VOORWOORD
ZIZO gaat digitaal verder
In november 1993 rolde het allereerste ZIZO-tijdschrift van de persen. Het blad vervulde lange
tijd een pioniersrol in de Vlaamse media bij gebrek aan andere berichtgeving over holebi’s
en transgenders. Ruim een kwarteeuw later zijn de tijden veranderd en verdwijnt de papieren
uitgave van het magazine. ZIZO gaat voortaan enkel online verder.
ZIZO is een uitgave van çavaria, de Vlaamse belangenverdediger van holebi’s en transgenders.
De voorbije 25 jaar veranderde de frequentie en het opzet van ZIZO een aantal keer. Aanvankelijk
kon je het magazine in de boekenhandel kopen, de laatste jaren werd het gratis verdeeld in
verschillende distributiepunten, of kon het via een abonnement thuis geleverd worden.
PIONIERSROL VERVIEL
Het medialandschap is constant in evolutie. Begin jaren 90 las je zelden of nooit stukken over
holebi’s en transgenders in de Vlaamse media. Voor vele holebi’s en transgenders was ZIZO hun
enige informatiebron. ZIZO zette het LGBTI+-thema op de kaart en geleidelijk aan zetten de
reguliere media het thema ook steeds vaker op hun agenda. Anno 2019 kan je bij manier van
spreken geen krant meer openslaan of tv meer aanzetten zonder kwalitatieve artikels of reportages
over onze thematiek te spotten. Vroeger was ZIZO de enige, nu zijn we een van vele. Deze
evolutie kunnen we bij ZIZO alleen maar toejuichen.
DIGITALE (R)EVOLUTIE
De voorbije 25 jaar deed de digitale wereld haar intrede, ook in de journalistiek. Het internet en
de sociale media nemen een steeds belangrijkere plaats in de maatschappij in. De printmedia
komen steeds vaker onder druk te staan. Aangezien ZIZO een gratis magazine was, wogen de
druk- en verspreidingskosten steeds harder door. Daarom blijft ZIZO in de toekomst haar website
en sociale mediakanalen verder uitbouwen en optimaliseren.
ZIZO STOPT NIET
Het is belangrijk om te benadrukken dat ZIZO niet stopt. Het tijdschrift verdwijnt maar online
blijven we bestaan. Zowel op onze site als op sociale media blijven we brengen wat we belangrijk
vinden om te brengen. ZIZO zal blijven opiniëren, sensibiliseren en discussiëren. ZIZO zal
een forum blijven geven aan stemmen die niet vaak gehoord worden. ZIZO zal LGBTI+-thema’s
blijven aankaarten, op een inclusieve manier.
HELPENDE HANDEN
Zonder de hulp van de vele enthousiaste vrijwilligers zou ZIZO nooit de rol vervuld hebben die
ze al een kwarteeuw vervult. We willen dan ook iedereen die op een of andere manier heeft
bijgedragen aan ZIZO (of dat nog steeds doet) bedanken voor hun inzet: alle redacteurs, eindredacteurs,
fotografen, illustratoren en hoofdredacteurs…
Daarnaast willen we ook alle verdeelpunten bedanken die ervoor zorgden dat onze lezers op
een laagdrempelige manier een exemplaar van ZIZO konden oppikken.
BEN JE ABONNEE?
Huidige abonnees zullen individueel worden gecontacteerd door çavaria, met verdere praktische
info betreffende de stopzetting van het printnummer.
BLIJF OP DE HOOGTE
Volg www.zizomag.be (en schrijf je in op de nieuwsbrief)
Yves Aerts, verantwoordelijke uitgever
Stijn Depoorter, hoofdredacteur
facebook.com/zizomagazine
@zizomag
@zizomag
3
INHOUD
08 14 42
RUBRIEKEN
Snel bezorgd 48
De Weyde Wereld 50
Sofagesprek met Lola McQueen 56
Lifestyle68
LGBT+ Hall of Fame 80
MENSEN EN DINGEN
Dorianne Aussems
MNM-presentatrice en rolmodel08
Belgische regenboogkoepels
Voor welke uitdagingen staan we 50 jaar na Stonewall?14
Eenzaamheid bij LGBT+-personen
Drie personen getuigen20
Dave Sinardet
De Stemwijzer: Wat denken de partijen over
seks, gender en welzijn?26
Holebi- en trans representatie op de Vlaamse televisie
Eigenlijk doen we het zo slecht nog niet30
Saskia De Coster
Over het ouderschap en haar nieuwe roman
‘Nachtouders’34
Column
Piya Deseure40
Joppe De Campeneer
SPARKEL: waar de queer cultuur sprankelt42
Column
Gaea Schoeters62
Column
Fernand Van Damme24
4
26 56 84
Ulrike Lunacek
Over 40 jaar LGBTI+ en vrouwenrechtenactivisme en
de Europese verkiezingen64
Mister Gay Belgium 2019
Ontdek de twaalf finalisten70
We are family
The Daily Life of Gay Parents74
Jitske en Peter Van de Veire
Over hun vader-dochterrelatie, Jitskes coming-out
en de media84
Reportage
Boysproject beschermt de Antwerpse mannelijke en
trans sekswerkers88
Column
Gaea Schoeters62
Column
Fleur Pierets96
Verkiezingen 2019
De 4 speerpunten van çavaria98
EN OOK
Voorwoord03
Colofon06
Mundo Vero06
Wedstrijden47
Zwoltopia58
5
COLOFON
Verantwoordelijke uitgever: Yves Aerts
Hoofdredactie: Stijn Depoorter
Eindredactie: Amber Vallance | Crozzy Engelsma |
Gunter Van Stappen | Hanne Aerts | Louwy
Van Hauwe | Sören Fillet
Vormgeving: Virginie Soetaert
Administratie: Nicole De Neve
Advertentiewerving: Olivier Deschodt
Redactie: Anke Wauters | Annelies Leysen | David
Schoenmaekers | Elias Ysebaert | Florian Vanlee
| Geert De Weyer | Hannelore Goossens | Inke
Gieghase | Jasper Vanpoucke | Jeroen Borghs |
Maarten Raes | Margot Lissens | Misha Verdonck |
Stijn De Wandeleer
Columnisten: Fernand Van Damme | Fleur Pierets
Gaea Schoeters | Piya Deseure
Coverfoto: Sarah Van Looy
Fotografen: Annemarie Dekker | Dries Verstreepen
| Sandra Mermans | Sarah Van Looy |
Sofie De Backere
Illustratoren: Agnes Loonstra | Yule Hermans
Cartoons: Vero Beauprez | Zwoltopia
Inzendingen: zizo@cavaria.be
Bureau: Kammerstraat 22 – 9000 Gent – 09 223
69 29 zizo@cavaria.be – www.zizomag.be
Gratis verkrijgbaar via verschillende afhaalpunten
(check www.zizomag.be)
ZIZO IS EEN ONAFHANKELIJK BLAD DAT WORDT
UITGEGEVEN DOOR
VOLG ONS! facebook.com/zizomagazine @zizomag @zizomag
MUNDO VERO | VERO BEAUPREZ
6
Liefde is een mensenrecht
Gediscrimineerd?
helpt !
Gratis antidiscriminatielijn
Ik vertegenwoordig
nu
waar ik het zo
lang moeilijk
mee heb gehad
MNM-presentatrice en rolmodel
Dorianne Aussems
‘Generation M’ is een programma op MNM gericht aan en
gemaakt door jongeren. Dorianne Aussems staat sinds september
2018 aan het roer. In mei van datzelfde jaar kwam ze
voor Vlaanderen uit de kast als lesbisch, omdat ze vindt dat
lesbische rolmodellen nog ontbreken.
Met ‘Generation M’ probeert Dorianne vooral onuitgesproken
dingen luidop te zeggen: “Het is een cliché om te zeggen dat
ik verder taboes wil doorbreken, maar dat is wel zo.”
Tekst: Margot Lissens
Foto’s: Sarah Van Looy
Hair: Nils D'Joos - MUA: Gladys Ferro
Je leidt nu al enkele maanden
‘Generation M’. Hoe zijn die maanden
verlopen?
“In het begin verliep dat erg chaotisch
want het is een druk programma waar
ik ingesmeten werd. Ik werkte er al wel
enkele jaren aan mee, maar toch is het
plots heel anders als je zelf aan het roer
staat. Na elke dag waarop ik het programma
presenteerde, begon ik me wel
steeds meer op mijn plaats te voelen. Ik
wist dat dit is wat ik echt wou doen.
‘Generation M’ is niet plaatjes aanen
afkondigen. De muziek staat niet
centraal maar het inhoudelijke, de
onderwerpen. De muziek is nodig voor
lucht, plezier en om eender wat te laten
bezinken, of net niet. Dat valt vooral op
na een uitzending, dan zie ik berichten
van mensen die blij zijn dat ze hun
verhaal konden doen bij mij. Dat is wat
ik altijd wou doen, mensen een plaats
geven ongeacht van wat ze denken.
Soms komen er berichtjes binnen
waarvan ik denk: ‘Nee, ik sta aan de
totaal andere kant’. Maar dat is het
mooie van het programma: iedereen
zijn mening komt aan bod, zolang die
goed onderbouwd is met argumenten,
maar het hoeft niet altijd heel diep te
gaan.”
Waarom vind je het belangrijk om
iedereen een stem te geven?
“We maken het programma niet divers,
dat is gewoon zo. Elk onderwerp vraagt
diversiteit omdat het doelpubliek,
net als de wereld, zo divers is. Het
enige dat wij wel bewust doen, is soms
nog harder focussen om iedereen te
vertegenwoordigen omdat niet elke
groep even luid roept. We zullen sneller
zoeken naar of inzetten op mensen met
een andere etnische achtergrond omdat
die misschien niet even snel naar
MNM zullen luisteren. Net daarom zien
we het als onze taak om die mensen te
zoeken en te vertegenwoordigen. Bij elk
8
onderwerp komen persoonlijke verhalen
naar boven en die zijn nu eenmaal
divers.”
Hoe proberen jullie mensen die nog
niet naar MNM luisteren te bereiken?
“Door hun meningen op te snorren -
wat een vreselijk woord, eigenlijk, maar
ik kan het niet anders uitdrukken. We
gaan op zoek naar reacties op Facebook,
Twitter of Instagram. Die mensen
gaan zich zelf niet voorstellen aan ‘Generation
M’, maar wij contacteren hen
dan en vragen hun gegevens. Daarna
hebben we een kort gesprek met die
mensen en vragen daarna of ze dat nog
eens opnieuw willen komen zeggen in
de radiostudio of aan de telefoon.”
TAART EN ROSÉ VOOR EEN
CHIHUAHUA
Wat hoop je in de toekomst nog te
doen met het programma?
“Het is een cliché om te zeggen dat ik
verder taboes wil doorbreken, maar dat
is wel zo. Ik denk dat er nog veel onderwerpen
zijn waar niet over gesproken
wordt. Dan heb ik het niet alleen over
grote of gekke onderwerpen maar evengoed
over de simpele dingen. Zoals: ik
heb een lief en ik zie die super graag,
maar ik hoef daar echt niet elke dag
bij te zijn. Dat zijn zo van die stomme,
kleine dingen waarvan iedereen denkt:
‘Meen je dat nu?’ Of het over dingen
hebben die evident zijn, maar weer snel
over gaan. Zulke dingen wil ik nog aan
bod brengen. Ik wil zo veel mogelijk onuitgesproken
zaken luidop zeggen. Dat
is eigenlijk het doel, elke dag opnieuw.”
Heb je het gevoel dat je dat doel
elke dag bereikt?
“Elke dag is misschien veel gezegd.
Alhoewel, eigenlijk wel, want dat kan
ook in de kleine dingen zitten. Ook
onderwerpen waar al veel over gespro-
9
10
ken wordt, zoals pesten, brengen we
nog aan bod. Elk verhaal is uniek en de
luisteraar, want je weet niet wie dat is,
heeft zo’n verhaal misschien nog nooit
gehoord. Dat verhaal kan die luisteraar
vooruit helpen of inspireren. Ik denk wel
dat we ons doel elke dag in kleinere of
grote mate bereiken.”
Welke onderwerpen breng je het
liefste aan bod in de show?
“Als het over de LGBT+-gemeenschap
gaat of over een ander queer onderwerp,
breng ik dat natuurlijk iets liever.
Zo ging het onlangs bijvoorbeeld over
de Netflixserie ‘Pose’, die over trans
personen gaat en dan voel ik wel dat ik
iets meer zin heb in de uitzending omdat
het mij dan nauwer aan het hart ligt.
Maar ik kan even goed iets super
atypisch heel graag brengen. Zoals
bij Love your pet day, toen hadden we
Jill De Greef uitgenodigd omdat ze
gekend is met haar chihuahua door
het programma ‘Pink Ambition’ op Vijf.
Voor die uitzending hadden we met een
pop-uprestaurant in Antwerpen gebeld
waar je hond taart en rosé krijgt. Je
kan niet verder van mij mikken dan met
dat onderwerp. maar ook al staat het
niet dicht bij me kan ik daar toch wel
enthousiast over zijn, net omdat ik daar
zo nieuwsgierig over ben.”
Leer je veel nieuwe dingen door
‘Generation M’?
“Ja, elke dag. Ik leer vooral hoe mensen
denken. Je weet wel dat niet iedereen
op dezelfde lijn zit als jijzelf, dat zou ook
heel gek en saai zijn. Dus ik leer vooral
veel nieuwe meningen en inzichten van
mensen kennen. Dat vind ik het interessante
aan het programma.”
MOOIE MENSEN DIE ZICHZELF
DURVEN ZIJN
Je was in januari een van de presentatrices
op de Çavaria Awards,
wat vond je van die ervaring?
“Dat vond ik heel zot. Toen ik daar
vooraan stond, dacht ik: ‘Zie mij hier nu
eens staan, iets vertegenwoordigen waar
ik het altijd zo moeilijk mee heb gehad.
Vroeger durfde ik mijn seksuele geaardheid
niet eens te vertellen aan mijn
vrienden en familie en nu sta fier vooraan
een podium met allemaal mensen
die even sterk voor zichzelf uitkomen’.
Op dat moment was ik aan het rondkijken
in die mooie zaal van de Vooruit
"Als er een reden is om te
feesten, dan moet je gewoon
feesten en de Pride is zeker
een reden"
en alles klopte gewoon: de locatie,
allemaal mooie mensen die zichzelf
durven zijn en wij houden gewoon een
feest. Dat was hetzelfde gevoel als wat ik
op Prides krijg.”
Ben je zelf al naar veel Prides geweest?
“Eigenlijk niet, omdat ik mijn comingout
nog niet zo lang geleden gedaan
heb. Voor mijn coming-out keek ik daar
altijd van op een afstand naar en dacht
ik: ‘Dat lijkt me echt leuk’. Vorig jaar
ging ik voor het eerst naar een feestje
in Den Draak tijdens Antwerp Pride. Ik
ben ook naar de Belgian Pride in Brussel
geweest. Dat was zo’n mooie dag, het
was warm en ik keek lekker melancholisch
naar de blauwe lucht en dat was
weer zo een moment waarop ik dacht:
‘Zie mij hier nu staan’.”
Wat vond je van de sfeer op die
Prides?
“Ik vind sowieso dat je moet feesten als
er reden is om te feesten. De Pride is
duidelijk een goede reden! Je mag in
de open lucht met veel mensen rondom
je gewoon jezelf zijn zonder je in te
houden. In tegendeel zelfs, op Prides
zoek je alle uithoeken op. Er is niets
mooier dan in groep kunnen zijn wie je
bent en dat er voor iedereen geapplaudisseerd
wordt. Dat vind ik echt het
beste wat er is. Er is nu een platform, er
worden straten voor vrijgemaakt dus ga
gewoon.”
SPARKLE, het feest na de Çavaria
Awards, was ook een divers feestje,
wat vond je daarvan?
“Dat vind ik altijd wel moeilijk. Het is
zoals Jitske Van de Veire het zei toen ze
op het podium zat: in het publiek zie je
vooral witte homomannen. Soms stoort
mij dat wel in de zin dat ik het gevoel
heb dat de community toch erg hard
kan zijn voor elkaar.
Soms heb ik de illusie dat de LGBT+community
helemaal open-minded is
en dat alles mag zolang je maar jezelf
bent. Maar dat is niet helemaal waar
en dat stelt mij teleur. Ik denk niet dat
iedereen binnen de community altijd
openstaat voor verandering, ook daar
moet alles nog binnen een bepaald
kader passen. Daar heb ik het dan erg
moeilijk mee. Het klopt toch niet dat je
zelfs daar je best moet doen om geaccepteerd
te worden?”
‘HET ANDERE’ LEUK VINDEN
Hoe was jouw coming-out in je
vriendenkring en familie?
“Ik heb een zeer hechte band met mijn
vader, dus hij was een van de eersten
aan wie ik het vertelde. Tegen mijn
zussen heb ik het ook snel verteld. Voor
hen was dat vanzelfsprekend, ze wisten
het ook al wel. Maar ik herinner me
wel nog dat ik het er heel moeilijk mee
had toen ik echt moest zeggen dat ik
een vriendin had. Ik vond dat moeilijk
omdat dat zo persoonlijk is. Op de een
of andere manier is het emotioneel om
dat tegen de mensen te zeggen die je
zo graag ziet. In mijn familie zijn er
veel mensen die ook LGBT+ zijn, dus
dat maakte het allemaal eenvoudiger.”
Was dat genoeg voor jou?
“Nee, dat was zeker niet genoeg. Ik
voelde mij echt abnormaal. Ik dacht:
‘Ben ik nu ook zo iemand die dan weer
per se ‘het andere’ leuk moet vinden?’
Nu kloppen die woorden niet meer,
maar ik dacht dat toen wel zo. Het
verschil tussen vroeger en nu is trouwens
enorm: ik zou veel liever nu jong geweest
zijn dan toen. Het liefst zelfs nog
twintig jaar in de toekomst!”
Was jouw coming-out een positieve
ervaring voor jou?
“In mijn familie wel. Maar ik vond dat
11
"Soms heb ik de illusie dat onze community
helemaal open-minded is en dat alles mag
zolang je maar jezelf bent. Maar dat is niet
helemaal waar en dat stelt mij teleur"
vooral moeilijk bij vrienden. Veel van
hen waren toen verrast daardoor. Die
verbaasde reacties vond ik raar. Ik had
gewoon zoiets van: ‘Ik ben lesbisch maar
kunnen we dan nu gewoon verder eten?’
Ik hoop dat er ooit een tijd gaat komen
dat een coming-out niet meer iets is waar
je een extreme reactie op moet geven.”
Denk je dat de jongere Dorianne nu
trots zou zijn op jou?
“Sowieso. Ik wist niet hoe ik mijn seksuele
geaardheid een plaats moest geven.
Ik heb dat toen ik jonger was alleen
verteld aan mijn beste vriendin, aan
mijn vader en aan mijn zussen, daar
bleef het bij. Als ik nu denk dat ik dit nu
aan het delen ben met een deeltje van
de wereld en anderen kan inspireren om
voluit voor zichzelf te kiezen, dan ben ik
zeker trots op mezelf.”
12
ADVERTENTIE
ZEKERHEID
we delen dezelfde strijd
DE STRIJD VOOR GELIJKE RECHTEN, DIE VOEREN WE SAMEN.
#ALLFORONE
Daar waar anderen mensen tegen elkaar willen opzetten, is de
strijd voor LGBT+-rechten voor sp.a geen strijd tegen elkaar
maar met elkaar. Samen, schouder aan schouder.
Ook de komende jaren staat voor sp.a deze strijd centraal. In
binnen- en buitenland, willen wij iedereen de zekerheid
bieden zichzelf te kunnen zijn. Daar gaan we voor.
Dat is onze gedeelde strijd!
Check onze voorstellen op www.s-p-a.be/RegenboogRood
ADVERTENTIE
14
Pride voor politiek:
"Soms moet je zelf de
vertegenwoordiging zijn
die je wil zien"
Voor welke uitdagingen staan we 50 jaar na Stonewall?
Stonewall?
“Waarom doen jullie niets?” Het is de
nacht van 27 juni 1969 en een vrouw
schreeuwt naar omstaanders wanneer
ze bij een zoveelste politie-inval uit de
Stonewall Inn wordt gesleept.
De New Yorkse
homobar was
herhaaldelijk
het doelwit van
zulke raids.
De reden? De
uitbater had
geen vergunning
om alcohol
te serveren. En
die kreeg de bar
niet door het
LGBT+-publiek
dat ze aantrok.
Wat volgt zijn zes dagen van rellen tussen
jonge zwarte en witte holebi’s, trans
personen en sekswerkers enerzijds en de
New Yorkse politie anderzijds. Er wordt
‘Gay power!’ en ‘We want freedom’
geroepen, er wordt gezongen, er worden
barricades opgetrokken en vuurbommen
gegooid, ramen aan diggelen geslagen.
Stonewall was uitgegroeid tot een soort
van gemeenschapscentrum voor jonge,
dakloze LGBT+-individuen die door
familie en bij uitbreiding de samenleving
in de steek waren gelaten. Uitgestotenen
die naar New York City trokken in de
hoop er niet alleen een dak boven hun
hoofd te vinden, maar een plaats in de
wereld. Die nachten verdedigden ze een
thuis, een gemeenschap, een familie
die ze lang gezocht en pas gevonden
hadden. Een jaar later trok de eerste
Pride March door de straten van de
metropool.
Die prille pride van weleer is vandaag
een wereldwijd verbindend fenomeen
geworden.
Vijftig jaar na datum lijken we in België niet alleen in tijd en ruimte
ver verwijderd van de Stonewall-rellen: ons land doet het best goed
op vlak van LGBTI+-rechten. Of is de vooruitgang minder groot
dan we willen geloven? Met de Belgian Pride staan ook de regionale,
federale en Europese verkiezingen voor de deur. Een moment
om stil te staan bij de toekomst met de coördinatoren van de Belgische
regenboogkoepels: Yves Aerts van çavaria (Vlaanderen), Tom
Devroye van Arc-en-Ciel Wallonie (Wallonië) en Rachael Moore
van RainbowHouse Brussels (Brussel).
Tekst: Stijn Depoorter
Beeld: Sandra Mermans / Foto v.l.n.r. Rachael Moore, Tom Devroye, Yves Aerts
België prijkt op de tweede plaats op
de regenboogindex. Reden om te
vieren?
Tom: “Het hangt ervan af hoe je die
index bekijkt. België doet het goed op
vlak van rechten voor holebi’s en transgenders:
de antidiscriminatiewet, de
openstelling van het huwelijk… Ook de
transgenderwet is een grote stap vooruit,
al is ze niet perfect. Maar die tweede
plek geeft de Waalse politici soms wel
het gevoel dat met die wetten alles al
verwezenlijkt is en ze op hun lauweren
kunnen rusten.”
15
Rachael: “Het probleem is ook dat de
index niet voor alle letters van onze
community spreekt. Vele mensen uit
onze community worden niet gehoord.
Het is geweldig om in België LGBTI+
te zijn… Zolang je tot de witte middenklasse
behoort. En laat onze politici nu
toevallig veelal net dat zijn.”
Yves: “Erger nog: ook voor die witte middenklasse
is het niet altijd zo fantastisch.
Er heerst het idee dat we in België in een
paradijs leven. Vele politici lijken te denken
dat we op vlak van LGBTI+-rechten
zowat alles bereikt hebben, dus wordt
er niet zo op ingezet. Maar er is een
verschil tussen wetgeving en het gedrag
van mensen. Was de LGBTI+-beweging
succesvol? Het welbevinden bij LGBTI+personen
is de afgelopen 25 jaar niet in
dezelfde lijn gestegen…”
Hoe verklaar je dat?
Yves: “Het heeft vooral te maken met
genderstereotypen en heteronormativiteit.
Zaken die een gevoel van onbehagen
teweegbrengen bij leden van
minderheden, een impact hebben op
onze mentale gezondheid. Dat leidt tot
risicogedrag dat we vertaald zien in
onder andere druggebruik en zelfdoding.
Daar werd en wordt onvoldoende
aandacht aan besteed. Misschien omdat
we dachten dat als we de wetgeving
aanpasten, de rest wel zou volgen? Nu
moeten we onder ogen durven zien dat
de rest niet gevolgd is. Dat er veel meer
nodig is dan enkel wetten.”
BETROKKENHEID
Wat kan de politiek beter doen?
Tom: “Het is niet zozeer een gebrek aan
politieke wil of slechte ideeën, maar we
worden onvoldoende betrokken bij het
beleid.”
Rachael: “Zo werden bij de lancering
van de nieuwe transgendercampagne
van de federale regering de uitnodigingen
op het laatste moment uitgestuurd.
Het is belangrijk om ons van bij het
begin bij zulke campagnes te betrekken.
Wij kunnen nuances leggen en eventueel
nog bijsturen.”
Tom: “In Wallonië staat er nu een project
op stapel om een opvangtehuis voor
LGBTI+-jongeren op te richten. Op zich
een goed initiatief dat focust op welzijn
maar er wordt steeds meer projectmatig
gesubsidieerd bij de drie koepels
Dit betekent dat het tijdelijke financiering
is in plaats van structurele financiering.
Het is interessant om subsidies te krijgen
voor projecten. Maar wat na afloop?
De mensen, het netwerk, de kennis, de
structuur: dat valt allemaal in het niets
wanneer het geld op is en het project
ten einde. We hebben nood aan een
coherente visie. Projecten moeten deel
uitmaken van een bredere strategie.”
Yves: “In Vlaanderen hebben we geluk:
we zijn een van de best gesubsidieerde
LGBTI+-organisaties ter wereld. Geld
is niet het grootste probleem, wel
het gebrek aan een gecoördineerde
aanpak. Veel politici geven aan dat ze
meer willen doen, alleen weten ze niet
wat. Om een visie te vormen, moet je
dichter bij de verschillende organisaties
staan. Hetzelfde probleem geldt op
federaal niveau - waar geld dan weer
wel ontbreekt. Minstens twee regeringen
wisten niet wie Gelijke Kansen op zich
zou nemen. Dat zou een van de eerste
toegewezen bevoegdheden moeten zijn.
Wat we de afgelopen jaren op het politiek
toneel zagen was vrijwel een kopie
van het voorgaande beleid. Dat terwijl
we nog vooruit kunnen en moeten. Wat
is de volgende stap?”
Wat zou die volgens jou moeten zijn?
Yves: “In plaats van een ideetje hier en
daar van een willekeurig geïnteresseerde
minister van bijvoorbeeld Sport in een
16
plan te gieten hebben we een overkoepelend
actieplan nodig waarvan wetgeving,
een duidelijke tijdlijn en fondsen slechts
enkele nauw verbonden elementen zijn.
Een globaal LGBTI+-plan dat impact
heeft op het dagelijkse leven van onze
community, van de schoolbanken over de
werkvloer tot in het woonzorgcentrum.”
ANDERE KIJK OP ‘ANDERS-ZIJN’
In Vlaanderen zijn genderidentiteit
en seksualiteit onderdeel van de
eindtermen van het eerste middelbaar.
Is onderwijs de manier om
invloed te hebben op ons dagelijkse
denken?
Yves: “Onderwijs is ontzettend belangrijk,
maar het moet verder gaan dan
alleen de eindtermen van de middelbare
school. We moeten die mensen opleiden
die anderen gaan onderwijzen. Eigenlijk
iedere plaats waar mensen gesocialiseerd
worden: de school, maar ook
het gezin. Alleen kunnen we als kleine
organisatie onmogelijk naar iedere
school, ieder dorp en huis trekken om te
vertellen hoe kinderen kunnen worden
opgevoed. Dat moet deel uitmaken van
het curriculum van lerarenopleidingen.”
Tom: “In Wallonië hebben we al enkele
jaren subsidies van de Franse Gemeenschap
voor de GrIS-werking. Het concept:
holebi’s ontmoeten jongeren op
scholen en in verenigingen. Tijdens die
ontmoetingen kunnen de jongeren al
hun vragen over seksuele oriëntatie stellen
zolang de vragen respectvol zijn. De
vrijwilligers antwoorden al hun vragen
in in de ik-vorm. Zo worden de jongeren
bewust van wat holebi-zijn en uit de kast
komen voor iemand kan betekenen.”
Welke maatschappelijke verandering
is vooral nodig?
Tom: “De samenleving is niet genderof
seksueel inclusief, maar nog steeds
normatief. We moeten niet enkel politici
overtuigen, ook binnen onze eigen gemeenschap
is er werk aan de winkel.”
Yves: “Het probleem is niet zozeer dat
we een minderheid zijn, maar het feit
dat we ons daar zo tegen verzetten.
Sommigen strijden om deel uit te maken
van de meerderheid, maar ik geloof dat
we moeten streven naar meer diversiteit
en het omarmen van verschillen. Als we
onszelf niet aanvaarden als minderheid
draagt dat alleen maar bij tot het gevoel
er niet bij te horen. Dat weegt ook op
het mentale welzijn.”
Rachael: “Onze samenleving heeft het
er moeilijk mee onze verschillen te aanvaarden.
We worden continu verteld hoe
we horen te zijn. Dan heb je een initiatief
als de Pride waarbij je één dag van
het jaar voluit voor de minderheid gaat
en je persoonlijkheid vrij in de verf zet,
om dan de rest van het jaar maar weer
‘normaal’ te doen. Op maatschappelijk
vlak moeten mensen zich meer openstellen.
Mensen van kleur bestaan en zijn
geen gevaar voor de samenleving, we
maken er deel van uit.”
VERBONDENHEID
Vijftig jaar na het begin van de
pride-beweging keert de Belgian
Pride terug naar de roots. De slogan
luidt ‘All For One’ en het thema is
intersectionaliteit. Wat betekent dat
concreet?
Rachael: "Dat betekent dat een mens
op meerdere niveaus discriminatie kan
ervaren. Ik kan gediscrimineerd worden
als vrouw, omdat ik zwart ben of omdat
ik biseksueel ben. Elk persoon is uniek en
heeft recht op een plek in de maatschappij.”
Tom: “Pride is een plaats voor vrijheid,
plezier, dansen en seks, maar ook debat
en campagnes. Het is meer dan een
groot openluchtfeest, er is een boodschap
die verbindt.”
17
Het wordt een gewichtige Belgian
Pride, vlak voor de verkiezingen.
Niet alleen regionaal en federaal,
maar misschien nog belangrijker:
Europees.
Yves: “Ik schat dat de Europese Unie
maar liefst 75 procent van onze wetten
beïnvloedt. Het Europese niveau heeft
veel invloed op ons dagelijkse leven.
Het is bovendien niet ondenkbaar dat
de LGBTI+-rechten erop achteruit zullen
gaan. Kijk maar naar Polen, Hongarije,
Italië en Spanje. Het is niet omdat we
nog niet echt een antigenderbeweging
in België merken, dat we dat de komende
jaren niet zullen doen.
Die tendens is er, kijk maar naar Schild
& Vrienden. Wat ons land kan doen om
die negatieve invloed in te dijken, is op
het Europese toneel het voortouw nemen
op vlak van reproductieve rechten, gender-
en LGBTI+-zaken. Want als WIJ het
niet doen, wie wel?
Rachael: “Het is ook belangrijk dat we
beseffen dat de verschillende minderheden
hun krachten moeten bundelen.
Vrouwen hebben het stemrecht niet
gekregen door enkel met vrouwen te
werken. Daarvoor was samenwerken met
mannen nodig. We kunnen racisme en
holebifobie alleen bestrijden als we met
witte en heteropersonen samenwerken."
Er lijkt een gebrek aan eenheid
binnen de LGBTI+-community. Niet
iedereen heeft het op die politieke
deelname aan het evenement. Sommigen
vinden Pride bijvoorbeeld te
commercieel geworden, anderen
hebben problemen met de aanwezigheid
van politici, politie en de
bedrijfswereld.
Tom: “Er is niet één gemeenschap, maar
een hele resem bewegingen. Er is dus
ook niet één Pride. Mensen hebben zo
hun eigen redenen om het te vieren. Wij
streven naar een beweging die zo inclusief
mogelijk is en iedere gemeenschap
een plaats biedt.”
Hoe krijg je iedereen achter dezelfde
missie, hoe hou je de slogan in eer?
Yves: “Veel mensen voelen zich deel
van een grotere beweging en dat is
positief denk ik. Met sociale media zijn
meer en meer mensen verbonden maar
ondanks die virtuele wereld hebben we
nog steeds behoefte aan écht contact,
ontmoetingen en gesprekken met échte
mensen. Zaken als Pride en de Regenbooghuizen
zijn daar dan weer een
mooi voorbeeld van.”
