2019 11 06 Alexandre Tharaud

Wo 6 nov 2019
20.15 uur
Serie Piano
Alexandre Tharaud
Versailles
Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale
programmaboekje is een extra service
ter voorbereiding op het concert. Het is
uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie
tijdens het concert te raadplegen via uw mobiele
telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de
andere concertbezoekers.
Bij voorbaat dank.

Programma
Alexandre Tharaud
Versailles
Serie Piano
Wo 6 nov 2019
Grote Zaal
20.15 - 22.10 uur
ca. 50 minuten voor de pauze
ca. 45 minuten na de pauze
Alexandre Tharaud piano
Bent u niet vergeten uw mobiele
telefoon uit te zetten?
Dank u wel.
2

Programma
Jean-Baptiste Lully (1632 - 1687)
Marche pour la cérémonie des Turcs (1670)
François Couperin (1668 - 1733)
La Logivière
Les barricades mystérieuses
Passacaille
Les ombres errantes
Le tic-toc-choc ou Les maillotins
Joseph-Nicolas-Pancrace Royer (ca. 1705 - 1755)
L’Aimable
Marche de Sythes
Jean-Henry d’Anglebert (1635 - 1691)
Fugue grave
Ouverture de Cadmus d’après Lully
Chaconne d’Anglebert
Variations sur les Folies d’Espagne
Pauze
Jean-Philippe Rameau (1683 - 1764)
Prélude uit Premier livre de pièces de clavecin (1706)
Le rappel des oiseaux uit Suite in E (1724/31)
Claude Balbastre (1727 - 1799)
La Suzanne
Jacques Duphly (1715 - 1789)
La de Belombre
La Pothoüin
Jean-Philippe Rameau
Delen uit Suite in a (ca. 1729/30)
··
Allemande
··
Sarabande
··
Fanfarinette
··
Gavotte & Doubles
3

Toelichting
De 18e-eeuwse mens leefde in de beste der mogelijke werelden, vond de Duitse filosoof
Gottfried Wilhelm Leipniz. Het Franse hof, Versailles, zou je het beste der mogelijke
hoven kunnen noemen. Het fraaiste van deze wereld leek er verzameld. Pracht, rijkdom,
verfijning, cultuur en orde. Hier heerste regelmaat, het dictaat van de structuur.
We danken het schitterende hof van Versailles
aan het genie van koning Lodewijk XIV, de
‘Zonnekoning’. Een potentaat zou je hem in
onze ogen noemen. Hij aan het hoofd, ver
boven de rest, zonnestralen uitzendend die
het hele leven beheersten. En dat gedurende
een ongelooflijk lange regeringsperiode, ruim
zeventig jaar. Maar dat het op Versailles voor
menigeen goed toeven was, leidt geen twijfel.
Nog steeds staat de periode van zijn regering
(1642-1715) te boek als de Grand Siècle. Het
gold zeker ook voor de kunsten.
Oorspronkelijk was Versailles niet meer
dan een jagershut in het bos ten gerieve
van Lodewijk XIII, niet ver van Parijs. Diens
zoon vond het vervolgens de ideale plek
voor een paleis. Ietsje op afstand van de
stadse drukte, met veel frisse lucht, fraai
groen en alle ruimte voor expansie. Ruimte
ook voor schitterende feesten, waar het
er cultureel verantwoord aan toeging;
concerten, opera’s, ballet en theater. De
koning verzamelde grote geesten aan zijn
hof. Zoals de briljante schrijver Molière en
componist Jean-Baptiste Lully, aangewaaid
uit Italië om zich nu te ontpoppen tot een
even sterke persoonlijkheid op het punt der
muziek als Lodewijk zelf op het punt van
politiek en oorlogsvoering, en een uitgebreide
hofkapel, een eigen hoforganist, een eigen
hofklavecinist, et cetera. Zo ontstond een
hofcultuur die de wereld nooit eerder zag.
Musici hadden het goed aan dit hof; de
Zonnekoning was een beschermheer der
kunsten par excellence. Lully, François
Couperin, Jean-Henry d’Anglebert
bekleedden hier de belangrijkste muzikale
posities. Onder Lodewijk XV vertoefden er
Jean-Philippe Rameau en Joseph-Nicolas-
Pancrace Royer. We keren er voor één avond
naar terug en horen de klavecimbelmuziek
die hier klonk. Luister naar de vriendelijke
ruis, het tintelen, het sprankelen van dat
lichte instrument en je bent terug in het
achttiende-eeuws Versailles. Voor Couperin
en Rameau, de grootste twee, was het
klavecimbel een instrument waarin ze hun
hart en ziel kwijt konden, waarin ze praktisch
leefden. Over Rameau zei men dat ‘zodra hij
ophield met spelen en zijn klavecimbel sloot,
het leek of er niemand thuis was,’ zó was hij
ermee vergroeid.
De ‘Franse klavecinisten’ zijn nog altijd een
begrip. Zoals de Vlaamse polyfonisten en
de Weense School. Hun koersen stonden
echter niet altijd even hoog. Zoals Bach
lang vergeten werd, zo leken ook Lully,
Couperin en Rameau bij perioden onder
het stof begraven. In de negentiende eeuw
heropenden Claude Debussy en Maurice
Ravel weer oog en oor, Johannes Brahms
verzamelde Couperin-partituren en Camille
Saint-Saëns gaf Rameau’s verzamelde
werken uit. Debussy hoorde in Rameau
4

