Inkijkexemplaar Roadtripboek
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
NAMIBIË WACHTEN OP WATER<br />
1<br />
GEBAAND PAD DEADVLEI • Wees de massa’s in Deadvlei te slim<br />
af door te verblijven op de camping of in de Sossus Dune Lodge in het<br />
park, zodat je als eerste de dode vlakte kunt verkennen.<br />
HALLO! • Een giraf neemt poolshoogte in het Erindi<br />
Private Game Reserve, op slechts een paar uurtjes<br />
rijden van de hoofdstad Windhoek.<br />
meestal ’s nachts en overdag zet hij überhaupt<br />
geen stap.<br />
De onymacris unguicularis, een endemische<br />
kever, pakt het anders aan. ’s Ochtends<br />
vroeg klimt hij naar de rand van de duinen<br />
en houdt zijn lichaam in een hoek van<br />
45 graden. Al snel verzamelt de mist zich<br />
op zijn lichaampje en vormt langzaam een<br />
druppel. Zodra de druppel groot genoeg is,<br />
glijdt hij naar beneden, zo de bek van de<br />
kever in.<br />
En er is nog een ander laatste redmiddel<br />
voor de dieren als de regen uitblijft: rivierbeddingen.<br />
Al is hier in de Namibwoestijn<br />
al vier jaar geen noemenswaardige regen<br />
gevallen, de rvierbeddingen zijn nog opvallend<br />
groen. Bomen als de kameeldoorn<br />
hebben wortels die tot een ongelooflijke<br />
zestig meter diepte op zoek gaan naar<br />
water. Ze bereiken zo het ver weggezonken<br />
vocht van de stromende rivier van jaren<br />
geleden.<br />
Don’t wash me!<br />
Zo doorgewinterd als de antilope is om in<br />
de Namibwoestijn te overleven, zo’n moeite<br />
heeft de mens om zich hier staande te houden.<br />
Namibië (en heel zuidelijk Afrika) lijdt<br />
onder een droogte die al vier jaar aanhoudt.<br />
Drie keer is de regentijd zonder noemenswaardige<br />
regen voorbijgegaan.<br />
De watervoorraden van de steden zijn bijna<br />
uitgeput en hoofdstad Windhoek heeft zelfs<br />
de noodtoestand uitgeroepen. Door de stad<br />
rijden auto’s die bedekt zijn met rood stof,<br />
met daarin de met de hand geschreven<br />
waarschuwing ‘Don’t wash me!’, om de<br />
eigenaar eraan te herinneren geen water te<br />
verspillen. Ver weg van Windhoek zijn grote<br />
ondergrondse watervoorraden gevonden,<br />
maar voordat deze operationeel zijn en de<br />
pijpleiding naar Windhoek is aangelegd,<br />
zijn we tien jaar verder, en de hoofdstad<br />
heeft echt nu water nodig.<br />
Enkele dagen geleden spraken fotografe<br />
Louise en ik de eigenaren van de BuellsPort<br />
Lodge, die ook een werkende boerderij is.<br />
‘Voor de droogte hadden we driehonderd<br />
stuks vee,’ vertelt gids Evan, ‘maar de<br />
droogte hield maar aan. Om te voorkomen<br />
dat het gras tot op de wortel zou worden<br />
opgegeten en zich nooit meer zou kunnen<br />
herstellen, hebben we 250 koeien verkocht.<br />
Vijftig was het aantal koeien dat het land<br />
zou kunnen dragen.’ Hij zucht: ‘Althans,<br />
dat was het idee. Toen kwamen honderden<br />
zebra’s ons land op. Ze waren op de vlucht<br />
geslagen voor de droogte en vraten ons gras<br />
alsnog kaal. Wat kun je doen?!’<br />
Vroeger zag je in dit westelijke deel van<br />
Namibië links en rechts van de weg boerderijen,<br />
hekwerken, aluminium windmolens<br />
om water op te pompen, en vooral veel vee,<br />
ondanks het droge klimaat. Maar nu is<br />
alles leeg. De hekwerken zitten vol gaten<br />
of zijn omvergeblazen door de wind.<br />
De windmolens missen wieken en staan er<br />
troosteloos bij. Er is simpelweg niets meer<br />
te eten hier voor koeien. Maakt dat het<br />
landschap minder interessant? Niets van<br />
dat. De indrukwekkende vergezichten met<br />
bergketens, zandduinen en open vlaktes<br />
waar Namibië zo bekend om staat, zijn er<br />
nog steeds. En ze zijn nog steeds fantastisch<br />
mooi.<br />
Soms helpt de mens zelfs een handje mee.<br />
Omdat boeren in deze regio al vele jaren<br />
extreem moeilijk is, besloot de boer Albi<br />
Brückner begin jaren tachtig na een aantal<br />
regenseizoenen zonder regen zijn land<br />
12<br />
13
10<br />
NEPAL<br />
OP WEG NAAR MUSTANG<br />
Dit Tibetaans boeddhistisch<br />
koninkrijkje was<br />
eeuwenlang<br />
geïsoleerd van<br />
de rest van Nepal<br />
Verstopt achter het bergmassief<br />
van het onder trekkers befaamde<br />
Annapurnacircuit ligt een van de<br />
meest bijzondere en afgelegen gebieden<br />
van Nepal: Mustang. Dit Tibetaans boeddhistisch<br />