DE EERSTE ZIJN
Bieden die social media naast een
gevoel van verbondenheid ook
inspirerende rolmodellen die de
beweging vooruit trekken?
Yves: “De vertegenwoordiging laat te
wensen over. We moeten daar zelf ook
meer het voortouw in nemen. Als we
als team meer diversiteit voor de dag
brengen, kunnen we als beweging ook
meer verschillende mensen aantrekken
die zich tot een minderheid binnen de
minderheid rekenen en zich eindelijk in
de beweging herkennen.”
Rachael: “Het is een kwestie van de
eerste te zijn. Alleen is dat een beetje
een enge gedachte, wetende dat het in
het verleden niet altijd goed afliep met
wie de eerste was.
Als activiste van een minderheid voor
wie het systeem niet werkt, geloofde ik
lange tijd ook niet in dat systeem. Het is
niet gemaakt door of met zwarte biseksuele
individuen zoals ik in gedachte.
Daardoor is het verleidelijker om zich er
tegen af te zetten dan ermee te werken.
Ik vind het nu belangrijk om naar de
gemeenschap te gaan en uit te leggen
dat het systeem is wat het is, dat we van
daaruit moeten vertrekken. Soms moet
je zelf de vertegenwoordiging zijn die je
wil zien. Soms moet je zelf de verandering
zijn.”
MEER INFO
www.cavaria.be
www.arcenciel-wallonie.be
www.rainbowhouse.be
19
20
Eenzaamheid bij
LGBT+-personen
Drie LGBT+-personen getuigen over eenzaamheid
Vlamingen zijn eenzaam: één op vier volgens recent onderzoek. Of je nu jong of oud bent, in de
stad of op het platteland woont, ziek of gezond bent, je jezelf als LGBT+ of hetero identificeert.
Eenzaamheid is iets wat iedereen kan overkomen.
Tekst: Anke Wauters
Beeld: Agnes Loonstra
“Er is koffie in de gemeenschappelijke
ruimte, maar die is volgens mij stiekem
decaf. Ze gunnen ons hier echt niets”,
lacht Timo (27) in de privékamer op de
psychiatrische afdeling van het ziekenhuis
waar ik hem bezoek. Hij is hier ‘om te
rusten’, of toch: “Dat is wat ik aan mijn
werk heb gezegd. Want hoe vertel ik dat
ik zo eenzaam was dat ik mezelf heb
verloren in drugs en uitgaan?” Timo heeft
een veeleisende job, vertelt hij. Maar
werken was nooit het probleem, het
krijg. Ze vergeten je een beetje. En ook
dat ik het gevoel heb dat mijn dokters
mij niet altijd volledig begrijpen.” Wanneer
ik Timo vraag hoe het dan voelde,
die eenzaamheid, wordt hij even stil.
Dan zegt hij: “Alsof je in een lege kamer
staat te roepen en je niet eens je eigen
stem hoort.”
Een witte muur in een appartement, een
telefoon die genadeloos wordt ingehaakt
na de eerste zinnen, steeds opnieuw
hetzelfde popnummer in dezelfde bar,
"Alsof je in een lege kamer staat te roepen
en je niet eens je eigen stem hoort" – Timo
waren de uren na het werken die hem de
das omdeden: “Als ik al mijn deadlines
had gehaald, kon ik niet zomaar op
de zetel thuis zitten. Ik probeerde het
wel, maar ik liep al snel de muren op.
Ik dacht: ‘Tja, en wat nu?’ Dus ik werd
high, schuimde ondertussen Grindr af
en sprak af met iemand voor seks. Of
ik ging naar een feestje – ik woon in de
uitgaansbuurt, handig – en danste, kuste
tot de zon opkwam. Het was dat of alleen
zijn met mijn gedachten. Ik weet dat ik in
die periode veel risico’s heb genomen,
vooral dan op seksueel vlak, maar niets
jaagde mij meer angst aan dan dat.”
STEEDS MINDER BEZOEK
Het gevoel van eenzaamheid kwam als
een schok voor Timo, die naar eigen
zeggen een weinig hobbelig parcours
heeft afgelegd: “Ik ben nooit gepest
geweest, nooit nageroepen. Mijn zus
was tien jaar ouder en lesbisch, dus toen
ik uit de kast kwam, was dat voor mijn
ouders een non-event. Je hoort altijd
verhalen van holebi en trans jongeren
die door hun ouders geslagen worden,
de deur uitgezet. Bij mij niet. Niemand
lag er wakker van. Ik was de beste van
de klas, lag goed in de groep en ik heb
na het afstuderen meteen een uitdagende
job gevonden. Mijn vrienden waren
fantastisch en ik had geen behoefte
aan een relatie maar kon occasioneel
mezelf verliezen in intense romances.
Heerlijk. Ik had letterlijk niets om over te
klagen.” Sinds Timo een paar maanden
geleden op de psychiatrische afdeling
verblijft, is zijn gevoel van eenzaamheid
alleen maar toegenomen: “Natuurlijk,
de dokters doen goed werk. Ik heb een
pak te verwerken, zaken waar ik me niet
bewust van was. Dat ik problemen heb
met mijn zelfbeeld bijvoorbeeld, met
eten. En dat het te maken heeft met hoe
ik over mijn seksualiteit denk, zonder dat
ik het zelf wist, haatte ik mezelf omdat
ik homo ben. Vreemd toch, als ik altijd
door iedereen zo aanvaard was?” Maar
wat vooral moeilijk is voor Timo: “Dat
ik steeds minder mensen over de vloer
geen job of, erger, een uitzichtloze job,
het nummer op de weegschaal, een lege
inbox, geen gemiste oproepen, een stoel
tegenover je aan de keukentafel waar
niemand op zit. Het zijn uiteindelijk allemaal
clichés. Als je aan honderd mensen
vraagt hoe eenzaamheid aanvoelt, zal je
honderd verschillende antwoorden krijgen.
Wat ze je wel allemaal zullen vertellen
is: het is iets waarvoor je je schaamt,
iets waar je niet graag over praat en
waar weinig begrip voor is. En al zeker
niet als je niet hetero bent, vertelt Andrea
(37) uit Brussel: “Een heel groot deel van
je leven weet je niet wie je bent en wie
je leuk vindt, of leuk mag vinden. Dat
is eenzaam. Dan kom je uit de kast en
moet je dat steeds opnieuw doen, de rest
van je leven, tegen iedereen die je ontmoet.
Dat is eenzaam. Overal rondom
21
"Oudere holebi’s zijn vaker
eenzaam en kruipen soms
terug in de kast als ze zorgbehoevend
worden"
je lijkt er een leven voor je uitgestippeld
en je vraagt je af of jij je leven zo moet of
kan leiden. Huisje, tuintje, kindje. Wat als
mij dat niet lukt? Wat als dat voor mij niet
in de kaarten ligt en ik alleen achterblijf?
Ik ben lang bang geweest dat ik alleen
oud zou worden. Dat is een eenzame
gedachte. Maar natuurlijk, mensen zeggen
dat je er zelf voor gekozen hebt hé,
voor dit leven. Of als ze het niet zeggen,
denken ze het. Soms onbewust. Dat is
heel erg eenzaam.”
KWETSBARE DOELGROEP
Op dit moment is er weinig tot geen beleid
en structurele steun rond eenzaamheid
bij LGBT+ -personen. Bestaande
initiatieven beschikken over weinig
middelen. Uit recent onderzoek van de
Universiteit Gent blijkt nochtans dat ruim
een kwart van hen al één of meerdere
zelfdodingspogingen ondernam. Bij
trans personen loopt dat zelfs op tot
38,7 procent. Het zijn geen schokkende
resultaten. Volgens een oudere
studie gepubliceerd in het wetenschappelijk
blad ‘An International Journal for
Research, Invention and Care’ hebben
homoseksuele mannen in Nederland,
waar het homohuwelijk sinds 2001
legaal is, bijvoorbeeld nog steeds drie
keer meer kans op een stemmingsstoornis
dan hetero’s, en tien keer meer kans
op suïcidegedachten en -neigingen.
Het gevoel dat Andrea beschrijft tijdens
een uitzonderlijk warme februarinamiddag
op het terras van een Ierse bar
tegenover het beursgebouw in hartje
Brussel is niet vreemd. Eenzaamheid
hangt samen met discriminatie en
uitsluiting. Internationaal onderzoek
wijst uit dat eenzaamheid sterk gelinkt
is aan zogenoemde ‘minority stress’,
de langdurige, chronische stress die
personen in een minderheidsgroepen
kunnen ervaren.
In ‘Together alone: the epidemic of
gay loneliness’, een longreadartikel
voor The Huffington Post, omschrijft
Michael Hobbes het zo: ‘Lid zijn van
een gemarginaliseerde groep vraagt
extra inspanning. Als je de enige vrouw
bent op een zakelijke bijeenkomst, of
de enige zwarte man in je collegezaal,
moet je denken op een niveau dat leden
van de meerderheid niet moeten doen.
Als je je baas tegenspreekt, speel je dan
in op stereotypen van vrouwen op de
werkvloer? Als je faalt voor een test, zullen
de mensen dan denken dat dit komt
door je huidskleur? Zelfs als je geen
openlijke stigmatisering ervaart, eist het
overwegen van deze mogelijkheden na
verloop van tijd zijn tol.’
IEMAND DIE OPRECHT LUISTERT
Dat laten ook de mensen van Lumi weten:
eenzaamheid is een vaak terugkerend
thema bij de oproepen die ze daar
binnenkrijgen. Vaak komt eenzaamheid
ter sprake in kader van coming-out of
zelfdodingsgedachten. Ook de duur
van de gesprekken geeft aan dat de
oproepers eenzaam zijn en echt op zoek
zijn naar iemand om mee te praten en
iemand die oprecht luistert.
“Ik heb een paar keer gebeld met Lumi
voor ik uiteindelijk de stap nam om
contact op te nemen met een psycholoog”,
knikt Andrea. Ze nipt van haar
22
glas witte wijn, schuift haar zonnebril
met haar wijsvinger wat dichter op
haar neus en gaat zichtbaar moeizaam
verder: “Ik praat hier niet zo graag over.
Maar nadat mijn relatie van zeven jaar
op de klippen liep, ben ik een beetje
op de dool geweest. Ik dacht dat mijn
toekomst verzekerd was, met haar erbij.
We hebben zelfs gesproken over het in
huis nemen van pleegkinderen. Als dat
allemaal opeens wegvalt, ja… Dan weet
je het even niet meer. Hoe het verder
moet. Mijn angst om alleen te eindigen,
om nooit meer een lief te vinden, dat
kwam heel fel terug in die periode.”
Andrea installeerde Tinder, de populaire
datingapp. Maar daar vond ze niet wat
ze zocht: “Losse onenightstands, ja. Die
heb ik gehad. Eens iets gaan drinken of
naar de cinema gaan, en dan achteraf
ongemakkelijk afscheid nemen. Nooit
voelde ik echt die klik die ik bij mijn
vorige partner had, was het nooit zo
eenvoudig als hoe het met haar was.
Misschien was ik er ondertussen te oud
voor, dat hele online gegeven. Het is
toch een totaal andere generatie, hé?”
Andrea haalt haar schouders op: “Ik
moet achteraf gezien toegeven dat ik
ook niet erg openstond voor waardevolle
contacten. Ik was erg gekwetst
door de manier waarop mijn relatie was
geëindigd. Mijn vertrouwen in mensen
was een beetje zoek.”
EMOTIONELE EN SOCIALE
EENZAAMHEID
Er zijn twee grote soorten van eenzaamheid:
emotionele en sociale eenzaamheid.
Emotionele eenzaamheid ontstaat
bij een sterk gemis door de afwezigheid
van een intieme relatie, een emotionele
hechte band met een partner,
een familielid, of een beste vriend of
vriendin. Dat kan bijvoorbeeld na een
relatiebreuk, zoals bij Andrea. Sociale
eenzaamheid manifesteert zich dan
weer door een sterk gemis aan betekenisvolle
relaties met een bredere groep
mensen om je heen, zoals bij Timo.
Maar ook ouder worden speelt een rol.
Er zijn in België bij benadering 200.000
oudere holebi’s en trans personen. Ze
vormen een heel diverse groep. Sommigen
gingen heterorelaties aan en kregen
kinderen. Anderen hebben altijd een
heel open leven geleid. Sommige trans
personen beleefden vroeg, anderen pas
op latere leeftijd hun innerlijke genderidentiteit.
Uit het weinige beschikbare
onderzoek blijkt dat oudere holebi’s
vaker eenzaam zijn en soms terug in de
kast kruipen wanneer ze zorgbehoevend
worden, uit schrik voor reacties van degenen
van wie ze afhankelijk worden.
EEN ‘ONS-TEGEN-DE-WERELD’-
GEVOEL
Roger (89) knikt als ik die bevindingen
van Marion Wasserbauer, beleidsmedewerker
van çavaria, voorlees. “Ik
zou het zelf niet beter kunnen verwoorden”,
zegt hij. In het woonzorgcentrum
waar hij sinds een jaar verblijft, na een
zware val met moeilijke revalidatie en
dagelijkse beslommeringen door zijn
hardhorigheid, weten niet veel mensen
dat hij homoseksueel is. “Ik heb hier een
goede vriend gemaakt. Met hem ga ik
altijd kaarten. Aan hem heb ik het wel
verteld, ja. Maar ik heb wel gemerkt
dat ik er meer mee oplet, bijvoorbeeld
bij verpleegsters die ik niet ken. Je
weet maar nooit hoe mensen zullen
reageren.” Roger is veertig jaar samen
"Eenzaamheid
hangt
samen met
discriminatie
en uitsluiting"
geweest met zijn partner: “Wij mochten
nog niet legaal trouwen. Toen dat door
de wet werd goedgekeurd, hoefde het
voor ons ook niet meer. We wisten wat
we aan elkaar hadden.” Maar toen
zijn partner overleed aan de gevolgen
van hartziekte, viel Roger in een zwart
gat: “Dat was mijn maatje, ik had daar
alles mee meegemaakt. Zeker vroeger,
toen er nog niet zoveel werd gesproken
of gedaan rond holebirechten, je dat
vooral moest verzwijgen of anders kreeg
je klappen… Ja, toen hadden wij een
groot ‘ons-tegen-de-wereld’-gevoel. Al
die haat, dat maakt je ook wat strijdvaardig.
Niemand zou ons uit elkaar
halen.” Hij haalt zijn schouders op:
“En nu zit ik hier alleen hé, meiske.”
Timo, Andrea en Roger zijn geen volledige of fictieve namen omwille van de privacy van de getuigenissen.
Zit je, nadat je dit artikel las, zelf met vragen rond zelfdoding of eenzaamheid?
Blijf er niet mee zitten: neem contact op met Lumi of De Zelfmoordlijn en doe je
verhaal. De vrijwilligers luisteren graag.
Lumi: www.lumi.be of 0800 99 533
De Zelfmoordlijn: www.zelfmoord1813.be of 1813
23
COLUMN FERNAND VAN DAMME
ADVERTENTIE
HERINNERINGEN
In een vlaag van roekeloosheid
heb ik vorig jaar alle foto’s
van mijn iPhone gewist. Ik had geen
opslagruimte meer, en met één touchbeweging
kon ik iets aan dat vervelende probleem
doen.
Heel even maakte ik
me de bedenking of
dat wel zo’n goed idee
was, of ik geen spijt
zou krijgen, om dan
uiteindelijk toch op het
prullenbaksymbooltje
te drukken.
Enige melancholie is
mij niet vreemd, en
door foto’s van vroeger scrollen heb ik altijd als
een kwelling aanzien. Het maakte me weemoedig,
zo opnieuw geconfronteerd worden met mijn lief
op zijn schoonst in een Londens restaurant, vrienden
badend in de Noordzee, mijn Erasmus-gezin
voor hun prachtige woonst.
Daarom kon ik die honderden afbeeldingen van
mijn telefoon gooien. En verrassing, wat heb ik
daar nu ongelofelijk veel spijt van.
“Wat heb je gedaan.” Mijn vriend kon bijna huilen
toen ik terloops mijn technologische schoonmaak
vermeldde. De rest van de dag bleef hij triest, en
nog altijd wordt hij beter niet aan mijn ‘stunt’ herinnerd
of ik mag het weer aanhoren.
Zoals zo vaak in het leven heeft die stommiteit
me de ogen geopend (al sluit ik niet uit dat ik nog
eens tot zo’n zotheid in staat ben, daarvoor ben ik
te veel mens, mensen begaan eindeloos stommiteiten,
ah ja). Ik begrijp niet hoe ik ooit op zo’n
eenzijdig gitzwarte manier naar herinneringen heb
kunnen kijken.
"Ik begrijp niet hoe ik
ooit op zo’n eenzijdig
gitzwarte manier naar
herinneringen heb
kunnen kijken"
“Herinneringen maken dat je je
vanbinnen warmer voelt. Maar
tegelijkertijd scheuren ze je ook van
binnenuit aan stukken”, schrijft Murakami in
Kafka op het strand. Dat tweede deel heb ik altijd
goed begrepen, dat eerste begin ik eindelijk in
te zien. Ik moet die
warmte van wat was
leren omarmen.
Obsessief hou ik nu
souvenirs bij. De foto’s
met mijn lief gaan in
een eindeloos gebackupte
iCloud-map,
van mijn Erasmusfamilie
heb ik gelukkig
nog wat foto’s
teruggevonden. Ik hou nu ook bij welke restaurants
ik heb bezocht, welke films ik heb gezien, welke
momenten ik heb geapprecieerd.
Al die afbeeldingen, woorden, geluidsfragmenten
houden me vast aan het verleden en gelukkig
maar: ze zijn één van mijn weinige connecties met
wat ik ooit heb beleefd.
Natuurlijk zijn er ook herinneringen aan slechte
periodes, maar ook die moet ik proberen toe te
laten. Of zoals New York Times-columnist David
Brooks het formuleert: “We moeten de confrontatie
met onze angsten aangaan, we moeten de goede
en slechte herinneringen in ons leven integreren -
erkennen dat vele waarheden naast elkaar liggen.
Zo bouwen mensen een echt ‘zelf’ op, daar ligt het
pad naar geluk, kracht en vrede.”
Fernand Van Damme is journalist bij De Morgen.
Zijn column verschijnt driemaandelijks.
Foto: Patrik Hermansson
24
Mildheid en zelfacceptatie
voor LGBTQ+
13.07.2019
Wie? Voor iedereen die zich herkent in de letters van LGBTQ+.
De dag staat ook open voor wie houdt van poly-amorie.
Wanneer? 13.07. 2019 van 10u-17u
Waar? 3320 Hoegaarden
Lesbian
Kostprijs? 130€ excl. 21% BTW (incl materiaal & catering)
Inhoud? Dit is een studie- en oefendag voor mildheid.
Je krijgt een helder inzicht op geaardheid versus genderidentiteit met een overzicht
van de verschillende mogelijkheden.
De seksualiteitsbeleving komt aan bod net als de waarde van zelfacceptatie.
We geven inzicht in hoe mildheid en veerkracht een rol kunnen spelen bij genderidentiteit en geaardheid.
We werken rond mildheid in LGBTQ+ relaties.
Gay
Bisexual
Transgender
Queer or Questioning
Inschrijven en info? https://events.agilegrit.be/Event/View/62
Wil je meer informatie? Boek dan een telefonisch afstemmoment met Wendi Winnelinckx via 016/20.23.27
De Stemwijzer
Wat denken de partijen
over seks, gender en
welzijn?
Dave Sinardet (VUB) constateert dat het debat rond LGBT+-thema’s nog niet voorbij is
26
Op onze jongste lezers na,
trekken we op 26 mei met z’n
allen naar het stemhokje. Het
uitgelezen moment voor çavaria,
Sensoa en de Vrouwenraad om
steun te zoeken voor wat hen
drijft. Daarom schakelden ze
Professor Politieke Wetenschappen
en ex-redacteur van ZIZO
Dave Sinardet in. Samen met
hem ontwikkelden ze een wetenschappelijk
onderbouwde stemtest:
De Stemwijzer, met ‘seks,
gender, welzijn’ als baseline.
Drie thema’s die voor elk van de
organisaties belangrijk zijn.
Tekst: David Schoenmaekers
Foto’s: Sofie De Backere
Dave Sinardet had er een hele kluif
aan om de stellingen uit te denken (een
dertigtal!) en om de antwoorden te controleren
(van zeven partijen!). Bovendien
is hij de woordvoerder van het project.
Je hebt hem misschien op 19 maart in
de media gezien toen hij de antwoorden
van de politieke partijen bekendmaakte.
Zelf kan je ook de vragen invullen en
nagaan welke partij denkt zoals jij.
De opzet is dat de kiezers de stemwijzer
invullen en dan hun antwoorden
vergelijken met de antwoorden
van de partijen?
“Inderdaad. Per stelling lees je elk
antwoord en de argumentatie van elke
partij. Daarom is het een didactisch
instrument: het zet je aan zelf over die
thema’s na te denken en je leert met
welke argumenten de partijen tot welke
antwoorden komen.
Het is geen stemadvies. We zeggen
achteraf niet op welke partij je moet
stemmen. Ten eerste omdat dit maar
enkele specifieke thema’s zijn en wellicht
vinden mensen ook andere thema’s belangrijk.
Zelfs bij een algemene stemtest
is het geen echt stemadvies, want ook
dan blijft het beperkt tot die stellingen
en mensen vinden de ene stelling veel
belangrijker dan de andere. Verder
stemmen mensen niet alleen om inhoudelijke
redenen voor partijen.”
LGBT+-VRIENDELIJKE MARKETING
Wat vind je zelf de opmerkelijkste
antwoorden van de partijen?
“Je hoort vaak: het debat is eigenlijk
afgelopen, er is een consensus rond,
alles is bereikt. Dat is voor een stuk
waar: we hebben geen fundamentele
hadden we deze stemwijzer niet kunnen
maken. Daarvoor heb je immers een
zekere variatie nodig tussen de partijen.
Aanvankelijk vreesde ook ik dat er te
weinig variatie zou zijn, net vanwege
die perceptie dat er consensus is rond
de LGBT+-thema’s, maar gelukkig was
die er dus wel. Ik was zelfs verrast dat
de verschillen soms zo uitgesproken zijn.
Dus voor de verkiezingen van 26 mei
heeft de kiezer ook rond LGBT+-thema’s
nog wel degelijk diverse keuzemogelijkheden.’”
Hoe profileren de partijen zich dan?
“Een verrassende vaststelling is dat N-VA
op basis van haar antwoorden eerder
conservatief genoemd kan worden. Op
veel van de stellingen over LGBT+kwesties
delen ze hun standpunt met
het Vlaams Belang, dat toch uitgesproken
conservatief is.
Op sommige stellingen profileert
N-VA zich zelfs behoudsgezinder dan
Vlaams Belang. Zo vindt N-VA als enige
partij dat thema’s als genot en plezier
tijdens lessen seksuele opvoeding in
het middelbaar niet aan bod hoeven
te komen, terwijl zelfs Vlaams Belang
stelt dat genot inherent deel uitmaakt
van seksualiteit. Onderwijs lijkt sowieso
"Voor deze thema’s zie je nog nauwelijks
onderscheid tussen Open VLD en de linkse
partijen"
Waarom engageer je je hier zo sterk
voor?
“Ik was direct enthousiast om mee te
werken omdat ik achter het initiatief sta.
Ik geloof sowieso in de meerwaarde die
stemwijzers kunnen bieden bij verkiezingen,
omdat je kan zien met welke partij
je inhoudelijk het meest overeenkomt.
Ik zie het als deel van mijn missie om
mensen in verkiezingstijd meer wegwijs
te maken in het politieke labyrint en
ze bewuster te laten nadenken over
hun stem. Dit project maakt daar deel
van uit, maar dan specifiek rond deze
thema’s. Da’s een laatste reden waarom
ik wou meewerken. De thema’s liggen
me nauw aan het hart en verdienen
meer aandacht.”
politieke conflicten meer rond de vraag
of holebi’s en transgenders wel het
recht hebben om zichzelf te zijn, zoals
in de Verenigde Staten en Oost-Europa.
Grote dossiers zoals het holebihuwelijk
en adoptierecht zijn achter de rug.
De meeste partijen profileren zich in
hun marketing als LGBT+-vriendelijk,
bijvoorbeeld door deel te nemen aan
de Pride.
Toch leert deze stemtest dat er nog
tegenstellingen bestaan, bijvoorbeeld
rond een aantal kwesties waar de
LGBT+-gemeenschap vraagt om verdere
stappen te zetten. Er zijn dus zeker
wel nog verschillen tussen de partijen.
Gelukkig maar trouwens, want anders
gevoelig te liggen bij N-VA, want bij een
andere vraag over seksuele opvoeding
stelt de partij in haar argumentatie zelfs
uitdrukkelijk: ‘Onze jeugd is sowieso al
oversekst door de pornoficatie van de
samenleving en wat kinderen al op het
internet en via hun smartphones kunnen
downloaden.
N-VA is het als enige oneens met de
stelling ‘Wanneer een minister van een
land dat holebi’s opsluit een officieel
bezoek brengt aan België, dan moet
onze minister die situatie altijd aanklagen.’
Daar verwijst hun antwoord
misschien naar een concreet geval,
namelijk het bezoek van een Russische
delegatie in Antwerpen afgelopen
27
zomer. De oppositie had aangedrongen
om een statement te maken, maar het
Antwerpse stadsbestuur, onder leiding
van Bart De Wever, heeft toen beslist dat
niet te doen.
Bij verschillende andere stellingen zie je
dat N-VA en Vlaams Belang samen afwijken
van de rest. Zo zijn beide partijen
tegen het voorstel om alle politieagenten
een specifieke opleiding te laten volgen
om correct om te gaan met holebi’s die
het slachtoffer zijn van geweld. N-VA
voegt er wel aan toe dat in het veiligheidsplan
van Jan Jambon de nadruk
ligt op alle haatmisdrijven, ongeacht het
criterium. Beide Vlaams-nationalistische
partijen zijn er ook tegen om bescherming
tegen discriminatie op basis van
gender en seksuele oriëntatie op te
nemen in de Grondwet.
Op sommige punten sluit CD&V zich
aan bij de conservatieve coalitie. In
enkele gevallen staat N-VA wel aan de
progressieve kant. Ze vinden bijvoorbeeld
niet dat je identiteitskaart het
geslacht moet vermelden. Daar staan
enkel Vlaams Belang en CD&V op de
rem.”
SYMBOLISCHE STATEMENTS
Op beleidsvlak is er veel gerealiseerd
voor de holebigemeenschap.
Kan een partij daar conservatief uitkomen
en toch fundamenteel positief
staan tegenover LGBT+-rechten?
“De conservatieve antwoorden van N-VA
zijn in ieder geval opmerkelijk, omdat
de partij zich in haar communicatie de
laatste jaren nogal progressief profileert
rond de LGBT+-thema’s. Zeker in
Antwerpen, onder meer met symbolische
statements zoals de regenboogzebrapaden.
Bovendien heeft N-VA altijd al
een aantal mensen gehad die sterk op
het LGBT+-thema inzetten, zoals Piet De
Bruyn.
Als beleidspartij steunde de partij de
voorbije jaren een aantal progressieve
maatregelen. Ze hebben in de federale
regering bijvoorbeeld mee de transwet
ingevoerd. Dat was vooral het werk van
toenmalig staatssecretaris Elke Sleurs.
Maar toen werd al duidelijk dat andere
N-VA-boegbeelden in de regering zoals
Theo Francken daar wat op de rem
stonden. De N-VA heeft sowieso een
conservatieve strekking. Denk bijvoorbeeld
aan de beruchte lingeriepost van
Francken. De antwoorden die de partij
in onze test gaf, suggereren dat die
strekking aan belang wint. Maar we
zullen moeten afwachten of dat zich in
de toekomst meer in het beleid van de
partij zal manifesteren.”
Heeft het te maken de nadruk op het
identitaire?
“Volgens sommigen heeft de progressieve
profilering van N-VA rond
LGBT+-thema’s vooral te maken met
hun standpunten over migratie en islam.
VERGELIJK DE ANTWOORDEN VAN DE PARTIJEN OP ENKELE LGBT+-STELLINGEN
Stelling
Helemaal
eens
Eerder eens
Eerder
oneens
Helemaal
oneens
In de kleuterklas moet het thema
homoseksuele relaties aan bod komen.
Groen
Open VLD
sp.a
PVDA
CD&V
N-VA
Vlaams Belang
Alle politieagenten moeten een specifieke opleiding
volgen om correct om te gaan met holebi’s
die het slachtoffer zijn van geweld.
Groen
Open VLD
PVDA
sp.a
CD&V N-VA Vlaams Belang
Wanneer een minister van een land dat
holebi’s opsluit een officieel bezoek brengt aan
België, dan moet onze minister die
situatie altijd aanklagen.
CD&V
Groen
Open VLD
Vlaams Belang
sp.a
PVDA
N-VA
Als een vrouw en een homokoppel samen een
kind opvoeden, moeten zij alle drie als wettelijk
ouder erkend kunnen worden.
Groen
PVDA
Open VLD
sp.a
CD&V
N-VA
Vlaams Belang
Praktijktesten die verhuurders controleren
op discriminatie zijn ontoelaatbaar.
Vlaams Belang N-VA Open VLD CD&V
Groen
PVDA
sp.a
Transgenders die hier asiel aanvragen,
moeten kunnen kiezen voor een apart
opvangcentrum voor transgenders.
Groen
PVDA
CD&V
Open VLD
sp.a
N-VA
Vlaams Belang
28
"Een verrassende vaststelling is dat N-VA op
basis van haar antwoorden eerder conservatief
genoemd kan worden"
Dat zou dan een vorm van homonationalisme
zijn: dat je je stevig uitspreekt
pro LGBT+ om je af te zetten tegen
bevolkingsgroepen waarvan je weet dat
zij het er moeilijker mee hebben. Dat
is zeker bij Vlaams Belang het geval en
wellicht ook bij sommige N-VA’ers, maar
ik zou het LGBT+-standpunt van de
partij als geheel daar toch ook weer niet
volledig toe herleiden.”
PAARS-GROEN
Wat leren we uit de antwoorden van
de andere partijen?
“Aan de progressieve kant vind je bijna
altijd de linkse partijen en Open VLD
terug. Het is dus een beetje paarsgroen,
aangevuld met de PVDA.
Groen en sp.a sluiten daar aan bij een
historische traditie, aangezien zij de
eerste partijen waren die heel expliciet
ijverden voor holebirechten en bijvoorbeeld
het holebihuwelijk op de agenda
hebben gezet. De liberalen hadden in
die tijd nog een conservatieve strekking
en waren verdeeld. Maar nu zie je nog
nauwelijks onderscheid tussen Open
VLD en de linkse partijen, behalve over
praktijktesten.
CD&V zit geregeld aan de progressieve
kant, maar zeker niet altijd. Samen
met N-VA en Vlaams Belang vinden ze
niet dat homoseksuele relaties aan bod
moeten komen in de kleuterklas en zijn
ze er tegen dat een vrouw en een homokoppel
alle drie als wettelijke ouder
erkend kunnen worden als ze samen
een kind opvoeden.
Nu is dat wel een hele evolutie als je
ziet waar die partij vandaan komt:
twintig jaar geleden waren ze nog een
uitgesproken conservatieve partij. Ze
hebben zich lang heel expliciet tegen
een wettelijke erkenning van holebikoppels
gekant. Als je het vergelijkt met
andere christendemocratische partijen
in Europa kan je CD&V als progressief
beschouwen, al behouden ze dus toch
wel conservatieve kantjes.”
Zijn er verschillen aan de linkerkant
van het spectrum?
“Nauwelijks. Er is een verschil over de
wenselijkheid van aparte opvang voor
transgender vluchtelingen. Groen en
PVDA zijn daar voor, vanuit het idee dat
ze dan in veilige, aangepaste structuren
zitten en ze in gewone opvangcentra
misschien te maken krijgen met agressie
of pesterijen. Sp.a vindt dergelijke
segregatie dan weer geen goed idee,
maar er moet volgens hen wel aangepaste
ondersteuning zijn. Dat kan
je moeilijk echt een fundamentele
ideologische scheidslijn noemen. Zelfs
LGBT+-activisten zijn hierover verdeeld.”
Genoeg redenen om onze lezers op
te roepen zelf de stemtest in te vullen.
“Ja, dat kan nog tot op de dag van de
verkiezingen, via www.destemwijzer.be.”
29
Eigenlijk doen we het
zo slecht nog niet!
