_B_001b.pdf 1 06/03/2017 20:14:06
?! !
?!
IEDEREEN MEE
AAN TAFEL MET
DE GROTE
PARADE
7 MEI 2017 14U
BRUSSEL NOORD
3 Editoriaal - Circulair werk(t)
4 De circulaire economie: Van
hype naar de kern van de
economie
Interview met Werner Annaert,
directeur van bedrijfsfederatie
Go4Circle, over de toekomst van
circulaire economie in België en
de rol van overheden, bedrijven,
werknemers en federaties hierbij.
7 Kansen voor circulaire
economie in de textielsector?
Circulair produceren is ook in de
textielsector steeds belangrijker.
We namen een kijkje bij De
Saedeleir, waar wordt ingezet op
(lokale) recyclage en initiatieven
rond hernieuwbare grondstoffen.
10 De bovengrondse mijn
In België is de inzameling van
elektronisch afval (e-waste)
landelijk geregeld. Toch komt er
minder afgedankt materiaal op de
recyclagemarkt dan verwacht en
gaan er nog steeds grondstoffen uit
afgedankte elektro verloren.
14 Onze circulaire toekomst: Rotor
DC toont hoe het kan
Met het project ‘Onze circulaire
toekomst’ brengt Bond Beter
Leefmilieu vernieuwende
initiatieven rond de circulaire
economie in België onder de
aandacht. Een van die pioniers is
Rotor DC, een ontmantelingsbedrijf
en verkoper van tweedehands
bouwmaterialen.
2 am magazine jaargang 2017 nr 1

EDITORIAAL
COLOFON
Circulair werk(t)
Er is weer een record bijgeschreven! Maar helaas geen om trots op te zijn. De World
Meteorological Organization 1 bericht dat in 2016 wederom alle klimaatrecords
werden gebroken: een recordtemperatuur op land en zee, ongekend weinig zee-ijs
en een ongeëvenaarde zeespiegelstijging. Eén van de medeveroorzakers hiervan is
het winnen en verbruiken van grondstoffen als staal, olie en katoen. En aangezien
de vraag naar grondstoffen in de wereldeconomie de komende vijftien jaar met
wel 50 procent zal toenemen, lijkt het (klimaat)tij nog lang niet gekeerd.
Tot zover de vervelende berichtgeving. Veel liever focus ik me op wat er wél gebeurt om deze
verontrustende ontwikkelingen een halt toe te roepen. Zo stemde het Europees Parlement in
om tegen 2030 een forse verhoging van recyclage, het storten van stedelijk afval beperken tot
maximaal 5% en de helft minder voedselverspilling. 2 Ook schoof de Vlaamse regering circulaire
economie als transitieprioriteit naar voren in haar Visie 2050 en zien we steeds meer Vlaamse
bedrijven richting een circulair businessmodel bewegen. U las hier al over in ons magazine
eind 2016 en in dit eerste magazine van 2017 gaan we er verder op in: circulair werkt!
Wij zouden Arbeid & Milieu niet zijn als we ons niet afvragen wat die circulaire economie betekent
voor tewerkstelling. De OESO neemt in haar recent rapport drie sectoren in Vlaanderen onder
de loep wat betreft hun aandacht voor noodzakelijke vaardigheden voor een vergroening van de
economie. De onderzoekers concluderen dat de Vlaamse bouwsector al goed door heeft waar de
noden en tekorten zitten in de vergroening van de sector. De chemische industrie daarentegen
lijkt nog moeite te hebben om de juiste expertise aan te werven en de agrofoodsector is er nog
amper mee bezig. Voor de uitgebreide analyse verwijs ik u graag door naar het rapport 3 .
Waar ik wel nog even bij stil wil staan, zijn de beleidsaanbevelingen waar het rapport mee
eindigt. “Verzeker aandacht voor duurzaamheidsaspecten, technische vaardigheden en groen
ondernemerschap in alle educatieve curricula, bevorder kennisuitwisseling en samenwerkingen
om groene innovatie te stimuleren én monitor de transitie naar een groene economie.”
Ik ben benieuwd hoe onze regering deze aanbevelingen zal
oppakken. De relevantie van aandacht voor werk en vaardigheden
is namelijk niet altijd evident in het debat over circulaire economie
en klimaatverandering. Zo bleek ook uit een recente parlementaire
discussie waarbij men minister Muyters wees op het ontbreken
van klimaatengagementen voor zijn bevoegdheid inzake Werk.
En dat terwijl het klimaatakkoord van Parijs duidelijk stelt dat
een rechtvaardige transitie, waardig werk en kwalitatieve jobs
voor de werknemers nodig zijn. In zijn reactie erkende Minister
Muyters de noodzaak om werknemers goed voor te bereiden op
de uitdagingen van de klimaattransitie. Toch is er, buiten een paar
kleine projecten, nog weinig samenhang in de strategie om dit
in het beleid integraal op te pakken. Er is dus nog werk aan de
winkel om circulaire economie voor iedereen te laten werken!
Inge Luyten
Coördinator Arbeid & Milieu
AM magazine is een driemaandelijkse
uitgave van Arbeid & Milieu vzw.
Tweekerkenstraat 47 - 1000 Brussel
Tel +32 (0)2 325 35 01
secretariaat@a-m.be, www.a-m.be
Het secretariaat van Arbeid & Milieu vzw
is op alle gewone werkdagen
van 9u tot 17u bereikbaar.
Redactie:
Tweekerkenstraat 47 - 1000 Brussel
Druk: De Wrikker
Lay-out: bigtrees.
Arbeid & Milieu magazine is een
initiatief van Arbeid & Milieu
vzw. Arbeid & Milieu vzw is een
samenwerkingsverband waarin de
arbeidersbeweging en de milieubeweging
paritair vertegenwoordigd zijn.
De arbeidersbeweging is momenteel
vertegenwoordigd door het ABVV,
ACV en ACLVB. De milieubeweging
wordt vertegenwoordigd door de
Bond Beter Leefmilieu.
A&M magazine biedt, aan de hand van
reportages, interviews, achtergrondartikels,
praktische tips, informatie over thema’s die
zich situeren op het raakvlak tussen arbeid
en milieu. Om de band tussen arbeid en
milieu aan te tonen en te bevorderen.
Want wij denken dat het absoluut
noodzakelijk is om sociaal en ecologisch
welzijn met elkaar te verzoenen. Zonder
dat geen duurzame ontwikkeling.
Een jaarabonnement op AM Magazine kost
€ 17,50. U kunt zich abonneren door dit
bedrag te storten op het rekening nummer
Triodos BE35 5230 8087 4837, met
vermelding ‘Abonnement 2017’. Geef ons
ook je exacte adres en contactgegevens door
via mail of telefoon en laat weten of je een
factuur wenst.
