Inkijkexemplaar ed. 85

85
2019 columbustravel.nl
WIN
WIN
FOTOREIS
EEN NIKON
CAMERA
+ CAMERA
DE MOOISTE REIZEN WEG VAN DE MASSA
OKT/NOV
2019
85
IERLAND • MADRID • OEKRAÏNE
DE INHEEMSE CULTUREN VAN PERU, TANZANIA & HONGARIJE
// LOGEREN IN JAPANS DESIGN // DE CLOWNS VAN MYANMAR
Ierland (Zuidwesten) // Madrid // Oekraïne (Hoetsoelland) // 38 grootste reisgeheimen ter wereld
38
GROOTSTE
REISGEHEIMEN
TER WERELD

VOORPRET
THUISKOMEN IN EEN WARM
(bubbel)bad
Hoe lekker is het om na een dag vol nieuwe indrukken terug te keren in je tijdelijke
onderkomen, je sleutels op tafel en kleren op bed te gooien, en jezelf onder te dompelen
in het hete water van een hot tub? Dit zijn de lekkerste buitenbaden voor body en soul.
Je eigen
houtgestookte
Dutchtub
in je achtertuin
Ons horen zeggen dat je maar beter
níét op reis kunt gaan is als een slager horen
zeggen dat je maar beter vegetarisch kunt worden.
Toch maken we een uitzondering. Als jij dit jaar je
vakantie overslaat en het bespaarde geld investeert
in een Dutchtub (een houtgestookte hot tub van
Nederlandse makelij), krijg je er jarenlang een
vakantiegevoel voor terug. De tub heeft een inhoud
van 650 liter en kan worden aangesloten op de
tuinslang. Maximaal vier personen, incl. deksel en
wokpan voor boven het vuur. Ook beschikbaar
zonder houten panelen en als loveseatvariant,
€ 6495, weltevree.eu
nederland
014 015

VOORPRET
VS
Je eigen cowboy tub in de woestijn
Homestead Modern No. 1 — een moderne interpretatie van de traditionele, Amerikaanse
homestead (boerderij) — staat aan de rand van het Californische Pioneertown, een stadje dat in
1946 uit de grond werd gestampt als ‘levende’ filmset. Dat wil zeggen: de huizen werden
daadwerkelijk bewoond en de winkels en saloons daadwerkelijk bezocht. Ook nu er géén westerns
meer worden opgenomen kun je de filmset tot leven zien komen. Neem plaats in de cowboy tub
(een zinken buitenbad in een voormalige wateropslagtank) achter het huis, vouw je armen achter
de rand en laat de omgeving zijn werk doen; scharrelende coyotes, ruisende wind, fonkelende
sterren. Prijs sterk afhankelijk van seizoen, vanaf € 275 voor twee personen,
airbnb.nl, homesteadmodernnumberone.com
frankrijk
Je eigen zwembadje op een sloep
In de categorie unieke reiservaringen: een miniriviercruise aan boord van een
omgebouwde sloep. Deze privécruise (‘Lilas’) tussen Dijon en Saint-Léger-sur-Dheune
staat in het teken van wining & dining. Je meert aan voor bezoekjes aan de beste
wijngaarden en meest legendarische chateaux van de regio, en schuift aan voor
Franse delicatessen, gemaakt door de in-house (of moeten we zeggen in-boat) chef.
De grootste attractie is echter de omgeving, die achter elke sluis en elke bocht weer
anders is, en zich het beste laat waarnemen vanuit het buitenzwembadje aan de
achterzijde van de sloep. Maximaal acht gasten. Kijk voor beschikbaarheid, prijs en
andere minicruises op belmond.com
016
017

WELKOM IN
Hoetsoelland
Het trotse volk van de Hoetsoelen is reden
genoeg om naar het Wilde Westen van Oekraïne
af te reizen. Maar een uitnodiging voor een
Hoetsoel huwelijk maakt het feest compleet.
SCHRIJVER GEERT JAN HAHN FOTOGRAAF STIJN HOEKSTRA
024 025

HOETSOELLAND - OEKRAÏNE
Hoe de Hoetsoelen
huwen
Op de linkerpagina
De laatste details
van het traditionele
bruiloftskleed van Anya
worden in orde gemaakt.
Dit deel van de Hoetsoel
huwelijksceremonie
heet de Blagoslovennia;
de ouders van de bruid
geven haar hun zegen
terwijl gasten haar haar
kammen. Op schoot heeft
Anya een rond brood, de
Kalach. Gemaakt in het
huis van de bruid door
zeven zingende vrouwen,
op de avond vóór de
huwelijksvoltrekking.
Uiteindelijk wordt het
brood verspreid onder
alle gasten, nadat het
bruidspaar de toplaag
heeft gedeeld.
Bruidegom Andriy is
vandaag de Koning van
Kosmatsj. Omringd door
zijn vrienden en andere
mannen uit het dorp
rijdt hij drie rondes te
paard door Kosmatsj, om
vervolgens bij de kerk
aan te komen waar hij zijn
aanstaande ontmoet.
