27.05.2019 Views

Inkijkexemplaar Roadtripboek

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

NAMIBIË WACHTEN OP WATER<br />

1<br />

GEBAAND PAD DEADVLEI • Wees de massa’s in Deadvlei te slim<br />

af door te verblijven op de camping of in de Sossus Dune Lodge in het<br />

park, zodat je als eerste de dode vlakte kunt verkennen.<br />

HALLO! • Een giraf neemt poolshoogte in het Erindi<br />

Private Game Reserve, op slechts een paar uurtjes<br />

rijden van de hoofdstad Windhoek.<br />

meestal ’s nachts en overdag zet hij überhaupt<br />

geen stap.<br />

De onymacris unguicularis, een endemische<br />

kever, pakt het anders aan. ’s Ochtends<br />

vroeg klimt hij naar de rand van de duinen<br />

en houdt zijn lichaam in een hoek van<br />

45 graden. Al snel verzamelt de mist zich<br />

op zijn lichaampje en vormt langzaam een<br />

druppel. Zodra de druppel groot genoeg is,<br />

glijdt hij naar beneden, zo de bek van de<br />

kever in.<br />

En er is nog een ander laatste redmiddel<br />

voor de dieren als de regen uitblijft: rivierbeddingen.<br />

Al is hier in de Namibwoestijn<br />

al vier jaar geen noemenswaardige regen<br />

gevallen, de rvierbeddingen zijn nog opvallend<br />

groen. Bomen als de kameeldoorn<br />

hebben wortels die tot een ongelooflijke<br />

zestig meter diepte op zoek gaan naar<br />

water. Ze bereiken zo het ver weggezonken<br />

vocht van de stromende rivier van jaren<br />

geleden.<br />

Don’t wash me!<br />

Zo doorgewinterd als de antilope is om in<br />

de Namibwoestijn te overleven, zo’n moeite<br />

heeft de mens om zich hier staande te houden.<br />

Namibië (en heel zuidelijk Afrika) lijdt<br />

onder een droogte die al vier jaar aanhoudt.<br />

Drie keer is de regentijd zonder noemenswaardige<br />

regen voorbijgegaan.<br />

De watervoorraden van de steden zijn bijna<br />

uitgeput en hoofdstad Windhoek heeft zelfs<br />

de noodtoestand uitgeroepen. Door de stad<br />

rijden auto’s die bedekt zijn met rood stof,<br />

met daarin de met de hand geschreven<br />

waarschuwing ‘Don’t wash me!’, om de<br />

eigenaar eraan te herinneren geen water te<br />

verspillen. Ver weg van Windhoek zijn grote<br />

ondergrondse watervoorraden gevonden,<br />

maar voordat deze operationeel zijn en de<br />

pijpleiding naar Windhoek is aangelegd,<br />

zijn we tien jaar verder, en de hoofdstad<br />

heeft echt nu water nodig.<br />

Enkele dagen geleden spraken fotografe<br />

Louise en ik de eigenaren van de BuellsPort<br />

Lodge, die ook een werkende boerderij is.<br />

‘Voor de droogte hadden we driehonderd<br />

stuks vee,’ vertelt gids Evan, ‘maar de<br />

droogte hield maar aan. Om te voorkomen<br />

dat het gras tot op de wortel zou worden<br />

opgegeten en zich nooit meer zou kunnen<br />

herstellen, hebben we 250 koeien verkocht.<br />

Vijftig was het aantal koeien dat het land<br />

zou kunnen dragen.’ Hij zucht: ‘Althans,<br />

dat was het idee. Toen kwamen honderden<br />

zebra’s ons land op. Ze waren op de vlucht<br />

geslagen voor de droogte en vraten ons gras<br />

alsnog kaal. Wat kun je doen?!’<br />

Vroeger zag je in dit westelijke deel van<br />

Namibië links en rechts van de weg boerderijen,<br />

hekwerken, aluminium windmolens<br />

om water op te pompen, en vooral veel vee,<br />

ondanks het droge klimaat. Maar nu is<br />

alles leeg. De hekwerken zitten vol gaten<br />

of zijn omvergeblazen door de wind.<br />

De windmolens missen wieken en staan er<br />

troosteloos bij. Er is simpelweg niets meer<br />

te eten hier voor koeien. Maakt dat het<br />

landschap minder interessant? Niets van<br />

dat. De indrukwekkende vergezichten met<br />

bergketens, zandduinen en open vlaktes<br />

waar Namibië zo bekend om staat, zijn er<br />

nog steeds. En ze zijn nog steeds fantastisch<br />

mooi.<br />

Soms helpt de mens zelfs een handje mee.<br />

Omdat boeren in deze regio al vele jaren<br />

extreem moeilijk is, besloot de boer Albi<br />

Brückner begin jaren tachtig na een aantal<br />

regenseizoenen zonder regen zijn land<br />

12<br />

13


10<br />

NEPAL<br />

OP WEG NAAR MUSTANG<br />

Dit Tibetaans boeddhistisch<br />

koninkrijkje was<br />

eeuwenlang<br />

geïsoleerd van<br />

de rest van Nepal<br />

Verstopt achter het bergmassief<br />

van het onder trekkers befaamde<br />

Annapurnacircuit ligt een van de<br />

meest bijzondere en afgelegen gebieden<br />

van Nepal: Mustang. Dit Tibetaans boeddhistisch<br />

koninkrijkje was eeuwenlang<br />

geïsoleerd van de rest van het land, en<br />

heeft zijn Tibetaanse cultuur daarom<br />

grotendeels behouden. Het hooggelegen<br />