Geïnteresseerd in een proefnummer van
A&M magazine? Contacteer ons op tel:
+32 (0)2 325 35 01 of secretariaat@a-m.be
Redactieraad:
Thijs Calu, Bert De Wel, Dominique
Kiekens, Brecht Van Roey, Fredrik
Snoeck, Nik Meeusen, Pieter Verbeek,
Emma Denorme, Inge Luyten en
Anneleen Demey.
VU: Inge Luyten
Tweekerkenstraat 47 - 1000 Brussel
AM Magazine wordt gedrukt op kringlooppapier.
Het tijdschrift wordt gedrukt
met vegetale inkten en zonder toevoeging
van alcohol of alcohol vervangende
producten.
De redactie is niet gebonden door de
inhoud van de genomen advertenties.
Mits voorafgaande toestemming mogen
artikels overgenomen worden. Dit kan
alleen maar de betere verspreiding van
milieu-informatie in al zijn facetten ten
goede komen.
1. World Meteorological Organization (2017) WMO Statement on the State of the Global Climate in 2016, WMO-No. 1189, http://library.wmo.int/opac/doc_num.
php?explnum_id=3414
2. Europa Decentraal (20 maart 2017) Circulaire economie: eerste lezing Europees Parlement herziening EU-afvalwetgeving
https://europadecentraal.nl/circulaire-economie-eerste-lezing-europees-parlement-herziening-eu-afvalwetgeving/
3. OECD (2017), Boosting Skills for Greener Jobs in Flanders, Belgium, OECD Publishing, Paris. http://dx.doi.org/10.1787/9789264265264-en
4. Minister Muyters en het klimaatbeleid - A&M Nieuwsbrief maart 2017. http://www.a-m.be/nl/nieuws/minister-muyters-en-het-klimaatbeleid_19.aspx
am magazine jaargang 2017 nr 1
3

DOSSIER
CIRCULAIR
WERK(T)
De circulaire economie:
Van hype naar de kern van de economie
Sinds juni 2016 gaat bedrijfsfederatie FEBEM 1 verder onder de
naam GO4CIRCLE. Hiermee wil de federatie extra kracht zetten
bij haar intentie om de circulaire economie in België mee vorm te
geven. We spraken met directeur Werner Annaert over de toekomst
van circulaire economie in België en de rol van overheden, bedrijven,
werknemers en federaties hierbij.
Werner Annaert
directeur van GO4CIRCLE
Arbeid & Milieu: GO4CIRCLE is een bedrijfsfederatie
voor 220 bedrijven in de afval- en recyclagesector.
Waarom zijn deze bedrijven bij jullie aangesloten?
Werner Annaert: “Al onze leden zijn privaatrechtelijke bedrijven
die actief zijn in het geven van een meerwaarde aan afvalstoffen.
Zij zorgen voor het ophalen, sorteren, verwerken, recycleren,
verbranden en storten van afval. Ieder bedrijf heeft onze
deontologische code ondertekend, waarmee ze aangeeft actief
werk te maken van een circulaire toekomst.”
Welke evoluties ziet u in de afval- en recyclagesector?
“Tien jaar geleden werd afval nog gezien als een probleem. In
Vlaanderen werd sterk ingezet op selectieve afvalinzameling bij
huishoudens en bedrijven, maar er werd weinig nagedacht over
hoe we die ingezamelde materialen ook weer kwijt konden raken.
Met als gevolg dat bijvoorbeeld een jaar of acht geleden niemand
van z’n compost of steengranulaten 2 af geraakte.”
Wat zijn anno 2017 de uitdagingen binnen de sector?
“In onze sector is de afzetmarkt van recyclaten één van de grootste
problemen. Met de afzet van schroot, textiel en papier zit het wel
goed. Maar voor bepaalde kunststoffen of specifieke materialen
die van grote industriële bouwwerven en verbouwingen komen,
hebben bedrijven vaak moeite om van het gerecycleerde materiaal
af te komen. Dit illustreert het voorbeeld van de nieuwe kade in
de Antwerpse haven die enkele jaren geleden met primair graniet
werd aangelegd, terwijl zich langs het kanaal Brussel-Antwerpen
een aantal grote puingranulaat-bedrijven bevinden die moeilijk
afzet vinden. Dat daar geen gebruik van werd gemaakt, komt deels
door de mindset. Men is het gewoon om met primaire grondstoffen
te werken, waarvan ze de eigenschappen van het materiaal
kennen. Soms is men ook nog (te) huiverig voor de kwaliteit
van het gerecycleerde product. Maar er zijn inmiddels genoeg
studies gedaan naar recyclaten die aantonen dat ze kwalitatief
vaak niet ten onder doen voor primaire materialen. Daarnaast zijn
er ook wettelijke zaken die het recycleren verhinderen. Zo werd
bijvoorbeeld tot voor kort in het typebestek voor openbare werken
de optie recyclaat niet voorzien.”
Strikt genomen gaat het in een circulaire economie over
hergebruik en het delen van producten eerder dan het
recycleren van materialen. Hoe denkt u daarover?
“GO4CIRCLE ondersteunt initiatieven als de deeleconomie en
kringloopcentra volledig. Ik geloof echter niet dat dit op korte
termijn de essentie van circulaire economie zal worden. Inzake
tonnages en omzet zal recyclage nog een tijd veel groter zijn dan
diensteneconomie of hergebruik. De focus zal liggen op Belgische
productiebedrijven die maximaal gebruik maken van grondstoffen
die uit onze eigen circulaire sector komen en dus geen nieuw
ontgonnen grondstoffen meer gebruiken.
Iedereen binnen onze federatie snapt dat als je iets kunt recycleren,
je moet recycleren. Maar voor sommige materialen, zoals grote
monolithische structuren of asbestmateriaal, is recycleren
geen optie. Dan ontkom je niet aan verbranden, waarbij er nog
thermische energie vrijkomt, of storten.”
Het recycleren van materialen brengt als risico met zich
mee dat schadelijke stoffen weer terug in producten
komen. Bestaat er bij het recycleren van materialen een
actieve monitoring van stoffen die een probleem voor de
gezondheid kunnen vormen?
1. FEBEM = Federatie van Bedrijven voor Milieubeheer
2. Kleine bolletjes gemaakt van gerecycleerd steen die in wegenwerken als funderingsmateriaal worden gebruikt.
4 am magazine jaargang 2017 nr 1

© Paul Bulteel voor Go4Circle vzw
De afzetmarkt van recyclaten van papier, textiel en schroot loopt goed in België.
“Ieder bedrijf dat recyclaten op de markt brengt heeft een
monitoringsprogramma en moet voldoen aan productnormen
en normen uit de afval- en recyclagewetgeving. Voor een aantal
stoffen is wettelijk vastgesteld dat ze niet in producten mogen
worden verwerkt.
