Transform your PDFs into Flipbooks and boost your revenue!
Leverage SEO-optimized Flipbooks, powerful backlinks, and multimedia content to professionally showcase your products and significantly increase your reach.
N U M M E R 1 1 • W I N T E R 2 0 1 5 | w w w . n e w f i n a n c i a l f o r u m . n l<br />
new<br />
FINANCIAL<br />
MAGAZINE<br />
G eld en dienstverlening, zo kan het ook!<br />
FREDERIC LALOUX<br />
TRANSFORMATIE KAN<br />
VERBLUFFEND SNEL GAAN<br />
JELLE BARTELS<br />
DE OPKOMST<br />
VAN BETEKENIS<br />
WALTHER SMETS<br />
RES-BRUID KLAAR<br />
VOOR EUROPA<br />
PAUL VAN OYEN<br />
DE OPKOMST VAN<br />
RENTEVRIJ BANKIEREN<br />
DESMOND TUTU<br />
LEIDERSCHAP GAAT<br />
OVER OPOFFERING<br />
PAUL DE BLOT<br />
IEDER MENS DRAAGT<br />
EEN DROOM IN ZICH<br />
THEMA<br />
Here’s to the<br />
Crazy<br />
Ones<br />
ZINNIGE VRAGEN ARKO VAN BRAKEL • BOEKEN • INTERVIEW WILLEM VREESWIJK • ESSAY MARGA HOEK
New Financial Forum<br />
Doel<br />
Het New Financial Forum stelt zich ten doel de financiële sector<br />
bewust te maken van haar belangrijke maatschappelijke<br />
functie. Het herstel van vertouwen op basis van de kernwaarden<br />
integriteit en duurzaamheid is hierbij leidend.<br />
Visie<br />
De financiële sector is de bloedsomloop van de economie. Om<br />
een gezonde bloedsomloop te behouden is continue actie van<br />
binnen uit de sector gewenst. Hierdoor floreert de samenleving<br />
en herstelt het vertrouwen in de financiële sector.<br />
Ambitie<br />
Het New Financial Forum bundelt krachten, ideeën, inspiratie<br />
en best practices van positief ingestelde mensen die gezamenlijk<br />
een concrete en wezenlijke bijdrage leveren aan een gezonde<br />
maatschappelijk relevante financiële sector. De doelstelling<br />
kent drie thema’s: het zichtbaar maken van de positieve<br />
beweging, onderlinge versterking en herstel van reputatie en<br />
vertrouwen.<br />
What’s in it for you?<br />
Het New Financial Forum is hét platform waar mensen uit de<br />
hele financiële sector vrijuit met elkaar de dialoog kunnen<br />
voeren over wezenlijke zaken. Wie deelneemt aan het Forum<br />
kan ideeën lanceren en toetsen, kennis en inspiratie opdoen<br />
en leren van anderen. En zodoende een bijdrage leveren aan<br />
het hogere doel. Hierbij is ook jouw support keihard nodig.<br />
Meld je daarom aan en bouw met me mee aan een betere financiële<br />
wereld.<br />
Bestuurder van de Stichting New<br />
Financial Forum is oprichter Willem<br />
Vreeswijk (tevens hoofdredacteur<br />
VVP). De Raad van Toezicht bestaat<br />
uit voorzitter Han de Ruiter (Aegon),<br />
penningmeester Thom Boot<br />
(Thomorrow), secretaris Femke de Jong<br />
(Van Beem en De Jong) en de leden<br />
Boudewijn van Uden (a.s.r.), Douwe<br />
Dijkstra (Obvion), Ozewald Wanrooij<br />
(Neutralis), Michiel Brandt (SVC) en<br />
Jelle Bartels (Next Step Factory).<br />
Aegon, Allianz, a.s.r., Delta Lloyd,<br />
Nationale-Nederlanden, NNEK, Obivon,<br />
Reaal/Vivat Verzekeringen en Yarden<br />
hebben als Founding Partners aan de<br />
doorstart bijgedragen. Dankzij al deze<br />
support komt de missie van het New<br />
Financial Forum een stuk dichterbij:<br />
een gezonde en gerespecteerde<br />
financiële sector die werkt aan het<br />
herstel van vertrouwen op basis<br />
van de kernwaarden integriteit en<br />
duurzaamheid. “<br />
www.newfinancialforum.nl/ambassadeur-worden<br />
Bouw ook mee aan een gezonde en gerespecteerde financiële sector en word Ambassadeur<br />
www.newfinancialforum.nl
v o o r w o o r d<br />
Crazy ones<br />
to the crazy ones. The misfits. The rebels.<br />
The troublemakers. The round pegs in the square<br />
holes. The ones who see things differently. They’re<br />
not fond of rules. And they have no respect for<br />
the status quo. You can quote them, disagree<br />
with them, glorify or vilify them. About the only<br />
‘Here’s<br />
thing you can’t do is ignore them. Because they<br />
change things. They push the human race forward. And while some<br />
may see them as the crazy ones, we see genius. Because the people<br />
who are crazy enough to think they can change the world, are the<br />
ones who do.”<br />
Wie kent deze Think different campagne uit 1997 van Apple<br />
niet? En wie bewondert de mensen die in beeld komen niet?<br />
Achtereenvolgens zien we Albert Einstein, Bob Dylan, Martin<br />
Luther King, Richard Branson, John Lennon, Buckminster<br />
Fuller, Thomas Edison, Muhammad Ali, Ted Turner, Maria<br />
Callas, Mahatma Gandhi, Amelia Earhart, Alfred Hitchcock,<br />
Martha Graham, Jim Henson, Frank Lloyd Wright en Pablo Picasso.<br />
Stuk voor stuk briljante dwarsdenkers en frisdoeners<br />
die zich niet lieten leiden door bestaande structuren, systemen<br />
en oordelen. Zonder deze mensen had de wereld er een<br />
stukje minder mooi uitgezien. Vreemd dat we deze mensen<br />
aan de ene kant bewonderen, maar dat we in<br />
ons dagelijks leven vaak niet openstaan voor<br />
andere ideeën of mensen die het anders willen<br />
doen. Dan komt algauw de Nederlandse mentaliteit<br />
‘Doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg’<br />
om de hoek kijken. Of wordt er teruggegrepen<br />
op de talloos mogelijke ‘ja maars’: we<br />
doen het al jaren zo, het mag niet van de toezichthouder,<br />
de klant zit er niet op te wachten,<br />
ik kan dat toch niet in mijn eentje gaan<br />
doen, et cetera.<br />
De financiële sector is volop in beweging. Welke<br />
weg we ook kiezen, er is uiteindelijk maar<br />
één gemeenschappelijke eindbestemming en<br />
dat is een gezonde en gerespecteerde financiële<br />
sector die de belangen dient van klanten,<br />
“Laten zien<br />
dat het wél kan,<br />
ook al is het<br />
via een iets<br />
andere weg"<br />
medewerkers en de samenleving als geheel. Daar heeft iedereen<br />
baat bij. Helaas zitten we vaak nog vast in oude denkpatronen,<br />
vastgeroest in oude systemen en zien we vaak de<br />
weg niet meer die we kunnen bewandelen om de eindbestemming<br />
te bereiken. Juist die zogenoemde Crazy Ones met hun<br />
niet voor de hand liggende visies, met hun geloof in mensen<br />
en in nieuwe wegen, met hun rare gedachtekronkels en hun<br />
enthousiasme zijn onontbeerlijk om echte stappen verder te<br />
komen. Het New Financial Magazine wil met deze editie een<br />
lans breken voor de Crazy Ones die de financiële sector kunnen<br />
inspireren en laten zien dat het wél kan, ook al is het via een<br />
iets andere weg.<br />
Het New Financial Magazine gelooft in de terugkeer van de<br />
mens in de financiële sector en is daarom op zoek gegaan<br />
naar de niet-gevestigde orde. Naar de visionairs die de crisis<br />
wel zagen aankomen. Naar de onderstroom van vernieuwers.<br />
Naar de innovators die doen wat anderen nog voor onmogelijk<br />
houden. Naar doeners met een ‘het kan wel’ mentaliteit.<br />
In dit themanummer, dat zowel in print verschijnt en als e-zine,<br />
komen onder meer Paul van Oyen (initiatiefnemer Nederlandse<br />
Kredietunie), Walther Smets (RES), Jelle Bartels (Next<br />
Step Factory), Frederic Laloux (Reinventing Organisations) en<br />
aartsbisschop Desmond Tutu aan het woord.<br />
Een aantal artikelen verscheen eerder in VVP,<br />
een aantal portretten is nieuw. Laat je inspireren<br />
door deze mensen en sluit je ook aan bij<br />
het New Financial Forum. Gezamenlijk kunnen<br />
we de juiste wegen vinden om onze bestemming<br />
daadwerkelijk te bereiken.<br />
De volgende editie van het New Financial Magazine<br />
verschijnt in het voorjaar van 2015 en<br />
heeft als thema The Next Generation. Ideeën zijn<br />
welkom. n<br />
W i l l e m V r e e s w i j k<br />
willem@newfinancialforum.nl<br />
WINTER 2015 <strong>NFM</strong> | 3
C O L O F O N<br />
NEW FINANCIAL MAGAZINE HÉT PLATFORM<br />
VOOR DE NIEUWE FINANCIËLE WERELD<br />
GELD&DIENSTVERLENING, ZO KAN HET OOK!<br />
Het New Financial Magazine is de inspiratiebron<br />
voor Ambassadeurs van het New<br />
Financial Forum. Het New Financial Magazine<br />
is een initiatief van Willem Vreeswijk<br />
U i tg e v e r / h o o f d r e dact u e r<br />
Willem Vreeswijk 06 51986955,<br />
willem@willemvreeswijk.com<br />
E i n d r e dact e u r<br />
Lennart Kik 010 4274161, l.kik@nijgh.nl<br />
R e dact i e<br />
Toon Berendsen 010 4274185,<br />
t.berendsen@nijgh.nl<br />
P e r s o n a l A s s i s t e n t<br />
Dora Pompe 010 4274160,<br />
dora@newfinancialforum.nl<br />
11 12<br />
Nicolette Loonen Visie op arko van brakel nederland<br />
vernieuwing<br />
als beste ondernemersland<br />
Account management<br />
Petra Hesselink 010 4274153,<br />
p.hesselink@nijgh.nl<br />
M e d e w e r k e r s<br />
Roel van Bekkum, Arko van Brakel,<br />
Dominique Haijtema, Nicolette Loonen,<br />
Marga Hoek, Ivo Valkenburg<br />
U i tgav e va n<br />
Stichting New Financial Forum,<br />
Heemstedelaan 51, 3523 KE Utrecht<br />
B a s i s o n t w e r p e n vormgeving<br />
Peter Beemsterboer, www.beemsfoto.nl<br />
Foto g r a f i e<br />
Frits de Beer, Han Ernest, Rodney Kersten,<br />
Jarno Verhoef<br />
R e p r o d u ct i e<br />
Overname van artikelen, tekeningen, foto’s<br />
e.d. is slechts mogelijk na schriftelijke<br />
toestemming van de Stichting New<br />
Financial Forum<br />
20 23<br />
jelle bartels werken vanuit je Walther smets res-bruid<br />
eigen hartskracht<br />
klaar voor europa<br />
R e a l i s at i e<br />
Edicola Publising bv<br />
Postbus 2013, 7420 AA Deventer<br />
Info@edicola.nl / www.edicola.nl<br />
c o ö r d i n at i e<br />
Geerie Ooms<br />
d r u k w e r k<br />
Hassink Drukkers Haaksbergen<br />
30 34<br />
desmond tutu wij zijn<br />
PAUL DE BLOT voorbij de<br />
allen één<br />
doodsangst<br />
4 | <strong>NFM</strong> WINTER 2015
COLUMN<br />
i n h o u d<br />
11 Ik geef het stokje door aan… | Nicolette Loonen, voorzitter<br />
Women in Financial Services Network<br />
16<br />
frederic laloux Voorwaarden<br />
voor transformatie<br />
26<br />
paul van oyen het gezicht van<br />
de bank verdwijnt<br />
Thema Crazy Ones<br />
16 Transformatie kan verbluffend snel gaan | Frederic<br />
Laloux, voormalig McKinsey adviseur<br />
20 De opkomst van betekenis | Jelle Bartels, Next Step<br />
Factory<br />
23 RES-bruid klaar voor Europa | Walther Smets, RES<br />
26 De opkomst van rentevrij financieren | Paul van Oyen,<br />
initiatiefnemer Kredietunies<br />
30 Leiderschap gaat over opoffering | Desmond Tutu,<br />
aartsbisschop<br />
34 Ieder mens draagt een droom in zich | Paul de Blot,<br />
honorair hoogleraar Universiteit Nyenrode<br />
Interview<br />
6 Honderd procent verantwoordelijk voor alles en<br />
iedereen | Willem Vreeswijk, initiatiefnemer<br />
New Financial Forum<br />
Essay<br />
39 Verschuiving naar waardemanagement | Marga Hoek,<br />
directeur van De Groene Zaak en voorzitter van Het Groene<br />
Brein<br />
CONGRES<br />
42 Dans op de muziek van je hart | Geboortefeest<br />
Stichting New Financial Forum<br />
39<br />
marga hoek het prijskaartje<br />
voor nieuwe waarden<br />
ZINNIGE VRAGEN<br />
12 Arko van Brakel, directeur De Baak<br />
Need to Read<br />
44 Inspirerende boeken in de nieuwe financiële wereld<br />
WINTER 2015 <strong>NFM</strong> | 5
i n t e r v i e w<br />
“Door de verantwoordelijkheid te blijven leggen bij die zogenaamd onwetende politici, dolgedraaide toezichthouders,<br />
op sensatie beluste media, zakkenvullende adviseurs, graaiende verzekeraars en ontrouwe<br />
klanten zal er nooit iets fundamenteels in de financiële sector veranderen. Daarom pleit ik ervoor<br />
dat iedereen volledige verantwoordelijkheid neemt voor alles en iedereen in zijn of haar leven. Pas dan<br />
kunnen we echte stappen vooruit zetten”, aldus Willem Vreeswijk, gepassioneerd bladenmaker, zestien<br />
jaar hoofdredacteur van VVP Vakblad voor financieel adviseurs en initiatiefnemer van de Stichting<br />
New Financial Forum, de kraamkamer van vernieuwing en vitaliteit in de financiële sector.<br />
Honderd procent<br />
verantwoordelijk<br />
voor alles en iedereen<br />
tekst Ivo Valkenburg | foto HAN ERNEST<br />
‘We leven in het tijdperk<br />
van de grote<br />
omwenteling. We<br />
gaan van een ‘ik’<br />
naar een ‘wij’ economie.<br />
Alles wijst<br />
daar op. Jongere generaties kijken anders<br />
aan tegen bezit en delen veel gemakkelijker.<br />
Zij vertrouwen op eigen<br />
kennis en dat van hun netwerken en<br />
plaatsen gevestigde namen niet langer<br />
op een voetstuk. In het algemeen vinden<br />
steeds meer jongeren welzijn veel<br />
belangrijker dan welvaart. Zij zijn op<br />
zoek naar zinvolle, betekenisvolle activiteiten<br />
waarin hun talenten en die<br />
van anderen maximaal tot hun recht<br />
komen. Het verlangen naar een samenleving<br />
gebaseerd op liefde, verbinding<br />
en gedeelde waarden wordt groter. Aan<br />
de ene kant kun je zeggen dat we aan<br />
het einde van een cyclus zijn beland<br />
en dat we ons nu in de <strong>winter</strong> bevinden.<br />
Tegelijkertijd, en daar richt ik me<br />
op, breekt ook de lente weer aan en<br />
staan we aan het begin van een nieuwe<br />
groeifase, een fase waarin niet langer<br />
geld een drijfveer is, maar een middel<br />
om als individu en als samenleving<br />
te groeien. Steeds meer mensen denken<br />
aan na over hun bestaansreden, zowel<br />
als mens als van het bedrijf waarin ze<br />
werken. Een bestaansreden kan mijns<br />
inziens nooit geld zijn. Het is net als<br />
met ademhalen. Zonder ademhalen<br />
“Als je niet zelf<br />
verantwoordelijkheid<br />
neemt voor je eigen<br />
leven, zal het ook niet<br />
snel veranderen”<br />
kan een mens niet bestaan, maar daarmee<br />
is ademhalen nog niet je bestaansreden.<br />
Zo is het met bedrijven ook.”<br />
“Tijdens de Nationale Dag Financiële<br />
Marketing van 12 november <strong>2014</strong> vertelde<br />
dagvoorzitter Arko van Brakel, algemeen<br />
directeur van De Baak, dat hij in<br />
Amsterdam tijdens een internationaal<br />
congres had gesproken met het hoofd<br />
van een Indiaanse stam uit Peru. Deze<br />
man zei dat wij in het westen de weg<br />
kwijt waren. ‘Jullie maken je druk om<br />
van alles en nog wat, rennen van hot<br />
naar her en het lijkt of jullie niet meer<br />
weten waarvoor je het doet. Het ontbreekt<br />
ons aan een hoger doel. In Peru<br />
richten we ons op de top van een berg<br />
van vier kilometer hoogte. Waar we ook<br />
heen gaan, we houden ons vizier gericht<br />
op de top. Dan vallen de hobbels<br />
die je onderweg tegenkomt mee. Je kunt<br />
onderweg op een ravijn stuiten waar je<br />
omheen moet of waar je een brug overheen<br />
moet bouwen. Dit obstakel valt in<br />
6 | <strong>NFM</strong> WINTER 2015
i n t e r v i e w<br />
het niet bij het bereiken van het grote<br />
doel.” Van Brakel zei geraakt te zijn<br />
door het verhaal van de indiaan en riep<br />
financieel dienstverleners op het eigen<br />
hogere doel te definiëren en trouw te<br />
blijven aan de eigen kernwaarden.<br />
Willem: “Ik onderschrijf dit van harte.<br />
We staan aan de vooravond van een<br />
nieuw tijdperk, waarbij gemeenschappelijke<br />
waarden weer leidend zullen<br />
zijn. Van ‘me-economy’ naar ‘we-community’.<br />
Juist financiële instellingen<br />
zijn per definitie toegerust om deze<br />
nieuwe waarden vorm en inhoud te<br />
geven. Zij kunnen, samen met alle stakeholders,<br />
op zoek gaan naar nieuwe<br />
diensten en producten die bijdragen<br />
aan het welzijn van klanten, medewerkers<br />
en de samenleving als geheel.”<br />
Willem Vreeswijk:<br />
“Er is niets<br />
buiten jezelf”<br />
Het hart als regisseur<br />
Volgens Willem zijn we op weg naar<br />
een samenleving met het hart als regisseur,<br />
waar geld een middel voor de<br />
mens is om zichzelf verder te ontwikkelen.<br />
Diep verankerd binnen onszelf<br />
is de intelligentie van het hart. Elk<br />
mens beschikt over de gave zijn om<br />
het hart te laten spreken. Ik ontmoet<br />
steeds meer mensen in de financiële<br />
sector, die durven te vertrouwen op de<br />
kracht van het hart. Ik wil zichtbaar<br />
maken wat er gebeurt met mensen en<br />
organisaties als het hart gaat spreken.”<br />
“De gouden sleutel voor deze transformatie<br />
ligt wat mij betreft in de ontwikkeling<br />
van ons eenheidsbewustzijn. Jij<br />
en ik, elke medewerker in de financiële<br />
branche, ceo of receptionist, maken<br />
deel uit van het geheel. Met elkaar vormen<br />
we de eenheid. Ik ben, omdat wij<br />
zijn. Het is de grootste mythe van de afgelopen<br />
paar honderd jaar dat we als<br />
mensen volkomen van elkaar zijn afgescheiden.<br />
Een visie die zich beperkt<br />
tot alleen de fysieke wereld, te ervaren<br />
met onze zintuigen. We realiseerden<br />
ons niet dat alles en iedereen wel degelijk<br />
op mentaal, emotioneel en spiritueel<br />
niveau met elkaar is verbonden.<br />
Jouw pijn, is mijn pijn. Jouw geluk, is<br />
mijn geluk. De grote omwenteling die<br />
we nu ervaren, helpt ons te leren inzien<br />
dat er geen mensen en situaties buiten<br />
onszelf zijn. De gulden regel in vrijwel<br />
alle levensbeschouwelijke tradities wereldwijd<br />
is dan ook: ‘Behandel andere<br />
mensen precies zoals je zelf door hen<br />
wilt worden behandeld’. Daar kunnen<br />
geen handboeken, protocollen of systemen<br />
tegenop. Hier spreekt de taal van<br />
het hart.”<br />
Eenheid<br />
Willem is niet religieus opgevoed,<br />
maar heeft altijd gevoeld dat er meer<br />
tussen hemel en aarde is dan we met<br />
onze ogen kunnen zien. Het jaar 2007<br />
WINTER 2015 <strong>NFM</strong> | 7
i n t e r v i e w<br />
bracht hem drie ervaringen die hem<br />
diep bij zichzelf brachten en hem anders<br />
naar de wereld leerden kijken. “Ik<br />
maakte een reis naar de Okavango Delta<br />
in Botswana met een klein groepje<br />
collega’s uit de branche. Een week lang<br />
trokken we onder begeleiding van een<br />
aantal gidsen te voet door de wildernis<br />
van Botswana. Auto’s zijn in dat gebied<br />
verboden, evenals wapens. Midden tussen<br />
de olifanten, giraffes, nijlpaarden<br />
en zebra’s voelde ik me letterlijk thuis<br />
komen. Ik voelde dat alles letterlijk met<br />
elkaar verbonden is, dat niets of niemand<br />
overbodig is, dat de ecologische<br />
intelligentie omvattender is dan onze<br />
eigen intelligentie, kortom ik voelde<br />
me veilig, ook al keken we in de ogen<br />
van grote wilde olifanten en sliepen<br />
we vlak naast een kreek vol krokodillen.<br />
Het is moeilijk te omschrijven wat<br />
ik precies bedoel, je moet het ervaren,<br />
maar het lijkt nog het meest op wat<br />
sommige kunsten kunnen bewerkstelligen:<br />
absolute troost dat alles altijd goed<br />
was, is en altijd zijn zal.”<br />
“Aansluitend ging ik een weekje naar<br />
het Orshof Instituut van Ivo van Orshoven.<br />
Hij liet me zien dat veel van onze<br />
lichamelijke kwalen niets meer zijn<br />
dan weggestopte emoties. Hij liet me<br />
mijn lichaam weer voelen, trok me uit<br />
het denkhoofd en liet me landen in het<br />
hier en nu.”<br />
Deze ervaringen brachten Willem ertoe<br />
om zichzelf verder te openen voor<br />
‘het goud in zichzelf’. Hij werkte op tal<br />
van gebieden aan persoonlijke groei.<br />
Een van de hoogtepunten op dat gebied<br />
was voor hem de ontmoeting met Ihaleakala<br />
