ONTDEK FOTO’S: OLIVIER MIDDENDORP ‘Zorg voor je lichaam zoals voor je kinderen’ Het wordt steeds duidelijker hoe veroudering van mensen precies in zijn werk gaat. En ook hoeveel we er zelf aan kunnen doen om dat proces te vertragen, vertelt hoogleraar moleculaire epidemiologie Eline Slagboom (58) Zelfbeheersing. En doorzetten. Dat is het recept om gezond oud te worden, zegt Eline Slagboom, hoogleraar moleculaire epidemiologie in Leiden en werkzaam bij het Leids Universitair Medisch Centrum. Matigheid in alles. ‘Ouder worden is één grote oefening in zelfbeheersing. Niet laat naar bed. Niet te veel eten, niet te veel drinken, niet roken. Filmster Mae West zei het al: “Aging is not for sissies”, ouder worden is niet voor watjes. En die is 87 geworden.’ Ze kijkt er behoorlijk vrolijk bij. Slagboom studeerde biologie en biochemie en is expert op het gebied van veroudering en initiatiefnemer van de Leiden Lang Leven Studie, waarin ze generaties volgt van families waarvan veel mensen heel oud worden. Tweelingenonderzoek liet zien dat de levensduur voor 25 procent wordt bepaald door je genen en de rest door je leefstijl. Die overige 75 procent is een combinatie van wat er in de vroegste ontwikkeling gebeurt, gecombineerd met de latere leefstijl en de omgeving. Dat heb je dus deels zelf in de hand. Slagboom heeft, met collega’s, ook onderzoek gedaan naar de gevolgen van de Hongerwinter, van 1944-1945, voor kinderen die toen in de baarmoeder zaten. Daaruit bleek dat bij een deel van die 14 TEKST: ELISABETH WYTZES ELINE SLAGBOOM mensen de genen van de vroege ontwikkeling zijn beschadigd en daardoor zouden ze op latere leeftijd meer kans op hoge bloeddruk en overgewicht hebben. Haar boodschap na 25 jaar onderzoek: het is nooit te laat om veroudering af te remmen. Maar soms moet je wel opschieten. Slagboom houdt zich bezig met gezondheid en dat heeft veel te maken met het vermijden van ziekten. ‘Het moeilijke van veroudering,’ zegt Slagboom, ‘is dat kwalen zich gaan opstapelen. Dus in de periode daarvoor moet je al aan de slag gaan, om dat proces uit te stellen of zelfs voor te zijn. Ik vergelijk het wel met een trein die door het landschap raast, en ergens staat er een rood licht. Wanneer kun je dan het beste afremmen? Niet als je al onder dat licht staat!’ Wat is dat eigenlijk, verouderen? Wat gebeurt er dan in je lichaam? Dat iemand ouder wordt, kun je natuurlijk aan hem of haar zien. Aan de buitenkant. Rimpels, groeven, grijs haar, ouderdomsvlekken, de hele rataplan. Maar van binnen broeit het al veel langer. ‘De eerste tekenen van veroudering beginnen al rond je dertigste. Je gaat wat van dat buikvet krijgen, ook al ben je slank, en buikvet is het slechtste vet. Je spieren verliezen aan kracht. Wat gebeurt er op celniveau? De eiwitten in je cellen moeten de ELINE SLAGBOOM 1960 Geboren in Dordrecht 1987 Doctoraal biologie 1993 Postdoc biochemie 2000 Onderzoeker Gaubius Instituut, Leiden 2000 Subsidie NWO 2000 Hoogleraar moleculaire epidemiologie in Leiden 2010 Mededirecteur Netherlands Consortium for Healthy Ageing 2014 Lid Permanent Scientific Committee LUMC Eline Slagboom is getrouwd en heeft een zoon en een dochter.
Eline Slagboom met een DNA-model 15