koninkrijkje was eeuwenlang<br />
geïsoleerd van de rest van het land, en<br />
heeft zijn Tibetaanse cultuur daarom<br />
grotendeels behouden. Het hooggelegen<br />
gebied is mystiek, ruig en desolaat, met<br />
dramatische rotslandschappen en mooie<br />
middeleeuwse dorpjes. Pas sinds 1992 is<br />
Upper Mustang opengesteld voor buitenlanders,<br />
en nog steeds is het aantal<br />
toeristen er beperkt. Verwacht dus weinig<br />
voorzieningen. Hoewel inmiddels in alle<br />
dorpen op de routes guesthouses zijn, is<br />
het nergens luxe. Tot voor kort was de<br />
regio alleen te bereizen voor trekkers,<br />
maar sinds enkele jaren loopt er ook een<br />
onverharde weg, zodat je nu ook met een<br />
jeep kunt reizen. Comfortabel is dat niet<br />
echt, maar het kan een goed alternatief<br />
zijn om tijd te winnen op de terugweg<br />
− de tien dagen waarvoor je een permit<br />
krijgt zijn net te weinig voor een ontspannen<br />
trekking. Let op: de Nepalese regering<br />
heeft plannen om een snelweg aan te<br />
leggen door Mustang, om zo China en<br />
Nepal met elkaar te verbinden. Een weg<br />
die ongetwijfeld grote veranderingen met<br />
zich mee zal brengen in het nu nog zo<br />
geïsoleerde gebied. Wie deze bijzondere<br />
wereld wil zien voordat het asfalt komt,<br />
gaat er dus het beste zo snel mogelijk<br />
heen. Onder de highlights: Tetang.<br />
Dit fotogenieke dorp ligt in een vallei die<br />
wordt omgeven door rode en zandkleurige<br />
kliffen. Het bestaat uit twee delen. Aan<br />
de ene kant een voormalig paleis waar nu<br />
koeien en enkele bewoners huizen, aan<br />
de andere kant een middeleeuws fort met<br />
daarbinnen een wirwar van smalle steegjes<br />
en instortende huizen die nog altijd worden<br />
bewoond. Bezoek ook het Lo-Ghyekar<br />
klooster. Dit oudste klooster van Upper<br />
Mustang, uit de achtste eeuw, ligt niet ver<br />
van het dorp Tsarang. Volgens de legende<br />
vermoordde de Tibetaanse Goeroe Rinpoche<br />
hier een demon. Achterin het klooster<br />
is een beeld in de muur van een boeddha,<br />
waarvan wordt gezegd dat die uit zichzelf<br />
is verschenen. Inderdaad, Upper Mustang<br />
is een plek vol verhalen.<br />
DEZE WEG IS STRAKS WEG<br />
Tot nog maar een jaar of acht geleden was<br />
de hoogvlakte van Mustang slechts te voet<br />
of te paard bereikbaar. Nu slingert er een<br />
onverharde weg door het gebied, alleen<br />
begaanbaar voor jeeps en vrachtwagens.<br />
Maar de Nepalese en Chinese overheden<br />
willen een heuse snelweg aanleggen.<br />
Links, met de klok mee<br />
ON THE ROAD<br />
Kokkin in het klooster in het gehucht Chosar.<br />
Een lama in opperste concentratie in Chosar.<br />
Het middeleeuwse plaatsje Tetang.<br />
De immer bepakte dorpsvrouwen dragen<br />
kleurige geweven omslagdoeken, die<br />
aangeven dat ze getrouwd zijn.<br />
42 43
IRAN<br />
WELKOM IN<br />
HET MILLION<br />
STAR HOTEL<br />
44 45
15 BOLIVIA MEER TUSSEN HEMEL EN AARDE<br />
Onze chauffeur Antonio oogt onzeker.<br />
De Salar de Coipasa, het zoutmeer<br />
waar we met de Land Cruiser<br />
overheen moeten, ligt vol met plassen<br />
water. Al zeker twee uur rijden we langs<br />
de oever, op zoek naar een goede plek om<br />
erop te kunnen. Op meerdere plaatsen<br />
is het zout zo vochtig dat auto’s er in<br />
vast zijn komen te zitten. Diepe kuilen<br />
verraden dat er lang is gegraven om ze<br />
los te krijgen. Pas nadat Antonio voor de<br />
zoveelste keer is uitgestapt om lopend<br />
de zoutkorst te verkennen, besluit hij het<br />
erop te wagen. Hoe verder we het meer<br />
oprijden, hoe dieper de plassen water.<br />
Ik begin me ongerust te maken. Weet<br />
Antonio wel waarmee hij bezig is?<br />
Mobiele telefoons hebben<br />
in deze uithoek van Bolivia<br />
geen bereik. Andere auto’s<br />
zijn we de afgelopen uren<br />
niet tegengekomen. Wat<br />
als we met pech stil komen<br />
te staan? Hier overnachten<br />
is onmogelijk, dan<br />
vriezen we dood. Door<br />
het ijskoude water lopen<br />
om hulp te halen, is geen optie. Ik zie de<br />
krantenkoppen al voor me: ‘Fotograaf en<br />
schrijver van Columbus doodgevroren in<br />
Bolivia’.<br />
We zijn onderweg over de Altiplano,<br />
de hoogvlakte in het zuidwesten van<br />
het land. De uitgestrekte regio, gemiddeld<br />
bijna vierduizend meter hoog, is het<br />
domein van de Aymara-indianen. Behalve<br />