Toelichting
een bijzondere vorm van concentratie en
contemplatie. ‘Ik vrees dat onze oren […]
het vermogen hebben verloren om met de
nodige verfijning naar de muziek van Rameau
te luisteren, muziek waarin alle grove klanken
verboden zijn […] Waarom hebben wij zijn
raad niet opgevolgd, namelijk het observeren
van de natuur, alvorens haar te proberen
te imiteren? Omdat we daar niet langer de
tijd voor hebben, denk ik. Dus absorbeert
onze muziek blindelings […] legendarische
verhalen of kruimels van de Wagner-dis.’
Wie Rameau’s uiterst subtiele Rappel des
oiseaux hoort geeft Debussy meteen gelijk.
Het is, voor zulke programmamuziek, bewust
onspectaculair gehouden. Heel veel nootjes
maar toch in wezen heel kalm en rustig.
Vogeltjes zingen elkaar toe in de avondstond.
Alexandre Tharaud kiest
de moderne concertvleugel
voor de muziek van de
Franse klavecinisten.
Wordt nu vanavond ook het klavecimbel
bespeeld, zoals te verwachten bij muziek
van de Franse klavecinisten? Nee. Alexandre
Tharaud kiest de moderne concertvleugel.
Een instrument dat vele malen luider
kan, veel hoger en lager, zeker twee keer
zo groot is, tien keer zo zwaar en een
heel ander mechaniek heeft. Tharauds
doorbraak-cd Tic Toc Choc met muziek van
Couperin op piano werd in de pers ‘de ideale
shocktherapie voor puristen oude muziek
genoemd.’ En aangezien veel componisten
van vanavond naar het modernste streefden,
naar – binnen het betamelijke – een
‘choc’, is Tharauds benadering meer dan
gerechtvaardigd.
Jean-Baptiste Lully
Van Italiaans molenaarszoontje tot de Franse
kunstpaus van zijn tijd. Giovanni Battista
Lulli, Jean-Baptiste Lully in het Frans, kwam
op zijn veertiende naar Parijs en werd page
van de nicht van de koning. Geef die jongen
dans- en muziekles, en jawel, dat sloeg
dermate aan dat Lully spoedig zelf les gaf en
wel aan de Zonnekoning in eigen persoon;
deze danste graag mee in sommige van de
opéra-ballets aan zijn hof. Lully was zijn hele
verdere leven werkzaam in Versailles. En
hoe: ‘L’opéra, c’est moi,’ verkondigde hij, in
navolging van zijn heer en diens fameuze
‘L’état, c’est moi’ (de staat, dat ben ik). Vooral
wanneer Lully zijn krachten verenigde met
die van Molière had hij behoorlijk recht van
spreken. Een hoogtepunt was de comédieballet
Le bourgeois-gentilhomme (1670),
over een ‘gewone’ burger die hogerop wil, tot
de adel wil behoren. Hieruit komt de Marche
pour la cérémonie des Turcs.
François Couperin
François Couperin kwam van minder
ver; hij werd geboren op een steenworp
afstand van de kerk Saint-Germain, in het
vierde arrondissement van Parijs. In feite
5