Holebi- en trans representatie op de Vlaamse televisie
Florian Vanlee werkte tussen 2015 en
2019 voor de UGent aan het project
'Seksuele diversiteit op het kleine
scherm: een kwalitatieve studie naar de
representatie van en het publiek debat
over holebi's in Vlaamse televisiefictie',
waarbij hij de beeldvorming rond
seksualiteit en gender vanuit een queer
theoretisch perspectief benaderde.
30
"Ongeveer een kwart van alle Vlaamse
fictieseries brengt minstens één prominent
holebi- of trans personage in beeld"
GLAAD is de Amerikaanse
organisatie die de representatie
en afbeelding van LGBT+personen
op het Amerikaanse
scherm beoordeelt. Volgens de
organisatie zijn er in 2018 heel
wat records verbroken voor de
holebi- en trans representatie
op tv. Uit hun diversiteitsstudie
blijkt dat 8,8 procent van de
857 onderzochte series personages
kent die zich openlijk op
het LGBT+-spectrum bevinden.
Hoe zit het nu eigenlijk in
Vlaanderen? Hoe lang moeten
wíj zappen voordat we een
LGBT+-personage in beeld
zien?
Tekst: Florian Vanlee
Beeld: VRT, VIER, VTM
GEEN UNICUM
Ongeveer een kwart van alle Vlaamse
fictieseries brengt minstens één belangrijk
holebi- of trans personage in beeld.
Algemeen gesteld lijkt het dan ook best
goed te gaan met de representatie van
seksuele en genderdiversiteit op het
Vlaamse kleine scherm. Mensen die niet
(enkel) op het andere geslacht vallen
zijn al lang geen unicum meer in ons televisielandschap.
Met rollen als die van
Lewis, een trans jongen in zijn tienerjaren
in de Ketnet-productie ‘4eVeR’, of
Axelle, een preoperatieve gedetineerde
in ‘Gent-West’, lijkt er ook qua genderdiversiteit
een onmiskenbare kentering
gaande.
Vanwege de aantoonbare focus op
sociaal-realisme in de Vlaamse televisiesector
hoeft dat ook niet meteen te
verbazen. Als het doel is om televisiefictie
te maken die in grote lijnen aansluit
bij de leefwereld van hedendaagse
Vlaamse kijker, zou het wat bizar zijn
om het licht van de zon te ontkennen
en de samenleving voor te stellen alsof
ze uitsluitend zou bestaan uit vrouwen
die op mannen vallen (en vice versa),
of mensen die als mannen geboren zijn
en zich daar compleet op hun gemak in
voelen. Seksuele en genderdiversiteit zijn
een sociale realiteit en televisiefictie die
nastreeft om deze realiteit te reflecteren
kan daar dan ook moeilijk omheen.
KWALITEIT BOVEN KWANTITEIT
Het is natuurlijk kort door de bocht
om te zeggen dat het prima gesteld is
met de representatie van seksuele en
genderdiversiteit op basis van het feit
dat holebi- en trans personages relatief
vaak voorkomen – ook al liggen die
aantallen relatief gezien hoger dan in
televisieseries uit pakweg de Verenigde
Staten. Representatie op zichzelf is niet
noodzakelijk positief. De beeldvorming
van verschillen op vlak van gender en
31
"Vlaamse holebi- en trans personages zijn
zelden karikaturen die tot hun seksueel of
genderverschil gereduceerd worden"
seksualiteit in populaire cultuur kan zelfs
een uitzonderlijk kwalijke rol spelen in
de manier waarop de samenleving omgaat
met mensen die in mindere mate
beantwoorden aan maatschappelijke
regels.
Bij de vraag hoe seksuele en genderdiversiteit
op het Vlaamse kleine scherm
in beeld gebracht worden, mogen
cijfers dan ook niet centraal staan,
maar de kwaliteiten van de individuele
personages en verhalen die samen de
holebi- en trans gemeenschap op tv
vormen. Welke thema’s komen aan bod
bij de verhaallijn van een trans personage?
Zijn er merkbare verschillen in de
manier waarop holebiseksuele dan wel
heteroseksuele relaties in beeld gebracht
worden? Is een biseksueel personage
méér dan een rol die gedefinieerd wordt
door een verlangen dat geen of minder
onderscheid maakt tussen mannen en
vrouwen? Vergeleken met een ietwat
eenvoudige peiling naar de seksuele en
genderdiversiteit in Vlaamse series, stelt
dat soort vragen ons veel beter in staat
om te begrijpen welke rol televisie speelt
in de maatschappelijke positie van
holebi- en trans personen.
ZONDER POESPAS
Een eerste observatie die daaruit kan en
moet voortkomen is dat Vlaamse series
– in tegenstelling tot veel buitenlandse
televisieculturen – geen uitgesproken audiovisuele
traditie van stigmatisering en
ridiculisering hebben met betrekking tot
gender en seksualiteit. Hoewel een personage
als de aanstellerige Bonaventuur
Verastenhoven uit ‘De Collega’s’ – van
wie meer dan eens gesuggereerd werd
dat hij op mannen zou vallen – op een
impliciete manier de draak stak met homoseksualiteit,
werden de eerste openlijke
holebipersonages in Vlaamse series
in de jaren 90 geïntroduceerd zonder al
te veel poespas. Ze beantwoordden ook
al helemaal niet aan stereotyperingen
van vrouwen die op vrouwen vallen of
mannen die op mannen vallen.
Zo eindigde de eerste seizoensfinale van
‘Thuis’ in 1996 met een passionele kus
tussen Elke en haar Nederlandse vriendin
Jessica en ging ‘Flikken’-voorloper
‘Heterdaad’ in haar tweede seizoen in
op de onterechte maar wijdverspreide
verdenkingen van kindermisbruik waarmee
homo’s tijdens de Dutroux-affaire
geconfronteerd werden – waarop de
ruige maar sympathieke publiekslieveling
Willy Martens zich tijdens diezelfde
afleveringen outte. Dat de tijd twee jaar
later al rijp was voor een openlijk homoseksueel
personage in een kinderserie –
Steve in ‘W817’ – toont aan hoe snel de
introductie van seksuele en genderdiversiteit
in Vlaamse televisiefictie plaatsvond
en hoe weinig controverse ze opwekte.
Te meer omdat de aanwezigheid van
holebi- en trans personages in content
voor kinderen in veel landen vooralsnog
op weinig bijval kan rekenen.
PERSONAGES MET DIEPGANG
In de voorbije decennia lijkt deze actieve
maar doorgaans ingetogen omgang
met seksuele diversiteit in Vlaamse
series dan ook een belangrijke leidraad
geweest te zijn. Holebi- en trans personages
zijn zelden karikaturen die tot hun
seksuele oriëntatie of genderidentiteit
gereduceerd worden. Het zijn mensen
die naast andere, doorgaans meer
aanwezige, lagen van hun persoonlijkheid
ook toevallig op bepaalde mensen
vallen. Of mensen die zich niet met hun
geboortegeslacht identificeren. Deze
tendens lijkt de laatste jaren een nieuwe
fase in te gaan, waarbij de seksuele
identiteit van personages helemaal niet
meer benoemd wordt.
Liese Meerhout in ‘Coppers’ had seks
met mannen en vrouwen – zonder dat
de makers van de serie de behoefte
voelden om haar verlangen expliciet te
labelen. Arno, de teruggetrokken zoon
van John Beckers in ‘Over Water’, mocht
dan wel een stormachtige romance
beleefd hebben met een klasgenoot,
maar ook in zijn geval ging de reeks
voorbij aan een gewichtige coming-out -
hoewel hij bij zijn klasgenoten op weinig
begrip of steun kon rekenen. De relatie
tussen Elke en Dominique in ‘Marsman’
vormde dan weer het enige functionele
koppel in de serie, die voor de rest
bevolkt werd door een verzameling
hetero’s die op geen enkele manier in
staat was om op een volwassen manier
32
samen te zijn. In een dorp vol bedrog en
overspel waren ze zowaar de enigen die
je van enige ‘normaliteit’ zou kunnen
beschuldigen.
GEWOON, DA’S AL GEK GENOEG
De notie van ‘normaliteit’ lijkt dan ook
een vrij dynamisch begrip in Vlaamse
series, die zelden gelinkt wordt aan op
wie mensen vallen of hoe ze zich identificeren.
Integendeel, holebipersonages
en wie weet binnenkort ook trans personages
zijn vaak onmogelijk te onderscheiden
van ‘de rest’. Als Ann en Tania
in ‘Thuis’ niet regelmatig zouden kussen
of knuffelen, zou geen mens vermoeden
dat een van beiden op vrouwen zou vallen.
Hetzelfde gaat op voor een personage
als Elias, de opgefokte gijzelnemer
in ‘De Dag’. De onthulling dat hij niet uit
winstbejag, maar uit wraak handelt voor
zijn overleden vriend is zelfs volledig
opgebouwd rond de verwachting dat het
de kijker zou verbazen. Die kijker zou
misschien uit zichzelf niet overwegen dat
zo’n ‘mannelijk’ personage op mannen
kan vallen.
lovenswaardig dat televisiemakers zich
ervan bewust zijn dat programma’s de
holebi- en trans gemeenschap vaak op
een stigmatiserende of ridiculiserende
manier in beeld brengen, en dat ze zo’n
beeldvorming natuurlijk uitdrukkelijk
aan de kaak moeten stellen.
Het is echter ook belangrijk om te
erkennen dat er grote verschillen
zijn tussen een personage dat een
stereotiepe karaktertrek heeft en een
stereotiep personage. Door alles wat
naar gevestigde karikaturen ruikt
angstvallig te vermijden, worden
bepaalde groepen binnen de holebien
transgemeenschap van het scherm
gewist. Flamboyante of extravagante
mannelijke homopersonages komen
amper voor, net als minder verfijnde
of elegante lesbische rollen. Bij trans
personages, aan de andere kant,
gaat het zelden om mensen die het
midden houden tussen mannelijkheid
of vrouwelijkheid, maar bijna altijd
om mensen die een volledige transitie
ambiëren.
personages. Intersectionaliteit vindt
amper weerklank op het Vlaamse
kleine scherm. Niet-heteroseksuele of
niet-cisgender rollen met een andere
huidskleur of etno-culturele achtergrond
zijn nog steeds zeldzamer dan een
welbespraakte en beleefde reactie onder
een artikel van Het Laatste Nieuws. Met
Vincent in ‘D5R’, Baïna in ‘Coppers’ en
recent ook Elias in ‘Dertigers’ begint
de alomtegenwoordige witheid van
Vlaamse LGBT+-personages eindelijk
kleine barstjes te vertonen. Maar de
holebigemeenschap op tv wordt voorts
ook miraculeus bespaard van fysieke of
mentale beperkingen. Ook financiële
problemen of klasse-ongelijkheden
lijken eerder het twijfelachtige privilege
van de vele cisgender hetero’s die het
Vlaamse kleine scherm rijk is.
"Het heeft er alle schijn van dat schrijvers en
makers zich zeer bewust zijn van de gevoeligheden
rond representatie"
De beslissingen die televisiemakers
nemen bij het uitschrijven en vormgeven
van holebipersonages lijken bijna een
vorm van omgekeerde stereotypering.
De welbekende clichés en karikaturen
dienen als voorbeelden van hoe het
zeker niet moet. Ook dat is in zekere zin
een pluim op de hoed van de Vlaamse
televisiesector, want het heeft er alle
schijn van dat schrijvers en makers zich
zeer bewust zijn van de gevoeligheden
rond representatie en de gevestigde
stereotypen bewust vermijden.
HET MAG OOK WELEENS
FLAMBOYANT, HOOR
Vreemd genoeg is net dat een van de
grootste problemen in de manier hoe
Vlaamse scenaristen omgaan met seksuele
en genderdiversiteit. Het is enerzijds
Uiteraard hoeft dat niet te betekenen dat
holebi- of trans personages allemaal
een clichématig kantje zouden moeten
hebben, maar het gebrek aan diversiteit
binnen het idee van seksuele en genderidentiteit
op tv is simpelweg onmiskenbaar,
ondanks de beste bedoelingen die
daarachter zitten. Het hoeft weinig uitleg
dat dit nogal haaks staat op de sociaalrealistische
manier waarop Vlaamse televisiemakers
de samenleving proberen
te weerspiegelen, die heus niet alleen
holebi- of trans mensen telt die amper te
onderscheiden zijn van cishet (cisgender
en hetero, red.) Jan met de pet.
WAAR IS DE INTERSECTIONALITEIT?
Dat gebrek aan diversiteit uit zich
nog op andere vlakken, niet in het
minst in de kleur van holebi- of trans
Naast een meer genuanceerd perspectief
op stereotypering heeft onze
televisiesector dan ook hoge nood
aan een besef dat de holebi- en trans
gemeenschap even divers is als de
samenleving in het algemeen. Dat een
realistische weerspiegeling van de maatschappij
ook met zich meebrengt dat we
‘verschil’ op een diverse manier in beeld
moeten brengen.
IT’S NOT ALL BAD
Naast deze kanttekeningen wijzen
de ontwikkelingen van het afgelopen
decennium echter bovenal op televisiemakers
die het belang van representatie
erkennen en ook willen ingaan op de
gevoeligheden die eraan verbonden
zijn. Het is dan ook aan ons om niet enkel
expliciet te stellen wat fout gaat, wat
altijd het risico met zich meedraagt dat
we het kind met het badwater weggooien,
maar om ook op een toegankelijke
manier te wijzen op wat goed gaat - en
vooral hoe het beter kan.
33
34
Een kind is geen
Tamagotchi die je
zomaar eventjes in
leven moet houden
‘Nachtouders’, de nieuwste roman van Saskia de Coster, gaat over een lesbisch koppel dat met hun
éénjarig zoontje naar Canada reist. Ze komen terecht op het hippie-eiland waar de donor van hun
zoontje opgroeide en moeten op zoek naar een manier om zich als individu en als gezin staande te
houden in deze bijzondere omgeving.
Tekst: Annelies Leysen
Beeld: Sarah Van Looy
‘Nachtouders’ is een reisverslag, een
optekening van nachtelijke gesprekken
tussen het koppel en een poging van het
hoofdpersonage om de knopen in haar
geest te ontwarren. Aan de hand van
mooie, realistische beelden schetst het
boek hoe hobbelig en angstaanjagend
de weg van het ouderschap is.
Je hebt je hoofdpersonage naar
jezelf vernoemd. Is de Saskia uit het
boek een realistische bewerking van
de echte Saskia?
“Ja. Een boek is en blijft natuurlijk een
literaire bewerking, maar het is wel echt
gebaseerd op mijn leven en het vertelt
mijn verhaal. Er wordt in de literatuur
vaak gezegd dat je afstand moet nemen
van je eigen leven en dat je andere
personages moet bedenken, maar die
wand wilde ik net doorbreken. Ik wou
aan de hand van de personages duidelijk
naar voren brengen dat het mijn
verhaal was. Het gaat over mezelf en
de knopen in mijn geest, daarom heb ik
mijn hoofdpersonage ook naar mezelf
vernoemd.
De andere personages kon ik natuurlijk
zelf niet zomaar claimen, dat zijn eerder
mijn interpretaties van de werkelijkheid.
Daarom heb ik hen wel andere namen
gegeven, het zou niet eerlijk geweest
zijn om hen er zomaar in mee te slepen.
Aan de andere kant zit je wel met een
moeilijke grens. Mijn ouders komen
bijvoorbeeld ook voor in het verhaal. En
dat is ook een bewuste keuze geweest,
omdat ik het belangrijk vind dat er eerlijkheid
schuilt in mijn verhaal.
Ik vind dat het onderwerp vraagt om
die eerlijkheid. Ik kon niet zomaar een
mooi en lieflijk verhaaltje schrijven over
hoe een kind in de wereld komt, omdat
ik het hele traject zelf helemaal niet zo
heb ervaren. Ik was een en al twijfels en
angst. En omdat lesbische koppels niet
ongewenst zwanger kunnen geraken
lijkt het misschien of ze altijd bewust en
zeker zijn als ze aan kinderen beginnen,
maar in mijn geval was dat niet zo.
Ik vond het allemaal niet makkelijk en
ik wil met dit boek duidelijk en eerlijk
vertellen hoe mijn ervaring was.”
Is dat ook de boodschap die je met
dit boek de wereld in wil insturen?
“Zeker. Ik wilde het hebben over die onzekerheid
als nieuwe ouder en waar die
vandaan komt. In de schriftfragmenten
die tussen het verhaal lopen, beschrijf
ik welk beeld van het ouderschap ik zélf
heb meegekregen en welke vragen ik
me stel. Ouder zijn, welke invulling geef
je daaraan? En hoe?
Ik kom zelf uit een traditioneel en
regelvast gezin waarin er niets in
vraag gesteld werd. Maar ik voelde
van kindsbeen af dat er iets niet klopte
voor mij, ik voelde dat ik dat zelf niet
kon. Het was alsof ik klem zat in een te
nauwe mal die aan alle kanten wrong.
Het voelde allemaal ongemakkelijk en
onecht. Naarmate ik ouder werd en
begon te beseffen wat er aan de hand
was met mijn seksualiteit, liep het fout.
Volgens mijn ouders was het enige echte
en correcte beeld van een gezin dat met
een vader en een moeder. Dat beeld
zit diepgeworteld. Een niet-biologische
band is volgens hen ook niet echt. Toen
ik zelf een kind kreeg, moest ik me plots
op een bepaalde manier gaan leren
verhouden tot dat beeld dat ik had meegekregen.
Dat was niet makkelijk.”
BELANG VAN FYSIEK CONTACT
Je bekritiseert de denkwijze van je
ouders openlijk in het boek. Is die
kritiek er pas gekomen nadat je zelf
een kind kreeg?
“Ik denk dat mijn focus is verschoven
door mama te worden. Ook door dit
35
ADVERTENTIE
oek te schrijven, trouwens. Ik probeer
de dingen nu veel meer achter mij te
laten. Dat lukt natuurlijk niet helemaal,
want je komt ook zelf voort uit je ouders.
Je bakermat gooi je nooit zomaar
helemaal weg. Maar als kind geloofde
ik bijvoorbeeld niet dat mijn ouders
mijn echte biologische ouders waren. Ik
voelde me zo anders. Ik denk dat dat
komt omdat er weinig of geen fysiek
contact was bij ons thuis. En dat klopte
niet voor mij. Ik denk dat ik mijn zoontje
al een miljoen keer meer heb vastgepakt.
Dat fysieke is net belangrijk in een
relatie, in elk soort relatie. Ook voor het
kind. Ik heb dat altijd als gemis ervaren.
Nu kan ik zeggen dat ik dat allemaal
heb geklasseerd, maar er zijn natuurlijk
wel dingen die blijven terugkomen.
Zeker als je zelf een kind krijgt.
Je ziet vandaag bijvoorbeeld veel
situaties waarin de ouders totaal geen
punt meer maken van seksualiteit van
hun kinderen. Of die nu met een man
of een vrouw thuiskomen, dat maakt
niet meer uit. Bij ons was dat anders.
Er was een andere tijdsgeest, akkoord,
maar ik zie dat ook als een individuele
keuze die mijn ouders gemaakt hebben.
Om zich ertegen af te zetten. Ze hebben
altijd gezegd tegen mij en mijn zus, die
ook lesbisch is, dat homoseksualiteit niet
bestaat. Dat dat onze eigen keuze was
en dat we gewoon speciaal wilden zijn
om moeilijk te doen. Tja, als mensen
zeggen dat ze er niet in geloven, dan sta
je daar natuurlijk.
Omgekeerd geloof ik dan eigenlijk weer
niet helemaal in heteroseksualiteit. Ik
geloof dat iedereen minstens een beetje
biseksueel is. Daar is meer reden toe
dan omgekeerd. Zeker bij vrouwen zie
je dat duidelijk. Hoe dan ook, seksualiteit
moet je niet benoemen.”
Hebben je ouders je eigen aanvaardingsproces
bemoeilijkt?
”Zeker. Ik leefde in een omgeving
waarin dat soort dingen volledig onbespreekbaar
was.
Ik wist eigenlijk als vierjarige al dat ik
op vrouwen viel en ik vond dat toen
helemaal geen probleem. Pas toen ik een
jaar of tien was kreeg ik het idee dat dat
blijkbaar niet normaal was en niet mocht.
Ik kon er dus met niemand over praten,
daar was helemaal geen plaats voor.
Ergens denk ik dat mijn moeder wel aanvoelde
hoe de vork in de steel zat, want ze
heeft me wel een paar keer verwijtend de
vraag naar het hoofd geslingerd of ik toch
niet lesbisch was. Op zo’n moment kruip
je natuurlijk helemaal in je schulp en zeg
je nee. Ja, mijn omgeving heeft m’n eigen
aanvaarding zeker in de weg gestaan.”
MANTEL DER LIEFDE
Wil je dat meer bespreekbaar maken
door erover te schrijven in je
boek?
“Absoluut. Wij geven in het Westen veel
commentaar op situaties als in Tsjetsjenië
of in Aleppo, waar homo’s gefolterd
of vermoord worden. Dat zijn natuurlijk
verschrikkelijke situaties die overduidelijk
fout zijn, maar er is nog zoveel meer.
Neem bijvoorbeeld het eiland uit mijn
boek, waar alles mag en alles kan. Ik
heb de indruk dat er bij ons veel schijntolerantie
bestaat. Wij zijn in het Westen
heel erg bezig met dingen als inclusiviteit
en tolerantie, maar die discriminatie
is helemaal niet weg. Ze bestaat nog
altijd en ze heeft niets te maken met
klasse of stand. Eerder met onwetendheid.
We proberen zogezegd alles te bedekken
met de mantel der liefde, maar
dat werkt niet. We zijn niet allemaal
hetzelfde en we hoeven niet te doen
alsof. Ik ben niet de biologische moeder
van mijn zoontje en dat is prima. Ik zie
mijn moeder niet in hem en dat moet
ook niet. Ik heb dan ook niet de nood
om mijn genen door te geven. Ik ervaar
dat helemaal niet als een gemis.”
Is er een verschil tussen biologisch
en niet-biologisch ouderschap?
“Er zijn zeker verschillen. Factoren als
37
"Omdat lesbische koppels niet ongewenst
zwanger kunnen geraken lijkt het misschien
of ze altijd bewust en zeker zijn als ze aan
kinderen beginnen, maar in mijn geval was
dat niet zo"
hormonen en borstvoeding, daar kan
je niet buiten. Maar verder denk ik dat
het ook veel te maken heeft met je eigen
onzekerheid. Want biologische ouders
weten het ook niet altijd en moeten het
ook maar gewoon zien uit te vogelen. Ik
denk dat een band, biologisch of nietbiologisch,
vooral moet kunnen groeien.
Je bouwt iets op samen met je kind. Ik
zag dat tussen mij en mijn zoontje echt
als een soort actieve afspraak. Ik had
het gevoel dat ik het zelf moest gaan
waarmaken, dat onze band van mij
afhangt. Als biologische ouder is je kind
een stuk van jezelf en van je verleden en
als niet-biologische ouder heb ik dat niet
met mijn zoontje. Maar misschien geeft
dat wel een vrijer gevoel. Ik moest het
zelf allemaal gaan doen. En tegelijkertijd
verander je zelf ook. Het is als in
The Argonauts van Maggie Nelson: je
vertrekt met een schip en je komt wel
aan, maar onderweg worden alle stukken
verwisseld. Je legt samen een traject
af, en dat is net mooi.”
Hoe heeft een kind krijgen jou veranderd?
“Een kind heeft mij eerlijk gezegd eerst
goed onderuit gehaald. Ik dacht in
het begin: vanaf nu is vroeger voorbij,
daar moet je nu zover mogelijk weg
van gaan. Ik zat met die angst om mijn
vrijheid te verliezen. Terwijl ik nu weet
dat mijn vrijheid net bij mijn zoontje ligt.
Bij een koppel is dat ook zo, de dingen
versmelten en op den duur weet je niet
meer goed of je het nu voor jezelf of
voor de ander doet. Dat is heel mooi.
En ook qua focus heeft een kind krijgen
me veranderd. Ik kan mijn gedachten
veel meer bundelen. Vroeger had ik
een soort zee van gedachten en nu heb
ik verschillende meertjes waar ik zelf
aanleg als ik tijd heb.
De liefde van een ouder voor een kind is
een vorm van liefde waar je veel in kwijt
kunt. Het is een eenvoudige, heldere en
positieve vorm van liefde.”
Hoe verandert een kind krijgen je
relatie?
“Kinderen zijn moeilijk voor je relatie.
Ik vond dat de relatie met mijn lief
goed zat, bijna symbiotisch. En dat was
voor mij eigenlijk voldoende. Op een
gegeven moment kwam daar dan een
kinderwens tussen. Ik vond dat ingrijpend,
maar durfde dat alleen niet goed
uitspreken. In het begin toen wij elkaar
leerden kennen heb ik tegen mijn haar
gezegd: ‘Ik ga altijd willen schrijven,
daar zal alles voor moeten wijken.’ En
zij zei: ‘Prima. En ik ga op een gegeven
moment een kind willen.’ Ik dacht toen
dat dat wel weg zou ebben, maar zoiets
vergeet iemand natuurlijk niet. Ik had
daar eerlijker over moeten communiceren,
ik had moeten zeggen dat ik zoveel
schrik had. In plaats daarvan ben ik
gaan vluchten en ben ik een affaire begonnen.
Dat is dubbel. Uit schrik om het
te verprutsen, ga ik het zelf verprutsen.
Complete zelfsabotage, maar ik stond
er niet bij stil.
Bovendien vond ik kinderen maken als
lesbisch koppel zowat het meest onromantische
dat je kan doen. Al dat klinische
gedoe, zo doelgericht. Er zit totaal
geen gevoel in. Zo was er bijvoorbeeld
een psychologisch onderzoek vooraleer
je aan het traject mag beginnen. Daar
had ik veel stress voor, ik dacht dat ik
door de mand zou vallen en het volledig
zou verknoeien. En tegelijkertijd begrijp
ik dat, zo’n onderzoek. Ik vind alleen
dat ze het voor hetero’s die kinderen
willen ook zouden moeten verplichten!”
(lacht)
OUDERSCHAP IS CONSTANT BIJ-
STUREN
Wat zal je zoontje zeggen als hij het
boek ooit leest?
“Ik hoop dat hij zal zeggen: ‘Amai, daar
wist ik allemaal niets van, zo zelfzeker
als ze nu is!’ (lacht) Een van de lelijkste
dingen die er zijn, is regelvast zijn
zonder te kunnen uitleggen waarom.
Twijfelen en vragen stellen is misschien
moeilijk, maar tegelijkertijd ook goed.
Misschien zelfs nodig. Er zit een eerlijkheid
in. Ergens is het allemaal logisch.
Je mag het ouderschap ook niet onderschatten.
Er komt opeens een echt
wezen bij, dat in het begin maar vraagt
en vraagt en vraagt en jij moet als
ouder geven, geven, geven. Een kind is
geen Tamagotchi die je zomaar eventjes
in leven moet houden. Dus ik vind het
logisch dat nieuwe ouders onzeker zijn.
Iedereen wil een goede ouder zijn. En
door te proberen en te proberen, kom je
er wel. Ouderschap is iets van constant
bijsturen. Je moet natuurlijk consequent
en regelmatig kunnen zijn, maar in
starre principes blijven vastzitten gaat
gewoon niet meer. En dat gaat steeds
beter.”
Wou je met dit boek specifiek over
niet-traditioneel ouderschap spreken?
“Ja, dat vond ik belangrijk. De traditionele
rolverdeling binnen gezinnen is
aan het verschuiven, de dingen zijn niet
meer zoals dertig jaar geleden. Ik denk
dat dat biologische aspect meer en meer
gaat vervagen en dat er in de toekomst
andere gezinsvormen zullen ontstaan.
Denk maar aan kinderen krijgen met
vrienden of leven in communes. Die
verschuiving is net interessant. Ik zie dat
38
"Ik vond kinderen maken als lesbisch koppel
zowat het meest onromantische dat je kan
doen. Al dat klinische gedoe"
positief in, want het vraagt om veel actiever
ouderschap. Als je zelf bewust een
verbintenis aangaat, wil je die doen slagen
en ga je proberen om voor elkaar
te zorgen in plaats van je te beroepen
op het vanzelfsprekende.
Daarom denk ik dat de toekomst aan de
gays is, want wij zijn daar allemaal nog
veel harder mee bezig. Wij zijn meer
mee met die veranderingen. Wij zijn veel
meer naar voren aan het komen, expliciet
aan het zoeken en onze plaats aan
het opeisen. En dat is goed. De dingen
worden anders, het is nu eigenlijk al anders.
Denk bijvoorbeeld aan gender. Of
je je nu man of vrouw of wat dan ook
voelt, dat maakt toch niet uit? Het is al-
lemaal zo idioot. Die ‘m’ of die ‘v’ staat
helemaal niets te doen op je paspoort,
het dient helemaal nergens voor. Ze
zouden evengoed je lievelingskleur erop
kunnen zetten. Al dat compartimenteren
is niet productief. En die veranderingen
zijn boeiend en vooral hoopgevend. Er
is veel tegenbeweging, maar dat is altijd
met verandering. Binnenkort zal dat
geen rol meer spelen. En de toekomst is
aan de gays!” (lacht)
Saskia de Coster: Nachtouders
Das Mag / 376 pagina’s / 24,99
39
COLUMN PIYA DESEURE
STEMADVIES
Ik ben blij dat ik kinderen heb. Zij
houden mij jong. Maar hou ik
ook hen jong? Soms lijken zij
wel ouder dan ik wanneer zij
hun angsten of demonen te
berde brengen. Met mij komt
steevast alles goed, dat geloof
ik rotsvast. Want ik leef in
geleende tijd: ik kan alleen nog
maar wat ouder worden. Maar zij
lijken mij pessimistischer. Hun toekomst
zoveel onzekerder. Zij betalen met
interest alles terug wat wij ooit leenden. Voelde ik,
toen ik hun leeftijd had, ook die immense druk die
op hun frêle schouders rust? Of was ik vooral bezig
met mij te bevrijden van de angsten en demonen
van mijn mama, hun grootmoeder. Het strenge
normbesef waarmee ik ben opgegroeid en het
knellende keurslijf van deugd, spaarzaamheid en
vlijt. Gelukkig was er immer nog mijn papa. Steevast
optimistisch en altijd vooruitziend. De meest
minzame en intelligente man die ik misschien ooit
gekend heb.
Toen ik achttien werd, was de wereld in crisis. Leek
het vooruitgangsoptimisme van mijn papa achterhaald.
Maar onze samenleving negeerde het advies
om anders te gaan leven. De economie ging
opnieuw in overdrive. De mondiale geopolitieke
dreigingen leken heel even helemaal uitgeklaard.
Het was alsof we konden genieten van aangenaam
zomerweer. Jarenlang. Soms kwamen er wel eens
onweerswolken opzetten, maar die dreven ook
steeds weer als vanzelf weg zonder grote schade
aan te richten. We genoten volop van het leven. En
zelfs tijdens de eerste dagen van de herfst met hun
goudkleurige pracht, leek het nog steeds alsof het
eeuwig lente was. Want we beseften niet dat het
klimaat ondertussen veranderd was.
Ik leerde mijn kinderen rekensommen maken.
Omdat geld altijd ontoereikend is. Ik leerde mijn
kinderen spreken, tekenen en schrijven en ook alle
vaardigheden om hun dromen in toekomstbeelden
om te zetten. Want verlangens raken nooit verzadigd.
Maar nu zitten zij met de angst opgescheept
dat hun ideale wereld misschien nooit werkelijkheid
zal worden.
Want de ruiters van de Apocalyps lijken als schimmen
aan de horizon in sneltempo op ons af te stevenen
en ons westers, zelfgenoegzame
wereldbeeld te bedreigen.
Nog negeren wij hen. Klimaatsverandering,
migratie, politieke
en economische chaos, oorlog,
hongersnood en epidemieën.
Het lijkt welhaast onmogelijk dat
die ons allemaal terzelfdertijd
zouden kunnen treffen. Maar misschien
tarten wij wel gewoon het lot.
Is het enkel een kwestie van kansberekening.
En voorvoelen mijn kinderen dat. Het
kan toch niet eeuwig voor iedereen altijd blijven
beter gaan, wanneer we met zovelen zijn op deze
kleine planeet.
Laat ons hopen dat het anders zal lopen. Toch lijkt
ons ideaalbeeld van een vrije, solidaire, warme en
inclusieve samenleving steeds meer bedreigd. Zowel
de politieke stuurlui als de publieke opinie zijn
hopeloos verdeeld. De meningen gepolariseerd.