gebied is mystiek, ruig en desolaat, met<br />

dramatische rotslandschappen en mooie<br />

middeleeuwse dorpjes. Pas sinds 1992 is<br />

Upper Mustang opengesteld voor buitenlanders,<br />

en nog steeds is het aantal<br />

toeristen er beperkt. Verwacht dus weinig<br />

voorzieningen. Hoewel inmiddels in alle<br />

dorpen op de routes guesthouses zijn, is<br />

het nergens luxe. Tot voor kort was de<br />

regio alleen te bereizen voor trekkers,<br />

maar sinds enkele jaren loopt er ook een<br />

onverharde weg, zodat je nu ook met een<br />

jeep kunt reizen. Comfortabel is dat niet<br />

echt, maar het kan een goed alternatief<br />

zijn om tijd te winnen op de terugweg<br />

− de tien dagen waarvoor je een permit<br />

krijgt zijn net te weinig voor een ontspannen<br />

trekking. Let op: de Nepalese regering<br />

heeft plannen om een snelweg aan te<br />

leggen door Mustang, om zo China en<br />

Nepal met elkaar te verbinden. Een weg<br />

die ongetwijfeld grote veranderingen met<br />

zich mee zal brengen in het nu nog zo<br />

geïsoleerde gebied. Wie deze bijzondere<br />

wereld wil zien voordat het asfalt komt,<br />

gaat er dus het beste zo snel mogelijk<br />

heen. Onder de highlights: Tetang.<br />

Dit fotogenieke dorp ligt in een vallei die<br />

wordt omgeven door rode en zandkleurige<br />

kliffen. Het bestaat uit twee delen. Aan<br />

de ene kant een voormalig paleis waar nu<br />

koeien en enkele bewoners huizen, aan<br />

de andere kant een middeleeuws fort met<br />

daarbinnen een wirwar van smalle steegjes<br />

en instortende huizen die nog altijd worden<br />

bewoond. Bezoek ook het Lo-Ghyekar<br />

klooster. Dit oudste klooster van Upper<br />

Mustang, uit de achtste eeuw, ligt niet ver<br />

van het dorp Tsarang. Volgens de legende<br />

vermoordde de Tibetaanse Goeroe Rinpoche<br />

hier een demon. Achterin het klooster<br />

is een beeld in de muur van een boeddha,<br />

waarvan wordt gezegd dat die uit zichzelf<br />

is verschenen. Inderdaad, Upper Mustang<br />

is een plek vol verhalen.<br />

DEZE WEG IS STRAKS WEG<br />

Tot nog maar een jaar of acht geleden was<br />

de hoogvlakte van Mustang slechts te voet<br />

of te paard bereikbaar. Nu slingert er een<br />

onverharde weg door het gebied, alleen<br />

begaanbaar voor jeeps en vrachtwagens.<br />

Maar de Nepalese en Chinese overheden<br />

willen een heuse snelweg aanleggen.<br />

Links, met de klok mee<br />

ON THE ROAD<br />

Kokkin in het klooster in het gehucht Chosar.<br />

Een lama in opperste concentratie in Chosar.<br />

Het middeleeuwse plaatsje Tetang.<br />

De immer bepakte dorpsvrouwen dragen<br />

kleurige geweven omslagdoeken, die<br />

aangeven dat ze getrouwd zijn.<br />

42 43


IRAN<br />

WELKOM IN<br />

HET MILLION<br />

STAR HOTEL<br />

44 45


15 BOLIVIA MEER TUSSEN HEMEL EN AARDE<br />

Onze chauffeur Antonio oogt onzeker.<br />

De Salar de Coipasa, het zoutmeer<br />

waar we met de Land Cruiser<br />

overheen moeten, ligt vol met plassen<br />

water. Al zeker twee uur rijden we langs<br />

de oever, op zoek naar een goede plek om<br />

erop te kunnen. Op meerdere plaatsen<br />

is het zout zo vochtig dat auto’s er in<br />

vast zijn komen te zitten. Diepe kuilen<br />

verraden dat er lang is gegraven om ze<br />

los te krijgen. Pas nadat Antonio voor de<br />

zoveelste keer is uitgestapt om lopend<br />

de zoutkorst te verkennen, besluit hij het<br />

erop te wagen. Hoe verder we het meer<br />

oprijden, hoe dieper de plassen water.<br />

Ik begin me ongerust te maken. Weet<br />

Antonio wel waarmee hij bezig is?<br />

Mobiele telefoons hebben<br />

in deze uithoek van Bolivia<br />

geen bereik. Andere auto’s<br />

zijn we de afgelopen uren<br />

niet tegengekomen. Wat<br />

als we met pech stil komen<br />

te staan? Hier overnachten<br />

is onmogelijk, dan<br />

vriezen we dood. Door<br />

het ijskoude water lopen<br />

om hulp te halen, is geen optie. Ik zie de<br />

krantenkoppen al voor me: ‘Fotograaf en<br />

schrijver van Columbus doodgevroren in<br />

Bolivia’.<br />

We zijn onderweg over de Altiplano,<br />

de hoogvlakte in het zuidwesten van<br />

het land. De uitgestrekte regio, gemiddeld<br />

bijna vierduizend meter hoog, is het<br />

domein van de Aymara-indianen. Behalve<br />

in Bolivia woont dit volk van ongeveer<br />

twee miljoen mensen ook in de buurlanden<br />

Chili en Peru. De Aymara hebben een<br />

eeuwenoude cultuur, die de veroveringen<br />

Er zijn hier de<br />

afgelopen jaren<br />

niet meer dan tien<br />

toeristen geweest<br />

door de Inca’s en later de Spanjaarden<br />