Toelichting
was Parijs en omstreken vergeven van de
Couperins; zeker tien leden van de familie
hadden belangrijke muzikale posities. Ter
onderscheiding van een oom van hem,
ook François geheten, werd de Couperin
die leefde van 1668 tot 1733 ‘Le Grand’
genoemd. Hij was ook de meest geniale
telg; hoforganist van Versailles en daarnaast
bekwaamde hij de prinsen en prinsessen op
het klavecimbel. Couperin was een speciale
gunsteling van de koning en wist deze ook
in zijn donkere uren na een verloren veldslag
of politieke nederlaag met zijn muziek te
steunen. Na de dood van D’Anglebert werd
hij hofklavecinist.
Tussen 1713 en 1730 publiceerde
Couperin vier dikke bundels met korte
klavecimbelstukken, zo’n 240 in totaal. Hij
groepeerde die in ‘ordres’, een soort suites,
van ongelijke lengte: de kortste telt vier, de
langste 22 delen. In totaal zijn er 27 van zulke
‘ordres’. Waar een suite doorgaans bestaat
uit dansen, treedt Couperin juist flink buiten
de paden. Want zijn er eigenlijk dingen die
hij niet tot klavecimbelmuziek omsmolt?
Je treft bij hem zo ongeveer alles wat de
wereld aan zaligs en smartelijks te bieden
heeft. Gevoelens van allerlei slag, maar
ook dingen, gebeurtenissen, mensen: van
nachtegalen, vlinders, ‘dolende schaduwen’
(Les ombres errantes), ‘tikkers en hamers’
(Le tic-toc-choc) tot vorsten, vrienden,
kennissen, en zichzelf (‘La Couperin’). Zelfs
politiek. In Couperins tijd woedde de strijd
tussen de Franse en de Italiaanse stijl; in
een van de ‘ordres’ plaatste Couperin – die
graag het beste van beide werelden verenigd
zag – zowel een ‘Apothése de Corelli’ als een
‘Apothéose de Lully’ broederlijk naast elkaar.
Veel musici drukten zich in die tijd ook uit
in (theoretische) geschriften. Couperin
schreef L’art de toucher le clavecin. Daarin
is het prettig bladeren. Over ‘de beginneling
aan het klavecimbel’ bijvoorbeeld: ‘De
knieën moeten bij het spelen niet tegen
elkaar worden gedrukt, de voeten moeten
parallel op de grond rusten.’ ‘Bent u geneigd
grimassen te maken, plaats dan een spiegel
op de lessenaar ter correctie.’ En dan een
interessante hint: ‘Mannen die een zekere
graad van perfectie willen bereiken moeten
geen werk doen dat schadelijk zou kunnen
zijn voor hun handen. Vrouwenhanden,
omdat die nooit zulk werk doen, zijn in het
algemeen geschikter.’
Joseph-Nicolas-Pancrace Royer
Joseph-Nicolas-Pancrace Royer, in 1705
geboren in Bourgondie, kwam op z’n
twintigste naar Parijs. Hij studeerde zeer
waarschijnlijk bij een neef van Couperin. In
1734 werd hij ‘maître de musique des enfans
de France’, een jaar later werkte hij onder
Lodewijk XV als ‘chantre de la musique de la
chambre du roi’ en twee jaar voor zijn relatief
vroege dood in 1755 had hij het gebracht tot
‘maitre de musique de la chambre du roi’.
Hij was een succesvol operacomponist en
publiceerde daarnaast in 1746 in Parijs zijn
Pièces de clavecin, 1er livre, Detail: er kwam
nooit een 2ième.
6

