Kunstschrift #1 (2020) Simone Martini

5 Kleurrijke fresco’s
van Lippo Memmi in
het middenschip van de
Collegiata Santa Maria
Assunta, San Gimignano,
ca. 1340
eeuw geleverd door de toen opkomende religieuze
beleving waarbij de gelovige werd uitgenodigd
om de Bijbel te vertalen naar zijn eigen belevingswereld.
De dertiende-eeuwse heilige Franciscus
van Assisi en de veertiende-eeuwse Catharina van
Siena waren de meest prominente vertegenwoordigers
van die mentaliteit, niet toevallig allebei
afkomstig uit Toscane.
Dat gold ook voor de dichter Petrarca [14],
vriend en bewonderaar van Simone Martini, en
net als hij werkend in dienst van hoofse kringen.
En zo, in die Italiaanse combinatie van kerkelijke
en wereldlijke boodschappenlijstjes, van liturgie
en leesbaarheid, ontstond die wonderwereld van
de veertiende-eeuwse kunst die in 2020 nog steeds
zo toegankelijk is.
Simone Martini is vandaag een naam tussen
de vele kunstenaars die in de vroege veertiende
eeuw dat wonder voortbrachten. Maar hij voegde
nog iets extra’s toe, dat zijn invloed nog steeds
bespeurbaar maakt in de hoofse Europese kunst
van de latere eeuw. Kijkend naar zijn visioenen
vol glans en milde waardigheid kun je je voorstellen
waarom machthebbers hun portemonnee
trokken voor zijn kunst. Hoe ze aan dat geld kwamen
is een minder lieflijk verhaal. Lees Tuchman
en je weet weer wat er gewonnen is met het moderne
Europa. Maar hoe er ook voor is betaald,
Simones artistieke universum is doortrokken
van een eigenaardige gratie alsof er een hemels
briesje doorheen waait, en die kwaliteit maakte
hem tot de meest gezochte hofschilder van zijn
tijd. Hij heeft als dat zo uitkwam heel aardse
sprookjes geschilderd, zoals die rond het leven
van de toen nog maar net gestorven Agostino
Novello [2], maar in zijn grote werk wist hij een
wereld op te roepen die zich daarvan losmaakte,
licht en luisterrijk, van onder tot boven bekleed
met stoffen die destijds alleen aan de superelite
waren voorbehouden - en aan de bewoners van het
koninkrijk der hemelen. Rijke burgers konden
flinke boetes krijgen voor het dragen van zulke
kleren.
In onze oren klinkt dat pijnlijk exclusief, en
dat is het ook. Bijna alle oude kunst die ons rest,
6