Hew Len, wereldwijd bekend als<br />
leraar van de eeuwenoude Hawaiiaanse<br />
vergevingsleer Self I-Dentity through<br />
Ho’oponopono. “Letterlijk betekent het<br />
woord ‘Ho’oponopono’ herstellen, corrigeren<br />
van fouten. Het is een eeuwenoud<br />
probleemoplossend proces. “Willem,<br />
realiseer je jezelf”, zei Hew Len<br />
me, “dat elke keer als jij een probleem<br />
ervaart jij er zelf bij bent. Waar bevindt<br />
zich dan het probleem?”<br />
verantwoordelijkheid<br />
“Hew Len leerde me in te zien wat een<br />
probleem is, wie er de leiding heeft,<br />
wat ego is en hoe we als mens honderd<br />
procent verantwoordelijkheid kunnen<br />
nemen voor alles en iedereen in<br />
ons leven. Dat is nogal wat. De meeste<br />
mensen, en ik was niet anders, nemen<br />
maar voor een deel verantwoordelijkheid<br />
voor hun eigen leef- en werksituatie.<br />
Doorgaans is het vooral toch de<br />
werkgever, het bedrijf, de collega’s, de<br />
schoonmoeder, de partner of de kennissenkring<br />
verantwoordelijk voor de omstandigheden<br />
waarin je verkeert. Zo’n<br />
kijk op de wereld lijkt voor de hand te<br />
liggen, maar in feite is het een keuze.<br />
Als je niet zelf verantwoordelijkheid<br />
neemt voor je eigen leven, zal het ook<br />
niet snel veranderen en blijft zich herhalen<br />
wat zich altijd al heeft voorgedaan.<br />
Dat geldt ook voor de financiële<br />
sector als geheel. Door steeds de verantwoordelijkheid<br />
te blijven leggen bij die<br />
zogenaamd onwetende politici, dolgedraaide<br />
toezichthouders, op sensatie<br />
beluste media, zakkenvullende adviseurs,<br />
graaiende verzekeraars en banken<br />
en op ontrouwe klotenklanten zal<br />
er nooit iets fundamenteels veranderen.<br />
Pas als we zelf wel volledige verantwoordelijkheid<br />
nemen voor alles en iedereen<br />
in ons leven, kunnen we echte<br />
stappen vooruit zetten. Pas als we de<br />
verbinding maken met onszelf, met<br />
ons hart, kunnen we daadwerkelijk verbinding<br />
maken met anderen. Er is niets<br />
buiten jezelf. Jezus Christus zei al: ‘Het<br />
Koninkrijk Gods bevindt zich in uzelf’.”<br />
“Er zijn honderden<br />
voorbeelden van<br />
mensen en bedrijven<br />
die laten zien hoe<br />
mooi het kan”<br />
De ontmoeting met Hew Len zette de<br />
wereld van Willem op zijn kop. “Ik ben<br />
geen blinde volger van goeroes. Sterker<br />
nog, ik gruw ervan. Ik mix graag mijn<br />
eigen zingevingsbrouwseltje uit flarden<br />
Boeddhisme, esoterisch Christendom<br />
en Chinese en andere oerwijsheden.<br />
Wat mij in Ho’oponopono zo aantrok,<br />
is dat het juist uitgaat van het gegeven<br />
dat je geen goeroes nodig hebt en dat<br />
je niet afhankelijk bent van wie of wat<br />
dan ook buiten jezelf, maar dat je zelf<br />
honderd procent verantwoordelijk bent<br />
voor je eigen leven. Wat een andere manier<br />
van kijken. Wat een bevrijding.”<br />
Te midden van alle activiteiten en initiatieven<br />
om de financiële sector mooier<br />
te maken, wist Willem zich af en<br />
toe toch een week af te zonderen in<br />
Portugal om daar uiteindelijk in korte<br />
tijd een drieluik te schrijven over<br />
Ho’oponopono. Het eerste deel is een<br />
theorieboek, dat hij op verzoek van<br />
Hew Len heeft geschreven. Ook reist hij<br />
sinds enkele jaren de wereld over om<br />
workshops te geven over deze eeuwenoude<br />
vergevingsleer.<br />
New Financial Forum<br />
Willem is ervan overtuigd dat de financiële<br />
sector een cruciale rol in onze samenleving<br />
speelt. “Zonder deze sector<br />
kan er geen auto rijden, kan er geen ondernemer<br />
ondernemen en vaart geen<br />
schip uit. Als financiële dienstverleners<br />
terug naar hun kern gaan en weer hun<br />
oorspronkelijke rol innemen, kun je<br />
weer dienstbaar zijn aan de samenleving.<br />
En het kan nog veel verder gaan.<br />
De financiële sector heeft bijvoorbeeld<br />
ongelooflijk veel knowhow over klimaatverandering<br />
en zou daar niet alleen<br />
over kunnen adviseren, maar ook<br />
een veel meer voorlichtende rol kunnen<br />
innemen en ook het eigen beleid<br />
hier meer op afstemmen. Het is in mijn<br />
ogen bijvoorbeeld vreemd dat er wel<br />
twee banken bestaan die zich richten<br />
op de zogenaamde cultural creatives,<br />
maar nog geen enkele verzekeraar. Ook<br />
probeer ik al jaren financieel adviseurs<br />
duidelijk te maken dat ze een cruciale<br />
8 | <strong>NFM</strong> WINTER 2015
i n t e r v i e w<br />
rol in de samenleving hebben. Zij zijn<br />
niet alleen vertrouwenspersoon, maar<br />
kunnen mensen vooral ook helpen bij<br />
het realiseren van hun doelen of dromen<br />
en kunnen ze behoeden voor misstanden.<br />
Een jong echtpaar kan wel<br />
bij een bank voor elkaar krijgen dat<br />
ze een hypotheek voor hun droomwoning<br />
kunnen afsluiten, maar een adviseur<br />
kan doorvragen en achterhalen<br />
of er naast deze begeerde woning bijvoorbeeld<br />
ook nog een kinderwens is<br />
met als gevolg dat één van beide ouders<br />
minder zal gaan werken. Dan zou de<br />
keuze wel eens heel anders kunnen uitpakken<br />
dan de bank graag ziet…”<br />
kraamkamer<br />
Willem gelooft in de kracht van samenwerking.<br />
“Het is van belang om de goede<br />
initiatieven te laten zien, kennis met<br />
elkaar te delen, inspiratie op te doen en<br />
samen op te staan. Het is belangrijk dat<br />
er kraamkamers zijn vol innovatieve<br />
ideeën. We moeten aan onszelf en de<br />
wereld laten zien dat het wel degelijk<br />
anders kan. Herman Wijffels zei ooit:<br />
‘We hebben de wereld van onze kinderen<br />
en kleinkinderen te leen’.. Zo is het.<br />
En daarom moeten we nu laten zien<br />
dat het ook anders kan.<br />
“Voorbeelden genoeg. Adviseur Lambert<br />
Becks wist onlangs binnen enkele<br />
dagen 60.000 euro op te halen voor<br />
zijn nieuwe concept “Bedrijfsverzekering<br />
Collectief”. Nicolette Loonen, voorzitter<br />
van Woman in Financial Services,<br />
besloot om haar hart te gaan volgen en<br />
richtte Vera Community op. Een platform<br />
om de vrouwelijke kracht in balans<br />
te laten komen met de tot nu toe<br />
zo masculiene financiële wereld. Fairverzekering,<br />
BrightNL en Pensioencafé<br />
werden recentelijk terecht bekroond<br />
als financiële parels van het jaar <strong>2014</strong>.<br />
De architect van diverse traditionele<br />
bancaire- en verzekeringstechnische systemen,<br />
Ronald Verbrugge, helpt financiële<br />
instellingen vanuit de techniek nu<br />
aan ‘meer betekenis, meer authenticiteit<br />
en meer liefde’. Er zijn honderden<br />
voorbeelden van mensen en bedrijven<br />
die laten zien hoe mooi het kan. Ik wil<br />
die positieve ontwikkelingen zichtbaar<br />
maken voor de wereld.<br />
“Ook wil ik deze innovators met elkaar<br />
in verbinding brengen om hun passie,<br />
betekenis en kracht te bundelen.<br />
Ik sta open voor alle vernieuwers in de<br />
branche die laten zien dat het wel mogelijk<br />
is om de mens centraal te plaatsen,<br />
om vertrouwen, empathie en authenticiteit<br />
hand in hand te laten gaan<br />
met een goed rendement. Ik wil een<br />
gemeenschap creëren van mensen die<br />
vanuit liefde voor het vak willen co-creëren<br />
aan een nieuwe wereld van geld<br />
en dienstverlening. Waar geld de mens<br />
dient, niet andersom.” n<br />
Sluit je aan bij het New Financial Forum<br />
Gaat jouw bloed hiervan ook sneller stromen? Sluit je dan aan als Ambassadeur<br />
van het New Financial Forum! En help mee om alle krachten, ideeën en praktijkvoorbeelden<br />
van positief ingestelde mensen in de financiële sector te bundelen.<br />
Om het beroep van de financiële dienstverlener in eer te houden. Om weer trots<br />
te kunnen op het vak van financieel dienstverlener.<br />
Doel Het New Financial Forum stelt zich ten doel de financiële sector bewust<br />
te maken van haar belangrijke maatschappelijke functie. Het herstel van vertouwen<br />
op basis van de kernwaarden integriteit en duurzaamheid is hierbij leidend.<br />
visie De financiële sector is de bloedsomloop van de economie. Als deze gezond<br />
is, floreert de samenleving en herstelt het vertrouwen in de financiële sector.<br />
Om een gezonde bloedsomloop te behouden, is continue actie van binnen<br />
uit de sector gewenst.<br />
ambitie Het New Financial Forum bundelt krachten, ideeën, inspiratie en best<br />
practices van positief ingestelde mensen die gezamenlijk een concrete en wezenlijke<br />
bijdrage leveren aan een gezonde maatschappelijk relevante financiële sector.<br />
De doelstelling kent drie thema’s:<br />
1. Het zichtbaar maken van de positieve beweging. Het New Financial Forum<br />
bundelt de krachten. Het laat zien waar de financiële sector voor staat. Een<br />
dienstverlenende sector die de belangen van de klant, de medewerkers en de<br />
samenleving dient.<br />
2. Onderlinge versterking. Ambassadeurs van het New Financial Forum wisselen<br />
op het platform onderling best practices en ideeën uit. Ze inspireren elkaar<br />
en geven feed back met als doel de maatschappelijke rol invulling te (helpen)<br />
geven.<br />
3. Herstel van reputatie en vertrouwen. Door elkaar te inspireren, door met elkaar<br />
dilemma’s en innovaties te delen en innovaties en ijzersterke ideeën te<br />
bundelen, dragen de deelnemers gezamenlijk concreet bij aan herstel van reputatie<br />
van en vertrouwen in de sector.<br />
What’s in it for you? Het New Financial Forum is hét platform waar mensen uit<br />
de financiële sector vrijuit met elkaar de dialoog kunnen voeren over wezenlijke<br />
zaken. Wie deelneemt aan het Forum kan ideeën lanceren en toetsen, kennis en<br />
inspiratie opdoen en leren van anderen. En zodoende een bijdrage leveren aan<br />
het hogere doel. Meld je aan via www.newfinancialforum.nl/ambassadeur-worden.<br />
WINTER 2015 <strong>NFM</strong> | 9
CHANGE<br />
HET POSITIEVE MAGAZINE DAT ALLES ANDERS BEKIJKT<br />
M E E R D A N E E N B L A D<br />
CHANGE AL 5 JAAR<br />
op de Belgische en Nederlandse markt<br />
Gestart als een blad, uitgegroeid tot :<br />
• CHANGE community<br />
• CO-CHANGE community die samenwerkt<br />
• CHANGE@Work<br />
• CHANGE Events<br />
CHANGE<br />
2 CHANGE Events in de kijker :<br />
• De kracht van (bekwame) betrokkenheid<br />
een inspirerende namiddag waar het succesverhaal van<br />
Braziliaans ondernemer Ricardo Semler centraal staat<br />
N<br />
U<br />
M<br />
M<br />
E<br />
R<br />
1<br />
J<br />
A<br />
A<br />
R<br />
G<br />
A<br />
N<br />
G<br />
6<br />
A<br />
G<br />
A<br />
Z<br />
I<br />
N<br />
E<br />
C<br />
H<br />
A<br />
N<br />
G<br />
E<br />
M<br />
H<br />
A<br />
N<br />
G<br />
E<br />
VERJAARDAGS<br />
UITGAVE<br />
w w w . c h a n g e t h i n k p o s i t i v e . e u<br />
Voor meer dan 15.000€<br />
VERJAARDAGSCADEAU’S<br />
te winnen<br />
HET MAGAZINE DAT ALLES ANDERS BEKIJKT<br />
twee<br />
CHANGES<br />
My<br />
CHANGE<br />
ÉÉN BETALEN &<br />
ÉÉN OM GRATIS<br />
WEG TE GEVEN!<br />
Deze actie is enkel geldig voor<br />
ons verjaardagsnummer<br />
JAARGANG 06 • NUMMER 1 • €7,95 • 3-MAANDELIJKS MAGAZINE • 2015<br />
¤7,95<br />
NL: 19 februari 2015 - 3734 CP Den Dolder<br />
BE: 5 maart 2015 - 1880 Kapelle-op-den-Bos<br />
lees interview op www.changethinkpositive.eu<br />
CHANGE<br />
25-26/04/2015<br />
DAY<br />
Een andere kijk op geld<br />
NL : 25 april<br />
BE : 26 april<br />
• CHANGE Day “Een andere kijk op geld”<br />
Zegden reeds toe als spreker: Baptist de Pape, maker van de film<br />
The Power of the Heart, en lifecoach Janosh, kunstenaar en<br />
ontwerper van geometrische hologrammen, en bezielster en<br />
hoofdredactrice van CHANGE, Gina De Groote.<br />
lees interview op www.changethinkpositive.eu<br />
5<br />
CHANGE<br />
www.changethinkpositive.eu
c o l u m n<br />
Ik geef het<br />
stokje door<br />
aan…<br />
Nicolette Loonen<br />
voorzitter Women in Financial Services (WIFS)<br />
Iedereen kent de rubriek ‘Ik geef het stokje door aan…’.<br />
In de schoolkrant van vroeger, het personeelsblad of<br />
het plaatselijke krantje lees je vaak over het wel en wee<br />
van bekenden of minder bekenden. Ook ik geef het<br />
stokje door. Meer dan twee jaar schreef ik, als voorzitter<br />
van WIFS, columns voor New Financial Magazine.<br />
Nu is het tijd om mijn mede-bestuursleden van WIFS<br />
hun visie op vernieuwing in de financiële sector met jullie te<br />
laten delen.<br />
Wat mij betreft zouden mensen in de financiële sector ook<br />
eens wat vaker het stokje door moeten geven. Nu de ene reorganisatie<br />
volgt op de andere – en baanzekerheid een woord<br />
uit het verleden is – zie ik dat men te veel hecht aan een functie.<br />
Natuurlijk is het vervelend je baan te verliezen, als je liever<br />
nog wat langer had willen blijven. Maar te lang blijven zitten<br />
omdat je het (riante) inkomen niet<br />
kunt missen, is voor niemand goed. Je<br />
verliest na enige tijd je frisse blik. Je<br />
krijgt blinde vlekken omdat je de dingen<br />
doet zoals je ze altijd al gedaan<br />
hebt. Ook de bereidheid om mee te<br />
gaan in vernieuwingen wordt minder.<br />
“Dat hebben we al een keer geprobeerd”<br />
of “Mijn tijd zal het wel duren”<br />
zijn dan gedachten die gaan domineren.<br />
En dat terwijl de financiële sector<br />
juist nu behoefte heeft aan radicale<br />
vernieuwingen. Wat gaan we doen<br />
met big data? Hoe houden we de zorg<br />
“Door een tijdje van<br />
baan te wisselen<br />
kunnen ook de<br />
unusual suspects<br />
laten zien wat zij<br />
in huis hebben”<br />
en ons pensioen betaalbaar? Hoe kunnen we routinewerk automatiseren,<br />
zonder dat de klant zich een nummer voelt?<br />
Vragen die roepen om grote innovaties.<br />
Zou het daarom niet een idee zijn om gedurende een bepaalde<br />
tijd, bijvoorbeeld een maand, mensen met elkaar van baan te<br />
laten wisselen? Het stokje aan elkaar over te geven. Niet alleen<br />
kan dit tot nieuwe ideeën leiden omdat vraagstukken letterlijk<br />
door een andere bril worden bekeken, het zorgt ook voor<br />
meer begrip over wat de ander nu eigenlijk precies doet. Bijkomend<br />
voordeel is dat ook de unusual suspects een kans krijgen<br />
om te laten zien wat ze in huis hebben. Dit zou daardoor<br />
flink kunnen bijdragen aan de bevordering van meer diversiteit.<br />
We weten immers al lang dat vrouwen niet uit zichzelf<br />
om een promotie of een nieuwe uitdaging vragen. Als zij in<br />
een baanwisselprogramma hun talenten kunnen laten zien,<br />
zou dat wel eens tot verrassende resultaten kunnen<br />
leiden.<br />
Mijn WIFS-collega’s zijn stuk voor stuk vrouwen<br />
met een passie voor diversiteit, innovatie en<br />
leiderschap – thema’s die in dit magazine een<br />
goede plaats krijgen. Jeannette Homan, Eveline<br />
Stam, Natalia Goncharova, Monique van de<br />
Heisteeg en Janine Breij zullen in de volgende<br />
edities van New Financial Magazine hun bijdrage<br />
leveren. Ik hoop dat jullie hebben genoten<br />
van mijn columns, dat ze tot denken hebben<br />
aangezet, dat ze stof tot discussie hebben<br />
opgeleverd of bijgedragen hebben aan nieuwe<br />
inzichten. Mocht je nog eens verder willen praten,<br />
zoek me dan maar op voor een kop thee. n<br />
WINTER 2015 <strong>NFM</strong> | 11
i n s p i r at i e<br />
Zinnige<br />
vragen<br />
12 | <strong>NFM</strong> WINTER 2015
i n s p i r at i e<br />
De redactie stelt in iedere editie van het New Financial Magazine<br />
vijfentwintig ‘zinnige vragen’ aan een financieel dienstverlener die<br />
zich het afgelopen kwartaal positief heeft onderscheiden. Deze keer<br />
Arko van Brakel, directeur van De Baak en dagvoorzitter tijdens de<br />
Nationale Dag Financiële Marketing op 12 november <strong>2014</strong>.<br />
tekst Arko van Brakel | beeld Rodney Kersten<br />
1<br />
Hoe wil je herinnerd worden als<br />
financieel dienstverlener?<br />
Ik ben geen financieel dienstverlener.<br />
Maar als ik financieel dienstverlener<br />
was, zou ik herinnerd willen worden<br />
als een dienstverlener die bijdraagt aan<br />
de doelen van zijn klanten, voor wie<br />
waarden centraal staan en voor wie<br />
geld een middel is en geen doel.<br />
2<br />
En als mens?<br />
Ik wil graag dat mijn vrouw en kinderen<br />
mij onthouden als iemand waarop<br />
ze konden rekenen, die van het leven<br />
hield, die wist te genieten en die<br />
respect voor ze had. Door de rest van<br />
de wereld wil ik herinnerd worden als<br />
iemand die mensen heeft geïnspireerd<br />
om het maximale uit zichzelf te laten<br />
halen en daardoor maximaal bij te dragen<br />
aan hun omgeving.<br />
3<br />
Waarom ga jij (iedere ochtend)<br />
aan het werk?<br />
Ik wil van Nederland het meest ondernemende<br />
land van de wereld maken.<br />
4<br />
Op welke (zakelijke) beslissing<br />
ben je het meest trots?<br />
Ik ben zakelijk het meest trots dat ik in<br />
1994 als een van de eersten van Nederland<br />
de kans heb gekregen en gegrepen<br />
om internet toegankelijk te maken voor<br />
het grote publiek, omdat dit niet alleen<br />
mijn leven heeft veranderd en verrijkt,<br />
maar vooral omdat ik echt een bijdrage<br />
heb geleverd aan het transparant<br />
maken van de wereld en impulsen heb<br />
kunnen geven aan nieuwe innovaties<br />
en businessmodellen. Nog steeds voel<br />
ik me geïnspireerd en gevormd door<br />
mijn internet roots...<br />
5<br />
En op welke het minst?<br />
Ik ben het minst trots op alle momenten<br />
dat ik in zakelijk moeilijke tijden<br />
ingrijpende beslissingen moest nemen,<br />
zoals ontslagen en bedrijfssluitingen,<br />
die impact hadden op de levens<br />
van mijn collega’s en hun gezinnen. Ik<br />
ben te veel een bouwer om iets af te breken.<br />
6<br />
Wat is de mooiste eigenschap<br />
van een mens?<br />
Humor.<br />
7<br />
Zijn mensen van nature goed of<br />
slecht?<br />
Ik geloof in de goedheid, de talenten<br />
en kwaliteiten van de mens en zie ook<br />
“Ik zou nu voor<br />
geen goud uit<br />
dit leven willen<br />
stappen”<br />
meestal alleen maar de positieve kanten<br />
van mensen. Ze zien het soms alleen zelf<br />
niet. En dat frustreert me weleens.<br />
8<br />
Welk dier kan de aarde wel<br />
missen?<br />
Geen een. We missen al te veel dieren,<br />
inmiddels. Maar als ik echt moet kiezen:<br />
de malariamug.<br />
9<br />
Ben je meer rationeel of meer<br />
intuïtief ingesteld? Is er zakelijk<br />
en privé een verschil?<br />
Mensen die mij kennen vinden dat ik<br />
‘altijd mezelf’ ben. En ik weet dat ratio<br />
en intuïtie bij mij volledig hand in<br />
hand gaan. Als puntje bij paaltje komt,<br />
vertrouw ik echter meer op mijn intuïtie<br />
dan op mijn ratio.<br />
10<br />
Wat is de mooiste herinnering<br />
uit jouw leven?<br />
Ik heb het voorrecht dat ik ongelooflijk<br />
veel fantastische herinneringen mag<br />
koesteren en het hangt van min stemming<br />
af welke ik de mooiste vind. Maar<br />
ik ga er ook iedere dag weer van uit dat<br />
de allermooiste herinnering die dag gemaakt<br />
gaat worden!<br />
11<br />
Als je een boek zou schrijven,<br />
wat zou de titel dan zijn?<br />
Mijn eerste boek heette Nieuwe Helden,<br />
mijn tweede Iedereen Ondernemer en mijn<br />
derde Ondernemen met lef! Mijn volgende<br />
wordt denk ik: Normen zijn waardeloos!<br />
WINTER 2015 <strong>NFM</strong> | 13
