VVP SPECIAL duurzaamheid&innovatie2

75 JAAR HÉT PLATFORM VOOR DE FINANCIEEL ADVISEUR 

VVPRUIM 

JAARGANG 77 • EXTRA EDITIE • OKTOBER 2020 

Verbreding 

van advies 

Special Duurzaamheid & Innovatie

COLOFON 

VVP, Kennis- en inspiratiemagazine 

voor financieel adviseurs 

Uitgave van VVP Nederland 

Zevenenzeventigste jaargang 

nhoud 

uitgever en hoofdredacteur 

Willem Vreeswijk 06-10630149, 

willem@vvponline.nl 

(eind)redacteur 

Toon Berendsen 06-12907930, 

toon@vvponline.nl 

persberichten, reacties, ideeën 

redactie@vvponline.nl 

redactie-adres 

Wapendragervlinder 29, 3544 DK Utrecht 

5 

Rondetafel Duurzaamheid 

Relevantie bepaalt succes 

12 

Boy Slijp 

Duurzaamheid is mainstream 

senior accountmanager/traffic 

Arjan Cornelisse, 06-10628564, 

arjan@vvponline.nl 

ABONNEMENTENSERVICE 

vvp@vvponline.nl 

website www.vvponline.nl 

SPECIAL DUURZAAMHEID & INNOVATIE 

Deze special verschijnt in een oplagen van 

6.000 exemplaren en is tot stand gekomen 

in samenwerking met a.s.r., Bureau DFO, 

Duurzaamheidsprofiel.nl, Faster Forward, 

Figlo, Florius, Nationale Hypotheekbond, 

Nationale-Nederlanden, Obvion, Scildon, 

Verzekeringsanalyse, Vista, VKG en Voogd 

& Voogd en wordt tevens uitgebracht als 

e-zine. 

30 

Paul Burger 

Verzekerd van een 

betere wereld 

34 

Ivo Valkenburg 

Innovaties in duurzaamheid 

NABESTELLINGEN 

Arjan Cornelisse, arjan@vvponline.nl 

COPYRIGHT 

VVP Nederland, 2020 

vormgeving/prepress 

Peter Beemsterboer, Beemsfoto 

druk 

Veldhuis Media BV, Raalte. Deze uitgave is 

gedrukt op FSC-papier 

ISSN: 1388-2724 

2 | VVP SPECIAL OKTOBER 2020 

48 

Hendrik Schakel 

Het nieuwe normaal 

52 

Amba Zeggen 

Concrete lessen 

voor financials

DUURZAAMHEID & VOORWOORD 

INNOVATIE 

Breder perspectief 

18 

Sébastien Wulms 

Samenwerking is cruciaal 

De financieel adviseur staat midden in de samenleving. Ongetwijfeld 

heeft de coronacrisis nog duidelijker gemaakt hoe kwetsbaar 

die samenleving is. Juist een onafhankelijk adviseur, die zo dicht bij 

mensen en bedrijven staat, heeft dit de afgelopen maanden diep 

doorleefd. Heel veel adviseurs hadden het drukker dan ooit. Ondanks 

de gedwongen afstand, waren adviseurs zelden dichterbij hun klant. Zij 

stonden klaar voor mensen en bedrijven in nood. Het vak van financieel adviseur 

behoort absoluut tot de vitale beroepen in de samenleving. 

De coronacrisis heeft niet alleen duidelijk gemaakt hoe kwetsbaar de mens is, 

hoe kwetsbaar onze economie, hoe fragiel de toekomst van een onderneming 

is, maar leerde ons ook dat duurzaamheid en innovatie van immens belang zijn 

een samenleving te bouwen waar we ook in de nabije toekomst in kunnen leven 

en ondernemen. Steeds meer mensen begrijpen dat een leefbare aarde 

noodzakelijk is om komende crises te voorkomen of het hoofd te bieden. 

We staan gezamenlijk voor de uitdaging antwoorden te vinden op grote vragen 

als: hoe willen we met elkaar omgaan, welke samenleving wensen wij, welke 

economie past hierbij en welke rol speelt de financiële (advies)sector hierin? 

42 

Richard Meinders 

Hoe duurzaam is 

jouw advies? 

58 

Hubrien Meijaard 

Niets doen geen optie 

Financieel adviseurs kunnen een belangrijke rol spelen in de verduurzaming 

van de samenleving. Dat begint zoals met alles bij jezelf. Hoe belangrijk vind je 

duurzaamheid? Duurzaamheid heeft overigens niets met soberheid te maken. 

Duurzaam eten is lekker, duurzame kleding is mooi, duurzame energie werkt 

uitstekend en een meer groene reisbestemming is puur genieten. Ga eens na 

hoe je medewerkers hierover denken. Misschien kun je wel komen tot een gezamenlijke 

passie/missie, wat het werken (nog) leuker en zinvoller maakt. 

Vervolgens kun je je uiteraard specialiseren om adviezen te geven aan particulieren 

en bedrijven om te innoveren en te verduurzamen. Dit betekent voor adviseurs 

een uitgelezen mogelijkheid om het advies te verbreden en klanten beter 

van dienst te zijn, volledig passend bij de uitdagingen van deze tijd. En reken 

maar dat veel meer klanten hiervoor open staan dan voor de coronacrisis. Duurzaamheid 

en innovatie brengen financieel advies in een breder perspectief. 

Deze bewaareditie, die aangeboden wordt aan alle financieel adviseurs in Nederland, 

biedt interessante invalshoeken, direct toepasbare tips, inzichten en 

inspiratie op het gebied van duurzaamheid en innovatie. Deze VVP Special is 

mede mogelijk gemaakt door: a.s.r., Bureau DFO, Duurzaamheidsprofiel.nl, Faster 

Forward, Figlo, Florius, Nationale Hypotheekbond, Nationale-Nederlanden, 

Obvion, Scildon, de Verzekeringsanalyse, Vista, VKG en Voogd & Voogd. 

Heel veel leesplezier. n 

WILLEM VREESWIJK 

HOOFDREDACTEUR / willem@vvponline.nl 

SPECIAL OKTOBER 2020 VVP | 3

DUURZAAMHEID & INNOVATIE 

Beleving en 

relevantie bepalen 

succes duurzame 

ontwikkeling 

DE CORONACRISIS HEEFT DE SAMENLEVING EEN DUURZAME GROEISPURT BEZORGD. 

THUISWERKEN IS ‘HERE TO STAY’, DIGITALISERING STAAT OP EEN HOGER PLAN EN WE 

HEBBEN TIJD OM ONZE WONINGEN ENERGIEZUINIGER TE MAKEN. DE TAFELGASTEN - 

VIA MS TEAMS - BEWANDELDEN AL VEEL EERDER HET DUURZAME PAD EN WILLEN NU 

DOORPAKKEN. HOE NEMEN ZIJ DE (ONAFHANKELIJK) FINANCIEEL ADVISEUR IN HUN 

VERHAAL MEE? WAT KAN DE ADVISEUR ZIJN OF HAAR KLANTEN BIEDEN? VVP SPRAK 

MET PETER DIJKS (CHIEF COMMERCIAL OFFICER OBVION), ARJAN NOLLEN (DIRECTEUR 

MARKETING & VERKOOP ZAKELIJK SCHADE NATIONALE-NEDERLANDEN) EN BOUDEWIJN 

VAN UDEN (DIRECTEUR CORPORATE COMMUNICATIE A.S.R). 

TEKST MARTIN NEYT 



‘We kunnen een duurzame 

samenleving nastreven, 

maar dat gaat alleen 

als we dat samen met 

adviseurs doen’ 

Thuiswerken wint al jaren aan populariteit, 

volgens het CBS verruilden vorig jaar 3,3 miljoen 

Nederlanders regelmatig hun kantoorplek 

voor de keukentafel. De voorbije maanden 

is thuiswerken echter de standaard geworden 

voor iedereen die in de eigen omgeving 

vooruit kan met een laptop en een internetverbinding. 

We gaan ook niet meer terug naar het ‘oude normaal’, 

stellen de deelnemers aan het rondetafelgesprek 

over duurzaamheid en innovatie. De coronacrisis heeft 

immers laten zien dat de wereld gewoon doordraait als 

we niet continu in auto, trein en vliegtuig stappen. 

“Onlangs hebben we samen met andere bedrijven 

het Green Recovery Statement van MVO Nederland 

ondertekend”, zegt Boudewijn van Uden van a.s.r. 

“Uiteindelijk herstelt de economie zich, maar dat willen 

wij met elkaar dan wel op een toekomstbestendige 

wijze. Ook al blijft thuiswerken voor veel mensen het 

uitgangspunt, het behelst veel meer dan alleen de laptop 

openklappen. Wij willen bijvoorbeeld met ons a.s.r. 

Vitality-programma bijdragen aan de gezondheid van 

mensen. Sporten, voldoende rust, in goede gezondheid 

blijven werken en aandacht hebben voor elkaar, ook dat 

is een vorm van duurzaamheid, leidend tot duurzame 

inzetbaarheid.” 

Peter Dijks van Obvion Hypotheken zag de afgelopen 

periode een verandering in het consumentengedrag 

ontstaan. Klanten gebruiken de tijd die ze uitsparen 

met thuiswerken om hun hypotheek onder de loep 

nemen. Dat resulteert onder andere in aanvragen voor 

ophoging van de hypotheek. “Mensen vinden dit een 

ideale periode om hun woning toekomstbestendig te 

verbouwen. Ze voeren vaak meteen duurzame verbeteringen 

door.” 

De uitkomst van een recent uitgevoerde enquête 

van Nationale-Nederlanden onder bijna vijfhonderd 

Nederlanders sluit aan bij deze trend. Ongeveer een 

kwart van de ondervraagden geeft aan, dat duurzaamheid 

inmiddels een nog belangrijkere rol vervult. “Bewuster 

leven heeft voor deze groep tijdens de coronacrisis 

extra prioriteit gekregen”, zo verduidelijkt Arjan 

Nollen van Nationale-Nederlanden de uitkomst. “Het 

thema leeft, dit is een goed moment om er concrete acties 

aan te hangen.” 

DE DIGITALE ADVISEUR 

De ICT-ontwikkeling van bedrijven en instellingen 

schakelde tijdens de coronacrisis twee tandjes hoger. 

Iedereen moest plotseling zijn systemen in gereedheid 

brengen om massaal thuiswerken mogelijk te maken 

en dat lukte wonderwel. Maar thuiswerken vergt ook 

veel van medewerkers. Waar de één zich als een vis in 

het water voelt, stuit de ander op praktische problemen. 

Daarnaast hechten bepaalde beroepsgroepen, zoals (onafhankelijk) 

financieel adviseurs, zeer aan persoonlijk 

contact met klanten. 

Het klinkt de discussiepartners bekend in de oren. 

Het klantcontact verliep in de eerste weken digitaal, 

daarna gingen bijvoorbeeld buitendienstmedewerkers 

- volgens de RIVM-regels - weer op pad. En de financieel 

adviseur komt dan wellicht zelf iets minder bij klanten, 

omgekeerd is dat niet het geval. Peter Dijks: “Tot mijn 

verbazing vertelde de eigenaar van een groot advieskantoor 

dat klanten al snel weer bij ze aan tafel zaten.” 

Persoonlijk contact blijft volgens de gespreksdeelnemers 

altijd de kracht van de adviseur, maar de verhouding 

tussen IRL (in real life) en digitaal verandert. 

“Misschien wordt het vijftig-vijftig of veertig-zestig”, zo 

geeft Boudewijn van Uden als optie, “maar er is hoe dan 

ook een verschuiving waarneembaar. De adviseur is natuurlijk 

gaandeweg ook steeds digitaler gaan werken.” 

Arjan Nollen ziet dit beeld terug in de groeiende 

deelname van adviseurs bij webinars en andere digitale 

sessies. Vierhonderd aanmeldingen zijn gebruikelijk, 

maar voor de webinar over de laatste verbeteringen in 

de digitale NN-omgeving voor adviseurs, schreven zich 

zevenhonderd adviseurs in Zijn twee collega’s hebben 

dezelfde ervaringen. “Webinars zijn laagdrempelig en 

je leert veel in een relatief kort tijdsbestek. Dat spreekt 

mensen aan.” 

WEG VAN PRODUCTEN 

De online trainingen van de verzekeraars richten zich 

op het creëren van bewustwording bij de klanten van 

het intermediair. Natuurlijk wordt er kennis over alle relevante 

besparende methoden gedeeld, maar de vraag 

hoe je de klant warm laat lopen voor duurzame verbetering 

van woning, bedrijfspand, mobiliteit en algehele 

bedrijfscultuur, is minstens zo belangrijk. Er zijn zeker 

intermediairs die zich daar al mee onderscheiden, waarbij 

diensten als HCS worden ingezet om werkgevers te 

helpen bij het zo fit mogelijk houden van hun medewer- 

6 | VVP SPECIAL OKTOBER 2020


kers. Maar er is ook een groep die het onderwerp volgens 

de discussianten vooralsnog links laat liggen. 

“De adviseur en klant moeten het nut van de investering 

inzien”, reageert Dijks. “Hoe maak je hem of haar 

deelgenoot van jouw verhaal? Blijf in eerste instantie 

weg van allerlei producten die je aan duurzaamheid 

kunt hangen. Een woningkoper wil een fijn huis, geen 

hypotheek. Vervolgens wil hij of zij een mooi interieur. 

Het draait dus allemaal om prettig en comfortabel leven, 

daar moet duurzaamheid bij aansluiten. Je investeert 

in jezelf met duurzame aanpassingen, dat is de 

boodschap die een financieel adviseur kan uitdragen.” 

ONMISBARE SCHAKEL 

Veel valt of staat met helder inzicht, voegen de andere 

tafelgasten toe. Financieel adviseurs hebben prima rekentools 

in handen om te laten zien dat zonnepanelen, 

isolatie, HR++-glas en andere maatregelen renderen. 

Aanbieders geven ook rentevoordeel als consumenten 

hun woning aantoonbaar naar een hoger energielabel 

tillen. Plus, de maatschappelijke mindset verandert. Bedrijven 

voeren steeds vaker een duurzaam beleid, wat 

ze ook graag uitdragen, en de consument adopteert 

deze houding geleidelijk. 

De gespreksdeelnemers ervaren het om zich heen, 

zodra een collega een duurzaam bedrijfsinitiatief voorstelt, 

wordt dat met enthousiasme opgepakt. Peter 

Dijks: “Je kunt heel concreet iets doen. Denk aan het 

aanvragen van laadpalen bij het bedrijfspand en het 

Peter Dijks: ‘Je investeert in 

jezelf met duurzame 

aanpassingen in je huis.” 

inzamelen van koffieresidu, waarop champignons worden 

gekweekt. We zien ook steeds meer allianties tussen 

bedrijven ontstaan, zoals samenwerking met energiemaatschappijen. 

Het zoeken van dwarsverbanden in 

de keten heeft de toekomst.” 

De financieel adviseur is naar inzicht van de verzekeraars 

en hypotheekverstrekkers een onmisbare schakel 

in die keten. “We kunnen een duurzame samenleving 

nastreven, maar dat gaat alleen als we dat samen 

met adviseurs doen. Zij kennen de klant en bouwen een 

lange-termijnrelatie op, wat trouwens ook duurzaamheid 

is. Wij bieden praktische tools over onze producten 

en diensten aan in de vorm van e-learnings en paneldiscussies.” 

GEÏNTEGREERD 

Verloopt verduurzaming snel genoeg? Ja en nee. Het 

gaat nooit snel genoeg, zeggen de gesprekspartners, 

maar kijk eens wat er de afgelopen tien, vijftien jaar alleen 

al op zakelijk gebied is bereikt. Was duurzaamheid 

destijds nog een zaak van koplopers, inmiddels hebben 



van business and sustainability naar sustainable business, 

dat zegt iets over de omslag die er gemaakt is.” 

Een niet-duurzaam financieel advies behoort op een 

gegeven moment dan ook niet meer tot de mogelijkheden, 

vult Nollen aan. “De klant vraagt zich steeds vaker 

af hoe hij duurzaam kan leven en werken. Een financieel 

adviseur die daarbij kan ondersteunen, heeft de toekomst.” 

Arjan Nollen: ‘Goed moment 

voor concrete acties.’ 

talloze middelgrote en grote bedrijven oog voor maatschappelijk 

verantwoord ondernemen. Ze doen schadelijke 

beleggingen en investeringen in de ban, verduurzamen 

bedrijfsvestigingen en wagenparken, kijken kritisch 

naar leveranciers en besteden aandacht aan de gezondheid 

van hun personeel. 

“Duurzaamheid wordt meer en meer geïntegreerd 

in de dagelijkse gang van zaken”, antwoordt Van Uden. 

“Het gaat van producten en diensten en management 

tot HR-beleid en van elektrisch rijden tot een gasloos 

bedrijfspand. We zijn zelf steeds meer aan het migreren 

AS A SERVICE 

Aan duurzame innovaties ontbrak het de afgelopen jaren 

niet. Bedrijven zochten naar slimme circulaire oplossingen 

en er ontstond zelfs een ‘madaster’, een kadaster 

voor hergebruik van materialen afkomstig van 

gebouwen. Bezit verloor terrein aan gebruik, wat resulteerde 

in de deeleconomie en het leasen van materialen 

en toepassingen. 

Peter Dijks wijst onder andere op de vooruitstrevende 

aanpak van Still met zijn recyclebare heftrucks, Philips 

Lighting, asset management en de ontwikkeling 

van ‘as a service’ en ‘pay per use’. “Met name de jonge 

generaties zijn al gewend aan het betalen voor gebruik 

van een product of dienst. Het gaat ze om toegang, niet 

om het hebben van artikelen. Deze trend begon ooit 

met kopieerapparaten en koffiemachines en is nu doorgetrokken 

naar onder meer mobiliteit en verlichting.” 

