2020 08 30 Orkest van de 18e Eeuw + Lucie Horsch + Anna Enquist
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Z0 <strong>30</strong> aug <strong>2020</strong><br />
Grote Zaal<br />
14.00 uur<br />
Serie <strong>Orkest</strong> <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Achttien<strong>de</strong><br />
<strong>Eeuw</strong><br />
Zomers barok<br />
<strong>Orkest</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Achttien<strong>de</strong><br />
<strong>Eeuw</strong> + <strong>Lucie</strong> <strong>Horsch</strong> +<br />
<strong>Anna</strong> <strong>Enquist</strong><br />
Het gratis beschikbaar stellen <strong>van</strong> dit digitale<br />
programmaboekje is een extra service<br />
ter voorbereiding op het concert. Het is<br />
uitdrukkelijk niet <strong>de</strong> bedoeling <strong>de</strong>ze versie<br />
tij<strong>de</strong>ns het concert te raadplegen via uw mobiele<br />
telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor <strong>de</strong><br />
an<strong>de</strong>re concertbezoekers.<br />
Bij voorbaat dank.
Programma<br />
Zomers barok<br />
<strong>Orkest</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Achttien<strong>de</strong><br />
<strong>Eeuw</strong> + <strong>Lucie</strong> <strong>Horsch</strong> +<br />
<strong>Anna</strong> <strong>Enquist</strong><br />
Serie <strong>Orkest</strong> <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Achttien<strong>de</strong><br />
<strong>Eeuw</strong><br />
Zo <strong>30</strong> aug <strong>2020</strong><br />
Grote Zaal<br />
14.00 - 15.15 uur<br />
ca. 75 minuten zon<strong>de</strong>r pauze<br />
Sayuri Yamagata, Sophie We<strong>de</strong>ll concertmeester<br />
<strong>Lucie</strong> <strong>Horsch</strong> blokfluit<br />
<strong>Anna</strong> <strong>Enquist</strong> dichter<br />
De concerten <strong>van</strong> het <strong>Orkest</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Achttien<strong>de</strong> <strong>Eeuw</strong> wor<strong>de</strong>n<br />
mogelijk gemaakt door het<br />
Fonds Podiumkunsten<br />
en een internationale<br />
vrien<strong>de</strong>nkring met in het<br />
bijzon<strong>de</strong>r FvV, HvdB & MV<br />
Bent u niet vergeten uw mobiele<br />
telefoon uit te zetten?<br />
Dank u wel.<br />
2
Programma<br />
Samuel Scheidt (1587 - 1654)<br />
Pa<strong>van</strong>e (1621)<br />
Johann Sebastian Bach (1685 – 1750)<br />
Ricercare a 6 uit Musikalisches Opfer BWV 1079 (1747),<br />
arr. Wim ten Have<br />
Louis Andriessen (1939)<br />
Saraban<strong>de</strong> uit … miserere… (2006/07)<br />
Wolfgang Ama<strong>de</strong>us Mozart (1756-1791)<br />
Divertimento in F voor blazers KV 253 (1776)<br />
··<br />
Tema con variazioni: Andante<br />
··<br />
Menuetto<br />
··<br />
Allegro assai<br />
<strong>Anna</strong> <strong>Enquist</strong><br />
De Geluksmachine (opgedragen aan <strong>Orkest</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Achttien<strong>de</strong> <strong>Eeuw</strong>)<br />
Johannes Sebastian Bach<br />
Gigue uit Partita voor viool solo BWV 1004 (1720),<br />
arr. Frans Brüggen<br />
<strong>Anna</strong> <strong>Enquist</strong><br />
Wachten<br />
Johannes Sebastian Bach<br />
Fluitconcert in D naar BWV 49 (1726), BWV 169 (1726) en<br />
BWV 1053 (1738), arr. Frans Brüggen<br />
3
Toelichting<br />
Klinkend optimisme in bange tij<strong>de</strong>n. Nu er een wereldwij<strong>de</strong> pan<strong>de</strong>mie heerst die zorgt<br />
voor algehele chaos en onzekerheid, is het goed dat er toch iets doorgaat. Iets <strong>van</strong> wat<br />
voorheen <strong>van</strong>zelfsprekend was. Goed ook dat er in het vrijwel lamgeleg<strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
muziekleven toch ware lichtpunten schijnen. Dat er vitaminen voor <strong>de</strong> geest wor<strong>de</strong>n<br />
uitge<strong>de</strong>eld in alternatieve concertprogramma’s en dat er hoop is voor <strong>de</strong> toekomst.<br />
Dit concert is een teken <strong>van</strong> levenskracht<br />
in barre tij<strong>de</strong>n. Van creatief <strong>de</strong>nken te<br />
mid<strong>de</strong>n <strong>van</strong> beperkingen en schijnbare<br />
onmogelijkhe<strong>de</strong>n. Want het <strong>Orkest</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Achttien<strong>de</strong> <strong>Eeuw</strong> is na hon<strong>de</strong>r<strong>de</strong>enenzestig<br />
tournees springlevend. Wel moest het<br />
jaarlijks verblijf <strong>van</strong> het orkest in Warschau<br />
in augustus wor<strong>de</strong>n afgeblazen, evenals<br />
<strong>de</strong> zorgvuldig uitgekien<strong>de</strong> programmering<br />