i n s p i r at i e<br />
12<br />
Door wie of wat word jij<br />
geïnspireerd?<br />
Door bijna iedereen met wie ik praat,<br />
wie ik ontmoet. Maar recent het meeste<br />
door Ricardo Semler, Tony Hsieh, Peter<br />
Robertson en Guus Brackel.<br />
13<br />
Wat vind je echt mooi? Kun je<br />
uitleggen waarom?<br />
Ik vind weinig mooier dan actief zijn<br />
in de natuur – of het nu skiën, fietsen,<br />
zeilen, lopen, duiken of kayakken is, ik<br />
kan niet genoeg krijgen van fysiek bezig<br />
zijn in de natuur. De combinatie<br />
van lekker bezig zijn met mijn lijf, voelen<br />
dat ik leef en tegelijk de pracht van<br />
de natuur langs me heen zien trekken<br />
blijft mijn eeuwige fascinatie.<br />
14<br />
Draag je bij aan een groenere<br />
of duurzamere wereld?<br />
Ja, zowel zakelijk als privé eet en werk<br />
ik duurzaam en ga ik verantwoord met<br />
energie om, met zonnepanelen, groene<br />
stroom, duurzaam eten en fairtrade<br />
producten, en zeer beperkte vlees consumptie.<br />
Maar dat doe ik nog steeds te<br />
weinig, omdat ik graag reis en toch wel<br />
dol ben op gadgets.<br />
15<br />
Geef je aan goede doelen?<br />
Geloof je in het nut ervan?<br />
Ja. Ik geef aan bijna alle goede doelen<br />
en ook collectanten krijgen van mij altijd<br />
een flink bedrag, ook als ik al donateur<br />
ben. Ik geloof in mijn plicht om bij<br />
te dragen en wil ook graag bijdragen.<br />
Bovendien zijn collectanten moderne<br />
helden.<br />
16<br />
Is het leven op aarde een<br />
illusie of is het leven de enige<br />
realiteit?<br />
Het leven is zo realistisch als we het zelf<br />
maken.<br />
17<br />
Geloof je in een leven na de<br />
dood?<br />
Rationeel zeg ik ‘nee’. Maar restanten<br />
van mijn gereformeerde opvoeding en<br />
mijn wil om te leven geven mij het gevoel<br />
dat er wel degelijk nog een vorm<br />
van voortbestaan is na de dood.<br />
18<br />
19<br />
Zou je eeuwig willen leven?<br />
Nee.<br />
Ben je bang voor de dood?<br />
Nee. Maar ik ga ervan uit dat het<br />
nog heel veel jaren duurt voor ik dood<br />
ga. Ik zou nu voor geen goud uit dit leven<br />
willen stappen. Ik houd heel erg<br />
van het leven.<br />
20<br />
Waar haal jij troost/steun<br />
vandaan?<br />
Uit mijn gezin, mijn vrienden, maar<br />
soms ook uit boeken, films en uit inspirerende<br />
mensen die ik ‘zomaar’ ontmoet.<br />
De kracht, troost en wijsheid die<br />
een ontmoeting met een volslagen onbekende<br />
je kunnen bieden vind ik altijd<br />
het meest verrassend.<br />
21<br />
Wat versta jij onder liefde?<br />
Onvoorwaardelijk van elkaar<br />
houden.<br />
22<br />
Ben jij honderd procent<br />
verantwoordelijk voor je<br />
eigen leven?<br />
Nee. De belangrijkste verantwoordelijkheid<br />
hebben mijn ouders genomen<br />
door mij te creëren. En te veel gebeurtenissen<br />
heb ik zelf niet in de hand,<br />
ze overkomen me. Ik ben wel honderd<br />
procent verantwoordelijk voor de manier<br />
waarop ik met de gebeurtenissen<br />
omga, voor mijn gedrag en voor mijn<br />
keuzes.<br />
23<br />
Welke levenswijsheid zou je<br />
je kinderen op dit moment<br />
willen meegeven?<br />
Volg je hart, wees vriendelijk, houd een<br />
open mind, oordeel niet te snel, zorg<br />
dat je gezond leeft, werk aan je vitaliteit<br />
en zorg dat je mensen om je heen<br />
verzamelt die je verder kunnen brengen<br />
in wat je ook wilt in het leven.<br />
24<br />
Welke levensvraag zou<br />
jij graag voor je dood<br />
beantwoord zien?<br />
Geen enkele.<br />
25<br />
Wat moet je voor je dood<br />
ooit nog een keer absoluut<br />
hebben gedaan?<br />
Duiken op het Great Barrier Reef, het<br />
Noorderlicht zien, naar Antarctica varen,<br />
een spirituele stilte retraite in een<br />
klooster, leren zingen, bugel spelen in<br />
een dixieland bandje. n<br />
14 | <strong>NFM</strong> WINTER 2015
c r a z y o n e s<br />
Here’s to the<br />
Crazy<br />
Ones<br />
Voor een serie artikelen over de terugkeer van de mens in de financiële<br />
sector is het New Financial Magazine op zoek gegaan naar de<br />
niet-gevestigde orde, de zogeheten ‘crazy ones’. Naar de visionairs<br />
die wel een uitweg in de crisis zagen. Naar de onderstroom van vernieuwers.<br />
Naar de innovators die doen wat anderen nog voor onmogelijk<br />
houden. Naar doeners met een ‘het kan wel’ mentaliteit. In dit<br />
themanummer portretten van onder meer Paul van Oyen (initiatiefnemer<br />
Nederlandse Kredietunie), Walther Smets (RES), Jelle Bartels<br />
(Next Step Factory), Frederic Laloux (Reinventing Organisations),<br />
aartsbisschop Desmond Tutu en honorair hoogleraar Paul de Blot.<br />
WINTER 2015 <strong>NFM</strong> | 15
c r a z y o n e s<br />
Frederic Laloux:<br />
“Commitment<br />
van de CEO is<br />
noodzakelijk”<br />
16 | <strong>NFM</strong> WINTER 2015
c r a z y o n e s<br />
Na uitgebreid internationaal onderzoek komt voormalig McKinsey adviseur Frederic Laloux tot de conclusie<br />
dat steeds meer organisaties zichzelf opnieuw uitvinden. In zijn boek Reinventing Organizations,<br />
A guide to creating organizations inspired by the next stage of human consciousness maakt hij zichtbaar<br />
hoe talloze bedrijven en instellingen doen wat veel mensen in de financiële sector en daarbuiten nog<br />
voor onmogelijk achten. Transformatie kan verbluffend snel gaan.<br />
Transformatie<br />
kan verbluffend<br />
snel gaan<br />
tekst Ivo Valkenburg<br />
Voorbeelden genoeg. Een<br />
orkest zonder dirigent.<br />
Een zorginstelling met<br />
8.000 medewerkers waar<br />
de traditionele hiërarchie<br />
is vervangen door<br />
650 teams die over alle<br />
beslissingsbevoegdheden beschikken.<br />
Een school waar kinderen zelf verantwoordelijk<br />
zijn voor de samenstelling<br />
van het lesprogramma. Een ziekenhuis<br />
waar oprechte aandacht voor de mens<br />
in al het werk voorop staat. Fabrieken<br />
waar werknemers zelf hun salaris bepalen.<br />
Het is slechts een kleine greep uit<br />
een lange reeks van praktijkvoorbeelden<br />
van organisaties die de mens werkelijk<br />
centraal hebben geplaatst in al<br />
hun doen en laten.<br />
Laloux: “Nooit eerder in de geschiedenis<br />
hebben we zoveel verschillende<br />
organisatiemodellen gezien die allemaal<br />
hun wortels hebben in een andere<br />
kijk op de wereld. In mijn boek heb<br />
ik allerlei organisatievormen een kleur<br />
gegeven. Zo heb je de rode organisaties,<br />
waar alle macht bij de topman ligt.<br />
De organisatie wordt bij elkaar gehouden<br />
door angst. Kortetermijndenken is<br />
troef. Mensen zijn re-actief. Te denken<br />
valt aan de mafia of een straatbende.<br />
“In amber-kleurige organisaties is de<br />
inrichting van het bedrijf of instelling<br />
vergelijkbaar met het leger als metafoor.<br />
Alle regie vindt plaats vanuit een<br />
strak georganiseerde piramide. Kijk bijvoorbeeld<br />
naar de Rooms-Katholieke<br />
kerk. Het toekomstig beleid is vrijwel<br />
identiek aan het verleden. De functies<br />
van alle medewerkers zijn stabiel en<br />
schaalbaar. Processen dragen zorg voor<br />
lange termijn houdbaarheid van het<br />
product of de dienstverlening.<br />
“In een oranje gekleurde organisatie<br />
vormt het verslaan van de concurrent<br />
het doel. Winst en groei staan voorop<br />
in het denken. Wat er moet gebeuren<br />
wordt stevig gecontroleerd. Mensen<br />
zijn vrijer in de manier waarop ze het<br />
doel realiseren. Een organisatiemodel<br />
zoals je deze veel ziet bij multinationals.<br />
De organisatie loopt als een ‘machine’.<br />
Zeer herkenbaar ook in de financiële<br />
sector.<br />
“In groene organisaties is de organisatie<br />
als een ‘familie’ ingericht. Vanuit de<br />
klassieke machtsstructuur van de piramide<br />
is er ruimte en aandacht voor cultuur,<br />
betrokkenheid en motivatie van<br />
de medewerkers. Voor groene organisaties<br />
is het belangrijk is om waarde-gedreven<br />
te werken. Het belang gaat verder<br />
dan alleen de aandeelhouders. Er<br />
wordt rekening gehouden met alle stakeholders,<br />
zoals bijvoorbeeld medewerkers,<br />
leveranciers en klanten. Maar wellicht<br />
ook de natuur en de samenleving<br />
als geheel.<br />
“Mijn interesse gaat nu vooral uit naar<br />
de blauwgroene organisaties. Dat zijn bedrijven<br />
en instellingen waar de hiërarchische<br />
piramide volledig is vervangen<br />
door kleine, zelf-georganiseerde teams.<br />
Deze blauwgroene organisaties zijn levende<br />
organisaties. Het is alsof elke medewerker<br />
zijn of haar luisterend oor<br />
legt bij het kloppend hart van de organisatie<br />
en van daaruit bekijkt wat de organisatie<br />
nodig heeft. De organisatie is<br />
autonoom, net zoals de natuur dat is.<br />
De richting van de organisatie staat<br />
WINTER 2015 <strong>NFM</strong> | 17
c r a z y o n e s<br />
niet van tevoren vast, maar groeit organisch.”<br />
Drie doorbraken<br />
Laloux ontdekte dat blauwgroene organisaties<br />
op ten minste drie elementen<br />
tot een doorbraak zijn gekomen ten opzichte<br />
van organisaties die vanuit een<br />
traditioneler paradigma werken. “Allereerst<br />
is er sprake van zelf-management.<br />
Ze hebben op een of andere manier de<br />
sleutel gevonden om effectief te opereren,<br />
zelfs op grote schaal, op basis van<br />
een systeem waarin mensen elkaar helpen<br />
en voeding geven zonder dat hiervoor<br />
een hiërarchie of consensus nodig<br />
is. Verder zie je dat er sprake is van wat<br />
ik noem ‘heelheid’. Blauwgroene organisaties<br />
hechten er waarde aan dat<br />
elke medewerker zoveel mogelijk zichzelf<br />
kan zijn. Hij krijgt alle ruimte om<br />
zijn authentieke zelf uit te schenken.<br />
Hij hoeft geen verschil te maken tussen<br />
werken en leven. Werken vormt opnieuw<br />
een onderdeel van het leven in<br />
groter verband. Het leven, en dus ook<br />
het werk, is ons kostbaarste goed. Authenticiteit,<br />
geen maskers op, is het<br />
beeld van medewerkers bij blauwgroene<br />
organisaties.<br />
“Tot slot zie ik een doorbraak wat betreft<br />
‘collectieve betekenis’. In nauwe<br />
verbinding met de metafoor van de levende<br />
organisaties, kun je blauwgroene<br />
organisaties zien als een identiteit<br />
die zelf weet welke richting voor haar<br />
het beste is. In plaats van de toekomst<br />
te voorspellen of zelf proberen te controleren,<br />
worden de medewerkers in de<br />
organisatie uitgenodigd om te luisteren<br />
en te begrijpen waarnaar de organisatie<br />
wil groeien. Welke betekenis zij<br />
wil dienen.”<br />
Van individu naar collectief<br />
In het bedrijfsleven is de machtsstructuur<br />
volgens de structuur van de piramide<br />
nog dominant. “Toch zie je midden<br />
in de wereld van klassieke organisatiemodellen<br />
echt de opkomst van een<br />
nieuw niveau van menselijk bewustzijn.<br />
Alles begint met individuele transformatie.<br />
Steeds meer mensen zijn actief<br />
op het pad van persoonlijke groei<br />
en spiritualiteit. Ze ervaren een soort<br />
innerlijke evolutie en daarna passen<br />
de strak georganiseerde, klassieke bedrijven<br />
niet langer bij de verlangens in<br />
hun ziel.<br />
“Je ziet steeds meer van dat soort<br />
mensen wegstappen uit het traditionele<br />
bedrijfsleven om bijvoorbeeld als<br />
coach of adviseur verder te gaan. Ze<br />
zijn het klassieke systeem ontgroeid. Ze<br />
kunnen daarin niet langer hun ruimte<br />
innemen. Ik ken ook leraren, artsen<br />
en verpleegkundigen die hun beroep<br />
verlaten, omdat de manier waarop we<br />
onze scholen en ziekenhuizen organiseren<br />
giftig is. Het zijn vaak de mensen<br />
die de organisatie het meeste te bieden<br />
hebben, maar niet zichzelf kunnen<br />
en mogen zijn. Het probleem is dat we<br />
vaak weten wat er niet deugt aan klassiek<br />
ingerichte organisaties en we het<br />
gevoel hebben dat het anders kan. Maar<br />
hóe dat weten we niet.”<br />
Leren van een orkest zonder dirigent<br />
Hieronder de acht leiderschapskenmerken<br />
van het<br />
Orpheus Chamber Orchestra<br />
(New York) - het orkest zonder<br />
dirigent:<br />
1. Plaats de macht in de handen<br />
van de medewerkers<br />
2. Bevorder de individuele verantwoordelijkheid<br />
voor een<br />
betere kwaliteit van het product<br />
3. Creëer goed gedefinieerde<br />
rolverdelingen<br />
4. Geef voeding aan het werken<br />
in teams<br />
5. Werk in gedeeld leiderschap<br />
6. Leer te luisteren en luister<br />
om te leren<br />
7. Zoek consensus<br />
8. Wees met passie toegewijd<br />
Zie ook: www.orpheusnyc.com<br />
18 | <strong>NFM</strong> WINTER 2015
c R A z y o n e s<br />
Voor zijn boek is Laloux heel precies<br />
gaan kijken naar organisaties, overal in<br />
de wereld, waar het anders gaat. “Het<br />
zijn organisaties waar de ziel van het bedrijf<br />
volop leeft. Waar mensen opnieuw<br />
als mensen tellen, ze als mensen zichzelf<br />
kunnen ontplooien. Bedrijven en<br />
instellingen die laten zien hoe mooi een<br />
organisatie kan zijn. Ik ben als het ware<br />
de mensen gaan opzoeken die gek genoeg<br />
zijn om radicale experimenten uit<br />
te voeren op het gebied van menselijkheid.<br />
Naar plekken waar baanbrekend<br />
werk wordt verricht op het gebied van<br />
betekenis, zingeving en autonomie.”<br />
Keerpunt<br />
“In mijn boek beschrijf ik de opkomst<br />
van een nieuw management paradigma.<br />
Een nieuwe manier van structuren<br />
die het beste in mensen naar boven<br />
weet te halen. Waar vertrouwen eerst<br />
wordt gegeven en daarna terug wordt<br />
ontvangen. Waar wordt gewerkt vanuit<br />
een nieuwe dimensie van menselijkheid.<br />
In de organisaties die ik beschrijf<br />
staat de hoogste natuur van de mens<br />
aan het roer. Liefde, inspiratie en wijsheid<br />
krijgen ruim baan om te worden<br />
ingezet als instrumenten om de hoogste<br />
kwaliteit van producten en diensten<br />
te leveren. Dat levert een werkomgeving<br />
op die meer bezield, doelgericht<br />
en productief is.”<br />
In het eerste deel van zijn boek laat Laloux<br />
zien hoe in het verleden diverse<br />
keren een keerpunt in het denken van<br />
mensen en organisaties heeft plaatsgevonden.<br />
“Ik ervaar dat we op dit moment<br />
opnieuw zo’n keerpunt meemaken.<br />
Het klassieke paradigma van<br />
angst, controle en beheersing is nog<br />
volop zichtbaar. Tegelijkertijd zien we<br />
als paddenstoelen organisaties uit de<br />
grond komen, groot en klein, die veel<br />
meer vanuit vertrouwen, zingeving en<br />
‘het beste in de mens’ werkzaam zijn.”<br />
Aan de hand van een tiental voorbeelden<br />
beschrijft hij de kenmerken van dit<br />
soort nieuwe organisaties. In deel drie<br />
bespreekt hij de ‘hoe’-vragen en gaat hij<br />
in op de noodzakelijke voorwaarden en<br />
Frederic Laloux in het kort<br />
Frederic Laloux werkt als adviseur, coach en facilitator voor de top van het bedrijfsleven,<br />
beslissers die zich geroepen voelen om hun organisatie op een nieuwe<br />
manier te organiseren: menselijk, vanuit eenheid en betekenis. Als voormalig<br />
strategisch consultant bij McKinsey & Company heeft hij ruime kennis en ervaring<br />
opgebouwd in het werken met organisaties. Hij werkte met mensen vanuit<br />
alle lagen in de organisatie en raakte gefascineerd in organisaties die vanuit een<br />
innerlijke roeping willen bijdragen aan verbetering van de wereld.<br />
Zijn boek Reinventing Organizations is Engelstalig en wordt door verschillende<br />
topmensen in het bedrijfsleven beschreven als ‘baandoorbrekend’, ‘zoiets lees je<br />
maar eens in de tien jaar’ en ‘wereldveranderend’. Ken Wilber, een Amerikaanse<br />
filosoof die bekend is om zijn integrale theorie van het bewustzijn’ heeft het<br />
voorwoord geschreven. Het boek van Laloux is zonder betaling te downloaden<br />
van zijn website. De lezer wordt wel gevraagd om na verloop van tijd te betalen<br />
‘wat goed voelt’. Het is ook mogelijk om een digitale versie van het boek te downloaden<br />
tegen een bedrag van ca. 7 euro. Een Nederlandstalige versie van het boek<br />
zal in de eerste helft van 2015 verschijnen. Als je hiervan op de hoogte gehouden<br />
wilt worden, kan dat hier: www.reinventingorganizations.com<br />
Laloux woont in Brussel, waar hij naar eigen zeggen is ‘gezegend’ om zijn leven<br />
te delen met zijn vrouw Hélène en hun twee kinderen.<br />
praktische manieren om dit soort organisaties<br />
te organiseren.<br />
Twee voorwaarden<br />
Volgens Laloux is het voor elke organisatie<br />
- groot of klein, profit or not for<br />
profit - in alle sectoren van de economie<br />
mogelijk om vanuit bezieling, eenheid<br />
en betekenis te werken. “Er zijn<br />
wel twee voorwaarden. De oprichter<br />
of leider van de organisatie moet de<br />
levensvisie om vanuit vertrouwen, autonomie<br />
en zingeving te werken voor<br />
zichzelf, in zijn of haar eigen leven, oprecht<br />
hebben geïntegreerd. Als hij of zij<br />
niet gelooft in het nieuwe menselijke<br />
bewustzijn waarin liefde, begrip en eerbied<br />
voor het leven centraal staat, dan<br />
is het trekken aan een dood paard. Ten<br />
tweede dienen ook de eigenaren van de<br />
organisatie open te staan om te werken<br />
van het nieuwe paradigma. Vergeet het<br />
anders maar.<br />
“Ik zou niet aan transformatie beginnen<br />
als de top en de eigenaren er niets voor<br />
voelen. Dat is vrijwel zeker onbegonnen<br />
werk. Als de CEO wel commitment<br />
geeft en zijn eigenaren mee heeft, dan<br />
is het verbluffend hoe snel een transformatie<br />
van de organisatie kan gaan. Ik<br />
heb klassieke organisaties zien ontwikkelen<br />
richting het blauwgroene model.<br />
Dat is goed mogelijk. De grootste weerstand<br />
ligt dan waarschijnlijk bij het<br />
middle management en senior managers.<br />
Zij verliezen macht in de verschuiving<br />
naar zelf-management. Na verloop<br />
van tijd ervaart echter vrijwel iedereen<br />
het nieuwe werken als een verademing.<br />
Uiteindelijk is er niets mooiers dan je<br />
werk verrichten op een manier waarbij<br />
je volledig jezelf kunt zijn. Echte betekenis<br />
aan je werk, geeft zoveel energie,<br />
voldoening en enthousiasme. Organisaties<br />
gaan weer dansen, zodra de geest<br />
van mensen opnieuw door hoofd, hart,<br />
ziel en lichaam kan werken.”<br />
Er gaat niets boven werken als zichtbaar<br />
gemaakte liefde. Aan de hand van<br />
talloze praktijkvoorbeelden, waaronder<br />
organisaties met tientallen jaren<br />
ervaring, laat Laloux zien dat ‘werken<br />
met hoofd, hart en handen’ niet beperkt<br />
is tot een wazig, onbereikbaar<br />
ideaal. Tienduizenden mensen laten<br />
dagelijks zien dat het mogelijk is. n<br />
WINTER 2015 <strong>NFM</strong> | 19
c r a z y o n e s<br />
20 | <strong>NFM</strong> WINTER 2015
c r a z y o n e s<br />
“Als wij in de financiële wereld geen experts zijn op het gebied van<br />
de relatie tussen geld en emotie, wie dan wel?" Aan het woord is<br />
Jelle Bartels (Next Step Factory), een ‘business priest’ die mensen<br />
en bedrijven helpt met de volgende stap om voluit te werken vanuit<br />
betekenis en zingeving.<br />
Jelle Bartels,<br />
ondernemer en<br />
geldfilosoof<br />
tekst Ivo Valkenburg<br />
Jelle Bartels helpt ondernemers<br />
die vanuit de vrijheid<br />
in het hart willen ondernemen.<br />
Ik noem hem gekscherend<br />