Op deze pagina
Een van de bruidsmeisjes
van Anya. De kleurencombinatie
van haar
kostuum is typerend voor
Kosmatsj. De Hoetsoel
motieven, de kousen en
de rijk gedecoreerde
kroon maken haar outfit
compleet.
028 029

HOETSOELLAND - OEKRAÏNE
Gespannen kijkt ze door het raam. Ze weet
heel goed dat het nog even duurt, dat ze
elkaar niet hier, maar bij de kerk pas voor
het eerst zullen zien. Maar toch, je weet
maar nooit. Zeker is dat hij te paard komt. Haar prins.
Een jaar geleden had Anya niet gedacht dat vandaag
haar trouwdag zou zijn. Eén van haar trouw dagen,
beter gezegd, want in de Hoetsoel cultuur mogen
zowel bruid als bruidegom bepalen hoe het huwelijk
vol trokken wordt: traditioneel of niet- traditioneel.
En als die wensen niet overeenkomen, dan volgen er
gewoon twee bruiloften. Een eerlijkere manier om een
verbintenis voor het leven aan te gaan is er niet.
Het is Andriy trouwens, haar prins, die de traditionele
huwelijksvoltrekking wenst. Alles erop en eraan.
Hoetsoel kleding. Hoetsoel muziek. Hoetsoel entree.
Zijn schoonvader Tanasii vindt het nu al prachtig. ‘Het
is geweldig, ik ben ongelooflijk trots,’ zegt hij, terwijl
hij zijn vrouw Natalya nog maar een keer rondzwiert
voor een dansje.
Dit weekend zal het halve dorp uitlopen voor deze
bruiloft, met ook de gasten in vol ornaat. De dorpen in
Hoetsoelland, in het zuidwesten van Oekraïne, hebben
ieder hun eigen ‘stammenkleur’. Hier in Kosmatsj zien
we een felle oranjerode tint gecombineerd met wit,
vol met karakteristieke Hoetsoel motieven. Kousen,
hoeden, sjaals.
Anya kijkt nog steeds uit het raam. Haar rechterhand
houdt ze tegen haar buik. De reden dat ze vandaag
én volgende week trouwen, heeft te maken met
het nieuwe leven dat zij met zich meedraagt. Zelf is ze
pas 19 jaar, en studeert ze pedagogiek. Een opleiding
die ze graag af zou maken, zodat ze les kan geven op
een school in Kosmatsj. Of misschien wel in een grote
stad, zoals Kolomyja of Ivano-Frankivsk. Maar nu is
ze zwanger. Van haar prins, dat wel, maar de dingen
des levens gaan niet in de volgorde zoals ze die aanvankelijk
gepland had. Bovendien werkt haar prins de
helft van het jaar in buurland Polen, net als haar vader
en vele anderen. Ze waren geld aan het sparen voor
de toekomst. Niet voor nu.
In de voortuin werken familie en vrienden hard
aan het versieren van de auto’s. Vanwege haar
zwangerschap mag Anya niet zelf te paard naar de
kerk, iets wat normaal aan bruidegom én bruid is
voorbehouden. En dus zijn de mooiste auto’s van stal
gehaald, worden ze nog maar eens extra gewassen op
deze druilerige zaterdag en opgedirkt met bloemstukken
en kentekens vol huwelijksteksten. Nog
even, dan gaat er gedanst worden, wordt het brood
gebroken en geven Tanasii en Natalya haar hun zegen.
Hoeveel ze van deze dag vol indrukken uiteindelijk
onthoudt, weet ze niet. Gelukkig staan vriendinnen
Het leven van alledag
Karakteristieke hooibergen,
hier aan de rand van het
lint dorp Kosmatsj, dragen
bij aan het romantische
beeld van het heuvelachtige
platte land rond de Karpaten.
Ze dienen niet als vogelverschrikker,
maar om
het hooi op de stok te
laten drogen.
De Dominicanenkerk in Lviv.
Het westen van Oekraïne
is (voornamelijk Grieks-)
katholiek, de rest van
het land orthodox.
Lelitka is een winkeltje in
de Virmenska-straat in
Lviv, met onder andere
benodigdheden voor
traditioneel borduurwerk.
Lelitka betekent ‘kleine lelie’;
tevens een accessoire voor
de Hoetsoel bruidsjurk.
Hannah Lindjoek (1949)
beheerst de Hoetsoel
eierschrijfkunst als geen
ander. In de Sovjettijd
hield Hannah deze kunst
ondergronds in stand.
In Kosmatsj domineren
de gele en oranjerode
kleuren, waarmee ze
zich onderscheiden van
omliggende dorpen.
klaar met de smartphone, om het hele gebeuren vast
te leggen op Instagram. Sociale media blazen oude
culturen nieuw leven in. Dan stapt ze weg bij het raam.
Dans als een Wilde Hoetsoel
Anya was vier jaar toen de schijnwerpers niet op
haar, maar op haar hele cultuur gericht stonden. De
Hoetsoel cultuur kreeg een podium in Turkije, waar
de Oekraïense zangeres Roeslana optrad. Dochter
van een Hoetsoel herder. Met een spectaculaire uitvergroting
van de tradities en folklore won ze het
Eurovisie Songfestival van 2004. Aan het begin van
haar optreden werd geblazen op de trembita, een van
de langste instrumenten ter wereld, en in combinatie
met moderne beats werd de voorstelling van Roeslana
een winnend staaltje etnopop.