in Bolivia woont dit volk van ongeveer<br />
twee miljoen mensen ook in de buurlanden<br />
Chili en Peru. De Aymara hebben een<br />
eeuwenoude cultuur, die de veroveringen<br />
Er zijn hier de<br />
afgelopen jaren<br />
niet meer dan tien<br />
toeristen geweest<br />
door de Inca’s en later de Spanjaarden<br />
goed heeft weerstaan. De indianen<br />
spreken een eigen taal en verbouwen<br />
gewassen, zoals quinoa, die van oorsprong<br />
vrijwel nergens anders ter wereld<br />
voorkomen. De meeste Aymara hebben<br />
zich de afgelopen eeuwen bekeerd tot<br />
het christendom, maar hun traditionele<br />
goden vereren ze ook. Een van de weinige<br />
rituelen die ze niet meer uitvoeren is het<br />
mummificeren van hun doden. Overal op<br />
de Altiplano zijn nog oude graftombes<br />
te vinden. Hun land barst ook van de<br />
natuurlijke rijkdommen. Naast quinoa,<br />
dat extreem voedingrijk is en de door<br />
de Inca’s ‘moeder van alle granen’ werd<br />
genoemd, komt ook de aardappel oorspronkelijk<br />
hier vandaan.<br />
De Spanjaarden namen de<br />
knol in de zestiende eeuw<br />
mee naar huis, waardoor<br />
de voedselzekerheid in<br />
Europa toenam. Ook is de<br />
Boliviaanse Altiplano rijk<br />
aan delfstoffen. Er wordt<br />
onder meer lood, zink<br />
en goud gewonnen.<br />
De helft van de wereldwijde voorraad aan<br />
lithium, het beste metaal om accucellen<br />
van te fabriceren, is naar schatting hier te<br />
vinden. Ik wil met eigen ogen zien hoe de<br />
Bolivianen al die natuurlijke rijkdommen<br />
winnen. En proeven wat voor gerechten<br />
ze van hun gewassen maken. Maar eerst<br />
moeten we levend van dit zoutmeer<br />
afkomen.<br />
Super Food<br />
De quinoa-oogst is in volle gang op de<br />
Altiplano. Overal op het platteland zijn<br />
BORRELTIJD • Door vulkanische activiteit in de bodem zijn op<br />
meerdere plaatsen in Nationaal Park Sajama geisers te vinden.<br />
Terwijl het buiten vriest, kookt het uit de grond opborrelende water.<br />
62<br />
63
16<br />
TADZJIKISTAN<br />
HIGHWAY TO HEAVEN<br />
Hoogteziekte,<br />
aardverschuivingen,<br />
verdwaalde jakken?<br />
Je neemt ze allemaal op de koop toe<br />
Over een lengte van bijna 2500 kilometer<br />
slingert de Pamir Highway,<br />
de op een na hoogste internationale<br />
autoweg ter wereld, door de bergen van<br />
Centraal-Azië. Hoogteziekte, aardverschuivingen,<br />
verdwaalde jakken − je neemt ze<br />
allemaal op de koop toe voor een letterlijk<br />
en figuurlijk adembenemend avontuur<br />
door een van de meest ongerepte gebieden<br />
op aarde. Maar voor een van onze<br />
favoriete trajecten ga je even weg van de<br />
weg. Vanuit het Bulunkul-meer loopt de<br />
officiële route van de Pamir Highway naar<br />
de Tadzjiekse provinciehoofdstad Khorog.<br />
Verlaat echter de Highway voor twee<br />
dagen voor een omweg door de groene<br />
Whakanvallei, die de bevolking rijkelijk<br />
voorziet van verse groenten en fruit. Hier<br />
heerst een prettig klimaat en de zon schijnt<br />
uitbundig – de jassen kunnen uit. Behalve<br />
enkele fietsers kom je naar alle waarschijnlijkheid<br />
geen enkele buitenlander tegen.<br />
De weg verandert in een ruig pad van zand<br />
en steenslag – je 4x4 komt goed van pas<br />
terwijl jij of je chauffeur met grote behendigheid<br />
langs hoge rotswanden en diepe<br />
afgronden manoeuvreert. Je passeert eerst<br />
nog de Harguspas op 4344 meter en daalt<br />
dan over een stuk van dertig kilometer<br />
ruim 1500 meter totdat je de grensrivier<br />
Panj bereikt. Rechts is Tadzjikistan met<br />
het Pamirgebergte, links ligt Afghanistan<br />
met het Hindukushgebergte. Op sommige<br />
plekken is de rivier slechts enkele<br />
meters breed, waardoor je makkelijk met je<br />
Afghaanse overburen zou kunnen communiceren.<br />
Toch zijn de onderlinge contacten<br />
beperkt. Er zijn geen officiële grensovergangen,<br />
maar wel relatief veel militairen<br />
om de grens in de gaten te houden.<br />
De angst aan de Tadzjiekse kant voor terroristische<br />
groeperingen is diep geworteld.<br />
Soms worden delen van de Pamir Highway<br />
en de Whakanvallei zelfs enkele dagen<br />
afgesloten voor buitenlanders. Laat je goed<br />
informeren en niet uit het veld slaan − de<br />
250 kilometer lange rit naar Khorog langs<br />
de slingerende Panj-rivier is puur genieten.<br />