altijd mijn ‘business<br />
priest’. Werk, geld, en<br />
betekenis gaan voor hem<br />
altijd samen. De ingrediënten van ‘spirit’<br />
en ‘finance’ zijn Bartels met de paplepel<br />
ingegoten. Zijn vader was een succesvol<br />
assurantieondernemer met wie<br />
hij vele jaren met plezier samenwerkte<br />
en wiens bedrijf hij uiteindelijk jarenlang<br />
zelfstandig heeft voortgezet. Zijn<br />
moeder leefde als kunstenaar en therapeut<br />
onder het bijstandsniveau. Ze<br />
heeft haar zoon meegegeven zich zoveel<br />
mogelijk te richten op de essentie<br />
van het leven, met of zonder geld. In<br />
zijn visie op financiële dienstverlening<br />
ziet Bartels adviseurs, bankiers en verzekeraars<br />
die zich geroepen voelen om<br />
mensen te helpen zo veel mogelijk hun<br />
hart te volgen op basis van een gedegen<br />
financieel plan. Voor Bartels staat niet<br />
alleen ‘de droom’ centraal, maar vooral<br />
ook de feitelijke realisatie ervan.<br />
Geld en emotie<br />
“Ik ben gefascineerd door alles wat met<br />
geld en emotie te maken heeft. Geld is<br />
het belangrijkste excuus om niet te leven.<br />
Zoveel ondernemers in de financiële<br />
dienstverlening en daarbuiten zouden<br />
dolgraag op een andere manier<br />
willen werken, maar ze voelen zich beperkt<br />
door hun financiële middelen. Ze<br />
willen wel, maar ze menen dat ze het<br />
zich financieel niet kunnen veroorloven.<br />
Ondernemen zit ze in het bloed,<br />
maar een businessmodel waarin dit<br />
“Geld is het<br />
belangrijkste excuus<br />
om niet te leven”<br />
ook echt loont, ho maar”, aldus Bartels.<br />
“Zo vaak kom ik mensen tegen die blijven<br />
hangen in hun comfort zone. Ze<br />
modderen liever door dan dat ze echt<br />
vernieuwen. Je moet de hypotheek immers<br />
wel kunnen blijven betalen. Geld<br />
speelt zo vaak een beperkende rol om<br />
voluit te leven. Nou ja, geld, het zijn<br />
onze emoties, onze angsten, onze innerlijke<br />
overtuigingen over geld die<br />
ons vast laten zitten in veelal pijnlijke<br />
situaties.”<br />
“Als wij in de financiële wereld geen<br />
experts zijn op het gebied van de relatie<br />
tussen geld en emotie, wie dan wel?<br />
Nederland zit vol met coaches en therapeuten,<br />
maar als het om financiële<br />
vraagstukken gaat, over hoeveel wijsheid<br />
en verstand beschikken deze hulpverleners<br />
dan werkelijk als het de relatie<br />
tussen geld en emotie betreft? Financiële<br />
dienstverleners zijn al specialisten<br />
in geld, het is voor hen maar een<br />
kleine stap om te leren luisteren naar<br />
WINTER 2015 <strong>NFM</strong> | 21
c r a z y o n e s<br />
de essentie die in het hart van consumenten<br />
en ondernemers leeft. Ik heb<br />
ontdekt dat je feitelijk niets hoeft te<br />
doen om een klant volledig open te laten<br />
gaan over wat hem of haar ten diepste<br />
drijft. Het is vooral een kwestie van<br />
jezelf zijn en oprecht luisteren en spreken.<br />
Als ik dat ergens heb geleerd, dan<br />
was het aan het sterfbed van mijn moeder.”<br />
Schoonheid<br />
“Ik heb mijn moeder een aantal weken<br />
intensief bijgestaan in haar overtocht<br />
naar de andere kant. Ik zag haar ongelukkig<br />
worden en wist niet waarom. Er<br />
was duidelijk iets dat haar bezighield.<br />
Iets wat ze niet kon loslaten. Op dat moment<br />
heeft ze het beste in mij naar boven<br />
gehaald. We spraken intensief met<br />
elkaar, ik luisterde als nooit tevoren<br />
met open oren, bewoog volledig mee<br />
in haar wereld en durfde stil te blijven,<br />
vrij van alle oordeel. Eigenlijk was ik alleen<br />
maar mezelf. Ik durfde te vertrouwen<br />
op mijn intuïtie en bleef ondanks<br />
al het lichamelijke lijden en alle ongemakkelijke<br />
gevoelens het licht in de situatie<br />
zien.”<br />
“Mijn moeder en ik kenden geen geheimen.<br />
Ze liet me op dat moment<br />
haar dagboeken lezen. Daaruit bleek<br />
dat er toch een aspect van haar leven<br />
was dat ze nog nooit met iemand had<br />
gedeeld. Het bleek dat zij ondanks alle<br />
ontwikkeling die zij had meegemaakt<br />
nog steeds niet los kon laten hoe andere<br />
mensen over haar dachten. Zelfs<br />
op haar sterfbed maakte zij zich druk<br />
over hoe mensen het vonden dat ze niemand<br />
meer wilde zien, dat ze echt probeerde<br />
nu voor zichzelf te kiezen. Ze<br />
had het daar zo moeilijk mee dat het<br />
voor haar op dat moment onmogelijk<br />
was zich los te maken van de aarde en<br />
het aardse leven. Pas toen ik het thema<br />
bespreekbaar maakte, wist ik dat de essentie<br />
was geraakt.”<br />
“Je weet het altijd als je de essentie bij<br />
iemand hebt geraakt. Het is onmiddellijk<br />
zichtbaar en voelbaar. Nadat mijn<br />
“Volledig jezelf<br />
zijn is voor mij de<br />
kern van liefde”<br />
moeder was opengegaan over wat ze<br />
nog nooit eerder had durven bespreken,<br />
zag ik weer de moeder die ik kende.<br />
Te midden van haar fysieke pijn en<br />
het lijden dat de ziekte op haar sterfbed<br />
met zich meebracht, leefde ze op.<br />
Ze danste op haar bed. Echt dansen kon<br />
ze helemaal niet meer, maar ze zong<br />
en zwaaide met haar armen alle kanten<br />
op. Dwars door alle pijn en verdriet<br />
heen zag ik de schoonheid van de ziel<br />
van mijn eigen moeder.’<br />
‘Het heeft daarna niet lang meer geduurd<br />
voordat ze vredig is ingeslapen.<br />
Wat ik heb meegemaakt aan het sterfbed<br />
van mijn moeder heeft me veel<br />
kracht en inspiratie gegeven om me in<br />
het leven en mijn werk nooit meer in te<br />
houden. Wat bij een sterfbed mogelijk<br />
is, kan ook daarvoor. ‘Leef je leven alsof<br />
het je laatste dag is’, sprak Gandhi. Welnu,<br />
dat drijft me elke dag om naar ondernemers<br />
te luisteren en ze te helpen<br />
zoveel mogelijk zichzelf te laten zijn<br />
in al hun doen en laten. Volledig jezelf<br />
zijn is voor mij de kern van liefde.” n<br />
www.jellebartels.nl<br />
22 | <strong>NFM</strong> WINTER 2015
C R A Z Y O N E S<br />
Na een ernstig gebrek aan financiële middelen, besloot de Belgische ondernemer Walther Smets zijn eigen<br />
geld uit het niets te scheppen. Na vijftien jaar hard werken is hij erin geslaagd om zijn ‘RES-Bank’ te<br />
laten uitgroeien tot een succes in België. De complementaire RES-munt wordt inmiddels gebruikt door<br />
100.000 particulieren en 5.000 ondernemers. De jaarlijkse omzet bedraagt circa 35 miljoen RES-euro.<br />
“Nu ben ik op zoek naar mede-ondernemers voor de rest van Europa. De RES-bruid is er klaar voor!”<br />
RES-bruid is klaar<br />
voor Europa<br />
tekst Ivo Valkenburg | beeld Rodney Kersten<br />
Het was een diepe financiële<br />
crisis in het persoonlijke<br />
leven van Smets die<br />
hem uiteindelijk inspireerde<br />
om een nieuw leven<br />
te beginnen als oprichter<br />
van RES. Zijn jongensdroom<br />
was om piloot te worden.<br />
Het resulteerde voor hem in een afgeronde<br />
opleiding aan de Koninklijke Cadettenschool.<br />
“Een strenge opleiding<br />
met Latijn en wiskunde.” Zijn fysieke<br />
gesteldheid was echter onvoldoende<br />
om daadwerkelijk piloot te worden. Na<br />
twee jaar accountancy ontdekte hij zijn<br />
ondernemerstalent. Samen met zijn<br />
broer werd hij alom bekend in de studentenstad<br />
Leuven door het uitbaten<br />
van enkele gerenommeerde studentenkroegen.<br />
Vijftien jaar lang verdiende hij veel<br />
geld. Elke dag opnieuw stroomden de<br />
klanten binnen. “Ik hoefde alleen maar<br />
de centen te tellen, maar het gaf op een<br />
gegeven moment geen innerlijke voldoening<br />
meer. Ik was niet gelukkig in<br />
mijn werk. Ik besloot om mijn bedrijven<br />
te verkopen. Bij toeval kwam ik in<br />
de meubelsector terecht. Mijn smaak<br />
was goed en ik koos voor het dure Italiaanse<br />
design. Met twee supermooie<br />
zaken die met hun ontwerp hun tijd<br />
vooruit waren, realiseerde ik me te<br />
laat dat ik geen winkel maar een museum<br />
had geopend. Vanuit heel Europa<br />
kwam men kijken, maar kopers waren<br />
schaars. Na drie jaar was al mijn geld<br />
verdampt waarvoor ik vijftien jaar had<br />
gewerkt. Voor de omgeving oogde alles<br />
erg mooi, maar in realiteit was het een<br />
financiële ramp.”<br />
“Als ik naar de mensen<br />
om me heen had<br />
geluisterd, was het<br />
nooit gelukt”<br />
Geen cent te makken<br />
Smets was op dat moment 45 jaar, gelukkig<br />
getrouwd en had een gezin met drie<br />
jonge kinderen. Hij raakte alles kwijt en<br />
stond letterlijk op straat. Met lege handen<br />
en een opeenstapeling van schulden.<br />
Banken maakten gebruik van de<br />
situatie en claimden veel extra kosten.<br />
Smets had geen energie om zich te verweren.<br />
Hij voelde zich van binnen leeg.<br />
Hij was op en voelde zich een mislukkeling<br />
met een hoop schuld. Wat te doen?<br />
“Ik heb een jaar genomen om na te<br />
denken over mezelf, om te reflecteren<br />
op de situatie. Het was enerzijds een<br />
dramatisch financieel jaar, waarin ik<br />
gek genoeg heb leren inzien dat geld<br />
ook maar betrekkelijk is. We hadden<br />
geen cent te makken, maar we waren<br />
gezond. Ik werkte bij een vriend in de<br />
nachtdienst van een fabriek. Aan de<br />
machine kon ik goed mijn leven overdenken.<br />
Bovendien leverde het wat geld<br />
op om brood en kaas te kopen. Als gezin<br />
wisten we vrijwel zonder geld te<br />
overleven. Ergens was het een gelukkig<br />
jaar. We zijn als gezin nog meer naar elkaar<br />
toe gegroeid. Ik was veel thuis en<br />
rustig. Ik ben het fenomeen geld gaan<br />
relativeren. Wat stellen die paar bakstenen<br />
nu voor? Een mooi huis, een mooie<br />
auto – als het echt erop aankomt heb<br />
je het niet nodig. We vertikten het als<br />
gezin om onszelf ongelukkig te voelen.<br />
We konden het geluk blijven ervaren.<br />
WINTER 2015 <strong>NFM</strong> | 23
c r a z y o n e s<br />
Walther Smets: “Gouden idee”<br />
“Ons derde kind, Daphne, werd in die<br />
tijd geboren met een probleem aan haar<br />
hart. Het was voor haar een periode van<br />
leven of dood. Ze is nu 22 jaar en draagt<br />
een pacemaker. Ze heeft er ook stevig<br />
aan bijgedragen dat ik het leven anders<br />
ben gaan bekijken. Waarom doe je de<br />
dingen die je doet? Mijn schulden waren<br />
te groot om met gewoon werken op<br />
te lossen. Daarvoor zaten we financieel<br />
te diep in de put. Toch paste ik ervoor<br />
om alleen voor het geld te gaan werken.<br />
Ik voelde dat de inspiratie ergens van<br />
binnenuit moest komen. Ik vertrouwde<br />
op mijn intellect dat mijn creatieve<br />
geest in het proces van vernieuwing zou<br />
ondersteunen. En zo is het gegaan.”<br />
Ratrace<br />
Smets had ten tijde van zijn crisisjaar<br />
geen flauw idee wat hij zou kunnen<br />
gaan doen om uit de problemen te komen.<br />
“In elk geval nooit meer terug in<br />
de ratrace”, dat wist hij zeker, maar wat<br />
dan wel? “Alleen voor het geld wilde ik<br />
niet meer. Ik was op zoek naar meer betekenis<br />
in mijn werkzame leven. Ondertussen<br />
was er vanuit het thuisfront<br />
soms wel sprake van een zachte vorm<br />
van paniek. Mijn vrouw adviseerde me<br />
met klem om terug te gaan in de horeca<br />
wat voor mij kinderspel zou zijn geweest.<br />
Financieel gezien zou het een oplossing<br />
zijn geweest. Ik kon alleen niet<br />
anders meer dan mijn hart volgen. Wat<br />
een beproeving.”<br />
Er waren twee concrete voorvallen die<br />
Smets op het spoor brachten van zijn<br />
RES. Allereerst was hem het ongewone<br />
bezoek bijgebleven van een koper<br />
in zijn showroom met Italiaanse designmeubels.<br />
Hij zal nooit vergeten<br />
hoe deze man kwam binnen wandelen,<br />
goed om zich heen keek en hem daarna<br />
aansprak met de woorden: “Kijk, ik heb<br />
die en die combinatie gezien en die wil<br />
ik graag kopen, maar ik betaal je niet<br />
met geld.”<br />
Het was voor Smets in die tijd zeer ongebruikelijk<br />
om snel iets te verkopen.<br />
Het proces van kopen, inclusief tekenen,<br />
op maat laten maken, duurde<br />
veelal wel zes maanden. Deze man – de<br />
zoon van de bekende Belgische (strip)<br />
uitgeverij Dupuis – wilde direct kopen,<br />
onderhandelde niet over de prijs, en<br />
bood een hele serie advertenties in luxe<br />
bladen aan. Een stuk promotie en marketing<br />
die Smets op dat moment met<br />
zijn zaak heel goed kon gebruiken. Hij<br />
maakte de deal en voor het eerst had<br />
24 | <strong>NFM</strong> WINTER 2015
c r a z y o n e s<br />
Smets een echte ervaring met ‘ruilhandel’.<br />
Tijdens het crisisjaar zat Smets ’s<br />
avonds laat op de bank televisie te kijken.<br />
Hij keek naar een reportage over<br />
Avon, een wereldwijde verkooporganisatie<br />
van schoonheidsproducten voor<br />
vrouwen. In de reportage werd een<br />
Zuid-Amerikaanse vrouw belicht die<br />
nota bene in het arme Amazone-gebied<br />
de beste verkoopcijfers ter wereld<br />
behaalde. Het intrigeerde hem hoe je<br />
in een gebied zonder geld zoveel kunt<br />
verkopen. Deze vrouw was in staat geweest<br />
om een groot, hecht netwerk te<br />
ontwikkelen van mensen, kopers en<br />
verkopers, waarin vervolgens volledig<br />
op basis van ruilhandel enorme bedragen<br />
omgingen. Iedereen kocht zeep en<br />
shampoo, niet voor geld, maar in ruil<br />
voor eten, drinken en andere lokale<br />
producten. Smets was na afloop van de<br />
uitzending zo onder de indruk van de<br />
reportage dat hij direct naar boven liep,<br />
zijn vrouw enthousiast wakker schudde<br />
en sprak: “Schat, al onze problemen<br />
zijn opgelost! Ik ga iets doen en alles<br />
komt goed.”<br />
Beetje gek<br />
Aan de keukentafel maakte Smets in<br />
enkele maanden het basisontwerp voor<br />
RES. Hij zag een netwerk van kleine<br />
zelfstandigen voor zich: winkeliers en<br />
Wat is RES?<br />
ondernemers die onderling producten<br />
en diensten uitwisselen waarbij ze elkaar<br />
niet betalen in euro’s maar in een<br />
aanvullende munteenheid, de RES. Hij<br />
wilde zelfstandig ondernemers helpen<br />
om beter te kunnen ondernemen. Daarbij<br />
zocht hij naar een methodiek om de<br />
lokale economie een ‘boost’ te geven.<br />
Door lokale ondernemers te ondersteunen<br />
blijft veel meer van het geld rouleren<br />
in de lokale economie. In tegenstelling<br />
tot elke euro die aan een grote onderneming<br />
wordt uitgegeven, daarvan<br />
vloeit het merendeel weg uit de regio.<br />
Tot op de dag van vandaag worden internationale<br />
winkelketens niet toegelaten<br />
tot het netwerk van RES.<br />
Met financiële hulp van een vriend wist<br />
Smets een startkapitaal van 250.000<br />
euro bij elkaar te brengen om in 1996<br />
RES op te richten. Alles wat nodig was<br />
voor het reilen en zeilen van een bedrijf<br />
werd georganiseerd. “Ik was ervan overtuigd<br />
dat de klanten in de rij zouden<br />
staan om aan te haken. Ik dacht dat iedereen<br />
zou willen meedoen. Na twee<br />
maanden werd ik uit mijn droom gehaald.<br />
We kregen niemand overtuigd<br />
om mee te doen. We waren snel door de<br />
helft van ons geld heen. Iedereen verklaarde<br />
me voor gek, zelfs mijn vrouw.<br />
Als ik naar de mensen om me heen zou<br />
hebben geluisterd, dan was het nooit<br />
RES is een netwerk van meer dan 5.000 Belgische ondernemers en 100.000 particulieren,<br />
die onderlinge transacties verrichten zonder dat er geld aan te pas<br />
komt. In plaats van de euro wordt er gebruik gemaakt van een zelf ontwikkelde<br />
munt, de RES (waarde 1 RES = 1 euro). Elke deelnemer aan het netwerk heeft<br />
een eigen elektronische betaalrekening een soort bankrekening maar dan in<br />
RES. De jaarlijkse omzet van RES-transacties bedraagt ca. 35 miljoen RES-euro.<br />
De jaaropbrengst bedroeg in 2011 ca. 3 miljoen RES-euro. De twintig medewerkers<br />
van RES worden gedeeltelijk uitbetaald in RES. Ondernemers ervaren door<br />
deelname aan RES een gemiddelde stijging van de omzet van 3 tot 5 procent.<br />
Bovendien beschikken ondernemers als RES-deelnemer over de mogelijkheid<br />
van een renteloos krediet. Particulieren ontvangen bij de omruil van euro’s<br />
naar RES 10 procent extra geld (100 euro levert 110 RES op), in combinatie met<br />
het betaalgemak van elektronisch bankieren, een gratis betaalpas of de reguliere<br />
pinautomaat in de winkel. Meer informatie: www.res.be<br />
gelukt. Mijn financiële uitgangspositie<br />
was destijds miserabel. Mijn idee was<br />
volgens mij goud. Ik was echter de enige<br />
die erin geloofde. Ik wist dat het succesvol<br />
kon worden. Ik was vastbesloten,<br />
volledig overtuigd en vastberaden om<br />
verder te gaan. Ik moest inderdaad een<br />
beetje gek zijn om te doen wat ik heb<br />
gedaan.”<br />
Tegen de stroom in<br />
Alleen dode vissen zwemmen met de<br />
stroom mee. Met veel vallen en opstaan,<br />
heeft Smets zijn droom gerealiseerd.<br />
“Nu, ruim vijftien jaar later, ben<br />
ik eigenlijk pas echt klaar om te starten!<br />
Ik heb al die jaren nodig gehad om<br />
een serieuze speler te worden in de gevestigde<br />
orde van de financiële sector.”<br />
Smets legt uit hoe hij met RES een stevig<br />
fundament heeft gebouwd dat rust<br />
op drie pilaren:<br />
• het business model waarbij ondernemers<br />
en particulieren beide financieel<br />
voordeel behalen en ondernemers<br />
gebruik kunnen maken van<br />
renteloos krediet;<br />
• het moderne ICT-platform waarbij<br />
consumenten met hetzelfde apparaat<br />
in de winkel kunnen pinnen in<br />
zowel euro’s als RES; en<br />
• de legalisering van zijn financiële activiteiten<br />
door overheidsautoriteiten<br />
en toezichthouders waardoor ze in<br />
het bezit zijn van een Europees paspoort<br />
om het concept te verbreiden<br />
naar andere landen.<br />
Smets: “De RES-bruid is klaar voor Europa.<br />
Daarvoor ben ik hard op zoek naar<br />
strategische partners en mede-ondernemers<br />
die RES groot willen maken. Om<br />
sterke lokale economieën te creëren die<br />
juist nu in tijden van crisis eraan bijdragen<br />
dat het geld in de gemeenschap<br />
weer gaat stromen. In het voorjaar van<br />
2013 zijn we gestart in de Spaanse universiteitsstad<br />
Girona met een pilotproject<br />
waarbij 10.000 particuliere consumenten<br />
bij circa 200 lokale ondernemers<br />
met RES kunnen betalen. Wie<br />
volgt: Nederland?” n<br />
WINTER 2015 <strong>NFM</strong> | 25
c r a z y o n e s<br />
Paul van Oyen:<br />
“Het gezicht van<br />
de bank verdwijnt”<br />
26 | <strong>NFM</strong> WINTER 2015
c r a z y o n e s<br />
De opkomst<br />
van rentevrij<br />
financieren<br />
tekst Ivo Valkenburg | beeld rodney kersten<br />
Paul van Oyen laat zien hoe<br />
mooi de wereld kan zijn met<br />
rentevrij financieren en kredietunies.<br />
Niet alleen in woorden,<br />
maar vooral in de praktische<br />
uitvoering daarvan.<br />
De economie van vandaag<br />
gaat vooral over geld. Er<br />
komt vrijwel geen mens<br />
aan te pas. Slechts in 2<br />
procent van de dagelijkse<br />
stroom van geldactiviteiten<br />
is sprake van door<br />
mensen geproduceerde producten of<br />
geleverde diensten. De echte economie,<br />
de economie van mensen en dingen die<br />
je kunt vastpakken, staat volledig in<br />
de schaduw van het wereldwijde geldcasino<br />
waarin dagelijks 4 triljard dollar<br />