En sommige meningen zijn zelfs onverbloemd
racistisch en discriminerend. Kijk bijvoorbeeld uit
voor in onberispelijk maatpak gestoken psychopathische
jongeheren. Hun houding, hun grijnslach.
Ik begrijp waarom mijn kinderen bang zijn van
hen. Tenslotte was mijn mama ook maar één jaar
jonger dan Anne Frank. Laat ons het verleden niet
vergeten!
Een duurzame, respectvolle en vredelievende samenleving
opbouwen vergde de vastberaden inzet
van vele opeenvolgende generaties. Laat ons deze
erfenis blijven verdedigen en niet door achteloosheid
of lichtzinnigheid verspelen!
Straks vieren wij het feest van de democratie.
Zijn er verkiezingen. Mogen wij gaan stemmen.
Bepalen wij wie ons zal vertegenwoordigen. Maar
partijprogramma’s zijn soms wispelturig en op
de korte termijn gericht. Daarom en omdat ik
van mijn kinderen hou, geef ik je dit eenvoudige
advies. Stem niet OP politieke partijen. Maar kies
VOOR de toekomstige generaties!
Piya Deseure is geboren in Ieper. Ze studeerde geografie
en werkte in de industrie. Piya is actief lid van
verscheidene transgenderorganisaties en schrijft ook
regelmatig gedichten.
40
nmbs
PUBLIREPORTAGE
Een uitdagende job in een open sfeer? Die vind je bij NMBS
Na een eerste werkervaring besliste Quinn om – met een bang hartje - te solliciteren bij NMBS. Als transgender
persoon had ze schrik om beoordeeld te worden op haar genderidentiteit in plaats van op haar capaciteiten,
zeker bij een groot bedrijf met een ietwat oubollig imago. Toch? Des te groter was Quinns verbazing toen
het sollicitatiegesprek constructief verliep. Ook toen ze haar officiële situatie uit de doeken deed, op haar
identiteits kaart staat immers ‘M’, kreeg ze geen rare blikken. “Bij NMBS kijken ze echt naar competenties.”
Diversiteit een stem en gezicht geven
Al van jongsaf had Quinn het gevoel dat er “iets” niet juist was.
Tijdens haar studies aan KU Leuven werd het steeds duidelijker:
Quinn wilde een vrouw zijn. Geen gemakkelijke beslissing
want ze groeide op in een conservatief nest. Een aantal moedige
getuigenissen gaven de doorslag. “Mijn ingesteldheid op dat
moment? Why not give it a try. De reacties waren écht positief.
Zo reageerden mijn medestudenten goed. Thuis liep het minder
vlot. Daar werd ik, en nu nog steeds, met negatieve reacties
geconfronteerd.”
Gezocht & gevonden:
een werkgever waar je jezelf kan zijn
“Na mijn studies stak een nieuwe angst de kop op: ga ik wel
werk vinden? Statistieken tonen namelijk aan dat mensen uit
de LGBT-gemeenschap moeilijker aan werk geraken.
Ik heb echter geluk gehad en kon aan de slag bij een VZW
in de culturele sector.
NMBS is voor mij een waardevol stukje erfgoed. Toen ik een
vacature zag voor de finance-afdeling besloot ik dan ook mijn
kans te wagen. Ik ben fier om te werken bij een bedrijf waar
diversiteit elke dag meer en meer zichtbaar is; in de bureaus,
in de technische werkplaatsen, in de stations en op de trein.
We werken in een open sfeer waar iedereen zichzelf kan zijn.
Je wordt gezien als de persoon die je bent in de organisatie.
Ik ben NMBS dan ook enorm dankbaar. Op mijn badge staat
bijvoorbeeld de naam die ik wil, niet de naam van op mijn
identiteitskaart. Het is duidelijk dat het HR-beleid mee evolueert.”
“Als tiener had ik zelf een rolmodel: Petra De Sutter, gynaecologe in UZ Gent. En dat is belangrijk: iemand
waaraan je je kan spiegelen. Jammer genoeg zijn de rolmodellen die in de media aan bod komen niet altijd
realistisch. Daarom dat ik zelf ook een gezicht wil geven aan diversiteit binnen NMBS. Tijdens het event
Open@Work, een samenwerking rond diversiteit tussen NMBS, Infrabel, HR Rail & Trainbow, deelde ik
mijn ervaringen met de aanwezigen. Uit de verschillende testimonials blijkt telkens dat je als transgender
bij de spoorwegen evenveel kansen krijgt als alle andere medewerkers. Ik heb zowel van collega’s als van
aanwezigen van andere bedrijven veel positieve reacties gekregen op mijn getuigenis.”
Gesteund door collega’s
De collega’s waarmee ik dagelijks samenwerk zijn een enorme steun. Mijn job kan stressvol zijn, het is dus
echt aangenaam om te weten dat ik me enkel moet bezig houden met het uitoefenen van mijn job en met niets
anders. Niemand van mijn collega’s dwingt me om over mijn anders-zijn te spreken. Als het erover gaat, is het
op mijn eigen initiatief. Als ik het bijvoorbeeld even moeilijk heb met spanningen thuis of in het dagelijkse leven,
bieden mijn collega’s altijd een luisterend oor. Ik voel me hier thuis.”
Op zoek naar een bedrijf waar je jezelf kan zijn? Solliciteer nu via nmbs.be/jobs
42
Foto: Joppe De Campeneere
SPARKEL: waar de
queer cultuur sprankelt
Joppe de Campeneere (21) heeft lak aan voorgekauwde genderregels, en lapt heteronormativiteit
aan z’n hooggehakte laars. Op z’n website SPARKEL.eu gaat Joppe de strijd aan met genderstereotypen
aan de hand van mode, make-up en onverbloemde meningen. ZIZO kreeg een boeiend
inzicht in het leven van deze queer ambassadeur, die met een scherpe pen en een flinke voorraad
glitter het ene vooroordeel na het andere de wereld uithelpt.
Tekst: Jasper Vanpoucke
Beeld: zie foto's
Op welke leeftijd
ben jij beginnen
experimenteren
met genderfluïditeit?
“Ik ben als veertienjarige
uit de
kast gekomen, een
relatief jonge leeftijd.
Mijn coming-out was
tevens een vrijgeleide
om te beginnen
experimenteren met
kledij, maar in het
begin was dat nog
relatief onschuldig.
Ik had bijvoorbeeld
een hele verzameling
skinny jeans in alle
mogelijke kleuren! In het zesde middelbaar
begon ik online enkele beautygoeroes
te volgen, en werd ik meteen
gebeten door de make-upmicrobe.
Rond die tijd organiseerde ik ook mijn
eerste fotoshoots, waarbij ik de modellen
zelf opmaakte. Dat was een goed
excuus om de verschillende make-up
looks eerst op mezelf uit te proberen.”
Wanneer schakelde je een versnelling
hoger?
“In de zomer voorafgaand op m’n achttiende
verjaardag begon ik nagellak
te dragen, maar dat botste thuis wel.
‘Mannen dragen geen nagellak’, was
de eerste reactie van mijn ouders. Ik
had er zelf ook wel wat moeite mee,
want nagellak associeerde ik toen ook
nog als iets übervrouwelijks. Diezelfde
zomer postte ik op mijn toenmalige
"Voor de meeste van mijn
looks vertrek ik vanuit
mijn buikgevoel. Mode is
fun en niet elke outfit moet
doordacht zijn of overgeanalyseerd
worden"
blog starttofashion.com de blogpost
‘Make-up has no gender’, waarin ik
voor het eerst te zien was met een
volledig opgemaakt gezicht. In het begeleidende
artikel stelde ik de kritische
vraag waarom make-up voor mannen
een taboe blijft. Dat artikel werd
opgepikt door verschillende mediakanalen
in België, en zo is de bal zo aan
het rollen gegaan. Ik heb toen ook een
tijdje voor Flair en Weekend Knack geschreven,
maar miste het uitwerken van
totaalconcepten: styling, interviewen,
editen, fotograferen…”
GEEN NIEUWE CARRY BRADSHAW
Wanneer zag de website SPARKEL
het levenslicht?
“SPARKEL bestaat sinds mei 2018.
Mijn eerste blog starttofashion.com
was ik begonnen in
2013, en deze had
ondertussen al heel
wat lezers, maar ik
merkte dat ik een
andere richting uit
wilde. Qua visuals
en editorials had ik
nood om door te
groeien en daarom
heb ik besloten
om met SPARKEL
een nieuw hoofdstuk
te beginnen.
Starttofashion was
ook een persoonlijke
blog, terwijl ik
met SPARKEL een
platform wil creëren
met andere stemmen uit de queer
community. Zo schreef Arthur Deweer
van Casa Rosa onlangs een opiniestuk
over hoe Tumblr zijn seksualiteit
heeft helpen vormen, en waarom het
jammer is dat alle expliciete content nu
van dit platform verdwijnt. Het is dus
belangrijk dat mensen mij niet als een
queer messias zien en daarom vind ik
diversiteit op SPARKEL een must.”
Toch geef je bezoekers een inkijk
in je eigen leven en stel je je soms
kwetsbaar op. Is het voor jou makkelijk
om zulke intieme onderwerpen
de wereld in te sturen?
“Ik heb er geen problemen mee om
mijn levensvisie en ervaringen te delen
met onbekenden. Maar onderwerpen
zoals liefde, relaties en seks liggen natuurlijk
wel iets delicater. Enerzijds is er
43
"Ik heb geleerd om
mezelf op de eerste
plaats te zetten en
geen compromissen
meer te maken"
altijd een tweede persoon bij betrokken,
die het misschien niet zal appreciëren
als er intieme zaken over hem online
komen te staan. Ik respecteer dat ook en
gooi daarom niet alles Carry Bradshawgewijs
op het internet. Anderzijds bezoeken
mijn ouders ook geregeld de website
en ik wil niet dat ze zich oncomfortabel
voelen door mijn ontboezemingen. Ik
ben dus best open over seks, maar toch
houd ik rekening met bepaalde mensen.”
Ook fashion heeft een prominentie
plaats op SPARKEL. Wat betekent
mode voor jou?
“Ik neem mode niet al te serieus en
zoek graag grenzen op. Een roze tulejurk
op een zaterdagavond? Watch me!
Voor de meeste van mijn looks vertrek
ik vanuit mijn buikgevoel. Mode is fun
en niet elke outfit moet doordacht zijn
of overgeanalyseerd worden. Ik draag
kleding die iets met me doet, gevoelsmatig
iets in mij teweegbrengt en hou
daarmee geen rekening of ik die stukken
in de mannen- of vrouwenafdeling
vind.”
Heb je favoriete ontwerpers?
“Begin maart heb ik Paris Fashion Week
aandachtig gevolgd. Daarom ben ik
momenteel volledig in de ban van Y/
Project, dat onder artistieke leiding van
de Belgische ontwerper Glen Martens
staat. Ook de show van Paco Rabanne
heeft me aangenaam verrast. De genderfluïde
looks van Paloma Spain konden
me dit seizoen opnieuw bekoren.
En qua juwelen volg ik het Londense
merk Alan Crocetti al een tijdje. Al deze
collecties spreken me aan omdat ze
erg conceptueel zijn, met dramatische
en soms overdadige elementen. Ik hou
van over-the-top, waarbij felle kleuren
clashen met extravagante silhouetten uit
kilometers tule, maar tegelijk kan ik ook
de kleinste details in een minimalistische
look enorm appreciëren. Daarom is
Maison Martin Margiela een van mijn
absolute favorieten.”
Je noemt geen herencollecties?
“Mijn focus ligt inderdaad op damescollecties,
omdat ik herenmode zo
verschrikkelijk saai vind. Als ik naar
menswear kijk, heb ik een enorm
dertien-in-een-dozijn-gevoel. Herenmode
evolueert niet en blijft enorm
hangen in traditionele kledingstukken
en combinaties: een broek, een hemd
of T-shirt en een trui of jasje. Bweuk. De
modewereld bestaat nochtans uit veel
invloedrijke mannen die het huidige
modebeeld mee hebben gevormd.
Denk maar aan de ondertussen
iconische collecties die John Galliano
voor Dior heeft gemaakt. Of het merk
Versace, dat zijn hoogdagen kende onder
leiding van wijlen Gianni Versace.
En wat zou Chanel geweest zijn zonder
Karl Lagerfeld? Op vlak van Belgische
ontwerpers kan ik Dries Van Noten wel
appreciëren. Hij denkt minder conventioneel
en maakt interessante combinaties
met prints en kleuren.”
IEDEREEN KAN ALLES DRAGEN
In de MASC4FEM rubriek op SPAR-
KEL krijgen personen een genderfluïde
make-over. Je hebt ook al Studio
Brussel presentator Bert van Steen-
44
Foto: Gladys Ferro
berghe – letterlijk – in een nieuw
kleedje gestopt. Hoe heb je Bert
weten te strikken?
“Dat ging verrassend vlot! Ik had het
concept met Bert besproken en hij stond
daar meteen voor open. Bert is iemand
die niet uit zichzelf zou experimenteren
met make-up en vrouwenkleding, maar
was wel enthousiast om het eens uit
te proberen voor mijn rubriek. Hij is
heteroseksueel en heeft een vriendin,
daarom vond ik het extra interessant
om de rubriek met hem te starten. Met
MASC4FEM is het niet mijn bedoeling
om een man in een vrouwenjurk te stoppen,
maar aan te tonen dat iedereen
alles kan dragen. En met succes, want ik
krijg tot op vandaag nog steeds reacties
van mensen die zich ook kandidaat stellen
voor een queer make-over.”
Met SPARKEL bied je inzicht in de
queer community, en probeer je
gendersterotypen op een erg visuele
– en soms controversiële – manier te
doorbreken. Welke reacties brengt
dat teweeg bij de lezers?
“Ik krijg erg persoonlijke berichten
van mensen die worstelen met allerlei
zaken. Zo werd ik ooit gecontacteerd
door een jongen die een vriendin had,
maar ook graag hakken wou dragen.
Of mannen die op een damesafdeling
willen shoppen, maar die eerste stap
niet durven zetten. Ik reageer op alle
berichten, maar dat is niet altijd evident.
Zo heb ik mij geëngageerd voor de WAT
WAT-campagne tegen pesten, en krijg
ik nu ook vragen van tienermeisjes die
bijvoorbeeld gepest worden omwille
van hun gewicht. Zo’n problematiek
ligt verder verwijderd van mijn eigen
leefwereld, en ik heb dus niet meteen
een succesformule klaar. Dergelijke
tienermeisjes zitten bovendien in een
erg kwetsbare fase, en een fout advies
kan ernstige gevolgen hebben. Het is
dus niet makkelijk om voor iedereen een
vertrouwenspersoon te zijn.“
Krijg je ook negatieve reacties?
“Als een van mijn editorials wordt
opgepikt en in de mainstream belandt,
krijg ik wel eens te maken met reacties
van mensen die de queer cultuur niet
begrijpen. ‘Ik wil niet dat dit soort dingen
in mijn gezicht wordt geschoven’ en
‘Ik word misselijk als ik dit ’s morgens
bij mijn koffie lees’ zijn reacties die de
revue al gepasseerd zijn. Maar die kan
ik makkelijk relativeren. Ik verplicht die
mensen niet om mijn artikels te lezen.
Ik doe gewoon m’n ding, en ik weet
dat er lezers zijn die dergelijke content
wel weten te appreciëren. I’m here, I’m
queer, get over it!”
NIET OVER DEZELFDE KAM
SCHEREN
Ook bij homo’s wordt er nog enorm
aan hokjesdenken gedaan. Word je
door hen soms scheef bekeken?
“Als je binnen de homogemeenschap
een stem krijgt, krijgt diezelfde community
al snel schrik dat je als ‘dé stem’
zal worden aanzien. ‘Jij bent de reden
waarom hetero’s ons haten’, kreeg ik
als eens naar mijn hoofd geslingerd. Ik
besef maar al te goed dat ik binnen een
bepaald stereotype val, maar dat is geen
45
Foto's: Nils D'Joos
"Het is niet makkelijk om voor iedereen een
vertrouwenspersoon te zijn"
zwakte. De LGBTQ-gemeenschap is een
van de meest diverse communities die
er bestaan, er het wordt hoog tijd dat
zowel homo’s als hetero’s niet iedereen
over dezelfde kam scheren. Ik ga in ieder
geval geen heteronormativiteit najagen
om als goed of normaal bevonden te
worden! Net dat vind ik ook het leuke
aan queer-zijn: je hebt de vrijheid om je
identiteit volledig zelf in te vullen.”
Naast queer omschrijf je jezelf ook
als ‘femme’, een homo met vrouwelijke
kantjes. Maakt dat daten
moeilijker?
“Daten is geen sinecure. Ik heb het daar
een tijdje erg moeilijk mee gehad, want
ik dacht dat ik nooit iemand zou vinden.
Tijdens eerste dates kleedde ik me vroeger
iets minder vrouwelijk, maar vroeg
of laat kwamen die jongens dan toch op
mijn Instagramprofiel terecht. ‘Ik vind
je look wel leuk, maar kan je misschien
geen make-up dragen als we samen
uitgaan?’ kreeg ik dan als opmerking.
Vanzelfsprekend waren die relaties geen
lang leven beschoren. Ik had toen ook
lage standaarden, omdat ik dacht dat
ik blij moest zijn met wat ik kon krijgen.
Maar ik heb na verloop van tijd geleerd
om mezelf op de eerste plaats te zetten
en geen compromissen meer te maken.
Ik weet nu dat ik iemand verdien die alle
aspecten van Joppe naar waarde kan
schatten, en niet afknapt op iets bijkomstig
zoals make-up of kledij. “
Wij wensen het je alvast toe! Heb
je nog iets dat je de ZIZO-lezers wil
meegeven?
“Geef jezelf de ruimte om te experimenteren
en dingen uit te proberen. Niet
alleen op vlak van kledij, maar leer ook
eens andere mensen en plaatsen kennen.
Leer patronen te zien, om ze daarna
te doorbreken. Het zorgt niet alleen
voor een leuke afwisseling, soms leer je
jezelf ook van een andere kant kennen.
Ik ben geworden wie ik ben door dingen
te proberen die niet conventioneel of
voor de hand liggend zijn, maar dat
heeft er wel toe geleid dat ik momenteel
de beste versie van mezelf ben.”
46
ZIZO WEDSTRIJDEN
NEEM DEEL OP WWW.ZIZOMAG.BE
NACHTOUDERS
Saskia en Juli gaan met hun zoontje van
één jaar naar een Canadees hippie-eiland.
Daar groeide Karl op, de biologische
vader van het jongetje. Ze komen
terecht in een wifi-loze wereld waar de
natuur de wetten dicteert en waar de
eilandbewoners een pijnlijk geheim over
Karl delen. “Dit is mijn verhaal, maar
het is, denk ik, ook het verhaal van iedere
ouder die wel eens gewankeld heeft”,
aldus Saskia De Coster.
TICKETS VOOR FINALE MISTER GAY
BELGIUM
Wie wordt Mister Gay Belgium 2019?
Op 1 juni wordt de opvolger van Bart
Hesters gekroond tijdens een avondvullende
show in Theater Elckerlyc en jij
kan erbij zijn!
EINDELIJK VROUW
In haar autobiografie vertelt Bo Van
Spilbeeck over haar vele jaren als vrouw
in een mannenlichaam, haar interne
strijd, haar coming-out... Met haar boek
steekt ze een hart onder de riem van alle
trans personen.
GIRL
GIRL laat ons binnenkijken in het leven
van de 15-jarige Lara die het wil maken
als ballerina. Samen met haar vader
trotseert ze de wereld, maar vooral haar
lichaam dat tegenstribbelt, want Lara is
geboren als jongen.
DE AVOND IS ONGEMAK
‘De avond is ongemak’ van de genderfluïde
Marieke Lucas Rijneveld is het
schrijnende verhaal van een gereformeerd
boerengezin dat wordt getroffen
door de dood van een kind. Door
de ogen van Jas, die zich ophoudt in
het niemandsland tussen kindertijd en
volwassenheid, zien we hoe de familieleden
elk op hun eigen manier omgaan
met het verlies.
LOU IN HET ZIEKENHUIS
Diversiteit is een evidentie, dat is het
uitgangspunt van de Lou-boekjes voor
kleuters. In dit nieuwe avontuur belandt
Lou met een gebroken been in het
ziekenhuis. Na de thema’s verkeer,
herfst en carnaval snijdt auteur Kathleen
Amant opnieuw een dankbaar thema
voor de kleuterklas aan.
ZWOLTOPIA
47
SNEL BEZORGD SAVE THE DATE
Prides in België:
voor elk wat wils!
11 MEI
QUEER PRIDE GENT
Queer Pride Gent is een grassroots
collectief. Ze leggen de
focus expliciet op inclusie, appreciatie
en maatschappelijk
engagement. Vijftig jaar na
de Stonewall-rellen willen ze
terugkeren naar die kernboodschap:
Pride is a Protest.
2019 heeft heel
wat Prides en
themadagen op
de agenda staan,
waaronder enkele
nieuwkomers!
18 MEI
THE BELGIAN PRIDE
De oudste nog steeds lopende Pride in
België. Zoals vorig jaar, organiseert de
Belgian Pride twee weken aan activiteiten
in aanloop tot de Pride Parade. Het
thema van is dit jaar intersectionaliteit
(#AllForOne). ‘Stonewall, 50 Years of
History’ focust zich dan weer op verschillende
belangrijke momenten in de
holebi, trans en intersekse geschiedenis.
10 AUGUSTUS
ANTWERP PRIDE
De tweede grote Pride in
België, Antwerp Pride, is toe
aan hun elfde editie. Als
thema kozen ze dit jaar ‘Riot,
50 years of Stonewall’. In dezelfde
periode vindt ook het
Antwerp Queer Arts Festival
plaats.
28 SEPTEMBER
L DAY
L Day is een ontmoetingsdag
voor vrouwen die (ook) van
vrouwen houden, waarop allerlei
leuke activiteiten staan
gepland. L Day vindt dit jaar
in Antwerpen plaats.
21 SEPTEMBER
B CURIOUS
B Curious is een dag gewijd aan
zichtbaarheid voor biseksualiteit.
Zichtbaarheid die broodnodig is,
gezien de vooroordelen waarmee biseksuele
personen kampen. De vierde
editie vindt plaats in Gent.
2 OKTOBER
BEAR PRIDE
Of je nu behaard of niet behaard bent,
slank of gezet... In de bear gemeenschap
kan je zijn wie je bent. Van 2 tot
6 oktober is het Bear Week in Brussel
met als kers op de taart de Bear Pride
op 2 oktober.
4 MEI
TRANS MARCH BRUSSELS
Transemble is een collectief van trans,
non-binaire en gender non-conformerende
mensen. Voor, tijdens en na hun
Trans March maken ze een veilige(re)
ruimte voor trans, non-binaire, gender
non-conformerende en intersekse
personen waar ze hun identiteiten, hun
lichamen en zichzelf kunnen vieren.
Ze brengen een boodschap van radicale
inclusie, diversiteit en zelfliefde.
16 NOVEMBER
T-DAY
Een dag die focust op de noden en behoeften
van trans personen en de mensen
in hun omgeving. Het zal een dag
worden vol workshops en ontmoetingen.
De editie van 2019 zal doorgaan op 16
november in Antwerpen.
48
SNEL BEZORGD NIEUWS UIT DE BEWEGING
ARMOEDE UITSLUITEN
Het draaiboek 'Armoede uitsluiten, mensen insluiten:
hoe kan je vereniging of organisatie openstaan
voor mensen in armoede', helpt lokale holebi- en
transgenderverenigingen om hen toegankelijker te
maken voor mensen in armoede zodat zij zich ook
welkom voelen in de groep.
Het draaiboek is uitgewerkt door mensen met
armoede-ervaring en mensen zonder armoedeervaring
in de werkgroep 'Armoede en sociale
uitsluiting' van çavaria.
Holebi- en transgenderverenigingen toegankelijk
maken voor mensen in armoede komt iedereen ten
goede. De werkgroep biedt ook ondersteunende
workshops aan voor zij die met het draaiboek aan
de slag willen gaan. Laten we nu samen werken
rond dit thema! Ga snel naar
www.cavaria.be/portaal/armoede en schrijf je in
voor het traject!
LOU IN HET ZIEKENHUIS
Diversiteit is een evidentie, dat is het uitgangspunt
van de Lou-boekjes voor kleuters. In dit nieuwe
avontuur belandt Lou met een gebroken been in
het ziekenhuis.
Na de thema’s verkeer, herfst en carnaval snijdt auteur
Kathleen Amant opnieuw een dankbaar thema
voor de kleuterklas aan. Çavaria staat andermaal
in voor de educatieve omkadering. In dit Lou-boek
staat de diversiteit in de zorgsector centraal. Die
diversiteit wordt zoals steeds als een evidentie benaderd,
niet als een losstaand onderwerp.
Het educatieve pakket bij het boek kan je binnenkort
downloaden op www.schooluitdekast.be
‘Lou in het ziekenhuis’, een samenwerking tussen
auteur Kathleen Amant en çavaria, wordt uitgegeven
door Clavis en is vanaf 26 april beschikbaar.
Intersekse personen zijn geboren met fysieke geslachtskenmerken
die niet volledig passen binnen de normen gesteld
door de medische wereld en/of de gangbare socio-culturele
opvatting van de omgeving waarbinnen het kind wordt
geboren.
Jaarlijks worden in België zo’n 1000 à 2000 kinderen
geboren die een natuurlijke variatie vertonen in de seksekenmerken.
INTERSEKSE VLAANDEREN
LID VAN ÇAVARIA
Intersekse Vlaanderen is de eerste en enige
Vlaamse vereniging die intersekse personen
vertegenwoordigt. Op de algemene
vergadering van çavaria eind maart sloten
ze zich aan bij de Vlaamse koepel voor holebi’s
en transgenders. Voortaan kan en zal
çavaria nu ook de belangen van intersekse
personen verdedigen.
De vereniging wil intersekse personen een stem bezorgen die
accurate informatie levert vanuit de realiteit van het menszijn.
Zo willen ze ouders van kinderen die intersekse geboren
zijn ondersteunen in het maken van de juiste keuzes voor hun
kind. En dit vertrekkend vanuit de ervaring van het individu.
“Al te vaak wordt het kind vergeten en al te vaak eindigen
kinderen op een operatietafel zonder echt gehoord te zijn.
Daarom zijn wij hier. Om die kinderen een stem te geven.
Wij waren immers allen kinderen die of de dans ontsprongen
zijn, of geëindigd zijn op de operatietafel omdat ouders niet
voldoende of accuraat geïnformeerd waren”, schrijft de organisatie
op hun website www.interseksevlaanderen.be.
49
Bon bini in Curaçao
Het paradijselijke Curaçao staat bij ons nog niet echt bekend als LGBT+-bestemming. Maar toen
zeven jaar geleden Floris Suite Hotel het eerste LGBT+-hotel van het eiland en het grootste van
de Caraïben werd, veranderde er iets. Inmiddels volgde ook een Pride. “Al was dat controversieel,
want de bevolking was toen best nog wat conservatief.” Bon bini, oftewel ‘welkom’ in het aards
paradijs (waar steeds vaker regenboogkleuren opduiken).
Tekst: Geert De Weyer
Beeld: Geert De Weyer en Toerisme Curaçao
50
DE WEYDE WERELD CURAÇAO
“Slippery dick.” Meer is er niet nodig
voor een handvol reisjournalisten om,
na een middag vol schunnige opmerkingen,
de slappe lach te krijgen. Ze
zitten een kleine week samengeprangd
in een minibusje, toerend over dit kleine,
Nederlandstalige Antilliaanse eiland.
Geen evidentie. Zoiets kan alle kanten
opgaan: of je schiet niet met elkaar op
en beleeft een hel van een reis, waarbij
je hele dagen locaties verkent via je te
kleine ruimte op wielen.
De andere kant bestaat echter ook: je
kan het samen goed vinden én hebt
een goedgezinde gids. Dat laatste is
gelukkig het geval. Geen ego’s en
zuurpruimen op deze persreis. En dus
krijgen we die vrijdagmiddag, terwijl
in Caracasbaai snorkels en duikbrillen
bevestigen en massaal zonnecrème
smeren, de slappe lach wanneer we de
lijst inzien van mogelijk te ontdekken
koraal- en vissoorten in het doorzichtige
blauwe zeewater verderop. “Slippery
Dick” is een vissoort. Een straalvinnige,
om precies te zijn. Uit de familie van
lipvissen.
Dat kleine wezentje en de enorme
zeekomkommer die we later aantreffen
op de Curaçaose zeebodem, doen zelfs
onder water naar adem happen. Ja,
goed, ik hoor je: dat is allemaal best wel
kinderachtig en onprofessioneel. Maar
het zij zo. Human after all.
HET AMSTERDAM VAN HET WESTE-
LIJK HALFROND
Curaçao is een eiland van 444 vierkante
kilometer, telt zo’n 160.000 inwoners
en bevindt zich op zo’n vijftig kilometer
van Venezuela. Het toerisme concentreert
zich vooral rond de kust, waar
niet alleen vier- en vijfsterrenhotels als
paddenstoelen uit de grond schoten,
maar ook privéstranden, voorzien van
bekende restaurants en bars, die vaak
tot de late uurtjes open zijn. Duiken,
snorkelen, jetskiën… Noem een watersport
en Curaçao heeft het.
Wie op een van de stranden terechtkomt,
of vanop een afstand naar de
stranden kijkt, meent in eerste instantie
dat er stenen liggen. In tweede instantie
denk je aan lava. “Veel toeristen associëren
het daar meteen mee, maar wat
je in feite ziet is allemaal koraal”, zegt
onze gids Emlyn Pietersz.
Het binnenland is ook steeds meer in
trek. Curaçao telt overblijfselen van het
koloniale verleden. Dat wordt vooral
duidelijk in Willemstad waar sommige
van de zeventiende tot vroegtwintigsteeeuwse
panden zelfs op de Werelderfgoedlijst
van UNESCO terechtkwamen.
Niet voor niets wordt de hoofdstad wegens
de ‘Nederlandse’ architectuur ‘het
Amsterdam van het westelijke halfrond’
genoemd. Overdag kan je te voet of
met een van de vijf opvallend gekleurde
tuk-tuks die binnenstad bezoeken, maar
voor wie ’s avonds voor een borrel
terugkeert naar Punda, oftewel Willemstads
historische binnenstad, is het
even schrikken. “In Willemstad komen
de mensen vooral werken”, zegt gids
Emlyn.
Een uitgaansplein blijft dan ook achterwege.
En dus neemt hij ons mee naar de
districten rond Willemstad. Daar zouden
we het levendige Curaçao, de muziek
en sfeer die hier op het eiland - goed
voor 102 verschillende nationaliteiten -
met eigen ogen kunnen aanschouwen.
Pietermaai is the place to be. Zeker
in Mundo Bizarro, waar je je bijna in
Havana waant. Een trendy decor waar
rum, mojito’s en zwoele salsa de avond
domineren.
Later zullen we ook die andere, hier
bekende uitgaansplekken aan het strand
bezoeken. Mambo, Cabana en Wet &
Wild, drie beachclubs ten oosten van
Willemstad, in Mambo Beach. Of Zanzibar
op Jan Thiel.
CENTRUM VAN SLAVENHANDEL
Op Curaçao zijn er landhuizen en
voormalige plantagehuizen tot monument
verklaard. Mooie gebouwen, maar
ze herinneren vooral aan het slavencontract
uit 1962. In eerste instantie
werd Curaçao door de Britten veroverd.
Maar toen ze het eiland als waardeloos
bestempelden, gaven ze het terug aan
de Nederlanders. Geplunderd van al
zijn rijkdommen, uiteraard. Pas later
realiseerde men zich dat het eiland zo
centraal gelegen was, dat het als centrum
van de slavenhandel kon dienen.
De zowat honderd landhuizen, met
kleurrijke namen als Brakkeput Mei
Mei, Brievengat of Chobolobo, werden
op heuvels gebouwd. Niet alleen om
de plantages en slaven in het oog te
51
Foto: Floris Suite Hotel
kunnen houden, maar ook de aanstormende
piraten en rebellen.
In een landhuis, Dokterstuin genaamd,
wacht de Creoolse keuken op ons. “Het
komt niet door de slavenhandel dat het
merendeel van de mensen in Curaçao
zwart is, maar door Shell. Met de komst
van dat oliebedrijf werden mensen van
overal ter wereld geïmporteerd”, aldus
onze gids Emlyn.