<strong>van</strong> het nieuwe seizoen. Als alternatief<br />
programma bedacht Sieuwert Verster, sinds<br />
<strong>de</strong> oprichting <strong>van</strong> het orkest in 1981 <strong>de</strong><br />
artistieke en zakelijke duizendpoot naast<br />
dirigent Frans Brüggen, drie werken voor<br />
strijkers te laten uitvoeren door alleen<br />
strijkers uit Ne<strong>de</strong>rland, en een Divertimento<br />
voor blazers <strong>van</strong> Mozart te bezetten met zes<br />
Ne<strong>de</strong>rlandse blazers. Verster: ‘In tij<strong>de</strong>n <strong>van</strong><br />
weemoed en melancholie willen wij niet bij <strong>de</strong><br />
pakken neerzitten!’<br />
Een sprankelend<br />
levensteken én eerbetoon<br />
aan geestelijk va<strong>de</strong>r Frans<br />
Brüggen<br />
Dit concert is ook bedoeld als een eerbetoon<br />
aan Frans Brüggen, <strong>de</strong> geestelijke va<strong>de</strong>r<br />
<strong>van</strong> het orkest die op 13 augustus 2014<br />
overleed, ruim twee maan<strong>de</strong>n voor zijn<br />
tachtigste verjaardag. Daarom is het een<br />
echt ‘Brüggen-programma’, met zijn meest<br />
gelief<strong>de</strong> componisten (Johann Sebastian<br />
Bach en Wolfgang Ama<strong>de</strong>us Mozart) en<br />
favoriete werken, zoals het Ricercare uit<br />
het Musikalisches Opfer <strong>van</strong> Bach en<br />
<strong>de</strong> Blazersserena<strong>de</strong> <strong>van</strong> Mozart. Maar<br />
ook <strong>van</strong> een bevrien<strong>de</strong> tijdgenoot, Louis<br />
Andriessen, die enkele werken schreef<br />
voor Frans Brüggen, waar<strong>van</strong> er een hier<br />
opnieuw te beluisteren is. Brüggen was<br />
weliswaar een boegbeeld <strong>van</strong> <strong>de</strong> historische<br />
uitvoeringspraktijk en <strong>de</strong> man die het imago<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> blokfluit voorgoed veran<strong>de</strong>r<strong>de</strong>, toch<br />
hield hij ook <strong>van</strong> nieuwe muziek. Dat is ook<br />
wat dit concert wil laten horen: die lief<strong>de</strong><br />
voor ou<strong>de</strong> én nieuwe muziek. Het <strong>Orkest</strong> <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Achttien<strong>de</strong> <strong>Eeuw</strong> en <strong>de</strong> jonge blokfluitiste<br />
<strong>Lucie</strong> <strong>Horsch</strong> hebben daarom <strong>de</strong> han<strong>de</strong>n<br />
ineen geslagen voor een sprankelend<br />
levensteken, zo legt Verster uit. <strong>Lucie</strong> <strong>Horsch</strong><br />
is <strong>de</strong> kersverse winnares <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
Muziekprijs, die <strong>van</strong>wege <strong>de</strong> omstandighe<strong>de</strong>n<br />
haar prijs nota bene in ont<strong>van</strong>gst nam in een<br />
bijna lege zaal. Niettemin greep ze in haar<br />
dankwoord <strong>de</strong> kans voor een kritisch en<br />
vlammend betoog voor het in stand hou<strong>de</strong>n<br />
<strong>van</strong> het bedreig<strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse muziekleven.<br />
De muziek wordt afgewisseld met enkele<br />
toepasselijke gedichten, voorgedragen door<br />
<strong>Anna</strong> <strong>Enquist</strong>.<br />
4
Toelichting<br />
Samuel Scheidt<br />
Pa<strong>van</strong>e<br />
Het programma opent met muziek die klonk<br />
toen Frans Brüggen op 19 augustus 2014 ten<br />
grave werd gedragen <strong>van</strong>uit <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> Kerk in<br />
Amsterdam, een kalme en waardige Pa<strong>van</strong>e<br />
<strong>van</strong> Samuel Scheidt.<br />
Met dit werk willen <strong>de</strong> musici <strong>van</strong> het <strong>Orkest</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Achttien<strong>de</strong> <strong>Eeuw</strong> dat moment in<br />
herinnering brengen. Maar er is bij <strong>de</strong>ze Pa<strong>van</strong>e,<br />
net als bij het hele programma sprake <strong>van</strong><br />
dubbele lagen. Want ruim vier eeuwen gele<strong>de</strong>n<br />
was Samuel Scheidt geen onbeken<strong>de</strong> in<br />
Amsterdam. Hij was <strong>van</strong>uit zijn geboorteplaats<br />
Halle, waar in 1685 ook Hän<strong>de</strong>l geboren werd,<br />
naar Amsterdam getogen om te stu<strong>de</strong>ren bij<br />
Jan Pieterszoon Sweelinck, <strong>de</strong> <strong>de</strong>stijds in heel<br />
Europa beroem<strong>de</strong> organist <strong>van</strong> <strong>de</strong> Ou<strong>de</strong> Kerk.<br />
Na zijn terugkeer in Halle werkte Scheidt on<strong>de</strong>r<br />