Een voorbeeld is cadmium, wat in het verleden in gele bierkratten
zat verwerkt. In al het recyclaat mag geen spoor cadmium
meer zitten. Dit betekent dat duizenden bierkratten niet meer
gerecycleerd kunnen worden. De vraag is hoe we het beste met
deze schadelijke stoffen kunnen omgaan. Dit is geen eenvoudig
debat. Als de cadmium zou worden gerecycleerd op zo’n manier
dat de hoeveelheid in een product onder de wettelijke norm blijft,
en er tegelijkertijd een verbod komt op de verwerking van nieuw
cadmium in nieuwe producten, dan is het het op ten duur niet
meer meetbaar en faseert het uit onze maatschappij. Een andere
optie is verbranden of storten.
GO4CIRCLE vraagt op dit vlak om een overgangsperiode.
Zet normen waaronder moet worden gebleven, maar geef de
recyclagesector de tijd zodat de slechte materialen langzaam
uitfaseren uit de maatschappij.”
“Een nieuwe kade in de Antwerpse haven
werd met primair graniet aangelegd, terwijl
zich langs het kanaal Brussel-Antwerpen
een aantal grote puingranulaat-bedrijven
bevinden die moeilijk afzet vinden.”
De afvalsector staat bekend om de minder aantrekkelijke
jobs. Gaat dat veranderen met de circulaire economie?
“Inzetten op de circulaire economie heeft als neveneffect dat er
voor laag- en hooggeschoolden bijkomende mogelijkheden zijn.
Veel van het primaire materiaal komt nu van andere werelddelen
en levert hier geen of nauwelijks tewerkstelling op. Maar als meer
afvalstoffen hier verwerkt worden, kunnen er meer lokale jobs
gecreëerd worden. Echter, 90% van de werknemers in onze sector
zijn arbeiders die geen diploma middelbaar onderwijs hebben en
het wordt steeds moeilijker om in die categorie mensen te vinden.
Ook al zijn ze geschikt, ze komen niet op de jobs af of haken
snel weer af. Sommige jobs zijn inderdaad niet de plezantste,
maar iemand moet het wel doen en bovendien is het een zinvolle
activiteit, ook voor het leefmilieu.”
“Als meer afvalstoffen hier verwerkt worden,
kunnen er meer lokale jobs gecreëerd
worden. ”
Hoe garandeert de sector de veiligheid voor werknemers?
“Een goed voorbeeld hiervan is asbest. De sector is heel alert
naar de aanwezigheid van asbest. Goede aannemers gaan vanaf
het begin van een project een inventaris maken van waar asbest
kan vrijkomen en alle voorzorgen nemen om de asbest correct te
verwijderen, zodat wij als recyclagesector er geen last meer van
hebben. Er is hier ondertussen duidelijke wetgeving en de sector
blijft zelf ook monitoren en preventief ingrijpen. Op die manier
wordt ook de veiligheid van de werknemers gegarandeerd.”
Wat is er nodig om de circulaire economie in België te
realiseren?
“Veel leden van GO4CIRCLE hebben te maken met materialen
met een negatieve waarde, zoals glas, afvalbanden, restafval,
kunststoffen, spuitbussen. Als een materiaal een negatieve waarde
heeft, is het moeilijk om er een afzetmarkt voor te vinden. Als het
daarentegen een positieve waarde krijgt, wordt het interessanter
om apart te houden en te gaan recycleren. Het omzetten van een
negatieve naar een positieve waarde is wat de circulaire economie
volwassen gaat maken.”
am magazine jaargang 2017 nr 1
5

DOSSIER
CIRCULAIR
WERK(T)
Welke rol ziet u voor werknemers en
werknemersorganisaties in dit hele verhaal?
© Jeroen Mirck
Het zware metaal cadmium zat vroeger in
gele bierkratten om verbleking van de kleur
te voorkomen.
Hoe krijgen we dat voor elkaar? Misschien door het
verhogen van belastingen op vervuilende of nieuwe
grondstoffen?
“Als je draagvlak wilt ontwikkelen voor een circulaire economie,
moet je de stok én de peen gebruiken. De overheid zou moeten
beginnen met het stimuleren van bedrijven die het goed doen,
bijvoorbeeld door een belastingverlaging. Ook moet worden
gestimuleerd dat er zoveel mogelijk recyclaat wordt gebruikt door
overheden en bedrijven. Zo kan de overheid bijvoorbeeld bij de
bouw van een nieuw gemeentehuis verplichten dat alle materialen
uit een recyclagefase komen. Zodra dat de minimumeisen worden,
ga je enorm snel een markt ontwikkelen voor recyclaten. Vervolgens
kunnen de bedrijven die het niet goed doen extra worden belast.
Daarnaast kunnen productnormen voorkomen dat bepaalde
producten op de markt komen als ze niet bestaan uit recyclaten.
En producten waarvan je op voorhand weet dat ze een probleem
zullen vormen in de recyclagefase kunnen extra worden belast.
Belangrijk vind ik dat de circulaire economie een positief verhaal
blijft. Het moet de essentie van de economie worden. Dat kan
alleen als we er naartoe evolueren. Gaat het in een overhaast
tempo, dan bestaat het gevaar dat het een opgeklopte hype wordt.”
“De circulaire economie moet een positief
verhaal blijven. Het moet de essentie van de
economie worden.”
“Het is uitermate belangrijk dat het management mee is én dat je
mensen hebt die het kunnen uitvoeren. We zijn recent samen met de
vakbonden het kenniscentrum Circle4Jobs gestart 3 . We willen onze
collega’s informeren, overtuigen en faciliteren om inspanningen
te leveren en samen projecten te doen. Ook ondersteunen we
elkaar in overlegcomités. En we moedigen de vakbonden aan
om in de bedrijven vragen te stellen. Het zou fantastisch zijn
als een vakbondsafgevaardigde in de ondernemingsraad van een
productiebedrijf in België zegt: “Hoe afhankelijk zijn we in onze
productie van materialen uit bijvoorbeeld Rusland of China?
Verwachten we daar over tien jaar nog over te kunnen beschikken?
Moeten we niet (meer) materialen uit de recyclagesector gaan
betrekken in onze productie?”
Het wordt een uitdaging om op federaal
en gewestelijk niveau de beleidsdomeinen
milieu én economie samen beleid te laten
maken.”
Tot slot: hoe ziet de toekomst van de circulaire economie
in België er volgens u uit?
“Als ik een politicus mag parafraseren: ‘De economie zal in de
toekomst circulair zijn of niet meer zijn’. België is koploper in
Europa op het gebied van recycleren, maar we moeten nu de
stap zetten naar het ook effectief gebruiken van die recyclaten in
onze eigen economie. Momenteel is er geen gecoördineerd beleid
rondom circulaire economie in België. Het wordt een uitdaging
om op federaal en gewestelijk niveau de beleidsdomeinen milieu
én economie samen beleid te laten maken. In Vlaanderen zullen
de ministers Schauvliege en Muyters samen moeten werken aan
de circulaire economie. Gelukkig krijgen we van beide kanten wel
signalen dat ze het belangrijk vinden en merken we dat ze elkaar
wat dat betreft meer en meer vinden.”