Met die slavenhandel kwamen er meer
mensen op het eiland en was er steeds
meer water en voedsel nodig. Curaçao
kon niet anders dan knielen voor import.
Dat is tot op de dag van vandaag zo”,
zegt Emlyn. “Alles is import. De rubberen
katoenplantages lukten indertijd niet,
enkel bonen en pinda’s deden het goed.
Maar zelfs nu nog moet alles aangeleverd
worden. Zelfs verf.”
Dat laatste is geen detail. Verf is hier
alles, klinkt het. Waarom telt Curaçao
zulke felgekleurde huisjes? Emlyns
antwoord: “Rond 1815 werd een zekere
Albert Kikkert door koning Willem I der
Nederlanden tot ‘gouverneur-generaal
van Curaçao’ benoemd. Een van zijn
eerste daden was de bevolking verbieden
hun huizen nog langer wit te
schilderen via extracten van bomen. Hij
gaf hen drie maanden om ze in pastelkleuren
te schilderen. Officieel omdat hij
migraine had en de schittering van de
zon op witte gebouwen niet kon verdragen.
Pas later bleek de echte reden: hij
bezat de enige verffabriek op het eiland
en werd rijk met de handel in verf.”
Niettemin: de Curaçaoënaars blijven hun
huizen alle kleuren van de regenboog
geven. “Daarin gaat het me ver. Men wil
de buren de loef afsteken met de felste
en beste kleuren. Gemiddeld om de twee
jaar worden de huizen opnieuw geverfd.”
"Floris hotel moest en zou
het grootste LGBT+-hotel van
de Caraïben worden"
EILAND VOL ALOË VERA
Curaçao kent enkele obligate bezoekjes.
Het hele eiland staat vol aloë vera en
dus is een visite aan zo’n plantage bijna
een verplichting. Dat en de zanderige
stranden, lagunes en baaien zijn hier
dé publiekstrekkers. Maar Curaçao
herbergt ook enkele knappe nationale
parken, zoals het tweeduizend hectare
grote Christoffel Park ten westen van het
eiland, dat gevormd wordt door drie
voormalige plantages.
Wie van flora houdt, moet hier wezen.
Het is hier veel gevarieerder dan op de
rest van het eiland: wilde orchideeënsoorten,
passiebloem, baardmos, West-
Indische kers en zuilcactus. Maar het
is vooral uitkijken naar het Curaçaose
konijn en Curaçaose witstaarthertje. Die
eerste soort duikt veelvuldig op, de tweede
niet één keer. Boomhagedissen en
groene leguanen dan weer wel. Maar
dé trekpleister is hier de Christoffelberg
verderop, met 377 meter het hoogste
punt van Curaçao.
Regenen doet het hier amper, vertelde
Emlyn de eerste dag nog, toen we plots
enkele druppels gewaar werden. Maar
de weergoden zijn ons slecht gezind
die week. Een zeil- en duiktocht wordt
twee dagen later afgelast. Er zware
storm raast over het eiland. De zee is te
ruw en in het binnenland zijn sommige
zandwegen ontaardt in kleine stromen.
Wanneer we in Bloemhof, nabij Willemstad,
een Gallery & Garden Tour
doen, lijkt de hel wel los te barsten.
Het druppelt haast overal binnen. “We
zijn niet voorzien op zulke regenval”,
zegt Emlyn. Over de radio wordt even
later code oranje afgeroepen. “Dat is
nieuw”, grijnst Emlyn. Wat er ook van
zij: nooit eerder, waar dan ooit, zulke
mooie regenbogen zien opduiken aan
de horizon.
FLORIS HOTEL
Een nacht lang hebben ze het beste
van zichzelf gegeven. Met honderden
moeten ze zijn geweest. Een hels, bijna
monotoon piepend geluid dat in eerste
instantie van vogels lijkt te komen, maar
- zo leer ik de volgende ochtend - kleine
boomkikkers zijn. Opgewonden, geile
standjes zijn het, roepend om wijfjes.
Onafgebroken. Het is die tijd van het
jaar.
Floris Suite Hotel heeft op zijn hele
oppervlakte een wilde tuin aangelegd
met naast hoge bamboe palmen ook
kokos-, vossenstaart- en koningspalmen.
Mooi. De ideale biotoop voor de
boomkikkers.
In 2010 was dit nog een familiehotel,
met appartementen en studio’s die zelfs
grote gezinnen konden huisvesten. Maar
zeven jaar geleden zou de hele filosofie
en het clientèle ervan onherroepelijk
52
DE WEYDE WERELD CURAÇAO
veranderen. Floris hotel moest en zou
het grootste LGBT+-hotel van de Caraïben
worden.
Op de parking wappert de regenboogvlag,
de receptionisten dragen Pride
T-shirts en overal zijn zogenaamde “all
gender restrooms” geïnstalleerd. Her en
der liggen exemplaren van The Pride
Villager, een magazine dat één keer
per jaar verschijnt: in de week van de
Curaçao Pride.
Hoofdredactrice van dienst is de Nederlandse
Marlous Molendijk (34), tevens
PR manager van dit hotel. Of met een
mooier woord: hotelambassadeur. Zo’n
elf jaar geleden belandde ze op Curaçao.
“Ik vond het leven hier fantastisch.
Ik was zo vrij als een vogel. In Nederland
had ik koophuis noch vaste baan.
Een toekomst in Nederland zag ik niet
zitten. Toen hier een plek vrijkwam in de
public relations en communicatie zag ik
mijn kans schoon.”
De sales- en general manager waren
beiden homo en stelden zich tot
doel het hotel te transformeren tot het
eerste LGBT+-hotel van het eiland en
er tegelijk een adult only-hotel van te
maken. “Maar dat hebben we met de
nodige omzichtigheid gedaan”, vertelt
Molendijk. “Dit was een familiehotel. We
wilden de vaste klanten niet kwijtspelen,
dus brachten we ze twee jaar lang op de
hoogte van ons nieuwe nicheconcept.
Dat heeft goed uitgepakt.”
In de twee dagen dat ik er logeer, zie ik
meer heterokoppels en zelfs heterogezinnen
aan de ontbijttafel aantreden of
rond het zwembad liggen. Niemand die
er een probleem van maakt, zelfs niet
wanneer op zon- en vrijdagen de spa
strikt is voorbehouden voor mannen.
“Toen we uitpakten met dit LGBT+-hotel
"Bekende Curaçaoënaars
betuigden hun steun voor
het holebihuwelijk in een
campagne"
was dat ook voor Curaçao even schrikken.
Misschien was het ook wel controversieel.
Maar het bood wel een veilig
onderkomen aan de grote LGBT+-gemeenschap
op het eiland. Met tientallen
zaten ze te drummen om hier tewerkgesteld
te worden.” Het hotel telt nu 72
kamers en stelt vijftien mensen tewerk,
waarvan zowat de helft LGBT+’ers.
“Een plek waar ze eindelijk zichzelf kunnen
zijn en niet gediscrimineerd worden
op de werkvloer”, vat Molendijk het
samen.
CURAÇAO PRIDE
Maar het trio wilde nog meer doen.
Conservatief Curaçao viel zowat van
zijn kerkstoel toen Floris Suite Hotel
ook nog eens aankondigde een Pride
boven de doopvont te houden. Inclusief
White Party’s, Navigaytion Party’s op
zee, Beach Party’s en een Pride Walk.
Molendijk: “Dat was bedoeld als marketingtool
voor het hotel, maar uiteindelijk
kreeg het een maatschappelijk karakter.
Het was een serieus evenement, maar
het heeft door de behoefte en het succes
van het evenement verder gestrekt dan
het initiële doel. Dit klinkt misschien kort
door de bocht, maar om het hotel te
vullen met LGBT+'ers, moesten we toch
ook promotie maken voor Curaçao als
LGBT+-bestemming. Dat was het toen
nog niet. Tegelijk wilden de managers
en ikzelf er de tolerantie en het maatschappelijk
debat mee aanwakkeren. En
dus volgde een Pride.”
Vanuit de politiek kwamen tegenreacties.
In 2013 gelastte de politie de Pride
zelfs af op aandringen van de politiek.
Met een verbod op straat van wat
omschreven werd als ‘visuele uitingen
als vlaggen’, werd besloten de Pride
binnen de Florismuren te houden.
Niettemin leidden die restricties tot veel
media-aandacht. “Het was controversieel,
want hoewel we tot het Koninkrijk
der Nederlanden behoren, was en is de
bevolking best conservatief. Curaçao is
een katholiek eiland. Andere culturen
en gewoontes. En er is veel tegenspraak
vanuit de Kerk.”
Toen een zekere pastoor Said Florés zich
samen met ex-parlementariër Winnie
Raveneau uitsprak tegen de komst van
de Gay Pride-parade en in een mum
van tijd alle radio- en televisiestations
platliep om zijn zaak te bepleiten, was
het hek van de dam. Vreemd genoeg
viel zijn protest eerder in dovemansoren.
Een van de redenen was dit: een
groots, roze evenement uit het verleden.
In 2007, op een conferentie van de
International Gay and Lesbian Travel
Association, meldde de toenmalig
53
gedeputeerde Eugene Rhuggenaath
van Economische Zaken en Toerisme
dat het LGBT+-toerisme in Curaçao
een belangrijke markt was en er een
masterplan werd samengesteld voor
‘toeristen uit het segment van alternatieve
levensstijlen’. Eerder dat jaar wist
het aangemeerde homocruiseschip de
tegenstanders al snel te overtuigen toen
duidelijk werd dat LGBT+’ers best wel
kapitaalkrachtig waren. De politiek werd
toen voor een eerste keer geconfronteerd
met die nieuwe vorm van toerisme.
SCHAAMTECULTUUR
“Maar goed, het toont aan dat Curaçao
nog een weg heeft af te leggen. Al gaat
het steeds beter”, zegt ze opgetogen.
Dat bleek ook uit de toespraak van de
Minister van Onderwijs, Sport, Wetenschap
en Cultuur, Marilyn Alcalà-Wallé,
op de opening van de laatste Curaçao
Pride in september 2018. “Iedereen,
ondanks godsdienst, levensovertuiging,
politieke gezondheid, ras, kleur, geslacht
of welke andere grond dan ook, is gelijk
en moet gelijk behandeld worden”, zei
ze. Premier Eugene Rhuggenaath, die
zich op dat moment ook tussen het publiek
bevond, beaamde dit en liet weten
dat “uitsluiting en discriminatie van de
LGTB+ -gemeenschap de mensenrechten
raakt.”
OPENSTELLING VAN HET HUWELIJK
werd opgeroepen net wél hand in hand
te lopen, op straat en op de Pride. Nooit
eerder liepen er zoveel mensen mee op
de parade. Gaaf!”
De drie organisaties die het wetsvoorstel
voor het holebihuwelijk indienden, lieten
intussen via woordvoerder Mario Kleinmoedig
verstaan dat ze het parlement
tot aan de volgende Pride geven om het
wetsvoorstel te loodsen. Premier Rhuggenaath
liet zich alvast gunstig uit, ook
al leverde dat nog niets concreets op.
Een debat over het diversiteitsthema zou
nog te gevoelig liggen in de parlement,
zeggen insiders.
Anno 2019 heeft de LGBT+-gemeenschap
op het eiland zijn slag binnengehaald.
Maar de strijd is nog niet
gestreden, zegt Molendijk. “Want binnenskamers
domineert nog steeds het
geloof.” Ze bekende duidelijk kleur op
de cover van het laatste nummer van
The Pride Villager. Daarop een biddende
zwarte vrouw met daarnaast het
opschrift “Oh My God I’m Gay!”
“Curaçao is een vriendelijk eiland. Loop
hand in hand en er wordt hoogstens wat
raar gekeken. Maar binnen de familiale
sfeer heerst een schaamtecultuur. Wat
zouden de buren denken? Daar ligt hier
het probleem. Dat stukje religie in eigen
huis maakt het moeilijk. Een coming-out
is nog steeds een probleem. Je hoort
hier nog regelmatig dat iemand om die
reden door zijn of haar ouders het huis
wordt uitgejaagd. Met die cover en de
bijbehorende interviews met gelovige
LGBT+’ers, wilden we stellen dat er niets
mis is met gelovig én holebi zijn.”
Maar het is uitkijken. Vorig jaar ging via
WhatsApp een filmpje rond van een homojongen
die danste op een Pride-feest.
Toen het filmpje bij zijn ouders op het
schermpje verscheen, werd hij het huis
uitgestuurd. “Zodra we ervan hoorden,
hebben we hem hier een job aangeboden
en hem geholpen een woonruimte
te zoeken. Wat dat betreft aanvaarden
we onze maatschappelijke verantwoordelijkheid;”
Elke nieuwe Pride betekent een stapje
naar de gelijkvormigheid, stelt Molendijk.
Dit jaar werd een voorstel
ingediend voor het holebihuwelijk.
Uiteraard liet de Kerk opnieuw van zich
horen. “Pastoor Florés, die hier wel wat
aanzien heeft, schreef: ‘Wij willen u
mededelen dat God zijn mening niet
veranderd is…’ Ze haalt grijnzend de
schouders op, zegt dat hij zich schrap
mag zetten omdat de steun jaarlijks
toeneemt en nu ook bedrijven, bekende
Nederlanders en bekende Antillianen
hun steun ervoor uitspraken. “Er loopt
nu, om dat wetsvoorstel te ondersteunen,
een campagne waarin bekende
Curaçaoënaars hun steun betuigen voor
het holebihuwelijk.”
Ook steeds meer bedrijven doen hun
duit in het zakje door in de weken voor
de Pride hun gevel te versieren met regenboogvlaggen.
“Dat was onverwacht”,
zegt Molendijk. “Plots zagen we ze overal
hangen. Ze adverteren ook vaker in The
Pride Villager. Omdat ons hotel maanden
voor de Pride is volgeboekt, beginnen
nu ook andere hotels zich specifiek voor
het LGBT+-publiek open te stellen. Alsof
niemand nog wil achterblijven. Heerlijk,
die bewustmaking. Dat hadden we nooit
durven dromen met dat ene jaarlijkse
feestje voor onze doelgroep. We merken
ook hoe de eilandbewoners het vaker
opnemen voor de gemeenschap. Op
de radio sprak parlementariër Marylin
Moses er vorig jaar nog schande van
dat mannen en vrouwen hand in hand
liepen. Ze raadde aan om niet met je
seksualiteit te koop te lopen. Daar moeten
we haar bijna dankbaar voor zijn,
want naar aanleiding daarvan ontstond
een heftige tegenreactie waarbij iedereen
PRAKTISCH
Vlucht
ZIZO vloog vanuit Amsterdam naar
Curaçao. Reistijd: tussen tien en elf uur.
Overnachting
We overnachtten zowel in het kleinschaligere
Oasis Coral Estate aan zee,
het Amerikaans georiënteerde complex
Santa Barbara beach & Golf Resort, als
Floris Hotel (zie artikel)
Vervoer
Openbaar vervoer is er amper en taxi’s
zijn relatief duur. We een rondreis wil
maken kan het best een wagen huren.
Meer info
www.curacao.com
54
Piet DE BRUYN
Vlaams volksvertegenwoordiger
Elke SLEURS
Vlaams volksvertegenwoordiger
Zuhal DEMIR
Kamerlid
Liesbeth HOMANS
Vlaams minister van Gelijke Kansen
ADVERTENTIE
Lorin PARYS
Vlaams volksvertegenwoordiger
4de plaats Vlaams Parlement
Vlaams-Brabant
4de plaats Vlaams Parlement
Oost-Vlaanderen
Lijsttrekker Kamer
Limburg
2de plaats Vlaams Parlement
Antwerpen
3de plaats Vlaams Parlement
Vlaams-Brabant
Voor Vlaanderen.
Voor Vooruitgang.
Jij bent waardevol en uniek. Helaas zijn homo- en transfobie nog te veel aanwezig in onze samenleving.
Dat is onaanvaardbaar. Daarom wil de N-VA het vak burgerschap op school. Daarom ook hecht de N-VA
zoveel belang aan integratie. En daarom zet de N-VA zo sterk in op veiligheid en gelijke rechten en plichten
voor alle Vlamingen. De N-VA maakte werk van onder meer de transgenderwet, het actieplan voor betere
bescherming van LGBTI en genderneutraliteit bij de overheid. Zodat jij jezelf kan zijn.
n-va.be/verkiezingen
Drag en doof
Een sofagesprek met
Lola McQueen
Het is een druilerige dag in ’t stad. Ik heb afgesproken met Alexander Decrans, in Antwerpen ook
wel gekend als Lex en bij liefhebbers van drag ook wel als Lola McQueen. Als je hem niet kent van
zijn on-point performances, dan ken je hem misschien als voorvechter van rechten voor doven en
slechthorenden. Een man met veel facetten en veel verhalen, hoog tijd dus dat we ons op een zetel
placeren voor een babbel.
Tekst: Misha Verdonck
Beeld: Alexander Decrans
57
IN DEN BEGINNE…
Drag begon bij Alexander met een andere
d: die van doventheater. “Vroeger
speelde ik al toneel in het doventheater
in Kortrijk. Maar toen ik naar Antwerpen
verhuisde, werd dat op en af reizen
een pak minder evident.” In Antwerpen
kwam hij al in aanraking met dragqueens:
“Dat was ook een soort rollenspel.
Ik dacht: ‘Aangezien ik gestopt ben
met theater, waarom niet beginnen met
drag? Dat vraagt toch niet zoveel tijd en
je kan zelf repeteren wanneer je wilt.’
Ondertussen besef ik dat ik dat serieus
onderschat heb. (lacht) Een goede dragqueen
zijn vraagt heel veel tijd, energie
en investering.”
Hij neemt ons terug naar vijf jaar geleden,
toen hij voor de eerste keer optrad
in Que Pasa, de Antwerpse dragbar
bij uitstek. Het was meteen een succes.
“Iedereen zei: ‘Amai, je ziet er goed uit!
Je bent een Lady Gaga-lookalike, je
moet daarin verder gaan!’ Dus ik wou
zien hoe dat evolueerde. Zes maanden
later mocht ik er opnieuw staan, maar ik
had het allemaal wat onderschat en het
ging minder goed. Toen dacht ik dat het
misschien toch niet mijn ding was.”
streef natuurlijk naar het summum van
de vrouwelijkheid, maar ik voel me geen
vrouw als ik Lola ben. Ze is een deel van
Alexander, ze staat niet gelijk aan me.”
Lola brengt op het podium een duidelijk
verhaal. Dat verhaal kan van dag tot
dag verschillen en iedereen mag het op
hun eigen manier interpreteren. “Lola
is een kunstwerk dat iedere keer anders
is. Het is belangrijk voor mij dat het
steeds origineel en tiptop in orde is. Dat
appreciëren de mensen ook wanneer ze
naar mijn optredens komen.”
“JAWEL, IK KAN DAT WEL!”
Bovendien is Lola kunst met een boodschap.
“Als Lola heb ik een présence,
die ik als Alexander eerst niet had. Daar
maak ik graag gebruik van om mijn
boodschap kracht te geven en naar
buiten te brengen.”
Wat die boodschap inhoudt, brengt het
gesprek terug naar waar het begon.
“Al heel mijn leven krijg ik dit te horen
van mensen die niet in mij geloven: ‘Je
kan dat niet doen, want je bent doof.’ Ik
dacht dan altijd: ‘Maar jawel!’ En door
mijn ding te doen als Lola heb ik het
tegendeel bewezen. Alles wat ik wilde
bereiken heb ik bereikt.”
Dat rebelse kantje heeft er altijd al ingezeten
bij Alexander. “Ik strijd voor gelijke
rechten voor iedereen. In het begin was
dat voor dove mensen, gaandeweg
werd dat ook voor de LGBT+-gemeenschap.”
Uit de kast komen was niet
evident, zegt Alexander. “Van mijn generatie
en die daarvoor was ik de eerste
dove homo die uit de kast kwam. Ik had
veel schrik om vrienden te verliezen.”
Hij vertelde het eerst aan de toenmalige
vriend van zijn zus. “Hij was populair in
de dovengemeenschap, dus mijn redenering
was dat iedereen achter me zou
staan zolang hij dat deed. Het was ook
effectief zo! En na mij zijn er nog heel
wat mensen uit de kast gekomen.”
“Nadat ik uit de kast kwam, kwamen er
veel mensen naar me toe voor advies.
Ik vertelde hun altijd dat je dat pas
moet doen als je er klaar voor bent.
Ik ga nooit doorvertellen wie holebi
of transgender is.” En hoe luidt dat
advies dan? “Je bent niet alleen. In onze
gemeenschap zijn er altijd mensen die
je steunen.”
DRAG OPENT DEUREN
Ook Lola McQueen, heeft geholpen met
de acceptatie van mensen die hun gender
anders beleven in de dovengemeenschap.
“Mensen vroegen me vaak of ik
een vrouw wilde worden en ik zei dan
altijd duidelijk dat ik een man ben en
blijf.” Lola McQueen laat Alexander wel
"Een goede dragqueen zijn vraagt heel veel
tijd, energie en investering"
LEVENDE KUNST
Als Que Pasa niet opnieuw aan Alexanders
mouw had getrokken, konden we
nu misschien niet genieten van Lola
McQueen. “Anderhalf jaar later vroeg
Que Pasa of ik niet opnieuw wilde optreden.
Ik nam me voor om het die keer
goed voor te bereiden. Afhankelijk van
hoe het dan verliep, zou ik beslissen of
ik erin verderging.’” Dat derde optreden
vertelde hem genoeg. Alexander wist
welke weg hij wou inslaan met Lola Mc-
Queen, ook al zal het altijd een beetje
een proces blijven. “Net zoals ik als
mens blijf groeien, blijft mijn personage
ook altijd groeien.”
Lola McQueen is niet gewoon een personage:
“Als Lola voel ik me living art. Ik
Dat beperkt zich niet alleen tot Alexanders
leven als living art Lola, maar ook
in zijn leven als Alexander. “Vroeger
wilde ik graag lesgeven, maar ze hebben
altijd tegen me gezegd dat een
dove persoon dat niet kan. Intussen heb
ik in het volwassenenonderwijs lessen
gegeven aan toekomstige gebarentolken.
Dankzij mijn kwaliteiten én mijn
beperking heb ik kunnen bewijzen dat
het dus wel kan!”
ACTIVISTISCH KANTJE
toe om het vrouwelijke in zichzelf naar
boven en buiten te brengen. Het spelen
met genderexpressie heeft de deur
opengezet voor anderen die daarmee
bezig zijn, onder wie trans personen.
“De dovengemeenschap gaat goed om
met trans personen, wat in de horende
gemeenschap net het omgekeerde is.
Als iemand in de horende gemeenschap
uit de kast komt als trans, komt daar
weleens een ontmoedigende reactie op.
In de dovengemeenschap heb ik dat
gevoel niet. We aanvaarden elkaar zoals
we zijn en dat is fijn om te zien.”
HOUSE OF MCQUEEN
Alexander draagt niet alleen een warm
hart toe aan de LGBT+’ers in zijn omgeving,
maar helpt ook graag mensen
58
op weg in de dragwereld. Zo is er
bijvoorbeeld Eline Sagon, een vriendin
die sinds enkele maanden experimenteert
met dragking zijn onder de naam
George McKing. “Ik begeleid haar een
beetje en breng haar in contact met de
juiste mensen. Ik stelde haar voor aan
dragking Di Luka, en aan make-upartiesten
die haar kunnen helpen met haar
evolutie als dragking.”
Hij heeft eigenlijk een huis opgericht,
naar traditie van Paris is Burning. “Het
zijn allemaal mensen waarin ik geloof
en die talent hebben. Er zit ook een
dove vriend van me bij, maar het maakt
voor mij niet uit of ze doof of horend
zijn. Iedereen die talent heeft en zich
goed voelt bij wat die doet is welkom bij
House of McQueen!”
gebruikt gebaren om te communiceren,
maar horende mensen staan daar niet
snel voor open.”
Zelf heeft Alexander het voordeel dat hij
met behulp van hoorapparaten nog kan
horen. Toch moet hij mensen er nog al
te vaak op wijzen. “Mensen hebben niet
altijd snel door dat ik doof ben. Ik moet
hen zeggen dat ze naar me moeten
kijken als ze tegen me spreken, anders
kan ik niet liplezen. En ja, soms komen
mensen iets vragen, je zegt dat je doof
bent, en ze lopen meteen weg. Dat is
typisch aan de horende maatschappij.
Ze zeggen snel ‘Ah, je bent doof? Jij kan
ons niet helpen.’ Dat is confronterend.”
VLAAMSE GEBARENTAAL IN ALLE
SCHOLEN
In Amerika passen ze daar een mouw
aan door een of twee uur per week lessen
gebarentaal te geven. “Het begint
echt bij onderwijs en daar strijden we
nu voor in de dovengemeenschap. We
willen het onderwijs tweetalig maken:
doven en horenden krijgen dan samen
les, van een dove en een horende leerkracht.
Als we dat kunnen bereiken, valt
die taalbarrière weg.”
Niet enkel dove personen halen
voordeel uit tweetalig onderwijs, aldus
Alexander. “Gebarentaal leren is nooit
een zonde, ook niet voor horende
personen. Je krijgt controle over je
lichaam, over je bewegingen, je mimiek,
je handen. En als je naar het buitenland
gaat, communiceer je een stuk gemakkelijker.”
“ZE LOPEN METEEN WEG”
In de dovengemeenschap zijn LGBT+personen
dus welkom. Maar zijn dove
personen even welkom in de ganse
LGBT+-gemeenschap? “Openheid naar
doven en slechthorenden toe is er wel
in de gemeenschap”, vertelt Alexander,
“maar tot op een bepaalde hoogte. Ik
ga geregeld uit in het LGBT+-nachtleven
met een kliekje dove mensen. Een
vriendin uit die groep hoort niet en kan
ook niet babbelen zoals ik babbel. Ze
En de horende mensen die dan wel
met dove mensen willen praten, raken
vaak niet verder dan koetjes en kalfjes.
“Het blijf heel basic, hé. Alles goed? Is
het leuk? Misschien iets over het weer.
Over diepgaande zaken praten horende
mensen niet snel met zijn dove vriendin,
want ze kennen de taal niet.” Hulpmiddelen,
zoals gebaren, berichtjes sturen
of dingen opschrijven, helpen om de
drempel te verlagen. Maar volgens
Alexander is het niet genoeg.
NIETS OVER ONS, ZONDER ONS
Alexander voelde de nood voor een organisatie
die met kennis van zaken voor
de dove LGBT+-gemeenschap sprak.
“De dovengemeenschap zegt altijd dat
horenden niets over ons mogen beslissen
zonder ons. We zijn hier, we hebben
expertise, neem die mee aan boord.”
Er was echter nog geen organisatie die
specifiek voor de noden en verlangens
van de dove LGBT+-gemeenschap
59
"Ik ga strijden tot de Pride honderd procent
toegankelijk is"
streed. Dus richtte hij die op, samen met
een dove vriend, Tom Dequesne. Doof
en LGBT+ werd geboren en de vereniging
sloot zich dit jaar aan bij çavaria.
Ondertussen liep Doof en LGBT+ al
twee keer mee met de Pride, in Brussel
en in Antwerpen. “Dat was een enorm
succes. Na de parade stond ik een uur
te wenen, puur van geluk en emotie.
Ik herinnerde me hoe moeilijk het was
voor mij, toen ik dertien was en al wist
dat ik homo was. Ik ben pas vijf jaar later
uit de kast gekomen en heb zo lang
alles moeten verzwijgen… Dat moment
was een serieuze ontlading, van trots en
blijdschap. De maatschappij omarmt
ons zoals we zijn.”
ZICHTBAARHEID EN TOEGANKE-
LIJKE PRIDES
“Het is belangrijk om zichtbaar te zijn
naar iedereen toe. Gelijke rechten zijn
voor iedereen, maar de minderheidsgroepen
onder de LGBT+’ers worden
vaak vergeten en dat is jammer.”
Discriminatie gebeurt nog steeds, ook
in ruimtes die inclusief zouden moeten
zijn. “Ik denk dan niet alleen aan doven,
maar ook aan blinden en aan rolstoelgebruikers.
Veel ruimtes zijn nog steeds
niet toegankelijk voor hen.” Antwerp
Pride scoort goed volgens Alexander:
“De openingsreceptie wordt getolkt,
het closing festival wordt getolkt. Zeker
zeventig tot tachtig procent van het festival
is toegankelijk voor dove personen.
Maar we gaan voor de volle honderd
procent.”
Dat het mogelijk is om een pride toegankelijk
te maken voor dove personen,
bewijst Leather Pride, met wie Alexander
al twee jaar samenwerkt. “Dat is echt
een fijne samenwerking. Zaterdag en
zondag worden volledig getolkt. Behalve
de acts die geen tolk nodig hebben natuurlijk.”
(lacht) Dat vertolken is ook een
manier om zichtbaar te zijn. “Bovendien
kijken horende mensen soms liever
naar de tolk dan water op het podium
gebeurt.” Plan je zelf een LGBT+-event?
Leg dan je oor eens te luister bij Doof
en LGBT+ om te weten te komen hoe je
toegankelijkheid kan verzekeren.
Maar het moet niet bij de prides blijven.
“Dit jaar doet er opnieuw een doof persoon
mee aan Mr Gay Belgium, Dylan
Du Bois. Dat vind ik tof! Zo tonen we
dat we hier willen zijn. Weten dat ik niet
de enige ben die zich inzet voor onze
zichtbaarheid, maakt me gelukkig. Dan
weet ik dat er altijd mensen gaan blijven
strijden, ook als ik er even niet ben.”
INTERESSE OF VRAGEN
Op doof.vlaanderen.be vind je allerlei
nuttige info – zoals waar je lessen
Vlaamse Gebarentaal kan volgen.
Neem ook zeker een kijkje op de Facebookpagina
van Doof & LGBT+, waar
zij hun evenementen aankondigen.
60
Sexy •Intimate •Different
a new party concept
C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
For gay women and their friends.
Are you ready to dance !?
“Same date as the Belgian Pride
18-05-2019”
www.quay01.com
Avenue du Port, 1
1000 Brussels
BOEKETTEN - POTTEN - VAZEN - PLANTEN
www.florartes.be
Mechelsesteenweg 159
2018 Antwerpen
tel. 03 230 78 88
COLUMN GAEA SCHOETERS
DODE HOEK
“Dat de kerk een ongezond
percentage homoseksuelen telt,
was bekend.” Voorgaand zinnetje
stond te lezen in een Vlaamse
kwaliteitskrant naar aanleiding van het
boek van de Franse onderzoeksjournalist
en socioloog Frédéric Martel over homoseksualiteit
(en de homoseksuele lobby) in de Roomse kerk. De
formulering is op zijn minst ongelukkig te noemen.
Het viel me meteen op toen ik het stuk las: hoezo
ongezond? Is er een bovengrens aan de toegestane
hoeveelheid homo’s per vierkante meter of
per hoeveelheid hetero’s om een maatschappij
‘gezond’ te houden? Lijkt me kras, zeker in een
beroepsgroep die zich per definitie niet voortplant,
het enige mogelijke (en met de huidige medische
stand van zaken niet eens valabele bezwaar) voor
zo’n quotum. Bovendien is het woord hopeloos
normerend. Homo’s zijn, in elk geval in hoge concentraties,
‘ongezond’ voor een sociaal systeem,
terwijl hetero’s ‘gezond’ zijn. Kortom: heteroseksualiteit
is de norm, homoseksualiteit de (al dan niet)
getolereerde afwijking.
Ik bleek niet de enige bij wie een alarmbelletje
afging; de krant kreeg nogal wat reacties, de
ombudsvrouw reageerde, de tekst werd aangepast.
Het werd een ‘hoog’ percentage. Maar was
het probleem daarmee opgelost? Helaas niet.
Want, zoals de ombudsvrouw ruiterlijk toegaf,
het is vreemd dat intern niemand bij het nalezen
over het woord gevallen was. En daar knelt het
schoentje. Is het slechte wil? Zeer zelden. Het is
een soort blindheid, of ongevoeligheid, die we zien
terugkeren wanneer meerderheden schrijven over
minderheden. Al bedoelen ze het nog zo goed, de
voelsprieten ontbreken. Dat bleek helaas ook uit de
reactie van de betrokken journalist en uit die van
de ombudsvrouw.