meer samen met Heinrich Schütz. Samuel<br />
Scheidt overleef<strong>de</strong> <strong>de</strong> <strong>de</strong>rtigjarige oorlog<br />
(1618-1648), verloor in 1636 binnen een maand<br />
vier kin<strong>de</strong>ren aan <strong>de</strong> pest, maar bleef muziek<br />
componeren en publiceren en op zijn grote<br />
voorbeeld uit Amsterdam voortbouwen.<br />
Johann Sebastian Bach<br />
Ricercare a 6<br />
Het Ricercare is afkomstig uit het<br />
Musikalisches Opfer <strong>van</strong> Bach, een <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
lijfstukken <strong>van</strong> Frans Brüggen en het <strong>Orkest</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Achttien<strong>de</strong> <strong>Eeuw</strong>. Het ontstond na een<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> meest ge<strong>de</strong>nkwaardige ontmoetingen<br />
uit <strong>de</strong> muziekhistorie, namelijk die <strong>van</strong><br />
Johann Sebastian Bach en Fre<strong>de</strong>rik <strong>de</strong> Grote,<br />
<strong>de</strong> koning <strong>van</strong> Pruisen.<br />
Dat was in 1747, drie jaar voor Bachs dood. Het<br />
is misschien wel <strong>de</strong> best gedocumenteer<strong>de</strong><br />
gebeurtenis uit Bachs leven geweest en in ie<strong>de</strong>r<br />
geval een ultieme blijk <strong>van</strong> publieke erkenning.<br />
Want diverse kranten in Berlijn, Frankfurt,<br />
Hamburg, Leipzig en Mag<strong>de</strong>burg namen het<br />
officiële persbericht uit Potsdam <strong>van</strong> 11 mei<br />
over. Tij<strong>de</strong>ns dit bezoek improviseer<strong>de</strong> Bach<br />
op een <strong>van</strong> <strong>de</strong> fortepiano’s over een thema dat<br />
Fre<strong>de</strong>rik hem opgaf. Terug in Leipzig werkte<br />
hij die improvisatie uit tot het Musikalisches<br />
Opfer. Het zesstemmige Ricercare is <strong>de</strong> ‘fuga<br />
met zes obligate stemmen’ waarom <strong>de</strong> koning<br />
ook nog had gevraagd, maar waarover Bach<br />
thuis nog wil<strong>de</strong> na<strong>de</strong>nken en waarvoor hij een<br />
eigen thema gebruikte. Mozart bewerkte het<br />
Ricercare al en voer<strong>de</strong> het uit in Wenen. Hier<br />
horen we een bewerking <strong>van</strong> het Ricercare<br />
door Wim ten Have, <strong>de</strong> vroegere éminence<br />
grise en eerste altviolist <strong>van</strong> het <strong>Orkest</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Achttien<strong>de</strong> <strong>Eeuw</strong>.<br />
Louis Andriessen<br />
Saraban<strong>de</strong><br />
Hier maakt het programma moeiteloos<br />
een sprong vooruit in <strong>de</strong> tijd <strong>van</strong> ruim<br />
tweeënhalve eeuw, naar muziek <strong>van</strong> Louis<br />
Andriessen, een generatiegenoot en vriend<br />
voor het leven <strong>van</strong> Frans Brüggen. Bei<strong>de</strong>n<br />
5
Toelichting<br />
vochten tegen het in hun ogen uitgebluste<br />
Ne<strong>de</strong>rlandse muziekklimaat bij <strong>de</strong> meeste<br />
symfonieorkesten en voor een levendige<br />
ensemblecultuur.<br />
Louis Andriessen eer<strong>de</strong> Frans Brüggen met<br />
meer<strong>de</strong>re composities voor blokfluit, en <strong>de</strong>el<strong>de</strong><br />
met hem <strong>de</strong> opvatting dat muziek er vooral is<br />
om plezier te maken, of zoals Clau<strong>de</strong> Debussy<br />
het zei ‘pour faire plaisir’. Dat plezier kan<br />
volgens Andriessen <strong>van</strong> een zeer hoge or<strong>de</strong><br />
zijn, en zo een effectief bestrijdingsmid<strong>de</strong>l zijn<br />
tegen doodsangst of <strong>de</strong>pressiviteit. Een an<strong>de</strong>r<br />
belangrijk statement <strong>van</strong> Louis Andriessen in<br />
verband met dit programma met bewerkingen,<br />
arrangementen en hergebruik luidt: ‘Essentieel<br />
voor mijn manier <strong>van</strong> componeren is het besef<br />
dat muziek altijd over an<strong>de</strong>re muziek gaat.<br />
Dat heb ik natuurlijk <strong>van</strong> Stravinsky, die in<br />
veel opzichten mijn grote voorbeeld is.’ Hier<br />
horen we Saraban<strong>de</strong>, een langzaam <strong>de</strong>el uit<br />
... miserere…, een werk voor strijkkwartet uit<br />
2006-2007 <strong>van</strong> Louis Andriessen, geïnspireerd<br />
op <strong>de</strong> roman Melodien <strong>van</strong> <strong>de</strong> Duitse schrijver<br />
Helmuth Krausser. Daarin komen magische<br />
krachten <strong>van</strong> melodieën ter sprake, zoals het<br />
vermogen om te bekoren of te helen, zo vertelt<br />
Andriessen in zijn toelichting op het werk.<br />