goed heeft weerstaan. De indianen<br />

spreken een eigen taal en verbouwen<br />

gewassen, zoals quinoa, die van oorsprong<br />

vrijwel nergens anders ter wereld<br />

voorkomen. De meeste Aymara hebben<br />

zich de afgelopen eeuwen bekeerd tot<br />

het christendom, maar hun traditionele<br />

goden vereren ze ook. Een van de weinige<br />

rituelen die ze niet meer uitvoeren is het<br />

mummificeren van hun doden. Overal op<br />

de Altiplano zijn nog oude graftombes<br />

te vinden. Hun land barst ook van de<br />

natuurlijke rijkdommen. Naast quinoa,<br />

dat extreem voedingrijk is en de door<br />

de Inca’s ‘moeder van alle granen’ werd<br />

genoemd, komt ook de aardappel oorspronkelijk<br />

hier vandaan.<br />

De Spanjaarden namen de<br />

knol in de zestiende eeuw<br />

mee naar huis, waardoor<br />

de voedselzekerheid in<br />

Europa toenam. Ook is de<br />

Boliviaanse Altiplano rijk<br />

aan delfstoffen. Er wordt<br />

onder meer lood, zink<br />

en goud gewonnen.<br />

De helft van de wereldwijde voorraad aan<br />

lithium, het beste metaal om accucellen<br />

van te fabriceren, is naar schatting hier te<br />

vinden. Ik wil met eigen ogen zien hoe de<br />

Bolivianen al die natuurlijke rijkdommen<br />

winnen. En proeven wat voor gerechten<br />

ze van hun gewassen maken. Maar eerst<br />

moeten we levend van dit zoutmeer<br />

afkomen.<br />

Super Food<br />

De quinoa-oogst is in volle gang op de<br />

Altiplano. Overal op het platteland zijn<br />

BORRELTIJD • Door vulkanische activiteit in de bodem zijn op<br />

meerdere plaatsen in Nationaal Park Sajama geisers te vinden.<br />

Terwijl het buiten vriest, kookt het uit de grond opborrelende water.<br />

62<br />

63


16<br />

TADZJIKISTAN<br />

HIGHWAY TO HEAVEN<br />

Hoogteziekte,<br />

aardverschuivingen,<br />

verdwaalde jakken?<br />

Je neemt ze allemaal op de koop toe<br />

Over een lengte van bijna 2500 kilometer<br />

slingert de Pamir Highway,<br />

de op een na hoogste internationale<br />

autoweg ter wereld, door de bergen van<br />

Centraal-Azië. Hoogteziekte, aardverschuivingen,<br />

verdwaalde jakken − je neemt ze<br />

allemaal op de koop toe voor een letterlijk<br />

en figuurlijk adembenemend avontuur<br />

door een van de meest ongerepte gebieden<br />

op aarde. Maar voor een van onze<br />

favoriete trajecten ga je even weg van de<br />

weg. Vanuit het Bulunkul-meer loopt de<br />

officiële route van de Pamir Highway naar<br />

de Tadzjiekse provinciehoofdstad Khorog.<br />

Verlaat echter de Highway voor twee<br />

dagen voor een omweg door de groene<br />

Whakanvallei, die de bevolking rijkelijk<br />

voorziet van verse groenten en fruit. Hier<br />

heerst een prettig klimaat en de zon schijnt<br />

uitbundig – de jassen kunnen uit. Behalve<br />

enkele fietsers kom je naar alle waarschijnlijkheid<br />

geen enkele buitenlander tegen.<br />

De weg verandert in een ruig pad van zand<br />

en steenslag – je 4x4 komt goed van pas<br />

terwijl jij of je chauffeur met grote behendigheid<br />

langs hoge rotswanden en diepe<br />

afgronden manoeuvreert. Je passeert eerst<br />

nog de Harguspas op 4344 meter en daalt<br />

dan over een stuk van dertig kilometer<br />

ruim 1500 meter totdat je de grensrivier<br />

Panj bereikt. Rechts is Tadzjikistan met<br />

het Pamirgebergte, links ligt Afghanistan<br />

met het Hindukushgebergte. Op sommige<br />

plekken is de rivier slechts enkele<br />

meters breed, waardoor je makkelijk met je<br />

Afghaanse overburen zou kunnen communiceren.<br />

Toch zijn de onderlinge contacten<br />

beperkt. Er zijn geen officiële grensovergangen,<br />

maar wel relatief veel militairen<br />

om de grens in de gaten te houden.<br />

De angst aan de Tadzjiekse kant voor terroristische<br />

groeperingen is diep geworteld.<br />

Soms worden delen van de Pamir Highway<br />

en de Whakanvallei zelfs enkele dagen<br />

afgesloten voor buitenlanders. Laat je goed<br />

informeren en niet uit het veld slaan − de<br />

250 kilometer lange rit naar Khorog langs<br />

de slingerende Panj-rivier is puur genieten.<br />

Aan de Afghaanse kant van de rivier zie je<br />

mannen op ezeltjes voortsjokken en vrouwen<br />

de was doen. Je maakt tussenstops bij<br />

de ruïnes van een boeddhistische stoepa<br />

in Vrang en verkent de omgeving van het<br />

door de tijd vergeten Jalang.<br />

PIEKEN EN DALEN<br />

Na het passeren van de Harguspas op ruim<br />

4300 meter volgt een steile afdaling naar<br />

de Wakhanvallei. Eenmaal 1500 meter lager<br />

kunnen de handschoenen en de winterjas uit.<br />