De journalist reageerde als volgt: “Het hele relaas
geeft je een gevoel van ‘wat een verdorven, ongezonde
boel is dat daar in Rome’. Ik heb vroeger
ook verhalen gehoord over Amerikaanse seminaries,
waar de sfeer zo verziekt was dat heteroseksuele
seminaristen er vertrokken. Dan kun je stilaan
spreken over ‘ongezond’.” Wat zegt dat eigenlijk?
Het klopt dat de situatie in de
katholieke kerk ongezond is,
omdat de zwijgcultuur, het taboe
op homoseksualiteit en de macht
van de homoseksuele lobby misbruik
faciliteren (om maar iets te noemen).
Maar, en het is belangrijk dat onderscheid te
maken, het probleem zit hem in het machtsmisbruik,
en niet in de hoge concentratie van homo’s
op zich - overigens nog steeds een ruime minderheid.
In dergelijke gevallen maak ik graag gebruik
van de omkeertruc: is elke situatie waarin holebi’s
zich niet op hun gemak voelen dan te wijten aan
een ongezonde concentratie van hetero’s? Is de
ongezonde concentratie aan hetero’s de oorzaak
van gaybashings? Als migranten zich ongemakkelijk
voelen, komt dat dan door een ongezond hoge
concentratie van autochtonen? Als vrouwen lastiggevallen
worden, ligt dat dan aan een ongezonde
concentratie van mannen? Dan zou elke raad
van bestuur van een groot bedrijf met aanranding
eindigen. Kijk ook naar de titel: “Hoeveel homo’s
is gezond?” Behoorlijk provocerend. Of de intro:
“Hoe controversiëler een onderwerp...” Is homoseksualiteit
nog altijd controversieel? Ook hierin schuilt
een waardeoordeel. Normering. In een artikel dat
een uitschuiver wil rechtzetten, schemert opnieuw
heteronormaliteit door.
Een paar dagen later liet Jamal Ouariachi van
zich horen: de literatuursite queerboeken.nl zou
schrijvers in een hokje duwen. Schrijvers en literatuur
moeten niet herleid worden tot een gay label
(daarin heeft hij gelijk, maar dat wil niet zeggen
dat zo’n site niet nuttig is; elk jaar doen meer dan
35 procent van de jonge holebi’s een zelfmoordpoging,
veelal omdat ze niet genoeg rolmodellen
vinden. Al wat dat kan voorkomen, deugt voor
mij.) en bovendien is hij tegen ‘herkenningslezen’.
Prima. Ik ook. Dus pleur al die witte, heteroseksuele
autobiografische hipsterliteratuur maar in de
vuilnisbak. En serveer mij eens iets anders. Een
Great Gay Novel bijvoorbeeld. Maar daar willen
weinig gerespecteerde auteurs hun vingers aan
verbranden, blijkbaar: meer dan genoeg homo’s,
maar ‘ongezond’ weinig homoromans in de
hedendaagse Nederlandse letteren. De ‘boeken-
62
COLUMN GAEA SCHOETERS
kast’ blijft stevig dicht, uit angst literair niet ernstig
genomen te worden. Nochtans zijn ook homoseksuele
personages broodnodig: het bestaan van
homoseksuele auteurs volstaat niet om rolmodellen
te creëren voor jonge homo’s. Een gekleurd
auteur blijft gekleurd, wat hij/zij ook schrijft; alleen
al doordat hij bestaat en schrijft, speelt hij/zij een
emancipatorische rol. Een holebi-auteur die niet af
en toe stelling neemt, is, in zekere zin, onzichtbaar.
(Ik kan me overigens geen enkele auteur van kleur
indenken die Amsterdamse grachtengordelromans
of Vlaamse streekverhalen zou schrijven met
uitsluitend blanke middenklasse-personages. In
de boeken van veel homoseksuele auteurs is geen
homo te bekennen.)
woord gaat een wereldbeeld schuil, dat eigenlijk
nog steeds zegt: wij zijn normaal, jullie niet. Daar
wat vaker bij stilstaan, in welke minderheidscontext
dan ook, zou een mooi begin zijn. Wie zichzelf zelden
of nooit in literatuur herkent, vindt het fijn die
spiegel soms wel te vinden. Omdat ‘de ontmoeting
met de ander’ zijn of haar dagelijkse realiteit is en
herkenning zeldzaam. Net dat is het verschil tussen
een meerderheidspositie en een minderheidspositie.
Om dat aan te voelen is het handig mensen bij
de hand te hebben die dergelijke kleine gevoeligheden
wél aanvoelen. Een betere mix van mannen,
vrouwen, holebi’s, mensen met andere roots,
ouderen… zou, op elke werkplek, wezenlijk kunnen
bijdragen tot het verbreden van het gamma
“Is elke situatie waarin holebi’s zich
niet op hun gemak voelen dan te wijten
aan een ongezonde concentratie
van hetero’s?”
Ook Ouariachis tweets, zoals altijd flink gechargeerd
omdat hyperbolen nu eenmaal zijn favoriete
stijlfiguur zijn, getuigen van een gebrek aan
voelsprieten. Wat hetero’s weleens vergeten, is hoe
allesoverheersend de heteronormaliteit van de wereld
nog steeds is. En hoe binair alles nog altijd in
genderhokjes is opgedeeld. Van kleuterspeelgoed
tot toiletten: alles is altijd m/v, en wie te zeer afwijkt
van de verwachtingen, wordt daarop aangekeken.
(Wat een herademing, die genderneutrale toiletten
in Zweden. En hoe verwarrend voor hetero’s, die
zich suf zoeken naar het m/v-symbool en telkens
weer schrikken als er een vrouw uit het vermeende
mannentoilet komt of andersom.)
Wie elke dag impliciet en volcontinu op zijn ‘anders
zijn’ wordt gewezen, struikelt al eens sneller over
een ‘ongelukkig gekozen woord’. Want achter dat
aan voelsprieten voor, ik zeg maar iets, gevoelig
woordgebruik. En andere vormen van sluipende
discriminatie. Daarom vraagt echt diversiteitsbeleid
inclusie: omdat al die extra blikken en spiegels de
dode hoek van de meerderheid helpen invullen.
Gaea Schoeters is journalist, scenarist & auteur.
Haar nieuwe roman Zonder Titel #1 verscheen eind
dit jaar bij Uitgeverij Querido.
Foto: Trui Hanoulle
63
We hebben al mooie dingen
bereikt, maar de strijd is
nog niet gestreden
Ulrike Lunacek over 40 jaar LGBTI+ en vrouwenrechtenactivisme
en wat na de Europese verkiezingen
64
Voormalig vicevoorzitter van
het Europees Parlement, Ulrike
Lunacek, won op 26 januari
de Çavaria Lifetime Achievement
Award. Een hommage
voor de eerste openlijke lesbische
politica in het Oostenrijkse
parlement die haar hele carrière
vocht voor LGBTI+ rechten.
ZIZO ging met Ulrike in
gesprek en had het over haar
werk, de ontwikkelingen van
LGBTI+ en vrouwenrechten en
de komende verkiezingen.
Tekst: Inke Gieghase
Beeld: Ulrike Lunacek
Wat ging er in je om toen je hoorde
dat je de award had gewonnen?
"Ik had er gemengde gevoelens bij,
maar overwegend positieve (lacht).
Zulke prijzen krijg je vaak tijdens een
later stadium in het leven – het drukte
me dus met de neus op de feiten dat er
al een groot deel van m’n leven voorbij
is. Daarentegen is het natuurlijk een
prachtige waardering voor mijn inzet
tijdens de ruim veertig jaar dat ik al
activiste ben en de zaken die ik tot hier
verwezenlijkte.”
om een goed leven te kunnen opbouwen.
Het voelde ook heel natuurlijk aan.
Misschien zat het feit dat ik nooit
negatieve beelden over lesbiennes heb
gehad er wel voor iets tussen. Ik was
een laatbloeier: pas op m’n twintigste
besefte ik dat ik op vrouwen viel. Toen ik
nog op de middelbare school zat, wist
ik niet eens wat de term 'lesbisch' betekende.
Als ik er nu op terugkijk, waren
mijn beste vriendin en ik misschien
wel verliefd. Maar het ging niet verder
dan handjes vasthouden als we van de
bioscoop naar huis liepen. In mijn gedachten
bestonden lesbiennes niet. Toen
ik het besefte, dacht ik: waarom heb ik
daar niet eerder aan gedacht?
In die zin had ik altijd op een 'normale'
manier ernaar gekeken. Ik word toevallig
verliefd op vrouwen, dus wat is het
probleem? En met die houding vertelde
ik het aan mijn ouders en broer.”
Lunacek komt niet vaak voor in Oostenrijk,
dus de link was snel gemaakt.
Zijn antwoord daarop was dat, als (een
van) zijn bazen er een probleem van
maakte(n), hij zou zeggen: ‘hang ik dan
een bordje 'geen homo's en lesbiennes
toegelaten' aan de ingang?’. Een
goede stok achter de deur, want het
resort kreeg in die tijd veel lesbische en
homoseksuele gasten.
Met mijn overtuiging en wetende dat mijn
familie me zo steunde, was het voor mij
gemakkelijk om er open over te zijn.”
Welke invloed had het op je carrière
om openlijk lesbisch te zijn?
"Ik kon volledig mezelf zijn en moest
me nooit verstoppen. Ook mijn partner
niet. We zijn ondertussen al meer
dan 25 jaar samen en het is fijn haar
niet te moeten verbergen of te moeten
liegen als we samen ergens naartoe
gaan. Ik krijg al voldoende moeilijkheden
op m’n bord tijdens mijn
werk, ik kan ze dus echt missen in mijn
privéleven.
Veel mensen vergaten ook gewoon
dat ik lesbisch ben als ze met mij
samenwerkten. Alleen als we het hadden
over feministische en LGBTI+problemen,
werd het hen weer
duidelijk.”
"Naast wetten die je beschermen is ook
zichtbaarheid een belangrijke factor"
OUT EN PROUD
Je was de eerste politica in Oostenrijk
die er openlijk voor uitkwam dat
ze op vrouwen valt. Was het makkelijk
om die beslissing te nemen toen
je in de politiek ging?
"Nee, helemaal niet. Ik groeide op
in een zeer conservatieve omgeving,
maar ik was ervan overtuigd dat ik
daar meteen open kaart over moest
spelen. Meer nog, het was een van de
redenen waarom ik in 1995 opkwam
voor die Grünen – de Oostenrijkse
groene partij – bij de nationale verkiezingen.
Voor mij was uit de kast
zijn als vanzelfsprekend. Want naast
wetten die je beschermen is ook
zichtbaarheid een belangrijke factor
Steunde je familie de beslissing
om zo open te zijn over je seksuele
geaardheid?
"Dat deden ze. Ik had er wel voor gekozen
om het ze persoonlijk te vertellen
– of toch zo goed als, zodat ze het niet
van iemand anders moesten horen.
Mijn ouders waren destijds op rondreis
door Australië. Mobiele telefoons
of e-mail bestonden nog niet, dus stuurde
ik een fax. Ik schreef hoe ze mij en mijn
broer altijd geleerd hadden om eerlijk en
open te zijn over dingen die we willen en
om niet bang te zijn. Mijn vader, die nog
nauw had samengewerkt met de conservatieve
partij voor zijn pensioen, belde
me de volgende ochtend om te zeggen
dat ik gelijk had: hij wilde niet dat iemand
me zou kunnen chanteren voor wie ik
was. Dat heeft veel geholpen.
Daarnaast vertelde ik het ook aan mijn
broer, die op dat moment directeur
was in een wellnessresort. Ik wilde hem
waarschuwen voor eventuele problemen
als een van de hoteleigenaars erachter
zou komen dat ik zijn zus ben. De naam
WE ZIJN ER NOG NIET
Welke ontwikkelingen heb je opgemerkt
binnen de LGBTI+ gemeenschap
in Oostenrijk?
"Dingen zijn echt ten goede veranderd.
Toen ik me bijna veertig jaar geleden
voor het eerst realiseerde dat ik een
lesbienne was, kende ik niemand anders
die op vrouwen viel. Vandaag praten
jongeren er openlijk over op school. En
er zijn films met positieve eindes, niet
de dramatische zelfmoordversies van
vroeger.
Als je naar de peilingen kijkt, zie je
dat 3 op de 4 Oostenrijkers achter het
holebihuwelijk staan. Het was het Constitutionele
Hof (een rechtscollege dat
65
"Het grote publiek accepteert veel meer dan
de wetten je zouden laten vermoeden"
uitspraken doet over de grondwettelijkheid
van de wetten. De instantie waakt
zo bijvoorbeeld over het gelijkheidsbeginsel
en het verbod op discriminatie,
red.) niet het parlement, dat het op
1 januari 2019 invoerde. Negen jaar
geleden wisten we al de partnerschapswetgeving
via het parlement erdoor te
krijgen. Gedeeltelijk duurde het zo lang
omdat tot 2002 er nog steeds een discriminerende
bepaling in het strafwetboek
stond: de leeftijd van seksuele
meerderjarigheid voor homoseksuele
mannen lag op achttien jaar, terwijl het
veertien was voor hetero’s. Ook daar
konden we rekenen op de steun van
het Constitutionele Hof. Ik weet dat de
conservatieve partij – die al sinds 1986
onafgebroken in de regering zit – deze
strafwetsbepaling niet wilde afschaffen
omdat ze wisten dat dat de vraag naar
een huwelijk en/of partnerschapsregeling
voor mensen van hetzelfde geslacht
zou aanwakkeren.
Het grote publiek accepteert veel meer
dan de wetten je zouden laten vermoeden.
Het is de overheid die al te
vaak nog probeert verbeteringen te
voorkomen. Zo is het homohuwelijk
niet mogelijk als de partner van een
Oostenrijks burger de nationaliteit heeft
van een land waar het homohuwelijk
niet is toegestaan. Dan kunnen ze enkel
als partners samenleven. Een vriend
van me zit in dat schuitje, zijn partner
is Hongaar. Ze zijn van plan onze
conservatieve regering daarvoor voor de
rechter te slepen, dus het gaat weer de
taak van het gerecht zijn om discriminatie
te stoppen.
Ik denk ook dat mijn rol als prominente
politica (eerst bij die Grünen en
later als vicevoorzitter van het Europees
Parlement) ertoe heeft bijgedragen
dat mensen anders zijn gaan
kijken naar homoseksuele en lesbische
mensen. En ze nu zien voor wie ze
echt zijn. Begrijp me niet verkeerd,
er zijn nog steeds veel vooroordelen,
zoals dat alle lesbiennes butch en alle
homo's flamboyant zijn. Dat is gewoon
fout. Maar ik heb ook redelijk wat
mensen horen zeggen dat ik hun rolmodel
was – en dat maakte het zeker
de moeite waard!”
Denk je dat vrouwen nu zichtbaarder
zijn op het Europese politieke
toneel?
"We zijn er nog niet, maar het is verbeterd.
Er is zeker meer zichtbaarheid voor
vrouwen én LGBTI+-personen, in de
hele EU. We hebben mooie zaken bereikt.
In de Baltische staten waren er al
vrouwelijke presidenten - iets wat maar
weinig westerse landen hebben gehad.
Desondanks denk ik dat velen van ons,
als ik veertig jaar terugga, dachten dat
we nu verder zouden staan. Die hoop
is jammer genoeg nog geen waarheid
geworden. Daarom is het noodzakelijk
om te blijven vechten. We mogen
dingen niet als vanzelfsprekend gaan
beschouwen.
Vooral nu, wanneer de anti-(gender)
gelijkheidsbeweging verwezenlijkingen
probeert teniet te doen. Ze willen
vrouwen terug achter het fornuis en
LGBTI+-mensen terug in de kast. De
komende jaren zullen er ook meer van
deze anti-gendergelijkheidspartijen,
anti-Europese nationalisten en religieuze
fundamentalisten zetels in het volgende
Europees Parlement veroveren.
66
"Het is noodzakelijk om te blijven vechten.
We mogen dingen niet als vanzelfsprekend
gaan beschouwen"
We moeten dus moedig zijn, als
vrouwen, als lesbiennes, als LGBTI+
-gemeenschap. Angst is de slechtste
raadgever die je kunt hebben. We
moeten ons niet terugtrekken en doen
alsof alles in orde is. Vooral als we zien
hoe de dingen achteruitgaan in zoveel
andere delen van de wereld, waar we
rechts-populistische macho's hebben die
landen leiden. Aan het tempo waaraan
we nu vooruitgaan, zal het zeker tot het
einde van de eeuw duren om gelijkheid
voor vrouwen te hebben.”
HUMOR KAN JE REDDEN
Hoe kunnen we de anti-genderbeweging
tegengaan?
"In een debat werd mij onlangs gevraagd
wat we kunnen doen aan de rechtse
populisten die tegen de EU zijn. Zonder
veel nadenken zei ik: ‘Gebruik feiten en
humor.’ In zekere zin kan dit ook van
toepassing zijn op deze anti-genderbeweging.
Soms kun je mensen uit hun
lood slaan met ironie. Misschien niet de
kopstukken, maar als je in een open debat
zit, kan het publiek erover nadenken.
Makkelijk is het evenwel niet. Veel
mannen voelen zich bedreigd door
feministische bewegingen en lesbiennes.
Vrouwen nemen nu beslissingen
voor zichzelf. Lesbische vrouwen hebben
geen man nodig als partner om gelukkig
te zijn. En steeds meer vrouwen
stoten door naar de top van onze
samenleving, wat betekent dat een man
soms de job die hij wil niet krijgt - zoals
het bij vrouwen nog dagelijks gebeurt! Ik
denk dat het nodig is dat mannen meer
met andere mannen aan deze kwestie
werken omdat het als vrouwen moeilijk
is om dit te doen. Wat moeten we zeggen
tegen die mannen die lesbiennes
of feministen als een bedreiging zien?
'Ja, ik ga de job nemen als ik ze krijg.
Ja, ik leef mijn leven met mijn vrouw en
ik ben er blij mee.' Het zou veel helpen
als mannen meer georganiseerd zouden
zijn rond het proberen om andere man-
nen te helpen die gevangen zitten in
deze toxic masculinity.
Behalve met feiten komen, humor gebruiken
en meer mensen georganiseerd
krijgen om de gedachten en harten
van onze medemensen te veranderen,
moeten verschillende organisaties in
onze beweging meer verenigd zijn. We
hebben de neiging om te kibbelen over
kleine dingen. Akkoord, vaak gaat
het om belangrijke principes, maar ze
verdelen ons intern. Het verzwakt ons
in onze strijd. We moeten als één blok
staan tegenover fundamentalisten,
nationalisten en toxic masculinisten.
Wij, de ruimdenkenden, die diversiteit
verdedigen en vrij zijn van angst, zijn de
meerderheid."
SAMEN STAAN WE STERKER
In 2014 publiceerde je het Lunacekrapport,
waarin je enkele voorstellen
doet over hoe de EU holebi- en
transfobie kan aanpakken. Daarbij
kreeg je flink wat weerstand van de
anti-genderbeweging?
"Ja, vooral van CitizenGO, een
goed georganiseerd en gefinancierd
netwerk. Onder andere via campagnes
op sociale media probeerden
ze de bevolking op te jutten door te
beweren dat holebi’s met dit rapport
zeggenschap zouden hebben over
elke wet. Volgens hen zou dit in strijd
zijn met de universele verklaring van
mensenrechten, aangezien holebi’s
meer invloed op wetten zouden hebben
dan hetero’s. Compleet belachelijk
natuurlijk, maar overtuigend genoeg
blijkbaar. Mijn website werd gehackt
en mijn e-mailaccount werd overspoeld
met 40.000 berichten in de week voor
de plenaire stemming over het rapport
plaatsvond.”
Wat moeten we doen om uitingen of
daden van haat in het algemeen te
bestrijden?
"Het Europees Parlement is altijd al
een sterke bondgenoot geweest in het
aanpakken van uitingen van haat en
haatmisdrijven. En zal in de toekomst
ook een belangrijke rol blijven spelen.
Daarom is het niet alleen belangrijk
om te gaan stemmen tijdens de Europese
verkiezingen eind mei. Het is ook
essentieel om niet alleen naar de partijen
te kijken die onze LGBTI+-kwesties
ondersteunen, maar die ook een sterke,
sociale, ecologische, politieke en economische
EU steunen. We moeten niet
stemmen voor diegenen die opnieuw
grenzen willen oprichten, in Europa en
in onze gedachten."
Je bent ook ambassadeur van de
EuroPride 2019 in Wenen. Wat is het
algemene belang van deze pride?
"Het is nu vijftig jaar na de Stonewall-riots
in New York, die worden beschouwd
als het begin van de moderne LGBTI+
beweging. Sinds die tijd is er veel veranderd.
Dat moet gevierd worden. Het zal
ons ook sterken voor de strijd die er nog
aan zit te komen.
Wat ook belangrijk is, is dat EuroPride
2019 plaatsvind in mijn woonplaats
Wenen, drie weken na de Europese verkiezingen.
Het is enorm belangrijk dat
zo veel mogelijk LGBTI+-mensen van
over heel Europa daar zijn en laten zien
hoe talrijk we zijn. Dat we met honderdduizenden
op straat komen voor vrijheid
om lief te hebben, met veel hetero’s
als bondgenoten. Drie weken na de
Europese verkiezingen, als er naar alle
waarschijnlijkheid meer rechts-nationalistische,
conservatieve en reactionaire
politici in het Europees Parlement zullen
zitten, moeten we heel Europa laten zien
dat we er zijn, trots zijn en dat we niet
zullen toestaan dat ze ons terug in de
kast duwen. Die tijden zijn voorbij!”
67
Mode- en lifestyleredacteur
Jasper Vanpoucke heeft een oog
voor regenboogkleurige trends
en dat in de breedste zin van het
woord. Van internationaal modenieuws
tot Belgische merken en
beautytips, deze pagina is de ultieme
checklist voor modebewuste
en trendgevoelige LGBT+'s.
Tekst: Jasper Vanpoucke
MODE
UTOPISCHE MODE
Stel je voor: een wereld waarin holebiseksualiteit
en geloof in perfecte harmonie
kunnen samenleven. Met dit ideaalbeeld
ging de Nederlandse ontwerper Teun
Seuren aan de slag. Z’n collectie ‘I Decline’
begraaft de strijdbijl tussen geloof en
holebiseksualiteit en laat de uitersten
samensmelten in een dramatische herencollectie
met een knipoog naar beide
werelden. Capes, hoeden en laarzen in
bonte regenboogkleuren staan in schril
contrast met zwarte sluiers en afwerkingen
uit kant, geïnspireerd op de klerikale
kledij van priesters. Door het gebruik van
bont laat Seuren de kleuren en materialen
in elkaar overvloeien, waarbij de
grenzen tussen extravagantie en ascetisme
verdwijnen. Een fluïde regenboog,
die een utopische wereld laat zien waarin
het geen issue is wie je bent en waar je in
gelooft.
www.teunseuren.nl
TEESPRING
Teespring.com is niet enkel een leuke
website waar je jouw eigen design op
een T-shirt kan laten drukken. De site
heeft ook een LGBT+-pagina, met een
uitgebreid assortiment aan Pride T-shirts.
Naast inspirerende quotes en allerhande
versies van de regenboogvlag is er ook
plaats voor een vleugje humor. Hilarische
oneliners zoals ‘Wingardium Lesbiosa’ en
‘I am the gay Trump warned you about’
zorgen ervoor dat jouw Pride outfit niet
onbesproken blijft! Let tijdens het online
shoppen op teespring.com vooral ook op
het Verified Charity Contribution label.
De opbrengst van T-shirts met dit label
gaat gedeeltelijk naar organisaties die
zich inzetten voor de LBGT-gemeenschap,
zoals Human Rights Campaign en The
Trevor Project.
www.teespring.com
MONKI DENIM
Monki, het kleine en iets excentriekere
zusje van H&M, verovert langzaam België.
Naast Gent en Antwerpen opende
de keten begin dit jaar een derde winkel
op de Brusselse Louizalaan. Monki staat
synoniem voor kleurrijke mode en richt
zich vooral op meisjes en jonge vrouwen.
Naast opvallende prints en gedurfde kledingstukken
is ook denim een belangrijk
onderdeel van de Monki-collectie. Met
de ‘Spring Denim’-campagne zet Monki
haar denimcollectie dit voorjaar extra in
de kijker. Jeansjasjes, dungaree jurken of
zelfs een vrouwelijke versie van het übermannelijke
boiler suit, met deze vrolijke
campagne stopt Monki vrouwen van alle
soorten, maten en kleuren in een stijlvol
denim jasje.
www.monki.com
BJORN BORG X ROBYN
Dit seizoen slaat het Zweedse modelabel
Björn Borg de handen in elkaar met de
al even Zweedse zangeres Robyn. Het
duo creëerde RBN, een volledig uniseks
capsulecollectie met moderne en nietgenderspecifieke
kledingstukken. De
mix van sports- en streetwear is volledig
geïnspireerd op de androgyne look van
Robyn. “Reeds voor onze samenwerking
inspireerde Robyn ons al met haar onconventionele
uitstraling”, klinkt het bij het
Björn Borg designteam. “Ze volgt haar
eigen weg en daagt constant gendernormen
uit”. RBN mag dan wel uniseks zijn,
deze capsulecollectie is niet voor iedereen
weggelegd. De pluizige bomberjacks,
polo’s met rits en slim-fit sportleggings
met grafische motieven hebben een uitgesproken
stijl, waar enkel echte modedurvers
zich aan zullen wagen!
www.bjornborg.com
68
lifestyle JASPER VANPOUCKE
SMOKING OF JURK?
Wie precies welk beeldje in de wacht
heeft gesleept tijdens het 91ste Oscar
gala is aan ons voorbij gegaan, want
onze aandacht was volledig gericht op de
‘tuxedo dress’ waar Billy Porter mee op de
rode loper verscheen. De Amerikaanse
zanger slash acteur droeg een smokingjasje
met zijden revers, dat naadloos
overliep in een volumineuze baljurk van
zwart fluweel. De dramatische creatie
werd ontworpen door Christian Siriano,
die in 2008 de populaire tv-serie 'Project
Runway' won. De extravagante Porter is
met de smokingjurk niet aan zijn proefstuk
toe, want eerder dit jaar verscheen
hij op de Golden Globes in een goudkleurige
cape met felroze voering. Toch
waren reacties op Billy’s Oscar outfit heel
wat heftiger. Actrice Glenn Close, die de
jurk met een erg uitgesproken gelaatsuitdrukking
bewonderde, heeft er zelfs een
meme aan overgehouden.
www.christiansiriano.com
LIFESTYLE
LIEFDESBOEK
Met LoveBook kan je je partner op een
originele manier verrassen! Het principe
in simpel: op lovebookonline.com creëer
je twee avatars – één voor jezelf en één
voor je partner – die je vervolgens kan
onderdompelen in een liefdesverhaal
naar keuze. Een verjaardag, een huwelijksaanzoek
of zelfs een langeafstandsrelatie…
voor elke soort relatie of feestelijke
gelegenheid bestaat een verhaallijn die
je volledig kan personaliseren! Een ander
pluspunt is dat LoveBook niet aan hokjesdenken
doet. Naast de mannelijke en
vrouwelijke avatar kan je een genderneutrale
optie selecteren, die geen zichtbare
geslachtskenmerken vertoont. Ook qua
kledij en kapsel valt LoveBook niet terug
op genderstereotypen, maar laat de
maker van de avatars volledig vrij. Deze
website heeft het goed begrepen: liefde
kent geen grenzen!
www.lovebookonline.com
GAY GANG
Wie onlangs een bezoekje bracht aan
de Antwerpse Stadsfeestzaal heeft er
gegarandeerd de knalroze phone booth
van Antwerp Avenue gespot! Telefoneren
kan je er niet, maar deze verdeelautomaat
zit wel tjokvol kleurrijke telefoonhoesjes die
van jouw gsm een trendy accessoire maken!
Jessica De Block, oprichtster van de Antwerp
Avenue, heeft met haar hoesjes al een grote
schare fans weten te verzamelen. Maar haar
girl gang bestaat ook uit GBF’s (of Gay Best
Friends), die de pink lifestyle van het merk
wel weten te smaken. In de nieuwe ‘Level
Up’ collectie staat ambitie en zelfzekerheid
centraal. Makin’ myself proud’ en I’ll be
my own sugar daddy zijn alvast onze ‘roze’
favorieten.
www.antwerpavenue.com
BEAUTY
NIET ZO PERMANENT
Zelfexpressie is belangrijk en een tattoo is
de perfectie manier om jezelf te tonen aan
de wereld. Schrikt het permanente aspect
van een tattoo je echter af? Dan heeft
Inkbox de perfecte oplossing! Een Inkbox
tatoeage oogt hetzelfde als een permanente
tattoo, maar verdwijnt na een tweetal weken.
Inkbox.com stelt een breed assortiment
aan tattoos voor, ontworpen door de vele
gebruikers van de website. Ga je liever zelf
aan de slag? Dat kan, want de site beschikt
over een design studio en de mogelijkheid
om je tattoo met de vrije hand aan te brengen.
En wie al vooruitdenkt aan Pride: ook
aan LGBTQ-tattoo’s is er geen gebrek!
www.inkbox.com
A (S)WEED SCENT
Bij MALIN+GOETZ wordt de traditionele
apotheek in een hedendaags jasje gestopt.
Dit New Yorkse merk ontwikkelt cosmetica
op basis van natuurlijke ingrediënten, en
ook de groeiende populariteit van medicinale
marihuana is deze eigentijdse apothekers
niet ontgaan. De nieuwste eau de parfum
van MALIN+GOETZ is geïnspireerd op dit
controversiële plantje, en kreeg de naam
Cannabis. Deze kruidige geur met toetsen
van bergamot, magnolia en zwarte peper
bevat geen THC (een stof in cannabis, red.),
maar is daarom niet minder verslavend.
Door de aardse basisnoten van sandelhout
en patchoeli kan dit parfum zowel door
mannen als vrouwen gedragen worden.
Echte addicts kunnen zich ook tegoed doen
aan de Cannabis handzeep, body wash en
geurkaars.
www.malinandgoetz.eu
69
Ontdek de finalisten van
Mister Gay Belgium 2019
DENLY BLANCHARD
20, Retie
Thema: Bloeddonatie door homomannen
Waarom is het zo belangrijk dat
iedere man bloed kan doneren?
“Het is belangrijk dat er wordt gezocht
naar een alternatief systeem zodat meer
mensen bloed kunnen doneren. Het
tekort aan donoren kunnen we makkelijk
wegwerken met homo- en biseksuele
mannen die kerngezond zijn en een
veilig seksleven hebben.”
Is het schijnheilig om homo- en
biseksuele mannen als risicogroep te
aanzien?
“Neen, maar je mag niet veralgemenen.
Het Rode Kruis heeft al een stap in de
goede richting gezet in 2017, toen de
levenslange uitsluiting werd gewijzigd
naar twaalf maanden zonder risicogedrag.
In andere landen is deze termijn
al verkort tot vier maanden, waarom
kan dit in België nog niet?”
DIETER CELIS
19, Sint-Truiden
Thema: Zelfdoding en depressie bij
LGBT’s
Hoe denk je dat de persoonlijke
getuigenis over je suïcidepoging
andere mensen kan helpen?
“Ik hoop dat holebi’s en trans personen
zichzelf in mijn verhaal kunnen herkennen.
Kijk maar naar waar ik nu sta:
finalist van Mister Gay Belgium. Is dat
geen goeie reden om de moed nooit te
verliezen? Uiteindelijk ben ik die moeilijke
periode doorgekomen: het leven
heeft nog zoveel te bieden.”
Hoe kunnen suïcides binnen de
LGBT+-gemeenschap worden voorkomen?
“De bestaande hulpplatformen zijn
vaak moeilijk of niet te bereiken. Sociale
media kunnen daarbij zeker een oplossing
bieden, waarom geen LGBT-site
voor jongeren met suïcidale gedachten,
bijvoorbeeld?”
MATTHIAS DE ROOVER
25, Lokeren
Thema: LGBT’s in de sportwereld
Waarom is nog geen enkele Belgische
professionele voetballer uit de
kast?
“Angst voor reacties van supporters,
ploeggenoten, tegenstrevers, sponsors
en de media. Die angst zou moeten
plaatsmaken voor trots. Wanneer spelers
trots zijn op zichzelf en ook in hun team
zichzelf kunnen zijn, is de stap naar een
coming-out kleiner. Maar daar wringt
het schoentje vaak: 68 procent van de
Belgische profspelers vindt dat homo’s
niet in het voetbal thuishoren.”
Welke initiatieven zouden daarbij
kunnen helpen?