Wolfgang Ama<strong>de</strong>us Mozart<br />
Divertimento voor blazers<br />
In tij<strong>de</strong>n <strong>van</strong> beperking toch muziek <strong>van</strong><br />
favoriete componist Wolfgang Ama<strong>de</strong>us<br />
Mozart uitvoeren door het <strong>Orkest</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Achttien<strong>de</strong> <strong>Eeuw</strong> verg<strong>de</strong> enige creativiteit.<br />
Aangezien <strong>de</strong> ongeveer zestig musici voor<br />
<strong>de</strong> gezamenlijke projecten <strong>van</strong> over <strong>de</strong> hele<br />
wereld wor<strong>de</strong>n ingevlogen was het motto<br />
nu: beperking <strong>van</strong> musici, lan<strong>de</strong>n en reizen.<br />
Vandaar <strong>de</strong> keuze voor het Divertimento in F<br />
voor blazers, dat uitvoerbaar is door alleen zes<br />
blazers uit Ne<strong>de</strong>rland. Mozart was twintig toen<br />
hij in Salzburg dit meesterlijk juweel op papier<br />
zette voor twee hobo’s, twee fagotten en twee<br />
hoorns. Een zonnig, speels en toch ook zangerig<br />
en dromerig stuk voor in <strong>de</strong> buitenlucht.<br />
Johannes Sebastian Bach / Frans<br />
Brüggen<br />
Gigue / Fluitconcert in D<br />
De laatste twee werken staan in het teken<br />
<strong>van</strong> hergebruik en bewerking. Frans Brüggen<br />
bewerkte <strong>de</strong> Gigue voor blokfluit en bracht<br />
met het Blokfluitconcert in D een eigen wens<br />
in vervulling, namelijk een concert voor<br />
blokfluit realiseren dat Bach vergeten was te<br />
componeren.<br />
De Gigue uit <strong>de</strong> Partita voor viool solo, een<br />
levendige springdans in Engelse stijl, wordt<br />
omsloten door twee gedichten <strong>van</strong> Anne<br />
<strong>Enquist</strong>. Voor het Blokfluitconcert voeg<strong>de</strong><br />
Brüggen twee <strong>de</strong>len uit Bachs cantates 49 en<br />
169 samen en maakt het met een <strong>de</strong>el uit een<br />
concert voor hobo of klavecimbel BWV 1053 tot<br />
één geheel. Zo ontstond een bewerking zoals<br />
Bach zelf die ook veelvuldig maakte. Daarbij<br />
han<strong>de</strong>l<strong>de</strong> Bach niet uit gemakzucht, maar uit<br />
kwaliteitsbesef. Hij wil<strong>de</strong> zijn vluchtige kunst<br />
6
Toelichting<br />
beschermen tegen vergetelheid. En Frans<br />
Brüggen creëer<strong>de</strong> met zijn bewerking een<br />
mooie aanwinst in het repertoire voor blokfluit,<br />
die nu <strong>de</strong> levendige afsluiting vormt <strong>van</strong> dit<br />
eerbetoon aan hemzelf en het Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
muziekleven.<br />
Tekst toelichting: Clemens Romijn<br />
7
Biografieën<br />
Componisten<br />
Samuel Scheidt<br />
Samuel Scheidt (1587 -<br />
1654) was een Duits<br />
organist en componist<br />
<strong>van</strong> vooral orgelmuziek.<br />
Samen met Schein en<br />
Schütz behoor<strong>de</strong> hij tot<br />
<strong>de</strong> belangrijkste Duitse<br />
componisten vóór Bach.<br />
Scheidt stu<strong>de</strong>er<strong>de</strong> bij<br />
Sweelinck in Amsterdam<br />
en werd in 1604 organist<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Moritzkirche in<br />
Halle. Belangrijke uitgaven<br />
<strong>van</strong> Scheidt zijn <strong>de</strong><br />
8<br />
achtstemmige Cantiones<br />
sacrae (1620), vier boeken<br />
Geistliche Concerten<br />
(1631/40) voor twee tot zes<br />
stemmen met continuo en<br />
zijn Tabulatura nova (drie<br />
<strong>de</strong>len, 1624). De Tabulatura<br />
vorm<strong>de</strong> <strong>de</strong> grondslag voor<br />
<strong>de</strong> latere Duitse liturgische<br />
orgelmuziek.<br />
Johann Sebastian<br />
Bach<br />
Johann Sebastian<br />
Bach (1685 - 1750) was<br />
afkomstig uit een oud<br />
muzikantengeslacht <strong>van</strong><br />
organisten, cantors en<br />
stadsmuzikanten. Als<br />
jongen leer<strong>de</strong> hij viool en<br />
orgel spelen en hij zong<br />
in het kerkkoor <strong>van</strong> zijn<br />
geboorteplaats Eisenach.<br />
Op negenjarige leeftijd<br />
verloor Bach zijn bei<strong>de</strong><br />
ou<strong>de</strong>rs en zijn oudste<br />
broer ontferm<strong>de</strong> zich over<br />
hem. Van hem leer<strong>de</strong> hij<br />
klavier spelen en op zijn<br />
zeventien<strong>de</strong> begon zijn<br />
leven als professional<br />
waarbij <strong>de</strong> aanstellingen<br />
elkaar in vrij snel tempo<br />
opvolg<strong>de</strong>n: Weimar, Arnstadt,<br />
Mühlhausen, Köthen en<br />
tenslotte Leipzig. Terwijl<br />
in Köthen <strong>de</strong> nadruk lag<br />