Links, met de klok mee<br />

ON THE ROAD<br />

Tussen april en september trekken<br />

Kirgizische nomaden met hun vee naar de<br />

groene grasweiden.<br />

In onze zomermaanden slaan de Kirgizische<br />

nomaden hun yurts op in de groene valleien.<br />

Ook in Tadzjikistan maken jakken een<br />

onmisbaar onderdeel uit van het dagelijkse<br />

leven.<br />

Aan de oever van het Rangkulmeer.<br />

72 73


ITALIË<br />

DE ZOETHEID VAN<br />

HET NIETSDOEN<br />

IN SARDINIË<br />

74 75


ITALIË DE ZOETHEID VAN HET NIETSDOEN IN SARDINIË<br />

17<br />

ALS IN AFRIKA • Het berggebied Supramonte is met zijn grote hoogteverschillen en<br />

onverharde paden met grote losliggende keien eigenlijk alleen te voet of per elektrische<br />

fatbike te verkennen. Op de achtergrond de 1300 meter hoge Monte Novo San Giovanni.<br />

TURKOOIZEN OVERLOAD • De baai van Orosei is een speeltuin voor kajakkers, die<br />

vanaf Cala Gonone noordwaarts peddelen langs verborgen baaitjes, zand- en kiezelstranden,<br />

grotten en − maar dan ben je wel drie dagen onderweg − de beroemde puntrots Aguglia.<br />

inderdaad goed te kennen. Niet achter<br />

de geraniums blijven zitten maar altijd<br />

buiten met vrienden zijn. Maar dan<br />

vertelt Antonio ons dat er weinig werk<br />

is. Dat zal wel de reden zijn waarom hier<br />

ook zo veel jongemannen de hele dag<br />

buiten hangen. Hoe mooi Sardinië ook<br />

is, hier geboren worden kent duidelijk<br />

zijn uitdagingen. Niet iedereen zal kunnen<br />

vertrekken om een beter leven voor<br />

zichzelf te creëren op het vasteland of in<br />

een ander land, en dan moet je het doen<br />

met wat er is. Je wordt dan bijvoorbeeld<br />

boer. Of visser. Of herder. Of je gaat in<br />

het toerisme werken. Heel veel andere<br />

mogelijkheden lijken er niet te zijn.<br />

En al helemaal niet in dit deel van<br />

het eiland.<br />

De Supramonte, waar we willen gaan<br />

fietsen, is een onherbergzaam gebied.<br />

Herders namen vroeger hun kuddes<br />

hier mee naartoe om ze te laten grazen.<br />

Ze bleven dan wekenlang weg en sliepen<br />

in eenvoudige hutten die ze zelf gebouwd<br />

hadden met behulp van de materialen die<br />

voorhanden waren: jeneverbeshout en<br />

stenen. Overal in de Supramonte zie je<br />

deze herdershutten staan en je kunt zelfs<br />

trails volgen die herders vroeger liepen.<br />

Ons vervoermiddel in het gebergte is<br />

een elektrisch ondersteunde fatbike.<br />

Niet omdat we deze fiets met extra brede<br />

banden hip vinden, maar omdat de<br />

paden waar je in de Supramonte op fietst<br />

zo steil omhoog voeren en zo bezaaid<br />

zijn met rotsen en keien, dat een gewone<br />

mountainbike het al snel zou opgeven.<br />

Een van onze rugzakken is gevuld met<br />

lokale producten uit de supermarkt:<br />

druiven, zachte geitenkaas, brood,<br />

veel water en een picknickkleed. In de<br />

andere rugzak zitten reparatiespullen<br />

voor de fiets. De scherpe stenen zouden<br />

een lekke band kunnen veroorzaken,<br />

maar de verhuurder geeft aan dat dat<br />

bijna onmogelijk is met de dikke banden<br />

van een fatbike. De fiets van Matthijs<br />

heeft een gps met een trail die we gaan<br />

volgen. Het eerste stuk klimt meteen<br />

vele honderden meters omhoog. De fiets<br />

voelt alleen al door de dikke banden<br />

en de accu zwaar. Dit stuk omhoog was<br />

voor mij al onhaalbaar geweest zonder<br />

elektrische ondersteuning. We slaan de<br />

onverharde paden in en zien meteen,<br />

in de verte, de indrukwekkend hoge<br />

wanden van de Supramonte.<br />

Op safari met vee<br />

De fatbike blijkt een goede zet te zijn<br />

geweest. Overal om ons heen zien we<br />

tafereeltjes die waarschijnlijk geheel<br />

aan ons voorbij waren gegaan als we<br />

in de auto hadden gezeten. Niet dat je<br />

hier met de auto mag komen, maar toch.<br />

Koeien die beschutting hebben gezocht<br />

in de schaduw schrikken zich rot als<br />

wij ineens langskomen. Kuddes langharige<br />

schapen grazen vredig, gehoed<br />

door blaffende honden (sinds de komst<br />

van de auto hoeven de herders er niet<br />

constant bij te zijn). We horen geritsel in<br />

de struiken en zien vervolgens hagedissen<br />

wegschieten. Zwart-witte kraaien<br />

zitten hoog in een boom, in een nest met<br />

kuikens. En paarden rennen verschrikt<br />

weg, zoals paarden eigenlijk altijd doen.<br />

78 79


ZWITSERLAND IN DE WOLKEN VAN GRAUBÜNDEN<br />

DWARS DOOR DE ARDENNEN BELGIË<br />

24 25<br />

PIEKFIJN Een ibex ofwel alpensteenbok bij het bergmeer Lej Languard • De via ferrata<br />