Toelichting
Jean-Henri d’Anglebert
De titel van het belangrijkste werk van
Jean-Henri d’Anglebert spreekt boekdelen.
In verkorte vorm is het: Pièces de clavecin…
diverses chaconnes, ouvertures, et autres airs
de Monsieur de Lully… quelques fugues pour
l’orgue et les principes de l’accompagnement.
Klavecimbel- en orgelmuziek in één
band? Dat was toen niet ongebruikelijk;
toetsinstrument was toetsinstrument, en de
partituur verhuisde regelmaat van de ene
naar de andere lessenaar. Dan is er dus nog
een traktaat over het begeleiden toegevoegd.
Maar het opmerkelijkst is toch, dat dit werk
van D’Anglebert muziek bevat van Lully. Het
onderstreept de status van laatstgenoemde
nog maar weer eens. D’Anglebert smokkelde
hem ook uit publicitaire overwegingen
binnen. Op het programma staat een
bewerking van de ouverture tot Lully’s opera
Cadmus. De twee componisten kenden
elkaar goed; D’Anglebert was vaak betrokken
bij de opera- en balletproducties van Lully.
De Chaconne d’Anglebert is dan echt van
D’Anglebert zelf. Een chaconne – ook wel
passacaille genoemd, onder andere door
Couperin – was een langzame dans die zich in
de barok ontwikkelde tot een reeks variaties
op een steeds herhaalde basmelodie.
Jean-Philippe Rameau
Jean-Philippe Rameau is de grootste
geest die vanavond de revue passeert.
Hij was daarbij nogal een moeilijk mens.
Zijn verschijning was weinig aantrekkelijk,
boomlang en sprietdun: ‘meer geest
dan mens, zonder maag, met fluiten
als benen’, grapte men. Fel in het
gesprek, compromisloos in de discussie,
ontoegankelijk en gierig; bij zijn dood
vond men een grote zak vol goudstukken,
zogenoemde Louis d’ors, in zijn huis maar
slechts één paar schoenen. Jegens zijn gezin
en beginnende musici was hij overigens gul.
Lange tijd gold hij alleen als theoreticus,
een van de belangrijkste ooit. Zijn Traité
de l’harmonie (1722) legde de basis voor de
West-Europese muziektheorie. Veel muziek
van nu gaat theoretisch gezien niet verder
dan Rameau. Het geniale aan deze man was
verder, dat hij juist andere zaken dan regels,
theorieën en het in de Verlichting zo hoog
aangeslagen verstandelijke belangrijker vond.
Hij schreef: ‘Eerder dan door het horen van
goede muziekwerken […] dan door regels
wordt de goede smaak gevormd.’ En: ‘Om
ten volle van muziek te kunnen genieten,
moeten we ons er helemaal in verliezen; om
haar te kunnen beoordelen, moeten we haar
in verband brengen met de bron […]. Deze
bron is de Natuur. [Zij] verschaft ons het
gevoel dat ons bij elke muziekervaring raakt;
we zouden haar gave instinct kunnen noemen
[…] Een brein dat door andere dingen in
beslag wordt genomen, is nooit vrij om […] te
luisteren.’
Voor klavecimbel schreef hij zo’n zestig
(veelal korte) stukken. Vele klinken nog
altijd vernieuwend. De Prélude tot zijn eerste
bundel klavecimbelstukken is genoteerd
7

Toelichting
zonder maatstrepen; nog niet alles was toen
aan orde en regel onderworpen. Le rappel
des oiseaux is ongelooflijk origineel. Je hoort
de vogels fluiten en toch is elke noot pure
muziek, ingebed in puur klavecimbelspel.
Rameau maakte hier de weg vrij voor
veel latere landgenoten als Debussy en
Messiaen. De Suite in a is een van zijn latere
klavecimbelwerken, kort voor hij zich vooral
op de opera zou toeleggen. De diepzinnige
Sarabande nam Rameau op in zijn opera
Zoroastre; Fanfarinette is een koosnaampje
voor een vrouw en klinkt ook zo; met de zich
steeds meer versnellende ‘doubles’ (variaties)
op de bewust trage Gavotte (doorgaans een
vlotte dans), schreef Rameau een van zijn
slechts twee variatiewerken.
Claude Balbastre
Met Claude Balbastre hebben we de jongste
figuur in huis; hij leefde van 1727 tot 1799, zou
theoretisch Beethoven nog kunnen hebben
gekend. Desondanks sluit hij naadloos aan
bij Couperin en Rameau; de laatste was
zijn vriend en leraar. In 1776 werd Balbastre
organist van de latere Lodewijk XVIII; hij
gaf daarnaast klavecimbelles aan Marie-
Antoinette, echtgenote van Lodewijk XVI.
Dit tot het fatale jaar 1789, toen de Revolutie
uitbrak. Die bracht Balbastre ontslag en
armoede. We zijn dan in een nieuw tijdperk
beland, waarin Versailles figuurlijk en
absolute heersers zelfs letterlijk de nek
werden omgedraaid. Overigens weerde
Balbastre zich in die roerige tijden met
werken als Variations sur La Marseillaise
[...] Par le Citoyen C. Balbastre / Aux braves
défenseurs de la République française l’an
1792 1er de la République.
Jacques Duphly
‘Ik heb vooral een zwak voor Duphly’s La
Pothoüin, voor mij een van de verrukkelijkste
stukken voor klavecimbel ooit. Ik denk dat
deze muziek – later ontstaan dan die van
Couperin – de ideale schakel is tussen het
tijdperk van het klavecimbel en de komst van
de fortepiano, waar Duphly niet aan durfde.’
Woorden van Alexandre Tharaud. Duphly
was misschien de minst ambitieuze van allen
vandaag. Hij verkeerde ook niet aan het hof,
wel in kringen van professionele musici en
aristocraten. Hij moet ‘even zachtaardig en
beminnelijk zijn geweest als zijn composities’.
Hij schuwde de openbaarheid; op zeker
moment moest het Journal général de la
France zelfs navraag doen of de vroegere
Parijse klavecimbelmeester nog wel in leven
was. Jazeker, maar dus niet in de puissant
luxe vertrekken van Versailles maar nederig
zijn dagen slijtend in een klein appartementje
in hartje Parijs. Bescheidenheid is de ware
hoffelijkheid. Vandaar dat de aanwezigheid
van Duphly vanavond volkomen terecht is.
Tekst toelichting: Stephen Westra
8

