KIJK - WOII Special

Special
WERELDOORLOG II
De beste verhalen over een lange strijd
KAMIKAZE
WAT BEZIELDE
DE ZELFMOORD-
PILOTEN?
SPAM
HOE HET MIRACLE
MEAT DE WERELD
VEROVERDE
VOJNA KAPUT!
HET VERBETEN
GEVECHT
OM BERLIJN
DODENMARS
HELSE TOCHT
DOOR DE JUNGLE
VAN BATAAN

Inhoud
Het begin
6
De invasie van Polen
Met de operatie Fall Weiss luidt
Hitler de Tweede Wereldoorlog in.
8
Vijf fatale schoten
De moord op een Duitse diplomaat in
Parijs was de aanzet voor de Kristallnacht,
de Jodenvervolging en
uiteindelijk voor de Holocaust.
De hel van Rotterdam
12 In iets meer dan een kwartier gooide
de Duitse luchtmacht op 14 mei 1940
Rotterdam plat. Het verhaal van een
catastrofe en nog steeds onopgehelderde
vragen.
Strijd zonder genade
20 Onder de naam Operatie Barbarossa
viel Duitsland in juni 1941 de Sovjet­
Unie binnen. Daarmee begon een
titanen gevecht dat Hitler duur zou
komen te staan.
48
De oorlog
28
D-Day
Op 6 juni 1944 bestormen de geallieerde
troepen op vijf plekken de zwaarbewaakte
stranden van Normandië.
30
Noodzakelijke nederlaag?
Grote diplomatieke druk uit Moskou
leidde ertoe dat de geallieerden tot een
snelle, overzichtelijke aanval op
Frankrijk besloten. Het werd een
opeenstapeling van blunders.
De geboorte van de
36 atoombom
In het diepste geheim werden wetenschappers
uit de hele wereld bijeengebracht
in de woestijn van New Mexico.
Hun taak: zo snel mogelijk een
kernwapen ontwikkelen.
Overwinning uit blik
44 Op sommige dagen aten Amerikaanse
soldaten zo vaak ingeblikt vlees dat het
hun neus uit kwam. En toch veroverde
Spam, het miracle meat uit Minnesota,
de wereld.
De kamikaze-mythe
48 Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog
gingen duizenden Japanse
vliegers op missies die volstrekt uitzichtloos
waren. Wat bezielde deze
‘zelfmoordpiloten’?
In Denemarken mislukte
54 de Holocaust
Door het moedige optreden van de
58
62
Deense bevolking werden nagenoeg
alle Joden uit handen van de nazi's
gered. Waarom gebeurde dat in
Nederland niet?
Alledaagse verzetshelden
Helden zijn vaak heel gewone mensen
die onder extreme omstandigheden
buitengewone dingen doen.
Zes voorbeelden uit eigen land.
Verpletterende beelden
Tijdens de Tweede Wereldoorlog
groeide
de fotografie als het ware op. Wij zetten
tien opmerkelijke foto’s én het bijzondere
verhaal erachter op een rij.
1943: Het jaar waarin Hitler
70 de oorlog verloor
Al twee jaar voor het einde van de oor­
log was de nederlaag van Duitsland en
Japan onvermijdelijk geworden.
36
80
96

84
12
Het einde
78
Brandenburger Tor
Het was het schrikbeeld van de nazipropaganda:
soldaten van het Rode
Leger in het hart van Berlijn. Begin mei
1945 stonden ze er.
89
Het laatste oorlogsjaar:
1945
Een overzicht van maand tot maand van
het laatste jaar uit de Tweede Wereldoorlog.
Operatie Luchtkasteel
84 De grote angst van de geallieerde strategen
was dat de eindstrijd tegen het
Duitse leger in de Alpen zou moeten
worden uitgevochten.
Bevrijding met de botte bijl
88 Bij het woord bevrijding denk je aan
juichende mensen die de geallieerde
troepen verwelkomen. Maar er waren
ook schaduwkanten. Een verhaal over
nietsontziend geweld en eigenbelang.
Vojna Kapoet!
96 De slag om Berlijn
De Russische leider Stalin moest en
zou Berlijn in handen krijgen. En daarbij
werd niet op een legereenheid meer of
minder gekeken…
104
De dodenmars van Bataan
Na een verbeten strijd op de Filipijnen
pleegden de Japanners een van de
beruchtste wandaden uit de oorlog in
de Stille Oceaan.
Na de oorlog
110
112
118
Het proces van Neurenberg
Tijdens de Neurenbergse processen –
tussen 20 november 1945 en 1 oktober
1946 ­ werden 24 voormalige kopstukken
van het nazi­regime berecht.
Operatie Paperclip
Meteen na de oorlog ronselden de
Amerikanen een groot aantal Duitse
onderzoekers die kort daarvoor nog vol
overtuiging voor de nazi’s hadden
gewerkt.
Gesmeed in het
oorlogsvuur
Oorlog brengt ellende, maar ook
technologische vooruitgang. Tijdens
de Tweede Wereldoorlog werden
uitvindingen gedaan die ook na 1945
een grote rol bleven spelen.
124 papieren Propagandaposters:
wapens
Met vindingrijke affiches probeerden
alle partijen tijdens de Tweede Wereldoorlog
de publieke opinie te beïnvloeden.
Daarmee werd onder meer de basis
gelegd voor marketing en reclame.
20
88
WOII­special 5