(Italiaans voor ijzeren weg) naar de 3146 meter hoge bergtop Piz Trovat.<br />

EVEN STOOM AFBLAZEN Stoomtrein tussen de plaatsjes Mariembourg en Treignes.<br />

• De wandeling door de vallei van de Ninglinspo is zonder meer een van de mooiste van België.<br />

De hoge pieken in ‘winterwonderland’<br />

Graubünden, Zwitserlands grootste<br />

kanton, kietelen op sommige plekken<br />

de wolken. Gelukkig is het sky is the<br />

limit-gevoel niet voorbehouden aan het<br />

winterseizoen. Je belandt hier in de zomer<br />

in een waar outdoorparadijs; je kunt gaan<br />

hiken, mountainbiken, bergbeklimmen,<br />

canyonen en zelfs paragliden. Om van de<br />

gebaande paden te blijven, volg je onze<br />

tips op. Start in Zürich en rijd per auto<br />

naar het pittoreske Scuol, bekend om zijn<br />

waterbronnen. Geniet onderweg van de<br />

prachtige Füelapas, een voorproefje op<br />

wat Graubünden qua landschap te bieden<br />

heeft. Maak de ‘oversteek’ naar Italië<br />

door de nauwe doorgang in Val d’Uina,<br />

voorheen een smokkelroute. De eveneens<br />

verbluffende Ofenpas, dwars door het<br />

Zwitsers Nationaal Park, biedt vervolgens<br />

een bruggetje naar de regio Val Müstair.<br />

Valchava of het bekendere Santa Maria is<br />

een uitstekende uitvalsbasis om het<br />

ongerepte natuurgebied Biosfera Val Müstair<br />

te ontdekken. Terug in het dal volg je<br />

de rivier Inn naar Pontresina, het aantrekkelijke<br />

startpunt van wandel- en klimtochten<br />

in de omgeving, waaronder het<br />

immense Berninamassief. Rijd daarna door<br />

naar het authentieke Bivio (sla St. Moritz<br />

dus over) en leer over de geschiedenis van<br />

de Septimerpas en Julierpas voordat je de<br />

weg vervolgt richting Savognin. Maar niet<br />

voordat je de dieren en planten van het<br />

plateau Alp Flix hebt verkend. Dit op bijna<br />

tweeduizend meter hoogte gelegen plateau<br />

wordt omringd door besneeuwde toppen<br />

vol kabbelende beekjes en serene meertjes.<br />

Het veenlandschap wordt gerekend tot de<br />

meest biodiverse gebieden van Zwitserland.<br />

Treinfanaten nemen een kijkje bij het<br />

Landwasserviaduct waarover treinen zich<br />

een weg banen door het gebergte. Even ten<br />

westen ligt een bijzonder natuurfenomeen:<br />

de Viamala, een hoge uitgesleten kloof.<br />

Durfallen begeven zich in het ijskoude<br />

water voor een spannende glijdpartij<br />

oftewel een canyoningtocht. Canyoning<br />

is in feite het volgen van rivieren in diepe<br />

kloven (canyons) met behulp van verschillende<br />

technieken: lopen, klimmen,<br />

springen, abseilen, zwemmen en glijden.<br />

De laatste stop is populaire zomer- én<br />

winterbestemming Flims-Laax, in het dal<br />

waar de Rijn zijn oorsprong kent. Waai uit<br />

op de bospaden rondom de ietwat toeristische<br />

Caumasee en Crestasee. Overgebleven<br />

Zwitserse francs ‘loos’ je tenslotte in de<br />

kantonhoofdstad Chur, voordat je terugkeert<br />

naar Zürich.<br />

Ze zijn groen, vlakbij, en het ideale<br />

weekendje of weekje weg. Toch<br />

worden de Belgische Ardennen vaak<br />

over het hoofd gezien. Laat je verleiden<br />

door, in de woorden van Casanova, ‘een<br />

van de zonderlingste streken van Europa’.<br />

Met de Ardennen wordt het gebied<br />

aangeduid dat onder de rivieren Samber<br />

en Maas ligt. Rivieren als de Ourthe en<br />

de Lesse kronkelen door beboste valleien<br />

en het ongerepte landschap vormt het<br />

ideale decor voor avontuurlijke uitjes in de<br />

natuur. Daar komt nog bij dat de dorpen en<br />

verstilde gehuchten uitermate charmant en<br />

authentiek zijn, je her en der eeuwenoude<br />

kastelen en burchten kunt bezoeken en de<br />

Belgen bekendstaan om hun grote ‘goesting’<br />

in lekker eten en stevige bieren.<br />

Begin in de provincie Luik met een wandeling<br />

langs de enige bergrivier die België rijk<br />

is en ga beverburchten spotten. In het zog<br />

van een natuurgids kun je op excursie gaan<br />

om de bouwwerken te bewonderen. Zorg<br />

ervoor dat je hoge regenlaarzen aantrekt –<br />

je zakt regelmatig kniediep in het zompige<br />

veen. En besef dat de kans zo goed als nul<br />

is dat je de bevers zelf te zien zult krijgen.<br />

Pas als het duister valt, komen de dieren<br />

tevoorschijn. Steek vervolgens de provincie<br />

Luxemburg al wandelend door tijdens een<br />

hike over de Transardennaise. De route die<br />

vanuit de toeristische uitvalsbasis La Roche<br />

naar de burcht van Bouillon loopt er eentje<br />

is van 160 kilometer aan bos-, land- en<br />

dorpsweggetjes waar je vaker niet dan wel<br />

mensen tegenkomt. Europ’Aventure zorgt<br />

ervoor dat je bagage netjes vervoerd wordt<br />

tussen je verschillende slaapplekken. En<br />

heb je geen zin om zelf accommodatie te<br />