Aan de Afghaanse kant van de rivier zie je<br />
mannen op ezeltjes voortsjokken en vrouwen<br />
de was doen. Je maakt tussenstops bij<br />
de ruïnes van een boeddhistische stoepa<br />
in Vrang en verkent de omgeving van het<br />
door de tijd vergeten Jalang.<br />
PIEKEN EN DALEN<br />
Na het passeren van de Harguspas op ruim<br />
4300 meter volgt een steile afdaling naar<br />
de Wakhanvallei. Eenmaal 1500 meter lager<br />
kunnen de handschoenen en de winterjas uit.<br />
Links, met de klok mee<br />
ON THE ROAD<br />
Tussen april en september trekken<br />
Kirgizische nomaden met hun vee naar de<br />
groene grasweiden.<br />
In onze zomermaanden slaan de Kirgizische<br />
nomaden hun yurts op in de groene valleien.<br />
Ook in Tadzjikistan maken jakken een<br />
onmisbaar onderdeel uit van het dagelijkse<br />
leven.<br />
Aan de oever van het Rangkulmeer.<br />
72 73
ITALIË<br />
DE ZOETHEID VAN<br />
HET NIETSDOEN<br />
IN SARDINIË<br />
74 75
ITALIË DE ZOETHEID VAN HET NIETSDOEN IN SARDINIË<br />
17<br />
ALS IN AFRIKA • Het berggebied Supramonte is met zijn grote hoogteverschillen en<br />
onverharde paden met grote losliggende keien eigenlijk alleen te voet of per elektrische<br />
fatbike te verkennen. Op de achtergrond de 1300 meter hoge Monte Novo San Giovanni.<br />
TURKOOIZEN OVERLOAD • De baai van Orosei is een speeltuin voor kajakkers, die<br />
vanaf Cala Gonone noordwaarts peddelen langs verborgen baaitjes, zand- en kiezelstranden,<br />
grotten en − maar dan ben je wel drie dagen onderweg − de beroemde puntrots Aguglia.<br />
inderdaad goed te kennen. Niet achter<br />
de geraniums blijven zitten maar altijd<br />
buiten met vrienden zijn. Maar dan<br />
vertelt Antonio ons dat er weinig werk<br />
is. Dat zal wel de reden zijn waarom hier<br />
ook zo veel jongemannen de hele dag<br />
buiten hangen. Hoe mooi Sardinië ook<br />
is, hier geboren worden kent duidelijk<br />
zijn uitdagingen. Niet iedereen zal kunnen<br />
vertrekken om een beter leven voor<br />
zichzelf te creëren op het vasteland of in<br />
een ander land, en dan moet je het doen<br />
met wat er is. Je wordt dan bijvoorbeeld<br />
boer. Of visser. Of herder. Of je gaat in<br />
het toerisme werken. Heel veel andere<br />
mogelijkheden lijken er niet te zijn.<br />
En al helemaal niet in dit deel van<br />
het eiland.<br />
De Supramonte, waar we willen gaan<br />
fietsen, is een onherbergzaam gebied.<br />
Herders namen vroeger hun kuddes<br />
hier mee naartoe om ze te laten grazen.<br />
Ze bleven dan wekenlang weg en sliepen<br />
in eenvoudige hutten die ze zelf gebouwd<br />
hadden met behulp van de materialen die<br />
voorhanden waren: jeneverbeshout en<br />
stenen. Overal in de Supramonte zie je<br />
deze herdershutten staan en je kunt zelfs<br />
trails volgen die herders vroeger liepen.<br />
Ons vervoermiddel in het gebergte is<br />
een elektrisch ondersteunde fatbike.<br />
Niet omdat we deze fiets met extra brede<br />
banden hip vinden, maar omdat de<br />
paden waar je in de Supramonte op fietst<br />
zo steil omhoog voeren en zo bezaaid<br />
zijn met rotsen en keien, dat een gewone<br />
mountainbike het al snel zou opgeven.<br />
Een van onze rugzakken is gevuld met<br />
lokale producten uit de supermarkt:<br />
druiven, zachte geitenkaas, brood,<br />
veel water en een picknickkleed. In de<br />
andere rugzak zitten reparatiespullen<br />
voor de fiets. De scherpe stenen zouden<br />
een lekke band kunnen veroorzaken,<br />
maar de verhuurder geeft aan dat dat<br />
bijna onmogelijk is met de dikke banden<br />
van een fatbike. De fiets van Matthijs<br />
heeft een gps met een trail die we gaan<br />
volgen. Het eerste stuk klimt meteen<br />
vele honderden meters omhoog. De fiets<br />
voelt alleen al door de dikke banden<br />
en de accu zwaar. Dit stuk omhoog was<br />
voor mij al onhaalbaar geweest zonder<br />
elektrische ondersteuning. We slaan de<br />
onverharde paden in en zien meteen,<br />
in de verte, de indrukwekkend hoge<br />
wanden van de Supramonte.<br />
Op safari met vee<br />
De fatbike blijkt een goede zet te zijn<br />
geweest. Overal om ons heen zien we<br />
tafereeltjes die waarschijnlijk geheel<br />
aan ons voorbij waren gegaan als we<br />
in de auto hadden gezeten. Niet dat je<br />
hier met de auto mag komen, maar toch.<br />
Koeien die beschutting hebben gezocht<br />
in de schaduw schrikken zich rot als<br />