Uitvoiering van het ballet La Princesse de Navarra van Jean-Philippe Rameau op 23 februari 1745 in Versailles
|gravure: Charles-Nicholas Cochin
9

Biografieën
Componisten
Jean-Baptiste Lully
Jean-Baptiste Lully (1632 -
1687) was een Frans
componist en dirigent
van Italiaanse geboorte.
Hij begon zijn carrière als
violist in het kamerorkest
van mademoiselle De
Montpesier, een nichtje van
Lodewijk XIII.
Lully raakte bevriend met
Lodewijk XIV en werd in 1652
een van de ‘24 Violons du
Roi’. Aan het hof ontwikkelde
Lully zich naast violist en
componist ook als danser
10
en acteur. Vanaf 1656 kreeg
hij de leiding over een
klein orkest. In 1661 kreeg
hij een erepost, trouwde
met de dochter van zijn
leermeester Lambert en
werd een bemiddeld man.
Lully raakte bevriend met
Molière en gebruikte zijn
teksten voor de comédiesballets.
In 1652 kreeg
Lully van de koning het
exclusieve alleenrecht voor
uitvoeringen van opera’s
binnen het koninkrijk. Vanaf
1673 tot zijn dood schreef
Lully elke jaar een opera.
Daarnaast componeerde hij
kerkmuziek. Hij stierf aan
bloedvergiftiging nadat hij
zijn teen had verbrijzeld met
een stok om de maat aan te
geven.
François Couperin
François Couperin
(1668 -1733) was een Frans
componist, organist en
klavecinist. Hij kreeg al
vroeg muziekles van zijn
vader.
In 1685 werd hij organist
van de St. Gervais en kon
hij trouwen. Hij kreeg vier
kinderen; één dochter werd
organiste en zijn andere
dochter klaveciniste en
pedagoge.
Zijn muziek was erg populair
aan het Franse hof en hij
kreeg ook bekendheid in
andere landen; Johannes
Sebastian Bach heeft zijn
werk grondig bestudeerd.
Na het verlies van zijn
twee zonen trok Couperin
zich in 1723 terug uit het
muziekleven.
Joseph-Nicolas-
Pancrace Royer
Joseph-Nicolas-Pancrace
Royer (ca. 1705 - 11 januari
1755) was een Frans
componist en klavecinist.

Biografieën
Hij werd geboren in Turijn
en ging in 1725 naar Parijs.
Royer werd in 1734
verantwoordelijk voor de
muzikale opvoeding van
de kinderen van koning
Louis XV. Van 1748 tot
1762 was hij directeur bij
het Concert Spirituel, een
muzikale instelling die
concerten organiseerde
op religieuze feestdagen.
Vanaf 1755 werden hier
oratoria geïntroduceerd
op Franse teksten die erg
populair waren. Royer
schreef zes opera’s. In 1753
werd Royer aangesteld
als muziekdirecteur van
de Chambre du Roy (de
koningskamer), en in
datzelfde jaar werd hij
benoemd tot directeur van
het orkest van de Koninklijke
Opera. Hij stierf in Parijs.
Jean-Henry
d’Anglebert
Jean Henry d’Anglebert
(1635 – 1691) was een Frans
componist van klavecimbelen
orgelmuziek. Hij werkte
vanaf 1662 aan het hof van
Lodewijk XIV.
Zijn betrekking aan het hof
dankte D’Anglebert mogelijk
aan Lully. Hij had een goede
relatie met de componist
en noemde zijn eerste zoon
naar hem; Lully was diens
peetoom. D’Anglebert was
in dienst van meerdere
personen aan het hof en hij
diende Dauphine Marie Anne
Victoire. Het belangrijkste
werk van D’Anglebert is
een verzameling van vier
klavecimbelsuites uit in
1689 met de titel Pièces de
clavecin, opgedragen aan
Marie Anne de Bourbon,
een getalenteerde amateurklaveciniste
die later
studeerde bij François
Couperin.
Jean-Philippe
Rameau
Jean-Philippe Rameau
(1683 – 1764) was een
Frans organist, klavecinist,
muziekpedagoog en
bovenal een belangrijke
muziektheoreticus. Nog
voor hij kon schrijven
tekende hij noten en zijn
eerste composities schreef
hij op achtjarige leeftijd.
Door zijn vader werd hij in
1701 naar Italië gestuurd op
een studiereis. Hij keerde
echter snel terug naar
Frankrijk als violist van een
reizend operagezelschap. In
1702 werd hij organist aan
de kathedraal van Clermont-
11