op <strong>de</strong> wereldlijke muziek,<br />
was Bach <strong>van</strong>af 1722 in<br />
Leipzig als cantor <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Thomaskirche gefocust op<br />
<strong>de</strong> kerkmuziek volgens <strong>de</strong><br />
Lutherse liturgie. De vele<br />
partituren die bewaard zijn<br />
gebleven vormen nog altijd<br />
een enorme inspiratie en<br />
<strong>de</strong>ze muziek is voor velen ‘<strong>de</strong><br />
maatstaf’.<br />
Louis Andriessen<br />
Louis Andriessen (1939)<br />
geldt als <strong>de</strong> invloedrijkste<br />
Ne<strong>de</strong>rlandse componist <strong>van</strong><br />
zijn generatie. Hij stu<strong>de</strong>er<strong>de</strong><br />
compositie bij zijn va<strong>de</strong>r,
Biografieën<br />
Hendrik Andriessen, bij<br />
Kees <strong>van</strong> Baaren aan het<br />
Koninklijk Conservatorium<br />
in Den Haag en bij Luciano<br />
Berio.<br />
foto: Marco Borggreve<br />
Andriessens oeuvre bestrijkt<br />
vrijwel alle muzikale<br />
genres. In zijn composities<br />
zijn invloe<strong>de</strong>n terug te<br />
horen <strong>van</strong> minimal musiccomponisten<br />
als Terry Riley<br />
en Steve Reich. Zelf noemt<br />
hij vooral Igor Stravinsky en<br />
Maurice Ravel als inspiratie.<br />
Hij componeer<strong>de</strong> on<strong>de</strong>r<br />
an<strong>de</strong>re voor De Volharding,<br />
violiste Monica Germino en<br />
zangeres Cristina Zavalloni.<br />
Met filmer Peter Greenaway<br />
werkte hij samen in een<br />
aantal spraakmaken<strong>de</strong><br />
producties. Andriessen won<br />
meer<strong>de</strong>re prijzen, zowel voor<br />
individuele composities als<br />
voor zijn gehele oeuvre. In<br />
1977 won hij <strong>de</strong> Matthijs<br />
Vermeulenprijs, in 2011<br />
<strong>de</strong> Grawemeyer Award<br />
en in 2016 werd hem <strong>de</strong><br />
Kravis Prize for New Music<br />
toegekend. In 2019 ontving<br />
hij een eredoctoraat <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Universiteit <strong>van</strong> Amsterdam.<br />
Wolfgang Ama<strong>de</strong>us<br />
Mozart<br />
Wolfgang Ama<strong>de</strong>us Mozart<br />
(1756 - 1791) werd <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
rebel <strong>van</strong> Salzburg <strong>de</strong> held<br />
<strong>van</strong> het klassieke Wenen.<br />
On<strong>de</strong>r <strong>de</strong> vleugels <strong>van</strong> zijn<br />
va<strong>de</strong>r Leopold reis<strong>de</strong> Mozart<br />
<strong>van</strong> zijn zes<strong>de</strong> tot zijn 23e<br />
jaar als componerend, vioolen<br />
pianospelend won<strong>de</strong>rkind<br />
Europa door, voor een groot<br />
<strong>de</strong>el samen met zijn ou<strong>de</strong>re<br />
zus Nannerl. In Salzburg<br />
was hij aan<strong>van</strong>kelijk als<br />
hofmusicus in dienst <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> aartsbisschop, maar<br />
in 1781 kwam het tot een<br />
breuk en Mozart vestig<strong>de</strong><br />
zich in Wenen als eerste<br />
zelfstandige musicus in <strong>de</strong><br />
geschie<strong>de</strong>nis. Daar werd hij<br />
beroemd en rijk maar gaf het<br />
geld te makkelijk uit, zodat<br />
hij toch altijd krap bij kas<br />
zat. Met zijn soloconcerten,<br />
zijn symfonieën, zijn opera’s<br />
en zijn kamermuziek wist<br />
hij twee soorten publiek te<br />
bedienen: het grote, niet<br />
speciaal on<strong>de</strong>rleg<strong>de</strong> publiek,<br />
en <strong>de</strong> ‘kenners’.<br />
9
Biografieën<br />
Uitvoeren<strong>de</strong>n<br />
<strong>Lucie</strong> <strong>Horsch</strong><br />
Blokfluit<br />
<strong>Lucie</strong> <strong>Horsch</strong> (1999) is <strong>de</strong><br />
kersverse winnaar <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Ne<strong>de</strong>rlandse Muziekprijs. In<br />
2009 verwierf ze nationale<br />
bekendheid met een tvoptre<strong>de</strong>n<br />
tij<strong>de</strong>ns het AVRO<br />
kin<strong>de</strong>rprinsengrachtconcert.<br />
Twee jaar later<br />
begon ze haar studie aan<br />
het Conservatorium <strong>van</strong><br />
Amsterdam bij Walter <strong>van</strong><br />
Hauwe. Daarnaast stu<strong>de</strong>er<strong>de</strong><br />
zij piano bij Jan Wijn.<br />
In 2013 werd <strong>Horsch</strong> na<br />
een live tv-optre<strong>de</strong>n bij De<br />
Avond <strong>van</strong> <strong>de</strong> Jonge Musicus<br />
verkozen om Ne<strong>de</strong>rland te<br />
vertegenwoordigen tij<strong>de</strong>ns<br />
<strong>de</strong> finale <strong>van</strong> Eurovision<br />