omgaat. Om nog maar te zwijgen<br />
van de dagelijkse omzet in derivaten<br />
van circa 600 triljard, acht keer zoveel<br />
als het totale bruto wereld inkomen in<br />
2010.<br />
“Als de banken het<br />
niet meer doen, dan doen<br />
we het toch zelf!”<br />
Ondertussen strompelt de samenleving<br />
van crisis naar crisis. Het IMF telt alleen<br />
al in de periode 1970 tot 2010 maar<br />
liefst 145 banken in crisis, 208 valuta<br />
die het niet langer zelfstandig volhielden<br />
en 72 overheden met een ondragelijke<br />
staatsschuld. Toch waren 425 banken,<br />
munten en landen in crisis voor<br />
de gevestigde orde niet voldoende om<br />
de huidige systeemcrisis te zien aankomen.<br />
Nout Wellink: “Niemand zag<br />
de crisis aankomen. De Nederlandsche<br />
Bank, maar ook de Nederlandse overheid<br />
heeft de systeemcrisis niet gezien.”<br />
Hoe vaak wil je je neus stoten om<br />
te ontdekken dat de houdbaarheidsdatum<br />
van het huidige financieel-economische<br />
systeem verstreken is? Wanneer<br />
is de tijd rijp voor werkelijk grondige<br />
vernieuwing van het bestaande geldsysteem?<br />
Uit de baanbrekende vernieuwingen<br />
van de ‘crazy ones’ in de financiële sector<br />
kan worden geconcludeerd dat de<br />
economie van morgen vooral over menselijkheid<br />
gaat. Geld wordt opnieuw<br />
een middel om de doelstellingen van<br />
mensen, organisaties en gemeenschap-<br />
WINTER 2015 <strong>NFM</strong> | 27
c r a z y o n e s<br />
pen te realiseren en niet om steeds<br />
meer ‘casino’s’ uit de grond te stampen.<br />
De vruchten van de economie kun<br />
je weer letterlijk beetpakken. De echte<br />
economie komt weer terug. De transitie<br />
van het snelle virtuele geld naar de<br />
warme menselijkheid gaat weliswaar<br />
nog langzaam, maar is binnenkort niet<br />
meer weg te denken uit het dagelijkse<br />
leven van de financiële dienstverlener.<br />
De wakkere adviseur maakt vanaf vandaag<br />
al gebruik van de mogelijkheden<br />
om geld opnieuw tot leven te laten komen.<br />
Zeker voor particulieren en ondernemers<br />
in het mkb. Het geld kruipt<br />
waar de gemiddelde financiële dienstverlener<br />
nog niet gaat.<br />
Geldkraan dichtgedraaid<br />
Pater Gerlachus van den Elsen, medeoprichter<br />
van de Boerenleenbank, verwoordde<br />
de doelstelling van zijn bank<br />
als volgt: “Den woeker weren, den landman<br />
in zijn nood bij te staan, maar ook<br />
spaarzaamheid, naastenliefde, arbeidzaamheid<br />
en matigheid bevorderen”.<br />
Van deze traditionele manier van bankieren<br />
is weinig overgebleven. Bij alle<br />
grote banken in Nederland, de zogeheten<br />
systeembanken, worden de aan de<br />
bank toevertrouwde spaargelden gebruikt<br />
voor de financiering van allerlei<br />
riskante projecten in de wereld. De<br />
markt van derivaten tiert weliger dan<br />
ooit tevoren en ondertussen is er nauwelijks<br />
geld meer voor ‘den landman in<br />
nood’.<br />
De geldkraan voor het midden- en<br />
kleinbedrijf, ofwel 99 procent van het<br />
totale bedrijfsleven, is behoorlijk dicht<br />
gedraaid. Bij elkaar is het mkb ondertussen<br />
wel goed voor maar liefst 58 procent<br />
van de omzet in het bedrijfsleven<br />
en wordt aan 60 procent van alle werknemers<br />
werkgelegenheid geboden. “Als<br />
de berg niet naar Mohammed komt,<br />
zal Mohammed naar de berg moeten<br />
gaan”, moet Paul van Oyen gedacht<br />
hebben in zijn gesprekken met bakkers,<br />
garagehouders en andere zelfstandige<br />
ondernemers om plannen te maken<br />
voor de oprichting van een aantal<br />
lokale kredietunies in Nederland.<br />
Lagere rentes, hogere<br />
opbrengsten<br />
Kredietunies zijn financiële coöperaties<br />
die het bankbedrijf uitoefenen ten behoeve<br />
van consumenten en producenten.<br />
Ze bestaan al in meer dan honderd<br />
landen, maar gek genoeg staat Nederland<br />
nog aan het begin van deze ontwikkeling.<br />
Ze worden gefinancierd met<br />
aangetrokken spaargelden en genieten<br />
inkomsten uit rente op uitgezette kredieten.<br />
In bijvoorbeeld een land als de<br />
Verenigde Staten dragen ze voor 6 procent<br />
bij aan het gezamenlijke balanstotaal.<br />
En zelfs 10 procent van de spaarmarkt<br />
is daar in handen van kredietunies.<br />
Kredietunies kenmerken zich door een<br />
op de persoon van de kredietnemer gerichte<br />
aanpak en benadering. Dit is de<br />
kern van het ‘relatiebankieren’. De banken<br />
hebben dit principe sinds de jaren<br />
negentig verlaten en vervangen door<br />
“Het geld kruipt<br />
waar de gemiddelde<br />
financiële<br />
dienstverlener<br />
nog niet gaat”<br />
‘transactiebankieren’ waarin de computer<br />
en cijfers almachtig zijn geworden.<br />
Door verplichte coaching worden<br />
de risico’s lager. Eventuele winsten aan<br />
het einde van het jaar blijven binnen de<br />
kredietunie beschikbaar en verdampen<br />
niet in uit te betalen dividenden aan<br />
aandeelhouders. Wellicht het meest<br />
vernieuwende – of juist ‘ouderwetse’ –<br />
element van de kredietunie is de onderlinge<br />
eenheid, verbinding en vertrouwen<br />
tussen de leden van de coöperatie:<br />
sociale cohesie of gemeenschapszin.<br />
Vereniging Samenwerkende<br />
Kredietunies<br />
In 2011 nam Van Oyen (zie kader ‘Filosoof<br />
en bankier’) samen met oud collega-bankiers<br />
John van Beek, Roland Lampe<br />
en Bart Muller het initiatief om te komen<br />
tot de oprichting van een systeem<br />
van kredietunies in Nederland. Om<br />
groepen van ondernemers en spaarders<br />
te stimuleren en te ondersteunen<br />
bij zelfredzaamheid: als de banken het<br />
niet meer doen, dan doen we het toch<br />
zelf! Kredietunies richten zich op leningen<br />
van 50.000 tot 250.000 euro, precies<br />
waar het grootste pijnpunt zit voor<br />
het mkb.<br />
Mede dankzij zijn pionierswerk telt Nederland<br />
inmiddels vijftien kredietunies.<br />
Daarnaast lopen er nog 120 aanvragen<br />
(53 van brancheverenigingen<br />
en 67 van ondernemersverenigingen)<br />
voor de oprichting van een nieuwe kredietunie.<br />
De kredietunies werken allen<br />
volgens het model van de zuivere<br />
kredietunie, dat past binnen de in Nederland<br />
geldende wettelijke regels en<br />
dat in overeenstemming is met internationale<br />
standaarden die worden gehanteerd<br />
door de World Council of Credit<br />
Unions. “Begin <strong>2014</strong> heb ik mijn functie<br />
overgedragen aan Jan Kamminga en<br />
aan Georgina Friederichs. Er is nu een<br />
28 | <strong>NFM</strong> WINTER 2015
c r a z y o n e s<br />
samenwerkingsverband tussen kredietunies<br />
opgericht: de Vereniging Samenwerkende<br />
Kredietunies. Het systeem<br />
van kredietunies blijkt levensvatbaar te<br />
zijn en staat nu op eigen benen. Ondertussen<br />
stroomt het bloed waar het niet<br />
gaan kan. Nu de kredietunies op gang<br />
zijn gekomen, heb ik ervoor gekozen<br />
om me te richten op de ontwikkeling<br />
van rentevrij financieren.”<br />
Rente als zonde<br />
Van Oyen: “De hele mensheid, die thans<br />
uit ongeveer 7,5 miljard zielen bestaat,<br />
is uiteindelijk niet meer dan één groot<br />
gezin. Als gezin vormen we een eenheid<br />
en we houden rekening met elkaar, anders<br />
kan het gezin niet langer functioneren.<br />
Rekening houden met elkaar en<br />
zorgen dat het gezin niet aan een schuldenlast<br />
te gronde gaat, vormen de basis<br />
voor maatschappelijk bankieren. Dat is<br />
waar het nu om draait. Rente berekenen<br />
versnelt het schuldproces, dat wil<br />
zeggen het proces waarbij we een torenhoge<br />
schuldenlast op onze schouders<br />
laden. Het wordt tijd dat we de alternatieven<br />
van – bijvoorbeeld – islamitisch<br />
financieren gaan onderzoeken. Rente<br />
schept een extra schuldverplichting<br />
die bovenop de hoofdsom een reusachtige<br />
schuldenlast heeft geschapen die<br />
uiteindelijk onbeheersbaar wordt. Een<br />
standpuntverandering is hoog nodig.<br />
Rentevrij financieren is op zichzelf niet<br />
nieuw, want er zijn meerdere beleggingsfondsen<br />
en investeerders die bewust<br />
alleen investeren in risicodragend<br />
vermogen. Pensioenfondsen en verzekeraars<br />
doen dit zelfs zeer grootschalig.<br />
Maar voor het mkb blijkt dit een gesloten<br />
boek te zijn.”<br />
Filosoof en bankier<br />
Paul van Oyen, mede-oprichter van Kredietunie Nederland, spreekt over “het nemen<br />
van verantwoordelijkheid” en “betrouwbaar zijn” als de twee kernkwaliteiten<br />
voor maatschappelijk bankieren. Van Oyen (1944) is “een bankier die filosoof<br />
werd, en een filosoof die bankier werd”. Filosofie werd hem al door zijn ouders<br />
met de paplepel ingegoten. Hij verkoos echter van 1975 tot 1990 een internationale<br />
loopbaan in het bankwezen. Daarna wijdde hij zich aan de studie en toepassing<br />
van praktische filosofie. Hij gaf leiding aan de School voor Filosofie tot 1997<br />
en werd vanaf die datum zelfstandig adviseur en coach met als focus menselijke<br />
ontwikkeling en innerlijke verandering door meditatie en reflectie.<br />
“Rente berekenen is volgen de Paus in<br />
Rome een vorm van zonde. Van oudsher<br />
stond het berekenen van rente in<br />
het Westen op gespannen voet met Bijbelse<br />
uitgangspunten en met de ethiek.<br />
Er zijn meer dan zes concilies geweest<br />
waarin het berekenen van rente verboden<br />
werd, om vervolgens toch weer<br />
terug te keren via een achterdeur. De<br />
laatste Pauselijke encycliek die over dit<br />
onderwerp gaat (vix pervenit) dateert<br />
van 1745. In de traditie van de Islam is<br />
rente verfoeilijk. Voor de Indianen uit<br />
Nood-Amerika is het verwerpelijk. Vrijwel<br />
alle spirituele tradities houden ons<br />
voor dat het op z’n zachtst gezegd onredelijk<br />
is, onverstandig, niet logisch om<br />
via rente te berekenen. Het staat gelijk<br />
aan geld maken met geld.”<br />
“Als we vandaag de dag kijken naar rentevrij<br />
financieren, dan kom je onmiddellijk<br />
uit bij Islamitisch bankieren.<br />
Daar vormt het niet berekenen van rente<br />
een uitgangspunt. In de ogen van Islam<br />
is rente verboden, haram. Rentevrij<br />
financieren betekent dat een financier<br />
risicodragende partner wordt in een<br />
project of in een activiteit. De ‘vergoeding’<br />
voor de financier is een aandeel<br />
in de (fluctuerende) winst. Maar de financier<br />
heeft ook een aandeel in een<br />
mogelijk verlies. De schuldenlast die<br />
wij in West Europa en ook in de VS op<br />
onze rug hebben getast is bijna ondragelijk<br />
geworden. Dat het zo niet kan<br />
doorgaan is voor de experts een uitgemaakte<br />
zaak. Toch gebeurt er niets en<br />
lijken we als de Titanic recht op een ijsberg<br />
af te stevenen om tenslotte te verzuipen.<br />
Dat is onverstandig.”<br />
“Er is een omslag in ons denken nodig.<br />
Uit de praktijk blijkt dat er al talloze<br />
mogelijkheden bestaan om een lening,<br />
bijvoorbeeld een hypotheek, te financieren<br />
zonder rente. We hoeven ons<br />
dan ook helemaal geen zorgen te maken<br />
dat er geen goed werkbare vormen<br />
zijn te vinden. Het vraagt alleen wel dat<br />
we de wereld met andere ogen gaan bekijken.<br />
Meer vanuit liefde en wijsheid.<br />
Laten we met z’n allen gaan praten over<br />
rentevrij financieren. De kredietunies<br />
zijn ook begonnen met een serie goede<br />
gesprekken met betrokken shareholders.<br />
Na vier jaar zijn er nu vijftien kredietunies.<br />
Een zelfde beweging moet<br />
mogelijk zijn op het gebied van rentevrij<br />
financieren. Er is een stem van ons<br />
geweten, de stem van onze maatschappij<br />
die weet dat rente geen goede zaak<br />
is. Laten we hierover met elkaar aan de<br />
slag gaan. Ik nodig elke oprecht belangstellende<br />
uit een kopje thee te komen<br />
drinken met een goed gesprek.” n<br />
www.pvanoyen.nl<br />
WINTER 2015 <strong>NFM</strong> | 29
i n t e r v i e w<br />
“Gedurende de donkerste dagen<br />
van apartheid was het erg<br />
moeilijk te geloven”<br />
30 | <strong>NFM</strong> WINTER 2015
I N T E R V I E W<br />
Emeritus aartsbisschop Desmond Tutu is wel eens boos op God. Maar systemen die gebaseerd zijn op<br />
onrechtvaardigheid, houden volgens hem toch nooit stand. “Ik kon simpelweg niet stil blijven ten opzichte<br />
van onrecht en onderdrukking. Het was als een vuur in mijn borst dat ik niet kon negeren.”<br />
Leiderschap<br />
gaat over<br />
opoffering<br />
Tekst Dominique Haijtema<br />
Dat we opgroeien en ouder<br />
worden is onvermijdelijk.<br />
Maar of we volwassen<br />
en wijs worden?<br />
Dat is een keuze volgens<br />
hem. Aartsbisschop Desmond<br />
Tutu (83) is trots<br />
op zijn land en vindt Zuid-Afrika een<br />
succesverhaal. De onderdrukking door<br />
het apartheidsregime maakte hem niet<br />
bitter of rancuneus. Samen met Nelson<br />
Mandela liet hij de wereld juist zien<br />
hoe krachtig compassie en vergeving<br />
zijn. Als voorzitter van de Waarheidsen<br />
Verzoeningscommissie liet hij vele<br />
tranen om de verhalen van ruim 21.000<br />
slachtoffers en daders. Om vervolgens<br />
geëmotioneerd te roepen: “We mogen<br />
nooit vergeten wat tijdens de apartheid<br />
is gebeurd, anders kan dit land niet<br />
helen. Maar wraak en vergelding zijn<br />
geen optie. Vergeving is dat wel.”<br />
Lijden ziet Tutu als een mogelijkheid<br />
tot transformatie als we de betekenis<br />
en waarde ervan kunnen inzien. Hij<br />
zelf beschrijft de momenten tijdens de<br />
Waarheids- en Verzoeningscommissie<br />
waar slachtoffers hun onderdrukkers<br />
vergaven als een van de meest inspirerende<br />
ervaringen uit zijn leven.<br />
Over zijn eigen bijdrage is hij doorgaans<br />
bescheiden. Daar zijn anderen<br />
het niet mee eens. In zijn kantoor op<br />
een industrieterrein net buiten Kaapstad<br />
hangt slechts een deel van de wereldwijde<br />
erkenning voor zijn werk.<br />
Hij heeft meer dan honderd eredoctoraten,<br />
een Nobelprijs en talloze andere<br />
prijzen op zijn naam staan. Op de foto’s<br />
zien we Tutu stralen tussen Afrikaanse<br />
kinderen, maar ook naast beroemdheden<br />
als Oprah Winfrey, Nelson Mandela<br />
of leden van Sesamstraat.<br />
Humor is een van de meest opvallende<br />
eigenschappen van Tutu. Hij barst te<br />
pas en te onpas in lachen uit. Een opmerkelijke<br />
lach, die het midden houdt<br />
tussen gegiechel en het kraaien van een<br />
haan. Om de paar minuten komt er een<br />
lachsalvo, niet zelden naar aanleiding<br />
van een serieuze uitspraak van hemzelf.<br />
Hij mag ook graag te laat komen. De<br />
assistente van de assistente van Tutu<br />
laat weten dat hij zo’n anderhalf uur<br />
vertraagd is voor het interview. Het is<br />
een drukke ochtend met een preek in<br />
de kerk, een lezing en een interview.<br />
Het gesprek kan maar dertig minuten<br />
duren, Tutu moet ook nog snel naar<br />
de tandarts omdat hij een kroon is verloren.<br />
Ongeduldig en enigszins geïrriteerd<br />
laat hij zich snel fotograferen.<br />
Maar niet voordat hij een haastig en onverstaanbaar<br />
gebed heeft uitgesproken.<br />
Aartsbisschop Tutu, bent u wel eens<br />
boos op God?<br />
“O natuurlijk. Ik heb zo vaak tegen God<br />
gefluisterd in mijn gebeden: ‘Ik weet<br />
dat u de baas bent, maar kunt u dat<br />
WINTER 2015 <strong>NFM</strong> | 31
i n t e r v i e w<br />
misschien iets duidelijker maken?’ Gedurende<br />
de donkerste dagen van apartheid<br />
was het erg moeilijk te geloven.<br />
Maar ik was ervan overtuigd dat het systeem<br />
uiteindelijk zou falen, omdat het<br />
op immorele en onrechtvaardige principes<br />
was gebaseerd. Dat houdt nooit<br />
stand.”<br />
Waarom staat God volgens u zo veel onrecht<br />
toe?<br />
“God heeft ons een mooi geschenk gegeven.<br />
Het geschenk van de vrije wil en<br />
keuze. Hij is als een ouder die jou toestaat<br />
keuzes te maken en fouten. Omdat<br />
dat de enige manier is waarop je<br />
kunt leren. Wij moeten leren de consequenties<br />
van onze keuzes te aanvaarden.<br />
Gods droom is dat jij en ik en de<br />
rest van de wereld beseffen dat wij allemaal<br />
deel zijn van dezelfde familie. In<br />
die familie bestaan geen buitenstaanders<br />
of vijanden. Of je nu zwart bent,<br />
joods, homoseksueel, arm of rijk. Het<br />
maakt niet uit omdat wij allemaal bij<br />
elkaar horen. Wij zijn broers en zussen<br />
van elkaar.”<br />
En hoe zit het met mensen die niet geloven?<br />
“Dat maakt niet uit. Liefde is universeel.<br />
God was niet kwaad op Ghandi<br />
omdat hij geen christen was. God zelf<br />
is tenslotte geen christen. Wij zijn allemaal<br />
kinderen van God. Geen enkel geloof<br />
bevat bovendien de hele waarheid<br />
over God.”<br />
U heeft het in uw werk vaak over<br />
Ubuntu. Wat bedoelt u daarmee?<br />
“Ubuntu is een concept in de taal Bantoe.<br />
Het gaat over de essentie van menselijkheid.<br />
Het betekent dat we mens zijn<br />
door andere mensen. We zijn gemaakt<br />
voor verbondenheid met anderen. Als je<br />
Ubuntu hebt, omhels je anderen. Dan<br />
heb je compassie en ben je vrijgevig van<br />
aard. Als de wereld meer Ubuntu zou<br />
hebben, was er geen oorlog.”<br />
Welke rol hebben leiders in de wereld?<br />
“Een leider moet meerdere dingen zijn<br />
en kunnen. Inspiratie is belangrijk,<br />
maar waar het vooral over gaat, is dat<br />
de leider zich realiseert dat hij er is vanwege<br />
en voor degenen die hij leidt. Kijk<br />
maar naar leiders als de Dalai Lama of<br />
Nelson Mandela. Die zijn geen leiders<br />
vanwege zichzelf, maar om er voor anderen<br />
te zijn. Zij geven bovendien iets<br />
van zichzelf, ze zijn altruïstisch, niet<br />
egoïstisch.<br />
Leiderschap gaat ook over lijden,<br />
over opoffering. Goede leiders zijn bereid<br />
offers te brengen voor hun overtuigingen.<br />
Mensen kijken op naar leiders<br />
omdat zij de goede dingen vertegenwoordigen<br />
die zij zelf graag zouden<br />
ontwikkelen. Leiders dienen als voorbeeld.<br />
Zo vertegenwoordigde Winston<br />
Churchill tijdens de oorlog eigenschappen<br />
die het Britse volk op zichzelf van<br />
toepassing achtte, zoals moed en doorzettingsvermogen.”<br />
Ziet u veel inspirerende leiders?<br />
“Er zijn helaas weinig inspirerende leiders<br />
in machtige posities. De meeste<br />
zijn gevangenen van ideologieën. Mensen<br />
vinden het moeilijk te veranderen.<br />
Veel mensen willen ergens bijhoren,<br />
ergens in geloven. Het groepslidmaatschap<br />
geeft hun een identiteit en zekerheid.<br />
Als Amerikaan was je tegen het<br />
communisme, maar als het communisme<br />
wegvalt, wie is dan je vijand zodat<br />
je jezelf ergens mee kan identificeren?<br />
Ik kan de VS niet vertrouwen, zij hebben<br />
zo veel regimes ondersteund in het<br />
verleden. Ze zijn niet geloofwaardig.<br />
Toen 11 september gebeurde en de VS<br />
niet onmiddellijk reageerde, was ik blij.<br />
Ik dacht dat we met een grote verandering<br />
te maken hadden. Een nieuw paradigma.<br />
Maar zij kozen ervoor Afghanistan<br />
te bombarderen en Irak binnen te<br />
vallen op basis van een verdenking van<br />
massavernietigingswapens. Zij kozen<br />
er niet voor de individuele terroristen<br />
terecht te stellen. Dat is erg teleurstellend.<br />
Ik ben blij dat ik God niet ben.”<br />