Biografieën
Ferrand, waar hij in 1714
een vast contract kreeg en
een groot orgelimprovisator
werd. Hier ontstonden
ook zijn grote werken
voor de kerk en begon hij
zijn Traité de l’harmonie,
een van de belangrijkste
muziektheoretische
geschriften.
du Roy. In 1752 verliet hij
het huis van Le Riche de la
Pouplinière en trok zich terug
in een eenvoudige Parijse
woning, waar hij tot zijn dood
hard werkte aan nieuwe
composities en geschriften.
Claude Balbastre
De organist en componist
Claude Balbastre (1727 -
1799) was een leerling van
Claude Rameau, de jongere
broer van Jean-Philippe. Zijn
eerste lessen kreeg hij van
zijn vader, die kerkorganist
was in Dijon.
Hij verwierf een grote faam
als orgelimprovisator; de
aartsbisschop legde hem in
de kerstperiode zelfs een
speelverbod op, omdat de
kerkgangers niet meer voor
de mis kwamen, maar voor
zijn orgelspel. Door zijn
contact met Jean-Philippe
Rameau verkeerde hij al
snel in de hogere kringen
van Parijs. Hij werd organist
van de Notre Dame en werd
klavecinist aan het koninklijk
hof. Tijdens de Franse
revolutie paste hij zich aan
aan de nieuwe politieke
situatie door de revolutionaire
hymnes en liederen op zijn
orgel te spelen. Hij verloor
echter wel zijn officiële banen
en tijdelijk zijn pensioen. Hij
stierf in Parijs in 1799.
In 1730 kwam hij in Parijs in
dienst van de welgestelde
Antoine Jean-Jacques Le
Riche de la Pouplinière
als dirigent, organist en
klavecimbelspeler, waar
hij onder andere Voltaire
ontmoette. Zijn roem
groeide en hij werd in 1745
benoemd tot Compositeur
de la Musique de la Chambre
12
In 1750 vestigde Balbastre
zich in Parijs en werd
organist van de St. Roche.
Jacques Duphly
Jacques Duphly (1715 -
1789) was een Frans
componist, organist en
klavecinist. Hij was korte
tijd organist in Rouen
voordat hij zich in 1742
vestigde in Parijs.
Hier richtte Duphly zich op
het klavecimbel en werd een
bekend uitvoerder en leraar.

Biografieën
portret door Jean-Jacques Rousseau
Hij publiceerde vier bundels
met klavecimbelmuziek. Na
deze publicaties verdween
hij uit het publieke leven.
Hij stierf op de dag na de
bestorming van de Bastille
in een appartement in het
Hôtel de Juigné en liet
zijn bezittingen na aan zijn
dienaar die jaar bij hem in
dienst was.
13