wij ineens langskomen. Kuddes langharige<br />
schapen grazen vredig, gehoed<br />
door blaffende honden (sinds de komst<br />
van de auto hoeven de herders er niet<br />
constant bij te zijn). We horen geritsel in<br />
de struiken en zien vervolgens hagedissen<br />
wegschieten. Zwart-witte kraaien<br />
zitten hoog in een boom, in een nest met<br />
kuikens. En paarden rennen verschrikt<br />
weg, zoals paarden eigenlijk altijd doen.<br />
78 79
ZWITSERLAND IN DE WOLKEN VAN GRAUBÜNDEN<br />
DWARS DOOR DE ARDENNEN BELGIË<br />
24 25<br />
PIEKFIJN Een ibex ofwel alpensteenbok bij het bergmeer Lej Languard • De via ferrata<br />
(Italiaans voor ijzeren weg) naar de 3146 meter hoge bergtop Piz Trovat.<br />
EVEN STOOM AFBLAZEN Stoomtrein tussen de plaatsjes Mariembourg en Treignes.<br />
• De wandeling door de vallei van de Ninglinspo is zonder meer een van de mooiste van België.<br />
De hoge pieken in ‘winterwonderland’<br />
Graubünden, Zwitserlands grootste<br />
kanton, kietelen op sommige plekken<br />
de wolken. Gelukkig is het sky is the<br />
limit-gevoel niet voorbehouden aan het<br />
winterseizoen. Je belandt hier in de zomer<br />
in een waar outdoorparadijs; je kunt gaan<br />
hiken, mountainbiken, bergbeklimmen,<br />
canyonen en zelfs paragliden. Om van de<br />
gebaande paden te blijven, volg je onze<br />
tips op. Start in Zürich en rijd per auto<br />
naar het pittoreske Scuol, bekend om zijn<br />
waterbronnen. Geniet onderweg van de<br />
prachtige Füelapas, een voorproefje op<br />
wat Graubünden qua landschap te bieden<br />
heeft. Maak de ‘oversteek’ naar Italië<br />
door de nauwe doorgang in Val d’Uina,<br />
voorheen een smokkelroute. De eveneens<br />
verbluffende Ofenpas, dwars door het<br />
Zwitsers Nationaal Park, biedt vervolgens<br />
een bruggetje naar de regio Val Müstair.<br />
Valchava of het bekendere Santa Maria is<br />
een uitstekende uitvalsbasis om het<br />
ongerepte natuurgebied Biosfera Val Müstair<br />
te ontdekken. Terug in het dal volg je<br />
de rivier Inn naar Pontresina, het aantrekkelijke<br />
startpunt van wandel- en klimtochten<br />
in de omgeving, waaronder het<br />
immense Berninamassief. Rijd daarna door<br />
naar het authentieke Bivio (sla St. Moritz<br />
dus over) en leer over de geschiedenis van<br />
de Septimerpas en Julierpas voordat je de<br />
weg vervolgt richting Savognin. Maar niet<br />
voordat je de dieren en planten van het<br />
plateau Alp Flix hebt verkend. Dit op bijna<br />
tweeduizend meter hoogte gelegen plateau<br />
wordt omringd door besneeuwde toppen<br />
vol kabbelende beekjes en serene meertjes.<br />
Het veenlandschap wordt gerekend tot de<br />
meest biodiverse gebieden van Zwitserland.<br />
Treinfanaten nemen een kijkje bij het<br />
Landwasserviaduct waarover treinen zich<br />
een weg banen door het gebergte. Even ten<br />
westen ligt een bijzonder natuurfenomeen:<br />
de Viamala, een hoge uitgesleten kloof.<br />
Durfallen begeven zich in het ijskoude<br />
water voor een spannende glijdpartij<br />
oftewel een canyoningtocht. Canyoning<br />
is in feite het volgen van rivieren in diepe<br />
kloven (canyons) met behulp van verschillende<br />
technieken: lopen, klimmen,<br />
springen, abseilen, zwemmen en glijden.<br />
De laatste stop is populaire zomer- én<br />
winterbestemming Flims-Laax, in het dal<br />
waar de Rijn zijn oorsprong kent. Waai uit<br />
op de bospaden rondom de ietwat toeristische<br />
Caumasee en Crestasee. Overgebleven<br />
Zwitserse francs ‘loos’ je tenslotte in de<br />
kantonhoofdstad Chur, voordat je terugkeert<br />
naar Zürich.<br />
Ze zijn groen, vlakbij, en het ideale<br />
weekendje of weekje weg. Toch<br />
worden de Belgische Ardennen vaak<br />
over het hoofd gezien. Laat je verleiden<br />
door, in de woorden van Casanova, ‘een<br />
van de zonderlingste streken van Europa’.<br />
Met de Ardennen wordt het gebied<br />
aangeduid dat onder de rivieren Samber<br />
en Maas ligt. Rivieren als de Ourthe en<br />
de Lesse kronkelen door beboste valleien<br />
en het ongerepte landschap vormt het<br />
ideale decor voor avontuurlijke uitjes in de<br />
natuur. Daar komt nog bij dat de dorpen en<br />
verstilde gehuchten uitermate charmant en<br />
authentiek zijn, je her en der eeuwenoude<br />
kastelen en burchten kunt bezoeken en de<br />
Belgen bekendstaan om hun grote ‘goesting’<br />