Er bestaan Desmond Tutu-leiderschapsprogramma’s.<br />
Wat leren mensen daar?<br />
“Wij leren mensen leiderschap te ontwikkelen<br />
op basis van waarden zoals<br />
De leiderschapslessen<br />
van Desmond Tutu<br />
• Verantwoordelijkheid nemen<br />
voor de keuzes die je maakt en<br />
voor wat je in het verleden hebt<br />
gedaan.<br />
• Lijden hoeft niet tot bitterheid te<br />
leiden, maar kan door vergeving<br />
worden getransformeerd tot vrijheid.<br />
• Goede leiders zijn bereid offers<br />
te brengen voor hun overtuigingen.<br />
• Mensen kijken op naar leiders<br />
omdat zij de goede dingen vertegenwoordigen<br />
die zij zelf graag<br />
zouden ontwikkelen.<br />
• Compassie en moed tonen waar<br />
onverschilligheid zou kunnen<br />
zegevieren.<br />
• Onderhandeling vindt tussen vijanden<br />
plaats, niet tussen vrienden.<br />
• Eén persoon kan een geweldig<br />
verschil maken.<br />
• Vrijheid geven om fouten te maken<br />
en te groeien.<br />
• Een leider is alleen een leider<br />
voor en dankzij anderen.<br />
• Ontkenning werkt averechts, net<br />
als wraak en vergelding.<br />
32 | <strong>NFM</strong> WINTER 2015
i n t e r v i e w<br />
integriteit. Dat je niet in je eentje leiderschap<br />
kan ontwikkelen, maar deel<br />
moet zijn van een team. Wij moedigen<br />
vooral jonge mensen en vrouwen aan<br />
om leiderschap te ontwikkelen, verantwoordelijkheid<br />
te nemen in de gemeenschap.<br />
Dan hebben we de meeste kans<br />
van slagen.”<br />
Kun je leiderschap leren?<br />
“Sommige aspecten kun je zeker leren.’<br />
Is passie iets wat je kunt leren of integriteit?<br />
“Waarom niet? Je kan toch leren dat<br />
het belangrijk is om anderen aan te<br />
moedigen en te bevestigen? Op zoek<br />
gaan naar de goede eigenschappen van<br />
mensen. Je kan toch leren beter te luisteren?”<br />
Ziet u zichzelf als leider?<br />
“Ik kan moeilijk op tafel gaan staan en<br />
roepen dat ik een leider ben, dat is aan<br />
anderen om te bepalen.”<br />
Heeft u geen leiderschap getoond gedurende<br />
de apartheid? Daar heeft u tenslotte<br />
een Nobelprijs voor gekregen.<br />
“Ja, ik kreeg de gelegenheid leiderschap<br />
te tonen. Maar dat was meer per<br />
ongeluk, omdat onze echte leiders in<br />
de gevangenis zaten of niet in het land<br />
waren. En omdat de natuur geen vacuüm<br />
toestaat, heb ik de leegte maar opgevuld<br />
(lacht uitbundig). Ik denk dat ik<br />
samen met anderen een diepe behoefte<br />
van onze mensen vertegenwoordigde,<br />
waardoor mijn leiderschap werd geaccepteerd.<br />
Ik was wellicht een beetje<br />
moedig, maar daar was ik op dat moment<br />
niet zo bewust van. Pas achteraf<br />
begrijp je beter waarom je bepaalde<br />
keuzes hebt gemaakt. Dat het van<br />
moed getuigt om in te grijpen als iemand<br />
voor je ogen wordt vermoord.<br />
Ik geloof niet dat je ’s ochtends wakker<br />
wordt en denkt: laat ik maar eens<br />
moed tonen vandaag. Voor mij is het<br />
alsof ik door God in mijn nek werd gegrepen.<br />
Ik kon simpelweg niet stil blijven<br />
ten opzichte van onrecht en onderdrukking.<br />
Het was als een vuur in mijn<br />
borst dat ik niet kon negeren. Weinig<br />
mensen zullen dit geloven, maar ik ben<br />
eigenlijk verlegen en niet uitgesproken<br />
van aard. Een van mijn grote zwaktes<br />
is tevens dat ik graag aardig gevonden<br />
wil worden. Het was dus niet makkelijk<br />
voor mij om als ogre gezien te worden.”<br />
Wat is een ogre?<br />
“Een ogre is een dienaar van Satan en<br />
wordt gebruikt om kinderen bang te<br />
maken. Ik werd vooral door de blanke<br />
gemeenschap in Zuid-Afrika als ogre<br />
gezien en dat was niet plezierig. Het gebeurde<br />
vaak dat als ik ergens binnenkwam,<br />
de sfeer onmiddellijk veranderde.<br />
Erg vijandig. Als blikken konden doden,<br />
was ik al duizenden keren overleden.<br />
Nu is dat compleet anders. Ik krijg<br />
alleen maar positieve reacties.”<br />
Zuid-Afrika kent veel problemen, een<br />
hoge werkeloosheid, corrupte politici<br />
en veel criminaliteit.<br />
“Ja, maar niemand krijgt het paradijs<br />
van de ene op de andere dag. Niemand<br />
is ooit helemaal tevreden. Ik zie altijd<br />
ruimte voor verbeteringen. Dat geldt<br />
voor elk land. Kijk maar naar de VS, de<br />
grootste supermacht in de wereld. Zij<br />
hebben ook veel armoede en werkeloosheid.<br />
Onze problemen zijn niet uniek.<br />
Ik zeg altijd dat het Westen wel iets<br />
bescheidener mag zijn. Jullie hebben<br />
twee wereldoorlogen veroorzaakt, de<br />
holocaust uitgevonden en veel Europese<br />
landen kenden dictaturen. Communisme<br />
en fascisme zijn afkomstig van<br />
Europa. Etnische zuiveringen zijn ook<br />
geen Afrikaanse uitvinding. Dus wees<br />
iets minder veroordelend. Wij zijn nog<br />
niet lang bezig.”<br />
Zijn er lessen uit Zuid-Afrika voor de<br />
rest van de wereld?<br />
“Absoluut. Vooral wat de illusie betreft<br />
dat wraak een oplossing is. Wraak vernietigt<br />
beide partijen. Met de Waarheids-<br />
en Verzoeningscommissie hebben<br />
wij juist laten zien dat ontkenning<br />
nooit tot vergeving of verzoening kan<br />
leiden. Je moet onderkennen wat er<br />
in het verleden is gebeurd om ermee<br />
in het reine te komen. Je moet verantwoordelijkheid<br />
nemen voor je daden,<br />
anders zullen je wonden nooit helen.<br />
Mensen zijn lang niet zo stom als wij<br />
soms denken. Er is ook veel betrokkenheid<br />
en bezorgdheid in de wereld. Er<br />
zijn veel jonge mensen die ontwikkelingshulp<br />
doen. Dat is ook een van de<br />
vervelende neveneffecten van media.<br />
Voor jullie is goed nieuws geen nieuws,<br />
jullie kijken alleen maar naar de dingen<br />
die niet goed gaan.”<br />
Kunt u uitleggen waarom er zo veel depressie<br />
heerst in het Westen, terwijl wij<br />
weinig armoede kennen en sociale zekerheid<br />
en gezondheidszorg hebben?<br />
“Ja natuurlijk. Een Afrikaanse priester<br />
zei ooit dat de harten van mensen altijd<br />
rusteloos zullen zijn, tot zij God<br />
hebben gevonden. Wij proberen bevrediging<br />
te vinden in zaken die niets<br />
met God te maken hebben. Seks, drugs,<br />
macht, status en andere zaken zijn niet<br />
bevredigend omdat zij leeg zijn. Dat<br />
soort zaken zal ons altijd teleurstellen.<br />
Wij zijn gemaakt voor vreugde en goedheid.<br />
God heeft een groot risico genomen<br />
met de mens. Door te hopen dat<br />
liefde het zal winnen van haat en wij<br />
inzien dat oorlog weerzinwekkend is.<br />
Gods droom is dat jij en ik en iedereen<br />
op een dag inziet dat wij allemaal deel<br />
zijn van dezelfde familie. Dat is een radicaal<br />
idee is het niet?”<br />
Hoe zou u later graag herinnerd willen<br />
worden?<br />
“Als iemand die geleefd heeft, van mensen<br />
heeft gehouden en vooral als iemand<br />
die veel heeft gelachen.”<br />
Wat is de belangrijkste les die mensen<br />
volgens u moeten leren?<br />
“Het besef dat wij allemaal bij elkaar<br />
horen.” n<br />
Dit interview is een bewerkte en ingkorte versie<br />
van het interview met Tutu dat eerder is<br />
verschenen in het boek Leiderschap is een<br />
keuze van Dominique Haijtema.<br />
WINTER 2015 <strong>NFM</strong> | 33
c r a z y o n e s<br />
34 | <strong>NFM</strong> WINTER 2015
c r a z y o n e s<br />
Paul de Chauvigny de Blot is geboren op 15 mei 1924 in Kutowinangun, Indonesië. Na vijf jaar in een<br />
concentratiekamp werkt hij aan de opbouw van zijn moederland. Vele opleidingen en docentschappen<br />
over de hele wereld later, wordt hij in 2009 benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Sinds<br />
2010 is hij honorair hoogleraar voor het leven aan de Universiteit Nyenrode. Op 90-jarige leeftijd geeft<br />
hij daar nog altijd les in business spiritualiteit. Is hij met dat vak niet een hele vreemde eend in de bijt,<br />
op een opleiding die erop is gericht hoe je geld moet verdienen?<br />
Ieder mens<br />
draagt een<br />
droom in zich<br />
tekst Roel van Bekkum | beeld Frits de Beer<br />
‘Ik begrijp je vraag en ja, ik ben<br />
een vreemde eend in de bijt<br />
hier”, zegt De Blot. “Er zijn<br />
hier mensen die hier alleen<br />
zijn om te leren hoe ze meer<br />
geld kunnen verdienen. Maar<br />
daarnaast zijn er mensen die juist openstaan<br />
voor spiritualiteit en hen zoek ik<br />
op. Of zij zoeken mij op.”<br />
Wat versta je onder spiritualiteit?<br />
“Ieder mens draagt een droom in zich.<br />
Wie je werkelijk bent tot uitdrukking<br />
laten komen op aarde. Je hebt de bewuste<br />
kracht van het doe-niveau en daaronder<br />
de bezielde kracht van het zijnsniveau.<br />
Het gaat om het overstijgen van<br />
de dualiteit van doen en zijn. Zo kun je<br />
jouw droom werkelijkheid maken. Dat<br />
is mijn doel in het leven, om anderen<br />
daarbij te helpen. Als je werkelijk jouw<br />
droom leeft, ben je de beste versie van<br />
jezelf. Daarmee bereik je andere mensen,<br />
die je optilt en helpt hun beste versie<br />
te worden.”<br />
Hoe komen mensen bij hun droom van<br />
wie ze werkelijk zijn?<br />
“Mijn colleges hebben stiltemomenten.<br />
Mensen schrijven eigenlijk hun eigen<br />
verhaal. Ik doe dat door te bevragen.<br />
Waarom doe je wat je doet? Wat brengt<br />
“Je wordt waardevol<br />
door een ander van<br />
dienst te zijn”<br />
jou dat? Waarom wil je dat? Het wordt<br />
steeds lastiger om die waarom te beantwoorden.<br />
Dat komt omdat je dichterbij<br />
je innerlijk komt. Je hart heeft<br />
geen woorden, het heeft geen verstand.<br />
Het vertaalt zich in hoe je je voelt. Je<br />
hebt hoofdpijn, buikloop. Dat zijn signalen,<br />
dat is de manier waarop het<br />
hart spreekt. Een andere methode die<br />
ik hanteer om dichter bij die droom te<br />
komen, is mijn studenten op te laten<br />
schrijven wat hen geraakt heeft. Ze krijgen<br />
een leeg boekje aan het begin van<br />
het college. Schrijf je eigen bijbel met<br />
dingen die je dankbaar maken. Wanneer<br />
je het weer overleest, wordt je opnieuw<br />
gelukkig. Geluk is een olievlek.<br />
Een vriendelijke actie geef je door. Ik<br />
leer mijn studenten hun ervaringen te<br />
delen met elkaar. Op die manier wordt<br />
gebouwd aan een spiritueel netwerk,<br />
WINTER 2015 <strong>NFM</strong> | 35
c r a z y o n e s<br />
Aha!-moment<br />
“Ik zat in de dodencel en gaf het leven op. Ik stierf. Toch<br />
kwam ik terug. Ik verloor daarmee mijn doodsangst die<br />
eenieder in zich draagt. Ik besloot anderen te helpen in de<br />
zoektocht naar wie we werkelijk zijn.”<br />
omdat je elkaar zo ontmoet op het niveau<br />
van het hart. Je kunt niet zonder<br />
andere mensen, we hebben elkaar nodig.”<br />
Is spiritualiteit voor ondernemers een<br />
vak dat nu nodig is?<br />
“Na de Tweede Wereldoorlog was het<br />
een chaos in de wereld. Er is getracht<br />
toen eenheid te scheppen. Dat werd gedaan<br />
op het niveau van de hardware.<br />
Op juridisch en economisch niveau,<br />
met een christelijke inslag. Er is voorbij<br />
gegaan aan de software, zoals ik het<br />
noem. Zingeving, de persoonlijke bezieling.<br />
Daar is de tijd nu rijp voor.<br />
“Een student van mij is gepromoveerd<br />
op het onderwerp burn-out. Zijn conclusie<br />
is dat dat voortkomt uit een gebrek<br />
aan spiritualiteit. Nu wordt er bijvoorbeeld<br />
gekeken in bedrijven naar<br />
Human Resources. Hoeveel kun je uit je<br />
mensen halen. We zouden toe moeten<br />
naar Human Being. Niet kijken naar<br />
wat iemand kan, maar naar wie iemand<br />
is. Klopt de bezieling die je hebt<br />
met de bezieling van het bedrijf waar je<br />
werkt? In Japan en in India gebeurt dit<br />
al. Het betaalt zich terug. Als het werken<br />
voor een bedrijf je niet gelukkig<br />
maakt, is het niet je roeping. Je diepste<br />
verlangen zit op je zijnsniveau. Daar<br />
moet je je bewust van worden.”<br />
Wat is het diepste verlangen van een<br />
mens?<br />
“Het diepste verlangen van elk mens is<br />
om waardevol te zijn. Als je vraagt aan<br />
mensen in de gevangenis waarom ze<br />
er zitten, krijg je indirect als antwoord<br />
dat het een plek is waar ze worden gewaardeerd<br />
door hun celgenoten. Buiten<br />
de gevangenismuren worden ze negatief<br />
benaderd. Een manier om een<br />
ander zich waardevol te laten voelen, is<br />
door hem te vragen je even te helpen.<br />
Dat is een beroep dat zelden op hen<br />
wordt gedaan. Ik heb bijvoorbeeld ook<br />
veel contact met daklozen. Maar ook<br />
hangjongeren of andere groepen aan<br />
de rand van de maatschappij, kun je op<br />
die manier positief beïnvloeden. Begin<br />
bij één. Schenk hem jouw vertrouwen.<br />
Zo beïnvloed je het gevoel in die groep.<br />
Je wordt waardevol door een ander van<br />
dienst te zijn. We hebben elkaar nodig<br />
om te worden wie we werkelijk zijn.”<br />
Toch zie ik dat mensen zichzelf juist<br />
kunnen verliezen in dat dienen van een<br />
ander.<br />
“Dan is je intentie niet zuiver. In relaties<br />
kan het zijn dat je eigenlijk macht<br />
wilt. De baas wilt zijn door te dienen.<br />
Ook kan het zijn dat er door je dienende<br />
houding misbruik van je gemaakt<br />
wordt, bijvoorbeeld op je werk. Dan<br />
moet je loslaten. De taak van een bank<br />
bijvoorbeeld is dienst verlenen, mensen<br />
helpen. Dat is veranderd in winst<br />
maken. Geld maken is het doel geworden,<br />
niet het middel. De mensen worden<br />
steeds armer, dus de banken gaan<br />
kapot. Wat gebeurt er nu? De banken<br />
worden geholpen en hun positie wordt<br />
versterkt. Je krijgt daardoor faillissement<br />
op faillissement. Materie, het doeniveau,<br />
is nooit duurzaam. Zingeving is<br />
duurzaam, en dat is altijd de mens. Banken<br />
versterken ons niet op ons zijnsniveau.<br />
Wanneer je dat in stand houdt,<br />
krijg je de macht van de bureaucratie.<br />
De wetten komen boven de mensen te<br />
staan. Dus moeders kunnen worden<br />
uitgezet omdat de wet zo klopt, maar<br />
in menselijk opzicht zou je haar bij<br />
haar kinderen laten. Of euthanasie. Ik<br />
ben voorzichtig met mijn mening daarover.<br />
Maar zodra je met een stekker in<br />
je lijf in leven wordt gehouden, ben je<br />
eigenlijk al dood. Ik vind dat je die eruit<br />
mag trekken. Voor mij is dat geen euthanasie.<br />
Maar hier bepaalt de rechter<br />
of je mag blijven leven of niet, terwijl<br />
mensen zelf niet meer willen.”<br />
Welk stuk zien we over het hoofd in het<br />
huidige systeem?<br />
“Nelson Mandela werd zich bewust van<br />
zijn innerlijke vrijheid in de tijd dat hij<br />
vastzat. Ik heb zelf in een concentratiekamp<br />
gezeten. Ik wist wat mijn vrijheid<br />
was. Ik heb me niet verzet, maar accepteerde<br />
mijn lot. Als je je verzet, ga je<br />
dood. Je kunt toch niks doen. Wij zijn<br />
niet gewend onze innerlijke vrijheid<br />
te oefenen. Pas als je je baantje verliest<br />
of je pensioen verdampt. Kom je in opstand,<br />
of accepteer je? Het geld is weg,<br />
de baan is er niet. Wat gebeurt er als je<br />
accepteert? Dan word je je bewust van<br />
wat je pijn doet. En wat je blij maakt.<br />
Dat wordt je kracht. Zorg ervoor dat je<br />
anderen geen pijn doet en dat je anderen<br />
blij maakt. De basis van het presidentschap<br />
van Mandela werd gelegd in<br />
de gevangenis.”<br />
“We hebben elkaar<br />
nodig om te worden<br />
wie we werkelijk zijn”<br />
En hoe doe je dat hier met bijvoorbeeld<br />
een werkgever die niet goed voor je is?<br />
“We leren hier niet om los te laten.<br />
In het concentratiekamp heb ik dat<br />
wel geleerd en dat probeer ik nu over<br />
te brengen. Hier heb je mensenrechten.<br />
Mensen hebben overal recht op.<br />
36 | <strong>NFM</strong> WINTER 2015
c r a z y o n e s<br />
Ik wijs mensen graag op hun plichten.<br />
Als mensen zich kapot drinken en<br />
eten, hebben ze toch een verantwoordelijkheid<br />
tegenover zichzelf? Dat ligt<br />
toch niet bij de maatschappij? Verantwoordelijkheid<br />
is een spirituele kracht.<br />
Recht hebben heeft zijn keerzijde van<br />
verantwoordelijkheid.”<br />
En hoe breng je een verandering teweeg<br />
in zo’n werksituatie?<br />
“Je werkt niet voor je baas, je werkt voor<br />
je team. Vorm een kleine club van vrienden.<br />
Er zijn altijd mensen, ook in een<br />
rotbedrijf, die hetzelfde verlangen als<br />
jij. Zoek hen op en vorm een kliek. Dat<br />
noem ik een pilootproject. In het kamp<br />
heb ik dat gezien. Mensen gingen niet<br />
dood door het samoeraizwaard, maar<br />
door de angst. Hun eigen wanhoop. De<br />
mensen met vrienden, die elkaar waardevol<br />
achtten, die overleefden.”<br />
Het lijkt of er momenteel veel mensen<br />
zijn die het op veel vlakken van hun<br />
leven niet weten en daar wanhopig in<br />
zijn.<br />
“Die willen dood. Veel mensen willen<br />
dat. Dat zit in mensen.”<br />
Heb jij dat ook wel eens gehad?<br />
“Ik zat tijdens de oorlog een jaar lang<br />
in een dodencel, omdat ik commando<br />
was geweest. Ik had fabrieken vernietigd<br />
en dit was mijn straf. Je wist nooit<br />
“Spiritualiteit gaat<br />
altijd door een<br />
donkere nacht”<br />
hoe lang je daar zat en wanneer je einde<br />
kwam. Het was een hel. Ik had honger<br />
en als er een muis binnenkwam,<br />
vrat ik die op. Na een jaar wilde ik niet<br />
meer. Ik had de hoop gehad dat Japan<br />
zou vallen. Ik was lichamelijk een<br />
wrak. Ik ben klinisch dood verklaard en<br />
naar het lijkenhuis gebracht. Een uur<br />
voor ik begraven werd, kwam ik bij. Zo<br />
kwam ik in de gewone gevangenis terecht.<br />
Daar heb ik het uitgehouden. Ik<br />
had dus besloten: laat me maar doodgaan.<br />
Dat komt voor. Spiritualiteit gaat<br />
altijd door een donkere nacht. Als alles<br />
is weggevallen wat je houvast geeft,<br />
ben je dood.”<br />
Wat is de donkere nacht?<br />
“De donkere nacht is drievoudig. Lichamelijk,<br />
zintuiglijk en geestelijk. Je kunt<br />
eerst lichamelijk niet meer, daarna niet<br />
meer denken. Je wordt gek. Als god lief-<br />
WINTER 2015 <strong>NFM</strong> | 37
c r a z y o n e s<br />
Change tip<br />
“Mijn tip is even simpel als doeltreffend.<br />
Wees dankbaar. Schrijf<br />
elke dag op waar je die dag dankbaar<br />
voor bent. Als het je lukt dat<br />
te zijn voor alles wat er op je pad<br />
komt, verandert je levenshouding.<br />
Verzet tegen dat wat er is, is een<br />
strijd die je uiteindelijk verliest.”<br />
de is, hoe kan dit dan gebeuren? Je concludeert<br />
dat god niet bestaat. Dan gaat<br />
de geest dood. En als je alles hebt losgelaten,<br />
sterf je daadwerkelijk. Dan kan<br />
er iets gebeuren, wat je leven geeft. Je<br />
denkt aan je moeder die dan ineens bij<br />
je komt. Een bezoek van een vriend,<br />
een kind. Bij mij was het een medegevangene<br />
van wie ik wist dat die me nodig<br />
had, maar zo’n ontmoeting kan ook<br />
enkel in je hoofd plaatsvinden. Veel<br />
mensen maken dit mee. Als ze die prikkel<br />
om door te gaan niet krijgen, dan<br />
gooien ze zich voor de trein.”<br />
Momenteel zie je een groei in het aantal<br />
zelfdodingen.<br />
“Dat is logisch. We zitten in die donkere<br />
nacht. De maatschappij heeft geen<br />
ruimte daarvoor.”<br />
Wie zou ze daaruit moeten helpen?<br />
“Dat zouden je vrienden kunnen zijn.<br />
Maar hier in het Westen zijn we egocentrisch.<br />
We leren niet los te laten, maar<br />
