Zilver Magazine - herfst 2019

moeten afmaken voordat ik aan iets anders begin.
Maar ja, er is zoveel aan interessante data al
beschikbaar. Het is zonde om dat te laten liggen.
Daar moeten we iets mee doen.’
SIGAREN ROLLEN
Twintig kilometer verderop zit iemand met een
vergelijkbare passie: Jan Raatgerink. Hij geeft
leiding aan de werkgroep foto- en filmarchief
van de Vereniging Heemkunde Ootmarsum en
Omstreken. Dankzij de inzet van hem en zijn
collega-vrijwilligers telt de beeldbank van de
vereniging 15.000 foto’s. Historische opnames
van de brooduitdeling door Agelose boeren in
1930, van de skyline van Ootmarsum anno 1870
of van sigaren rollende werknemers van de firma
Reinders. De foto’s met beschrijving zijn met
een enkele muisklik vanaf elke computer, tablet
of laptop te vinden, weten steeds meer mensen.
De digitale schatkamer van Ootmarsum wordt
jaarlijks tienduizenden keren geraadpleegd. De
bezoekers komen uit de hele wereld.
Jan Raatgerink is trots op de hoge bezoekersaantallen.
Ze zijn het resultaat van duizenden uren
werk die ‘zijn’ vrijwilligers in het digitaliseren
van de heemkundecollectie hebben gestoken.
Raatgerink nam 25 jaar geleden het initiatief om
het fotoarchief toegankelijk te maken. ‘Veel foto’s
van onze vereniging waren verdwenen, omdat de
vrijwilligers ze ooit hadden meegenomen naar
huis en inmiddels waren overleden. Wat we nog
hadden, lag opgeslagen in enveloppen, mappen
en dozen. Er was geen enkel overzicht.’
DRUKKE FILMAVONDEN
Raatgerink, die als elektrotechnicus heeft gewerkt
aan de Universiteit Twente en Hollands
Signaal (nu Thales), nam het voortouw in het
digitaliseren van de foto’s. Hij verdiepte zich
samen met vijf andere vrijwilligers in het archiveren
van historisch beeldmateriaal. Ook ging
de werkgroep actief de boer op om ‘nieuwe’ oude
foto’s op te sporen. Een tijdrovende klus die nooit
ophoudt, want de heemkundevereniging legt
ook actuele veranderingen en gebeurtenissen in
Ootmarsum en omstreken vast. Met hulp van het
Historisch Centrum Overijssel staan nu alle foto’s
online op het platform MijnStadMijnDorp. Klaar
is de werkgroep nog lang niet, zegt Raatgerink.
‘We zijn nu bezig om dia’s, video’s en films te
digitaliseren. Ook dat kost veel tijd. Maar ik doe
het graag, want je krijgt er veel voor terug. We
organiseren jaarlijks een filmavond in hotel Van
der Maas. Dat is elke keer volle bak. We moeten
bijna altijd extra stoelen bij plaatsen. Kijk, daar
doe je het voor.’
BORREL IN DE BIBLIOTHEEK
Raatgerink was jarenlang voorzitter van de
heemkunde vereniging en heeft zich in die
functie ingezet voor een cultuuromslag. Hij wilde
van stoffige imago af en introduceerde moderne
technologie om de lokale geschiedenis beter te
kunnen ontsluiten. ‘Ik wilde alleen voorzitter
worden als we anders zouden gaan werken. Onze
werkgroep foto- en filmarchief bestond aanvankelijk
uit oudere mannen. Ze kwamen hier vooral
graag om samen een borreltje te drinken in de
bibliotheek. Ik heb toen een nieuwe werkgroep
opgericht die ging werken met computers en
scanners. Daarmee is het digitaliseren begonnen.
En natuurlijk drinken wij ook soms een borreltje.
Het moet wel gezellig blijven.’
TACTISCHE AANPAK
Raatgerink constateert dat veel vrijwilligers in
historische verenigingen graag hun eigen gang
gaan. ‘In het bedrijfsleven is het makkelijker
om te zeggen: zo gaan we het doen. Binnen een
vereniging moet je het iets tactischer aanpakken,
anders lopen mensen weg. Zo hebben we in Ootmarsum
als eerste in Twente een lokale canon
geschreven met vijftig vensters (hoofdthema’s).