Hoe Hoe vijf vijf schoten de de Kristallnacht inluidden
WORLD HISTORY ARCHIVE/TOPFOTO/ANP
Van wanhoopsdaad tot
massamoord
8 WOII-special

Toen een Joodse jongen op 7 november 1938 een
aanslag op een Duitse diplomaat pleegde, loste hij
onbedoeld het startschot voor de Kristallnacht, en
daarmee feitelijk ook voor de Holocaust. Maar later
wist diezelfde jongeman het de propagandamachine
van de nazi’s nog behoorlijk lastig te maken.
O
p 3 november 1938 ontving de 17- Mayer in zijn gezicht en smeten hem in een
jarige, illegaal in Parijs verblijvende hoek. Daar werd hij bewerkt met stukken
Jood Herschel Grynszpan een alarmerend
meubilair. De SA’ers waren nog niet naar het
bericht. Het kwam van zijn zus
Bertha, die samen met hun ouders en nog
12.000 andere Joden gedeporteerd was naar
de Poolse grens. Vervolgens waren ze Duitsland
uitgezet. Maar omdat Polen hen niet wilde
op nemen, bivakkeerden ze al dagen op de
koude, stenen stationsvloer van het grensplaatsje
Zbaszyn. Bertha smeekte haar broer
om wat geld of kleding te sturen.
In de dagen daarna las Grynszpan alle internationale
kranten voor nieuws over de verdreven
groep Joden. In de artikelen werd een
indringend beeld geschetst van wanhopige
mensen, ontheemd, hongerig en angstig.
Zeker vijf zouden er al zelfmoord hebben gepleegd.
Door blinde woede overmand liep Grynszpan
op 7 november met een revolver de Duitse
ambassade in Parijs binnen. Hij loste er vijf
schoten op de jonge diplomaat Ernst vom
Rath, die daarbij zwaargewond raakte. Vrijwel
direct werd Grynszpan door de Franse politie
gearresteerd, onwetend van wat zijn wanhoopsdaad
allemaal in gang zou zetten. Want
toen Vom Rath op 9 november aan zijn verwondingen
was bezweken, werden diezelfde
nacht nog in heel Duitsland Joodse woningen
en winkels aan diggelen geslagen.
Grynszpan zei te hebben gehandeld om zijn
familie te wreken. Maar nadat hij in 1940 in
Duitse gevangenschap was beland, kwam hij
ineens met een ander verhaal. Vom Rath zou
hem een oneerbaar homoseksueel voorstel
hebben gedaan. Een geweldig slimme truc,
zo bleek ruim zeventig jaar later uit nieuw
archiefonderzoek.
volgende Joodse huis vertrokken of er verschenen
dorpsbewoners die alles roofden wat
nog bruikbaar was. Terwijl Mayer en zijn gezin
in hun pyjama wegvluchtten, werden ze uitgejouwd
en bespuugd. In de verte brandde de
synagoge van het dorp. De brandweer hield de
aangrenzende panden van ‘gewone’ Duitsers
nat.
“De klap die het internationale Jodendom aan
ons heeft uitgedeeld, was zo groot dat wij daar
niet alleen met woorden op konden reageren”,
schreef een Duitse krant de volgende dag.
“Dat hebben de Joden aan hun rasgenoot
Grynszpan en zichzelf te danken.”
Sommige Duitse burgers hielpen de SA’ers
enthousiast in hun vernielzucht. Maar het
overgrote deel stond met stomheid geslagen
toe te kijken. De tijd dat fatsoenlijke Duitsers
nog iets van het geweld tegen hun Joodse
landgenoten durfden te zeggen, was definitief
voorbij. Met typisch cynische nazi-humor
stond de nacht van 9 op 10 november 1938 al
snel bekend als de ‘Reichskristallnacht’, vanwege
de dikke laag glasscherven die de volgende
ochtend op de trottoirs lag.
De vernielingen moesten lijken op een spontane
vergelding van het ‘Duitse volk’ voor de
moord op Vom Rath. Maar achter de schermen
was de geweldsuitbarsting strak geregisseerd
door het propagandaministerie van Joseph
Goebbels. Toen hij van de dood van Vom Rath
hoorde, liet Goebbels zijn ondergeschikten
weten dat er hier en daar in het land al spontane
anti-Joodse demonstraties hadden plaatsgevonden.
Hij vertelde ook dat Hitler had
bevolen dat geweld en vernielingen niet door
n Op 10 november
de nationaalsocialisten mochten worden georganiseerd,
maar dat er ook niet tegen mocht
1938 lagen de straten
Geregisseerd geweld
in Duitsland vol
met glasscherven.
Tijdens die beruchte novembernacht schrok
Moritz Mayer, een oudere Joodse man uit
worden opgetreden. Het werd algemeen opgevat
als een vrijbrief voor antisemitisch geweld.
Deze antisemitische
het Duitse stadje Treuchtlingen, wakker Dat was precies wat Goebbels verwachtte.
geweldsuitbarsting
van voetstappen in zijn tuin. Toen hij uit het Toen hij om twee uur ’s nachts een telefoontje
stond daarom al
raam keek, zag hij acht tot tien leden van kreeg met het nieuws dat de eerste Joodse
snel bekend als
‘Reichskristallnacht’;
een nationaalsocialistische knokploeg – de dode gevallen was, antwoordde hij dat de beller
een typisch
geval van cynische
Sturm abteilung oftewel SA – die zijn huis
binnendrongen. De met revolvers, bijlen en “zich niet zo moest opwinden over één
dode Jood. In de komende dagen zullen er nog
nazi-humor. hakmessen bewapende mannen stompten duizenden Joden aangaan.” In diezelfde >
WOII-special 9