te vechten, omdat we die rechten hebben.<br />
Ik werk veel met echtscheidingen.<br />
In elk huwelijk krijg je een dood punt.<br />
Een crisis. Op dat punt haken veel mensen<br />
af. Terwijl juist op dat punt de groei<br />
ligt. Als die echtparen nog met elkaar<br />
praten, heeft mijn aanwezigheid nog<br />
zin. Wanneer er advocaten in het spel<br />
zijn, trek ik mijn handen er vanaf. De<br />
rechtszaak is funest voor veel huwelijken.<br />
Twee advocaten willen winnen en<br />
er komen alleen maar twee verliezers.<br />
Dat zie je ook op de werkvloer, met vakbonden.<br />
Zodra die erbij komen, krijg je<br />
een strijd. Het rechtssysteem heeft geen<br />
menselijk gelaat. Het recht in de westerse<br />
wereld is blind. Bij de Joden niet,<br />
in Indonesie ook niet. Daar wordt het<br />
recht gezien als een waringenboom,<br />
een plaats waar je kunt schuilen.”<br />
“Als alles<br />
wegvalt wat<br />
je houvast geeft,<br />
ben je dood”<br />
Nog even over je bijna-doodervaring.<br />
Wat heb je daaraan overgehouden?<br />
“Ik heb de hemel ervaren als een eenheid<br />
met je schepper. De hel is de situatie<br />
waarbij alle liefde ontbreekt.<br />
Mensen gaan dood als in een gevecht<br />
of mensen sterven alsof ze slapen. Ik<br />
kwam in een niet te beschrijven omgeving<br />
toen ik dood was. Ik kon alles. Ik<br />
kon overal heen, waar ik ook maar wilde<br />
zijn. Een kleurenpracht, klanken, geweldig.<br />
Ik wilde niet terug, maar werd<br />
teruggegooid.”<br />
Wat moet een mens gedaan hebben<br />
voor hij sterft?<br />
“Dat weet ik niet. Elk mens is uniek.<br />
Je vraagt een recept en dat heb ik niet.<br />
Twee mensen sterven nooit op dezelfde<br />
manier. Je hebt een DNA dat uniek is. Je<br />
spiritualiteit is ook uniek. In die dodencel<br />
heb ik mijn leven losgelaten en daar<br />
heb ik het leven voor teruggekregen. Ik<br />
wil nooit meer actief dood. Ik heb er berusting<br />
in. Ik ben klaar om te sterven.<br />
Ik heb de dood ervaren. Mijn angst voor<br />
zowel de dood als voor het leven zijn<br />
verdwenen. Ik heb mijn kern ervaren<br />
en help nu anderen die van henzelf te<br />
vinden. Zodat we worden wie we eigenlijk<br />
zijn.” n<br />
Dit interview verscheen eerder in het herfstnummer<br />
<strong>2014</strong> van Change Magazine.<br />
38 | <strong>NFM</strong> WINTER 2015
e s s ay<br />
– e s s a y –<br />
Verschuiving<br />
naar waardemanagement<br />
Financiering in de nieuwe economie betekent een verschuiving naar waardemanagement.<br />
Waarde die vanuit een ruime definitie wordt bepaald en<br />
dus zowel vanuit het vlak van de ecological, social als financial assets vertaald<br />
kan worden. Ondernemers streven naar waardecreatie op het terrein<br />
van al die drie assets. Om die waardecreatie hanteerbaar en inzichtelijk<br />
te maken, is het noodzakelijk dat ook al die waarden een financieel prijskaartje<br />
krijgen. En daar schort het in de oude economie nog vaak aan.<br />
Tekst Marga Hoek<br />
‘Er zijn heel veel bedrijven die iets aan duurzaamheid<br />
doen”, zegt Peter Bakker, president van<br />
de World Business Council for Sustainable Development<br />
(WBCSD). “Ze hebben een manager<br />
duurzaamheid en ze hebben een duurzaamheidsverslag.<br />
Maar in de kapitaalmarkt krijgt<br />
duurzaamheid veel minder gewicht dan het financiële verslag.<br />
Dat kan alleen veranderen als we natuurlijk kapitaal<br />
gaan behandelen als schaars goed en het meenemen in de<br />
verslaggeving.”<br />
Ondernemers in de nieuwe economie geven waardemanagement<br />
een financieel gezicht door werk te maken van integrated<br />
reporting. Deze vorm van verslaglegging integreert<br />
de waardecreatie en waardeonttrekking op sociaal en economisch<br />
vlak in de traditionele jaarverslagen, en geeft die waar<br />
mogelijk een financieel gewicht.<br />
Waarom kiezen innovatieve ondernemers voor integrated reporting?<br />
Bijvoorbeeld omdat dit het instrument bij uitstek is<br />
dat de verbinding legt tussen de strategie, het management<br />
en de financiële prestaties van een bedrijf en de ecologische,<br />
sociale en economische context waarbinnen die onderneming<br />
actief is. Een van de hobbels die duurzame ondernemers<br />
in de oude economie hadden te nemen, was die van het<br />
gebrek aan kerngetallen. Integrated reporting kan die hobbel<br />
(op termijn) wegnemen, omdat daarbij, anders dan het – inmiddels<br />
belegen – duurzame jaarverslag, waardecreatie hand<br />
in hand gaat met commerciële bedrijfsdoelstellingen.<br />
WINTER 2015 <strong>NFM</strong> | 39
e s s ay<br />
“In de nieuwe<br />
economie streven<br />
ondernemers naar<br />
waardecreatie<br />
op ecologisch,<br />
sociaal en<br />
financieel vlak”<br />
Puma<br />
Een voorbeeld van integrale verslaglegging geeft sportschoenenfabrikant<br />
Puma. Puma wil door integrated reporting een<br />
eerlijk beeld geven van de financiële consequenties van zijn<br />
ecologische footprint. Het bedrijf rekende in 2010 de footprint<br />
van de gehele waardeketen uit met behulp van accountants<br />
van Trucost en PricewaterhouseCoopers.<br />
Op dat prijskaartje kwam uiteindelijk 145 miljoen euro te<br />
staan en dat bedrag trok Puma af van de winst. Vooral het gebruik<br />
van leer drukt zwaar op de ecologische footprint van<br />
Puma. Daarom zoekt het bedrijf nu naar een leervervanger.<br />
Puma gaat nog verder door aan elk product een milieuprijskaartje<br />
te hangen. In dat kader nam Puma alvast biologisch<br />
afbreekbare schoenen en T-shirts onder de loep. De milieuimpact<br />
van de nieuwe InCycle-schoen bedraagt drie procent<br />
van de verkoopprijs, ofwel 2,95 euro. Dat is een derde van de<br />
footprint van de conventionele schoen. Bij het T-shirt lag de<br />
milieuprijs beduidend hoger. De milieukosten werden vastgesteld<br />
op twaalf procent, ten opzichte van zeventien procent<br />
bij de traditionele katoenen versie.<br />
In het verlengde van het milieuprijskaartje per product is<br />
Puma eveneens een coalitie van vooruitstrevende bedrijven<br />
opgestart voor verdere kennisontwikkeling op het gebied<br />
van integrated reporting, zegt voorzitter Jochen Zeitz in The<br />
Guardian.<br />
Risicomanagement<br />
Ondernemers in de nieuwe economie volgen het voorbeeld<br />
van Puma ook vanuit het oogpunt van risicomanagement.<br />
Uitputting van grondstoffen en veelvuldig gebruik van fossiele<br />
brandstoffen hebben op termijn hoe dan ook hun prijs.<br />
Door uitputting van fossiele bronnen dan wel door almaar<br />
schaarser wordende grondstoffen. Door de kosten ervan in<br />
een vroeg stadium inzichtelijk te maken en te internaliseren,<br />
zijn ondernemers beter in staat de ecologische of sociale impact<br />
te reduceren en zichzelf financieel toekomstbestendig te<br />
maken. “Wat gemeten wordt, wordt ook gemanaged”, zegt Peter<br />
Bakker van WBCSD.<br />
Hans Eenhoorn, voormalig senior vice-president Unilever en<br />
ondernemer Michel Scholte, zijn met Worldconnectors het<br />
initiatief ‘Echte Prijs’ gestart. De gedachte erachter is vergelijkbaar<br />
met het Puma-initiatief. In supermarkten en andere<br />
winkels zien consumenten niet de ‘echte prijs’ van een product,<br />
namelijk de prijs inclusief de schadeposten die het in de<br />
40 | <strong>NFM</strong> WINTER 2015
e s s ay<br />
gehele productketen veroorzaakt aan milieu en maatschappij.<br />
Denk bijvoorbeeld aan de kosten van CO2-uitstoot, de uitputting<br />
van vruchtbare gronden, energie en de compensatie<br />
van lage lonen. Zou een consument geconfronteerd worden<br />
met die ‘echte prijs’, dan zou hij wellicht andere keuzes maken.<br />
Van CFO naar CVO<br />
Ondernemers in de nieuwe economie realiseren de omslag<br />
naar waardemanagement. Dat vraagt om een een frisse wind<br />
door de organisationele structuren en leiderschapsbenaderingen.<br />
Op dat laatste focust Venster 6 Leiderschap uitgebreid,<br />
op het vlak van dat eerste stappen we de C-suite binnen.<br />
De C-suite waar de Chief Executive Officer (CEO), de Chief Financial<br />
Officer (CFO), de Chief Innovation Officer (CIO) en de<br />
Chief Operations Officer (COO) bekende figuren zijn.De afgelopen<br />
jaren is daar nog een aantal C’s bijgekomen. Denk aan<br />
de Chief Ethics Officer (een ander CEO), de Chief Learning Officer<br />
(CLO), de Chief Marketing Officer (CMO), de Chief Sustainability<br />
Officer (CSO) en de Chief Knowledge Officer (CKO).<br />
In de nieuwe economie vernieuwen ondernemers hun waardepropositie.<br />
Waardecreatie op zowel het vlak van de social,<br />
ecological als financial assets is immers het uitgangspunt. In<br />
dit kader is het van groot belang dat ondernemingen de omslag<br />
kunnen maken naar een holistisch management van bedrijfsprocessen<br />
die waardecreatie stuwen en mogelijk maken.<br />
Dat vraagt inderdaad om een frisse wind, dat vraagt om de introductie<br />
van de Chief Value Officer (CVO). Dat is geen extra<br />
‘C’ in de suite, maar de aloude Chief Financial Officer (CFO)<br />
die een nieuwe bril opzet.<br />
Daaraan ligt de redenering ten grondslag dat de waardecreatie,<br />
dus ook op social en ecological vlak, ten dienste een financiële<br />
waarde vertegenwoordigt, zoals ook betoogd in het<br />
hoofdstuk De nieuwe economie. CFO en Senior Vice President<br />
Chris Ballinger van Toyota Financial Services zegt het<br />
treffend: “Wat finance onderscheidt van ander afdelingen in<br />
een organisatie, is de metriek die we hanteren: de waardemetriek.<br />
De doelstellingen van verkoopafdelingen, bijvoorbeeld,<br />
zijn uitgedrukt in eenheden. Dus: als we een x-aantal van dit<br />
product verkopen, hebben we een marktaandeel van y. Maar<br />
die eenheden hebben andere afdelingen vaak niks te zeggen.<br />
Finance, daarentegen, gebruikt de waardemetriek, die door<br />
de gehele onderneming heen begrepen wordt.” Iedereen<br />
snapt waar geld over gaat, anders gezegd. En dat maakt de<br />
CFO uitermate geschikt om een CVO te worden.<br />
Totale waarde<br />
De CVO is in staat natuurlijke waarden, zoals arbeidsomstandigheden<br />
of ecologische effecten door productie of transport,<br />
in geld uit te drukken en vervolgens te sturen op de maximalisering<br />
ervan. Zoals Karen Maas, assistant professor aan de<br />
Erasmus School of Economics opmerkt, “beweegt ondernemerschap<br />
zich naar nieuwe waardeproposities en zullen (ook<br />
grote) ondernemingen gaan sturen op andere optimalisaties<br />
van waarde dan van financiële waarde alleen”.<br />
Ondernemen is in de nieuwe economie immers veel meer<br />
dan sturen op maximaal financieel rendement, het is gebaseerd<br />
op netwerken, cross-sectorale verbanden, ketenoverschrijdend<br />
denken en meervoudige waardecreatie. De CVO<br />
ligt niet alleen wakker van de boekhoudkundige waarde van<br />
het bedrijf, maar van de totale waarde ervan. Hij bekommert<br />
zich kort gezegd om de creatie, beoordeling en managing van<br />
waarde.<br />
Dat is een totaal nieuwe benadering ten opzichte van die in<br />
de oude economie. Daarbinnen is door de eeuwen heen een<br />
winstbegrip ontstaan, waarbij de sociale en ecologische impact<br />
die bedrijvigheid had op de directe omgeving – of op de<br />
omgeving van ketenpartners – geen plek kreeg in financiële<br />
zin.<br />
De waardeonttrekking op het terrein van sociale of ecologische<br />
assets was tot aan de digitale en mobiele revolutie in veel<br />
gevallen dan ook nauwelijks zichtbaar, zegt directeur Melle<br />
Eijckelhoff van managementopleidingeninstituut Alex van<br />
Groningen. “Dertig jaar geleden wist niemand wat de gevolgen<br />
waren van zijn handelen verderop of terug in de keten.<br />
Ondernemers niet, en ook zeker de consumenten niet.”<br />
Maar de feedbackloops zijn in de loop van de jaren steeds korter<br />
geworden. Ondernemers worden makkelijker ter verantwoording<br />
geroepen en zijn daardoor – de gehele keten incluis<br />
– een stuk kwetsbaarder.<br />
Die ontwikkelingen ziet de CVO als een kans, niet als een bedreiging.<br />
Immers, door het waardebegrip van zijn organisatie<br />
te verbreden, vergroot hij zijn zichtveld en daarmee zijn<br />
(potentiële) afzetmarkt. Of om de woorden van Eijckelhoff te<br />
gebruiken: “Als jij keuzes maakt in je productieproces die de<br />
milieubelasting in bijvoorbeeld India reduceren, of als je ervoor<br />
zorgt dat je personeelsbeleid en je inzet van goedkope<br />
arbeid ook waarde creëren voor de community waarbinnen<br />
die arbeidskrachten dagelijks leven, dan leidt dat ertoe dat<br />
die mensen op termijn ook jouw spullen kunnen kopen.” n<br />
Dit essay is afkomstig uit het boek Zakendoen in de nieuwe economie<br />
van Marga Hoek (directeur van De Groene Zaak en voorzitter<br />
van Het Groene Brein). Het boek is verkrijgbaar via www.managementboek.nl.<br />
Prijs: E 40,–.<br />
WINTER 2015 <strong>NFM</strong> | 41
c o n g r e s<br />
Dans op de<br />
muziek van<br />
je hart<br />
Met de vertoning op 25 november van de film ‘The Power of the<br />
Heart’ onderstreepte het opnieuw gelanceerde New Financial Forum<br />
zijn boodschap: echte verandering in de financiële sector en de<br />
samenleving in het algemeen kan alleen vanuit het hart komen.<br />
tekst Toon Berendsen | beeld Jarno Verhoef<br />
De boodschap werd dit keer kracht bijgezet<br />
door vertoning van de film ‘The<br />
Power of the Heart’. “Je hart kent alle<br />
antwoorden”, zeggen bekende en minder<br />
bekende mensen in deze indrukwekkende<br />
film. Wees dus vooral niet te<br />
bang om naar binnen te keren, je te verbinden<br />
met je kern, je wordt er alleen<br />
maar sterker van.<br />
Er waren veel Ambassadeurs<br />
van het Forum en andere<br />
belangstellenden afgekomen<br />
op het ‘geboortefeest’<br />
en de eerste New Financial<br />
Power Day van het vernieuwde<br />
Forum, dat sinds<br />
1 oktober <strong>2014</strong> in een Stichting is ondergebracht<br />
en onder leiding van initiatiefnemer<br />
Willem Vreeswijk (in samenwerking<br />
met Ivo Valkenburg) versterkt<br />
aan de weg timmert. Vreeswijk<br />
verdeelt zijn tijd nu over het New Financial<br />
Forum (twee dagen per week)<br />
en VVP, waar hij hoofdredacteur van is.<br />
De boodschap van de middag was niet<br />
anders dan van de eerdere New Financial-bijeenkomsten:<br />
volg je hart. Want<br />
alleen als vernieuwing van binnenuit<br />
komt, is ze waarachtig en verandert er<br />
werkelijk iets en is de vernieuwing bestendig.<br />
Vreeswijk zei ervan overtuigd<br />
te zijn dat er “veel mooie mensen in de<br />
financiële sector zijn die allemaal het<br />
verschil willen maken. Het New Financial<br />
Forum wil die krachten bundelen.<br />
Want samen worden we sterker”.<br />
“Als je merkt dat je<br />
mondhoeken omhoog<br />
komen, weet je dat je<br />
op het goede pad zit”<br />
Heftig in de film is het verhaal van Immaculée<br />
Ilibagiza, een Tutsi-vrouw die<br />
de volkerenmoorden in Rwanda twintig<br />
jaar geleden ternauwernood overleefde.<br />
Samen met nog zeven vrouwen<br />
werd ze door een priester drie maanden<br />
verborgen gehouden in een van de<br />
twee douches in zijn huis. Die tweede<br />
douche werd door de Hutu’s die het<br />
huis een paar doorzochten niet gevonden.<br />
Immaculée vertelt hoe ze vanuit<br />
haar hart is gaan leven tijdens en na de<br />
vreselijke tijd. Ze heeft ze de moordenaar<br />
van haar ouders en verdere familieleden<br />
vergeven.<br />
‘The Power of the Heart’ doet qua opzet<br />
denken aan ‘The Secret’. Ook daar<br />
waren er een film (geregisseerd door<br />
dezelfde regisseur) en een boek. In dit<br />
42 | <strong>NFM</strong> WINTER 2015
c o n g r e s<br />
geval is de auteur Baptist de Pape. Hij<br />
zegt: “We hebben onszelf geprogrammeerd<br />
om alles in het leven rationeel<br />
te benaderen. Dit boek- en filmproject<br />
laat ons juist zien hoe de stem van ons<br />
hart onze kijk op geld, gezondheid,<br />
relaties en andere facetten van het leven<br />
op verbluffende wijze kan veranderen.”<br />
Op de fiets<br />
Een van de mensen die in de film aan<br />
het woord komen, was in de zaal aanwezig:<br />
Paul Efmorfidis, mede-oprichter<br />
van CoCo-Mat. Vanuit Griekenland<br />
bouwde Efmorfidis en zijn broer een<br />
bedrijf uit dat met natuurlijke materialen<br />
onder andere matrassen en sinds<br />
kort ook fietsen maakt. Efmorfidis was<br />
ook op zo’n houten fiets vanuit Amsterdam<br />
naar de bijeenkomst in Utrecht gekomen.<br />
Wie dat al een hele prestatie<br />
vond: Efmorfidis vertelde dat hij de dag<br />
erna om 6 uur op zou staan om vanuit<br />
A’dam naar een afspraak in Nijkerk om<br />
10 uur te fietsen…<br />
CoCo-Mat is niet alleen een duurzame,<br />
maar ook een sociale onderneming. Efmorfidis:<br />
“Wij zijn een grote familie die<br />
continu danst op de muziek van het<br />
hart.” Efmorfidis deelde ook de harten<br />
uit die het bedrijf maakt van restafval<br />
tijdens de productie.<br />
Na afloop van de film kwamen ook<br />
Wilma de Bruijn en Falco Valkenburg<br />
aan het woord. Wilma de Bruijn, tegenwoordig<br />
general manager bij de alliantie<br />
van onderlingen Eurapco in Zürich,<br />
maakte de oorspronkelijk start van het<br />
New Financial Forum mede mogelijk.<br />
De Bruijn leeft vanuit haar hart: “Ik<br />
probeer zo dicht mogelijk te blijven bij<br />
wie ik ben en wat ik kan.”<br />
Falco Valkenburg is actuaris (tegenwoordig<br />
zelfstandig) en een van de financiers<br />
van ‘The Power of the Heart’.<br />
Valkenburg vertelde dat hij zijn hart<br />
volgde toen hem door zijn broer Ivo<br />
werd gevraagd te investeren in de film.<br />
“Vervolgens kwamen de gedachten:<br />
hoeveel geld gaat het kosten? Welk risico<br />
loop ik?” Wie luistert naar de blokkades<br />
in zijn hoofd, komt echter niet<br />
verder. Valkenburg: “Kijk dus waar je<br />
mondhoeken van omhoog komen. Dan<br />
weet je dat je op het goede pad zit. Ik<br />
ben er trots op dat ik deze film mede<br />
mogelijk heb gemaakt.”<br />
De Bruijn: “Blokkades roepen we zelf<br />
op. Hoeveel mensen durven echt nee<br />
te zeggen als ze een opdracht krijgen<br />
die niet bij ze past? Gelukkig zijn het<br />
er wel steeds meer. De eerste ingang<br />
naar waarachtigheid is vanuit je zijn<br />
als mens.” n<br />
Meer informatie over film en boek is te vinden<br />
op www.thepoweroftheheart.com<br />
WINTER 2015 <strong>NFM</strong> | 43
i n s p i r at i e<br />
Need to<br />
read<br />
Welke boeken zijn inspirerend voor<br />
de Ambassadeurs van het New<br />
Financial Forum? Toon Berendsen,<br />
Lennart Kik en Willem Vreeswijk<br />
gingen op zoek en doen verslag.<br />
Ik versus ego<br />
Voor het boek De moeilijkste mens om mee om te gaan ben ikzelf in<br />
druk verscheen, mocht ik het al lezen en ik was diep geraakt.<br />
Wat betreft omvang een dun<br />
boekje (84 pagina’s, groot lettertype,<br />
ruime zetspiegel), maar wat<br />
betreft de inhoud een boek dat<br />
je hart en ziel diep raakt. Ik ken<br />
Jan Willem Kirpestein ruim acht<br />
jaar en heb hem onder meer leren<br />
kennen als wildernisgids, coach,<br />
bestuursadviseur, dominee en<br />
vriend. Een veelzijdig mens die<br />
op integere wijze mensen weer bij<br />
hun essentie weet te brengen: wie<br />
ben je? In dit persoonlijke relaas<br />