Young Musician in Keulen.<br />
Ook soleer<strong>de</strong> zij met het<br />
Ne<strong>de</strong>rlands Blazersensemble<br />
tij<strong>de</strong>ns het officiële afscheid<br />
<strong>van</strong> koningin Beatrix in Ahoy.<br />
In 2016 werd <strong>de</strong> prestigieuze<br />
Concertgebouw Young Talent<br />
Award aan haar uitgereikt.<br />
<strong>Lucie</strong> <strong>Horsch</strong> heeft een<br />
exclusief platencontract<br />
10<br />
bij Decca Classics. In 2016<br />
verscheen haar <strong>de</strong>buut-cd<br />
met werken <strong>van</strong> Vivaldi.<br />
Voor <strong>de</strong>ze opname ontving<br />
<strong>Horsch</strong> <strong>de</strong> Edison Klassiek<br />
in <strong>de</strong> categorie ‘Het <strong>de</strong>buut’.<br />
In februari 2019 verscheen<br />
haar twee<strong>de</strong> album,<br />
getiteld Baroque Journey,<br />
opgenomen in samenwerking<br />
met <strong>de</strong> Franse luitist Thomas<br />
Dunford en <strong>de</strong> Aca<strong>de</strong>my of<br />
Ancient Music. Dit album<br />
werd bekroond met een Opus<br />
Klassik Award.<br />
<strong>Lucie</strong> <strong>Horsch</strong> werkte samen<br />
met on<strong>de</strong>r meer het <strong>Orkest</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Achttien<strong>de</strong> <strong>Eeuw</strong>,<br />
Ensemble Ludwig, B’Rock<br />
Orchestra, het Resi<strong>de</strong>ntie<br />
<strong>Orkest</strong>, het Gel<strong>de</strong>rs <strong>Orkest</strong><br />
en het Concertgebouworkest<br />
on<strong>de</strong>r leiding <strong>van</strong> Ton<br />
Koopman. Ook trad ze<br />
foto: Dana <strong>van</strong> Leeuwen<br />
op met het Los Angeles<br />
Chamber Orchestra en <strong>de</strong><br />
Hongkong Philharmonic<br />
Orchestra. <strong>Horsch</strong> was<br />
te horen op het Holland<br />
Festival, het Festival Ou<strong>de</strong><br />
Muziek, het Internationaal<br />
Kamermuziek Festival<br />
Utrecht, het Grachtenfestival<br />
in Amsterdam, het Budapest<br />
Spring Festival, <strong>de</strong> Festspiele<br />
Mecklenburg Vorpommern<br />
en het Hindsgavl Festival<br />
in Denemarken. In 2019<br />
speel<strong>de</strong> <strong>Horsch</strong> <strong>de</strong> première<br />
<strong>van</strong> het stuk Zeng voor<br />
blokfluit, slagwerk en<br />
strijkersensemble <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Finse componiste Lotta<br />
Wennäkoski. Ook werkte<br />
ze samen met componisten<br />
als Louis Andriessen en<br />
Erkki-Sven Tüür. In het<br />
aankomen<strong>de</strong> seizoen zal<br />
<strong>Horsch</strong> samen met Thomas
Biografieën<br />
Dunford een concerttournee<br />
maken door Japan.<br />
<strong>Horsch</strong> speelt op blokfluiten<br />
gebouwd door Seiji Hirao,<br />
Fre<strong>de</strong>rick Morgan, Stephan<br />
Blezinger en Jacqueline<br />
Sorel, me<strong>de</strong> dankzij <strong>de</strong> steun<br />
<strong>van</strong> het Prins Bernhard<br />
Cultuurfonds.<br />
<strong>Anna</strong> <strong>Enquist</strong><br />
Dichter<br />
foto: Bert Nienhuis<br />
Als dichteres is <strong>Anna</strong><br />
<strong>Enquist</strong> (1945) een<br />
laatbloeier. Ze had<br />
eerst een carrière als<br />
pianiste, psycholoogpsychotherapeut<br />
en<br />
psycho-analytica. Haar<br />
eerste bun<strong>de</strong>l poëzie kwam<br />
in 1991 – ze was toen 46<br />
jaar.<br />
<strong>Enquist</strong> werd meteen een<br />
populaire dichter, en ook<br />
haar romans wer<strong>de</strong>n keer<br />
op keer herdrukt. Voor haar<br />
staat <strong>de</strong> muziek centraal en<br />
een groot aantal gedichten<br />
is direct naar aanleiding<br />
<strong>van</strong> strijkwartetten of<br />
pianostukken geschreven.<br />
Haar autobiografische<br />
gedichten cirkelen steeds<br />
om <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> thema’s:<br />
moe<strong>de</strong>rschap, muziek<br />
en psychologie. Onlangs<br />
verscheen haar negen<strong>de</strong><br />
dichtbun<strong>de</strong>l, Berichten <strong>van</strong><br />
het front. In <strong>de</strong> herfst <strong>van</strong><br />
dit jaar zal een verzameling<br />
essays en artikelen,<br />
Tegenwind, uitkomen.<br />
<strong>Orkest</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Achttien<strong>de</strong> <strong>Eeuw</strong><br />
Het <strong>Orkest</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Achttien<strong>de</strong> <strong>Eeuw</strong> werd in<br />
1981 door Frans Brüggen,<br />
Lucy <strong>van</strong> Dael en een aantal<br />
vrien<strong>de</strong>n opgericht. Het<br />
orkest bestaat uit circa<br />