Duurzaamheid stoelt op beleving, stelt Arjan Nollen, 

alleen op die manier ontstaat er maatschappelijke 

acceptatie. “Het moet dichtbij mensen staan. Neem het 

nieuwe hypotheeklabel Woonnu.nl van Nationale-Nederlanden. 

Daar wordt een klant volledig ontzorgd bij 

het verduurzamen van het eigen huis! Op het moment 

dat je beleving weet toe te voegen, heb je bestaansrecht.” 

Boudewijn van Uden voegt daar een tweede ingrediënt 

aan toe: relevantie. “Je moet als bedrijf diensten 

aanbieden die aansluiten bij de duurzame behoefte. 

Verantwoorde beleggingsproducten en groene hypotheken 

zijn daar voorbeelden van, maar ook diensten 

die op gedrag zijn gericht.” 

In dat verband is de platformgedachte interessant, 

vindt Nollen. Hoe houd je nieuwe concepten betaalbaar 

en verzekerbaar? “Gedragsbeïnvloeding speelt een belangrijke 

rol en ik denk dat we gezamenlijk tot vernieuwende 

én betaalbare oplossingen kunnen komen.” 

De verzekering zelf leent zich naar mening van de 

drie gesprekspartners minder goed voor pay per use. 

“Solidariteit is de kurk waarop verzekeringen drijven. Je 

kunt ze dus niet zonder meer volledig gebruiksafhankelijk 

maken.” 

TE BESCHEIDEN 

Natuurlijk valt er nog een wereld te winnen op duurzaamheidsgebied. 

Zo kunnen subsidieregels voor duur- 



zame investeringen worden vereenvoudigd, want nu 

hanteert elke gemeente zijn eigen voorwaarden, meldt 

Peter Dijks. Ook zouden duurzaamheidsleningen makkelijker 

kunnen worden verstrekt. 

Als de verzekeraars de hand in eigen boezem steken: 

er mag beter worden gecommuniceerd. Nollen: 

“We zijn eigenlijk te bescheiden. Duurzaamheid staat al 

heel lang op onze agenda, we mogen er best wat meer 

over communiceren, dat is ook van belang voor ons 

imago. Aan de andere kant willen we klanten niet overstelpen 

met informatie. Ook daar speelt de financieel 

adviseur een cruciale rol. Hij of zij vertaalt het duurzame 

verhaal naar de klant.” 

VERHOUDING ZAKELIJK-DUURZAAM 

Hoe staat het met de verhouding tussen commerciële 

winst en duurzaamheid bij verzekeraars? Gaat de 

laatstgenoemde inmiddels altijd boven het zakelijk 

oogmerk? Ze gaan samen, het één sluit het ander niet 

uit, geven de deelnemers aan. Van Uden: “We hebben te 

maken met verschillende stakeholders, dus we kunnen 

niet zonder meer zeggen, dat het één altijd boven het 

ander gaat. Duurzaamheid en zakelijkheid gaan steeds 

vaker hand in hand en dienen steeds vaker een gezamenlijk 

belang.” 

Volgens Nollen doet duurzaamheid in elk geval niet 

onder voor commercie. “Je ziet het aan een NN-concept 

als Hello Mobility. Ondernemers besparen op brandstofkosten, 

verbeteren de veiligheid in het verkeer, reduceren 

CO2-uitstoot en rijden minder schade. Ook wij 

krijgen minder schades te verwerken en het levert ons 

een betere reputatie op. Het is win-win-win… Daar willen 

aandeelhouders wel in mee.” 

‘Altijd’ is wat zwaar aangezet, maar het streven is 

om het zoveel mogelijk groen te denken en doen, reageert 

Dijks. “Duurzaamheid nestelt zich op een gegeven 

moment in het DNA van een organisatie. Bij ons is 

dat het geval, we willen zoveel mogelijk vanuit de duurzaamheidsgedachte 

benaderen.” 

CORONA VERANDERT MINDSET 

Dan rest nog één vraag: hoe duurzaam zijn de tafelgasten 

eigenlijk zelf? Arjan Nollen ‘teamed’ vanuit zijn elektrische 

auto, netjes stilgezet op de parkeerplaats van een 

klant. “Dat is voldoende bewijs. Maar serieus, de coronacrisis 

heeft mijn mindset veranderd. Ik doe meer met de 

fiets en te voet. Dat geeft ook een bepaalde rust.” 

Boudewijn van Uden rijdt hybride, pakt eveneens 

vaker de fiets en is uitgesproken fan van het a.s.r. Vitalityprogramma. 

“Het helpt je om gezond de dag door te 

komen, tot en met een goede nachtrust aan toe. 

Verder leef ik sinds de Spitsbergen-trip met Bernice 

Notenboom, de 2-degrees-challenge, al veel bewuster. 

Boudewijn van Uden: ‘We migreren 

van business and sustainability 

naar sustainable business.’ 

Vlees staat niet dagelijks meer op het menu.” 

“Uiteraard heb ik een Obvion-hypotheek”, antwoordt 

Peter Dijks quasi-serieus. “Ik heb mijn oude 

jaren-30-woning voorzien van zonnepanelen, zodat ik 

zelf de stroom kan opwekken voor mijn auto. Die heb 

ik overigens niet nodig voor woon-werkverkeer, want 

ik woon op loopafstand van kantoor. Verder ben ik kilo’s 

afgevallen tijdens de coronacrisis, want ik beweeg 

meer. Dat is ook wat waard.” n 


PARTNER IN KENNIS 

“VERZEKEREN IS DE KERN, MAAR WIJ WILLEN EN MOETEN RELEVAN- 

TER ZIJN VOOR ONZE ADVISEURS EN KLANTEN. EN DAT GAAT VER- 

DER DAN HET BIEDEN VAN EEN GOEDE VERZEKERINGSDEKKING”, 

ALDUS MARTIN STOLK, ADJUNCT-DIRECTEUR DE AMERSFOORTSE. 

De Amersfoortse breidt 

haar dienstverlening 

verder uit 

TEKST DE AMERSFOORTSE 

Uit een recent intern klantonderzoek 

naar merkwaarde 

komt De Amersfoortse goed 

uit de bus. Zowel klanten als 

adviseur hechten veel waarde 

aan het verzorgende en duurzame karakter 

van De Amersfoortse. Ondernemers 

en werkgevers zien De Amersfoortse 

als hun samenwerkingspartner die hen 

helpt en ondersteunt bij hun bedrijfsvoering. 

Dat past bij de wijze waarop De 

Amersfoortse, onderdeel van a.s.r., kijkt 

naar zijn rol als honderd procent Nederlandse 

verzekeraar: verzekeren is de kern, 

maar wij willen en moeten relevanter zijn 

voor onze adviseurs en klanten. En dat 

gaat verder dan het bieden van een goede 

verzekeringsdekking. Onderdeel van 

deze visie is dat De Amersfoortse ondernemers 

en hun werknemers ondersteunt 

om duurzaam Inzetbaar te zijn door het 

bieden van actieve en innovatieve dienstverlening. 

De Amersfoortse zoekt daarbij 

nadrukkelijk de samenwerking met adviseurs. 

Zij zitten aan tafel bij de klant en 

zijn daardoor onze cruciale partner. 

‘Vitality is een beproefd en bewezen 

concept dat wereldwijd al meer dan 

10 miljoen deelnemers heeft’ 

MEER NADRUK OP DUURZAME 

INZETBAARHEID 

De Amersfoortse heeft de afgelopen jaren 

verschillende stappen gezet om meer 

nadruk te leggen op duurzame inzetbaarheid. 

Hoe help je ondernemers om 

hun medewerkers langer en gezonder 

aan het werk te houden? En hoe begeleid 

je ondernemers en werknemers weer 

duurzaam terug naar de arbeidsmarkt? 

De essentie van dienstverlening is daarbij 

verschoven van curatie (behandeling 

van ziekte/arbeidsongeschiktheid) naar 

preventie (het voorkomen van arbeidsongeschiktheid) 

en amplitie (verbeteren 

van het welzijn van medewerkers). Bij de 

strategische richting die De Amersfoortse 

is ingeslagen wordt actief gezocht 

naar samenwerkingspartners die helpen 

het gedachtegoed van duurzame inzetbaarheid 

verder uit te dragen. Ook hierbij 

kiest De Amersfoortse een belangrijke rol 

voor de adviseur. 

VOORLOPERSROL IN RE-INTEGRATIE 

De Amersfoortse staat al jaren bekend 

om de goede en vooruitstrevende rol bij 

het helpen van ondernemers bij de reintegratie 

van hun zieke en arbeidsongeschikte 

werknemers. Martin Stolk: “Met 

een eigen re-integratie-afdeling met ervaren 

casemanagers en arbeidsdeskundigen 

staan we dicht bij de klant. We monitoren 

de klantbehoeften voortdurend. 

Zo proberen we op een zo vroeg mogelijk 

moment samen met de adviseur het 

gesprek met de klant aan te gaan. Ook 

hierbij zijn onze activiteiten gericht op 

het helpen van werkgevers om arbeidsongeschiktheid 

bij hun werknemers te 

voorkomen en het bevorderen van het 

welzijn van de medewerkers. Dit kan zijn 

in het helpen van een ondernemer bij 

het maken van zijn verzuimbeleid, het 

starten van een werkplekonderzoek in 

zijn bedrijf of het monitoren van verzuim 

binnen zijn bedrijf.” 



OPRICHTING ASR RE-INTEGRATIE B.V. 

Begin juni heeft a.s.r. samen met Nationale-Nederlanden 

bekend gemaakt de joint 

venture Keerpunt te splitsen en de activiteiten 

op te nemen in de eigen organisatie. 

Deze splitsing leidt tot verdere groei 

en verbreding van de dienstverlening. De 

re-integratiewerkzaamheden voor a.s.r. 

klanten van Keerpunt zijn per 1 oktober 

2020 ondergebracht in ASR Re-integratie. 

Daarbij wordt samengewerkt met MKB 

Vitaal, die de arbodienstwerkzaamheden 

van Keerpunt overneemt. 

Stolk: “De oprichting van ASR Re-integratie 

sluit aan bij de strategische keuze 

om onze dienstverlening op het gebied 

van duurzame inzetbaarheid uit te 

breiden en te professionaliseren. Onze 

huidige re-integratieafdelingen worden 

ondergebracht in ASR Re-integratie, samen 

met het deel van de werknemers 

van Keerpunt dat naar ons overkomt. 

Hiermee zetten we een sterk team neer. 

Daarnaast biedt deze constructie de 

mogelijkheid om in de toekomst onze 

dienstverlening uit te breiden. En ons 

daarbij meer en meer te richten op het 

voorkomen van arbeidsongeschiktheid. 

Voor de arbodienstverlening van voormalig 

Keerpunt hebben we ervoor gekozen 

om dit onder te brengen bij MKB 

Vitaal, zodat we een juridische scheiding 

aanbrengen tussen de arbodienstverlener 

als de beoordelaar van het arbeidsongeschiktheidspercentage 

en de verzekeraar. 

De (gedelegeerd) bedrijfsarts van 

de arbodienstverlener voert bij ziekte het 

medische gedeelte uit. De medewerkers 

van ASR Re-integratie nemen het stokje 

over zodra er re-integratiemogelijkheden 

zijn en zullen daarbij alle noodzakelijke 

investeringen doen om medewerkers terug 

in het arbeidsproces te krijgen. Wij 

geloven in dit model omdat belangen 

van verzekeraars, werkgevers en werknemers 

hand-in-hand gaan. Nieuwe klanten 

van De Amersfoortse kunnen bij 

hun verzuimverzekering kiezen voor de 

dienstverlening van ASR Re-integratie en 

MKB Vitaal. Maar uiteraard kunnen zij 

ook blijven kiezen voor de andere partners 

waar we mee samenwerken: ArboNed, 

ArboDuo en Zorg van de Zaak.” 

Martin Stolk: 

‘Dicht bij de 

klant.’ 

VITALERE MEDEWERKERS DOOR a.s.r. 

VITALITY 

Een ander goed voorbeeld van de omslag 

die a.s.r./De Amersfoortse gemaakt heeft 

van curatie naar amplitie, is de introductie 

van a.s.r. Vitality eind vorig jaar. Als 

enige aanbieder in Nederland heeft a.s.r. 

de mogelijkheid om Vitality in de markt 

te zetten. Hiervoor is a.s.r. een samenwerking 

aangegaan met het Zuid-Afrikaanse 

Vitality. Vitality is een wetenschappelijk 

onderbouwd programma dat deelnemers 

beloont voor hun gezonde keuzes. Het 

is een beproefd en bewezen concept dat 

wereldwijd al meer dan 10 miljoen deelnemers 

heeft. “Wij willen er als verzekeraar 

niet alleen zijn voor klanten bij ziekte 

of arbeidsongeschiktheid” zegt Mariëlle 

van de Merbel, directeur van a.s.r. 

Vitality. “We willen ook preventief helpen 

door mensen te stimuleren om gezonde 

keuzes te maken en meer te bewegen.” 

Na bijna een jaar zijn de resultaten zonder 

meer goed te noemen. Zowel in de 

particuliere als in de zakelijke markt slaat 

de filosofie van a.s.r. Vitality goed aan. 

“Ook bij werkgevers dringt het steeds 

meer door dat zij een bijdrage kunnen en 

moeten leveren aan de gezondheid en vitaliteit 

van hun medewerkers. a.s.r. Vitality 

sluit daar prima bij aan en is een uitstekend 

hulpmiddel dat werkgevers aan 

hun medewerkers kunnen aanbieden”, 

aldus Mariëlle van de Merbel. “Wij zijn 

trots dat steeds meer adviseurs dit model 

omarmen door hierover te adviseren en 

daarmee met a.s.r. Vitality ook hun eigen 

bedrijfsmodel uitbreiden”. 

STAPPEN NAAR DE TOEKOMST 

“Waar zijn we over vijf jaar? Dat is een 

goede vraag. Maar tegelijkertijd ook 

moeilijk te beantwoorden. Wij geloven 

in de richting die we nu zijn in geslagen. 

Dat de nadruk in onze bedrijfstak 

steeds meer komt te liggen op duurzame 

inzetbaarheid en dat daarmee dienstverlening 

aan zowel de preventieve als 

de re-integratie kant een grotere rol zal 

gaan spelen. Wij zien dat adviseurs deze 

richting ook opgaan door hier in toenemende 

mate over te adviseren. Als a.s.r./ 

De Amersfoortse hebben wij, net als met 

onze verzekeringsproducten, de ambitie 

om daar samen met adviseurs een leidende 

rol in te spelen”, aldus Stolk. n 



Boy Slijp: ‘Bij een volgend 

hypotheekgesprek ga ik 

ervanuit dat de adviseur 

mij zal vragen hoe ik mijn 

huis wil verduurzamen.’ 



DUURZAAMHEID IS HOT, EN IEDEREEN IS DOORDRONGEN VAN HET BELANG ERVAN. 

OVER DE RISICO’S VAN DE OPWARMING VAN DE AARDE VOOR MENS EN MILIEU BE- 

STAAT DE GROOTST MOGELIJKE WETENSCHAPPELIJKE CONSENSUS. DE CALL FOR AC- 

TION IS DUIDELIJK. EN ER GEBEURT AL VEEL: DENK AAN HET KLIMAATAKKOORD VAN 

PARIJS EN DE EUROPESE GREEN DEAL. MAAR WAT ZIEN WE DAARVAN OP KLEINE- 

RE SCHAAL? WAT GEBEURT ER NAAST DE GROTE VERHALEN EN INVESTERINGSPRO- 

GRAMMA’S VAN DUIZEND MILJARD EURO? EN WAT GEBEURT ER ÁCHTER EN, STEEDS 

MEER, VÓÓR DE SCHERMEN IN DE VERZEKERINGSSECTOR WAAR JE ALS FINANCIEEL 

ADVISEUR JE VOORDEEL MEE KAN DOEN? EN NOG CONCRETER: WAT DOE IK ZELF? 

Duurzaamheid is 

mainstream geworden 

TEKST BOY SLIJP, VERBOND VAN VERZEKERAARS 

Bij het Verbond van Verzekeraars houd ik 

mij bezig met duurzaamheid en de rol van 

de verzekeringssector. Naast werktijd heb 

ik mijn huis verbouwd. Onder de categorie 

‘practice what you preach’ heb ik daarbij 

ook gekeken hoe ik mijn huis, van vlak voor 

de Tweede Wereldoorlog, toch wat energiezuiniger kan 

maken. Een verbouwing is dan een perfect startpunt. 

Vol goede moed vroeg ik aan mijn hypotheekadviseur 

naar de mogelijkheden om, naast een grotere woonkamer, 

ook een duurzamer huis te realiseren. Vanuit mijn 

werk weet ik namelijk dat er veel gebeurt in de verzekeringssector. 

Waarover later meer. 

Wat bleek: de hypotheekadviseur had geen idee van de 

mogelijkheden. Ik moest een expliciet verzoek doen om 

hier naar te kijken. Op de site van mijn hypotheekverstrekker, 

tevens een verzekeraar, trof ik namelijk informatie 

aan over het verduurzamen van je huis tegen een 

gereduceerde hypotheekrente. Er stond een overzicht 

met globale mogelijkheden en met onderaan de afsluitende 

tekst: ‘Vraag uw onafhankelijk hypotheekadviseur 

voor meer informatie’. 

Meer informatie kreeg ik niet in het tweede gesprek. 

Wel kreeg ik een uitgeprint document van het overzicht 

dat ik zelf op de website had gevonden. Het is natuurlijk 

volstrekt logisch dat er een verschil zit in kennisniveau 

vanuit mijn eigen werkzaamheden en de dagelijkse realiteit. 

Maar hier zie ik duidelijk een informatiekloof 

waar, wat mij betreft, snel verandering in mag komen. 