Hoetsoelen dansen lang niet zo wild als Roeslana
de wereld deed geloven; veel kijkers hadden in eerste
instantie het idee dat krankzinnige stammen uit het
hoge noorden hun intrede deden op het wereldtoneel.
Alle aandacht en natuurlijk de eindzege gaf Roeslana
wel de kans om haar verhaal te doen. Het verhaal van
het volk van haar vader, waar twee versies van rondgaan.
Hoetsoelen zouden arme boeren zijn geweest
aan de oostkant van het enorme Kievse Rijk, die in de
dertiende eeuw vluchtten voor de Mongoolse horden.
Om zich uiteindelijk veilig te wanen in de Karpaten.
Volgens een andere overlevering waren de Hoetsoelen
geen boeren, maar een ongedurig bergvolk dat
eeuwen geleden vanuit Azië aan een zwerftocht
begon. In Mongolië, misschien wel India, getuige
de vermoedelijke elementen van Sanskriet in het
Hoetsoel dialect. Zo zou Kosmatsj in het Sanskriet
‘Huis van het Zonlicht’ betekenen.
Hoe dan ook was er kruisbestuiving en hoe dan
ook streken de Hoetsoelen een paar eeuwen geleden
neer in het westen van Oekraïne, in de uitlopers van
de Karpaten. Ze pasten zich aan, integreerden en
gingen volledig op in de gemeenschap van Galicië,
zoals de oostelijke regio van huidig Polen en het
westelijke gebied van Oekraïne samen worden
genoemd. Ze spreken tegenwoordig Oekraïens, zij het
met hoorbaar afwijkend dialect, en hebben zelfs een
sterk nationalistisch gevoel. ‘Wij zijn Hoetsoel én
Oekraïner,’ zegt onze gids Volodymyr, zélf ook kind
van Hoetsoelen.
Volgens de statistieken zijn ze nog met ruim
twintigduizend, verspreid over nog geen dertig
dorpen (en acht nederzettingen net over de grens in
Roemenië) en ruim vierduizend vierkante kilometer.
Al geven veel meer mensen dan die twintigduizend
aan half- Hoetsoel te zijn of Hoetsoel wortels te
hebben. Dat zeggen ze met een bepaalde trotsheid en
030
031

VOORPRET | HOETSOELLAND - OEKRAÏNE
Hoetsoelland? Wáár is Columbus Travel nou precies geweest?
We snappen de verwarring. Op de kaart vind je hooguit het
Nationale Park Hoetsoelsjtsjina. Hoetsoelland is een moderne
aanduiding, zonder al te strakke grenzen. De steden en
gemeenschappen van de Hoetsoelen, voormalige nomaden zich
uiteindelijk in het westen van Oekraïne vestigden, bevinden zich
in het Oekraïens-Roemeense grensgebied rond de Karpaten.
Een fantastische regio vol kerken, houten huisjes en afgedankte
doch onverwoestbare Lada’s waarmee je over wegen vol gaten
dendert. Maar omdat wij ook Lviv van harte kunnen aanbevelen,
SLOWAKIJE
HONGARIJE
POLEN
IN HET LAND VAN DE HOETSOELEN
-VERDWIJN TIEN DAGEN LANG IN DE OEKRAÏENSE KARPATEN-
Karpaten
ROEMENIË
OEKRAÏNE
7 8
Lviv
OEKRAÏNE
10 Jaremtsje
Kosmatsj 1 4 9
6 Kosiv
Vorochta 2 Kostrycha
Tomnatyk 5 Verchovyna
Pip Ivan Chornohora 2
aanbevolen activiteiten en slaapplekken internationaal vliegveld park
de stad waar je waarschijnlijk op vliegt, zijn we feitelijk ook buiten
de Karpaten geweest. Dat deel van Oekraïne heet dan weer
Oost-Galicië, om de geografische chaos nog groter te maken.
Weet je, wat maakt het uit hoe het heet? Volg gewoon onze route!
Start in Lviv, dé onontdekte parel van Centraal-Europa, waar je
je laaft aan Weense koffie en Armeense sjasjliek. Ervaar daarna
het Sovjetverleden aan de grens met Roemenië, de eigenzinnige
Hoetsoel cultuur in Kosmatsj en de schone berglucht in de
Karpaten, de waterscheiding tussen de Oostzee en Zwarte Zee. En
dat op nog geen 1400 km van Nederland. Chodimo! Laten we gaan!
3 RLS Pamir
MOLDAVIË
GRATIS ONLINE KAART • ZET DE HOTSPOTS VAN DE REPORTAGE OP JE TELEFOON!
GA NAAR COLUMBUSTRAVEL.NL/KAART/HOEHOE OF SCAN DE QR-CODE.