55 le<strong>de</strong>n uit <strong>de</strong> gehele<br />
wereld, 20 nationaliteiten.<br />
Zevenmaal per jaar komt<br />
het orkest bijeen voor<br />
internationale tournees.<br />
De musici, individueel<br />
bekend als specialisten op<br />
het gebied <strong>van</strong> <strong>de</strong> achttien<strong>de</strong><br />
en vroeg negentien<strong>de</strong>eeuwse<br />
muziek, spelen op<br />
authentieke instrumenten<br />
of kopieën. Het uitgebrei<strong>de</strong><br />
repertoire met werken<br />
<strong>van</strong> on<strong>de</strong>r meer Purcell,<br />
Bach, Rameau, Haydn,<br />
Mozart, Beethoven,<br />
Schubert, Men<strong>de</strong>lssohn en<br />
Chopin werd aan<strong>van</strong>kelijk<br />
uitgebracht op cd door<br />
Philips Classics, nu op<br />
Glossa/The Grand Tour. Veel<br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong>ze opnamen kregen<br />
internationale prijzen.<br />
In augustus 2014 moest<br />
het orkest afscheid nemen<br />
<strong>van</strong> Frans Brüggen. Door<br />
zijn overlij<strong>de</strong>n kwam<br />
aan <strong>de</strong> samenwerking<br />
met het orkest en zijn<br />
Founding Father een<br />
ein<strong>de</strong>. De orkestle<strong>de</strong>n<br />
hebben besloten om <strong>de</strong><br />
traditie <strong>van</strong> zeven tournees<br />
per jaar te continueren<br />
met gastdirigenten en<br />
gastsolisten.<br />
11
Biografieën<br />
Eerste viool<br />
Sayuri Yamagata<br />
(concertmeester Bach)<br />
Sophie We<strong>de</strong>ll<br />
(concertmeester Andriessen,<br />
Ricercare a 6)<br />
Franc Polman<br />
Annelies <strong>van</strong> <strong>de</strong>r Vegt<br />
Twee<strong>de</strong> viool<br />
Marinet Troost<br />
Matthea <strong>de</strong> Muynck<br />
Heleen Hulst (Ricercare a 6,<br />
Andriessen)<br />
Kees Koelmans<br />
12<br />
Altviool<br />
Yoshiko Morita<br />
Marten Boeken<br />
Cello<br />
Albert Brüggen<br />
E<strong>van</strong> Buttar<br />
Contrabas<br />
Margaret Urquhart<br />
Hobo<br />
Frank <strong>de</strong> Bruine<br />
Alaybe Leslie<br />
foto: Dirk Rietveld<br />
Fagot<br />
Hugo Rodrigues Arteaga<br />
Bernat Gili<br />
Hoorn<br />
Stefan Blonk<br />
Antonia Riezu<br />
Klavecimbel en orgel<br />
Pieter-Jan Bel<strong>de</strong>r
Verwacht<br />
Het Requiem <strong>van</strong> Mozart<br />
<strong>Orkest</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> Achttien<strong>de</strong><br />
<strong>Eeuw</strong> + Cappella<br />
Amsterdam<br />
Serie <strong>Orkest</strong> <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> Achttien<strong>de</strong><br />
<strong>Eeuw</strong><br />
Wo 21 okt <strong>2020</strong><br />
Grote Zaal<br />
18.<strong>30</strong> + 21.00 uur<br />
Na een heftige perio<strong>de</strong> met veel verdriet brengt het <strong>Orkest</strong><br />
<strong>van</strong> <strong>de</strong> Achttien<strong>de</strong> <strong>Eeuw</strong> samen met Cappella Amsterdam<br />
inkeer en bezinning met het Requiem <strong>van</strong> Mozart. Dit<br />
meesterwerk spreekt al vele jaren tot <strong>de</strong> verbeelding.<br />
Ernstig ziek door slechte voeding, werkdruk en geldzorgen<br />
overleed Mozart voordat hij zijn Requiem kon voltooien.<br />
Het werk is een <strong>van</strong> Mozarts meest aangrijpen<strong>de</strong> werken,<br />
dat <strong>de</strong> luisteraar telkens weer recht in het hart treft.<br />
Mozart schreef dit Requiem in opdracht <strong>van</strong> <strong>de</strong> Oostenrijkse<br />
graaf Walsegg, die hem hiervoor een aanbetaling <strong>de</strong>ed. Na<br />
zijn dood kon Mozarts weduwe Constanze dat bedrag niet<br />
terugbetalen; zij vroeg daarom een leerling, Franz Süssmayr,<br />
om het te voltooien. Sindsdien hebben verschillen<strong>de</strong><br />
componisten een poging gedaan om het werk op Mozarts<br />
niveau te voltooien, met wisselend succes.<br />
Programma: Wolfgang Ama<strong>de</strong>us Mozart Requiem<br />
Wolfgang Ama<strong>de</strong>us Mozart<br />
portret in 1783 geschil<strong>de</strong>rd door<br />
Joseph Hickel<br />
13
Verwacht<br />
do 17 sep / 20.15 uur<br />
End and beginning<br />
Tomoko Mukaiyama<br />
zo 27 sep / 21.00 uur<br />
Koerdische troost<br />
Aynur<br />
za 5 sep / 18.<strong>30</strong> + 21.<strong>30</strong> uur<br />
Het hemelse leven<br />
Barbara Hannigan +<br />
Camerata RCO o.l.v. Rolf<br />
Verbeek<br />
do 10 sep / 18.<strong>30</strong> + 21.00 uur<br />
Lux in tenebris – licht in <strong>de</strong><br />
duisternis<br />
Ne<strong>de</strong>rlands Kamerkoor<br />
vr 11 sep / 17.00 + 21.00 uur<br />