DUURZAAMHEID IN DE VERZEKERINGSSECTOR 

In mijn dagelijkse werkleven houd ik mij namens het 

Verbond bezig met het Convenant Internationaal Maatschappelijk 

Verantwoord Ondernemen. Het IMVO-convenant 

bestaat uit een hele set afspraken over het verantwoord 

beleggen van het belegd vermogen van ver- 

‘Risico’s van 

klimaatverandering zijn 

systeemrisico’s geworden’ 



zekeraars van circa 400 tot 450 miljard euro. Het convenant 

is zogeheten bindende zelfregulering voor alle 

verzekeraars die zijn aangesloten bij het Verbond van 

Verzekeraars en Zorgverzekeraars Nederland. Van grote 

multinationals tot lokale onderlinge maatschappijen. 

Met het convenant wil de sector een positieve impact 

realiseren op het gebied van milieu, sociale omstandigheden 

en ondernemingsbestuur (ESG). Het streven 

is om schendingen tegen te gaan op een grote variatie 

aan thema’s. Om een paar thema’s te noemen: klimaatverandering, 

wapens en wapenhandel, kinderrechten, 

mijnbouw, dierenwelzijn, biodiversiteit, leefbaar loon, 

gezondheid, etcetera. 

Deze thema’s gaan, kunnen en willen wij niet alleen 

vanuit de verzekeringssector te lijf. Wij werken samen 

met ngo’s: Oxfam Novib, Pax for Peace, World Animal 

Protection, Natuur&Milieu, Save the Children, Amnesty 

International, én met de overheid: de ministeries 

van Financiën en Buitenlandse Zaken. Zoals de thema’s 

laten zien: wij spreken elkaar over grote en lastige onderwerpen. 

Daarbij is samenwerking met overheid en 

maatschappelijke organisaties essentieel. Sterker nog: 

wij kunnen niet zonder elkaar. 

VRIJWILLIG KLIMAATCOMMITMENT 

Naast de afspraken in het IMVO-convenant heeft de verzekeringssector, 

samen met banken, pensioenfondsen 

en vermogensbeheerders, nog een stevige pijler waarop 

duurzaamheid concreet een grote rol speelt. Meer 

dan vijftig financiële instellingen, waaronder de zestien 

grootste verzekeraars, hebben zich vrijwillig gecommitteerd 

aan het Klimaatcommitment. In dit commitment 

hebben ze afgesproken de CO2-impact van hun beleggingen 

in kaart te brengen en hier vanaf 2022 reductiedoelstellingen 

op te formuleren. Dit kan onder andere 

door in gesprek te gaan met vervuilende bedrijven of 

de hypotheekportefeuille te verduurzamen via de hypotheek 

(waar ik over in gesprek was met mijn adviseur). 

‘Als adviseur ben je straks 

verplicht om rekening te 

houden met de wensen 

van de klant op het 

gebied van duurzaamheid’ 

In oktober 2020 wordt de Tweede Kamer geïnformeerd 

over de activiteiten die de sector nu al onderneemt om 

beter inzicht te krijgen in haar CO2-impact. Vanaf 2021 

wordt hier jaarlijks publiekelijk over gerapporteerd. De 

financiële sector kan dit niet alleen, maar is afhankelijk 

van CO2-reductie bij bedrijven en huiseigenaren. Wel 

kunnen we dit als sector aanjagen en faciliteren. Het 

zou dan ook fantastisch zijn als verduurzaming van woningen 

en het veilig aanbrengen van deze energiebesparende 

maatregelen vrijwel standaard bij elk hypotheekgesprek 

aan de orde komen. En dan kan ik terugdenken 

aan die ene keer dat mijn hypotheekadviseur 

dezelfde geprinte pagina’s voor mijn neus legde die ik 

zelf ook al had gevonden op internet. 

IMPACT DUURZAAMHEID OP SECTOR 

Duurzaamheid is here to stay. Dat kan ook niet anders 

als je ziet dat verzekeraars in hun schadelast meemaken 

hoe groot de impact van klimaatverandering is. 

Denk aan de miljoenenschades door hagelbuien, stormen, 

droogte. Sterker nog: de alfabetnamen om (klimaat)stormen 

dit jaar nog een naam te geven zijn op. 

Het Griekse alfabet wordt al van stal gehaald. De effecten 

zijn niet alleen aan de andere kant van de wereld te 

zien, maar zijn ook zichtbaar in ons eigen land. Als we 

niets doen, kan de jaarlijkse schade verdubbelen. Ook 

preventie vergt grote investeringen van overheid én gebouweigenaren. 

Tel daarbij nog op de flinke hoeveelheid nieuwe Europese 

duurzaamheidswetgeving uit Brussel en dan 

wordt het bredere plaatje langzaamaan duidelijk: duurzaamheid 

is geen geitenwollensokkenonderwerp meer. 

Het heeft en gaat in de toekomst steeds meer en grotere 

impact hebben óp de verzekeringssector en gaat vast 

onderdeel uitmaken ván de verzekeringssector en de 

samenleving als geheel. 

De coronacrisis wordt gezien en aangegrepen als 

een mogelijkheid om onze samenleving kritisch onder 

de loep te nemen. Heeft onze huidige levenswijze wel 

een duurzame toekomst? Is dit niet hét moment om de 

samenleving mee te nemen in een transitie? Build back 

better is daarbij het adagium. 

In de verzekeringssector is duurzaamheid een onderwerp 

waarmee verzekeringsmaatschappijen zich 

willen verbinden. Wie heeft niet de reclames van een 

duurzame bank voorbij zien komen? Daar kunnen we 

landelijke campagnes van verzekeraars bij optellen. 

DISTRIBUTIE VERZEKERINGSPRODUCTEN 

Ook verzekeringsproducten zelf verduurzamen. Verzekeraars 

kijken bijvoorbeeld ook naar het duurzaam 

herstellen van schade en zetten in op preventiemaatregelen 

om schade te voorkomen. En tot slot een belang- 



rijke ontwikkeling die de distributie van verzekeringen 

direct kan raken: de samenwerking tussen duurzaamheidsrankings 

en vergelijkingssites. 

Vorig jaar is Independer gestart met een pilot waar 

de potentiële klant ook de duurzaamheid van de verzekeraar 

mee kan nemen in de keuze voor een verzekering. 

Independer gebruikt hiervoor de ranking van 

de VBDO: de Vereniging van Beleggers voor Duurzame 

Ontwikkeling. Een vereniging die dit jaar 25 jaar bestaat 

en niet alleen verzekeraars, het Verbond, pensioenfondsen, 

vermogensbeheerders en banken tot de 

leden rekent, maar ook ngo’s, onderzoeksinstituten en 

andere brancheorganisaties. 

Dit jaar wordt het gebruik van de VBDO-ranking 

doorgezet en gaat ook Pricewise mee in de trend. Deze 

trend, waarbij consumenten hun keuze voor een verzekering 

mede laten afhangen van duurzaamheid, neemt 

de komende jaren alsmaar toe. 

Als adviseur ben je straks in ieder geval bij beleggingsgerelateerde 

producten verplicht om bij de advisering 

rekening te houden met de wensen van de klant 

op het gebied van duurzaamheid. Dat biedt vooral een 

kans om van nog meer toegevoegde waarde te zijn voor 

de klant. 

MAINSTREAM 

Kortom: duurzaamheid is mainstream geworden. Deze 

conclusie past bij de toezegging van BlackRock, de 

grootste vermogensbeheerder ter wereld, die begin dit 

jaar aankondigde haar portefeuilles te gaan verduurzamen. 

De risico’s van klimaatverandering zijn inmiddels 

systeemrisico’s geworden. Ieder bedrijf moet daarop 

acteren. De verzekeringssector is hier ‘achter de schermen’ 

al geruime tijd mee bezig en deze ontwikkeling 

zal zich de komende tijd ook steeds meer voor de schermen 

gaan afspelen. 

Bij een volgend hypotheekgesprek ga ik ervanuit 

dat de adviseur mij zal vragen hoe ik mijn huis wil verduurzamen. 

n 

Boy Slijp is Beleidsadviseur Duurzaamheid bij het Verbond 

van Verzekeraars. 



DUURZAAM ONDERNEMEN: WIE IS ER NIET MEE BEZIG? EN ALS 

HYPOTHEEKVERSTREKKER KIJK JE DAARBIJ NATUURLIJK NAAR 

DE WONINGMARKT. DAAR KUN JE HET VERSCHIL MAKEN MET 

PRODUCTEN DIE ZICH RICHTEN OP VERDUURZAMING. OBVION 

HEEFT ZICH TEN DOEL GESTELD EEN VOORTREKKERSROL TE 

VERVULLEN EN HEEFT DE AMBITIE ZICH IN DE VOORSTE LINIE 

TE WILLEN BEGEVEN. VVP SPRAK DE IN HEERLEN GEVESTIGDE 

GELDVERSTREKKER OVER PRODUCTEN, AMBITIES EN ONDER- 

STEUNING VAN ADVISEUR EN KLANT. 

Duurzaam ondernemen 

zit in ons DNA 

TEKST RIENK ANDRIESSEN 

Obvion en een duurzame 

woningmarkt, het lijkt 

een geboren combinatie. 

Althans als je afgaat 

op het aanstekelijke enthousiasme 

van Peter Dijks, CCO – “zeg 

maar gewoon commercieel directeur”- 

van de hypotheekverstrekker. “Wij willen 

van de voorkant tot de achterkant 

duurzaam bezig zijn. Dus niet alleen met 

ons productaanbod maar ook met onze 

securitisaties en de manier waarop we 

met onze mensen en community omgaan. 

En alles wat daar tussenin zit. Het 

is een manier van denken en handelen 

voor iedereen in onze organisatie en dat 

maakt het werken hier ook zo leuk. Iedereen 

is er op zijn manier mee bezig en 

draagt zijn steentje bij. Als je hier werkt, 

zit duurzaamheid in je DNA.” 

Dat is best een behoorlijke claim, 

maar iedere organisatie wil maatschappelijk 

betrokken zijn of in ieder geval betrokkenheid 

uitstralen. Waar blijkt dat bij 

jullie uit? Dijks: “Voor ons geldt verduurzaming 

in de breedste zin van het woord. 

Als we naar de woningmarkt kijken; natuurlijk 

moeten we op termijn van fossiele 

brandstoffen af, maar het gaat ons 

niet om een paar zonnepanelen. Dat is 

niet genoeg. Het gaat om duurzaam bouwen 

en inrichten van de woonomgeving. 

Dus hergebruik van materialen, gescheiden 

watergebruik. Zo wil Obvion, samen 

met onder andere de gemeente Heerlen, 

de hele wijk waar wij gevestigd zijn, 

duurzaam maken. Die businesscase is 

trouwens niet winstgevend, het gaat om 

de visie erachter, het lerend vermogen 

en onze rol daarin. Wij willen daarbij het 

goede voorbeeld geven, leiderschap tonen 

en dus leren van de ervaringen zoals 

het klantgedrag. Uiteindelijk is ons doel 

om voorop te lopen in verduurzaming!” 

De visie en ambitie is duidelijk, hoe 

vertaalt zich dat in de praktijk, in producten, 

want dat is toch de corebusiness. 

Wat heeft de klant eraan? “We bieden 

(onder voorwaarden) duurzaamheidskorting. 

Als een huiseigenaar kan aantonen 

dat zijn nieuwbouwwoning een 

EPC van 0,4 of lager heeft, en dat hebben 

alle nieuw opgeleverde woningen, krijgt 

hij een rentekorting. Dat geldt ook voor 

bestaande woningen die al zijn verduurzaamd 

en daardoor een energie-index 

van 0,6 of lager hebben. 

“Klanten die een nieuwe aanvraag 

of een verhoging voor een Obvion Woon 

Hypotheek willen indienen in deze tariefgroep, 

betalen vanaf 6 juli 2020 geen 

hoger rentetarief bij een financiering 

tot en met 106 procent. Zo kunnen deze 

klanten hun woning verduurzamen zonder 

dat dit gevolgen heeft voor de hoogte 

van hun rentetarief. 

Dat was 100 procent, en daarboven 

moest er duurder worden geleend. Door 

deze verruiming is het dus aantrekkelijker 

geworden om energiebesparende 

maatregelen te treffen en dus sneller 

renderend.” 

Daarnaast werkt Obvion eraan om 

bij nieuwe én bestaande klanten standaard 

een ‘Bouwdepot’ voor energiebesparende 

maatregelen in de offerte op 

te nemen met een bedrag tot maximaal 

9.000 euro. Dijks: “Als klanten dat niet 



willen, moeten ze dat aangeven. Dat extra 

bedrag kun je reserveren voor als je 

energiebesparende maatregelen neemt. 

Dat kan natuurlijk ook een tijdje later 

zijn, als je in je nieuwe woning gesetteld 

bent en weet waar je besparingen wilt 

realiseren.” 

KRITIEK 

Dijks wil hierbij wel een punt van kritiek 

uiten richting de regelgever, de overheid: 

“De regelgeving maakt het nu (nog) onnodig 

complex voor bestaande klanten 

om verduurzaming (mee) te financieren. 

Ook al willen ze alleen 9.000 euro extra 

financieren, toch moeten ze een heel traject 

doorlopen inclusief alle kosten, zoals 

kosten van advies. Het is ronduit raar, dat 

als iemand extra geld leent voor verduurzaming, 

juist ook om te besparen op zijn 

maandelijkse lasten, dit zo onaantrekkelijk 

wordt gemaakt. Dan wordt het rendement 

op bijvoorbeeld de zonnepanelen 

wel erg laag. Deze regel zit ons dwars 

omdat we zo fanatiek willen verduurzamen. 

Daarom hebben we dit al meerdere 

keren aangekaart in Den Haag.” 

Peter Dijks: 

‘Voorop lopen in 

verduurzaming.’ 

SAMENWERKING ENERGIELEVERAN- 

CIER 

Terug naar de klant. Als deze met zijn 

adviseur in gesprek is over de voordelen 

van een duurzame hypotheek, dan 

volgt natuurlijk de onvermijdelijke vraag 

wat hij kan doen aan verduurzaming van 

zijn woning. Dijks: “Zeker en daar gaan 

wij ook van uit. Wij hebben daar ook onderzoek 

naar gedaan. Daaruit blijkt dat 

klanten zeker bereid zijn extra te lenen 

om de woning aan te pakken. Maar vaak 

geen idee hebben hoe. En ook willen 

ze vaak eerst het huis op orde hebben, 

voordat de volgende stap wordt gedaan. 

Ook daarmee willen we de klanten van 

dienst zijn. Daarom zijn wij in een vergevorderd 

stadium van samenwerking met 

een grote energieleverancier. Binnenkort 

gaan we experimenteren met een aantal 

adviseurs met een tool waarmee de 

klant heel snel en helder op een (globaal) 

A-4 overzicht krijgt van de mogelijkheden 

voor zijn woning. Dat kan uiteenlopen 

van een bezoek van een energieadviseur, 

tot advies over zonnepanelen, 

isolatie, noem het maar op. Nog dit jaar 

starten we een pilot en als die succesvol 

verloopt, dan rollen we het volgend jaar 

uit naar de 2100 met ons samenwerkende 

adviseurs.” 

TRAINING 

Niet alleen de klant heeft zo zijn vragen, 

ook adviseurs willen graag meer weten 

over mogelijkheden van verduurzaming. 

Al is het alleen maar om de klant daarover 

meer te kunnen vertellen of op de 

mogelijkheden te kunnen wijzen. Dijks: 

“Vaak begint het bewustzijn bij de adviseur. 

Die is goed in financieel advies, 

maar doorgaans minder thuis in duurzaamheid. 

Om die reden zijn wij partner 

van het ‘Sectorcollectief Duurzaam Wonen’. 

Daarin is in samenwerking met een 

opleidingsinstituut een onlinetraining 

ontwikkeld. In vier uur tijd leert de adviseur 

van alles over het gesprek, de aanpak 

en de mogelijkheden van verduurzaming, 

zodat hij er met zijn klant over 

kan praten. De belangstelling daarvoor is 

groot, we streven ernaar dat 85 procent 

van alle onafhankelijk adviseurs waarmee 

Obvion samenwerkt dit jaar de training 

heeft gevolgd.” 

AWARD 

Dat het niet bij mooie woorden blijft, 

blijkt uit het feit dat in 2016 Obvion de 

eerste in de wereld was met het uitgeven 

van een groene hypothekenobligatie. 

Deze worden door grote beleggers in 

binnen- en buitenland met open armen 

ontvangen, zij erkennen de groene ambitie 

van de geldverstrekker. Voor deze 

groene manier van funding won de hypotheekverstrekker 

verschillende keren 

een internationale prijs, waaronder in 

2020 de Green Bond Pioneer Award. Een 

mooie waardering voor het duurzame 

denken en werken. n 



Recyclingbedrijven zijn niet of 

nauwelijks meer te verzekeren. 

Samenwerking 

is cruciaal 

ALS ER IETS IS DAT OPVALT BINNEN DOSSIERS WAARBIJ DUURZAAMHEID EN INNOVATIE EEN 

ROL SPEELT, IS HET WEL DAT EEN GOEDE SAMENWERKING TUSSEN DE DIVERSE BETROKKEN 

PARTIJEN CRUCIAAL IS. TEMEER DAAR REGELGEVING NOG LANG NIET ALTIJD GOED IS 

AFGESTEMD OP DE NIEUWE MOGELIJKHEDEN. BOVENDIEN ZIE JE DAT VERSCHILLENDE 

PARTIJEN ZICH IN VERSCHILLENDE SNELHEDEN OP VERNIEUWINGEN AANPASSEN. EEN 

BEKEND VOORBEELD IS DE ZELFRIJDENDE AUTO. DE TECHNOLOGIE OM ZELFRIJDENDE 

AUTO’S DE WEG OP TE STUREN IS AL STUKKEN VERDER GEVORDERD DAN DE REGELGEVING 

DIE DIT ALLES IN GOEDE BANEN MOET GAAN LEIDEN. DAARDOOR, EN OMDAT ER NOG GEEN 

SCHADEHISTORIE IS, IS HET VOOR DE VERZEKERINGSBRANCHE MOEILIJK IN TE SCHATTEN 

WELKE EISEN TE STELLEN AAN DE TECHNOLOGIE EN DE GEBRUIKER ERVAN. 