Interview door Inge Luyten, coördinator A&M, en Bert De Wel,
raadgever studiedienst ACV en bestuurder A&M.
Wat kunnen uw leden nog meer doen?
“Het is essentieel dat bedrijven gaan samenwerken met bedrijven
uit andere sectoren. Zo is onze chemie sterk gericht op de
productie van primaire basisproducten; voor hen is de circulaire
economie een enorme omschakeling. Dat is langzaam aan het
veranderen. Een mooi voorbeeld zie je bij Total, waar ze bezig zijn
met een nieuwe soort kunststof flessen die voor een substantieel
deel bestaan uit gerecycleerde kunststoffen. Je ziet dat het bedrijf
in een conversiefase zit. En eens die grote spelers gaan beginnen,
komen we in een versnelling.”
© Paul Bulteel voor Go4Circle vzw
3. Circle4Jobs richt zich specifiek op PC 142.04, het paritair subcomité voor de terugwinning van allerlei producten. Lees hier meer over PC 142.04: http://bit.
ly/2ltC3D5
6 am magazine jaargang 2017 nr 1

Kansen voor circulaire economie in de textielsector?
De Saedeleir maakt werk van de circulaire uitdaging
Vlaanderen is historisch gezien bekend om haar textielindustrie. Anno 2017 heeft Vlaanderen nog
ongeveer 530 textielbedrijven die voornamelijk interieur- en technisch textiel produceren. Circulair
produceren is ook in deze sector steeds belangrijker.
Het collectief onderzoekscentrum van de textielsector, Centexbel, ondersteunt haar leden inzake
(technologische) innovaties en zet hierbij ook expliciet in op (lokale) recyclage en initiatieven rond
hernieuwbare grondstoffen. We namen een kijkje bij één van hun leden, De Saedeleir, en spraken met
bedrijfsleider Patrick De Saedeleir over circulair ondernemen in de textielsector.
© Chak López
Arbeid & Milieu: Welke soorten textiel produceert uw bedrijf?
Patrick De Saedeleir: “Ten eerste produceren we textielvezels
waarvan we het overgrote deel verkopen aan de automobielsector. Onze
tweede tak is de productie van technische vilten zoals onkruiddoek en
geotextiel, dat gebruikt wordt in de wegenbouw. Een derde type zijn de
naaldvilttapijten zoals beurstapijt en kunstgras.”
We lazen dat jullie vezels maken uit PET flessen?
Patrick De Saedeleir
Belgian DS (De Saedeleir) Textile
Platform
Beschrijving activiteiten: Productie van
halffabrikaten en eindproducten, in drie
bedrijfstakken: vezelproductie en productie van
technische vilten. In de Franse vestiging wordt
naaldvilttapijt geproduceerd (voornamelijk
beurstapijt, maar ook kunstgras). Het bedrijf
heeft ook verkoop- en plaatsingskantoren voor
beurstapijt in België, Engeland, Nederland en USA.
Vestigingen: Hoofdvestiging in België
(Dendermonde), een vestiging in Frankrijk
(Baisieux) en een derde opstartende vestiging in
Mexico.
Aantal werknemers: 100 in Dendermonde, 150
in Frankrijk en 15 in Mexico. Voor de verkoop
en plaatsing van beurstapijt werken een 30-tal
werknemers verspreid over de verschillende
landen.
“Voor 90% van onze polyestervezel gebruiken we inderdaad
gerecycleerde PET snippers (rPET), voornamelijk afkomstig van PET
flessen. Het aanbod van PET snippers is zeer gefragmenteerd: we
hebben leveranciers uit heel Europa met een niet uniform product
als gevolg. Er is variatie in onder andere kleur en vervuilingsgraad.
We hebben daarom een eigen sortering- en zuiveringsinstallatie
gebouwd. De snippers worden optisch (camera’s die er bepaalde
kleuren uit halen), mechanisch (ferro- en non-ferro deeltjes uithalen)
en thermisch (o.a. het weghalen van lijmresten van de etiketten)
gezuiverd. Daarnaast worden de snippers ontstoft en moet er veel
gemengd worden. Aan de snippervoorbereiding (zuiveringsinstallatie
en ingangscontrole) werken een vijftal werknemers in drie ploegen.
Dit is een groot verschil met het zwaardere werk in de vezelproductie,
waar gewerkt wordt in vijf ploegen.”
Op jullie oprit lezen we ‘onkruid vergaat’, waarover gaat dit?
“We produceren een onkruiddoek uit hernieuwbare materialen. Het
zijn doeken die je bij de aanleg van een tuin, oprit, berm, tussen de
beplanting legt om het onkruid tegen te houden. Eenmaal de planten
volgroeid zijn, zal het doek ter plekke composteren, vandaar: ‘onkruid
vergaat’.
De doeken worden gemaakt van een biogebaseerde vezel die we hier
zelf produceren uit PLA-granulaten 1 , op basis van maïs. Omdat we
een stabiele instroom nodig hebben, kopen we deze uit de ‘corn belt’
(Amerika).”
1. PLA = poly lactic acid (polymelkzuur)
am magazine jaargang 2017 nr 1
7

DOSSIER
CIRCULAIR
WERK(T)
In welke mate beïnvloedt dit de voedselprijzen? De
productie van maïs neemt immers ook landbouwgrond
in, wat die gronden schaarser, en dus duurder maakt.
“Ik geloof niet dat dit een grote invloed heeft op de voedselprijs.
Het probleem van dure voeding is vooral te wijten aan speculatie
en de vele tussenhandelaars in de voedselketen. Met de productie
van biogebaseerde vezel met een nuttige toepassing zetten wij
nu een eerste belangrijke stap. Hierdoor zorgen we mee voor
voldoende vraag om de nodige technologie te ontwikkelen.
Dit is nodig om op termijn een tweede stap te kunnen zetten,
waarbij deze vezels kunnen gemaakt worden van de niet-eetbare
onderdelen van de maïs (kolf, stengel, ...), zodat van eenzelfde
plant zowel voedsel als biopolymeren kunnen worden gemaakt.
Maar daar willen we niet op wachten. ‘Doe wat je kan doen en
blijf niet uitstellen’, is ons motto.”
moet uitgewisseld worden, dit gebeurt tijdens onze wekelijkse,
afdelingsoverschrijdende vergadering.
De laatste jaren hebben we geen economische werkloosheid
meer gehad, omdat we de werknemers naargelang de noden
kunnen inzetten in één van de twee afdelingen. Dit verhoogt de
kennis en vaardigheden en brengt afwisseling.”