in lekker eten en stevige bieren.<br />
Begin in de provincie Luik met een wandeling<br />
langs de enige bergrivier die België rijk<br />
is en ga beverburchten spotten. In het zog<br />
van een natuurgids kun je op excursie gaan<br />
om de bouwwerken te bewonderen. Zorg<br />
ervoor dat je hoge regenlaarzen aantrekt –<br />
je zakt regelmatig kniediep in het zompige<br />
veen. En besef dat de kans zo goed als nul<br />
is dat je de bevers zelf te zien zult krijgen.<br />
Pas als het duister valt, komen de dieren<br />
tevoorschijn. Steek vervolgens de provincie<br />
Luxemburg al wandelend door tijdens een<br />
hike over de Transardennaise. De route die<br />
vanuit de toeristische uitvalsbasis La Roche<br />
naar de burcht van Bouillon loopt er eentje<br />
is van 160 kilometer aan bos-, land- en<br />
dorpsweggetjes waar je vaker niet dan wel<br />
mensen tegenkomt. Europ’Aventure zorgt<br />
ervoor dat je bagage netjes vervoerd wordt<br />
tussen je verschillende slaapplekken. En<br />
heb je geen zin om zelf accommodatie te<br />
regelen, dan kunnen zij dat ook nog voor<br />
je doen. Wie het volledige traject wil<br />
wandelen, is zeven dagen zoet. Mag het<br />
wat sneller gaan, dan volg je met een<br />
mountainbike of te paard een aangepaste<br />
route, europaventure.be.<br />
Laad vervolgens je batterijen op in het<br />
diepe zuiden met een bezoekje aan de<br />
zoutgrot in Aubange en versterk de innerlijke<br />
mens bij de abdij van Orval.<br />
De monniken hebben liever niet dat er<br />
te veel over hen wordt geschreven; de<br />
populariteit van hun bier is omgekeerd<br />
evenredig met het aanbod. ls je innerlijke<br />
mens nog niet helemaal versterkt door<br />
het abdijbezoek en het bier, volg dan het<br />
stroompje tot in het piepkleine grensgehucht<br />
Chameleux. In de pretentieloze<br />
bistrot de terroir (eetcafé met streekproducten)<br />
eet je geweldig lekkere forel,<br />
recht uit de vijvers van de abdij.<br />
106 107
KIRGIZIË DE ONTDEKKING VAN DE HEMEL<br />
26<br />
teerde Audi’s en Mercedessen ons ver<br />
boven de limiet voorbij. Maar oom agent<br />
gunt ze geen blik waardig; rijke bestuurders<br />
in een chique Pajero zijn niet te versmaden.<br />
‘Ticket!’ roept hij, terwijl hij in de houding<br />
schiet. Hij onderdrukt zichtbaar<br />
een glimlach.<br />
‘Ticket ni nada,’ zeg ik routineus. Het is<br />
inmiddels de derde keer dat we worden<br />
aangehouden. Andere keren hadden we<br />
geen lichten aan en haalden we iemand<br />
in − zware vergrijpen in een land waar<br />
de lokale bevolking ogenschijnlijk zonder<br />
verkeersregels rijdt. De politieman kijkt<br />
me aan, heft zijn hoofd ietsje hoger, en<br />
buldert: ‘SJTRAF! 500 som!’<br />
Fijn, de onderhandeling is begonnen.<br />
‘Njet!’ zeg ik nors. ‘100 som.’<br />
Hij kijkt naar zijn Kirgizische collega’s<br />
achter hem. Opnieuw de glimlach:<br />
er moet wel wat te verdelen zijn. ‘400!’<br />
We handjeklappen op driehonderd. Als ik<br />
wat harder had gebulderd, zou tweehonderd<br />
ook zijn gelukt. Maar zijn<br />
pretoogjes maken me<br />
week. Ik schuif hem het<br />
geld toe, omgerekend vier<br />
euro, ontvang zijn knikje<br />
en rij verder. Kirgizië is<br />
weliswaar al enige jaren<br />
een democratie, maar<br />
oude Sovjetgewoonten<br />
zijn nog niet versleten. Corruptie bij<br />
plaatselijke dienders en militaire wachtposten<br />
zit als een printplaat in hun brein<br />
gesoldeerd. Gelukkig gebruiken ze hun<br />
macht met een soort vrolijkheid, minder<br />
grimmig dan bij collega’s in buurlanden<br />
als Oezbekistan of Kazachstan. Een aanvaring<br />
met de machthebbers is hier eerder<br />
een geestig klein avontuur dat een<br />
mooi verhaal oplevert. Geef een knipoog<br />
en wat zakgeld, en een minuut later sta je<br />
Even niet opletten<br />
en je breekt<br />
een wielas<br />
met ze te dollen en geven ze tips voor de<br />
mooiste locaties en de beste wegen.<br />
Op jacht met adelaars<br />
De jeep valt stil voor de blauwwitte poort<br />
van Ishenbek Kederov. Hij jaagt al 33 jaar<br />
met adelaars en voor veertig dollar laat<br />
hij zijn levende vlieger op. In de zomermaanden<br />
dan; vanaf oktober gaat hij met<br />
het beest op jacht in de bergen. Vossen,<br />
marmotten en konijnen vangt Janar −<br />
zoals de vogel heet − voor Ishenbek.<br />
Eén keer nam hij zelfs een wolf te grazen.<br />