POLEN
ROEMENIË
Zwarte Zee
OEKRAÏNE
0 m 35 km 70 km
3
1 HUW EEN HOETSOEL Eigenlijk is het vrij
simpel. Zorg ervoor dat je op zaterdag in
Kosmatsj bent, en de kans is aannemelijk dat
je een traditioneel Hoetsoel huwelijk kunt
bijwonen. De kerkdienst is openbaar en de
aankomst te paard bijzonder. Informeer jezelf
door iets eerder naar Kosmatsj af te reizen of
laat je gids of hoteleigenaar even bellen. Wil je
weten of je überhaupt in een Hoetsoel dorp
bent? Check de lijst green-ukraine.com/
index-of-hutsul-towns-and-villages
2 BEKLIM DE KARPATEN Je kunt natuurlijk
de hoogste berg van Oekraïne beklimmen.
Maar Hoverla (2062 m) is al tamelijk onder de
voet gelopen. Wij kiezen dan voor Pip Ivan
Chornohora (Witte Olifant, want in de winter
volledig bedekt met sneeuw). 31 meter lager
dan Hoverla, maar evengoed een fysieke
uitdaging. Op de bergtop vind je het hoogstgelegen
gebouw van Oekraïne: een voormalig
Pools observatorium, daterend nog van voor
de Tweede Wereldoorlog. Start vanuit
Dzembronja (of Sjibene), waar je na een kleine
twintig kilometer langs watervallen, valleien
en Hoetsoel herders weer terugkeert. Voor
een toffe panorama en een iets minder zware
wandeling kun je ook als dagtocht de berg
Kostrycha oplopen; vanuit daar zie je de hele
bergketen, inclusief Hoverla. Start vanaf de
Kryvopilsky-pas, tussen de dorpen Vorochta
en Verchovyna. Voor een totale off-thebeaten-track
ervaring kunnen we je Operatie
Marmarosy aanraden, met de bergtop
Pip Ivan Marmarosy (1936 m). Vijf dagen
trekken door vaak onbezochte delen van de
Oekraïense Karpaten. Je trekt langs de grens
met Roemenië, waardoor je zo nu en dan
grenswachters treft. Het uitzicht op Pip Ivan
en het observatorium is indrukwekkend.
Neem wel zelf eten en kampeermateriaal mee
— of vraag deze aan via reisorganisatie Active
Ukraine. Richtprijs: € 400 p.p. (min. 4 pers.),
6x
oekraïne
WEG VAN DE MASSA
inclusief twee transportdagen vanuit Lviv.
Raften, skiën en sneeuwschoenwandelen
afhankelijk van het seizoen mogelijk. Altijd
met Engelstalige gidsen, activeukraine.com
3 BIG BROTHER IS WATCHING U-KRAINE
Informatie is er nauwelijks, indrukwekkend
is het zeker. RLS Pamir, het supergeheime
militaire waarschuwingsstation van de Sovjet-
Unie, langs de Oekraïens-Roemeense grens.
Op de top van de berg Tomnatoek (1565 m)
word je ineens geconfronteerd met vijf
gigagrote witte koepels, die dienen om
weersinvloeden tegen te gaan. In de koepels
zelf zie je nog oude antennes en radioapparatuur
om NAVO-signalen op te vangen.
Ook staan er oude barakken. Wat ooit een
bewust vergeten plek was, is nu vooral een
verlaten maar publiek toegankelijke plek,
waar slechts een handjevol mensen per dag
komt. Onterecht. Het uitzicht is fantastisch,
de koepels bijzonder en het nabijgelegen
bergdorp Sjepit is schattig. In veel gevallen
raden we af om zelf te rijden en áán om een
krachtige wagen te nemen. Een driedaagse
tocht vanuit Verchovyna met gids en chauffeur
kost zo’n € 200 p.p. (min 4 pers), inclusief
2 overnachtingen in chalet aan de voet van de
Tomnatoek, activeukraine.com
4 BLAAS DE TREMBITA
Er zijn nog maar een paar instrumentenmakers
in de Karpaten die op authentieke
wijze de trembita, cimbaal, dubeltivka en
andere Hoetsoel instrumenten kunnen
produceren en bespelen. Bij instrumentenmaker
Bogdan Kostjoek kun je zelf op een
alpenhoorn toeteren of de dubbelfluit blazen.
Een masterclass bij deze ultramuzikale man
7 ONTDEK HET
FLORENCE VAN
HET OOSTEN
Lviv. Het ‘Florence
van het Oosten’ (dixit
Pieter Waterdrinker)
DE GEBAANDE PADEN
MET LOCALS • BESTE TIMING • KORTE WACHTTIJD
MAAR DAN
À LA
Columbus
verdient een uitgebreide culinaire en
historische tour. Als je zin hebt, vul je hem op
onze manier in:
Culinair Lviv Koffie (Turks, Weens en talloze
andere varianten) haal of drink je bij Pid
Syniojoe Pljasjkojoe in de Roeska-steeg, het
Viennese Coffee House aan het Vrijheidsplein
bij Svit Kavy (Zoete Koffie), Virmenka of
Alternativa Kava (Alternatieve Koffie, een
houten hut vijf minuten buiten het centrum).
Lunchen als een Oekraïner, dat doe je toch
echt bij Poezata Chata: de Vreetschuur.