De hel van
Rotterdam
Waarom werd de stad platgegooid?
■ Enkele uren na het
bombardement en
de capitulatie van de
Nederlandse troepen in
Rotterdam staan Duitse
militairen klaar om over
de Willemsbrug naar de
noordelijke oever van de
Nieuwe Maas te rijden.
Aan de overkant brandt
de stad.
12 WOII-special

Op 10 mei 1940 ontketende Hitler zijn
offensief tegen Nederland, België en
Frankrijk. In ons land werd de strijd
beslist met de verwoesting van
Rotterdam. Over het bombardement
bestaan ook nu nog altijd vragen. Zoals:
wie droeg de verantwoordelijkheid
voor deze catastrofe?
ULLSTEIN BILD/GETTY IMAGES
WOII-special 13

De geboorte
van
de bom
36 WOII-special

In augustus 1945 maakten
kernbommen een einde aan
de Tweede Wereldoorlog
door Hiroshima en
Nagasaki van de kaart te
vegen. Daarmee kwam
een miljarden dollars
en roebels verslindende
technologische wedloop
op gang. Weinig wapens
hebben de geschiedenis zo
beïnvloed als de atoombom.
En de bouw ervan was een
enorm gevecht tegen de tijd
en de elementen.
JIJI PRESS?AFP/ANP
De ruïne van het in 1915 geopende tentoonstelingsgebouw
wordt Genbaku Domu (‘Atoombomkoepel’)
genoemd. Sinds 1966 staat hij op de
Werelderfgoedlijst van de UNESCO.
AFP/ANP
De atoombom die Hiroshima trof, ontplofte
vlakbij dit gebouw, waar industriële en commerciële
tentoonstellingen werden gehouden. Het is een
van de weinige bouwwerken die bleven staan.
Waarschijnlijk kwam dat doordat de kracht van
de explosie vlak onder de bom voornamelijk naar
beneden was gericht. Verder had Hiroshima net als
andere Japanse steden veel houten huizen.
WOII-special 37