“De werknemers ervaren dit zelf niet altijd zo”, getuigt Tom Stas
(ACV-afgevaardigde). “Sommige mensen werken liever in hun
Maken jullie ook andere producten van biogebaseerde
vezels?
“We produceren ook dakbekleding voor een groendak op basis
van biogebaseerde vezels. Samen met de onkruiddoeken is
dat ongeveer 20-25% van onze technische viltproductie. De
“ Onkruid vergaat: ons onkruiddoek kan ter
plaatse composteren, in tegenstelling tot
een synthetisch onkruiddoek, waarbij vroeg
of laat iemand alle snippers plastic uit de
grond zal moeten halen.“
technische vilten voor wegenbouw zijn synthetisch, je wil niet dat
die na 5 jaar vergaan. De producten op basis van biogebaseerde
vezels zijn duurder dan de synthetische variant. Wij zijn van
mening dat die meerkost ook een meerwaarde moet hebben.
Die meerwaarde is er bij ons onkruiddoek: het doek kan ter
plaatse composteren. Dit in tegenstelling tot een synthetisch
onkruiddoek, waarbij vroeg of laat iemand alle snippers plastic
uit de grond zal moeten halen. Het is de kunst om kopers te
vinden die de totale (maatschappelijke) kost voor ogen houden,
zoals sommige steden en gemeenten.
We zien dat de vraag naar onkruiddoeken stijgt. We hadden
bijvoorbeeld een grote opdracht in 2015: de verkoop van
onkruiddoek voor een TGV-traject. De toenemende vraag zorgt
er mee voor dat we nu weer extra werknemers aanwerven.”
Hoe werden de werknemers betrokken bij de introductie
van deze nieuwe productieprocessen?
“De productie van rPET vezels vraagt veel meer controle en
onderlinge afstemming. Onderlinge afstemming is ook van
groot belang bij de biopolymeervezel die in de ene afdeling
geëxtrudeerd wordt en verwerkt in onze technische vilt-afdeling.
De extrusie is een volcontinu proces. Het zijn de arbeiders
die alles zien en weten wat er gebeurt. Deze waardevolle info
© De Saedeleir
Het onkruiddoek onder deze planten
is gemaakt van biogebaseerde vezels,
waardoor het ter plaatse kan
composteren.
vertrouwde omgeving. Bovendien gebeuren de veranderingen
(te) snel, waardoor sommige werknemers een grote werkdruk
ervaren.”
Patrick: “De weerstand tegen de verandering is inderdaad soms
nog groot, waardoor er veel energie verloren gaat. Het is een hele
opgave om iedereen aan boord te houden. Ik zie bij de mensen
dat de veranderingen inderdaad soms (te) snel gaan en voel dat
bij mezelf ook. We kijken hoe we daar nog kunnen verbeteren.”
In Frankrijk produceren jullie tapijten, hoe duurzaam is
dat product?
“Twintig jaar geleden zagen we de vraag naar klassieke tapijten
dalen en zijn we overgeschakeld op de productie van beurstapijten.
Die tapijten moeten op korte termijn dienen (kleur, sfeer en
goede akoestiek), maar daarna zijn ze afgeschreven. Hergebruik
is eerder uitzondering dan regel. Daarnaast produceren we ook
kwaliteitsvolle tapijttegels, die als alternatief kunnen dienen. Het
zijn vooral sporthallen die deze ‘hergebruik-tegels’ leggen om
hun sportvloer te beschermen bij evenementen. Nadeel is dat
de werkuren (plaatsing, reiniging en opberging na event) hierin
zwaar doorwegen. De realiteit is dus nog altijd dat de klanten
vooral kiezen eenmalig gebruik.”
8 am magazine jaargang 2017 nr 1

Is recyclage van tapijten mogelijk?
“Het eenmalig beurstapijt kan gerecycleerd worden, wat zelfs
financieel interessant is. De plastic rug wordt gescheiden en
omgesmolten tot korrels. Van het polyester textiel worden nieuwe
vezels gemaakt. We weten niet hoeveel tapijt er al gerecycleerd
wordt. Als het niet gebeurt, is het vooral om praktische redenen
of omwille van de timing. De beurs moet snel worden opgeruimd
en meestal betekent het dat alles op één vuilnishoop belandt.
Omdat we zien dat er nog vrij veel misloopt, zijn we in België,
Nederland en het Verenigd Koninkrijk gestart met eigen teams
die tapijten plaatsen en terugnemen. Hiermee zetten we stappen
in de richting van de circulaire economie: we produceren
een dienst rond ons product, waarbij je de klant ontlast van
zorgen. Daarnaast onderzoeken en experimenteren we met de
mogelijkheden van tapijten op basis van onze biogebaseerde
vezels, maar dit staat nog in de kinderschoenen.”
Is verhuren van tapijten al een optie?
“Onze klanten zitten klassiek in de grote beurssteden zoals
Frankfurt, Milaan en Parijs. Omwille van onder andere de
douanedocumenten is het niet zo evident om een product te
leveren in het buitenland, er een factuur voor op te maken en het
product te laten terugkomen. Maar het ultieme doel is inderdaad
om tapijten te produceren, leggen en terug te nemen.”
“De rPET vezel is ondanks de extra
investering in machines en werkuren
goedkoper dan een polyestervezel op basis
van aardolie.“
In de drie bedrijfstakken gaan jullie op zoek naar
recyclage en hernieuwbare grondstoffen, wat is jullie
motivatie hiervoor?
“Dat zit waarschijnlijk in onze genen. We zijn de vierde generatie
en afkomstig van voddenrapers die honderd jaar geleden al
dachten: ‘afval bestaat niet’. Zij deden iets nuttig met wat
mensen weggooiden. Maar we spelen hiermee ook in op de
context: we weten dat er in Europa nauwelijks grondstoffen zijn
en we hebben niet de meest performante grondstoffenindustrie.
Wat we wel hebben zijn veel recycleerbare grondstoffen. De
afvalophalers zijn de hedendaagse mijnwerkers. Door bijvoorbeeld
de productie van gerecycleerde PET vezels is er minder nieuwe
grondstof nodig. Niet onbelangrijk hierbij is dat we hiermee
inzake de grondstoftoevoer en -prijs minder afhankelijk zijn van
aardolie. En bovendien is het eindproduct (rPET), ondanks de
extra investering in machines en werkuren, goedkoper dan een
polyestervezel op basis van aardolie. Als dat niet zo was, zou de
automobielsector, onze voornaamste afnemer, ze niet willen.
Onze activiteit situeert zich nog steeds vooral in de
recyclagesector. In de circulaire economie moet de focus eerder
liggen op diensten en niet op de productie van grondstoffen.
Daar ligt nog een uitdaging voor ons.”