Biografieën
Uitvoerende
Alexandre Tharaud
Piano
Pianist Alexandre Tharaud
(1968) kreeg al vanaf zijn
vijfde pianolessen en betrad
het Conservatoire de Paris
op zijn veertiende. Na het
behalen van de tweede
prijs in 1989 van het ARD
Wettbewerb in München
was zijn internationale
doorbraak een feit.
Tharauds internationale
carrière blijft groeien
met concerten in Noord-
Amerika, Azië en Europa
en op festivals als de BBC
Proms, La Roque d’Anthéron,
Schleswig-Holstein en Ruhr
Piano Festival. Als solist
trad hij op met orkesten als
het Symphonieorchester
des Bayerischen Rundfunks
en het Koninklijk
Concertgebouworkest. In
Michael Hanekes bejubelde
film Amour speelde
Alexandre Tharaud in 2012
de getalenteerde leerling van
twee pianodocenten. Zijn
interesse in verschillende
muziekstijlen komt terug in
zijn discografie bij ERATO
met opnames van Bach,
Mozart en Haydn (Les
Violons du Roy) tot Le Boeuf
sur Le Toit met muziek uit
de jaren 20. Zijn opname
van Goldbergvariaties van
Johann Sebastian Bach
met een film ontving in
2016 de ECHO Klassik
in de categorie ‘Muziek-
DVD-productie van het
jaar’. De Goldbergvariaties
speelde Tharaud ook op
zijn concert in november
2015 in het Muziekgebouw.
In 2018 kwam de opname
uit met cellosonates van
Brahms samen met cellist
Jean-Guihen Queyras. Voor
Harmonia Mundi verschenen
vele, met prijzen overladen
cd-opnames van werken van
Rameau, Ravel (compleet),
Bach, Couperin, Satie en
Chopin.
14

Biografieën
foto: Marco Borggreve
15

Verwacht
Serie Piano
Wo 4 dec 2019
Grote Zaal
20.15 uur
Pavel Kolesnikov
De romantische kant van
Beethoven
‘A poet of the keyboard’ noemde The Guardian de jonge
Rus Pavel Kolesnikov vanwege zijn sensitieve pianospel
en verhalende programma’s. In zijn Muziekgebouw-debuut
stelt Kolesnikov de romantische kant van Beethoven en
diens buitengewone kleurgebruik centraal. Hij speelt twee
geliefde sonates om de verbazing ‘die destijds overheerste
bij de luisteraars’ weer invoelbaar te maken. De werken van
Chopin, Schumann, Debussy en Bartók maken de enorme
invloed van Beethoven duidelijk.
Sinds hij in 2012 de Honens Price voor piano won, heeft
de in Londen wonende Pavel Kolesnikov zich bewezen
als een uniek talent. The Telegraph noemde zijn Wigmore
Hall-debuut in 2014 ‘een van de meest memorabele
gebeurtenissen sinds tijden’ en Diapason schreef
bewonderend: ‘Hij weet een verhaal te vertellen zonder
zijn stem te verheffen.’ Inmiddels heeft Kolesnikov een vast
contract bij het gerenommeerde Hyperion en bracht hij
afgelopen zomer een nieuwe Chopin-cd uit.
Pavel Kolesnikov
Programma: Frédéric Chopin Fantaisie-Impromptu
Nocturne op. 15 nr. 1 / Scherzo nr. 3 / Prelude op. 28 nr. 15
Ludwig van Beethoven Sonate op. 27 nr. 2 ‘Mondschein’
Sonate op. 53 ‘Waldstein’ / Robert Schumann Nachtstück
op. 23 nr. 1 / Claude Debussy Feux d’artifice uit Préludes
boek 2 / Béla Bartók The Night’s music uit Out of doors
16

Verwacht
a nocte temporis +
Reinoud Van Mechelen
De charme van de hautecontre
Serie Oude
Muziek
Za 23 nov 2019
Grote Zaal
20.15 uur
De Belgische tenor Reinoud Van Mechelen heeft van de
Franse haute-contre, de hoge tenorstem, zijn specialiteit
gemaakt. ‘Helder, hoog, nooit schreeuwend’, aldus
de Standaard. Van Mechelen breekt een lans voor dit
stemtype aan de hand van het verhaal van de eerste grote
haute-contre uit de geschiedenis, de 17e-eeuwse zanger
Louis Gaulard Dumesny. Van Mechelen bezingt met zijn
ensemble a nocte temporis het leven en de charmes van
Dumesny, via de mooiste muziek uit de opera’s van diens
ontdekker Lully en van Charpentier en tijdgenoten.
Terwijl in Engeland en Italië de castraat hoogtij vierde, hield
Frankrijk het op de haute-contre, de tenor met een krachtig
ontwikkelde hoogte. Louis Gaulard Dumesny werkte als
kok, tot componist Jean-Baptiste Lully hem hoorde zingen
en danig onder de indruk was van zijn stem. Lully gaf hem
hoofdrollen in zijn opera’s. Dumesny was een uitstekend
acteur met een krachtige stem, maar leerde nooit noten lezen
en zong alle rollen op het gehoor uit het hoofd.
Reinoud van Mechelen
foto: Senne Van der Ven
Programma: aria’s van Jean-Baptiste Lully, Pascal Collasse,
Marin Marais / Louis de Lully, Henry Desmarest, Marc
Antoine Charpentier, Élisabeth Jacquet de la Guerre,
Charles-Hubert Gervais en André Cardinal Destouches
17