Gezonde, Oekraïense fastfood op z’n best en
voor een prikkie. Dineren buiten de gebaande
paden doe je bij Kavkaz (Kaukasus),
Restaurant Amadeus, of het partizanenrestaurant
Kryivka (Kelder, wachtwoord
‘Hero-jem Sla-va).
Fotogeniek Lviv Pak de tram naar het
Habsburgse treinstation. Ga dan struinen, en
zie de stad steeds mooier worden. Langs de
Oost-Europese markt, tegenover het beeld
van koning Danylo. Het voormalige casino,
met een fantastische eikenhouten trap.
De oude Joodse buurt Pidzamtsje. De
Instagram waardige binnenplaatsen in de
Armeense buurt. De slingerende Pekarska
(bakkers)straat vol Habsburgse architectuur.
De Tuin van het Vergeten Speelgoed, een
verborgen plein vol met knuffels en speelgoed
dat inmiddels tot een openluchtmuseum
is uitgegroeid. En de Tuin van de USSR, met
allerlei memorabilia uit de Sovjettijd, door de
huidige buurtbewoners als teken van protest,
onderdrukking en afschuw uitgestald. Zo heb
je een tourist trap-loze (en gratis!) topdag.
kost zo’n € 10, ook geschikt voor groepen.
Bogdan bereik je op tel. +380979615504.
5 HIKE NAAR DE HERDERS
In de heuvels nabij Verchovyna leven
geïsoleerde Hoetsoel herders. Hun traditionele
levensstijl kun je bij het ochtendgloren
aanschouwen. Wie weet ben je nog van nut
voor een paar klusjes. Een dagtocht vanuit
Verchovyna met gids gaat vanaf € 50 p.p., via
activeukraine.com
6 ZOEK VERKOELING
‘Hoek’ is het Oekraïense woord voor waterval.
In Kosiv heb je een spectaculaire rotsformatie
met verschillende hoeks, waar locals al sinds
de jaren dertig graag komen. Van boven heb
je panoramisch zicht. Een andere optie voor
verkoeling is de Hoetsoel Jacuzzi (zie de Team
Columbus-pagina voorin deze editie).
044 045

REISGEHEIMEN
Eye of
the tiger
Tijgers zoeken in Bhutan
Foto: Emmanuel Rondeau / WWF-UK
Wat een plaatje hè? Deze Bengaalse tijger is een van de ongeveer honderd wilde tijgers in
het Aziatische bergstaatje Bhutan. De kans om er daadwerkelijk een te zien is vrijwel nihil.
Bengaalse tijgers zijn schuw en leven op vrijwel ondoordringbare plekken. In tegenstelling
tot buurland India wordt het tijgertoerisme in Bhutan niet gestimuleerd. Fotojournalist en
filmmaker Emmanuel Rondeau wist dit exemplaar, samen met Bhutanese rangers, pas na
een maand vast te leggen met behulp van een cameraval. Hun doorzettingsvermogen
betaalde zich uit. Met deze foto, genomen op liefst 3500 meter hoogte, wist het team
— in opdracht van het WWF — het belang van wildlifecorridors aan te tonen (stroken land die
beschermde gebieden met elkaar verbinden) en de overheid tot actie te dwingen. Zo zie je
maar weer; natuurbescherming vergt moed, toewijding en een engelengeduld. Zien hoe
Emmanuel en de rangers reageerden toen ze eindelijk ‘beet’ hadden? Bekijk de video-opname
op youtu.be/fx2s6fPOEI4. Ga voor meer informatie naar wwf.org.uk/missiontiger
078 079

REISGEHEIMEN
Loch Ness
Het Schotse meer Loch Ness is zo diep (230 m) dat het alle meren in
Engeland en Wales kan voeden. Geen wonder dat het monster van Loch Ness
zich maar zelden laat zien. De mythe kent zijn oorsprong in de zevende eeuw.
Toch duurde het tot 1934, toen de Daily Mail een korrelige zwart-witfoto
publiceerde van zijn hoofd en nek, voordat ‘Nessie’ wereld faam verwierf.
Het meer behoort nog altijd tot de populairste attracties van Schotland.
Toerboten varen af en aan. Voor het mooiste uitzicht op de loch wijk je echter
af van de oever, en zoek je de hoogte op. Aan de relatief rustige zuidzijde
liggen de serene Farigaig Woods. Vanaf de parkeerplaats aan de rand van
het dorpje Inverfarigaig loopt een aantal paden omhoog. Ga er op zoek naar
lochans (kleine meertjes), de over blijfselen van een eeuwenoud fort en de
beste doorkijkjes op Loch Ness. Wie weet; misschien vang jij van dit hogere
perspectief dan tóch nog een glimp op van Nessie, visitinvernesslochness.com
>> De verloren stad Z
In lang vervlogen tijden moet er in de jungle van de Braziliaanse
deelstaat Mato Grosso een stad hebben gelegen die zijn weerga
niet kende: Z. Door de eeuwen heen gingen tal van avonturiers
tevergeefs op zoek naar deze verloren stad. Zo ook de Britse
ontdekkingsreiziger Percy Fawcett (1867-1925). Fawcett ging op
meerdere expedities en verdween uiteindelijk spoorloos in de jungle.