Interview door Emma Denorme, educatief medewerker A&M met
medewerking van Bart De Wit en Carl De Clercq (ACV)
© De Saedeleir
Omwille van de keuze voor felle kleuren
en de meerkost in werkuren, kiezen
klanten hoofdzakelijk voor eenmalig
beurstapijt.
am magazine jaargang 2017 nr 1
9

© Fairphone
De bovengrondse mijn
In België is de inzameling van elektronisch afval (e-waste) landelijk geregeld. Toch komt er minder afgedankt
materiaal op de recyclagemarkt dan verwacht en gaan er nog steeds grondstoffen uit afgedankte elektro
verloren. Zo wordt indium, een metaal gebruikt in LCD-schermen, amper gerecycleerd. Indium is kostbaar,
maar in onvoldoende hoeveelheid aanwezig om er een recyclageproces rond te ontwikkelen. Een kijk in de
bovengrondse mijn.
De grondstoffen die nodig zijn om elektronica te maken, kan je
verkrijgen op twee manieren. Ofwel ontgin je een mijn op zoek
naar primaire grondstoffen, ofwel haal je ze uit afgedankte
toestellen. Bij Galloo Recycling in Menen recycleren ze zowat
de helft van Belgische afgedankte kleine huishoudelektro en
beeldbuismonitoren, jaarlijks zo’n 40.000 ton. Elke dag worden er
15 vrachtwagens aan klein huishoudelektro, televisies en monitoren
verwerkt, goed voor zo’n 130 ton: allemaal gaat het door de handen
van 150 werkkrachten uit de sociale economie. Verder wordt ook
‘groot wit’ (wasmachines, droogkasten en fornuizen) verwerkt.
Tijdens een manuele depollutiefase wordt er het schadelijke afval
uitgehaald, zoals batterijen en toners en inktpatronen van printers.
Computers worden in deze fase gescheiden verwerkt, omdat het
de moeite loont de printplaten, geheugenkaarten en processoren
meteen te oogsten: die onderdelen met soms zichtbaar glimmend
goud gaan rechtstreeks naar verwerkers zoals het Belgische
Umicore die ze omsmelten tot nieuwe, secundaire grondstoffen.
© Clemens v. Vogelsang
LCD-tv’s worden voor zo’n 90 procent
gerecycleerd. De overige grondstoffen
gaan nog altijd onherroepelijk verloren en
belanden op het stort.
10 am magazine jaargang 2017 nr 1

De Zerdirator
Na de depollutie gaat de elektro naar een ander terrein aan de Leie,
pal op de grens met Frankrijk. Hier wordt ook ander ijzerschroot
verwerkt, zoals autowrakken en zelfs oude telefooncabines. Over
het terrein hangt een specifieke geur, een mix van oud ijzer en
gisting: die komt onder meer van de hopen 600 kilo wegende
balen samengeperste aluminiumblikjes. Omdat niet elk afval
zomaar de grens over mag zonder uitgebreid papierwerk, staat er
een shredder aan weerszijden van het terrein.
De ‘Zerdirator’ is een enorme machine die
tot 40 ton e-waste per uur kan vermalen tot
stukjes van enkele vierkante centimeter.
De e-wasteshredder — met de ietwat dreigende naam
‘Zerdirator’ — is een enorme machine die tot 40 ton e-waste per
uur kan vermalen tot stukjes van enkele vierkante centimeter.
De lichtere stukjes kunststof, plastiek bijvoorbeeld, worden er
onmiddellijk uit gezogen; een magneet haalt de zogenaamde
ferro-metalen (ijzer) eruit. Dat ijzer hangt vaak nog vast aan nonferrometalen,
zoals koper: in elektro-apparaten zitten zodanig veel
materialen dat er voor het geshredderd materiaal nog een manuele
sortering nodig is.
De Belgische e-schrootketen
Achteraf is het een komen en gaan van tractoren die het
geshredderde materiaal naar kades aan de Leie brengen, van waar
het verder gaat naar andere Galloo-vestigingen of rechtstreeks
naar kopers. Via flotatie, kleurscheiding en andere technieken,
scheidt Galloo zelf de non-ferro’s (koper, aluminium, zink,...) en
de kunststoffen. Vorig jaar nam Galloo bovendien een nieuwe
installatie in gebruik waarmee uit elektronicaschroot heel fijne
partikels, tussen 0.2 mm en 4 mm, verder gescheiden kunnen
worden. Zo kan het bedrijf hele fijne koperdraadjes en edele
metalen nog beter concentreren, waarna ze naar raffineerders
gaan voor verdere verwerking en uiteindelijk worden ingezet als
nieuwe grondstoffen.
Op die manier is Galloo slechts één schakel in de hele Belgische
e-schrootketen. Van enkele honderden lokale schroothandelaars
aan de bodem, over een handvol grootschalige verwerkingsbedrijven
met shredders zoals Galloo, tot eindverwerkers als Umicore die de
metalen uit elektronica omsmelten tot gebruiksklare grondstoffen
voor de industrie: in de Belgische e-wastepiramide pikt elke speler
een klein graantje van de inkomsten mee. Daarom is het bijzonder
moeilijk te bepalen hoeveel de hele sector precies verdient aan
elektronisch afval.
© Galloo
De werf van Galloo waar e-waste en ander afval wordt verzameld voor recyclage.
am magazine jaargang 2017 nr 1
11

DOSSIER
CIRCULAIR
WERK(T)
Afgedankte computers en gsm’s zijn veruit het meest waardevolle
‘afval’ vanwege de edele metalen. Zo levert een ton mobiele
telefoons honderd keer meer goud op dan een ton gouderts. Andere
toestellen, met name koel- en vriesapparaten, zijn dan weer een
kostenverhaal, gezien de verwerkingskost van koelvloeistoffen. De
“officiële” inzameling door de vzw Recupel van de meer waardevolle
stromen ligt dan ook beduidend lager dan bij zo’n kostenfracties:
in oude computers zijn alle marktspelers wel geïnteresseerd.
De verwerkingscapaciteit van de
recyclage-industrie is groter dan de
instroom van elektronisch afval. Europese
recyclagebedrijven zullen niet verder
investeren in recuperatietechnologie zonder
bevoorradingszekerheid.
Lekkende stromen
De Europese Unie maakt zich ondertussen zorgen om de veiligheid
van haar secundaire grondstoffen, vervat in onze oude computers
en televisies. De verwerkingscapaciteit van de recyclage-industrie
is groter dan de instroom van elektronisch afval, al produceert de
EU jaarlijks zo’n 10 miljoen ton e-waste, goed voor 400.000 grote
zeecontainers.
De herziening van de Europese richtlijn over afgedankte
elektrische en elektronische apparaten (AEEA), die in 2014
in België geïmplementeerd werd, moet ervoor zorgen dat de
officiële inzameling van ons elektronisch afval de komende
jaren aanzienlijk omhoog gaat. Naast milieuoverwegingen is die
richtlijn hoofdzakelijk ingegeven door economische belangen. De
toevoer voor de urban mine moet en zal binnen Europese grenzen
blijven. Er wordt gevreesd dat Europese recyclagebedrijven
niet verder zullen investeren in recuperatietechnologie zonder
bevoorradingszekerheid.