Tijdens de oorlog maakte Spamfabrikant
Hormel advertenties waarin
werknemers die in dienst zaten hun
zegje deden over de kwaliteiten van
het product.
44 WOII-special

n Aan het front moesten
maaltijden vaak onder nogal
primitieve omstandig heden
worden geserveerd. Maar
Spam bevriest niet en is
ongekookt ook eetbaar.
SPAM
Overwinning
uit blik
Een leger marcheert op zijn maag, zei Napoleon ooit.
Noodgedwongen aten Amerikaanse soldaten tijdens
de Tweede Wereldoorlog vaak driemaal per dag
ingeblikt varkensvlees. Na een paar jaar waren ze dat
dan ook letterlijk spuugzat. Maar ondertussen had het
‘miracle meat’ uit Minnesota de wereld veroverd.
US ARM
Op 25 april 1945 ontmoetten de voorhoedes
van het Amerikaanse en het
Russische leger elkaar bij Torgau
aan de Elbe, zo’n 100 kilometer ten zuiden van
Berlijn. Ondanks het taalprobleem was de
sfeer tussen de manschappen meteen goed.
Russische officieren spraken de Amerikaanse
soldaten toe, en omgekeerd. Flessen wijn en
wodka gingen van hand tot hand. Er werd ook
voedsel uitgewisseld. De Amerikanen haalden
blikjes vlees tevoorschijn. Ze dachten hun
Russische collega’s daar wel een plezier mee
te doen. Maar die bleken dat spul ook te hebben.
Made in America. En met scheepsladingen
tegelijk aangevoerd naar havens als
Moermansk en Vladivostok.
Hoewel de meeste officiële geschiedschrijvers
van de Sovjet-Unie het altijd verzwegen hebben,
werd Stalins oorlogsmachine voor een
niet onbelangrijk deel door de Verenigde Staten
aan de praat gehouden. Zo leverde Amerika
onder andere 363.080 vrachtwagens,
43.728 jeeps, 32.200 motorfietsen, 1900
locomotieven, 9438 jachtvliegtuigen, 3771
bommenwerpers, 325.784 ton explosieven,
380.135 veldtelefoons, 35.089 radiozenders en
14.793.000 paar laarzen. En 782.973 ton vlees
in blik.
Veel Amerikaanse soldaten kenden dat voedsel
al van thuis als Spam. De Russen noemden
het ‘Roosevelt-worst’, naar de Amerikaanse
president. Nikita Chroesjtsjov, van 1953 tot
1964 leider van de Sovjet-Unie, was tijdens
de tweede wereldoorlog als ‘politiek commissaris’
aan het Rode Leger verbonden. In
zijn memoires schreef hij: “We waren onze
vruchtbaarste gebieden, de Oekraïne en het
noorden van de Kaukasus, kwijtgeraakt. Zonder
Spam zouden we niet in staat zijn geweest
ons leger te voeden.”
Spic of Spam?
Toen de oorlog uitbrak, was Spam een betrekkelijk
nieuw product. Jay Hormel, directeur
van een vleesfabriek in Austin (Minnesota),
had de naam voor deze door hem ontwikkelde
vorm van luncheon meat op 11 mei 1937 vast
laten leggen. Aanvankelijk wilde hij het Spic
noemen, maar dat was ook toen al een niet
zo vriendelijk klinkende benaming voor een
Hispanic, oftewel iemand van Latijns-Amerikaanse
afkomst. Tijdens een oudejaarsfeestje
besloot Hormels onderdirecteur, Ralph Daigneau,
van het verzinnen van een naam een
wedstrijdje te maken: iedere gast die een suggestie
deed, kreeg iets te drinken.
“Na vier of vijf drankjes begon hun fantasie te
werken”, zei Hormel later. Uiteindelijk kwam
Daigneau’s broer Kenneth, een acteur, met
Spam op de proppen. Het leverde hem honderd
dollar op. Over waar Spam nou precies
voor staat, doen allerlei theorieën de ronde.
Woordvoerders van Hormel houden het op
spiced ham. Anderen zeggen dat de naam van
shoulder of pork and ham of spiced pork and
ham is afgeleid.
>
WOII-special 45