De Amerikaanse bestsellerauteur David Grann trad, gewapend met
diens originele dagboeken, in zijn voetsporen. Na een aantal
loodzware expeditieweken zonder concrete aanwijzingen over
Fawcetts dood en de locatie van Z zagen Grann en zijn team zich
helaas genoodzaakt om de tocht te staken. Al stuitte het gezelschap
wél pardoes op een Kuikuru-dorp. De Kuikuru zijn waarschijnlijk de
afstammelingen van de oorspronkelijke bewoners van Kuhikugu,
een Amazonecomplex dat aan het begin van deze eeuw werd
blootgelegd en dat volgens experts weleens de inspiratie voor Z
zou kunnen zijn. Granns boek De verloren stad Z is te koop in diverse
­(online) boekhandels. De verfilming verscheen in 2016. Pantanal
Tours biedt diverse trips aan in Mato Grosso, pantanaltrekking.com
- Piramiden -
De piramiden van Gizeh behoren tot
de oudste menselijke bouwwerken.
Men geloofde dat de farao’s in het hiernamaals
voortleefden als goden. Hun
piramide vormige graftombes werden dan
ook tot de nok toe gevuld met voedsel,
wapens en kunstvoorwerpen. Het was
gebruikelijk om de zijkanten van de piramiden
glad te strijken met goud en kalksteen.
Hoewel het toerisme in Egypte de afgelopen
jaren een flinke klap kreeg te verduren,
behoort het Gizehcomplex nog steeds tot
de populairste trekpleisters van het land.
Voor een authentiekere ervaring, weg van
de meutes, richt jij je vizier op de net
geopende knikpiramide van Snofroe.
Deze piramide is te herkennen aan zijn knik
(een kleinere hoek) en was de eerste ‘echte’
piramide van het land. De onorthodoxe
knik werd veroorzaakt door instabiliteit
gedurende de bouw. Voor het eerst sinds
1965 is de piramide weer geopend voor
het publiek, vanaf € 25 voor een halve
dagtrip vanuit Caïro, sharm-club.com
FIRST NATIONS // Onlangs waren wij bij de voorpremière van The Whale and the Raven,
een bijzonder mooie natuurdocumentaire die zich afspeelt voor de ongerepte kust van het
Canadese British Columbia. Enkele personages maken deel uit van de Gitga’ata-gemeenschap
(First Nations). De Gitga’ata zijn, net als de dertien andere groepen in het gebied, nauw verbonden
met de natuur en houden er vele mythes en legendes op na. De raaf en de orka hebben de
status van halfgod. Gaat het zien! facebook.com/thewhaleandtheravenfilm
Karonkasteel
Toen een lokale landeigenaar
in 2012 op een bergplateau
in de buurt van het Tadzjikistaanse
stadje Kalai Khumb
de overblijfselen van een
gebouw aantrof, had hij geen
idee van de significantie ervan.
Het Karonkasteel, zo blijkt na
zeven jaar aan opgravingen, is
liefst honderd hectare groot,
en wordt al het Machu Picchu
van Centraal-Azië genoemd.
Paaseiland
Zie pagina 4
Nazcalijnen
Zie pagina 6
EL MIRADOR De Maya’s waren hun — en eigenlijk ook onze — tijd ver vooruit. Ze wendden
zich tot de sterren om te bepalen of er geoogst kon worden, voedden zich met een proteïnerijk
dieet en superfoods, pasten complexe geneeswijzen toe, maakten gebruik van revitaliserende
sauna’s en zweetbaden, en vormden hechte sociale groepen. Ook in bouwkundig opzicht
stonden de Maya’s hun mannetje. Verspreid door Meso-Amerika (het gebied van Centraal-Mexico
tot Nicaragua) liggen nog vele duizenden in de vergetelheid geraakte Maya-overblijfselen.
De bakermat en tevens grootste stad van het Mayarijk is El Mirador, in het Maya-biosfeerreservaat
in Noord-Guatemala. Ook jij kunt deze overwoekerde metropool, die slechts een
fractie van het aantal toeristen aan bekende Mayacomplexen als Tikal en Chichen Itzá
ontvangt, bezoeken. Meerdaagse wandelexpeditie vanaf € 232 p.p., turismocooperativacarmelita.com.
Lees ook onze reportage over El Mirador in editie 82, columbustravel.nl/shop
088
089

MADRID
El barrio
cool
HOE DE GRAUWE MADRILEENSE WIJK LAVAPIÉS EEN MUST-SEE WERD
De internationale reismedia roemen het Madrileense Lavapiés
als een van de hipste plekken ter wereld. Toch is de wijk geen
allemansvriend, getuige ook de webrecensies van verbouwereerde
reizigers: ‘Er is niets te zien hier, behalve wat aardige mensen in de
bar.’ We schakelen Nederlandse buurtbewoner Twan van Lieshout
in om ons een dagje lang naar de verborgen pareltjes te leiden
waar het tegendraadse hart van Madrid klopt.
