Attention! Your ePaper is waiting for publication!
By publishing your document, the content will be optimally indexed by Google via AI and sorted into the right category for over 500 million ePaper readers on YUMPU.
This will ensure high visibility and many readers!
40 JAAR GELEDEN: sjah Mohammed Reza Pahlavi verdreven De Verenigde Staten hebben een reputatie hoog te houden als het gaat om het onderdak bieden aan vorstelijke ballingen, die bovendien volop de ruimte krijgen om op Amerikaanse bodem activiteiten te ontplooien. Niet alleen geldt dat voor leden van de keizerlijke familie van Ethiopië maar eveneens voor die uit Iran, het land dat lange tijd bekend was onder de naam Perzië. De begin jaren 80 overleden laatste sjah rust in Egyptische bodem. Het was de toenmalige Egyptische president Anwar Sadat die de dolende vorst – na zijn tragische troonsafstand – onderdak gaf, ondanks heftige dreigementen van het nieuwe Iraanse regime dat zowel Sadat als de sjah een plaats toewenste op de ‘mestvaalt van de geschiedenis’. De sjah overleed aan kanker en zijn gezin vertrok naar de Verenigde Staten. Hiermee kwam op tragische wijze een eind aan een regeerperiode die zich kenmerkte door vele veranderingen. De in 1919 geboren Mohammed Reza Pahlavi verdeelde het land van grootgrondbezitters onder arme boeren en schonk ook grond van zijn familie. Zijn hervormingspolitiek werd bekend onder de naam ‘Witte Revolutie’. Grootgrond bezitters en reactionaire geestelijken werden zijn vijand en aan de andere kant van het politieke spectrum ondervond hij bovendien veel weerstand van communistische bewegingen. Zijn wantrouwen ten opzichte van al die tegenstanders leidde tot een despotisch regime dat zich handhaafde met behulp van een strak georganiseerde geheime dienst. Op persoonlijk vlak haalde de sjah menigmaal het wereldnieuws. Twee huwelijken eindigden in een echtscheiding omdat de echtgenotes hem geen zoon schonken. Het was zijn derde vrouw, de beeldschone Farah Diba, die zorgde voor de gewenste troonopvolger. Het huwelijk werd gezegend met vier kinderen. In 1967 kroonde de sjah zichzelf in een ceremonie vol pracht en praal en vier jaar later vierde het land het 2500-jarig bestaan van de Perzische monarchie op grootse wijze. Voor Nederland was prins Bernhard aanwezig bij de festiviteiten. De Iraanse vorst, die zich toen op het toppunt van zijn macht bevond, kon niet bevroeden dat aan zijn regering op gewelddadige wijze een eind zou komen. Maar de toenemende onvrede leidde tot een opstand, die steeds meer het karakter kreeg van een islamitische ommekeer. De sjah probeerde wanhopig en tevergeefs stand te houden maar moest uiteindelijk met zijn gezin vluchten. Na wat omzwervingen ontving uiteindelijk de Egyptische president de inmiddels doodzieke sjah en zijn gezin. Na de dood van de vorst werd diens oudste zoon Reza troonpretendent. De knappe prins volgde in de Verenigde Staten, waar het gezin was gaan wonen, een militaire opleiding. En vanuit dat land probeert hij de monarchie in Iran te herstellen. De oudste zoon van de laatste sjah mag zich verheugen in grote belangstelling vanuit de Amerikaanse politiek, ingegeven door de huidige spanningen tussen beide landen. Rampspoed blijft de familie echter achtervolgen. Jongste dochter Leila pleegde – getraumatiseerd door alles wat de familie had meegemaakt – in 2001 zelfmoord, evenals tien jaar later jongste zoon Ali-Reza. De spil- en praalzucht van het bloeddorstige keizersbewind leidde tot internationale afkeer 40 JAAR GELEDEN: keizer Bokassa gevallen De Centraal-Afrikaanse keizer Bokassa regeerde niet alleen als een absoluut heerser maar stortte zijn volk ook nog in bittere armoede en joeg schrik aan door een barbaars regime te vestigen in het land. Niet zelden was hij aanwezig bij martelingen van tegenstanders en het hardnekkige gerucht ging dat de vorst een kannibaal was, die zelfs mensenvlees serveerde aan zijn buitenlandse gasten. Begonnen als militair in het Franse Vreemdelingenlegioen greep Bokassa in 1966 de macht in zijn geboorteland, een voormalige Franse kolonie. Eind 1977 liet de voormalige sergeant zich tot keizer van het straatarme land kronen in een pompeuze ceremonie die in alle facetten leek op de kroning van keizer Napoleon. De voornaamste van zijn toenmalige zes vrouwen werd tot keizerin gekroond. De spil- en praalzucht van het bloeddorstige keizersbewind leidde tot internationale afkeer. De moord op schoolkinderen, waarbij de sadistische tiran aanwezig was, vormde de inleiding tot de uiteindelijke val van Bokassa in 1979. In een proces werd de voormalige keizer, die toen al naar het buitenland was gevlucht, veroordeeld tot de doodstraf. Jaren later leerde hij terug en deed hij een vergeefse poging opnieuw aan de macht te komen. Bokassa overleed in 1996 in zijn vaderland op 75-jarige leeftijd. Hij had jaren voor zijn overlijden nog geprobeerd wraak te nemen. De betrokkenheid van voormalig kolonisator Frankrijk bij zijn afzetting zorgde ervoor dat Bokassa zijn kennis over tal van dubieuze zaakjes ging delen met anderen. Dit bracht grote beroering te weeg in Frankrijk. De toenmalige president Valérie Giscard D’Estaing, ooit bevriend met Bokassa, bleek diamanten te hebben gekregen van de in die periode al zeer omstreden Afrikaanse heerser. Zo wist de gevallen vorst een schandaal te creëren dat mede heeft bijgedragen aan het verlies van de tot dan toe gerespecteerde Franse staatsman bij de eerstvolgende presidentsverkiezingen. FOTO’S GETTYIMAGES 80