TEKST SÉBASTIEN WULMS, COMMUNICATIEADVISEUR ADFIZ 



Het is de uitdaging waar we als branche nu 

en de komende jaren voor staan om dit 

soort ontwikkelingen goed te begeleiden 

en te voorkomen dat er onnodig financiële 

ongelukken ontstaan. Duidelijkheid, 

samenwerking en begrip voor elkaars belangen 

zullen daarbij centraal staan. Voor VVP hebben 

we de stand van zaken op een rij gezet van drie dossiers 

die raken aan duurzaamheid en innovatie. In alle drie 

de dossiers laten we zien dat het in openheid bij elkaar 

brengen van de verschillende belangen de weg is naar 

de best mogelijke oplossing voor iedereen. 

VERZEKERBAARHEID ZONNEPANELEN 

Verduurzaming van particuliere en zakelijke objecten 

door het leggen van zonnepanelen neemt een grote 

vlucht in Nederland. Dit is mede ingegeven door de 

subsidieregeling voor het plaatsen van zonnepanelen 

om zo zelf energie op te wekken. Waar we nu mee geconfronteerd 

worden is dat blijkt dat deze zonnepanelen 

in het verleden niet altijd even goed geïnstalleerd 

zijn en/of dat de constructie van de daken er niet altijd 

op berekend is. Het gevolg hiervan is een toegenomen 

schadelast waardoor verzekeraars strengere eisen zijn 

gaan stellen aan zowel de installatie zelf als aan zaken 

als de constructie van het dak en de toegepaste isolatie. 

Bij de aanleg van nieuwe zonnepanelen is het daarom 

belangrijk dat de ondernemer, risicomanager, verzekeraar, 

architect, installateur en alle overige belanghebbenden 

goed van elkaars (duidelijke en consistente) 

eisen en wensen op de hoogte zijn. Maar daarmee zijn 

ondernemers die al langere tijd geleden zonnepanelen 

op hun dak hebben geïnstalleerd en nu geconfronteerd 

worden met strengere eisen uiteraard niet geholpen. 

Het is daarom belangrijk dat wordt gezocht naar meerjarige, 

redelijk uitvoerbare oplossingen voor de klant. 

De aanpassingen die verzekeraars voorstellen vanuit 

hun belang risico’s te beheersen, komen nogal eens bovenop 

de investeringen die verzekerden al hebben gedaan 

in het recente verleden in het kader van risicomanagement. 

Voor klanten zijn dan de voorgestelde 

(preventie)eisen wellicht te veel om in één jaar door te 

voeren zonder de rentabiliteit of zelfs continuïteit van 

het eigen bedrijf onredelijk te schaden. Door meerjarige 

contracten af te sluiten wordt zowel voor de klant als 

voor de verzekeraar een spreiding in de tijd mogelijk en 

is verzekerbaarheid voor de korte termijn geborgd. 

WONINGVERDUURZAMING 

Het energieneutraal maken van de woning staat hoog 

op de maatschappelijke agenda. Daarmee neemt ook 

de druk toe op woningbezitters om hiermee aan de slag 

te gaan. Die druk wordt zelfs zodanig opgevoerd dat de 

minister, om verduurzaming te stimuleren, de bij execution 

only verplichte kennis- en ervaringstoets voor 

verhoging van bestaande hypotheken wil afschaffen. 

Dit omdat advies geld kost en daardoor een drempel 

kan opwerpen voor de consument. Maar de vraag rijst 

‘Benadruk dat gerichte 

verduurzamingsmaatregelen 

zich op den 

duur terugverdienen’ 



Sébastien Wulms: ‘Duidelijkheid, 

samenwerking en begrip 

voor elkaars belangen.’ 

of het voorgespiegelde scenario wel klopt dat de investering 

om een woning energieneutraal te maken zich 

na een x aantal jaren per definitie vanzelf terugverdient. 

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) publiceerde 

onlangs een rapport waaruit blijkt dat het volledig 

energieneutraal maken van woningen zich in veel 

gevallen financieel niet terugverdient; gerichte maatregelen 

om de woning te verduurzamen kunnen echter 

wel een forse besparing opleveren. Consumenten 

kunnen dus niet zonder gedegen advies over verduurzaming, 

de berekening van de mogelijke besparingen, 

de terugverdientijd én de financiering ervan (in combinatie 

met het nagaan of het aangaan van een hogere 

hypotheek überhaupt verstandig is voor de klant). Afschaffing 

van de kennis- en ervaringstoets bij verduurzaming 

zal ertoe leiden dat consumenten ook geen advies 

meer hoeven in te winnen op het moment dat de 

hypotheek wordt verhoogd of er een tweede hypotheek 

wordt afgesloten voor verduurzaming. Zonder de noodzakelijke 

‘checks and balances’ van advies (of een kennis- 

en ervaringstoets) lopen consumenten het risico 

zich over een lange periode fors in de schulden te steken 

zonder dat deze investering zich terugverdient. Dat 

hoeft geen probleem te zijn; consumenten kunnen immers 

om tal van redenen besluiten hun woning te verduurzamen. 

Maar het is wel van belang dat elke consument 

tijdig op de financiële risico’s wordt gewezen om 

een goed geïnformeerd besluit te kunnen nemen. De 

oplossing ligt dus niet in klanten de mogelijkheid bieden 

om zonder advies langdurige financiële verplichtingen 

aan te gaan, maar om de drempels tot advies 

weg te halen of te verlagen. Bijvoorbeeld door te benadrukken 

dat gerichte verduurzamingsmaatregelen zich 

op den duur wel vanzelf kunnen terugverdienen en 

door het advies vervolgens fiscaal aftrekbaar te maken. 

VERZEKERBAARHEID RECYCLINGSBEDRIJVEN 

De overheid zet volop in op de scheiding van afvalstromen 

om zo meer te kunnen recyclen en hergebruiken. 

Dit alles om de druk op het milieu te verlichten. Recyclingbedrijven 

spelen – vanzelfsprekend – een belangrijke 

rol in deze aanpak. Tegelijkertijd lopen steeds meer 

recyclingbedrijven aan tegen de eisen die verzekeraars 

aan deze bedrijven stellen ten aanzien van de branddekking. 

Dat is overigens niet zonder reden: de kans dat 

recyclingbedrijven te maken krijgen met een brand of 

ander risico is erg groot. Gevolg hiervan is dat bedrijven 

in de recyclingbranche nauwelijks of niet meer te verzekeren 

zijn. Helemaal onbegrijpelijk is dat overigens 

niet: sommige recyclingbedrijven hebben het niet zo 

nauw genomen met het treffen van de noodzakelijke 

preventiemaatregelen of realiseren deze vertraagd. En 

ook voor verzekeraars is het, bedrijfskundig gezien, te 

begrijpen dat ze onder druk van aandeelhouders, standaardisering 

en Solvency II niet happig zijn op het verzekeren 

van risico’s waar ze verlies op lijden. Maar dat 

is nog geen reden om alle bedrijven binnen deze sector 

over een kam te scheren. Want het ene recyclingbedrijf 

is het andere niet. Sommige bedrijven investeren namelijk 

wél in preventie en veilig werken. Maar ook de 

aard van de werkzaamheden kunnen verschillen. Voor 

het schaderisico maakt het namelijk nogal wat uit of 

een bedrijf glas, tuinafval, puin, papier, plastics of autobanden 

verwerkt. Juist daarom is het belangrijk om te 

verzekeren risico’s individueel te beoordelen. n 



Duurzaamheidsprofiel: 

keuze voor transactie 

of voor opbouw relatie 

ELKE ADVISEUR KAN VOOR DE WONING VAN EEN RELATIE GRATIS EEN OVERZICHT VAN MOGE- 

LIJKE DUURZAAMHEIDSMAATREGELEN DOWNLOADEN. HET DUURZAAMHEIDSPROFIEL IS EEN 

INITIATIEF VAN DE NATIONALE HYPOTHEEKBOND, FASTER FORWARD, INTERSOFTWARE, ABN 

AMRO EN FLORIUS HYPOTHEKEN EN BUREAU DFO. VVP SPRAK MET DE INITIATIEFNEMERS. 

Het duurzaamheidsprofiel is een rapport 

van zes pagina’s dat op aanvraag online 

wordt samengesteld. Dit duurzaamheidsprofiel 

geeft de consument van een specifieke 

woning informatie hoe de woning 

scoort in energieverbruik en welke mogelijke, 

bouwkundige aanpassingen, inclusief kosten en 

mogelijke opbrengsten, de duurzaamheid van de woning 

verbeteren. Voor het maken van het rapport hoeft 

enkel de postcode en het huisnummer te worden ingevuld. 

Enkele seconden later krijgt de adviseur het rapport 

in zijn mail. Proberen? https://www.duurzaamheidsprofiel.nl 



dat dit een instrument kan zijn voor kantoren die kiezen 

voor het concept van versterking van de relatie met 

hun klanten.” 

OPNEMEN IN BEDRIJFSPROCES 

Justus Damman, Manager Digital Florius Hypotheken: 

“Financieel adviseurs kunnen zich onderscheiden 

door het onderwerp ‘duurzaamheid’ vast onderdeel van 

hun bedrijfsprocessen te maken. Natuurlijk is het mooi 

wanneer adviseurs dit vanuit hun eigen ethische normen 

doen. Maar ik denk dat er ook gewoon zakelijke, rationele 

argumenten zijn om dit te doen. We zien nu dat 

het treffen van maatregelen op het gebied van duurzaamheid 

bij steeds meer aanbieders wordt gestimuleerd 

door korting te geven op de kosten van de geldlening. 

Ook voor de waardeontwikkeling van onroerend 

goed zien wij een ontwikkeling dat het wel of niet treffen 

van duurzaamheidsmaatregelen een steeds gro- 

Justus Damman: ‘Duurzaamheid 

vast onderdeel 

bedrijfsproces.’ 

Jurjen Oosterbaan: ‘Advieskantoren 

worden gedwongen 

scherpe keuze te maken.’ 

TRANSACTIE OF OPBOUW RELATIE 

Jurjen Oosterbaan, directeur Bureau DFO: “Ik verwacht 

dat het hypotheekadviestraject in de komende jaren ingrijpend 

gaat veranderen. Verdere defiscalisering, intensivering 

van brondata en opkomst van benchmark 

adviezen zullen gevolgen hebben voor elk hypotheekadvieskantoor. 

Kantoren zullen gedwongen worden 

een scherpe keuze te maken. De ene mogelijkheid is dat 

men het kantoor inricht om supersnel en efficiënt de 

financiering van een woning mogelijk te maken. Binnen 

dit concept staat als het ware het logistieke proces 

centraal. Het gaat dan om het zo optimaal mogelijk 

uitvoeren van de transactie. De andere mogelijkheid is 

om te komen tot de opbouw van een langjarige relatie 

met de klant, waarbij de transactie onderdeel is van een 

bredere dienstverlening. Voor beide concepten zal een 

markt zijn. Wij hebben meegewerkt aan de totstandkoming 

van het duurzaamheidsprofiel vanuit de gedachte 



tere invloed krijgt. Op dit moment is het de trend om 

consumenten met positieve incentives te stimuleren 

duurzaamheidsmaatregelen te treffen. Ik denk dat dit 

op enig moment verschuift van kortingen en voordelen 

naar toeslagen en beperkingen, indien niet tot duurzaamheidsmaatregelen 

wordt overgegaan.” 

Volgens Damman kunnen adviseurs op het gebied 

van duurzaamheid gebruik maken van kansrijke adviesmomenten. 

“Het meest kansrijke moment is natuurlijk 

het moment waarop de consument een concreet pand 

op het oog heeft om te kopen. Mijn advies aan de adviseur 

is om het onderwerp duurzaamheid en de verschillende 

oplossingen op dit gebied, als vast onderdeel 

in het eigen bedrijfsproces op te nemen en bij de 

bevestiging van de eerste afspraak direct het rapport 

met het duurzaamheidsprofiel mee te sturen. Dat is hét 

moment voor de klant om over verduurzaming van de 

nieuwe woning na te denken. Eenmaal gesettled in het 

Jeroen Oversteegen: ‘We 

moeten toe naar meer 

standaardregelingen.’ 

Erwin Vonk: ‘Veel consumenten 

willen bijdrage leveren aan 

een betere wereld.’ 

nieuwe huis komt dat er vaak niet meer van. Hiermee 

geef je als adviseur direct aan dat je betrokken bent bij 

het pand waarop de klant zijn oog heeft laten vallen en 

je een breed advies geeft, waarin focus op verduurzaming 

en energielasten een belangrijk onderdeel is. Dit 

is gewoon iets dat je als kantoor kunt inregelen als vast 

onderdeel van je bedrijfsproces.” 

SLEUTEL VOOR DOORBRAAK 

Jeroen Oversteegen, directeur Hypotheekbond: “Ik zie 

dat er binnen de politiek en binnen onze sector een 

breed en constructief draagvlak is om meer aandacht te 

besteden aan het leveren van een bijdrage aan de verduurzaming 

van het woningbestand in Nederland. Toch 

lijkt het erop alsof we voor een drempel staan waar we 

maar moeilijk overheen komen. De vooruitgang lijkt te 

stokken. Ik denk dat één van de oorzaken hiervoor is dat 

er een woud aan verschillen is ontstaan in kortingen 



geldverstrekker op een vaste termijn van bijvoorbeeld 

vijftien jaar moet worden afgelost. De genoemde vijftien 

jaar is een passende termijn, omdat deze overeenkomt 

met de afschrijving van de gedane investering. Na 

die (gemiddelde) termijn zal er onderhoud of vervanging 

plaatsvinden.” 

‘Door ook verduurzaming te 

adviseren, ontstaat er een 

‘totaaladviseur’ die klanten 

ontzorgt bij alle financiële zaken’ 

die geldverstrekkers bieden, snel veranderende fiscale 

regelingen en plaatselijke verschillen. Willen we als samenleving 

een push geven aan de verduurzaming van 

woningen dan moeten we meer toe naar standaardregelingen. 

Dus één regeling die door alle geldverstrekkers 

wordt toegepast, een heldere en langjarige, landelijke, 

fiscale regeling en geen eindeloze verschillen per 

gemeente. Een heldere regeling zou bijvoorbeeld zijn 

dat elke hypotheeknemer vanuit zijn of haar hypotheek 

een budget kan opnemen tot bijvoorbeeld maximaal 

9.000 euro voor het treffen van maatregelen op het gebied 

van verduurzaming van de woning die dan bij elke 

VAST ONDERDEEL 

Erwin Vonk, customer relations manager van software 

leverancier Faster Forward: “Er zijn weinig consumenten 

die zeggen: ‘Duurzaamheid, dat interesseert mij 

niet.’ Wanneer het gaat om financiële besparingen op 

langere termijn is vrijwel iedereen geïnteresseerd. Ook 

wanneer het gaat om verhoging van comfort hebben 

grote groepen consumenten interesse in welke mogelijkheden 

er bestaan om hun (toekomstige) woning te 

verduurzamen. Daarnaast is er bij veel consumenten 

echt wel een bereidheid om een bijdrage te leveren aan 

een betere wereld.” 

Als softwareleverancier ziet Faster Forward dat 

steeds meer aanbieders hun producten voorzien van 

elementen van duurzaamheid. “Daarom hebben we het 

Duurzaamheidsprofiel geïntegreerd in onze ERP-software: 

Elements. In het klantdossier heeft de adviseur 

inzicht in financiële producten, klantwensen en nu dus 

ook mogelijkheden tot verduurzaming.” 

“Ik denk dat financieel advieskantoren, die vaak een 

sterke lokale positie hebben, bij uitstek in de gelegenheid 

zijn samen met andere plaatselijke leveranciers 

verbintenissen aan te gaan waardoor er in die lokale 

gemeenschap stimulansen komen voor verdere verduurzaming. 

Dit lokale element geeft vaak het vertrouwen 

dat bij veel consumenten nodig is om daadwerkelijk 

tot actie over te gaan.” 

KATALYSATOR 

Veel consumenten willen best ‘iets’ doen, maar aarzelen 

omdat ze niet weten wie ze kunnen vertrouwen om 

de zaken uit te voeren. Juist plaatselijke partijen hebben 

vaak dit vertrouwen wel. Door ook verduurzaming 

te adviseren, ontstaat er een ‘totaaladviseur’ die klanten 

ontzorgt bij alle financiële zaken. Voor financieel advieskantoren 

biedt dit een uitgelezen kans om de katalysator 

voor deze ontwikkeling te zijn.” n 

GRATIS TE DOWNLOADEN 

– Voorbeeld duurzaamheidsprofiel: www.duurzaamheidsprofiel.nl/ 

– Interview DFO met adviseurs in zake duurzaamheid: www.dfobv.nl/product/rapport-duurzaamheid/ 

– Overzicht duurzaamheid, Florius: www.florius.nl/duurzaam-wonen 

– E-book ‘Aan de slag met actief klantbeheer’, Faster Forward: https://www.fasterforward.nl/whitepaper/aan-de-slagactief-klantbeheer-financieel-advieskantoor/ 



TWEE MINUTEN APPLAUS OM ACHT UUR IS MISSCHIEN IETS TE 

VEEL VAN HET GOEDE. MAAR ALS FINANCIEEL ADVISEUR, ON- 

AFHANKELIJK OF NIET, GEBONDEN OF NIET, HEB JE TOCH WEL 

EEN PRACHTIG BEROEP: MENSEN INZICHT GEVEN IN VOOR HUN 

VAAK COMPLEXE FINANCIËLE SITUATIES. EN ZE ONDERSTEU- 

NEN BIJ HET BEHALEN VAN HUN DOELEN. JE DRAAGT BIJ AAN 

DE FINANCIËLE FITHEID VAN DEZE MENSEN. DE VERGELIJKING 

MET MEDISCH SPECIALISTEN DIE ZORGDRAGEN VOOR DE LICHA- 

MELIJKE GEZONDHEID WORDT DAAROM WEL VAKER GEMAAKT. 