SCHRIJVER TWAN VAN LIESHOUT
102 103

ONTMOET
DE JIMMY
NELSON
FOUNDATION
EN DE GEZICHTEN
ERACHTER
Ongeveer een jaar na ons interview met Jimmy Nelson zijn
we terug in zijn kantoor. Niet voor Jimmy zelf dit keer, maar
voor Kieke van Maarschalkerwaart en Gretel Sánchez,
de drijvende krachten achter de Jimmy Nelson Foundation.
Deze nieuwe stichting stuurt vrijwilligers op reis om
inheemse culturen te documenteren. Er vonden al reizen
plaats naar de Csikós in Hongarije, Hadzabe in Tanzania en
Quechua in Peru. ‘Door inheemse culturen een gezicht te
geven, hopen we ze voor de toekomst te behouden.’
058

ONTMOET
KIEKE
GRETEL
Kieke (40) is projectmanager voor de
Jimmy Nelson Foundation. Ze zet projectreizen
uit en gaat zelf mee als teamleider.
Ze is ook nog eens reservecameravrouw en
ging al eens met Jimmy mee naar Siberië.
Naast haar functie bij de stichting runt ze
haar eigen bedrijf in de reisbranche, Stamp
Travel Support. Volg haar persoonlijke
avonturen op travelsoap.nl
Gretel (28) is policy and communications
officer. Ze is verantwoordelijk voor de
communicatie, public relations en partnerships
van de Jimmy Nelson Foundation.
Deze geboren en getogen Venezolaanse
studeerde af in Caïro en belandde via een
omweg bij de Jimmy Nelson Foundation.
Voor de mensen die de stichting nog niet kennen; wat is het
ultieme doel?
‘Culturen zullen altijd onderhevig blijven aan veranderingen, dus het
is niet dat we denken: mensen mógen niet veranderen. Wij lopen
immers ook niet meer op klompen. Maar we weten wel van onze
tradities af. Wij vinden het dan ook belangrijk dat inheemse culturen
en tradities worden vastgelegd, voordat ze opgaan in de dominante
cultuur en langzaam verdwijnen. Onze missie ligt in het verlengde van
Jimmy’s werk — hij kan het immers niet alleen — en is tweeledig.
Enerzijds proberen we binnen lokale gemeenschappen een gevoel
van culturele trots aan te wakkeren. Anderzijds proberen we wereldwijd
bewustzijn te creëren door mensen via social media en onze
website in contact te laten komen met inheemse volkeren. Het langetermijndoel
is dat we, door inheemse volkeren en hun gebruiken te
documenteren, een uitgebreide online bibliotheek van culturele trots
aanleggen. Dit doen we door vrijwilligersprojecten op touw te zetten.
Een aantal keer per jaar reizen we met een kleine groep vrijwilligers
naar alle uithoeken van de wereld om, door de ogen van de locals,
festivals, bijeenkomsten, bijzondere beroepen en andere gebruiken
die er straks misschien niet meer zijn, te documenteren. Op onze
website vind je een wereldkaart met de locaties van de projecten. Als
je op de locaties klikt krijg je informatie, foto’s, video’s en interviews
te zien. We hopen dat dit een publiek platform zal worden, zodat uiteindelijk
ook andere reizigers hun materiaal kunnen delen. Daarnaast
zijn we bezig om een lesprogramma beschikbaar te maken voor leerkrachten.
Zo kan de hele klas mee op wereldreis. Het programma
maakt gebruik van 360 gradentechnologie, waardoor jongeren al
spelenderwijs in aanraking komen met andere culturen. Het geld dat
nodig is voor deze projecten komt voort uit de verkoop van Jimmy’s
boeken en prints, maar ook uit de opbrengsten van lezingen. Hopelijk
wordt dit nog aangevuld door donateurs.’
Hoe gaan jullie deze doelen bewerkstelligen?
‘Wat wij proberen te doen met de stichting is samen te vatten in drie
pijlers: documentatie, educatie en wederkerigheid. Stap één is dat we
laten zien wat er is. We documenteren culturen die aan verandering
onderhevig zijn en tradities die verloren kunnen gaan. Vervolgens
060
061
Vandaag is blauw
Csikós (paardenhoeders)
als Adam dragen typisch
blauwe kostuums.
Foto: Jeroen Cox
Links
Kieke en Gretel
van de Jimmy
Nelson Foundation.
Foto: Jimmy Nelson
Vorige pagina’s
Kiekeboe! Een groepje
Quechua op het Inti
Raymi-festival in Peru.

ééN MET
ierland
‘Een betere wereld begint bij jezelf’ was een slogan die ik veel
meekreeg in de jaren negentig. Ik kwam erachter dat dit in het zuidwesten
van Ierland, waar je elke dag in nauw contact bent met de elementen,
nét wat gemakkelijker gaat. Je vóélt het, diep in je hart.