geeft Jan Willem op een bijzondere<br />
manier een leidraad om op deze vraag antwoord te geven.<br />
In het voorwoord schrijft politicoloog Jan Hol: “Ons land is<br />
vérgaand beïnvloed door het christendom – dieper dan we<br />
vaak denken. Rechtspraak, sociale zekerheid, privaat recht,<br />
de verhouding tussen vrouwen en mannen – overal is nog altijd<br />
de blue print merkbaar van het Oude Boek van de joden<br />
en de christenen. Daarin speelt een vitale opdracht een grote<br />
rol, namelijk: ‘Heb God lief boven alles en de medemens als<br />
jezelf’. Slechts tien woorden. Mijn ervaring is dat miljoenen<br />
luisteraars vooral de eerste acht woorden hebben gehoord en<br />
veel minder de laatste twee woorden tot zichzelf hebben genomen.<br />
In dit boek benadrukt Jan Willem Kirpestein dat juist<br />
ook die laatste twee woorden essentieel zijn. Een gezonde liefde<br />
tot jezelf en een volledige aanvaarding van jezelf stellen je<br />
optimaal in staat goed om te gaan met je eigen ik. En op basis<br />
daarvan liggen zalige relaties met anderen om de hoek.”<br />
Dit boek leert je in een handomdraai wie je daadwerkelijk<br />
bent, wie de leiding heeft en hoe je jezelf kunt liefhebben.<br />
Nergens met een opgeheven vinger of met een betweterige<br />
toon, maar geschreven met een groot open hart waaruit liefde<br />
en respect voor alles en iedereen doorklinkt. Misschien<br />
was het wel niet voor niets dat bij de presentatie van dit boek<br />
op 10 oktober <strong>2014</strong> in de Grote Kerk van Dordrecht, waar<br />
ruim honderd mensen bij aanwezig waren, Herman Wijffels<br />
in zijn opening brak. Wijffels is een gevoelsmens, maar heeft<br />
zich in publiek nooit laten overmannen door emoties. Toen<br />
wel. Hij refereerde aan zijn veertigjarig huwelijk met Herma<br />
van der Weide, die tegelijkertijd haar boek Fiane bij dezelfde<br />
uitgever zag verschijnen. Er kunnen heel veel redenen zijn<br />
dat iemand zijn emoties niet meer in bedwang kan houden,<br />
maar ik meende te begrijpen dat Wijffels vooral was geraakt<br />
door de twee boeken die op 10 oktober ten doop werden gehouden.<br />
Het boek van Jan Willem Kirpestein is een echte aanrader.<br />
Wees lief voor jezelf, laat je hart aanraken en neem de<br />
tijd om dit mooie boek te lezen. (WV)<br />
De moeilijkste mens om mee om te gaan ben ikzelf. De interactie<br />
tussen ik en mijn ego. Jan Willem Kirpestein. Uitgever: SoulCare<br />
Foundation. ISBN 978 94 92137 00 5<br />
De kracht van de liefde<br />
Wat doe je? Kies je voor de liefde of laat je de angst regeren<br />
in je leven? Ivo Valkenburg kiest onomwonden voor de liefde.<br />
In zijn nieuwste boek laat Valkenburg zien hoe hij dat doet.<br />
Maar hij beschrijft ook zijn zoektocht naar de liefde, want het<br />
kwartje viel bij hem ook niet zomaar ineens.<br />
Valkenburg – ooit werkzaam als financieel adviseur maar nu<br />
inspirator – publiceerde in 2009 het boek Spirit in Finance. Dit<br />
was een pleidooi voor de liefde<br />
als wettelijk betaalmiddel. Zijn<br />
nieuwste boek is breder, betrekt<br />
nadrukkelijk ook de mens. De<br />
titel zegt het eigenlijk al: Louter<br />
leven. Als de liefde spreekt door<br />
mens en economie. Zelf schrijft<br />
Valkenburg in het voorwoord<br />
dat ‘Spirit in Finance’ de theorie<br />
was, maar dat zijn nieuwe<br />
boek de praktijk biedt. Want:<br />
“Onvoorwaardelijke liefde, niet<br />
oordelen, wakker worden als<br />
44 | <strong>NFM</strong> WINTER 2015
i n s p i r at i e<br />
degene die je in essentie bent. Het klinkt allemaal geweldig.<br />
Maar nu het daadwerkelijke doen. Dat is andere koek.”<br />
Valkenburg daagt de lezer uit, aan de hand van voorbeelden<br />
en vragen, om naar binnen te keren en bij zijn kern te komen.<br />
Want om die kern gaat het. En die kern zit in onszelf. “De<br />
kern van de liefde, de bron van ons innerlijk geluk, bevindt<br />
zich binnen onszelf.” Valkenburg beschrijft hoe hij zelf tot de<br />
kern is gekomen. Dat was een lange weg, waarop hij vaak is<br />
gevallen en opnieuw moest opstaan. Ook nu nog schiet Valkenburg<br />
vaak in de dualiteit (met als gevolg ‘afgescheidenheid’).<br />
Terwijl het juist gaat om eenheid: “Liefde helpt ons te<br />
herinneren dat wij in essentie eenheid zijn. Ze helpt ons boven<br />
de dualiteit uit te stijgen door ons zachtjes ideeën, tips en<br />
suggesties aan te dragen. Informatie die ons binnenvalt vanuit<br />
de meest zuivere bron van waarheid in onszelf.” Door te<br />
leven vanuit hun waarheid, zijn mensen authentiek en liefdevol.<br />
En zo zal dan ook de samenleving zijn.<br />
Valkenburgs nieuwe boek bestaat uit drie delen. “In Deel I<br />
staat de vraag centraal waarom we de liefde als vertrekpunt<br />
zouden nemen om onze ‘onmogelijke’ dromen te realiseren.<br />
Deel II wil de kracht van liefde zichtbaar maken. Het wil de lezer<br />
laten zien hoe mooi een samenleving kan zijn. In dat verband<br />
wordt in samenhang met dit boek ook gewerkt aan de<br />
vrije en kosteloze toegankelijkheid van een online-database<br />
waarin wereldwijd meer dan duizend praktijkvoorbeelden<br />
zijn te vinden van mensen, bedrijven en organisaties die er<br />
met toewijding naar streven zo veel mogelijk vanuit een hart<br />
met liefde, goedheid, zuiverheid en licht te werken. Deel III is<br />
een uitnodiging om opnieuw te leren vertrouwen op de kern<br />
van liefde.”<br />
Louter leven is een aanrader. Valkenburg diept die o zo belangrijke<br />
waarde – of misschien wel de belangrijkste waarde van<br />
allemaal: de liefde – verder uit op een manier die de lezer<br />
raakt. En hoe meer mensen worden geraakt door de liefde,<br />
hoe beter. (TB)<br />
Louter leven. Als de liefde spreekt door mens en economie. Ivo Valkenburg.<br />
Edicola Publishing B.V. ISBN 978 94 91172 96 0<br />
Eenmansleger tegen schaduwelite<br />
Op zaterdag 17 januari krijgt hoogleraar en publicist Ewald<br />
Engelen steun uit onverwachte hoek voor zijn strijd tegen de<br />
schaduwelite die niets geleerd heeft van de financiële crisis<br />
en met intensief lobbywerk probeert zoveel mogelijk bij het<br />
oude te houden: minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën.<br />
In een opinieartikel in NRC Handelsblad schrijft Dijsselbloem<br />
dat de financiële sector “met gezochte<br />
en feitelijk onjuiste argumenten”<br />
probeert onder de crisismaatregelen<br />
uit te komen. In<br />
de sector bestaat volgens de minister<br />
een “vrij massieve weerstand”<br />
tegen onder meer extra<br />
kapitaaleisen voor banken, nieuwe<br />
solvabiliteitseisen voor verzekeraars,<br />
een nieuwe rekenrente<br />
voor pensioenfondsen en nieuwe<br />
leennormen voor hypotheekverstrekkers.<br />
Voor zijn boek heeft Engelen gedegen onderzoek gedaan naar<br />
de sporen van een ‘schaduwelite’ die achter de Haagse, Brusselse<br />
en Bazelse schermen (opnieuw) greep heeft gekregen op<br />
de touwtjes waarmee over onze toekomst wordt beschikt. In<br />
zijn uitstekend geschreven boek neemt Engelen ons mee in<br />
de wereld van het grootkapitaal en de politieke en bestuurlijke<br />
elite die zich heeft laten meeslepen in het sprookje van de<br />
almachtige financiële sector.<br />
‘Terug naar 2008’ was het doel van de schaduwelite – en volgens<br />
Engelen lijkt het erop dat dit is gelukt. “Er is namelijk<br />
niets gebeurd. De grote systeembanken zijn niet opengebroken,<br />
de buffers zijn niet verhoogd naar 15 procent, de restschulden<br />
zijn niet kwijtgescholden, de ontwijkingsindustrie<br />
is niet opgedoekt, de loonmatigingsreflex is niet uitgeroeid<br />
(…), de draaideuren tussen politiek en financiële sector zijn<br />
niet gestremd (…), de econoom is niet van zijn voetstuk gestoten<br />
(…) en de politicus heeft zijn morele kompas niet hervonden.”<br />
Onder economen maakt Engelen weinig vrienden met dit<br />
boek, zeker niet nadat er een rel uitbrak over de ‘Ledenlijst’<br />
voorin het boek. Later bleek dit een ‘gimmick’ te zijn van de<br />
uitgever om het boek een extra zetje te geven. “Ondoordacht<br />
en onverstandig”, vond ook de Rotterdamse econoom Bas Jacobs,<br />
die Engelen wel tot zijn vrienden mag rekenen. “Dit<br />
mag niet de aandacht afleiden van zijn boodschap”, zegt Jacobs<br />
(die vorig jaar uitgebreid aan het woord kwam in New<br />
Financial Magazine). “De problemen in het financiële stelsel<br />
moeten worden gepolitiseerd, anders worden ze niet opgelost.”<br />
De grote verdienste van Engelens boek is dat hij deze<br />
problemen op eloquente en overtuigende wijze benoemt.<br />
(LK) n<br />
De schaduwelite voor en na de crisis. Niets geleerd, niets vergeten.<br />
Ewald Engelen. Amsterdam University Press, <strong>2014</strong>. ISBN 978 90 8964<br />
670 5. Ook als e-book verschenen.<br />
WINTER 2015 <strong>NFM</strong> | 45
a m b a s s a d e u r s<br />
Het New Financial Magazine is de<br />
van de Ambassadeurs<br />
• Martin van Arendonk<br />
Univé Verzekeringen<br />
Newfinancialforum.nl/martin-van-arendonk<br />
• Bjørn Aris | Return on People<br />
Newfinancialforum.nl/bjorn-aris<br />
• Armand Baas | Becking DELA<br />
Newfinancialforum.nl/armand-baas-becking<br />
• Jeroen Bais | JEZ Beheer<br />
Newfinancialforum.nl/jeroen-bais<br />
• Tom Baken | Allianz Nederland<br />
Newfinancialforum.nl/tom-baken<br />
• Pieter van den Ban<br />
Univé verzekeringen<br />
Newfinancialforum.nl/pieter-van-der-ban<br />
• Jelle Bartels | Next Step Factory<br />
Newfinancialforum.nl/jelle-bartels<br />
• Ewald Bary | Lindenhaeghe<br />
Newfinancialforum.nl/ewald-bary<br />
• Ron Bavelaar | Yarden<br />
Newfinancialforum.nl/ron-bavelaar<br />
• Marcel Bax | Home Invest<br />
Newfinancialforum.nl/marcel-bax<br />
• Johanneke Behrend | AEGON<br />
Newfinancialforum.nl/johanneke-behrend<br />
• Toon Berendsen | VVP<br />
Newfinancialforum.nl/toon-berendsen<br />
• Egbert Berkhoff | NNEK<br />
Newfinancialforum.nl/egbert-berkhoff<br />
• Joke Bijleveld | Achmea Academy<br />
Newfinancialforum.nl/joke-bijleveld<br />
• Patricia Boer | Flexfront<br />
Newfinancialforum.nl/patricia-boer<br />
• Thom Boot | Thomorrow LifePlanning<br />
Newfinancialforum.nl/thom-boot<br />
• René van der Borch tot Verwolde<br />
Profin<br />
Newfinancialforum.nl/rene-van-der-borch<br />
• Mark Boskamp | Stichting LEF<br />
Newfinancialforum.nl/mark-boskamp<br />
• Nanda Bramer | MY Organization<br />
Newfinancialforum.nl/nanda-bramer<br />
• Michiel Brandt<br />
Michiel Brandt Kennis Praktijk<br />
Newfinancialforum.nl/michiel-brandt<br />
• Ad Broere | Ceder Consult<br />
Newfinancialforum.nl/as-broere<br />
• Arno Brons | Avéro Achmea, Voorzie<br />
Newfinancialforum.nl/arno-brons<br />
• Wilma de Bruijn | Achmea Academy<br />
Newfinancialforum.nl/wilma-de-bruin<br />
• Klaas Coolen | Coolen Expertise<br />
Newfinancialforum.nl/klaas-coolen<br />
• Marcel Coopman | Next Step Factory<br />
Newfinancialforum.nl/marcel-coopman<br />
• Roy van Diem | R. van Diem<br />
Newfinancialforum.nl/roy-van-diem<br />
• Douwe Dijkstra | Obvion<br />
Newfinancialforum.nl/douwe-dijkstra<br />
• Luc Doeve | Conclusion<br />
Newfinancialforum.nl/luc-doeve<br />
• Jan Donselaar | Dazure<br />
Newfinancialforum.nl/jan-donselaar<br />
• Fleur Dujardin | Delta Lloyd Groep<br />
Newfinancialforum.nl/fleur-dujardin<br />
• Joep van den Eijkel | You Sure<br />
Newfinancialforum.nl/joep-van-den-eijkel<br />
• Wilko Emmens | Allianz Nederland<br />
Newfinancialforum.nl/wilko-emmens<br />
• Patrick Eppink | Turner<br />
Newfinancialforum.nl/patrick-eppink<br />
• Serge Evers | Yarden<br />
Newfinancialforum.nl/serge-evers<br />
• Jolanda Franken | Obvion<br />
Newfinancialforum.nl/jolanda-franken<br />
• Indra Frishert | Dazure<br />
Newfinancialforum.nl/indra-frishert<br />
• Annemarie Gerritsma<br />
GAPP Marketing<br />
Newfinancialforum.nl/annemarie-gerritsma<br />
• Jacky van de Goor | Legende<br />
Newfinancialforum.nl/jacky-van-de-goor<br />
• Claudia Goossen | AEGON<br />
Newfinancialforum.nl/claudia-goossen<br />
• René de Haan | acht!<br />
Newfinancialforum.nl/rene-de-haan<br />
• Aloys Harmsen<br />
Pensioen Support Nederland<br />
Newfinancialforum.nl/aloys-harmsen<br />
• Hanneke Hartman | Adfiz<br />
Newfinancialforum.nl/hanneke-hartman<br />
• Reinier van der Heijden<br />
Meetingpoint<br />
Newfinancialforum.nl/reinier-van-der-heijden<br />
• Maurice van den Hemel | All-Insure<br />
Newfinancialforum.nl/maurice-van-den-hemel<br />
• Marga Hoek | De Groene Zaak<br />
Newfinancialforum.nl/marga-hoek<br />
• Lex van Hoepen<br />
Hypotheken Midden Nederland<br />
Newfinancialforum.nl/lex-van-hoepen<br />
• Liesbeth Hogervorst | Energizer<br />
Newfinancialforum.nl/liesbeth-hogervorst<br />
• Jack Hommel | Centraal Beheer Achmea<br />
Newfinancialforum.nl/jack-hommel<br />
• Ton van Hooft Van Hooft & Postema<br />
Newfinancialforum.nl/ton-van-hooft<br />
• Erik Hordijk | Hoyhoy.nl<br />
Newfinancialforum.nl/erik-hordijk<br />
• Gerard Hulsman<br />
Gerard Hulsman Interim en Advies<br />
Newfinancialforum.nl/gerard-hulsman<br />
• Ronald Janssen | Ortec Finance<br />
Newfinancialforum.nl/ronald-janssen<br />
• Jorad Jongeneel | AEGON<br />
Newfinancialforum.nl/jorad-jongeneel<br />
• Femke de Jong-Struiksma<br />
Van Beem de Jong Advocaten<br />
Newfinancialforum.nl/femke-de-jong<br />
46 | <strong>NFM</strong> WINTER 2015
a m b a s s a d e u r s<br />
inspiratiebron<br />
van het New Financial Forum<br />
• Mark Jordens | Edmond Halley<br />
Newfinancialforum.nl/mark-jordens<br />
• Antoinette Kalkman Wessels<br />
Nationale Waarborg<br />
Newfinancialforum.nl/antoinette-kalkman<br />
• Frans Kemper | SVC<br />
Newfinancialforum.nl/frans-kemper<br />
• Ron van Kesteren<br />
Stichting toetsing verzekeraars<br />
Newfinancialforum.nl/ron-van-kesteren<br />
• Lennart Kik | VVP<br />
Newfinancialforum.nl/lennart-kik<br />
• Pepijn van Kleef | Moneyview Research<br />
Newfinancialforum.nl/pepijn-van-kleef<br />
• Wibo Koole | Create2connect<br />
Newfinancialforum.nl/wibo-koole<br />
• Alexander van Kuik<br />
Business conScience<br />
Newfinancialforum.nl/alexander-van-kuik<br />
• Sjoerd Laarberg | Allianz Nederland<br />
Newfinancialforum.nl/sjoerd-laarberg<br />
• Peter Paul Leutscher | RedZebra Group<br />
Newfinancialforum.nl/peter-paul-leutscher<br />
• Michael Lieffering | eBenefits<br />
Newfinancialforum.nl/michael-lieffering<br />
• Jan van Lierop | Figlo<br />
Newfinancialforum.nl/jan-van-lierop<br />
• Michael Mackaaij | MultiSafe<br />
Newfinancialforum.nl/michael-mackaaij<br />
• Thom Mallant | Allianz Nederland<br />
Newfinancialforum.nl/thom-malland<br />
• Hubrien Meijaard<br />
Hubrien financieel advies 2.0<br />
Newfinancialforum.nl/hubrien-meijaard<br />
• Hans Ludo van Mierlo<br />
Newfinancialforum.nl/hans-ludo-van-mierlo<br />
• Aris Neven<br />
Westerbeek, Neven & Kuijlaars<br />
Newfinancialforum.nl/aris-neven<br />
• Arjan Nollen | Delta Lloyd<br />
Newfinancialforum.nl/arjan-nollen<br />
• Dennis Noordervliet | ING Nederland<br />
Newfinancialforum.nl/dennis-noordervliet<br />
• Harrie-Jan van Nunen<br />
De Financiële Makelaar<br />
Newfinancialforum.nl/harrie-jan-van-nunen<br />
• Jaap Oudijk | Generali<br />
Newfinancialforum.nl/jaap-oudijk<br />
• Jeroen Oversteegen<br />
Nationale Hypotheekbond<br />
Newfinancialforum.nl/jeroen-oversteegen<br />
• Ine Paridaans | DELA<br />
Newfinancialforum.nl/ine-paridaans<br />
• Inge Philippart | AEGON<br />
Newfinancialforum.nl/inge-philippart<br />
• Tamara Pieterse | Avéro Achmea<br />
Newfinancialforum.nl/tamara-pieterse<br />
• Peter Post | Moneyview Research<br />
Newfinancialforum.nl/peter-post<br />
• Kathy Reinerie | AssurantieNed<br />
Newfinancialforum.nl/kathy-reinerie<br />
• Paul Rijns | Compas<br />
Newfinancialforum.nl/paul-rijns<br />
• Tim Rijvers | DAK Intermediairscollectief<br />
Newfinancialforum.nl/tim-rijvers<br />
• Katja van Roosmalen | MKB journalist<br />
Newfinancialforum.nl/katja-van-roosmalen<br />
• Rolf Rozestraten | Obvion<br />
Newfinancialforum.nl/rolf-rozestraten<br />
• Han de Ruiter | AEGON<br />
Newfinancialforum.nl/han-de-ruiter<br />
• Olivier Rupke<br />
Studie Centrum Financiële Branche<br />
Newfinancialforum.nl/olivier-rupke<br />
• Gerard van Santen | Inventiv<br />
Newfinancialforum.nl/gerard-van-santen<br />
• Kenneth Schuit | ONVZ Zorgverzekeraar<br />
Newfinancialforum.nl/kenneth-schuit<br />
• Bernd Slettenhaar | Avéro Achmea<br />
Newfinancialforum.nl/bernd-slettenhaar<br />
• Wilma van der Sterre-Aarts<br />
De Hypotheker Eindhoven<br />
Newfinancialforum.nl/wilma-van-der-sterre<br />
• Pieter van Stratum | FIDIB<br />
Newfinancialforum.nl/pieter-van-stratum<br />
• Fred Toussaint | Nationale-Nederlanden<br />
Newfinancialforum.nl/fred-toussaint<br />
• Boudewijn van Uden | ASR<br />
Newfinancialforum.nl/boudewijn-van-uden<br />
• Ivo Valkenburg | Valkenburg bv<br />
Newfinancialforum.nl/ivo-valkenburg<br />
• Ralph van Dam | Virtual Affairs<br />
Newfinancialforum.nl/ralph-van-dam<br />
• Gert Vasse | Yellowtail<br />
Newfinancialforum.nl/gert-vasse<br />
• Tjibbe van der Veen | De Hypotheekshop<br />
Newfinancialforum.nl/tjibbe-van-der-veen<br />
• Jan Verstegen | Eerste stap.nl<br />
Newfinancialforum.nl/jan-verstegen<br />
• Wim Vonk | Sparkling CRM<br />
Newfinancialforum.nl/wim-vonk<br />
• Jack Vos | Luyten Adviesgroep<br />
Newfinancialforum.nl/jack-vos<br />
• Willem Vreeswijk | VVP<br />
Newfinancialforum.nl/willem-vreeswijk<br />
• Owen de Vries | Heartful Banking<br />
Newfinancialforum.nl/owen-de-vries<br />
• Bernardo Walta | De Goudse Verzekeringen<br />
Newfinancialforum.nl/bernardo-walta<br />
• Ozewald Wanrooij | Neutralis<br />
Newfinancialforum.nl/ozewald-wanrooij<br />
• Richard Weurding<br />
Verbond van Verzekeraars<br />
Newfinancialforum.nl/richard-weurding<br />
• Angelo Wiegmans | Bedrijf Plus<br />
Newfinancialforum.nl/angelo-wiegmans<br />
• Marieke van Zuien | BNP Paribas Cardif<br />
Newfinancialforum.nl/marieke-van-zuien<br />
WINTER 2015 <strong>NFM</strong> | 47
De kraamkamer van vernieuwing en vitaliteit in de financiële sector<br />
Bouw mee aan een gezonde en<br />
gerespecteerde financiële sector<br />
Word Ambassadeur van het<br />
New Financial Forum<br />
De Stichting New Financial Forum stelt zich ten<br />
doel de financiële sector bewust te maken van haar<br />
belangrijke maatschappelijke functie. Het herstel<br />
van vertouwen op basis van de kernwaarden integriteit<br />
en duurzaamheid is hierbij leidend.<br />
Het Forum bundelt krachten, ideeën, inspiratie en<br />
best practices van positief ingestelde mensen die<br />
gezamenlijk een concrete en wezenlijke bijdrage leveren<br />
aan een gezonde maatschappelijk relevante<br />
financiële sector.<br />
Initiatiefnemer Willem<br />
Vreeswijk: “Ik geloof in<br />
mensen die vanuit liefde<br />
voor het vak willen cocreëren<br />
aan een nieuwe<br />
wereld van geld en<br />
dienstverlening.”<br />
What’s in it for you?<br />
Het New Financial Forum is hét platform waar<br />
mensen uit de financiële sector vrijuit met elkaar<br />
de dialoog kunnen voeren over wezenlijke zaken.<br />
Wie deelneemt aan het Forum kan ideeën lanceren<br />
en toetsen, kennis en inspiratie opdoen en leren<br />
van anderen. En zodoende een bijdrage leveren<br />
aan het hogere doel. Meld je aan via<br />
www.newfinancialforum.nl/ambassadeur-worden.
Change language