LANDELIJK APPLAUS MOET ECHTER NOG EVEN WACHTEN. 

Wie groen doet, 

groen ontmoet 

TEKST MARCEL SLOKKERS, PRODUCT DIRECTOR EMEA BIJ FIGLO 

Als leverancier van financiële 

adviesapplicaties heeft 

Figlo de eervolle taak om 

adviseurs in dit werk te ondersteunen. 

Om die delen 

van het werk te automatiseren die te automatiseren 

zijn. 

Tijden veranderen, technieken veranderen, 

de wijze van adviseren verandert. 

Ter herinnering heb ik nog een installatiediskette 

van onze oude applicaties 

bewaard. Wat een reis is dat geweest. Ik 

vrees dat mijn kinderen hiernaar kijken 

als de kinderen in die clip waar ze geconfronteerd 

worden met een telefoon met 

draaischijf: vol onbegrip. De overstap van 

offline naar online ligt gelukkig al ver 

achter ons. En de diskettes met executables 

zijn vervangen door zogenaamde 

API’s en webservices. Soms leek de wet 

van de remmende voorsprong te gelden. 

Alles in de ‘cloud’ was eerst spannend, 

maar is nu normaal, vaak zeer wenselijk 

en soms een vereiste. 

Zo’n tien jaar geleden introduceerden 

we het Figlo Platform. Alle kennis en ervaring 

die we de vijftien jaar daarvoor 

hadden opgedaan, kwam hier samen. En 

hebben we weten te combineren met de 

nieuwste technieken en een duidelijke 

visie. De basis bleef hetzelfde: financieel 

inzicht voor iedereen. Innovatie heeft ons 

de mogelijkheid gebracht dit ook buiten 

Nederland aan te bieden. Noem het 

Financial Globalization. Niet zozeer naar 

de macro-economische definitie dat financiële 

markten steeds meer samensmelten, 

maar eerder dat de behoefte 

aan financieel inzicht niet stopt bij de 

landsgrenzen. 

PLATFORM 

Het feit dat we onze oplossing destijds 

al een platform noemden, zou een reden 

kunnen zijn om ons te betichten van een 

vooruitziende blik. Aan de andere kant is 

dat ook exact wat onze oplossingen bieden: 

overzicht, inzicht en vooruitzicht. Zij 

het dan wat betreft iemands financiële 

situatie. De laatste jaren zien we steeds 

meer platforms. Je zou het een modeof 

buzzwoord kunnen noemen. Als je al 

geen platform bent of hebt, dan moet je 

er maar gauw op aansluiten. 

De verwachting is niet dat deze trend 

gauw overwaait of zich keert. Sterker 

nog, zij lijkt zich te versterken. Vanuit efficiëntie 

bekeken, is dat op zich ook wel 

een logische gedachte. Met een beetje 

goede wil zou je het zelfs een vorm van 

verduurzaming kunnen noemen. Meer 

delen en minder onnodig, dubbelop bouwen 

en onderhouden. Doen waar je goed 

in bent, daarin excelleren en verder aansluiten 

bij anderen, samenwerken met 

partners. 

In dat kader is de ontwikkeling van 

maatschappijsoftware naar extranetten 

naar onafhankelijke, online adviesapplicaties 

ook goed te verklaren. Natuurlijk 

was het voor maatschappijen prettig om 

eigen producten in een eigen applica- 



tie op eigen wijze naar voren te brengen, 

maar daar hing wel een prijskaartje aan. 

Daarnaast werden adviseurs niet heel 

gelukkig van het oerwoud aan programma’s 

en portalen. 

WAARDE 

De waarde van onafhankelijke adviesapplicaties 

is inmiddels wel duidelijk. De 

wijze waarop zij zich verder ontwikkelen, 

is echter lastiger te sturen. Enerzijds is 

daar de Wft met haar provisieverbod en 

regels ter voorkoming van perverse prikkels. 

Anderzijds heeft ieder ‘softwarehuis’ 

zijn eigen ontwikkelkalender, visie en 

partnerships. 

Een paar jaar geleden wilde de NHG 

het gebruik van EBM (energiebesparende 

maatregelen) verder stimuleren. 

Alle campagnes ten spijt lag het aantal 

hypotheekofferte aanvragen met EBM 

onder de vijf procent. Wij werden gevraagd 

hierin mee te denken. Wat kunnen 

wij in onze applicatie doen om verduurzaming 

meer onderdeel van het 

adviesproces te laten zijn? Er was inmiddels 

een onderverdeling bedacht in 

EBB (energiebesparingsbudget) en EBV 

(energiebesparende voorzieningen) met 

verschillende gevolgen voor de maximale 

LTI en LTV. 

Ik moest hier laatst, tijdens een ouderavond, 

nog aan denken. De leraar van 

mijn zoon verontschuldigde zich voor 

het gebruik van de vele DLA’s in zijn presentatie 

(DLA = drieletterig acroniem of 

afkorting). Wij, in de financiële branche, 

doen hierin ook leuk mee, dunkt mij. 

DUURZAAM WONEN 

We zijn nu een paar jaar verder en het is 

goed te zien dat ieders inspanning zijn 

groene vruchten begint af te werpen. 

Vanuit de CGA (Contactgroep Automatisering), 

waarin wij met mede-automatiseerders 

zitting hebben, is getracht 

een marktbreed profiel op te stellen. 

De opleiding Adviseur Duurzaam Wonen 

van het breed omarmde Sectorcollectief 

Duurzaam Wonen is erg populair. 

De NHG heeft een succesvolle campagne 

‘Samen kleuren we elke hypotheek 

groen’. Onlangs zijn we met HDN gaan 

Marcel Slokkers: 

‘Leuker kunnen 

we het niet maken, 

groener wel.’ 

kijken hoe verduurzaming beter in haar 

berichtenverkeer ondersteund kan worden. 

ENERGIEBESPAARTOOL 

Een recent voorbeeld van samenwerking 

en verduurzaming is de ontwikkeling 

van de Energiebespaartool. Er zijn al 

De installatiediskette van weleer. 

meerdere oplossingen die na invoer van 

je postcode een inschatting geven van de 

bespaarmogelijkheden. Samen met Triodos 

heeft Figlo een tool ontwikkeld die 

daarna gebruikt kan worden. De Energiebespaartool 

is zowel los te gebruiken als 

tijdens het opstellen van het hypotheekadvies. 

Op één pagina wordt de maandelijkse 

besparing op de energienota geplaatst 

naast de kosten van de energiebespaarlening. 

Het voordeel van een lager 

rentetarief na een beter energielabel, 

dat bepaalde geldverstrekkers bieden, 

en geldt voor de rest van de hypotheek, 

is eveneens inzichtelijk te maken. Een 

mooie co-creatie dus, die straks breed 

uitgerold wordt in onze applicaties. 

Tot slot is het, gelet op hergebruik en 

verduurzaming, misschien nog een idee 

die blauwe (enveloppen) organisatie te 

vragen of we de oude slogan mogen verbouwen: 

leuker kunnen we het niet maken, 

groener wel. n 



“VRAAG JE KLANT OF JE DE MAATSCHAPPELIJKE KANT MOET 

MEENEMEN IN JE ADVIES EN ZIE DUURZAAMHEID ALS ÉÉN VAN 

DE ASPECTEN WAAROP JE AANBIEDERS MET ELKAAR KUNT 

VERGELIJKEN. LET OP DE ONTWIKKELING VAN DE VERDUURZAMING 

VAN ‘HET BROOD’ EN MINDER OP ‘DE VERPAKKING’”, ALDUS PAUL 

BURGER VAN IDEËLE VERZEKERINGEN. 

Verzekerd van een 

betere wereld 

Ideële Verzekeringen koos in 2008 ervoor om zich alleen 

nog op advies en bemiddeling van schade- en 

inkomensverzekeringen te richten. Daardoor kon het 

kantoor terug naar een ‘eenmanszaak’ met versterking 

vanuit een externe backoffice. Vanuit Amsterdam 

helpt het advieskantoor een paar honderd consumenten, 

MVO-ers en stichtingen. 

“Duurzaamheid is iets waar wij sinds de oprichting 

begin jaren negentig altijd in ons advies aandacht aan 

schenken. Wij nemen dit mee en wegen dit af naast de 

reguliere aspecten waarop je verzekeringen en de kwaliteit 

van de dienstverlening van de aanbieders beoordeelt. 

Dit wil dus niet zeggen dat we altijd alleen maar 

duurzame verzekeringen van duurzame verzekeraars 

aanbieden. Soms is het omwille van de dekking en/of 

de prijs beter om een minder of niet duurzame verzekering 

aan te bieden. Uiteraard is het uiteindelijk aan de 

‘Het is fijn om op een 

commerciële manier 

een eerlijke boterham 

te verdienen’ 

klant om hierin te beslissen. Ons motto is: ‘voor hetzelfde 

geld verzekerd van een betere wereld’. Het is fijn om 

op een commerciële manier een eerlijke boterham te 

verdienen en bij te dragen aan een duurzamere wereld.” 

ADVIES 

De duurzaamheidselementen in de dekking, bij het 

schadeherstel, het beleggingsbeleid, de interne organisatie 

en de mate van menselijkheid en maatschappelijke 

betrokkenheid in het collegiaal contact met aanbieders 

neemt Burger mee in zijn adviezen. “Eigenlijk is 

het best simpel. Voor duurzame particuliere schadeverzekeringen 

kan je eigenlijk alleen bij AnsvarIdéa en ASR 

terecht. AnsvarBewust gaat verder met dekkingsaanpassingen 

die voorzien in de behoefte van de duurzame 

doelgroep; deelgebruik, herstellen in plaats van vervangen, 

productieverlies in geval van schade bij eigen energieopwekking 

en meer mogen uitgeven bij duurzamer 

schadeherstel.” 

“Helaas zijn er nog geen échte duurzame aanbieders 

voor bedrijfsmatige schade-, inkomens- en zorgverzekeringen. 

Het enige waarin deze aanbieders zich 

qua duurzaamheid onderscheiden is of en hoe ze hun 

interne organisatie hebben verduurzaamd en de mate 

waarin ze maatschappelijk verantwoord beleggen. In 

die zin lijkt het helaas toch nog steeds op een niet biologisch 

brood waarvan de verpakking wel biologisch afbreekbaar 

is.” 



TIPS 

“Vraag als adviseur je klant of je de maatschappelijke 

kant moet meenemen in je advies en zie duurzaamheid 

als één van de aspecten waarop je aanbieders met elkaar 

kunt vergelijken. Volg de branche-ontwikkelingen 

en let daarbij vooral op de ontwikkeling van de verduurzaming 

van ‘het brood’ en let minder op ‘de verpakking’.” 

“Kijk regelmatig op de Eerlijke Verzekeringswijzer, 

ook al is hierin lang niet alles opgenomen. Laat bovenal 

je ervaringen qua menselijkheid en maatschappelijke 

betrokkenheid van de aanbieders meewegen. Als 

die betrokkenheid niet voelbaar aanwezig is, is de kans 

denk ik groot dat het duurzaamheidsverhaal alleen bij 

de beslissers leeft. Een marketingcampagne, hoe groot 

die ook is, zal dat uiteindelijk niet snel veranderen. “ 

“Geef als aanbieders de verduurzaming van je corebusiness, 

het verzekeren en ontzorgen van klanten meer 

Paul Burger: ‘Het lijkt op 

niet biologisch brood 

waarvan de verpakking 

biologisch afbreekbaar is.” 

prioriteit. Daarmee zeg ik dus niet dat je geen aandacht 

meer moet schenken aan de kansen die de interne organisatie 

en de beleggingen bieden.” 

“Zie vooral de kansen en realiseer dat onze branche 

uiteindelijk de rekening betaalt van een niet-duurzaam 

ingerichte samenleving.” n 



VISTA HYPOTHEKEN ZET VOL IN OP HET VERDUURZAMEN VAN 

DE KOOPWONINGMARKT. KLANTEN WORDEN GESTIMULEERD 

DE WONING TE VERDUURZAMEN NAAR ENERGIELABEL A, DOOR 

DE RENTEKORTING DIE OP DE HYPOTHEEK WORDT GEGEVEN. 

ZOWEL KLANT ALS ADVISEUR KUNNEN 24/7 TERECHT BIJ DE 

DUURZAAMHEIDSDESK VOOR PERSOONLIJK ADVIES. 

Adviseurs uit de startblokken voor duurzaamheidsvraag klant 

Van praten naar doen 

en elke stap telt 


Vista is samen met Rabobank, 

Obvion, CMIS Franchise 

en Dukers & Baelemans 

de kartrekker van het 

Sectorcollectief Duurzaam 

Wonen, een initiatief van de negentig 

belangrijkste spelers op de hypotheekmarkt. 

Het samenwerkingsverband heeft 

haar doel voor 2020 bijna bereikt: 80 

procent van de financieel adviseurs opleiden, 

zodat zij de consument proactief 

kunnen ondersteunen bij verduurzaming 

van de woning. “Er is de afgelopen jaren 

veel gepraat”, zeggen Vista-CEO Floor van 

Workum en marketing- en salesmanager 

Koen Ooms, “het is nu tijd voor actie.” 

Het is drukker dan ooit voor Vista Hypotheken. 

De woningmarkt vertoonde 

‘Je kunt verduurzaming 

dan ook beter vanuit 

comfort benaderen’ 

een korte schrikreactie in maart, vlak na 

aankondiging van de coronamaatregelen, 

maar daarna ging het opnieuw crescendo 

voor de hypotheekverstrekker die 

tweeënhalf jaar geleden het levenslicht 

zag. Floor van Workum en Koen Ooms 

zien de markt de komende periode nog 

wel even ‘doordenderen’. 

“Een eigen woning krijgt in deze tijd nog 

meer betekenis. Het is een plek waar 

wordt gewerkt en waar bewoners vaker 

samenkomen dan voorheen, het huis 

moet dus aan alle eisen van comfort voldoen. 

Hoewel in het begin van de coronacrisis 

de hand op de knip ging en er extra 

werd gespaard, zien we nu dat klanten 

steeds vaker kiezen voor een verbouwing 

en energiebesparende maatregelen. 

Mensen kiezen dan ook voor woningisolatie, 

zonnepanelen en andere energiezuinige 

verbeteringen.” 

STAP VOOR STAP 

De financieel adviseur speelt volgens Van 

Workum en Ooms de hoofdrol bij het beantwoorden 

van duurzaamheidsvragen 

van klanten. Hij of zij kan duurzame woningaanpassing 

in het hypotheekadvies 

opnemen en weet hoe klanten in relatief 

korte tijd geld kunnen besparen. Zo 

levert een stap van energielabel G naar 

C al een fikse besparing in de maandelijkse 

energielasten op. Wie de woning zo 

verduurzaamt dat er een A-label aan kan 

worden gehangen, ontvangt rentekorting 

van Vista Hypotheken. 

“Een adviseur kan een klant ondersteunen 

bij het stap voor stap verbeteren 

van de woning”, geeft Koen Ooms aan. 

“Dat hoeft overigens niet te stoppen bij 

het A-label, je kunt van daaruit nog naar 

A++ en nul op de meter.” Van Workum: 

“Elke stap telt, hoe klein die ook lijkt. Al 

plak je alleen tochtstrips. Al die kleine 



stapjes samen leiden tot een grote verandering. 

Alleen samen kunnen we écht 

resultaat boeken.” 

TWEEDE OPLEIDING 

Het Sectorcollectief Duurzaam Wonen, 

waarin zo’n negentig bedrijven en instanties 

uit de hypotheekwereld samenwerken, 

heeft het opleiden van financieel 

adviseurs als primaire focus voor dit 

jaar gekozen. De initiatiefnemers ontwikkelden 

de opleiding Adviseur Duurzaam 

Wonen, die door verschillende opleidingsinstituten 

uit de financiële sector 

wordt verzorgd. Deelnemers leren tijdens 

een drie uur durende e-learning over 

subsidieregelingen, de mogelijkheden 

bij de NHG en over alle woningverbeteringen 

zelf, van zonnepanelen tot warmtepomp. 

Het succesvol afronden van de 

e-learning levert drie SEH PE punten op. 

Voor financieel adviseurs die zich niet op 

hypotheken richten, maar wel bij sparen 

en beleggen adviseren, is er een ‘lightversie’ 

van de opleiding gecreëerd. 

Inmiddels mag circa 70 procent van 

de tienduizend hypotheekadviseurs zich 

Adviseur Duurzaam Wonen noemen. Het 

sectorcollectief streeft voor 2020 naar 80 

procent. Floor van Workum: “We zijn flink 

op weg! Super knap, omdat we een heel 

bijzonder half jaar achter de rug hebben, 

DUURZAAMHEIDSDESK 

Vista Hypotheken heeft in april een 

Duurzaamheidsdesk geopend voor 

alle adviseursvragen omtrent verduurzaming. 

“We willen adviseurs 

op zoveel mogelijk manieren ondersteunen”, 

zeggen Floor van Workum 

en Koen Ooms. “Als klanten specifieke 

vragen hebben over subsidies, 

het energielabel, energiebesparende 

maatregelen en woningverbetering, 

kunnen ze de desk bellen. Laat die 

vragen maar komen.” 

Duurzaamheidsdesk Vista Hypotheken: 

06 - 58 94 27 87. Meer informatie 

over de opleiding Adviseur 

Duurzaam Wonen: www.advsieurduurzaamwonen.nl 

Koen Ooms en Floor van Workum: ‘Er is de afgelopen 

jaren veel gepraat, het is nu tijd voor actie.’ 

met de intrede van de coronacrisis en 

een all time high hypotheekmarktomzet. 