“Een anoniem portaal waar jongeren
met hun gevoelens terechtkunnen. Ikzelf
wil ook een aanspreekbuis zijn en een
zichtbaar voorbeeld zijn. Ik sta zelf op
het veld als voetballer en word daarbij
door iedereen aanvaard.”
70
REPORTAGE MISTER GAY BELGIUM 2019
DYLAN DU BOIS
26, Kessel-Lo
Thema: Doof zijn en LGBT
AARON HANSSENS
20, Brugge
Thema: LGBT’s in plattelandsgemeenten
KIREN LAUREYNS
26, Sint-Niklaas
Thema: LGBT’s met beperking/adoptie
Hoe heeft jouw doof-zijn jouw
homo-zijn beïnvloed?
“Ik heb me op de middelbare school
niet ge-out omdat ik bang was dat de
pesterijen nog erger gingen worden. Ik
trok me terug in mijn schulp. Ik had te
weinig zelfvertrouwen. Nu ben ik nog
altijd wat stil.”
Met welke specifieke problemen krijgen
holebi’s met gehoorproblemen
te maken?
“Doven kunnen niet alles volgen of begrijpen.
Horende personen hebben dan
de neiging te zeggen ‘laat maar, het is
niet belangrijk’. Maar wij zijn wel geïnteresseerd.
Ook op LGBT-evenementen
zonder tolk kunnen dove LGTB+’ers helemaal
niet volgen. Vandaar het belang
van Doof & LGBT: waar dove LGBT+
mensen zichzelf kunnen zijn zonder
weggeduwd te worden.”
Met welke specifieke problemen
krijgen LGBT’ers in plattelandsgemeenten
te maken?
“Vooral met hun coming-out. Mensen
op het platteland zijn minder vertrouwd
met holebi’s en transgenders. Er is
vaak ook schaamte tegenover buren,
collega's en familie. Ook de angst om
niet aanvaard te worden is er groter.
Ikzelf voel me ook vrijer in een stad als
Brugge.”
Is eenzaamheid een bijzonder probleem
voor deze groep?
“Niet alleen dat, ook een gebrek aan
aanspreekpunten. Er is niet altijd een
Roze huis, LGBT+-vereniging of -horecazaak
in de buurt. Ik ijver voor meer
diversiteit in plattelandsgemeenten en
om het onderwerp meer bespreekbaar
te maken.”
Hoe gaan LGBT’ers om met diversiteit
in eigen rangen?
“In mijn geval kijken mensen altijd raar
op als ik vertel dat ik een lichte verstandelijke
beperking heb, want die is onzichtbaar.
Ik heb altijd mijn best gedaan
om bij te leren en krijg daar ook respect
voor. Wat mijn afkomst en huidskleur
betreft, krijg ik geen negatieve reacties.”
Tekst: Maarten Raes
Foto: Dries Verstreepen
MUA: Yasmine Schiettecatte
Hair: Philippe Jespers (Populhair)
Locatie: Divani Antwerpen
71
GEOFF FONTIGNIE
35, Brussel
Thema: Diversifiëren van het onderwijs
Hoe kunnen LGBT+-issues nog beter
bespreekbaar worden gemaakt in
het onderwijs?
“Er zijn veel manieren op dit aan te
pakken: in Engeland gaan drag queens
naar de kleuterscholen, in Schotland
leren ze op middelbare scholen over de
geschiedenis van LGBT-rechten. Ik ben
ook lid van de vereniging GrIS die naar
scholen gaat om er vorming te geven
over seksuele oriëntatie.”
Hoe was jouw persoonlijke ervaring
op de schoolbanken?
“Ik zat op een katholieke school, voor
mijn twaalf jaar was ik me er zelfs niet
van bewust dat er zoiets als homoseksualiteit
bestond. Ik hoorde af en toe
beledigende woorden, maar vroeg me
nooit af wat die betekenden.”
JOCHEM SMITS
18, Edegem
Thema: Onderwijs & Gay-Straight
Alliance (GSA)
Waar zit de grote meerwaarde van
een GSA?
“Holebifobie is angst voor het onbekende.
Als je die angst wil bestrijden, moet
je enerzijds informeren en anderzijds laten
kennismaken met LGBT+. Zo neemt
de holebifobie af en worden LGBT+studenten
aanvaard. Op mijn school
hebben we het tot een succes kunnen
maken door zichtbaar aanwezig te zijn
met leuke acties die de nieuwsgierigheid
wekten. Dit opende deuren om grotere
acties te organiseren zoals lezingen.”
THIERRY TOEBAT
40, Geluwe
Thema: LGBT-kinderverstoting
Hoe ben je zelf destijds omgegaan
met de breuk met je ouders?
“Na mijn coming-out werd mij verboden
de woning te verlaten. Het niet zien van
andere mannen zou me wel van mijn
ziekte afhelpen. Met dank aan mijn
grootouders kon ik uiteindelijk op eigen
benen staan. Bij het overlijden van mijn
opa kreeg ik een brief van mijn moeder
waarin stond dat ze graag terug contact
wou. Daar ben ik op ingegaan maar de
relatie is niet zoals ze ervoor was.”
72
REPORTAGE MISTER GAY BELGIUM 2019
MEER INFO
De finale vindt dit jaar plaats op zaterdag
1 juni in Theater Elckerlyc in Antwerpen.
www.mrgaybelgium.be
JORIS VAN DAMME
27, Erpe-Mere
Thema: Discriminatie op de werkvloer
NIELS VAN DEN STEEN
24, Erpe-Mere
Thema: Discriminatie en vooroordelen
JELLE VERVLOESSEM
28, Leuven
Thema: LGBT’ers met een kinderwens
Welk advies geef je als uitzendconsultent
aan LGBT+-personen die
worden gediscrimineerd?
“Dat ze het meteen moeten melden aan
hun verantwoordelijke en de situatie
uitleggen. Zo kan er onmiddellijk ingegrepen
worden.”
Ben je zelf al met discriminatie op de
werkvloer in aanraking gekomen?
“Ik werd ooit afgeraden om te werken in
een fitness omdat ik homo ben, ik was
daar toen niet goed van en heb meteen
ook mijn abonnement opgezegd. Op
het werk zelf ben ik er nooit mee in
aanraking gekomen.”
Werd je ooit vanwege je seksuele
geaardheid gediscrimineerd?
“Uiteraard zijn er wel regelmatig de
typische kleine opmerkingen. Bij commentaar
die bedoeld is om te kwetsen,
zal ik steeds duidelijk maken hoe ik me
bij zo’n opmerking voel.”
Hoe ga je zelf om met vooroordelen?
“Door ze geen aandacht te geven. Concreet
kan ik het moeilijk verdragen dat
mensen veronderstellingen maken over
mijn seksueel leven. In tegenstelling tot
het beeld dat bij veel mensen heerst, zijn
er ook gays die geloven in de romantische
kant van een relatie. Rondfladderen
heeft nooit bij mijn persoonlijkheid
gehoord.”
Met welke problemen krijgen
LGBT’ers met een kinderwens nog
te maken?
“Bij gebrek aan buitenlandse kanalen
beperken adoptiemogelijkheden zich
meestal tot België, maar het aantal
kinderen dat hier voor adoptie wordt
afgestaan is zeer beperkt, waardoor
de wachtlijst steeds langer wordt. Bij
zelfstandige buitenlandse adoptie kan
slechts één ouder de wettelijke ouder
worden. Bovendien kunnen de kosten
makkelijk oplopen tot 20.000 euro.
Voor een draagmoeder bestaat er tot
slot geen wettelijk kader. Dus wanneer
een draagmoeder uiteindelijk beslist het
kind niet af te staan, staat zij volledig in
haar recht.”
73
FOTOREEKS
We are family
‘The Daily Life of Gay Parents’ toont vijftig Nederlandse holebigezinnen.
Toen fotografe Annemarie Dekker en haar vriendin aan het traject begonnen om
zwanger te worden, stonden ze plots voor een heleboel keuzes. Een donor dichtbij of
ver weg? Een anonieme donor of toch co-ouderschap? De nieuwsgierigheid van Annemarie
werd getriggerd. Hoe ziet een LGBT+-gezin er eigenlijk uit? Ze ging op pad
met een plan en een camera. Het resultaat verzamelde ze in ‘The Daily Life of Gay
Parents’, een fotoboek, aangevuld met interviews.
Tekst en beeld: Annemarie Dekker
Jasper, Roos, Koen en Radboud wonen in Amsterdam. Hun kinderen zijn vanaf de geboorte
geadopteerd uit de Verenigde Staten. Roos gaat het liefst lekker tegen de papa’s aanhangen en
doet graag dingen samen. Koen zoekt vaak de grenzen op en gaat dan uiteindelijk toch uitgeput
tegen een van zijn papa’s liggen.
74
AFF Logotipo HOLA AMOR
CATERING WITH A HEART
WWW.COEURCATERING.BE
76
Laura, Aukje en Tim zijn de ouders van Abel. Laura en Aukje zorgen dagelijks voor Abel, ze zijn ook
zijn juridische ouders. Een keer om de twee weken is Abel een dag bij zijn biologische papa Tim.
Favoriet bij Lazlo blijft het voorlezen. Het is een dagelijks ritueel. Op het moment van de
fotoshoot zit Zenna nog in de bolle buik van haar ene mama. Zenna en Lazlo hebben dezelfde
donorvader. Het gezin voelt voor de mama’s nu als compleet aan.
77
In 1991 hadden vier mensen een droom om samen een gezin te vormen. Dit fijne clubje van vier
ouders en twee volwassen kinderen komt nog steeds graag samen om te lachen en te relaxen
aan de waterkant. Geen van hen had het anders gewild.
www.gayparentsfotoboek.nl
78
ADVERTENTIE
Verkiezingsdrukwerk – V.U. Jonathan Cardoen, Wetstraat 89, 1040 Brussel.
DE WEG
VOORUIT
naar meer
levenskwaliteit.
Samen sterk in
de weg vooruit.
In een wereld die volop en razendsnel
evolueert ligt de focus van CD&V
ondubbelzinnig op ménsen.
En op de kwaliteit van hun leven.
Want een welvarend Vlaanderen kan
alleen maar bestaan als ieder van ons
zich goed, gezond en gerust voelt.
The Crying Game (1992)
In deze rubriek bespreken we films uit het heden en verleden. Er staat steeds een Classic Motion Picture
in de spotlights: een klassieker die zich op een of ander vlak wist te onderscheiden én die ook
zonder zijn LGBT+ thema overeind blijft als deel van het betere filmwerk. Gedaan met waardeloze
recensies, amateuristische projecten en het uitmelken van meesterwerken die we al allemaal hebben
gezien. Welkom in de LGBT+ Movie Hall of Fame!
Tekst: Hannelore Goossens
Beeld: IMDB
Hoewel een titelsong van Boy George al
iets had kunnen weggeven, bevat ‘The
Crying Game’ een van de meest schokkende
onthullingen van de filmgeschiedenis.
Althans voor ongeoefend publiek.
ZIZO-lezers van 2019 worden wellicht
niet van hun melk gebracht met het
‘grootse’ moment en zagen het waarschijnlijk
al van mijlenver aankomen,
maar dat doet allesbehalve afbreuk aan
dit latente LGBT+-succes. Wie zichzelf
als onoplettend beschouwt en van verrassingen
houdt: stop hier met lezen!
‘The Crying Game’ valt reeds in zijn
eerste halfuur op. De Britse soldaat
Jody (Forest Whitaker) wordt in Noord-
Ierland gevangen genomen door
het Iers Republikeins Leger (IRA). De
IRA-leden Maguire (Adrian Dunbar),
Jude (Miranda Richardson) en Fergus
(Stephen Rea) willen hem gebruiken
als ruilmiddel voor de vrijlating van
enkele opgesloten IRA-leden. Terwijl
Fergus Jody bewaakt, groeit er echter
een band tussen de twee mannen en
vertelt Jody over zijn vriendin Dil. Hij
vraagt Fergus om haar op te zoeken in
Londen en voor haar te zorgen als hij
zijn kidnapping niet overleeft. Meteen
volgt de eerste verrassing van de film:
Jody, waar het publiek ondertussen
mee sympathiseerde, wordt tijdens een
ontsnappingspoging per ongeluk doodgereden
door de soldaten die een inval
doen op de IRA-basis. ‘Psycho’-gewijs
vermoordt schrijver en regisseur Neil
Jordan daarmee een van zijn protagonisten
nog niet halverwege de film. Hij
rukt het publiek abrupt uit hun comfort
zone, waardoor al snel de kracht van
het Oscarwinnende script voelbaar
wordt.
De prent transformeert vervolgens
naar een liefdesverhaal, waarin Fergus
een nieuwe identiteit als Jimmy heeft
aangenomen en op zoek gaat naar
Dil (Jaye Davidson). Hij vindt haar in
een kapperszaak in Londen en de twee
worden al snel verliefd, zonder dat hij
zijn ware identiteit onthult. Dil geeft
echter ook niet alles van zichzelf prijs,
wat rechtstreeks naar het historische moment
leidt. Ze heeft namelijk mannelijke
geslachtsdelen, wat zowel aan Fergus
als aan de kijker pas onthuld wordt vlak
voor de twee voor het eerst seks zouden
hebben.
Om dergelijke verrassing zijn effect
niet te laten missen, had Jordan
twee cruciale elementen nodig: een
getalenteerde, androgyne acteur en
een feilloos script. Terwijl hij in het
Londense homomilieu op zoek ging
80
LGBT+ MOVIE HALL OF FAME THE CRYING GAME
"Ondanks een compleet
gebrek aan acteerervaring,
zag Jordan in Davidson de
perfecte belichaming van
zijn Dil"
naar het eerste, botste mede-regisseur
Derek Jarman tijdens een feestje op de
openlijk homoseksuele Jaye Davidson.
Ondanks een compleet gebrek
aan acteerervaring, zag Jordan in
Davidson de perfecte belichaming van
zijn Dil, waardoor hij meteen de rol
aan hem toewees. Die keuze bleek
zo perfect te zijn dat een deel van het
publiek er zelfs van overtuigd was dat
de full frontal nudity van Dil verwezenlijkt
moest zijn met protheses en dat
Davidson in werkelijkheid een vrouw
was. Het interessantste aspect aan
de bekendste scène van ‘The Crying
Game’ is echter de reactie van Fergus.
Op het moment zelf braakt hij in de
badkamer en loopt hij haar appartement
uit. Hij krijgt echter al snel spijt
van deze reactie en legt de realiteit
naast zich neer. Jordan schuift hiermee
een prachtig pleidooi naar voor over
liefde die fysieke belemmeringen
overstijgt.
Toen ‘The Crying Game’ de zalen
instroomde, was er uiteraard nog
niets geweten over het onderliggende
thema van een film, die zich verkoopt
als een IRA verhaal. Er werd echter wel
aanstoot genomen aan een hoofdpersonage
dat deel uitmaakte van de
beweging én een positief imago had,
waardoor de prent in Engeland flopte
aan de box-office. Voor de Verenigde
Staten speelde deze achtergrond zich
uiteraard een stuk verder van hun bed
af, waardoor hij daar objectiever (en
dus positiever) ontvangen werd. Buiten
Jordans script en Davidsons talent,
verdient namelijk ook Rea een pluim, is
de belichting adembenemend en wist
de film in totaal zes Oscarnominaties
bij elkaar te rapen. Gooi daar nog wat
BAFTA’s, een Golden Globe en vele
andere beeldjes bovenop en het is duidelijk
dat dit artistieke filmwerk het niet
enkel van zijn schokkende wendingen
moet hebben.
Licht geïnspireerd door een gelijkaardige
twist in het theaterstuk ‘M.
Butterfly’ (1988), kruidde Neil Jordan
zijn ordinaire verhaal tot een genremengelmoes
in de typische stijl van de
jaren 90. Hij zorgde voor een organische
cast en kneedde zo het geheel tot
een onverwachte hype waarbij iedereen
werd aangemaand om ‘het geheim’ niet
verder te vertellen. Als een film met dergelijke
achtergrond echter ook artistiek
verzorgd is, dan verdient ‘The Crying
Game’ het om relatief onbekend te zijn
als LGBT+-film en in al zijn pracht en
praal de wereld te bereiken.
81
LGBT+ SERIES HALL OF FAME SEX EDUCATION
Sex Education
(2019 – heden, 1 seizoen)
Van full focus tot beduidende bijrollen, geen enkele sexy serie zal in deze rubriek gespaard blijven
van onze roze spotlights.
Tekst: Hannelore Goossens / Foto's: Netflix
Een serie over het seksuele leven van
tieners op een middelbare school komt
in de Verenigde Staten wellicht moeilijk
van de grond. ‘Sex Education’ is daarom
niet toevallig geen Amerikaanse, maar
een Britse reeks die begin 2019 op Netflix,
waarvoor we schrijfster Laurie Nunn
dankbaar mogen zijn.
Specifieker focust ‘Sex Education’ op
het leven van Otis Milburn (Asa Butterfield):
een doordeweekse jongen
die samenwoont met zijn allesbehalve
doordeweekse moeder (Gillian Anderson).
Zij is namelijk een sekstherapeute,
waardoor ze te pas en te onpas
ongeremde vragen aan haar zoon stelt
over zijn seksuele activiteiten. Cool kid
Maeve Wiley (Emma Mackey) ziet in
Otis’ ervaring met zijn moeder echter
een lucratieve bijverdienste, wanneer ze
hem aanspoort om zijn medestudenten
seksadvies te geven tegen betaling. Wat
volgt is een kleurrijk palet van individuele
verhalen, die elk personage een
eigen plaats geven in de luchtige, maar
realistische reeks. Er worden namelijk
heel wat verschillende aspecten van het
leven van een tiener aangeschreven in
‘Sex Education’, die de serie af en toe
een bittere nasmaak geven.
Eén van deze verhalen belicht de situatie
van Eric (Ncuti Gatwa), Otis’ beste
vriend. Eric is zwart en één van de twee
openlijk homoseksuele jongens van
de school. Hij komt uit een traditioneel,
gelovig gezin, waardoor hij met
twee werelden tegelijk de strijd moet
aangaan. In het algemeen wordt hij op
beide fronten met rust gelaten, maar
één pester kan hij niet van zich afschudden
en ook met zijn vader heeft hij geen
goede relatie. Ondanks deze dagelijkse
tegenslagen, slaagt Eric er in om zichzelf
te blijven, waarin hij onder andere door
Otis gesteund wordt. Otis’ steun gaat
zelfs zo ver, dat de jongens klaarblijkelijk
de traditie hebben om op Erics verjaardag
een voorstelling van ‘Hedwig and
the Angry Inch’ (LGBT+-culklassieker
uit 2001, red.) bij te wonen in Hedwigoutfit.
Wanneer die traditie dit jaar
mislukt, wordt Eric jammer genoeg op
een realistische manier geconfronteerd
met de andere zijde van de medaille:
holebifoob geweld.
Hoewel Eric het belangrijkste LGBT+personage
van de serie is, zijn de
makers van de serie geen enkele kans
uit de weg gegaan om het thema te
implementeren. Zo geeft Otis advies
aan een lesbisch koppel, is de leider van
een populair groepje jongeren homo en
duikt er op het einde van de serie nog
een onverwacht queer personage op.
Eén van de interessantste toevoegingen
zijn echter de ouders van de populairste
jongen van de school, Jackson
(Kedar Williams-Stirling). Hij heeft twee
moeders, een gegeven dat zelfs binnen
de uitgebreide wereld van LGBT+personages
zeldzaam is. Het feit dat de
twee vrouwen op de rand staan van een
echtscheiding en niet de meest perfecte
ouders voor Jackson zijn, nuanceert hun
rol tot een pure, waarachtige spiegel
van de realiteit.
‘Sex Education’ werd louter en alleen
door vrouwen geschreven. Of net dat
er voor gezorgd heeft dat het beeld dat
de serie schetst dichter bij de realiteit
staat dan andere reeksen rond tieners,
kunnen we niet met zekerheid zeggen.
Wel staat vast dat de representatie van
LGBT+-rollen gelaagder is dan in de
meeste reeksen en dat ze niet beperkt
blijft tot de clichés. Nunn is er zonder
veel drama in geslaagd om harten en
lachspieren te raken met een subtiel
portret van ‘het leven zoals het is: de
middelbare school’. Hoewel de plattelandse
personages en omgeving wellicht
iets idyllischer zijn dan in de werkelijkheid,
toont Nunn met ‘Sex Education’
dat LGBT+-personages even genuanceerd
kunnen zijn als de rest van hun
fictieve wereld.
82
ADVERTENTIE
wij bewijzen
meer dan
alleen
maar een
lippendienst.
Open Vld vecht voor gelijke
LGBTI-rechten. Gisteren,
vandaag en morgen.
Meer? www2.openvld.be/lgbti
gewoon zoen.
84
Angst om jezelf te zijn,
is helemaal niet nodig
Sinds enkele maanden is Jitske
Van de Veire, dochter van
radiostem en tv-presentator
Peter Van de Veire, een van
de gezichten bij Wel Jong
Niet Hetero. Een jonge vrouw
die trots is op wie ze is en die
boodschap ook verder wil
uitdragen. Waar ziet ze zichzelf
binnen de LGBT+-community
en hoe sterk is de band tussen
vader en dochter? Stof voor
een fijn gesprek.
Tekst: Stijn Depoorter
Foto’s: Sofie De Backere
Jitske, je bent sinds kort een van de
drie nieuwe ambassadeurs van Wel
Jong Niet Hetero. Hoe ben je daartoe
gekomen?
Jitske: “Ik was al goed bevriend met
Senne Misplon (bekend van het programma
‘M/V/X’ op Eén, waarin vijf
trans personen gevolgd werden, red.)
en via hem kwam ik in contact met Wel
Jong Niet Hetero. Ze vroegen me of ik
het zag zitten om mee te werken aan de
campagne over LGBT+-rolmodellen.”
Heb je meteen toegehapt? Het is
tenslotte een belangrijk engagement
dat je aangaat.
Jitske: “Ik had meteen het gevoel dat
ik het wou doen. Naar mijn mening
komen mannen iets meer in the picture
dan vrouwen, hoewel het ook voor
ons geen evidentie is om uit de kast te
komen. Ik kreeg ook al veel berichten
van mensen die in de kast zitten en tips
vroegen. En dus zei ik volmondig ja.”
Peter, wat vind jij daarvan? Stond
het in de sterren geschreven dat ze
spreekbuis zou worden voor een
jongerenorganisatie?
Peter: “Ik kan alleen maar geweldig
trots zijn op mijn dochter en op wat ze
doet. Ik vind het ontzettend knap van
Jitske dat ze mensen wil helpen die met
vragen zitten.
Jitske is heel impulsief. Ze zegt op te
veel dingen toe, al valt het tegenwoordig
beter mee. Vroeger had ze 37 dingen
waar ze mee bezig was, nu zijn het er
nog 36 (lacht). Het is heel herkenbaar.
Ik weet niet of het door mij of haar
mama komt, omdat we ons altijd zo
ingezet hebben voor het verenigingsleven,
maar ik merk wel dat Jitske graag
toont dat ze ergens voor staat en graag
openlijk haar mening deelt.”
EEN FOTO VAN SARAH BETTENS
Hoe ontdekte jij dat je op meisjes
valt?
Jitske: “Het eerste moment was in het
derde leerjaar. We hadden op vrijdagnamiddag
een paar vrije uren en we
mochten onder andere in de krant
lezen. Daarin stond een foto van Sarah
Bettens met een gitaar. Ze zag er niet
echt mannelijk of vrouwelijk uit, maar je
zag goed dat ze een andere vrouw was
dan bijvoorbeeld mijn mama. Ik was zo
gefascineerd door haar en ik nam die
bewuste krant vaak mee. Ik had wel liefjes
– jongens – maar het was de lagere
school, dus na hooguit een maand was
dat alweer over. Die ene foto van Sarah
Bettens daarentegen is mij wel bijgebleven.
Je zou het vergeten, maar dat was
wel een belangrijk moment in mijn toen
nog jonge leven.
Toen ik ongeveer veertien of vijftien was,
ontmoette ik een meisje op reis. Ik was
toen samen met mijn mama op vakantie.
Dat meisje zag er nogal mannelijk
uit en m’n mama vroeg me of ik tot haar
aangetrokken was. Ik ontweek het eerst
een beetje. Tijdens de vakantie leerden
we elkaar kennen, hebben we gekust en
zelfs eens samen in een tent geslapen.
Meer gebeurde er niet, want ik was toen
doodsbang van de onbekende situatie.
Ik was wel smoorverliefd op haar. Na de
reis heb ik haar niet veel meer gezien.
Een paar maanden na de vakantie wou
ik het m’n mama vertellen, die zelf snel
doorhad dat dat meisje toen meer dan
een vriendin was.”
En hoe heb je je bij je papa ge-out?
Jitske: “Ik herinner me nog dat ik na een
fuif buiten aan het zoenen was met een
meisje. Plots zag ik veel licht, waarop ik
een bericht kreeg van mijn papa: ‘Ik ben
er’. Bleek dat het felle licht de koplampen
van zijn auto waren (lacht).
Ik vond het nooit echt nodig om m’n
seksuele geaardheid weg te steken en
heb er ook nooit ernstige gesprekken
over moeten hebben. En daar ben ik blij
om.”
Het is wel mooi om te horen dat er
binnen jullie gezin eigenlijk nooit
een coming-out heeft moeten gebeuren
en dat iedereen je seksuele
geaardheid meteen accepteerde.
Jitske: “Ik heb mezelf op een bepaald
moment wel geblokkeerd. Op mijn achttiende
besloot ik plots om toch voor een
heterorelatie te gaan, wat iedereen raar
vond. Ik heb het feit dat ik op meisjes
viel toen echt verdrongen – een periode
waarin ik me ook veel minder goed
voelde, achteraf bekeken. Het was een
dieptepunt in mijn leven. Telkens als ik
een lesbisch koppel zag, werd ik jaloers,
maar ik wist niet waarom. Ik ben er zelfs
voor in therapie gegaan. Ik dacht echt
dat er iets mis was met mij. Op een dag
vroeg de psycholoog me om mijn eerste
liefde te beschrijven. Toen ik dat bewuste
meisje omschreef, suggereerde hij dat
dat misschien aan de basis van het
probleem lag. Twee dagen later leerde
ik mijn huidige lief kennen.”
KLEINE ‘PRIKJES’
Peter, jij werkt al jaren in de media,
zie je een evolutie wat coming-outs
betreft?
Peter: “De laatste jaren merk ik dat het
hele transgenderverhaal wel een nieuwe
dynamiek in gang heeft gezet. Ik herin-
85
ner me bijvoorbeeld nog heel goed het
jaar waarin het holebihuwelijk werd
goedgekeurd. We vroegen ons toen al
af waarom het zo lang heeft moeten duren.
Aan het begin van mijn carrière bij
de media vond ik wel dat we al ver stonden.
Ik heb zelf ook heel geëngageerde
collega’s zoals Tom Decock, Dorianne
Aussems en Karolien Debecker, maar er
zijn er daarnaast ook die niet uit de kast
durven komen.”
Jitske: “In ons gezin was het een evidentie,
maar dat is niet overal zo. Daarom
vind ik het wel belangrijk dat er meer
over gepraat wordt, zodat ouders er niet
meer standaard vanuit gaan dat hun
zoon of dochter hetero is. We moeten
afstappen van dat hokjesdenken en ik
denk dat dat over een paar jaar wel zal
lukken.”
Peter: “Dat klopt, tijd slijt dingen uit, zoals
mijn ouders die vroeger verwachtten
dat ik iedere week naar de kerk ging.
Nu gaan ze zelf ook bijna niet meer
naar de kerk. Mensen moeten gewoon
wennen aan ideeën, hoe stom ze soms
ook zijn. Als je zelf achter een idee staat
moeten andere mensen er ook gewoon
aan worden.”
groep. Als je bijvoorbeeld kijkt naar
de suïcidecijfers, is er nog een hele
weg te gaan. Peter, jij als publiek
persoon kreeg ook al een hoop bagger
over je heen. Hoe ga jij daarmee
om en heb je tips voor hen?
Peter: “Ik heb het geluk dat ik daarin
heb kunnen groeien. Toen ik startte
bij de regionale televisie, bestond dat
fenomeen nog niet. Toen ik bij de radio
werkte, begonnen de fora op te komen,
maar bleef de kritiek veel beperkter.
Ik heb me erop kunnen voorbereiden
en een soort laag kunnen creëren om
mezelf ervoor te beschermen. Maar uiteindelijk
went het nooit. Je moet alleen
beseffen dat slechte commentaar ook
weer over gaat. Afstand nemen is soms
gewoon het gemakkelijkste. Mensen geven
vaak kritiek op dingen omdat ze het
enerzijds niet oké vinden, maar vooral
omdat ze aandacht willen. Daarom is
het belangrijk om het te negeren en er
niet op in te gaan. Al is het heel menselijk
om je dat wel aan te trekken. Als je
negentig procent goede kritiek krijgt tien
procent slechte, dan focus je altijd eerst
op die tien procent. Je wil iedereen altijd
pleasen.”
Denk je dat het voor de jeugd nu
veel moeilijker is door die drang om
iedereen te willen pleasen, omdat ze
daarmee opgroeien?
Peter: “Op zich is het niet veel anders
omdat ze ermee opgroeien. Door sociale
media is alles zichtbaarder geworden,
maar tegelijk ook bespreekbaarder.”
Jitske: “Daardoor ontstaan nieuwe
gesprekken en discussies die bepaalde
reacties uitlokken. Ik heb er nu voor
"Niemand kan voor je beslissen
wanneer je voor je seksuele
geaardheid moet uitkomen"
- Jitske
Jitske: “De dingen die wij doen zijn
kleine ‘prikjes’, maar die zijn wel nodig
om te laten voelen dat we er zijn. Ik
ben blij dat er daar nu meer en meer
aandacht voor is.”
Peter: “En dat er ook kan over gepraat
worden. Ik merk dat ook meer bij MNM
tegenwoordig. Bij ‘Generation M’ is
dat een heel belangrijk onderwerp, net
zoals bij Tom De Cock zijn programma.
Er is totaal geen taboe en het heeft
maatschappelijke relevantie. Zo merk je
wel dat het voor veel jongeren belangrijk
is dat er over gepraat kan worden,
zowel op de radio als online. Toen ik
een jaar of vijftien was, had ik vrijwel
alleen de radio, Studio Brussel met het
programma ‘De Lieve Lust’ waar er over
alles kon gepraat worden, maar voor
de rest moesten we op zoek gaan naar
tijdschriften. We hadden geen internet
om alles op te zoeken. Vandaag hebben
we het voordeel dat we veel meer online
kunnen opzoeken en delen.”
Velen zouden zeggen dat het holebi’s
en transgenders voor de wind
gaat. Toch blijven ze een kwetsbare
86
"Ouders moeten af van
die automatische
gedachte dat hun zoon
of dochter sowieso
hetero is" – Peter
gekozen om heel open te zijn op
Instagram over mijn relatie. Als dat
mensen niet aanstaat, moeten ze mij
maar ontvolgen. Ik merk wel dat er heel
veel meisjes steun hebben daaraan.
Er zijn bijvoorbeeld meisjes die uit de
kast komen op Instagram. Je krijgt er
sowieso negatieve reacties op, maar als
je bewust zulke dingen toont, dan moet
je weten dat er reactie op zal komen.”
ZO VADER, ZO DOCHTER
Vader en dochter vullen elkaar goed
aan. Maar hoe sterk lijken jullie op
elkaar?
Jitske: “Wij lijken wel sterk op elkaar, hè?”
Peter: “Jitske en ik lijken goed op elkaar
maar ik merk vooral dat ze ook enorm
veel van mijn moeder heeft geërfd. Ik
zie heel veel van haar gezonde naïviteit
in Jitske. Ze heeft een impulsieve
naïviteit die ze altijd tot schone dingen
brengt. Mijn moeder is zevenenzestig
en heeft paars en blauw haar dankzij
Jitske. Ik merk bij Jitske ook heel fel dat
ze zich openstelt voor mensen, waardoor
ze snel gekwetst kan worden. Ik
sluit me meer bewust af voor bepaalde
zaken.”
Jitske, je bent vandaag 25, je papa
is 45. Hoe was het om zo’n jonge
papa te hebben?
Jitske: “Al m’n hele leven heb ik het gevoel
dat ik hem alles kan zeggen. Ik zeg
misschien zelfs iets té veel (lacht).”
Peter: “Ja , ik weet heel veel van jou. Bij
je zussen is dat veel minder het geval.”