regelen, dan kunnen zij dat ook nog voor<br />

je doen. Wie het volledige traject wil<br />

wandelen, is zeven dagen zoet. Mag het<br />

wat sneller gaan, dan volg je met een<br />

mountainbike of te paard een aangepaste<br />

route, europaventure.be.<br />

Laad vervolgens je batterijen op in het<br />

diepe zuiden met een bezoekje aan de<br />

zoutgrot in Aubange en versterk de innerlijke<br />

mens bij de abdij van Orval.<br />

De monniken hebben liever niet dat er<br />

te veel over hen wordt geschreven; de<br />

populariteit van hun bier is omgekeerd<br />

evenredig met het aanbod. ls je innerlijke<br />

mens nog niet helemaal versterkt door<br />

het abdijbezoek en het bier, volg dan het<br />

stroompje tot in het piepkleine grensgehucht<br />

Chameleux. In de pretentieloze<br />

bistrot de terroir (eetcafé met streekproducten)<br />

eet je geweldig lekkere forel,<br />

recht uit de vijvers van de abdij.<br />

106 107


KIRGIZIË DE ONTDEKKING VAN DE HEMEL<br />

26<br />

teerde Audi’s en Mercedessen ons ver<br />

boven de limiet voorbij. Maar oom agent<br />

gunt ze geen blik waardig; rijke bestuurders<br />

in een chique Pajero zijn niet te versmaden.<br />

‘Ticket!’ roept hij, terwijl hij in de houding<br />

schiet. Hij onderdrukt zichtbaar<br />

een glimlach.<br />

‘Ticket ni nada,’ zeg ik routineus. Het is<br />

inmiddels de derde keer dat we worden<br />

aangehouden. Andere keren hadden we<br />

geen lichten aan en haalden we iemand<br />

in − zware vergrijpen in een land waar<br />

de lokale bevolking ogenschijnlijk zonder<br />

verkeersregels rijdt. De politieman kijkt<br />

me aan, heft zijn hoofd ietsje hoger, en<br />

buldert: ‘SJTRAF! 500 som!’<br />

Fijn, de onderhandeling is begonnen.<br />

‘Njet!’ zeg ik nors. ‘100 som.’<br />

Hij kijkt naar zijn Kirgizische collega’s<br />

achter hem. Opnieuw de glimlach:<br />

er moet wel wat te verdelen zijn. ‘400!’<br />

We handjeklappen op driehonderd. Als ik<br />

wat harder had gebulderd, zou tweehonderd<br />

ook zijn gelukt. Maar zijn<br />

pretoogjes maken me<br />

week. Ik schuif hem het<br />

geld toe, omgerekend vier<br />

euro, ontvang zijn knikje<br />

en rij verder. Kirgizië is<br />

weliswaar al enige jaren<br />

een democratie, maar<br />

oude Sovjetgewoonten<br />

zijn nog niet versleten. Corruptie bij<br />

plaatselijke dienders en militaire wachtposten<br />

zit als een printplaat in hun brein<br />

gesoldeerd. Gelukkig gebruiken ze hun<br />

macht met een soort vrolijkheid, minder<br />

grimmig dan bij collega’s in buurlanden<br />

als Oezbekistan of Kazachstan. Een aanvaring<br />

met de machthebbers is hier eerder<br />

een geestig klein avontuur dat een<br />

mooi verhaal oplevert. Geef een knipoog<br />

en wat zakgeld, en een minuut later sta je<br />

Even niet opletten<br />

en je breekt<br />

een wielas<br />

met ze te dollen en geven ze tips voor de<br />

mooiste locaties en de beste wegen.<br />

Op jacht met adelaars<br />

De jeep valt stil voor de blauwwitte poort<br />

van Ishenbek Kederov. Hij jaagt al 33 jaar<br />

met adelaars en voor veertig dollar laat<br />

hij zijn levende vlieger op. In de zomermaanden<br />

dan; vanaf oktober gaat hij met<br />

het beest op jacht in de bergen. Vossen,<br />

marmotten en konijnen vangt Janar −<br />

zoals de vogel heet − voor Ishenbek.<br />

Eén keer nam hij zelfs een wolf te grazen.<br />

Zijn Napelsgele klauwen, taai als stroef<br />

rubber, grijpen de wolf in volle vlucht bij<br />

bek en nek. Nagels zo groot als mijn pink<br />

zetten zich vast in het vlees, waarna wolf<br />

en Janar een robbertje worstelen in het<br />

gras. De afgetrainde hond van Ishenbek<br />

geeft zo snel hij kan ondersteuning om<br />

het karwei af te maken.<br />

Jagen met adelaars is een oeroud gebruik<br />

onder nomaden in Centraal-Azië.<br />

Sommige archeologen hebben aanwijzingen<br />

gevonden dat ‘adelaarjagers’<br />

al ver voor de jaartelling<br />

actief waren. Berkutchi,<br />

zoals het jagen in het<br />

Kirgizisch wordt genoemd,<br />

is een levensvervulling<br />

omdat de relatie tussen de<br />

meester en de vogel volledige<br />

toewijding vereist in<br />

een wederkerige relatie. Zoals de meester<br />

een vogel traint, zo gaat een Kirgizisch<br />

gezegde, traint de vogel zijn meester.<br />

Janar is vijf jaar oud en al sinds zijn<br />

kuikenfase onder de hoede van Ishenbek.<br />

Het is de vierde adelaar van de ‘beroemde’<br />

58-jarige inwoner van Kaji-Say −<br />

iedereen in het dorp kent hem. Op zijn erf<br />

ligt een drie meter diepe betonnen put<br />

van vijf bij vijf meter. Onderin struint<br />

een droevig ogende, maar schitterende<br />

HOGE HOED • Op de weg naar de stad Kazarman houdt Nurlan de wacht voor een klein<br />

natuurpark. Er staat een slagboom waar auto’s zomaar onder door kunnen. Vrachtwagens<br />