Door de drukte en hectiek hebben we, 

heel begrijpelijk, nog niet alle adviseurs 

in Nederland kunnen bereiken. Daarom 

zetten we de laatste maanden van het 

jaar een eindsprint in gang. En we kijken 

hoe we collega’s die hier nog niet aan 

zijn toe gekomen, toch kunnen interesseren 

voor dit onderwerp. Binnenkort starten 

we een tweede opleiding, gericht op 

vaardigheden. Adviseurs kunnen de opleiding 

zowel op locatie als online bij de 

opleidingsinstituten volgen.” 

RENDEMENT? COMFORT! 

Steeds meer klanten verwachten dat hun 

adviseur ze kan informeren over duurzame 

woningverbetering, stelt Koen Ooms. 

“Op een gegeven moment is het aankaarten 

van duurzaamheid net zo normaal 

als het bespreken van arbeidsongeschiktheid 

en overlijdensrisico. Het past 

ook bij de adviseur die zijn klanten van 

een compleet advies wil voorzien.” 

De discussie over verduurzaming van 

woningen blijft naar inzicht van Ooms 

nu te lang hangen op de rendementsgedachte: 

wanneer verdien ik mijn aanpassing 

terug? Voor zonnepanelen en isolerende 

maatregelen is de terugverdientijd 

gunstig, bij een warmtepomp is dat 

geheel afhankelijk van leeftijd en bouw 

van de woning. “Toch zet het warmtepompverhaal 

nu de toon en dat is jammer. 

Hoor je ooit iemand klagen dat zijn 

nieuwe badkamer pas na zoveel jaar rendeert? 

Nee. Je kunt verduurzaming dan 

ook beter vanuit comfort benaderen. Het 

levert mij een comfortabel huis op, een 

woning die gereed is voor de toekomst 

én haar waarde behoudt.” 

Ooms verspijkerde zelf het nodige 

aan zijn oude stadswoning en verschoof 

zo van energielabel G naar C. Naast 

winst in woongenot, betaalt hij maandelijks 

veel minder energielasten. “Mijn 

huis is helaas nog niet geschikt voor 

een warmtepomp. Het had me veel kosten 

gescheeld, als ik zie dat familieleden 

met een warmtepomp in huis nog maar 

drie tientjes per maand kwijt zijn… Maar 

je kunt dus al veel bereiken met andere 

maatregelen.” n 



Vijf praktijkvoorbeelden 

van innovaties in 

duurzaamheid 

Dashboard van mos. 

Verander de 

wereld, begin 

een bedrijf 

TERWIJL MAATSCHAPPELIJKE PROBLEMEN DE PAN UITRIJZEN EN VEEL 

MENSEN IN ANGST LEVEN VANWEGE DE ONZEKERHEID RONDOM BIJVOORBEELD 

KLIMAATVERANDERING EN DE MANIER WAAROP WE ALS MENSHEID OMGAAN MET DE 

NATUUR EN MOEDER AARDE, ZIJN ER OVERAL IN DE WERELD OOK ONDERNEMENDE 

MENSEN DIE DOEN WAAR DE MEESTE MENSEN NOG NIET AAN HEBBEN GEDACHT. ZE 

ZIJN IN STAAT OM UITDAGINGEN VANUIT ANDERE INVALSHOEKEN TE BEKIJKEN. IN DIT 

ARTIKEL VIJF PRAKTIJKVOORBEELDEN VAN ZULKE MENSEN EN ORGANISATIES. 

TEKST IVO VALKENBURG 



Ze ontwikkelen de eerste betaalbare auto 

op zonne-energie die zichzelf oplaadt met 

zonnecellen. Ze maken gebruik van de 

energie van planten, zodat wij straks onze 

verlichting hebben uit de schone energie 

die vrijkomt uit het groeiproces van 

de natuur. Ze bieden een oplossing voor 

de milieuvervuilende veehouderij door zeewier toe te 

voegen aan het voer van de koe. Ze zijn in staat om de 

smaak van boter, kaas en melk zo goed te imiteren dat 

straks het onnodig lijden van koeien niet langer nodig 

is. Ze ontwikkelen producten om de mens zelf duurzamer 

te maken. Ze bieden broodnodige diensten en producten 

om een nieuwe balans te creëren tussen economie, 

ecologie en vertrouwen in een werkelijk duurzame 

toekomst voor alles dat leeft. 

Het is slechts een handjevol praktijkvoorbeelden uit 

een reeks van duizenden hoopvolle signalen wereldwijd 

die laten zien dat alle problemen die we zelf hebben veroorzaakt, 

ook zelf oplosbaar zijn. Ze laten ons zien dat 

betekenisvol ondernemen vooral een kwestie van doen 

is. De tijd van erover filosoferen is voor hen voorbij. 

Eerste auto op zonne-energie 

De eerste elektrische middenklasser die zichzelf oplaadt 

rolt naar verwachting in september 2021 van 

de band in de oude Zweedse SAAB-fabriek in Trollhättan. 

Het in München gevestigde autobedrijf Sono Motors 

is begin 2020 erin geslaagd om binnen vijftig dagen 

via community funding ruim vijftig miljoen euro 

binnen te halen onder ruim 10.000 mensen die als eerste 

een aanbetaling deden om hun nieuwe auto te reserveren. 

Inmiddels is voor 2021 een nieuwe bestelronde 

van de Sion geopend. De eerste auto met zonnecellen 

komt voor zo’n 25.000 euro op de markt. 

Vanuit duurzaamheidsperspectief is ervoor gekozen 

om gebruik te maken van de bestaande SAAB-autofabriek. 

Deze locatie heeft als bijkomend voordeel dat ’s 

werelds grootste waterkrachtcentrale in de buurt ligt, 

waardoor de Sion volledig CO2-neutraal kan worden geproduceerd. 

De belangrijkste innovatie is dat de lak van de auto 

grotendeels is vervangen door een ‘bekleding’ van in totaal 

248 zonnecellen. Deze maken het mogelijk om de 

auto voor enkele dagen te gebruiken zonder opnieuw te 

hoeven opladen. In de praktijk kun je hierdoor volgens 

de fabrikant 5.800 kilometer per jaar extra rijden, emissievrij 

en zonder extra kosten. De wellicht meest opvallende 

innovatie is de laag mos die is geïntegreerd in het 

dashboard. Het mos maakt onderdeel uit van het luchtzuiveringssysteem. 

Het mos kan tot 20 procent fijnstof 

uit de lucht filteren, terwijl de temperatuur en de vochtigheidsgraad 

worden gereguleerd. 

Samen met onder meer Fairphone, het Nederlandse 

bedrijf dat met elke smartphone de elektrische industrie 

eerlijker en duurzamer probeert te maken, verbindt 

Sono Motors zich ook aan de Fair Cobalt Alliance met 

als doel om een menselijke en natuurlijker manier van 

kobalt mogelijk te maken. Kobalt is een cruciale grondstof 

voor oplaadbare batterijen, maar het gebruik ervan 

is tegelijkertijd omstreden. Smartphones, laptops en 

elektrische auto’s dragen weliswaar bij aan de energietransitie, 

maar de donkere kant van het verhaal is dat 

het meest gebruikte kobalt uit de straatarme Democratische 

Republiek Congo komt, waarbij mensonterende 

situaties meer regel dan uitzondering zijn. Kinderarbeid, 

dodelijke slachtoffers, misbruik van de natuur en 

corruptie vormen de basis voor ons klimaatbeleid. Via 

de Fair Cobalt Alliance wordt een serieuze poging gedaan 

om tot een eerlijke ‘ambachtelijke’ kobaltwinning 

te komen. Er is hiervoor echter nog een lange weg te 

gaan. Evenals Faiphone spant Sono Motors zich in om 

de industrie van binnenuit te vernieuwen. 

De wellicht meest opvallende 

innovatie is de laag mos die is 

geïntegreerd in het dashboard 

Of de Sion ook daadwerkelijk de eerste auto op zonneenergie 

gaat worden, is nog even spannend. De Nederlandse 

fabrikant Lightyear uit Helmond verwacht ook in 

september 2021 een zonne-energie auto te lanceren. Het 

wordt een onvergelijkbaar model. Je zult er een ongekende 

afstand van 725 kilometer mee kunnen rijden op 

basis van een relatief kleine batterij. Daarnaast laadt de 

batterij zichzelf op met behulp van zonne-energie, waarmee 

je tot wel 20.000 kilometer per jaar kunt laden. Het 

prijskaartje ligt op maar liefst ruim 140.000 euro. 

www.sonomotors.com / www.lightyear.one 



Verlichting op plantenenergie 

Een sfeerlamp ontwikkelen die brandt op plantenenergie 

was de droom van het Rotterdamse Nova 

Innova. Onder leiding van designer Ermi van Oers en 

samen met de technologie van Plant-e uit Wageningen 

is het hen drie jaar later gelukt om deze droom te realiseren. 

Afgelopen zomer zijn de eerste tien Living Light 

lampen overhandigd aan de early adopters. Aan hen de 

schone taak om de komende maanden een band op te 

bouwen met deze bijzondere plant, die zijn licht doet 

branden wanneer hij liefdevol wordt aangeraakt. 

Plantenenergie? Een plant maakt dankzij fotosynthese 

via de bladeren zelf voedsel aan om te groeien. 

Wat de plant te veel maakt, wordt via de wortels in de 

grond uitgescheiden. Bacteriën ruimen dit restafval op 

en daarbij komen elektronen vrij. Een speciaal ontwikkelde 

‘brandstofcel’ van het bedrijf Plant-e, kan deze 

elektronen vangen en omzetten in stroom. 

De dag voor de uitreiking zijn de tien Living Light 

lampen ontstoken tijdens de virtuele launch en brachten 

een magische licht symfonie als resultaat. “Het was 

een enorm avontuur om de technologie van plantenenergie 

door te ontwikkelen en zeker niet altijd makkelijk, 

maar samen met Plant-e hebben we het toch voor 

elkaar gekregen. Daarbij was geduld nodig, want de natuur 

is moeilijk te controleren”, vertelt Ermi van Oers. 

“We wilden dat het verhaal, het ontwerp en de techniek 

elkaar zouden versterken en dus kozen we voor handgeblazen 

glas, een bamboe gefreesde LED-houder en 

een 3D-geprinte celcapsule. Zo is elke Living Light lamp 

een uniek en duurzaam object.” 

Living Light is volgens Ermi van Oers het levende 

bewijs dat we met de natuur kunnen samenwerken om 

in onze hedendaagse behoeftes te voorzien. “En hoe de 

natuur voor jou kan zorgen als jij andersom ook goed 

voor de natuur zorgt.” Met de Living Light wil Nova Innova 

de kracht en waarde van de natuur zichtbaar maken 

en de symbiose terugbrengen tussen mens en natuur: 

een wederzijdse afhankelijkheid. Team Nova Innova 

streeft samen met Plant-e naar een toekomst waar 

planten deel uitmaken van de matrix van duurzame 

energie, waar steden worden verlicht door de energie 

die vrijkomt uit stadsparken en waar het Amazonegebied 

kan functioneren als een ‘powerplant’. 

Naast de Living Light lampen combineert de creatieve 

start-up natuur, wetenschap en design om cruciale, 

duurzame doorbraken te genereren. Eind 2019 is in 

de Gemeente Rotterdam bijvoorbeeld ook ‘het Park van 

Morgen’ in de IJsselmondse wijk Reyeroord geopend. 

Het is het eerste park in de wereld dat interactief is verlicht 

met energie, opgewekt door planten. Zo wordt op 

een verbeeldende manier bijgedragen aan schone water-, 

lucht- en energiesystemen. 

www.novainnova.com / www.livinglight.info 

Plant die licht genereert. 



Klimaatpositieve vlees- en zuivelproducten 

Zeewier als redder van de veehouderij. 

Het Australische Sea Forest spant zich in om klimaatverandering 

tegen te gaan door als eerste 

ter wereld op grote schaal de zeewiersoort Asparagopsis 

te kweken. Ze beschouwen zeewier als de mogelijke 

redding van de veehouderij waar zoveel methaangas 

wordt uitgestoten dat de vee-industrie verantwoordelijk 

is voor zo’n 37 procent van de methaanuitstoot die 

de mens veroorzaakt. Methaan veroorzaakt opwarming 

van de aarde. Als al het vee ter wereld een land was, rekende 

Bill Gates eens voor, dan zouden alleen China en 

de Verenigde Staten meer uitstoten. 

Het toevoegen van een beetje zeewier aan het veevoer, 

verlaagt de uitstoot van methaan tot maar liefst 

99 procent. Een positieve bijvangst voor de boer is dat 

de koeien sneller groeien, omdat ze minder of geen 

energie verliezen via het uitstoten van methaan. In een 

vraaggesprek met Het Financieele Dagblad van 15 augustus 

2020, deelt oprichter Sam Elsom, die wereldwijd 

met deze innovatie vooroploopt dat nog niemand deze 

specifieke zeewiersoort ooit op commerciële schaal 

heeft verbouwd. 

“Het is een groot experiment. We hebben nu een 

soort rails gebouwd van bassins van twaalf bij tweehonderd 

meter, waarin het zeewier in de eerste fase van het 

bestaan kan groeien. Tegelijk experimenteren we in de 

baai met lange touwen in de oceaan, waaraan het zeewier 

zich kan hechten”, aldus Elsom die van oorsprong 

succesvol modeontwerper was, maar gepakt werd door 

het zien van de mogelijkheid om met behulp van zeewier 

klimaatverandering drastisch tegen te gaan. 

De aanpak van het Sea Forest-team maakt de weg 

vrij voor de introductie van de eerste klimaatpositieve 

vlees- en zuivelproducten. 

www.seaforest.com.au 

Melkproducten zonder dieren 

De oprichters van de Vegetarische Slager, Jaap Korteweg 

en Niko Koffeman wilden ooit de grootste 

slager ter wereld worden en zo de bio-industrie overbodig 

maken. Eind 2018 verkochten ze de Vegetarische 

Slager aan Unilever dat met een netwerk in 190 landen 

de realisatie van hun droom een stuk dichterbij heeft 

gebracht. Hierdoor is tijd ontstaan voor het werken aan 

andere duurzame innovatie: plantaardige zuivel. “De 

ontwikkeling van een roestvrijstalen koe waar gras in 

gaat en melk uitkomt, zonder het gedoe met dieren, is 

een langgekoesterde wens van me”, aldus, Jaap Korteweg, 

CEO van Those Vegan Cowboys. 

Korteweg en Koffeman willen nieuwe plantaardige 

levensmiddelen ontwikkelen met dezelfde smaak als 

traditionele melk, kaas, yoghurt en boter. Voor een vliegende 

start namen Those Vegan Cowboys onlangs een 

volledig uitgerust laboratorium over op het terrein van 

de Universiteit Gent. Dit laboratorium legde zich eerder 

onder de naam Oxyrane toe op de fermentatieve vervaardiging 

van humane eiwitten voor medische toepassingen. 

Korteweg: ‘’Onze zestien cowboys in Gent 

brengen 251 mensjaren ervaring met zich mee op het 

gebied van eiwitproductie.’’ 

De onderzoekers gaan samenwerken met wetenschappers 

en spelers uit de traditionele zuivelindustrie 

om via fermentatie plantaardige eiwitten te ontwikkelen. 

Met fermentatie kan gras via microbiële processen 

tot zuivel-identieke eiwitten worden opgewerkt. Voor 

een gedeelte niet nieuw: anno 2020 wordt het grootste 

deel van alle harde kazen geproduceerd met veganistisch 

microbieel stremsel. Those Vegan Cowboys willen daarbij 

ook de caseïne en andere eiwitten plantaardig maken. 



‘Met plantaardig vleesch 

en zuivel keren we deze 

ontwikkeling en kunnen 

we grote gebieden teruggeven 

aan de natuur’ 

Vegan Cowboys Jaap Korteweg en Niko Koffeman. 

De te verwachten ontwikkelingstijd om op serieuze 

schaal met producten op de markt te komen ligt op zeven 

jaar. ‘’Al hopen we wel al eerder op kleinere schaal 

iets lekkers te presenteren. De opschaling en ambachtelijke 

verwerking van hoogwaardige zuivelkopieën kost 

tijd. Maar als het lukt, draagt dit project zeer positief bij 

aan dierenwelzijn, een eerlijke wereldvoedselverdeling, 

de natuur, het klimaat en de biodiversiteit.’’ Veeteelt 

neemt momenteel zeventig procent van het huidige 

landbouwareaal in beslag. 

Korteweg: ‘’Als je dit areaal gebruikt voor plantaardig 

vleesch en zuivel, dan heb je maar de helft of minder 

nodig. Nu worden er dagelijks grote oppervlaktes 

natuur vernietigd om de groeiende wereldbevolking 

te voeden. Met plantaardig vleesch en zuivel keren we 

deze ontwikkeling en kunnen we grote gebieden teruggeven 

aan de natuur.’’ 

De ontwikkeling van de roestvrijstalen koe past als 

een logische ontwikkeling binnen de zuivelindustrie. 

Van handmelken, via de melkmachine naar de volautomatische 

melkrobot van nu. In Gent werd al in 1910 op 

de landbouwtentoonstelling een voorloper van de melkmachine 

gedemonstreerd. In 1992 molk een Nederlander, 

als eerste boer ter wereld, zijn koeien met een melkrobot. 

Het moderne melkveebedrijf is een stal met honderden 

koeien die daar een jaar rond vertoeven met als 

het meezit een uitloop naar buiten. Het is gewoon een 

fabriek waar machines het gras instoppen en vrachtwagens 

de melk uithalen. De koe vormt een onnodig pijnlijk 

onderdeel van dit industriële proces. Those Vegan 

Cowboys wil voortbouwen op de Nederlandse traditie op 

het gebied van innovatie in de zuivelindustrie. “De koe 

van roestvrijstaal vormt een kans voor de melkveehouders, 

want zij beschikken over de graslanden. En het is 

goed nieuws voor het klimaat, de biodiversiteit en in het 

bijzonder voor de koeien”, aldus Korteweg. 

www.thosevegancowboys.com 



COCO-MAT Fiets – Duurzaamheid begint bij jezelf 

’s Werelds mooiste houten fiets. 