Jitske: “Daarom dat ik ook nooit echt uit
de kast ben moeten komen. Het was gewoon
oké en ik wist dat jullie daar nooit
een probleem mee gingen hebben. Mijn
vriendinnen hadden dat wel, zij moesten
altijd nadenken of ze iets al dan niet
gingen vertellen aan hun ouders, zoals
hun eerste sigaret of eerste alcoholische
drankje. Het is wel niet altijd even gemakkelijk
om alles te zeggen, maar het
wel. Dat geeft een veilig gevoel.”
Peter: “Het geeft een gevoel dat je dingen
kan delen met elkaar. Dat zorgt er
ook voor dat je kan blijven praten met
elkaar en ik ben daar heel blij om.”
OP EIGEN TEMPO
Nog even terug naar je rol als
ambassadrice voor Wel Jong Niet
Hetero. Heb je zelf veel voeling met
de LGBT+-gemeenschap?
Jitske: “Ja en nee. - Ik had er onlangs
nog een lang gesprek over. Het klinkt
heel stom, maar ik vergelijk mezelf soms
met stereotiepe beelden. Ergens doet
iedereen stiekem aan hokjesdenken en
je wil ergens bij horen. Ik vraag het me
dan af waar ik sta binnen de community
en of ik überhaupt ergens bij hoor. Je
hebt homo, trans, queer… Ik kom zelf
bijvoorbeeld heel goed overeen met
non-binaire mensen en mijn lief is ook
met gender bezig. Pas op, ik vind die
verscheidenheid op zich heel interessant,
want je leert veel van elkaar.”
Welke boodschap wil je brengen
naar jongeren?
Jitske: “Dat angst om jezelf te zijn helemaal
niet nodig is. Dat komt natuurlijk
omdat ik zelf een positief coming-outverhaal
heb meegemaakt, dus voor
mij is het makkelijk praten. Toch wil ik
anderen graag inspireren. Wees trots
op wie je bent. Niemand kan voor je
beslissen wanneer je voor je seksuele
geaardheid moet uitkomen. Neem er
gerust je tijd voor.”
WEL JONG NIET HETERO
www.weljongniethetero.be
info@weljongniethetero.be
09 335 41 87
87
Boysproject
beschermt de Antwerpse mannelijke
en trans sekswerkers
88
Sekswerk mag in België dan
legaal zijn, een duidelijke wettelijke
omkadering om hun
goede werk- en leefomstandigheden
te verzekeren, ontbreekt
vooralsnog. De Antwerpse
organisatie Boysproject probeert
hen te ondersteunen
door condooms uit te delen
en medische controles aan te
bieden. ZIZO dook met hen de
nacht in.
Tekst: Stijn De Wandeleer
Illustraties: Yule Hermans
“Verhoog je zaadproductie”, knippert er
op het computerscherm wanneer ik het
kantoor van Boysproject binnenwaai.
“Heftige en intense orgasmes”, brult een
andere advertentie op dezelfde website.
een heel tabblad waarop alle sekswerkers
in één oogopslag terug te vinden
zijn. “Al hadden we op Grindr vanavond
wel wat succes”, zegt Nicolas. “Een paar
mannen lieten al weten dat ze volgende
week langskomen om wat glijmiddel te
halen, bijvoorbeeld.”
Maar hoe pluk je de sekswerkers nu
uit de massa bronstige mannen die
vanavond gewoon op zoek zijn naar een
warm lichaam om tegenaan te kruipen?
“We kijken vooral naar de dollartekens
of andere signalen in hun pseudoniem”,
zegt Nicolas. “Dat is vaak een goede
indicatie voor of ze al dan niet geld
trachten te verdienen met de seks.” Op
het laptopscherm van Nicolas zie ik de
ene profielnaam met dollartekens na de
andere voorbijflitsen, afgewisseld door
een weinig flatterende dickpic. “Dat
hoort er ook bij”, grinnikt hij.
eventueel ook terecht voor een medische
controle. Bij heel wat sekswerkers
heerst er toch nog schaamte rond een
doktersbezoek, zeker wanneer die niet
gebeurt door een arts die volledig op de
hoogte is van hun werk of geschiedenis.”
Daarom opent Boysproject elke
woensdagnamiddag de deuren zodat
sekswerkers bij hen kunnen langskomen.
“Meestal komen er op zo’n dag
gemiddeld vierentwintig personen over
de vloer”, zegt Jasper trots.
“Hoi” tikt Nicolas uiteindelijk in de
chatbox, om te tonen hoe zo’n gesprek
normaal verloopt. De cursor knippert
ongeduldig, maar het blijft stil aan de
andere kant van het scherm. “Dat is
een van de nadelen die de verschuiving
van straathoekwerk van het park naar
de digitale platformen heeft teweeggebracht”,
zegt Nicolas. En het zal
vanavond ook niet de laatste keer zijn
"We wandelen we de barre nacht in, met een
tas vol condooms, glijmiddel, visitekaartjes
en hiv-testen om de schouder"
Toegegeven: het zijn niet de liefkozende
woorden die je op Valentijn wil lezen.
“Dit is Bullchat”, knipoogt Nicolas, een
van de hulpverleners die zijn schouders
onder Boysproject zet. Die deelwerking
van CAW Antwerpen wil het leven van
Antwerpse mannelijke en trans sekswerkers
draaglijker, maar vooral veiliger
maken. In andere tabbladen staat Planet
Romeo geopend en op Nicolas’ smartphone
herken ik het Grindr-logo.
Voor de duidelijkheid: Nicolas en Jasper,
de twee hulpverleners die vanavond
op post staan, vertoeven niet voor hun
plezier op deze schemerkant van het
internet, maar gaan op de websites op
zoek naar profielen van sekswerkers
die onder weinigzeggende schuilnamen
hun lichaam aan de man proberen te
brengen.
"Vooral op Grindr is het moeilijk om de
sekswerkers eruit te halen, omdat prostitutie
daar eigenlijk verboden is”, vertelt
Jasper. Op Planet Romeo is er dan weer
PREP EN SOA’S
De meeste vragen die de medewerkers
van Boysproject digitaal toegeworpen
krijgen, gaan over het gebruik van PrEP
(medicatie die de kans op besmetting
met het hiv-virus kleiner maakt, red.) of
paniekerige noodkreten van sekswerkers
die vrezen dat ze een soa hebben
opgelopen. “Of de seks wel veilig was,
is een van de grootste bezorgdheden die
sekswerkers op tafel gooien. Daarom
geven we regelmatig workshops over
seksuele gezondheid, soa’s en medicatie
zoals PrEP zodat de sekswerkers geïnformeerd
zijn. PrEP gaan we trouwens niet
actief aanmoedigen, het initiatief laten
we altijd bij de sekswerkers zelf liggen”,
aldus Jasper.
“We proberen telkens om een langdurig
contact op te bouwen en trachten de
sekswerkers altijd bij ons op kantoor te
krijgen, maar soms blijft het ook bij een
online hulpverleningscontact”, springt
Nicolas hem bij. “Op kantoor kunnen ze
dat we merken dat sekswerk zich van
de straat naar de anonimiteit van het
internet heeft verplaatst.
DE NACHT IN
Het werk dat Boysproject verzet, speelt
zich niet enkel af achter een computerscherm
of gebogen over een smartphone-app.
Vier keer per maand gaan de
hulpverleners ook zélf de straat op, de
nacht in, voor een tocht langs Antwerpse
parken en cafés waar sekswerk
alomtegenwoordig is. En dat is écht
waarvoor ik vanavond naar Antwerpen
ben afgezakt, waarvoor ik zelfs mijn lief
op Valentijn alleen achterliet met een
bord lauwe lasagne. Op voorhand liet
Nicolas me al weten dat ik best zo
weinig mogelijk vragen stelde aan
de sekswerkers om zeker geen onrust
te wekken, dat ik beter gewoon kon
observeren. Dus hou ik het notitieblok
van mijn smartphone de rest van de
avond tussen mijn duim en wijsvinger
geklemd.
89
“Op donderdag is het meestal vrij
rustig”, stelt Nicolas mij gerust terwijl hij
nog wat koffie in een beker giet. “Zaterdag
is vaak de piekdag.” Dan wikkelen
we ons in onze winterjassen en wandelen
we de barre nacht in, met een tas
vol condooms, glijmiddel, visitekaartjes
en hiv-testen om de schouder.
Antwerpen is een heel andere stad
wanneer het donker is. De knipperende
blokletters van het Mediamarktlogo
werpen de straat afwisselend in een rode
en dan weer in een groene gloed. Aan
het station staat een rij taxichauffeurs uit
het raam te roken, maar er is niemand
die naar hun portier snelt, niemand die
op dit uur nog haast heeft. De drukke
winkelstraten waar je anders geregeld
een tegenligger tegen de schouder ramt,
zijn leeg, op enkele mannen na die in
joggingbroek tegen donkere winkelvitrines
leunen. In de cafés klinkt gedempte
muziek, het rommelige geroezemoes van
gesprekken, maar op straat is het stil.
"Mannen die op zoek zijn
naar seks, doen dat immers
steeds vaker in de veiligheid
van het internet"
Ook in het Antwerpse Stadspark, een
plek die ooit bekendstond om het vele
cruisen en de hoeveelheid sekswerkers
die er bij het vallen van de avond naartoe
trokken, is het donker. De lantaarnpalen
zijn maar op enkele plekken in
het park aangestoken, waardoor hele
delen van het park wegbrokkelen zodra
de zon ondergaat. Nicolas en Jasper
hebben dit al vaker gedaan en geven
toe dat het moeilijker is om op straat
iemand aan te spreken van wie ze denken
dat hij of zij sekswerk doet. Terwijl
je op het internet naar dollartekens kan
speuren om te achterhalen of iemand
al dan niet met sekswerk brood op de
plank krijgt, is dat in het echt een pak
moeilijker om te zien. “Wanneer mensen
’s avonds lang alleen op dezelfde plek
blijven rondhangen, kan dat een teken
zijn”, vertelt Jasper. “Vaak beginnen we
onze gesprekken door over iets luchtigs
te praten. Het hoeft niet meteen over
sekswerk te gaan, want zo kan je hen
ook afschrikken. Soms praten we eerst
wat over het weer. Iedereen heeft daar
zo zijn eigen strategie voor.”
Jasper herinnert zich dat er in 2014
een piek van cruisers en sekswerk was
in het Stadspark. “Toen hebben we hier
eens een groep van zes Marokkaanse
sekswerkers aangesproken.” Sindsdien
daalde het aantal sekswerkers dat
in het park rondhangt, wachtend op
90
Laat je
gratis testen
op hiv
Dinsdag 21-05-2019 Nautilus 15u-19u Avelgem
Donderdag 23-05-2019 Club 3000 18u-21u Brussel
Vrijdag 24-05-2019 Valentino 22u-02u Oostende
Vrijdag 24-05-2019 Herenhuis 22u-02u Antwerpen
Zaterdag 25-05-2019 Hessenhuis 23u-02u Antwerpen
Zaterdag 25-05-2019 Adonis 23u-02u Drongen
Zondag 26-05-2019 Kouros 16u-20u Antwerpen
Zondag 26-05-2019 Macho 09u-12u Brussel
I.s.m. European HIV-Testingweek 2019
Bekijk de agenda op www.swab2know.eu
Instituut voor Tropische Geneeskunde en Swab2know.eu
een mogelijke klant. Het park vloeide
langzaamaan leeg. “Pas op: op een
goede dag lopen we hier nog steeds
wat sekswerkers tegen het lijf, maar het
is niet meer zoals vroeger.” Mannen die
op zoek zijn naar seks, doen dat immers
steeds vaker in de veiligheid van het
internet. En hoewel het een positieve
evolutie is dat er minder mannen en
transgenders ’s avonds alleen op straat
rondhangen, waar ze veel vatbaarder
zijn voor homo- of transfoob geweld of
racistische reacties, heeft het hen ook
onzichtbaarder gemaakt. Die afstand
heeft het ook voor Boysproject moeilijker
gemaakt om met sekswerkers te
praten. “Als je mensen aanspreekt in het
park, kunnen ze je moeilijk negeren”,
zegt Nicolas. “Maar een online bericht
onbeantwoord laten, is natuurlijk geen
probleem.”
ONGEMAKKELIJKE BLIKKEN
In het park komen we, na er wat te
hebben rondgedwaald, toch een man
tegen. Hij staat te plassen tegen een
muurtje. “Zullen we nog een blokje om
wandelen?” vraagt Jasper, zijn manier
om te zeggen dat we de kat nog even
uit de boom kijken. De man is nog niet
bekend bij Boysproject. “We moeten ons
toch telkens nog even over een drempel
heisen om mensen aan te spreken; je wil
ook niemand tegen de borst stoten.”
Wanneer we de man wat later nog eens
passeren, staat hij naast zijn fiets te dralen.
Hij lijkt op iemand te wachten. Ook
Nicolas en Jasper zijn niet zeker wat ze
met de situatie moeten aanvangen. De
man lijkt op zijn beurt wat ongemakkelijk
te worden van de blikken die we
over onze schouder werpen. Ik raas als
een gek over het toetsenbord van mijn
smartphone, maar uiteindelijk verlaten
we het park weer, in de hoop dat we in
het café waar Jasper en Nicolas me nu
naartoe sleuren meer succes hebben.
Niet veel later komen we op straat een
man tegen in joggingbroek en een sweater
waarvan Nicolas en Jasper wél zeker
zijn dat hij geld verdient met sekswerk. Hij
krijgt een amicaal klopje op de schouder,
zegt dat hij volgende week nog eens
langskomt op kantoor. Ik zie hem nog net
onder een straatlantaarn doorlopen, terug
de nacht in. “Hij is geen risicoprofiel”,
zegt Jasper wat later, waarmee hij doelt
op mogelijk alcohol- of drugsgebruik, of
onveilige seks. “Hij is al jaren stabiel.”
Op weg naar het café wandelen we
door de rue de Vaseline, zoals die straat
door de jaren heen in de volksmond
is gaan klinken. Vroeger was het een
steegje waar de ene homobar vlak naast
de andere lag, waar je gemakkelijk
van de ene neonverlichte club naar de
andere kon zwalpen zonder daar de
halve stad voor te moeten doorkruisen.
Sinds de komst van het Radisson
Blu-hotel, zo gaan de geruchten, sloten
de cafés één voor één de deuren. De
gevels waarachter ooit gedanst, gekust
en jawel, allicht ook betaald werd voor
seks, gaan vandaag verscholen achter
gebarricadeerde deuren en gebarsten
ruiten, houten panelen die met graffiti
bespoten zijn.
Wanneer we uiteindelijk bij het café
aankomen waarvan Nicolas en Jasper
vermoeden dat er ook wel wat sekswerkers
aanwezig zullen zijn, horen we
Ariana Grande al van buiten ‘Thank U,
Next’ zingen. Het is een bijzonder gepast
lijflied voor mannen die hun Valentijn
op café besluiten door te brengen.
Aan de bar zit een enkeling van zijn
bier te nippen. Jasper holt naar buiten
en wanneer hij terugkomt, zegt hij dat
hij nog even met twee sekswerkers had
staan praten. Hij heeft de kaartjes met
informatie over Boysproject nog steeds
in zijn handen geklemd.
93
"Sekswerk is voor mij een job; ik doe
het niet omdat ik het plezierig vind.
Het is een manier om niet op straat
te belanden" – Nadia
Ook in Café Strange, de laatste plek waar we vanavond
neerstrijken, komt er na een tijd een sekswerker
naast ons aan de toog zitten. Hij draagt een
leren vest en heeft een zijden sjaaltje om zijn nek
geknoopt. Zijn biertje bestelt hij in het Frans. “Die
man woont al bijna twintig jaar zonder papieren
in Europa en België en heeft steeds overleefd door,
soms sporadisch, sekswerk te doen”, vertelt Nicolas
later. Met de ondersteuning van Boysproject heeft
hij nu broodnodige hiv-medicatie gekregen en een
procedure opgestart om na al die tijd verblijfsdocumenten
te krijgen.
“Bij Boysproject zien we eigenlijk maar een paar
gasten per jaar die niet uit pure noodzaak in
sekswerk zijn gestapt. Zij komen enkel af en toe
bij ons langs om condooms te halen of om bij de
dokter getest te worden op soa’s. De realiteit is
immers dat een organisatie als Boysproject vooral
mensen aantrekt die onze hulp echt nódig hebben.
Misschien zijn de mensen die niet uit noodzaak
aan sekswerk beginnen sterk genoeg op andere
vlakken waardoor ze onze hulp minder nodig
hebben?” Ook de man die naast ons was komen
zitten, verdwijnt gauw terug de nacht in wanneer
hij een oproep van een klant krijgt. Zijn onaangeroerde
bierglas blijft op de toog achter.
(OVER)LEVEN ALS SEKSWERKER
Op de avond zelf lukt het niet om uitgebreid met
een sekswerker te praten. De nacht is immers de
werkdag voor sekswerkers. Maar enkele dagen
later kunnen we wel met Nadia spreken, een trans
vrouw uit Colombia die al twaalf jaar in Antwerpen
geld verdient door haar lichaam te verkopen. Wanneer
ze zich in de zetel voor me nestelt, gooit ze
haar gsm nonchalant op tafel. Grindr staat open,
ze wacht op haar volgende klant.
Nadia volgde op zestienjarige leeftijd de liefde
richting Frankrijk, maar toen die relatie stukliep,
belandde ze op straat. Er zat niet veel anders op
dan haar lichaam te verkopen om weer een leven
op te bouwen. “Ik zeg ook altijd dat ik sekswerker
ben en géén prostituee”, klinkt het vastberaden.
“Dit is voor mij een job; ik doe het niet omdat
ik het plezierig vind. Voor een transgender uit
een kansarm milieu is het niet altijd gemakkelijk
om een job te vinden. Ik heb geen diploma en
spreek de taal niet, dat zijn hindernissen die je niet
zomaar overwint. Daardoor is prostitutie vaak het
enige werk dat trans personen kunnen doen. Het
is een manier om niet op straat te belanden. En
natuurlijk hebben alle hormonen die ik doorheen
de jaren heb geslikt en de behandelingen die ik liet
uitvoeren ook heel wat geld gekost.” Maar hoewel
Nadia sekswerk ooit als een tijdelijke oplossing zag,
is het stilaan een deel van haar leven geworden. Ze
lijkt zelf wat geschrokken wanneer ze vertelt dat ze
dit werk ondertussen al veertig jaar doet.
In het begin was er niemand die Nadia leerde
hoe het leven als straathoekwerker eraan toeging,
niemand die haar bijbracht hoe ze zichzelf en
haar gezondheid veilig kon stellen. “Dat was niet
gemakkelijk: er zijn veel mensen die racistisch of
homo- of transfoob zijn. Zeker als je er zo jong
in verzeild geraakt, is het vaak een parcours vol
tegenslagen en gevaarlijke situaties. Ik heb in het
verleden vaak van me laten profiteren en ik heb
veel scheve blikken gekregen.”
GEVAREN
Dat sekswerk allerminst een veilige sector is, bleek
vorig jaar nog maar eens uit de nieuwsstroom.
Toen werd een trans sekswerker in het Parijse Bois
De Boulogne aangevallen en ze overleed aan haar
verwondingen. Ook in het Nederlandse Arnhem
werd vorig jaar een trans sekswerker dood teruggevonden
in het appartement van een klant waar
ze die avond op visite was.
Nadia slaakt een diepe zucht wanneer ze aan
die nieuwsitems terugdenkt. “Sommige mannen
geraken in hun leven in een negatieve spiraal verwikkeld,
hebben hun job of hun zaak verloren of
staan op het punt om te scheiden en die frustratie
en onmacht mogen sekswerkers dan ontgelden. Ze
betalen voor seks en hebben daardoor het gevoel
dat ze álles mogen doen.”
94
Net omdat geweld en verbale agressie zo welig
tiert onder trans sekswerkers, werd er een
WhatsAppgroep in het leven geroepen waar Nadia
ook deel van uitmaakt. "Het is een manier om
elkaar te controleren. Als iemand van ons met
geweld te maken krijgt, kan iemand anders de
politie bellen. Met die groep hebben we echt al
levens gered, of houden we de vinger aan de pols
bij sekswerkers die met een depressie worstelen.
In de groep zitten trans sekswerkers van over heel
Europa: Duitsland, Frankrijk, Spanje, België, Nederland
en Italië.”
MET WRANG GEVOEL IN BED
Je zal maar enkele keren per maand je vrije zaterdagavond
opofferen om je aandacht en hulp te
verlenen aan enkele van de kwetsbaarste (en minst
zichtbare) schakels van de maatschappij. Ook
Jasper geeft toe dat hij soms met een wrang gevoel
in bed kruipt wanneer hij thuiskomt na een van zijn
nachtelijke wandelingen langs Antwerpse parken
en cafés. Initieel lacht hij het wat weg: “Ik ben
vooral uitgeput als ik thuiskom”, zegt hij. Maar nadien,
plots serieus: “Soms blijft je hoofd wel malen
wanneer je tijdens een wandeling iemand bent
tegengekomen die duidelijk onder invloed was, die
soms zelfs geen zinnen meer kon vormen en onze
hulp niet wou aanvaarden. Die situaties laten je
niet meteen los, nee.”
Om ook de sekswerkers die niet tot de trans
gemeenschap behoren wat meer eigen slagkracht
te geven, wordt er momenteel hard gewerkt aan
UTSOPI, een initiatief door en voor sekswerkers.
Met die jonge organisatie proberen ze de werk- en
leefomstandigheden van alle sekswerkers in België
te verbeteren door het thema sekswerk ook op de
politieke agenda te gooien. Maar ook het gebrek
aan ontmoetingsplekken voor sekswerkers moet in
de komende jaren weggewerkt worden.
Ook Nadia zet haar schouders onder dat initiatief.
“Het leven als sekswerker kan soms best eenzaam
zijn, dus extra ontmoetingsplekken zijn broodnodig.”
Dat is ook de reden waarom ze ooit voor het
eerst naar Boysproject afzakte. “Wanneer ik andere
sekswerkers hoorde praten over de dingen die ze in
het holst van de nacht hadden meegemaakt, dacht
ik soms: ‘Hé, dat is me ook overkomen, ik ben dan
toch niet zo alleen.’ Zulke ervaringen zijn ongelofelijk
waardevol.”
"Sommige mannen betalen voor seks
en hebben daardoor het gevoel dat
ze álles mogen doen"
- Nadia
MEER INFO
www.boysproject.be
95
COLUMN FLEUR PIERETS
Jeugd
Fleur Pierets is schrijver, kunstenaar, activist en publiceert het online magazine Et Alors?
Begin september komt haar eerste boek ‘Julian’ uit bij Das Mag.
Foto:Marijn Achten
96
“Ben je nog steeds lesbisch?” Het is een vraag die
ik vaak krijg sinds de dood van mijn vrouw Julian
en ik weet niet altijd hoe ik ze moet beantwoorden.
Niet omdat ik me plots onbewust ben van mijn
seksuele geaardheid, maar omdat ik hoe langer
hoe meer niet begrijp wat het uitmaakt.
Het hokjesdenken heeft me altijd zowel gefascineerd
als geïrriteerd, maar wat me voornamelijk
opvalt is dat het meer en meer een generatieconcept
blijkt te zijn. Zo kijk ik met onverholen
bewondering naar ‘de jeugd van tegenwoordig’ die
fluïditeit - in zowel gender als in levensvisie - als de
normaalste zaak ter wereld beschouwt.
Ik denk aan kunstenaars zoals de Belgische Stef
Van Looveren, wiens video-installaties, foto’s en
collages zich loskoppelen van het klassieke binaire
keurslijf en die een dialoog aangaan met het
maatschappelijk bepaalde concept van gender. Of
Martin(e) Gutierrez, die haar veelvuldige metamorfoses
- van onderwerp naar kunstenaar naar muze
- documenteert en daarmee de persoonlijke en de
collectieve identiteit en de genderrollen binnen een
relatie onderzoekt.
Simon(e) van Saarloos, jongste ‘Zomergast’ ooit
en voorstander van polyamorie. In haar boek ‘Het
monogame drama’ spreekt ze over monogamie als
een ‘contraproductieve houding die slechts een verstikkende
uiting is van onze hang naar veiligheid’.
Ze spelt haar naam Simon(e) en zegt daarover: “Ik
zet mijn E graag tussen haakjes omwille van een
meer poëtisch argument, namelijk dat alles wat
bepalend en van grote betekenis is, misschien wel
tussen haakjes plaatsvindt.”
Ook maatschappelijk valt me de verschuiving van
de oude patronen op. Als ik naar beelden kijk van
Anuna De Wever en Greta Thunberg zie ik hen
omringd met jongens die er zo te zien weinig last
van hebben dat hun voortrekkers vrouwen zijn.
Die hen niet aan de kant duwen omdat zij het, als
man, toch beter kunnen uitleggen. Zelfs de leuze
‘de toekomst is vrouwelijk’ is niet aan hen besteed,
want ze denken groter dan dat. Zij, met zijn allen,
hebben de magische formule ontdekt waarmee je
bij- van hoofdzaken onderscheidt. De toekomst is
genderloos en hun impact en kracht is bijgevolg
niet verwonderlijk.
Niet alleen op het vlak van gelijkheid, maar ook
op het vlak van lijf en leden maken jongeren
beslissingen die spreken over zelfexpressie en over
een diep inzicht in wie ze zijn en willen worden.
Jongens worden niet enkel meisjes en omgekeerd,
maar ook alles daartussenin wordt herdacht. De
wetenschap hobbelt ondertussen als een oud
paard achter de vooruitgang. Nog niet bij machte
buiten de binaire norm te denken en dus ook niet
in staat te begrijpen waarom een vriendin van me
testosteron neemt zonder een geslachtsverandering
te willen ondergaan. We spreken haar ondertussen
aan met ‘hij’ en de baard staat hem goed. Of die
prachtige vrouw die ik onlangs leerde kennen, die
besloten heeft geen afstand te doen van haar penis.
De hokjesdenker en regeltjesmaker duizelt bij
zoveel keuzes en eigenzinnigheid en Kafka laat zich
gelden wanneer alles concreet moet worden gemaakt
en op papier gezet. Ik applaudisseer echter
voor hun moed, hun doorzettingsvermogen en hun
vanzelfsprekende overtuiging hun eigen weg in te
slaan. Mij hoor je niet zeggen dat het vroeger beter
was of dat de jeugd niet weet wat ze wil, integendeel,
ik bekijk hen vol bewondering en hoop dat
iedereen een voorbeeld aan hen neemt.
Het is een groot verschil met de generaties voor
hen en het binaire concept dat wij van onze ouders
en grootouders hebben meegekregen. Ik ken
bijvoorbeeld veel neurotische mannen. En onzekere
mannen. Maar ik kan me er geen enkele bedenken
die, wanneer gepresenteerd met het glazen muiltje,
geen verhaal klaar heeft waarom het ondanks alle
twijfel de perfecte maat is. Wanneer het over macht
gaat, zijn vrouwen lange tijd chronisch ambivalent
geweest. Omdat we - ook in die zeldzame momenten
van macht - steeds moeite hadden met het te
nemen voor wat het was. Omdat het zo ongekend
was. En zo oncomfortabel.
Ik wijs hier echter niet met de vinger naar mannen,
noch naar vrouwen. Dat zou te makkelijk zijn, want
ik erken zowel de strijd als de verworvenheden.
Maar ik kijk wel met open vizier en blijheid naar
die meisjes en jongens van nu, die gelijkheid meer
en meer als vanzelfsprekend beschouwen. Cynisme
heeft geen bestaansrecht meer en angst is altijd
al een slechte raadgever geweest. Dus misschien
moeten we ons massaal proberen over te geven
aan die golf van fluïditeit. Het is niet dat we iets te
verliezen hebben.
En of ik nog lesbisch ben? Zodra iemand me
kan uitleggen waarom dat echt uitmaakt, zal ik
daar in alle eerlijkheid op antwoorden. Tot die
tijd schaar ik me bij diegenen die de toekomst
uitmaken.
97
VERKIEZINGEN 2019 ÇAVARIA
Verkiezingen 2019
De vier speerpunten van çavaria
Naar aanleiding van de Vlaamse, federale en Europese verkiezingen presenteert
çavaria, de Vlaamse belangenverdediger van holebi’s, transgender en intersekse
personen haar verkiezingsmemorandum. De voorgestelde maatregelen zijn essentieel
om tot een LGBTI+-inclusieve maatschappij te komen waarin iedereen zich
goed voelt en gelijke kansen en rechten geniet. Çavaria legt de focus daarbij op
onderwijs, welzijn, internationale solidariteit en een intersectionele aanpak.
Tekst: Jeroen Borghs
ONDERWIJS
Uit de schoolklimaatenquête van çavaria blijkt dat
meer dan veertig procent van de scholieren zich
onveilig voelt op school omwille van hun seksuele
oriëntatie. Een kwart van de scholieren vermijdt om
die reden de kleedkamers en toiletten op school.
Het onderwijs vormt de burgers van morgen en
is dé plaats om onze maatschappij duurzaam te
veranderen. We mogen niet toelaten dat kinderen
en jongeren zich daar onveilig voelen.
LGBTI+-acceptatie moet dan ook verplicht aan
bod komen de lerarenopleidingen. Seksuele en
genderdiversiteit moeten opgenomen worden in
de eindtermen van het lager onderwijs en alle
graden van het secundair onderwijs. Bovendien
moeten er middelen worden voorzien voor initiatieven
van jongeren zelf die inzetten op verbinding
zoals GSA’s (Gay Straight Alliances of Gender en
Seksualiteit Allianties), genderinclusieve infrastructuur
en stimulansen voor scholen om een inclusief
antipestbeleid te voeren.
Om de situatie te monitoren en het beleid bij te
sturen is het essentieel dat de schoolklimaatenquête
minstens om de vijf jaar herhaald kan worden om
evoluties te detecteren.
WELZIJN
De laatste decennia boekten we enorme vooruitgang
op juridisch vlak. Het mentaal welbevinden
van LGBTI+-personen evolueerde echter niet mee.
Onderzoek toont aan dat LGBTI+-personen over
het algemeen een lager welbevinden hebben
en een hoger risico lopen op suïcidale gedachten.
Çavaria wil een interfederaal actieplan dat
initiatieven rond welzijn van LGBTI+-personen
stimuleert in alle domeinen van de maatschappij.
Dat vraagt om doelgroepspecifieke maatregelen
maar ook om mainstreaming in de zorg- en
welzijnssector, een algemene reflex om LGBTI+belangen
overal in mee te nemen.
INTERNATIONALE SOLIDARITEIT
Wereldwijd zijn er meer dan zeventig landen waar
niet-heteroseksuele relaties worden bestraft. Die
groep wordt steeds kleiner maar toch zijn er een
aantal landen die onder invloed van de antigenderbeweging
verharden en een conservatief front vormen
tegen LGBTI+-rechten. België heeft altijd een
voortrekkersrol gespeeld op het internationale toneel
en moet zijn inspanningen op dit vlak nog opdrijven.
We vragen dat onze Vlaamse en Belgische vertegenwoordigers
respect voor LGBTI+-rechten
bovenaan de agenda zetten in internationale
betrekkingen. Binnen de Europese Unie moet er
een coherent meerjarenplan rond LGBTI+-rechten
komen. Onze ontwikkelingssamenwerking moet
LGBTI+-inclusief zijn en er moeten initiatieven worden
opgezet om LGBTI+-organisaties die in hun
land onderdrukt worden te versterken.
#ALLFORONE
Door aandacht voor LGBTI+-thema’s enerzijds op
een structurele manier in te bedden in het algemeen
beleid en anderzijds specifiek op de noden
van LGBTI+-personen in te spelen, garanderen
we een inclusief beleid met aandacht voor extra
kwetsbare groepen.
In onze superdiverse samenleving wil dat ook zeggen
dat we over de grenzen van onze eigen hokjes
heen kijken. Mensen bestaan immers uit veel meer
lagen dan enkel hun seksuele oriëntatie en genderidentiteit.
Waar verschillende vormen van discriminatie
en uitsluiting elkaar snijden, spreken we van
intersecties of kruispunten. De realiteit voor iemand
die verschillende vormen van discriminatie ervaart,
is complex en mogen we niet uit het oog verliezen.
The Belgian Pride focust met de slogan #AllforOne
op intersectionaliteit of kruispuntdenken. Çavaria
engageert zich alvast om intersectioneel en dus
inclusiever en verbindend te werken.
98
facebook.com/antwerppride
Niet op zoek
naar een avontuurtje,
maar naar een
serieuze relatie?
Change language