Militaire fantasten konden Japan niet redden
De kamikazemythe
Iedere soldaat die naar het front vertrekt, heeft de stille hoop dat
hij de strijd zal overleven. Toch ondernamen duizenden Japanse
gevechtsvliegers aan het einde van de Tweede Wereldoorlog
missies die volstrekt uitzichtloos waren. Wat bezielde deze
‘zelfmoordpiloten’?
■ Een Japans toestel stort zich op een
Amerikaans vliegdekschip. Het opspattende
water wordt door afweergeschut
veroorzaakt. De kamikazes brachten geen
enkele grote geallieerde oorlogsbodem
tot zinken, maar tientallen kleinere
schepen overleefden de acties van de
‘speciale aanvalseenheden’ niet.
48 WOII-special

CORBIS/GETTY IMAGES
RUE DES ARCHIVES/HOLLANDSE HOOGTE
Voordat hij aan zijn mogelijk laatste vlucht begint (de kamikazes moesten proberen terug te
keren als ze niet bij hun doelwit konden komen), bindt deze piloot een hachimaki (hoofdband)
met de Japanse oorlogsvlag om.
WOII-special 49

De vijf keerpunten van 1943
Het jaar waarin
Hitler de oorlog
verloor
Natuurlijk: de Tweede Wereldoorlog eindigde in 1945. Maar
dát Hitler ging verliezen, werd al eerder beslecht. In 1943, om
precies te zijn. Terwijl begin dat jaar Duitsland nog stevig in
het zadel zat, hadden elf maanden later de geallieerden het
heft in handen. Wat zette de zaak op zijn kop?
AKG/ANP
n Soldaten van het Rode
Leger rukken op bij Koersk. Met
het afslaan van het Duitse offensief
hier begon halverwege
1943 de grote ommekeer in de
strijd aan het Russische front.
70 WOII-special

Amerikaanse troepen trekken op door Sicilië.
Zowel hier als later op het Italiaanse vasteland
werkte het bergachtige terrein in het voordeel
van de tegenstander.
Het tweede
front
CORBIS/GETTY IMAGES
De Amerikanen willen het liefst al
in 1943 een invasie in West-Europa
uitvoeren. De Britten zijn realistischer. Eerst
maar eens de enorme strijdmacht bij elkaar
krijgen die voor zo’n ope ratie nodig is. Premier
Winston Churchill stelt voor om ondertussen
minder grootscheepse acties te onder nemen
in wat hij de ‘zachte onderbuik’ van Europa
noemt: het Middellandse Zeegebied. Mokkend
gaan de Amerikaanse generaals akkoord met
een invasie van Italië.
Die kan overigens pas worden gelanceerd
nadat in mei 1943 de Duitse en Italiaanse
troepen in Noord-Afrika zijn verslagen. Twee
maanden later begint Operatie Husky: zo’n
180.000 Amerikanen en Britten landen op
Sicilië. Eindelijk is er dan een ‘tweede front’
in Europa; niet langer vecht alleen de Sovjet-
Unie daar tegen het Duitse leger.
De geallieerde aanval op Sicilië betekent het
einde van de Italiaanse dictator Benito Mussolini.
Hij wordt op 24 juli weggestemd door de
Fascistische Hoge Raad, die uitgekeken is op
de militaire avonturen van Il Duce. Adolf Hitler
trekt onmiddellijk zijn troepen uit Sicilië
terug om strijd op het Italiaanse vasteland te
kunnen voeren. Hij heeft dan al zijn grote offensief
bij het Russische Koersk (zie pagina 72)
afgebroken, zodat er manschappen vrijkomen
voor het front in Italië.
Italië haakt af
Met Sicilië in handen kunnen de geallieerden
de volgende stap zetten. Op 3 september
gaan Britse eenheden aan land bij Reggio di
Calabria, in de neus van de Italiaanse laars, en
vijf dagen later landen de Amerikanen onder
Napels. Italië haakt nu helemaal af; het sluit
een wapenstilstand met de geallieerden. De
Duitsers vechten uiteraard gewoon door. Als
verdedigende partij zijn zij in het voordeel in
het smalle, bergachtige land, waarvan ze het
noorden tot het einde van de oorlog blijven
controleren.
Italië blijkt dus helemaal geen zachte onderbuik
te zijn. En Sovjetleider Jozef Stalin
neemt het niet serieus als tweede front. Dat
zal er volgens hem pas komen als de Amerikanen
en de Britten hun geplande invasie
in Noord-Frankrijk uitvoeren. Toch houden
de gevechten in Italië 10 procent van Hitlers
grondtroepen bezig – manschappen die dus
niet elders inzetbaar zijn. Bovendien kunnen
Amerikaanse bommenwerpers vanaf Italiaanse
vliegvelden het zuiden van Duitsland en
Midden-Europa bestoken. In het grote strategische
geheel draagt de strijd in Italië dus wel
degelijk bij aan de uiteindelijke ondergang van
het Derde Rijk.
Hoewel de Duitsers op Sicilië veruit in
de minderheid waren, maakten ze het de
geallieerden erg lastig. Hier voeren Duitse
soldaten Amerikaanse parachutisten af.
ULLSTEIN BILD/GETTY IMAGES
Slag om Italië
Wanneer: juli-september 1943
Duitse troepen op Sicilië: 60.000
Geallieerde troepen op Sicilië: 180.000
Duitse troepen in Zuid-Italië: 100.000
Geallieerde troepen in Zuid-Italië: 190.000
xxxxxWOII-special 71