hebben echter de hulp nodig van deze oude baas om de boom te heffen.<br />

114<br />

115


VERENIGDE STATEN INDIANENVERHALEN UIT NAVAJOLAND<br />

31<br />

verkopen beter, omdat die passen bij de<br />

vooroordelen van toeristen. Tja, het levert<br />

prachtige ambachtelijke voorwerpen op.<br />

Én werkgelegenheid voor wie graag in dit<br />

godvergeten gebied wil blijven wonen.<br />

En dat geldt voor de meeste Navajo. Dus<br />

waarom zou je daar iets op aan te merken<br />

hebben?<br />

We rijden de zoveelste hoek om. Gillen<br />

tegelijkertijd: ‘Woooow!’ Plots verschijnt<br />

hét beeld dat hoort bij het woord ‘roadtrip’.<br />

We scheuren over een lange, rechte<br />

weg die iets naar beneden helt, door een<br />

vlak, dor landschap met roodverschroeide<br />

aarde. Aan de horizon steken gigantische,<br />

rechthoekige roodbruine rotsen omhoog<br />

uit het landschap, als gebouwen. Even<br />

verder, op het terras van het hagelnieuwe<br />

View Hotel, is het uitzicht zo mogelijk nog<br />

filmischer. Drie gigantische rotsen verheffen<br />

zich majesteitelijk<br />

boven de zinderende, rode<br />

savanne. We zetten een<br />

cowboyhoed op ons hoofd<br />

en steken een peuk op.<br />

Dat hoort op deze plek,<br />

dat voelen we meteen.<br />

We zijn in Monument Valley,<br />

dat iedereen kent zonder<br />

het te weten, omdat<br />

er zoveel Hollywoodproducties en oude<br />

westerns zijn opgenomen. Maar goed, hier<br />

wónen dus mensen. Navajo. Zoals Karin<br />

Black, gekleed in jeans, geruite blouse en<br />

baseballcap, die ons met een jeep rondleidt<br />

door ‘haar’ vallei. Karins huis staat<br />

een paar rotsen verderop. Ze lacht om<br />

onze verbazing, zoals ze constant om alles<br />

lacht. ‘Of ik net zo mooi uitzicht heb? Dat<br />

weet ik niet! Die rotsen zijn normaal voor<br />

mij!’ Wel heeft ze voor elke vorm in het<br />

landschap een naam. ‘Stagecoach’, ‘Castle<br />

Butte’, ‘Coffee and Tea Pot’. De meeste zijn<br />

geïnspireerd op hun vorm, of op films, die<br />

Woooow!<br />

Plots verschijnt hét<br />

beeld dat hoort bij het<br />

woord ‘roadtrip’<br />

Karin allemaal gezien heeft. Dan komen<br />

we bij een 91 meter hoge zandsteenpilaar<br />

die ‘Totempaal’ wordt genoemd.<br />

‘Ah, die heeft zeker een spirituele betekenis<br />

voor jullie?’ probeer ik. ‘Nee, hoor,’<br />

lacht Karin. ‘Navajo hebben geen totems.<br />

Het is gewoon om hoe hij eruit ziet. Maar<br />

weet je wie de enige is die de Totempaal<br />

heeft beklommen? Clint Eastwood, voor<br />

de film The Eiger Sanction. Hij heeft<br />

bovenop de top gedineerd!’ Karin schaterlacht.<br />

Ze weet nog een goede anekdote.<br />

Onlangs werd hier de remake van Tonto<br />

and the Lone Ranger opgenomen, met<br />

Johnny Depp als indiaan in de hoofdrol.<br />

Karin: ‘Ze hebben hem voor de film een<br />

dooie kraai op het hoofd gezet. Dat heeft<br />

niets met onze cultuur te maken!’ Of Karin<br />

zich niet beledigd voelt? ‘Welnee, we hebben<br />

de grootste lol gehad. Johnny Depp<br />

kan ook totaal niet paardrijden.<br />

Hij werd gefilmd op<br />

een neppaard op een kar<br />

en is zelfs dáár twee keer<br />

vanaf gevallen!’ Nu moeten<br />

ook wij smakelijk lachen.<br />

Een indiaan die niet kan<br />

paardrijden!<br />

Bijzondere indiaan<br />

En toch: is er dan niets in dit prachtige<br />

landschap wat iets méér betekent voor<br />

Karin als Navajo? ‘Natuurlijk wel’, antwoordt<br />

ze. ‘Kijk om je heen.’ Ik kijk en zie<br />

de rotsen, de droge aarde. En planten.<br />

Ineens zie ik duizenden planten, die me<br />

eerder totaal niet opgevallen waren.<br />

‘Élke soort die je hier ziet gebruiken we<br />

in onze ceremonies.’ Karin kijkt voor het<br />