Das Lied von <strong>de</strong>r Er<strong>de</strong><br />
Het Collectief<br />
za 12 sep / 18.<strong>30</strong> + 21.00 uur<br />
Sjostakovitsj & Mozart<br />
Danish String Quartet<br />
zo 13 sep / 13.<strong>30</strong> + 16.00 uur<br />
Kleine Zaal<br />
The Art of Rhythm<br />
Nieuw Amsterdams Peil<br />
zo 13 sep / 21.00 uur<br />
Yuri Honing Acoustic<br />
Quartet<br />
Bluebeard<br />
wo 16 sep / 20.15 uur<br />
Quatuor pour la fin du temps<br />
Storioni Trio + Jörg<br />
Widmann<br />
vr 18 sep / 20.<strong>30</strong> uur<br />
Hol<strong>de</strong>n & Zimpel<br />
The Rest is Noise<br />
za 19 sep / 20.<strong>30</strong> uur<br />
Bimhuis<br />
Theo Loevendie 90<br />
The Wellingtonians +<br />
Swinging Strings + Wolter<br />
Wierbos<br />
wo 23 sep / 20.15 uur<br />
Landru<br />
Het Banket, I SOLISTI en<br />
Vlaams Radiokoor<br />
do 24 sep / 18.<strong>30</strong> + 21.00 uur<br />
Tussenruimte<br />
Asko|Schönberg + Bas<br />
Wiegers<br />
vr 25 sep / 18.<strong>30</strong> + 21.00 uur<br />
Een achtbaan <strong>van</strong> emoties<br />
Mariam Batsashvili<br />
za 26 sep / 20.15 uur<br />
Faust (1926) met muziek<br />
<strong>van</strong> Willem Breuker<br />
Ensemble Klang<br />
zo 27 sep / 15.00 uur<br />
Wat is het geheim <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
cello? (8+)<br />
Ella <strong>van</strong> Poucke<br />
SoundLAB Workshop<br />
Maak je eigen muziek met <strong>de</strong><br />
won<strong>de</strong>rlijkste instrumenten.<br />
Voor kin<strong>de</strong>ren (7+) met<br />
volwassenen. Elke zondag,<br />
13.00 uur in <strong>de</strong> Atriumzaal.<br />
Kaartjes via muziekgebouw.nl.<br />
WannaSwing<br />
Op <strong>de</strong> ka<strong>de</strong> voor het<br />
Muziekgebouw staat <strong>de</strong><br />
interactieve muziekinstallatie<br />
WannaSwing <strong>van</strong> theatermaakster<br />
Caecilia Thunissen<br />
en scenograaf Jan Boiten. Acht<br />
schommels sturen composities<br />
aan <strong>van</strong> he<strong>de</strong>ndaagse<br />
componisten als Joey Roukens,<br />
Mayke Nas en Rob Zuidam.<br />
Zie voor meer informatie<br />
muziekgebouw.nl/wannaswing<br />
Huil <strong>van</strong> <strong>de</strong> Wolff<br />
Elke 22e <strong>van</strong> <strong>de</strong> maand<br />
klinkt om 20.00 uur het<br />
geluidsmonument Huil <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
Wolff <strong>van</strong> Martijn Padding ter<br />
herinnering aan oprichter <strong>van</strong><br />
het Muziekgebouw Jan Wolff<br />
(1941 - 2012). Zie voor meer<br />
informatie muziekgebouw. nl/<br />
huil<strong>van</strong><strong>de</strong>wolfff<br />
Geheimtips<br />
Bijzon<strong>de</strong>re concerten<br />
die je niet mag missen<br />
14
Foto: Erik <strong>van</strong> Gurp<br />
4’33 grand café<br />
Kom voor het concert eten in<br />
4’33 Grand café. Reserveren:<br />
020 788 2090 of 433grandcafe.nl.<br />
Bij <strong>de</strong> prijs inbegrepen<br />
Reserveringskosten zijn bij <strong>de</strong><br />
kaartprijs inbegrepen.<br />
Ook een drankje, tenzij an<strong>de</strong>rs<br />
vermeld op uw concertkaartje.<br />
Het drankje serveren wij vooraf óf<br />
na afloop <strong>van</strong> het concert.<br />
Rondom het concert<br />
- Na aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> het concert heeft<br />
u geen toegang meer tot <strong>de</strong> zaal.<br />
- Zet uw mobiele telefoon uit voor<br />
aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> het concert.<br />
- Het maken <strong>van</strong> beeld- of geluidsopnamen<br />
in <strong>de</strong> zaal alleen met<br />
schriftelijke toestemming.<br />
- Algemene Bezoekersvoorwaar<strong>de</strong>n<br />
zijn na te lezen op muziekgebouw.nl<br />
Steun het Muziekgebouw<br />
Inkomsten uit kaartverkoop <strong>de</strong>kken<br />
ten <strong>de</strong>le onze kosten. Word vriend<br />
of doneer: met uw extra steun<br />
kunnen we concerten op het<br />
hoogste niveau blijven organiseren.<br />
Meer informatie:<br />
muziekgebouw.nl/steunons<br />
Op <strong>de</strong> hoogte blijven?<br />
Blijf op <strong>de</strong> hoogte <strong>van</strong> nieuw geboekte<br />
concerten of an<strong>de</strong>r nieuws.<br />
Volg ons via onze e-nieuwsbrief<br />
(aanmel<strong>de</strong>n op muziekgebouw.nl),<br />
Facebook, Twitter of Instagram.<br />
Dank!<br />
Wij kunnen niet zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> steun <strong>van</strong><br />
onze vaste subsidiënten en Vrien<strong>de</strong>n<br />
<strong>van</strong> het Muziekgebouw. Wij zijn hen<br />
daarvoor zeer erkentelijk.<br />
Druk binnenwerk<br />
15