Op een gegeven moment had de relatie tussen Paul 

Efmorfidis, de Griekse oprichter/CEO van het succesvolle 

COCO-MAT bedrijf, en zijn zoon wat meer aandacht 

nodig. Hij besloot daarvoor tijd vrij te maken 

door zijn zoon mee te vragen op de fiets van Amsterdam 

naar Athene. “Als je samen aan het fietsen bent, 

dan komt het echte gesprek na een paar dagen vanzelf 

op gang”, aldus Efmorfidis voor wie het niet alleen een 

helende reis is geweest met zijn zoon, maar ook de ontdekking 

van een nieuwe passie: fietsen. “Op de fiets ervaar 

je dat je pas echt leeft als je gaat zweten. Veel mensen 

zitten de hele dag binnen op kantoor en missen het 

echte leven. Met fietsen ontdek je opnieuw waar het 

leven werkelijk om draait. Plezier, samen lol maken, tranen 

van verdriet of van het harde lachen. Verbinding 

met de natuur, de spiegel van wie je zelf bent.” 

Efmorfidis besloot na het fietsavontuur met zijn zoon 

om ’s-werelds mooiste en beste houten fiets maken. Elke 

berijder kan inmiddels bevestigen dat de esthetiek van 

de fiets zelfs de meest verslaafde telefoongebruiker in 

het voorbijrijden spontaan doet opkijken. Efmorfidis wil 

boven alles het statement maken dat de mens onderdeel 

is van de natuur. “Duurzaamheid begint bij jezelf. Te 

snelle hartslag? Ademtekort? In je hoofd? Inspiratie zoeken 

bij anderen? Vasthouden aan status? Continu moe? 

Het is allemaal niet echt duurzaam. Duurzaamheid gaat 

niet alleen om de wereld buiten jezelf, maar begint met 

jezelf. De natuur houdt ons een spiegel voor. Door te fietsen 

ga je opnieuw bewust de verbinding aan met jezelf, 

de mensen en de natuur om je heen.” 

De keuze voor hout is gemaakt om de levenscyclus 

van de fiets aanzienlijk te verlengen. De fiets draagt 

midden in het dagelijkse leven een stempel van de natuur. 

Het essenhout is afkomstig uit gecertificeerde, hernieuwbare 

bossen, die de biodiversiteit behouden en het 

landschap en de ecosystemen van de wereld in stand 

houden. Het productieproces levert geen afval op voor 

toekomstige generaties. “Een volwassen essenboom levert 

ons genoeg hout om vijftig fietsen te maken. Elke 

keer dat iemand een fiets koopt, planten we een nieuwe 

boom namens de nieuwe eigenaar”, aldus Efmorfidis. 

Efmorfidis zelf heeft geen auto of mobiele telefoon. 

Met zijn houten fiets reist hij de wereld over. Vorig jaar 

reed hij van het zuidelijkste puntje van Griekenland tot 

het Noordelijkste punt van Europa. Begin dit jaar bracht 

de fiets hem van Athene naar India. Daar moest hij zijn 

tocht vanwege COVID-19 beëindigen. Anders zou hij 

met zijn opvouwbare fiets de eerste zijn geweest die de 

Mount Everest beklom met een fiets in zijn rugzak. n 

www.coco-mat.bike 

IVO VALKENBURG 

Ivo Valkenburg (1966) is auteur van Niet gezwicht voor de wereld – Transitie in 

de voetsporen van Kahlil Gibran waarvoor hij in gesprek ging met 45 mensen 

en organisaties die aanjagers zijn van vakinhoudelijk beroepsvernieuwing en 

maatschappelijke transitie. Ivo is al meer dan dertig jaar actief in de wereld van 

financiële dienstverlening. Eerst als financieel adviseur, later als facilitator van 

vernieuwingsprocessen binnen ondernemingen. Zeven jaar woonde hij met zijn 

gezin in de bergen van Transsylvanië. In 2020 voelde hij zich geroepen terug te 

keren naar Nederland. Daar helpt hij als adviseur en interimmanager mensen 

in organisaties met de praktische realisatie van duurzame en innovatieve ideeën, 

altijd met een enthousiast oog voor het welzijn van mens en natuur in de 

transitie naar een toekomstige wereld. Meer informatie: www.ivovalkenburg.nl. 



HOE MAKEN ONDERNEMERS SCHADE BEHEERSBAAR, VERHOGEN 

ZE DE VERKEERSVEILIGHEID EN REDUCEREN ZE TEGELIJKERTIJD 

CO2-UITSTOOT EN BRANDSTOFVERBRUIK? NATIONALE-NEDER- 

LANDEN GING SAMEN MET INNOVATIEPARTNER SPARKLAB OP 

ZOEK EN KWAM OP HELLO MOBILITY UIT, EEN TOTAALCONCEPT 

DAT ALLE BOVENSTAANDE DOELEN MOET WAARMAKEN. DE EER- 

STE RESULTATEN VAN DE EARLY ADOPTERS ZIJN MEER DAN BE- 

MOEDIGEND. “WE WILLEN NAAR NUL SCHADES TOE.” 

Ingenieus mobiliteitsconcept houdt 

wagenpark verzekerbaar en duurzaam 

‘Schades daalden van 

zeven naar één per week’ 


Het liep op een gegeven moment 

de spuigaten uit. Verdel 

Bloemenexport groeide 

als kool dankzij zijn fullservice 

dienstverlening, 

maar met de uitbreiding 

van de klantenkring steeg ook het aantal 

bedrijfsmatige auto-ongelukken. De 

onderneming uit Honselersdijk noteerde 

wekelijks vijf tot zeven aanrijdingen. Een 

medewerker was de hele dag bezig met 

het oplossen van schades van chauffeurs. 

“We leveren bloemen aan bloemisten en 

supermarkten in Noord-Italië, Oostenrijk, 

Duitsland en Noord-Nederland”, vertelt 

Fred Verdel, eigenaar van het gelijknamige 

specialistisch bedrijf. “In vier jaar tijd 

zijn we van tien naar zestig bestelbussen 

gegaan. Een fijnmazig transportnetwerk 

en snelle levering in eigen beheer verklaren 

voor een groot deel ons succes. Medewerkers 

rijden met bestelbussen onder 

3,5 ton, dus een rijbewijs B volstaat, 

maar dat is altijd nog ingewikkelder dan 

‘Alle verzekeraars kunnen 

zich hier gewoon bij aansluiten, 

ze hoeven niet het wiel 

opnieuw uit te vinden’ 

het rijden in een Fiat 500, om maar iets 

te noemen.” 

PRIMA ALTERNATIEF 

Verdel kon niet direct de vinger leggen 

op de oorzaak van de aanrijdingen. De locaties 

– met name krappe parkeerplaatsen 

bij supermarkten – speelden ongetwijfeld 

een rol, maar ook het rijgedrag 

van een aantal medewerkers kwam in 

beeld. Hoe dan ook, het was tijd voor actie, 

want de kosten rezen de pan uit en 

de ongelukken vertraagden de leveringen. 

Via Nationale-Nederlanden kwam 

Verdel in contact met mobiliteitsconcept 

Hello Mobility en met coach Tom Rodenburg 

van NN. 

“Het is lastig om wagenparken met 

veel schade verzekerbaar te houden”, 

zegt Rodenburg. “De premies stijgen 

hard en na verloop van tijd kost het de 

grootste moeite om een verzekeraar te 

vinden die het risico wil aangaan. Verze- 



keringsadviseurs zitten daarmee in hun 

maag, want ze moeten hun klant telkens 

slecht nieuws brengen. De kans dat zo’n 

klant uiteindelijk niet meer verzekerbaar 

is, is dan ook groot.” 

Een belangrijk doel van Hello Mobility 

is verandering van rijgedrag, waardoor 

schades verminderen. Een verzekeringsadviseur 

heeft daarmee volgens Rodenburg 

een prima alternatief voor de klant 

in handen. “Het concept staat los van een 

specifieke verzekeraar, het wordt onafhankelijk 

ingezet. Hello Mobility verrijkt 

zo de dienstverlening van het intermediair 

en draagt bij aan diens lange-termijnrelatie 

met klanten.” 

WE STONDEN VERSTELD 

Rodenburg rolde bij Verdel Bloemenexport 

als eerste de coaching uit. Samen 

met de directie van het bedrijf nam hij 

het intern beleid onder loep. Daarnaast 

werd er een multidisciplinair team aangesteld 

om noodzakelijke veranderingen 

op gang te brengen. Rodenburg: “Preventie 

is vaak incident gedreven, werkelijke 

veranderingen komen dan niet tot stand. 

Wij zijn samen met de directie gaan kijken 

wat de doelstellingen zijn, hoe we 

permanent kunnen veranderen en hoe 

we dat gaan bereiken. Uit de gesprekken 

kwamen onder andere persoonlijke coaching 

en een opleidingsplan voor chauffeurs 

naar voren.” 

En die leverden ook vrijwel meteen 

resultaat op. Verdel introduceerde een 

inwerkperiode van twee à drie weken, 

waarbij nieuwe medewerkers op pad 

gaan met ervaren collega’s. De bezorger 

in spe leert dan alles over de routes, 

obstakels onderweg en over rijgedrag. 

Ook het onderhoud van de bestelbussen 

wordt meegenomen. Binnen een halfjaar 

daalde het aantal schades van zo’n zeven 

naar gemiddeld één per week. 

Verdel: “We stonden versteld van de 

verbetering. Medewerkers reageren positief 

op de coaching, het biedt hen een 

steun in de rug. Tot nu toe hebben we 

alleen de coaching opgepakt, sinds kort 

maken we ook van het digitale dashboard 

gebruik. Met die gegevens kunnen we 

gaan sturen. We krijgen bijvoorbeeld de 

Tom Rodenburg: 

‘Adviseur heeft 

prima alternatief 

voor zijn klant in 

handen.’ 

persoonlijke scores van chauffeurs te zien. 

Iemand kan deze maand slechter hebben 

gereden dan de maand ervoor, we 

kunnen dan achterhalen wat daarvan de 

oorzaak is. Als een medewerker continu 

slecht presteert, kunnen we vragen wat 

hij of zij nodig heeft om te verbeteren.” 

BESPARINGSGARANTIE 

De combinatie tussen digitaal inzicht en 

vernieuwde aandacht en focus door coaching, 

maakt Hello Mobility volgens Rodenburg 

een krachtig strategisch instrument. 

Het concept draagt niet alleen bij 

aan schadevermindering, het vergroot de 

verkeerveiligheid omdat chauffeurs beter 

opletten en het levert brandstofbesparing 

op. “We bieden zelfs een garantie. 

Als een ondernemer niet de afgesproken 

verlaging van de schadefrequentie 

en brandstofbesparing realiseert, dan betaalt 

hij of zij niet voor Hello Mobility.” 

Naast meetapparatuur in elke bedrijfsauto, 

krijgen chauffeurs waar mogelijk 

een app voor verbetertips en persoonlijke 

scores. Zo kunnen ze zuiniger 

en veiliger rijden door bijvoorbeeld uit te 

rollen naar het stoplicht en minder vlug 

op te trekken. De zorgvuldige rijstijl én 

het kiezen van de optimale route zorgen 

tegelijkertijd voor een CO2-reductie. 

Bij Verdel Bloemenexport werd de 

data ontsloten vanuit de aanwezige 

meetapparatuur van TomTom. “Ondernemers 

hoeven geen boordcomputers aan 

te schaffen”, geeft Rodenburg aan. “Het 

Telematica-systeem verstrekt het bedrijf 

input voor de coaching en dus voor 

de verdere verbetering van de dienstverlening. 

Voor Verdel is snel en accuraat 

transport een belangrijk deel van 

de corebusiness, het bedrijf kan nu met 

de data sturen op de beste routes en rijtijden. 

Plus, de vloot gaat er beter uitzien, 

want er zijn minder schades. En 

dat draagt weer bij aan een positief bedrijfsimago.” 

TOT NUL REDUCEREN 

Het specialistisch bedrijf uit Honselersdijk 

wil met Hello Mobility de schades 

aan het wagenpark tot nul terugbrengen. 

Het project loopt in totaal twee jaar, 

in het eerste jaar komt de coach zowat 

elke maand over de vloer om de voortgang 

te bespreken. “We blijven de komende 

periode groeien”, stelt Verdel, 

“dus we hebben de ondersteuning op 

mobiliteitsgebied hard nodig. Nu we 

over de data beschikken, kunnen we ons 

ook intensief richten op de veiligheid van 

chauffeurs. Daarnaast streven we naar 

een brandstofbesparing. Volgens onze 

coach is een besparing van zes of zeven 

procent realistisch.” 

Rodenburg ziet dat ongeveer twintig 

bedrijven die Hello Mobility nu in hun 

beleid hebben geïntegreerd, gestaag 

vooruitgang boeken. “We zitten nog in 

de early-adopters-fase, maar de resultaten 

zijn goed te noemen. Over vijf jaar 

hoop ik dat Hello Mobility hét platform 

is voor fleet management. Alle verzekeraars 

kunnen zich hier gewoon bij aansluiten, 

ze hoeven niet het wiel opnieuw 

uit te vinden.” n 

www.hellomobility.nl 



Richard Meinders: 

‘Ik wens u een 

duurzame toekomst.’ 



STEEDS MEER BEDRIJVEN EN OOK PARTICULIEREN 

WILLEN DUURZAME KEUZES MAKEN. IS DUURZAAMHEID 

AL EEN ONDERDEEL VAN UW ANALYSES EN ADVIEZEN? 

Hoe duurzaam is 

jouw advies? 

TEKST RICHARD MEINDERS, PARTNER SVC GROEP 

Duurzaamheid lijkt een modewoord 

van dit moment. Hierbij wordt vooral 

gedacht aan het verduurzamen 

van de woning, het verminderen van 

CO2-uitstoot en dergelijke, maar duurzaamheid 

gaat veel verder. Het Centraal 

Bureau voor de Statistiek omschrijft 

het als volgt: “Duurzame ontwikkeling is een 

ontwikkeling die tegemoetkomt aan de levensbehoeften 

van de huidige generatie, zonder die van de toekomstige 

generaties tekort te doen. Het gaat hierbij om 

economische, sociale en leefomgevingsbehoeften. Voorbeelden 

zijn een schoon milieu, biodiversiteit in de natuur, 

een hoogopgeleide en gezonde bevolking, goed 

werkende sociale netwerken en maatschappelijk vertrouwen.” 

Met name op het punt van maatschappelijk vertrouwen 

kan de financiële dienstverlening een belangrijke 

rol spelen, zowel nu als in de toekomst. 

TREND IN DE MAATSCHAPPIJ 

Al jaren wordt gesproken over duurzaamheid als de 

trend van de toekomst. Bijzonder hierbij is dat het vooral 

de Generatie Z (geboren tussen 1996 en 2015) is die 

hier warm voor loopt. De Millennials (geboren tussen 

1980 en 1986) vinden duurzaamheid ook belangrijk 

maar, zo blijkt uit onderzoek, vinden het toch lastig 

om afstand te doen van het stukje vlees en vliegreizen. 

Duurzaamheid lijkt daarmee echt iets van de jongste 

generaties, alhoewel het wel steeds breder wordt gedragen. 

Een belangrijk onderdeel van deze trend is dat met 

name jongeren zich graag identificeren met bedrijven 

die maatschappelijke relevantie hebben. Grote merken, 

zoals Gillette spelen hier goed op in met bijvoorbeeld de 

campagne ‘Boys will be boys’. 

Kijken we naar de financiële dienstverlening dan 

zien we dat banken en verzekeraars zich ook steeds 

meer van hun duurzame kant laten zien. Denk aan het 

Vitality-programma van a.s.r. en Centraal Beheer die 

zijn herstelnetwerk ook beschikbaar stelt aan consumenten 

die niet bij hen zijn verzekerd. Is dit alleen een 

mooie marketingmethode voor de bühne of wordt dit 

breed gedragen binnen de onderneming en straalt dit 

uit in al hun gedragingen? Waar verzekeraars in het 

verleden vaak zijn ontstaan als onderlinge verzekeraar, 

waarbij een gemeenschap samen de tegenvallers opving, 

zijn de huidige verzekeraars vaak allemaal beursgenoteerde 

bedrijven. Bij deze ondernemingen is de 

shareholdersvalue vaak belangrijker dan de stakeholdersvalue. 

Goed calculeerbare risico’s en efficiency zorgen 

ervoor dat bij deze verzekeraars de producten die te 

duur zijn in de productie of een te hoge schaderatio laten 

zien van het schap verdwijnen. Om de concurrentie 

met deze partijen aan te kunnen, zwichten ook de coöperaties 

die er nog wel zijn voor de zucht naar efficiency. 

Hierdoor boet het basisprincipe van verzekeringen, 

het samen dragen van de lasten, aan kracht in en verliezen 

verzekeraars steeds meer hun maatschappelijke 



relevantie. Je kunt stellen dat consumenten hier zelf 

schuldig aan zijn, omdat zij de laagste premie willen, 

maar weet de consument dat wel? Hier kun je als adviseur, 

wat mij betreft, het verschil maken. 

EEN BUSINESS CASE 

Om de rol van de adviseur hierin te benadrukken zal 

ik een business case bespreken die wij in onze praktijk 

hebben gezien. Bij een onderneming moest het pensioencontract 

worden verlengd. Na een aantal sessies 

met de medewerkers over de voorwaarden van het pensioencontract 

ging de adviseur in gesprek met de werkgever. 