Zijn Napelsgele klauwen, taai als stroef<br />
rubber, grijpen de wolf in volle vlucht bij<br />
bek en nek. Nagels zo groot als mijn pink<br />
zetten zich vast in het vlees, waarna wolf<br />
en Janar een robbertje worstelen in het<br />
gras. De afgetrainde hond van Ishenbek<br />
geeft zo snel hij kan ondersteuning om<br />
het karwei af te maken.<br />
Jagen met adelaars is een oeroud gebruik<br />
onder nomaden in Centraal-Azië.<br />
Sommige archeologen hebben aanwijzingen<br />
gevonden dat ‘adelaarjagers’<br />
al ver voor de jaartelling<br />
actief waren. Berkutchi,<br />
zoals het jagen in het<br />
Kirgizisch wordt genoemd,<br />
is een levensvervulling<br />
omdat de relatie tussen de<br />
meester en de vogel volledige<br />
toewijding vereist in<br />
een wederkerige relatie. Zoals de meester<br />
een vogel traint, zo gaat een Kirgizisch<br />
gezegde, traint de vogel zijn meester.<br />
Janar is vijf jaar oud en al sinds zijn<br />
kuikenfase onder de hoede van Ishenbek.<br />
Het is de vierde adelaar van de ‘beroemde’<br />
58-jarige inwoner van Kaji-Say −<br />
iedereen in het dorp kent hem. Op zijn erf<br />
ligt een drie meter diepe betonnen put<br />
van vijf bij vijf meter. Onderin struint<br />
een droevig ogende, maar schitterende<br />
HOGE HOED • Op de weg naar de stad Kazarman houdt Nurlan de wacht voor een klein<br />
natuurpark. Er staat een slagboom waar auto’s zomaar onder door kunnen. Vrachtwagens<br />
hebben echter de hulp nodig van deze oude baas om de boom te heffen.<br />
114<br />
115
VERENIGDE STATEN INDIANENVERHALEN UIT NAVAJOLAND<br />
31<br />
verkopen beter, omdat die passen bij de<br />
vooroordelen van toeristen. Tja, het levert<br />
prachtige ambachtelijke voorwerpen op.<br />
Én werkgelegenheid voor wie graag in dit<br />
godvergeten gebied wil blijven wonen.<br />
En dat geldt voor de meeste Navajo. Dus<br />
waarom zou je daar iets op aan te merken<br />
hebben?<br />
We rijden de zoveelste hoek om. Gillen<br />
tegelijkertijd: ‘Woooow!’ Plots verschijnt<br />
hét beeld dat hoort bij het woord ‘roadtrip’.<br />
We scheuren over een lange, rechte<br />
weg die iets naar beneden helt, door een<br />
vlak, dor landschap met roodverschroeide<br />
aarde. Aan de horizon steken gigantische,<br />
rechthoekige roodbruine rotsen omhoog<br />
uit het landschap, als gebouwen. Even<br />
verder, op het terras van het hagelnieuwe<br />
View Hotel, is het uitzicht zo mogelijk nog<br />
filmischer. Drie gigantische rotsen verheffen<br />
zich majesteitelijk<br />
boven de zinderende, rode<br />
savanne. We zetten een<br />
cowboyhoed op ons hoofd<br />
en steken een peuk op.<br />
Dat hoort op deze plek,<br />
dat voelen we meteen.<br />
We zijn in Monument Valley,<br />
dat iedereen kent zonder<br />
het te weten, omdat<br />
er zoveel Hollywoodproducties en oude<br />
westerns zijn opgenomen. Maar goed, hier<br />
wónen dus mensen. Navajo. Zoals Karin<br />
Black, gekleed in jeans, geruite blouse en<br />
baseballcap, die ons met een jeep rondleidt<br />
door ‘haar’ vallei. Karins huis staat<br />
een paar rotsen verderop. Ze lacht om<br />
onze verbazing, zoals ze constant om alles<br />
lacht. ‘Of ik net zo mooi uitzicht heb? Dat<br />
weet ik niet! Die rotsen zijn normaal voor<br />
mij!’ Wel heeft ze voor elke vorm in het<br />
landschap een naam. ‘Stagecoach’, ‘Castle<br />
Butte’, ‘Coffee and Tea Pot’. De meeste zijn<br />
geïnspireerd op hun vorm, of op films, die<br />
Woooow!<br />
Plots verschijnt hét<br />
beeld dat hoort bij het<br />
woord ‘roadtrip’<br />
Karin allemaal gezien heeft. Dan komen<br />
we bij een 91 meter hoge zandsteenpilaar<br />
die ‘Totempaal’ wordt genoemd.<br />
‘Ah, die heeft zeker een spirituele betekenis<br />
voor jullie?’ probeer ik. ‘Nee, hoor,’<br />
lacht Karin. ‘Navajo hebben geen totems.<br />
Het is gewoon om hoe hij eruit ziet. Maar<br />
weet je wie de enige is die de Totempaal<br />
heeft beklommen? Clint Eastwood, voor<br />
de film The Eiger Sanction. Hij heeft<br />
bovenop de top gedineerd!’ Karin schaterlacht.<br />
Ze weet nog een goede anekdote.<br />
Onlangs werd hier de remake van Tonto<br />
and the Lone Ranger opgenomen, met<br />
Johnny Depp als indiaan in de hoofdrol.<br />
Karin: ‘Ze hebben hem voor de film een<br />
dooie kraai op het hoofd gezet. Dat heeft<br />
niets met onze cultuur te maken!’ Of Karin<br />
zich niet beledigd voelt? ‘Welnee, we hebben<br />