Ook illustratoren en copywriters
leverden een bijdrage aan de strijd
Papieren wapens
Al in 1928 legde de Amerikaan Edward Bernays met zijn boek Propaganda de basis
voor massabeïnvloeding door middel van pr en reclame. Vandaag de dag gaat dat
via radio, televisie, websites en social media. Tijdens de Tweede Wereldoorlog
werd de publieke opinie onder meer gestuurd met propagandaposters.
Alle partijen staken er veel creatieve energie in.
Haatplaat
Vanaf het moment dat Adolf Hitler in 1933 in
Duitsland aan de macht kwam, kregen de Joden daar
met vervolging te maken. Aanvankelijk gebeurde het
niet al te fanatiek, maar geleidelijk werden de teugels
steeds strakker aangetrokken. De in 1935 afgekondigde
‘rassenwetten van Neurenberg’ betekenden een
forse vrijheidsbeperking voor de Joodse bevolking.
Zo mochten Joden en niet-Joden niet meer met elkaar
trouwen. Hadden ze minder dan twee Duitse grootouders,
dan golden Joden niet langer als staatsburgers
en verloren ze hun burgerrechten. De toch al
onfrisse publieke opinie werd nog verder beïnvloed
met dit soort posters, waarop de Joden de schuld van
de oorlog in de schoenen kregen geschoven.
SHUTTERSTOCK
Onder de pet
In WO II werd op allerlei manieren gewaarschuwd
voor het verspreiden van informatie die de vijand zou
kunnen helpen. Niet alleen zoals op deze Amerikaanse
poster, die de welbekende cowboyhoed vermeldt,
maar ook in onder meer Groot-Brittannië (‘Careless
talk costs lives’ en ‘Keep mum’) en Duitsland (Schäm
Dich, Schwätzer!’, oftewel ‘Schaam je, kletskous!’). In
het neutrale Zweden waren er affiches met de kreet
‘En svensk tiger’; een woordgrapje waardoor je de
tekst niet alleen kon lezen als ‘Zweedse tijger’, maar
ook als ‘Zweed, hou je mond’. Volgens propagandaexperts
en historici hadden dit soort posters nog
een ander, en misschien wel belangrijker doel dan de
burgers bang maken voor de vijand. Ze werden ook
ingezet om te voorkomen dat de bevolking geruchten
of pijnlijke waarheden over de eigen regering of
strijdkrachten zou verspreiden. Dat, zo dacht men,
kon dodelijk zijn voor het moreel.
124 WOII-special

SWIM INK 2 LLC/GETTY IMAGES
WOII-special 125

In 1945 kwam er een einde
aan de Tweede Wereldoorlog;
een conflict van een ongekende schaal
dat de wereld radicaal zou veranderen.
In deze 132 pagina’s tellende special
nemen we je mee langs de meest
opmerkelijke gebeurtenissen uit die
periode. Van Hitlers opkomst tot de
geboorte van de atoombom, van de slag
om Berlijn tot de dodenmars van Bataan,
en van de mythes rond kamikazepiloten
tot het bijzondere verhaal van naziwetenschappers
in Amerikaanse dienst.
Een unieke verzameling verhalen die je
niet mag missen.
KIJKMAGAZINE.NL • SPECIAL • € 7,99
AP
00120
8 718972 500467