eerst serieus. Ik wijs de dichtstbijzijnde<br />

aan. ‘Die plant gebruiken we bij de heilige<br />

kinaalda-ceremonie, als een meisje<br />

vrouw wordt. Het wordt met blauwe<br />

maïs in een oven in de grond gestopt om<br />

RIJDEN EN ROSSEN • Vanaf het moment dat hij kon rijden, galopeert John dagelijks<br />

op zijn paard door de heuvels achter zijn huis in de buurt van Three Turkey Canyon.<br />

Het land is al minstens drie generaties in zijn familie.<br />

132<br />

133


VERENIGDE STATEN INDIANENVERHALEN UIT NAVAJOLAND<br />

31<br />

XXL • De Grand Canyon is zo gigantisch lang (435 km) en breed (15 tot 29 km)<br />

dat je het bijna niet kunt bevatten. Dat gevoel wordt versterkt omdat je<br />

dankzij de droge lucht onmetelijk ver kunt kijken.<br />

134 135


LAOS PROEF HET NIRWANA<br />

37<br />

landers het leven wanneer ze tegen alle<br />

waarschuwingen in zonder gids nieuwe<br />

grottenstelsels proberen te ontdekken.<br />

Ze raken de weg kwijt, de batterij van de<br />

zaklamp raakt leeg en pas weken later<br />

worden ze − te laat − teruggevonden.<br />

Toen Louise en ik gisteren een van de<br />

vele grotten bezochten, vond ik de tocht<br />

door nauwe gedeeltes waar we ons doorheen<br />

moesten wurmen, de toenemende<br />

warmte hoe dieper je de<br />

grot ingaat en het steeds<br />

lager wordende zuurstofgehalte<br />

angstaanjagend.<br />

Slow travel<br />

We groeten de man en<br />

fietsen verder over de<br />

hobbelige weg, die me<br />

doet denken aan de<br />

hoofdweg van Laos naar<br />

het noorden. Vorige week<br />

legde ik ’m met een<br />

terreinwagen af −<br />

kotsmisselijk werd ik<br />

gedwongen geregeld een tussenstop<br />

maken. Maar goed, het positieve is<br />

dat er in elk geval een gering aantal<br />

geasfalteerde wegen is in Laos. In de<br />

tijd dat wij op tv Miami Vice keken met<br />

Sonny Crockett en Ricardo Tubbs die in<br />

hun Ferrari Testarossa Miami (on)veilig<br />

maakten, deed je er een volle maand<br />

Decennialang was een<br />

tandenstokerfabriek<br />

een van de<br />

grootste bronnen van<br />

buitenlandse valuta en<br />

de enige industrie<br />

van het land<br />

over om met je ossenkar van de hoofdstad<br />

Vientiane de 150 kilometer naar<br />

Vang Vieng af te leggen. Waar buurlanden<br />

Vietnam, China en Thailand vol gas<br />

de toekomst omarmen, kiest Laos voor<br />

een veel behoedzamere, langzamere<br />

route. Of zoals een man uit de oude<br />

koninklijke hoofdstad Luang Prabang<br />

tegen mij zei: ‘Wij willen helemaal niet<br />

mee met de snelheid en groei van China.<br />

Wij zijn eenvoudige mensen,<br />

wij hebben niet zo<br />

veel eisen. Wij willen alles<br />

in ons eigen tempo doen<br />

en laten ons niet opjagen.’<br />

Het gevolg zie je als je<br />

op de slow boat van de<br />

grens van Thailand over<br />

de Mekong naar Luang<br />

Prabang vaart. Aan de ene<br />

kant de vele lichtjes en<br />

alle activiteit van Thailand,<br />

en complete duisternis<br />

aan de Laotiaanse<br />

kant. Zelfs Frankrijk heeft<br />

nooit een stempel kunnen drukken op<br />

Laos. De Franse bezetting, in de eerste<br />

helft van de twintigste eeuw, wordt nog<br />

steeds de vijftigjarige siësta genoemd.<br />

Toen de communisten in de jaren zeventig<br />

de macht in Laos in handen kregen,<br />

werden de overgebleven Fransen samen<br />

met koning Savang Vatthana weg-<br />

LEKKER EXCENTRIEK • Een leerling-monnik in het Boeddhapark (Xieng Khuan) nabij<br />

Vientiane. Dit kleine park met betonnen hindoeïstische en boeddhistische sculpturen is het<br />

bedenksel van een excentrieke kunstenaar/sjamaan en aangelegd vanaf 1958.<br />

152<br />

153

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!