Recupel schat dat het zowat de helft van al het afgedankt materiaal
inzamelt dat in België op de markt komt. In 2015 ging het om
108.367 ton. Recupel genereert op die manier in totaal 1200 jobs,
van transporteurs en verwerkers tot samplers en arbeidsplaatsen
in de hergebruiksector. Ongeveer een derde van die jobs wordt
gecreëerd via de sociale economie 1 . Het materiaal dat niet via
Recupel wordt ingezameld komt terecht in een grijze zone. Een deel
wordt buiten de officiële kanalen toch nog aan erkende verwerkers
aangeboden. Een ander stuk van de taart wordt uitgevoerd naar
recyclagebedrijven in buurlanden: die overcapaciteit leidt tot
hevige concurrentie onder recyclagebedrijven. Nog een ander deel
wordt uitgevoerd naar buiten de EU, legaal of illegaal.
“Dat gaat niet alleen over hele toestellen, maar ook voorbehandelde
onderdelen: printplaten, batterijen, enzovoorts. Die lekstromen
zijn wel degelijk een reële bezorgdheid voor de Europese recyclageindustrie”,
zegt Christian Hageluken, directeur Europese
beleidszaken bij Umicore. “Echt betrouwbare cijfers over die
exportstromen zijn er weinig voorhanden. Maar er zijn indicatoren:
zo komt er veel minder afgedankt materiaal op de recyclagemarkt
dan er volgens berekeningen zou moeten zijn. Ten tweede zie je
in landen als Ghana, Vietnam, Cambodja, China, enzovoorts,
enorme volumes binnenkomen. Ten derde zitten er veel lekken in
inzamelsystemen. In België zit dat op het eerste zicht wel redelijk
goed, maar voor de rest van Europa zijn er aanzienlijke lekken.”
Indium
Toch gaat ook binnen de Belgische recyclage-industrie nog
materiaal verloren. Neem een LCD-televisie. Die wordt voor zo’n
90 procent gerecycleerd, dat wil zeggen dat de materialen eruit
terug in de productiecyclus terechtkomen. Een deel van die 90
procent wordt ook nog gebruikt als alternatieve brandstof: zo
wordt onder meer laagwaardig rubber uit e-waste verbrand met
energierecuperatie.
Andere grondstoffen uit afgedankte elektro gaan echter nog altijd
onherroepelijk verloren, en belanden soms nog steeds op het stort.
Indium, bijvoorbeeld, een metaal dat in de vorm van indiumtinoxide
in LCD-schermen gebruikt wordt, als een transparante
elektrische geleider. Zo’n 75 procent van de wereldproductie
van indium gaat naar LCD-schermen, in tv’s en monitoren,
fototoestellen, tablets, enzovoorts. Daarvan wordt nagenoeg niets
gerecycleerd.
Indium is een bijproduct van de ontginning van onder meer lood
en zink. Veruit de grootste bevoorrader van indium is China,
met achterop Japan en Canada. Europa is daarom afhankelijk
van de invoer van indium voor industriële toepassingen, en dat
heet een mogelijk bevoorradingsrisico te zijn. Bovendien zou
de vraag naar indium verachtvoudigen tegen 2030, onder meer
door toepassingen in zonnepanelen. Omdat indium daarbij nog
eens amper gerecycleerd wordt, heeft de EU het goedje dan ook
bestempeld als één van veertien ‘kritieke’ metalen.
De kost om indium te recupereren uit LCD’s is
groot ten opzichte van de eventuele omzet uit
recuperatie.
Te goedkoop voor recyclage
Indium in LCD’s komt voor in zodanig kleine hoeveelheden — een
tot twee gram per vierkante meter scherm — dat het moeilijk te
recupereren valt. De prijs van indium schommelt momenteel sterk.
Als je daarbij rekent dat er vandaag nog altijd veel meer beeldbuis
tv’s en monitoren afgedankt worden dan LCD’s (ongeveer 95
tegenover 5 procent), dan is de kost om indium te recupereren te
1. Recupel, jaarrapport 2015. Zie http://bit.ly/2lpOc9Y
12 am magazine jaargang 2017 nr 1

groot ten opzichte van de eventuele omzet uit recuperatie. Indium
is kostbaar, maar (nog) niet kostbaar genoeg, met andere woorden.
Umicore recycleert indium uit de LCD-schermen van gsm’s,
zij het in zeer beperkte hoeveelheden. Het metaal belandt
sowieso in het recyclageproces en wordt ook herwonnen omdat
de recuperatiekost in dit geval meer dan gedekt wordt door de
herwinning van andere edelmetalen zoals zilver en goud.
Verloren goud
Naarmate laptops, tablets, smartphones, enzovoorts, compacter
worden, wordt een optimale materialen recuperatie ook moeilijker.
Door stijgende grondstofprijzen zijn fabrikanten ook efficiënter
gaan omspringen met grondstoffen. Goud, bijvoorbeeld: waar
er op de meest rijke printplaten enkele jaren geleden tot 300
gram — ofwel zo’n 10.000 euro — per ton te vinden was, is dat
vandaag 120 gram en soms minder.
Die miniaturisatie leidt ertoe dat er op zoek gegaan wordt naar
nieuwe recyclagetechnologieën. “De productie zit vandaag
zo in elkaar dat er te weinig rekening wordt gehouden met de
afvalfase”, zegt Tom Duhoux. Hij werkte vroeger in de recyclage
en is vandaag duurzaamheidsconsultant. “Door de hoeveelheid
goud in elektronica te verlagen, wordt het lastiger om dat er in
het recyclageproces uit te halen. Als printplaten de shredder
ingaan, komt het goud daarin zowat in alle verschillende fracties
terecht. Beetje goud in de kunststof, beetje goud in het metaal,
enzovoorts. Op de lange duur verdwijnt dat goud gewoon. Het feit
dat grondstoffengebruik aan de kant van de productie efficiënter
wordt, gaat verloren in de realiteit van de recyclage-industrie.”
Bij Galloo is de kentering hierrond ondertussen ingezet: “Dat
het goud verloren gaat door de miniaturisatie proberen we te
vermijden door onze nieuwe ‘fines-lijn’, die tot op 0,2 mm edele en
andere metalen kan scheiden van plastics”, verduidelijkt Vanessa
Van Lierde (dienst communicatie en marketing bij Galloo).
Dit artikel is gebaseerd op een publicatie van Arthur Debruyne
en Sam Sermon die in 2013 op Mo.be verscheen en tot stand
kwam met steun van het Fonds Pascal Decroos voor Bijzondere
Journalistiek. In functie van de actualiteit werd het artikel, in
samenspraak met Galloo en Arthur Debruyne, licht aangepast. Het
oorspronkelijke artikel maakt deel uit van een dossier rond e-waste,
zie http://www.mo.be/dossiers/e-waste.