de grootste lol gehad. Johnny Depp<br />
kan ook totaal niet paardrijden.<br />
Hij werd gefilmd op<br />
een neppaard op een kar<br />
en is zelfs dáár twee keer<br />
vanaf gevallen!’ Nu moeten<br />
ook wij smakelijk lachen.<br />
Een indiaan die niet kan<br />
paardrijden!<br />
Bijzondere indiaan<br />
En toch: is er dan niets in dit prachtige<br />
landschap wat iets méér betekent voor<br />
Karin als Navajo? ‘Natuurlijk wel’, antwoordt<br />
ze. ‘Kijk om je heen.’ Ik kijk en zie<br />
de rotsen, de droge aarde. En planten.<br />
Ineens zie ik duizenden planten, die me<br />
eerder totaal niet opgevallen waren.<br />
‘Élke soort die je hier ziet gebruiken we<br />
in onze ceremonies.’ Karin kijkt voor het<br />
eerst serieus. Ik wijs de dichtstbijzijnde<br />
aan. ‘Die plant gebruiken we bij de heilige<br />
kinaalda-ceremonie, als een meisje<br />
vrouw wordt. Het wordt met blauwe<br />
maïs in een oven in de grond gestopt om<br />
RIJDEN EN ROSSEN • Vanaf het moment dat hij kon rijden, galopeert John dagelijks<br />
op zijn paard door de heuvels achter zijn huis in de buurt van Three Turkey Canyon.<br />
Het land is al minstens drie generaties in zijn familie.<br />
132<br />
133
VERENIGDE STATEN INDIANENVERHALEN UIT NAVAJOLAND<br />
31<br />
XXL • De Grand Canyon is zo gigantisch lang (435 km) en breed (15 tot 29 km)<br />
dat je het bijna niet kunt bevatten. Dat gevoel wordt versterkt omdat je<br />
dankzij de droge lucht onmetelijk ver kunt kijken.<br />
134 135
LAOS PROEF HET NIRWANA<br />
37<br />
landers het leven wanneer ze tegen alle<br />
waarschuwingen in zonder gids nieuwe<br />
grottenstelsels proberen te ontdekken.<br />
Ze raken de weg kwijt, de batterij van de<br />
zaklamp raakt leeg en pas weken later<br />
worden ze − te laat − teruggevonden.<br />
Toen Louise en ik gisteren een van de<br />
vele grotten bezochten, vond ik de tocht<br />
door nauwe gedeeltes waar we ons doorheen<br />
moesten wurmen, de toenemende<br />
warmte hoe dieper je de<br />
grot ingaat en het steeds<br />
lager wordende zuurstofgehalte<br />
angstaanjagend.<br />
Slow travel<br />
We groeten de man en<br />
fietsen verder over de<br />
hobbelige weg, die me<br />
doet denken aan de<br />
hoofdweg van Laos naar<br />
het noorden. Vorige week<br />
legde ik ’m met een<br />
terreinwagen af −<br />
kotsmisselijk werd ik<br />
gedwongen geregeld een tussenstop<br />
maken. Maar goed, het positieve is<br />
dat er in elk geval een gering aantal<br />
geasfalteerde wegen is in Laos. In de<br />
tijd dat wij op tv Miami Vice keken met<br />
Sonny Crockett en Ricardo Tubbs die in<br />
hun Ferrari Testarossa Miami (on)veilig<br />
maakten, deed je er een volle maand<br />
Decennialang was een<br />
tandenstokerfabriek<br />
een van de<br />
grootste bronnen van<br />
buitenlandse valuta en<br />
de enige industrie<br />
van het land<br />
over om met je ossenkar van de hoofdstad<br />
Vientiane de 150 kilometer naar<br />
Vang Vieng af te leggen. Waar buurlanden<br />
Vietnam, China en Thailand vol gas<br />
de toekomst omarmen, kiest Laos voor<br />
een veel behoedzamere, langzamere<br />
route. Of zoals een man uit de oude<br />
koninklijke hoofdstad Luang Prabang<br />
tegen mij zei: ‘Wij willen helemaal niet<br />
mee met de snelheid en groei van China.<br />
Wij zijn eenvoudige mensen,<br />
wij hebben niet zo<br />
veel eisen. Wij willen alles<br />
in ons eigen tempo doen<br />
en laten ons niet opjagen.’<br />
Het gevolg zie je als je<br />
op de slow boat van de<br />
grens van Thailand over<br />
de Mekong naar Luang<br />
Prabang vaart. Aan de ene<br />
kant de vele lichtjes en<br />
alle activiteit van Thailand,<br />
en complete duisternis<br />
aan de Laotiaanse<br />
kant. Zelfs Frankrijk heeft<br />
nooit een stempel kunnen drukken op<br />
Laos. De Franse bezetting, in de eerste<br />
helft van de twintigste eeuw, wordt nog<br />
steeds de vijftigjarige siësta genoemd.<br />
Toen de communisten in de jaren zeventig<br />
de macht in Laos in handen kregen,<br />
werden de overgebleven Fransen samen<br />
met koning Savang Vatthana weg-<br />
LEKKER EXCENTRIEK • Een leerling-monnik in het Boeddhapark (Xieng Khuan) nabij<br />
Vientiane. Dit kleine park met betonnen hindoeïstische en boeddhistische sculpturen is het<br />
bedenksel van een excentrieke kunstenaar/sjamaan en aangelegd vanaf 1958.<br />
152<br />
153