Verwacht
November
do 7 nov / 20.15 uur
Ensemble Modern
Ligeti en Ter Schiphorst
Ongehoord
Bruckner
vr 8 nov t/m 10 nov
vr 8 nov
20.15 uur
Noord Nederlands Orkest
Bruckners Achtste
za 9 nov
15.00 uur
Dudok Quartet
Bruckners Strijkkwintet
20.15 uur
Residentie Orkest Den Haag
Bruckners Vierde
zo 10 nov
11.00 uur / Kleine Zaal
Ere Lievonen
Bruckners orgelwerken
15.00 uur
Het Gelders Orkest
Bruckners Derde
zo 10 nov / Atriumzaal
Workshop SoundLAB /
Groove Special
Voor kinderen (7+) met
volwassenen. I.s.m. Bimhuis
zo 10 nov / 20.30 uur
Hiromi
wo 13 nov / 20.00 uur /
De School
Moor Mother
Muziekgebouw aan de Ring
wo 13 nov / 20.15 uur
Kreutzer vs. Kreutzer
Amsterdam Sinfonietta +
Orkater
do 14 nov / 12.30 uur
Elisabeth Hetherington
Lunchconcert Dutch
Classical Talent
do 14 nov / 20.15 uur
Asko|Schönberg + Wu Wei
Zinsbegoocheling en
mysterie
vr 15 nov / 20.15 uur
Kreutzer vs. Kreutzer
Amsterdam Sinfonietta +
Orkater
za 16 nov / 20.15 uur
Javier Perianes +
Cuarteto Quiroga
Ginastera, Granados en
Brahms
zo 17 nov / 12.00 uur /
Entreehal
Muziekgebouw Park
Picknick
wo 20 nov / 20.15 uur
Calefax
Het orgel de kerk uit!
do 21 nov / 20.15 uur
Het arsenaal der
ongeleefde dingen
Nieuw Amsterdams Peil
WannaSwing
Op de kade voor het
Muziekgebouw staat de
interactieve muziekinstallatie
WannaSwing van theatermaakster
Caecilia Thunissen
en scenograaf Jan Boiten. Acht
schommels sturen composities
aan van hedendaagse
componisten als Joey Roukens,
Mayke Nas en Rob Zuidam.
Zie voor meer informatie
muziekgebouw.nl/wannaswing
Huil van de Wolff
Elke 22e van de maand
klinkt om 20.00 uur het
geluidsmonument Huil van de
Wolff van Martijn Padding ter
herinnering aan oprichter van
het Muziekgebouw Jan Wolff
(1941 - 2012). Zie voor meer
informatie muziekgebouw. nl/
huilvandewolfff
Geheimtips
Bijzondere concerten
die je niet mag missen
18

Foto: Erik van Gurp
4’33 grand café
Kom voor het concert eten in
Grand café 4’33. Reserveren:
020 788 2090 of 433grandcafe.nl.
Bij de prijs inbegrepen
Reververingskosten en garderobe
zijn bij de kaartprijs inbegrepen.
Ook een pauzedrankje, tenzij anders
vermeld op uw concertkaartje.
Bij concerten zonder pauze staan
drankjes klaar na afloop van het
concert.
Rondom het concert
- Na aanvang van het concert heeft
u geen toegang meer tot de zaal.
- Zet uw mobiele telefoon uit voor
aanvang van het concert.
- Het maken van beeld- of geluidsopnamen
in de zaal alleen met
schriftelijke toestemming.
- Algemene Bezoekersvoorwaarden
zijn na te lezen op muziekgebouw.nl
Steun het Muziekgebouw
Inkomsten uit kaartverkoop dekken
ten dele onze kosten. Word vriend
of doneer: met uw extra steun
kunnen we concerten op het
hoogste niveau blijven organiseren.
Meer informatie:
muziekgebouw.nl/steunons
Op de hoogte blijven?
Blijf op de hoogte van nieuw geboekte
concerten of ander nieuws.
Volg ons via onze e-nieuwsbrief
(aanmelden op muziekgebouw.nl),
Facebook, Twitter of Instagram.
Dank!
Wij kunnen niet zonder de steun van
onze vaste subsidiënten en Vrienden
van het Muziekgebouw. Wij zijn hen
daarvoor zeer erkentelijk.
Druk binnenwerk
19