SCHRIJVER & FOTOGRAAF LOUISE TEN HAVE
120 121

ZUIDWESTKUST - IERLAND
dat nog heel erg leeft. Tijdens mijn verblijf bij
Frits merk ik sowieso dat de Ierse historie op
veel plekken in het uitgestrekte landschap nog
voelbaar, tastbaar is. Ik word meegezogen naar
tijden die vaak moeilijk zijn geweest. Zoals de
achthonderd jaar lange Engelse overheersing,
die leidde tot de Ierse volksopstand tijdens Pasen
in 1916 en Ierse zelfstandigheid in 1921. De
hongers nood van 1845-50 ontstond door mislukte
aardappeloogsten. Engelse landeigenaren, die
belasting moesten betalen over Ieren die op hun
land woonden, buitten alle ellende ook nog eens
uit. Ze joegen boeren weg als ze hun pacht niet
meer konden opbrengen. Tijdens de Great Famine
kwamen minstens een miljoen Ieren om en
ontsnapten twee miljoen land genoten naar met
name de VS. Woningen van Ieren die de pacht
niet langer konden betalen werden door de
Engelse autoriteiten afgebrand. Her en der staan
hun stenen ruïnes als fotogenieke stille getuigen
in het Ierse landschap. Zo maken we een
prachtige wandeling naar een verborgen dorpje
uit de tijd van de Great Famine, vanuit een bijzondere
vallei dicht bij het Glengarriff Nature
Reserve. Een smal pad, langs rododendrons en
bloeiende fuchsia’s, over rotsen en langs bergstroompjes,
leidt ons naar ruïnes die sinds 1850
bijna volledig overwoekerd zijn door de natuur.
Ierland, besef ik, is in korte tijd al onder mijn
huid gekropen. Wat me diep raakt, is het besef
dat de Ieren leven met de menselijke maat, en
dat voel je. Het menselijke wordt verkozen boven
willekeurige regels die vaak ten koste gaan van
alles. Bewijs dat de Ieren nog steeds een
bepaalde wijsheid bezitten. Misschien komt dit
wel door de wijsheid van de Keltische druïden
die hier ooit leefden, spirituele wijze mannen
met een levenswijze en -visie die misschien wel
het best te vergelijken is met die van de Boeddha.
In de praktijk uit deze wijsheid zich bijvoorbeeld
in hoe de parkeerwacht van het plaatsje
Schull zich gedraagt. Gele lijnen aan de kant van
de weg geven in de hoofdstraat aan dat je er niet
mag parkeren, en op drukke dagen in de zomer
staan er nog extra gele pionnen én een politieagent.
Als je er toch parkeert, komt een agent en
zegt vriendelijk dat je er niet mag staan. Als je
Geluksvogel
Als je de tweelingeilanden
Skellig Michael en Little
Skellig bezoekt, doe dat
dan in juni of juli, zoals wij.
Er broeden dan duizenden
papegaaiduikers.
dan antwoordt dat je alleen even een klein
boodschapje wil doen, dan zegt hij, ‘Ja hoor, dat
is prima. Tien minuten, een mens moet toch ook
een boodschap kunnen doen.’
Frits beaamt het: ‘Achthonderd jaar Engelse
onderdrukking hebben de menselijke maat niet
kunnen uitbannen.’ Hij vertelt ook dat er in de
taakbeschrijving van de postbode op het platteland
staat dat hij behalve post bezorgen ook al
zijn geadresseerden minimaal één keer per week
hoort te ontmoeten. Zo ziet hij hoe het met iedereen
gaat, kan hij een praatje maken en kijken of
iemand nog iets nodig heeft. Zodat hij eventueel
een boodschapje kan halen. ‘De Ieren zijn niet
geïnteresseerd,’ zegt Frits, ‘ze zijn begáán.’ Wauw,
wat mooi!
Verweven in eenheid
Na mijn dagen bij Frits haal ik reisgenoot Sylvia
op van het vliegveld, om samen de zuidwestelijke
schiereilanden verder te verkennen. Tekenen dat
het verleden verweven is met het landschap zijn
overal: ruïnes van kastelen, stenen bijenkorfhuizen,
steencirkels, Keltische kruizen. Waar je
ook kijkt, er is wat te zien. Maar het is meer dan
zien, we vóélen de historie. Het voelt alsof alle
gebeurtenissen die hier ooit plaats hebben
gevonden voorgoed bewaard zijn gebleven, dicht
verweven met het land. Dat geeft een extra
dimensie aan reizen in Ierland.
Een van onze roadtrips voert vanuit schiereiland
Iveragh elf kilometer de Atlantische
Oceaan op, naar de twee Skellig-eilanden. Een
van deze westelijkste puntjes van Europa is een
bedevaartsoord dat vooral bekendheid heeft
gekregen als filmset voor – je raadt het al – The
Last Jedi. Maar ík wil vooral ervaren hoe het
leven daar moet zijn geweest in vroegere tijden.
Als we over de ruige zee Little Skellig-eiland
benaderen, kom ik in een soort roes door het
zicht op duizenden witte vogels die als in slow
motion rondom vervaarlijk ogende pieken
zweven. Het zijn jan-van-genten – de op twee na
grootste kolonie ter wereld. Aanleggen doen de
toeristenboten hier nooit. We varen door naar
grote broer Skellig Michael, dat 230 meter boven
de zeespiegel uittorent. 618 stenen treden lopen
128
129