Oproep lezersonderzoek
Wat vindt u van AM Magazine?
Leest u het met plezier?
Waar zou u graag meer over lezen?
Wij zijn erg benieuwd naar uw mening!
Vul vóór 30 april 2017 de enquête in via
http://tinyurl.com/ammagazine-lezersonderzoek en maak
kans op het nieuwste boek van Dirk Barrez, Transitie.
Onze welvaart van morgen.
am magazine jaargang 2017 nr 1
13

DOSSIER © Rotor
CIRCULAIR
WERK(T)
Onze circulaire toekomst:
Rotor DC toont hoe het kan
© Rotor
Met het project ‘Onze circulaire toekomst’ brengt Bond Beter Leefmilieu vernieuwende initiatieven
rond de circulaire economie in België onder de aandacht. Een jury selecteerde tien voorlopers
die tonen wat er in de praktijk al wordt gerealiseerd. Een van die pioniers is Rotor DC, een
ontmantelingsbedrijf en verkoper van tweedehands bouwmaterialen.
Hergebruik voor afbraak
Dit verhaal begint in 2005, bij de
oprichting van Rotor, een Brussels
collectief van architecten met interesse
in materiaalstromen in de industrie en
de bouw. ‘Hergebruik boosten’ wordt
hun missie. De enthousiaste groep doet
onderzoek, organiseert tentoonstellingen
en conferenties, en schrijft teksten over
ontwerp en materiaalgebruik.
Rotor ontwerpt en realiseert zelf ook
diverse projecten. Door hun focus op
hergebruik van bouwmaterialen zoeken
ze actief naar bruikbare grondstoffen.
Die bleken schaars. Een analyse van
het bestaande netwerk tweedehands
bouwmaterialenverkopers bevestigde
dit: hier is nog ruimte voor verbetering.
Een spin-off was in de maak en in 2013
werd Rotor Deconstruction gelanceerd,
een ontmantelingsbedrijf en verkoper van
gerecupereerde bouwmaterialen.
En welk type vastgoed wordt in Brussel het
vaakst afgebroken? Juist, kantoorinterieurs.
Het wordt de kernactiviteit van Rotor DC.
Na drie jaar staat er een gespecialiseerd
team klaar dat actief is in het ontmantelen,
verpakken, opslaan, opknappen en verkopen
van tweedehands bouwmaterialen. De
ontmanteling gebeurt stapsgewijs: Voor de
sloop wordt een inventaris van ‘interessante’
materialen bekendgemaakt aan mogelijke
afnemers en alleen wat vóór de sloop
verkocht raakt, wordt gerecupereerd.
Bijzondere materialen worden van de
sloophamer gered door ze zelf op te slaan
en later te verkopen via hun website.
Een ‘3-in-1’ formule
Rotor DC is eigenlijk een ‘3-in-1’ formule:
een architect-ontwerper om in te schatten
wat de waarde en het potentieel is van
de bouwonderdelen. Een aannemer die
weet hoe je de demontage efficiënt moet
aanpakken. En een verhuizer. Want hoe
vervoer je in hemelsnaam grote glaspartijen
zonder ze te beschadigen?
“Wij identificeren graag
kwaliteiten in dingen
waar anderen de neus
voor ophalen.“
Lionel Devlieger
Architect & co-oprichter
Rotor
Die diverse werking van Rotor toont zich
ook in de organisatiestructuur. Van de
20 werknemers zijn de helft bezig met
onderzoek en ontwerp. De andere helft
werkt op de werf. Het gebeurt dat arbeiders
onderzoekers worden en omgekeerd.
14 am magazine jaargang 2017 nr 1

En het gaat hard voor het jonge team. De
grootste werf tot nu toe werd opgezet voor
de ontmanteling van de interieurs van de
voormalige BNP Paribas Fortis hoofdzetel
in Brussel. Het team kon meer dan 200 ton
aan materialen recupereren. Na Brussel
werd vanaf najaar 2015 het werkterrein
uitgebreid naar Parijs.
Het pionierswerk van Rotor DC krijgt
steeds meer erkenning. In 2016 waren
ze nog keynote speakers op de jaarlijkse
conferentie van de ‘Building Materials
Reuse Association’, de Amerikaanse
vereniging van alle aannemers actief
in de ontmanteling en recuperatie van
bouwmaterialen. Begin 2017 mochten ze
in Brussel twee Henry van de Velde Awards
ophalen, als meest inspirerend bedrijf en
laureaat in de categorie ecodesign.
De obstakels op het pad naar een
circulaire toekomst
Er blijven echter ook heel wat obstakels voor
een optimalisatie van hergebruik. Zo is er
een grote vraag naar kwaliteitscertificaten
voor bouwmaterialen die in nieuwe
bouwprojecten worden opgenomen. Het
certificeren van een lot bouwmaterialen
brengt een administratieve kost met zich
mee. Die prijs is geen probleem voor
producenten van nieuwe materialen, die
gewoonlijk met grote loten werken. Maar
voor de kleine loten die eigen zijn aan
hergebruik-activiteiten, is het simpelweg
onbetaalbaar.
Kortom, er moeten nog een aantal
drempels overwonnen worden voordat
ondernemingsmodellen zoals dat van Rotor
Deconstruction de norm kunnen worden.
Maar het succes dat Rotor desondanks
nu al boekt, bewijst dat zijn activiteit een
duurzaam economisch model is, dat jobs
kan creëren in een tot nu toe onontgonnen
markt.
Luk Lafosse, projectmanager Bond Beter
Leefmilieu
Meer info:
www.rotordc.com
https://www.bondbeterleefmilieu.be/
activiteit/onze-circulaire-toekomst
ONZE CIRCULAIRE TOEKOMST
10 inspirerende voorbeelden
GESELECTEERD DOOR BOND BETER LEEFMILIEU
Wat hebben Minister Muyters, de OESO, 810.000 circulaire jobs en een dagboek met elkaar gemeen?
We schreven over dit alles in onze digitale nieuwsbrief!
Sinds februari versturen we een digitale nieuwsbrief naar geïnteresseerden in (het raakvlak tussen) sociale rechtvaardigheid en het
milieu. Deze nieuwsbrief vullen we met actuele informatie, inspirerende voorbeelden en praktische tips om samen de weg in te
slaan naar een rechtvaardige groene economie. Een hapklare aanvulling op ons meer diepgaande AM magazine!
Wil je geen nieuws missen? Stuur ons dan je e-mailadres via deze link http://tinyurl.com/AMNieuwsbrief
am magazine jaargang 2017 nr 1
15

16 am magazine jaargang 2017 nr 1