Daarvoor hadden we zo’n twaalf schrijvers met
allemaal hun eigen stijl. We hebben duidelijk
aangegeven dat we met een redactie gingen werken
om alle verhalen in dezelfde stijl te krijgen.
Dat leverde eerst wat weerstand op, maar uiteindelijk
is dat prima gelukt. Bij andere verenigingen
hoor ik dat het veel moeizamer gaat.’
ELKE FOTO EEN EIGEN VERHAAL
Bij elkaar is Raatgerink zo’n tien tot vijftien uur
per week actief voor de heemkundevereniging.
Hij is betrokken bij veel van de negen werkgroepen,
die in totaal tachtig vrijwilligers tellen. Een
van die vrijwilligers is zijn vrouw Marlou. Ze was
zestien jaar hoofdredacteur van het jaarboek
van de vereniging en is onder meer druk met het
digitaliseren van het foto- en filmarchief. Ook
zij is er zeker tien uur per week mee bezig. ‘Ik
kom niet uit Ootmarsum, maar op een gegeven
moment vroegen ze me voor het bestuur. Mijn
man zei: Doe het maar, want het is hartstikke
leuk. En hij heeft gelijk. Onze werkgroep bestaat
uit allemaal enthousiastelingen. Samen bouwen
een mooie fotocollectie op. We hebben wekelijke
foto’s geplaatst in het weekblad en daar kwamen
altijd veel reacties op. Elke foto heeft een verhaal.
Mensen spreken je ook aan op straat, omdat ze
weten dat ik hiermee bezig ben.’
MEER MANNEN
De werkgroep foto- en filmarchief in Ootmarsum
bestaat voor de helft uit vrouwen. Maar over het
algemeen domineren de mannen de heemkundeverenigingen,
moet Marlou Raatgerink toegeven.
Hoe dat komt? Moeilijk te zeggen. Misschien zijn
de mannen iets chauvinistischer, en daardoor
iets meer betrokken bij de plaats waar ze vandaan
komen.’
‘Verenigingen
moeten meer
samenwerken’
Ook Diepenheim heeft een eigen historische
vereniging: Old Deep’n. Voorzitter Herman
Haan merkt dat de interesse voor lokale geschiedenis
groeit. Een belangrijke factor is volgens
hem de gemeentelijke schaalvergroting.
Diepenheim maakt deel uit van de gemeente
Hof van Twente. ‘In de historische vereniging
zien de inwoners iets terug van hun identiteit.’
Daarnaast spelen de verhuizing van de
vereniging en de digitalisering een rol, denkt
Haan. ‘We zijn zichtbaarder en toegankelijker
geworden. Dat is ons beleid sinds enkele
jaren. Op onze nieuwe locatie, de Maalderij
van cultuurcentrum Herberg De Pol, komen
mensen makkelijker binnen met voorwerpen
en foto’s. Ook onze digitale beeldbank op
MijnStadMijnDorp met 5.500 foto’s en straks
25.000 krantenknipsels helpt mee. Daar wordt
erg veel op gereageerd door bezoekers van de
website. Zo kregen we bijvoorbeeld pas geleden
een pakket met boekjes en fotoalbums uit
Frankrijk. Het bleek van de kleinzoon van de
voormalige dominee Molenaar te zijn die ons
op internet had gevonden.’
Old Deep’n telt 325 leden, van wie er ongeveer
20 wekelijks actief zijn in allerlei werkgroepen.
Haan zou graag zien dat er een samenwerking
tot stand komt met collega-vrijwilligers elders
in Twente. ‘Bijna elke zichzelf respecterende
kern in Twente telt een heemkundevereniging
of historische kring, van Albergen tot
Haaksbergen. Maar we spreken elkaar eigenlijk
nauwelijks, iedereen doet zijn eigen ding. Het
zou mooi zijn dat we meer kennis en ervaringen
uitwisselen, zodat we van elkaar kunnen
leren.’
84 zilver magazine