De werkgever wilde maximale keuzevrijheid 

voor zijn medewerkers, maar het nabestaandenrisico 

moest zonder meer worden afgedekt. De pensioenadviseur 

werkte keurig het klantprofiel verder uit (denk aan 

betaalbaarheid, risicobereidheid, etcetera) en kwam na 

zijn analyse met een adviesrapport terug. In dit rapport 

had hij een vijftal pensioenaanbieders op een rij gezet 

die allemaal konden voldoen aan de wensen van de 

werkgever en zijn medewerkers. De huidige pensioenaanbieder 

leek ook nu weer de meest passende aanbieding 

te zijn. De kosten waren het laagst en ook de beleggingsprognoses 

waren hoogst. Kortom; een duidelijke 

zaak toch? 

Nou, niet helemaal. De werkgever meldde tijdens 

de presentatie van het advies dat hij MVO-beleid had 

opgesteld. Los van het feit dat hij hier intrinsiek voor 

gemotiveerd was, zag hij dit ook als noodzaak om de 

komende jaren jonge medewerkers aan zijn bedrijf te 

kunnen binden. Hij vroeg zich dan ook af hoe de gepresenteerde 

aanbieders zich verhielden tot dit MVO-beleid. 

Dat was een vraag waar de adviseur niet op had 

gerekend. Op zich geen punt voor de werkgever. Via de 

website ‘eerlijkegeldwijzer.nl’ (zie kader) maakte hij een 

vergelijking tussen de pensioenaanbieders. Uit deze 

vergelijking bleek dat de verzekeraar, die als tweede op 

het lijstje van de adviseur stond, veel beter scoorde op 

de thema’s die voor hem als werkgever belangrijk waren. 

Omdat ook de prognose van beleggingsopbrengsten 

iets lager waren, besloot de werkgever het voor 

‘Steeds meer ondernemingen 

en ook consumenten 

willen duurzame 

keuzes maken’ 

te leggen aan zijn medewerkers. Het was immers hun 

pensioen. Ook de medewerkers kozen unaniem voor 

de tweede aanbieder met de iets lagere beleggingsopbrengsten. 

Voor hen was de keuze die de werkgever hun 

voorlegde een bevestiging dat de werkgever voor dezelfde 

maatschappelijke waarden stond als zijzelf. 

DE ROL VAN DE ADVISEUR 

In het gehele inventarisatietraject is het MVO-beleid 

van de onderneming en de eisen die een werkgever 

stelt aan verzekeraars niet aan bod geweest. Met 

uitzondering van een zeer beperkt aantal financieel 

dienstverleners, die zich geheel op duurzaamheid hebben 

gericht, is dit bij nagenoeg nog geen enkele financieel 

dienstverlener een onderdeel van zijn werkzaamheden. 

Toch zien we steeds meer ondernemingen met 

MVO-beleid en ook consumenten die een bewustere 

keuze willen maken. Daarom is het raadzaam om in 

de inventarisatiefase bij de klant na te vragen wat zijn 

doelstellingen zijn ten aanzien van de aanbieder. Moet 

duurzaamheid een onderdeel zijn van de analyse en 

het advies? Ook hierbij geldt dat de klant een informatieachterstand 

heeft ten opzichte van u als adviseur en 

dat u de klant moet informeren over de keuzes en de 

gevolgen hiervan. Tenslotte maakt ook de betaalbaarheid 

en het in bescherming nemen van uw klant tegen 

onverantwoorde financiële beslissingen deel uit van de 

duurzaamheid van uw advies, maar daar hebben wij al 

regelmatig over gepubliceerd. Ik wens u een duurzame 

toekomst! n 

EERLIJKE VERZEKERINGSWIJZER 

Eerlijke Verzekeringswijzer is een onderdeel van 

Eerlijke Geldwijzer. Hierin worden banken, verzekeraars 

en pensioenfondsen vergeleken op thema’s 

als mensenrechten, klimaatverandering, wapens, 

gezondheid, arbeidsrechten, natuur, etcetera. De 

Eerlijke Geldwijzer is een samenwerkingsverband 

van Amnesty International, Milieudefensie, Oxfam 

Novib, PAX en World Animal Protecion. Kijk voor 

meer informatie op www.eerlijkegeldwijzer.nl. 



IN DE SNEL VERANDERENDE HYPOTHEEKMARKT BLIJFT ADVIES 

EEN COMPLEXE ZAAK, IS DE OVERTUIGING VAN VKG HYPOTHE- 

KEN & KREDIETEN. DE SERVICEPROVIDER ONDERSTEUNT DAT 

MET INNOVATIEVE PROCESSEN EN EEN BREED AANBOD. DAAR- 

OM WORDT ER VEEL ENERGIE GESTOPT IN DE ONDERSTEUNING 

VAN DE ADVISEUR EN ZIJN KLANT. 

VKG krijgt energie 

van vernieuwen 

TEKST ERIC-JAN VAN DEN BERG EN PETER VAN DER LINDE, VKG 

VKG is al jaren een van de 

grootste serviceproviders. 

Met VKG Hypotheken & 

Kredieten focust de serviceprovider 

uit Hoorn 

vooral op persoonlijke en gestroomlijnde 

dienstverlening. “Wij bedienen de adviseur 

zoals hij dat wil: één aanspreekpunt 

en een snel transparant proces. De adviseur 

wil een breed aanbod en met 28 

aanbieders is er ruime keus.” Zelf producten 

ontwikkelen doet VKG niet. “Geldgevers 

en verzekeraars zijn daar beter in.” 

DIGITALE ONDERSTEUNING 

De ontwikkelingen op de hypotheekmarkt 

vormen een van de redenen om 

de financieringstak nadrukkelijker op 

de voorgrond te zetten, geeft directeur 

Commercie Eric-Jan van den Berg aan. 

“Wij zien de markt snel veranderen. Innovaties 

zoals videogesprekken, chatten 

met je adviseur of inzicht in je dossier of 

portefeuille, worden door de consument 

steeds meer gewaardeerd.” 

ENERGIE 

Naast het brede aanbod is een hoge 

kwaliteit van dienstverlening speerpunt 

bij VKG Hypotheken & Kredieten, 

zegt Van der Linde. “Wij willen de adviseur 

energie geven. Wij helpen adviseurs 

met een snel en transparant proces. Bij 

ons kun je 24/7 de status van het dossier 

volgen en zien welke stukken er nog 

nodig zijn. Onze kracht is daarnaast de 

persoonlijke benadering. We hebben een 

team waarmee de adviseur kan sparren 

om samen tot een oplossing voor de 

klant te komen. We nemen zelf geen adviserende 

rol in, maar kunnen wel in een 

vroeg stadium een indicatie geven of een 

klant bij een bepaalde geldverstrekker 

terecht kan.” 

HANDIGE TOOLS 

Tijdens de coronacrisis werd duidelijk 

dat niet alle afspraken op kantoor nodig 

zijn. Er is heel veel online met je klant te 

bespreken en af te handelen. Voor een 

kleine maandelijkse vergoeding ondersteunen 

we de adviseur. Een greep van 

de mogelijkheden waar we de afgelopen 

periode energie in hebben gestoken is: 

– online aanvragen en ondertekenen 

van een bankgarantie; 

– chat en video mogelijkheden van de 

adviseur met zijn klant; 

– de klant een afspraak in je agenda laten 

zetten; 

– je afgeronde dossiers omzetten naar 

je eigen CRM omgeving om de zorgplicht 

van je hypotheekklanten te 

monitoren. 

FINANCIËLE HUISARTS 

Wat VKG betreft is de financieel adviseur 

de financiële huisarts, de ‘local hero’. 

“Tachtig procent van de consumenten 

vertrouwt voor een financieel advies op 

zijn adviseur. Eenvoudig hypotheekadvies 

bestaat eigenlijk niet. De groep starters 

is echt nog steeds klein: die maakt 

nog maar tien procent van de totale 

markt uit. Er zijn veel meer huizenkopers 

die onder het oude regime vallen, die gescheiden 

zijn, met verschillende pensioenaanspraken: 

er zijn geen standaard 

hypotheken. Het advies blijft dus complex 

en realiseer je dat het advieslandschap 

groter is dan alleen dat van hypotheekproducten.” 

De komst van nieuwe producten, zoals 

de verhuurhypotheken en de digitale 

hypotheken, maken het aanbod voor de 

klant breed. Advies blijft daarbij essentieel. 



”Suggesties 

verdienmodel 

verduurzaming” 

Eric-Jan van den Berg (directeur Commercie 

bij VKG, links op de foto) en Peter van der 

Linde (directeur Hypotheken en Kredieten). 

VERDUURZAMING 

Belangrijk is ook dat adviseurs zich richten 

op meer dan alleen het hypotheekproduct. 

“Consumenten verwachten dat 

je hen ook met andere dingen op weg 

helpt, bijvoorbeeld op het gebied van 

verduurzaming.” 

Een andere doelstelling van VKG is adviseurs 

meer ondersteuning bieden dan 

alleen op bemiddelingsgebied. “We zijn 

bijvoorbeeld een campagne gestart over 

duurzaamheid”, zegt Van der Linde. “Wij 

willen de adviseur helpen samen met de 

klant de weg daarin te vinden. Verduurzaming 

is een goed middel om met de klant 

in gesprek te raken. Uit allerlei onderzoeken 

blijkt dat de consument verwacht dat 

de adviseur hem op dat gebied de weg 

wijst. Die rol moet je pakken.” 

Met hulp van de Duurzaamheidsrapportage 

die in elk dossier oproepbaar is, heb 

je snel inzicht waarmee je de klant kan 

helpen. 

WHITEPAPER 

Om adviseurs op weg te helpen, heeft 

VKG een whitepaper ontwikkeld over 

verduurzaming. “We merken dat de klant 

niet in beeld heeft welke investeringen 

nodig zijn en welke financiële mogelijkheden 

hij heeft. Dat zijn echt kansen 

voor adviseurs”, zegt Van den Berg. “Met 

de whitepaper willen we ze daarin een 

zetje geven. We gaan in op financieringsmogelijkheden 

en manieren om verduurzaming 

in je advies te integreren. Ook 

geven we suggesties hoe je een verdienmodel 

maakt voor dat advies.” 

BIJENKORF OP HET DAK 

Wij ondernemen zelf ook duurzaam. We 

hebben bijvoorbeeld bijenkorven op het 

dak. Adviseurs die bij ons op bezoek komen, 

krijgen een bloemzaadbolletje mee. 

Dat kunnen ze thuis planten zodat er 

weer meer bijen komen. We doen daarnaast 

zoveel mogelijk digitaal om papier 

te besparen en scheiden natuurlijk ons 

afval.” 

De zaadbolletjes die we zelf hebben 

gestrooid, hebben rondom ons pand hun 

werk al gedaan. Vanaf juni tot en met 

augustus was het één bloemenzee rond 

het pand in Hoorn. n 

De whitepaper over verduurzaming is te 

downloaden op www.vkghypotheken.nl 



Hendrik Schakel: 

‘Duurzaamheid item 

in eerste kennismakingsgesprek” 

VIISI HYPOTHEKEN 

Viisi Hypotheken is gestart in 2011 en sindsdien op eigen kracht 

uitgegroeid tot één van de bekendere onafhankelijke hypotheekadviesketens 

in Nederland. De kantoren zijn te vinden van Rotterdam 

tot Zwolle en per 1 september ook in Eindhoven en Groningen. 

Daarnaast vindt advies veelal plaats via de telefoon en 

online. Het hoofdkantoor staat in Amsterdam, op het Surinameplein. 

Per 1 september 2020 zijn er 44 medewerkers. 

Hendrik Schakel studeerde scheikunde en economie en heeft 

binnen Viisi Hypotheken verschillende rollen. Naast adviseur 

zijn dat ook: bewaker advieskwaliteit, auteur, compliance officer 

en AOV-expert. Hij is getrouwd met Edelmira, loopt graag hard, 

voetbalt en leest boeken over geschiedenis en economie. 



“ADVISEER NIET ALLEEN OVER VERDUURZAMING, MAAR DOE ER 

VOORAL ZELF AAN. HET BEGINT ALTIJD BIJ JEZELF. WAAR KOOP JE 

JE SPULLEN EN WAAR KOMEN ZE VANDAAN? MAAR OOK HOE REIS 

JE, WAAR BANKIER JE, WAT STEM JE EN HOE DUURZAAM IS JE EI- 

GEN WONING. GA BIJVOORBEELD EENS NAAR EEN WOONWIJZER- 

WINKEL OM ALLE OPTIES EN MATERIALEN IN HET ECHT TE ZIEN EN 

AAN TE RAKEN”, ALDUS HENDRIK SCHAKEL VAN VIISI HYPOTHEKEN. 

Duurzaam is het 

nieuwe normaal 

Binnen Viisi Hypotheken wordt het verduurzamen 

van de woning direct bij de 

eerste kennismaking met de klant meegenomen. 

“De mate waarin, is voor elke 

klant en elke woning verschillend. Iemand 

die bijvoorbeeld een klein appartement in 

de stad koopt, kan vaak niet zoveel doen, 

hooguit via de VvE-vergadering één keer per jaar. Maar 

mensen die een wat oudere, nog slecht geïsoleerde woning 

kopen, zijn vaak zelf al geïnteresseerd in verduurzamen 

van de woning. En als onze klanten er nog niet 

mee bezig zijn, dan wijzen we hen op de mogelijkheden 

en zorgen dat ze ook via een handig stappenplan op 

onze website snel weten hoe ze verduurzaming kunnen 

onderzoeken en daarna kunnen uitvoeren.” 

Welke duurzaamheidsaspecten neemt Viisi Hypotheken 

in de adviesgesprekken mee? “Wij spreken met 

onze klanten over de te nemen maatregelen, het benodigde 

budget, en de financieringsmogelijkheden, zoals 

subsidies, eigen geld of lenen. Verder betrekken we het 

beleid van geldverstrekkers volgens de ‘Eerlijke geldwijzer’ 

in onze adviezen. Wij vragen vooraf altijd in 

hoeverre onze klanten de reputatie en duurzaamheid 

van geldverstrekkers belangrijk vinden. En of klanten 

bereid zijn een iets hogere rente te betalen voor een 

duurzame(r) geldverstrekker. En natuurlijk komen de 

manieren aan bod waarop geldverstrekkers omgaan 

met verduurzaming bij het bepalen van de marktwaarde, 

de maximaal te verstrekken hypotheeksom, korting 

op de rente en overige extra’s qua verduurzaming.” 

Volgens Schakel zijn er ook voor aanbieders volop 

mogelijkheden om de verduurzaming van de woningvoorraad 

in Nederland te versnellen. Er zijn immers ook 

voorbeelden die hier al wel werk van maken. “Met name 

Triodos doet er alles aan om klanten te stimuleren hun 

woningen te verduurzamen. Zij doen dit door scherpere 

rentes aan te bieden als de woning duurzamer is maar 

bijvoorbeeld ook door zoiets eenvoudigs als het vergoeden 

van de kosten voor een energierapport à 199 euro. 

Klanten hebben dan geen drempel meer om onderzoek 

te doen en worden beloond als zij verduurzamen.” 

Ander goed voorbeeld is van ABN Amro. “Deze bank 

biedt bijvoorbeeld deze zomer erg scherpe rentes aan 

voor woningen met label A of beter. Dit verbetert natuurlijk 

de hypotheekportefeuille van ABN Amro maar 

levert klanten ook een scherpe hypotheekrente op als zij 

bereid zijn de woning naar energielabel A te krijgen (en 

een betaalrekening bij ABN Amro aan te houden). Het 

is goed om als aanbieders zelf na te denken over welke 

stappen er nog meer genomen moeten worden en te leren 

van de voorbeelden die er al wel zijn in de markt.” 

Volgens Schakel is duurzaam het nieuwe normaal. 

“Je hoeft maar naar buiten te kijken of het nieuws aan 

te zetten om te zien hoe noodzakelijk verduurzaming is. 

In mijn optiek is er geen andere weg. Het is ondenkbaar 

dat niet-duurzaam het nieuwe normaal zou zijn.” n 



HET IS 2020. VOLDOET U AL AAN DE EUROPESE RICHTLIJN IDD, 

DIE NORMEN BEVAT OVER DE DISTRIBUTIE VAN VERZEKERIN- 

GEN? DE IDD IS OP 1 JULI 2018 IN DE NEDERLANDSE WETGE- 

VING GEÏMPLEMENTEERD EN MARKTPARTIJEN MOESTEN PER 

1 OKTOBER 2018 AAN DE NIEUWE REGELGEVING VOLDOEN. 

WAAROM NU WEER IETS OVER DE IDD? OMDAT IK ER NIET VAAK 

GENOEG OVER KAN VERTELLEN HOE BELANGRIJK DIT SOORT 

ONDERDELEN ZIJN BINNEN JE EIGEN ORGANISATIE. 

Innovatie laten 

werken in het 

voordeel van de klant 

TEKST MINKE VERBERK, DIRECTEUR DE VERZEKERINGSANALYSE 

Het doel van de IDD is zoals op 

de website van de AFM beschreven: 

‘het creëren van 

een gelijk speelveld voor alle 

marktpartijen die bij de verkoop 

van verzekeringen betrokken zijn, 

het verbeteren van de bescherming van 

de consument en het bevorderen van 

een interne markt voor financiële diensten. 

De richtlijn heeft daarnaast als doel 

om de sancties op overtredingen te harmoniseren.’ 

Er wordt onderscheid gemaakt in 

twee varianten: de adviseur (lees distributeur) 

of volmacht met 100 procent 

personen (die door de AFM gewoon als 

distributeur wordt gezien) en de productontwikkelaar 

(lees verzekeraar of volmacht 

met eigen producten (al dan niet 

in een pool of met 100 procent tekening). 

Waarom in deze innovatie special? 

Omdat als je deze regelgeving goed tegen 

het licht houdt, er alleen maar uit 

kan komen, dat je je producten continue 

evalueert en de klant mooie door de productontwikkelaar 

ontwikkelde innovatieve 

producten krijgt aangeboden van 

zijn adviseur. En stellen we daarmee het 

klant belang wederom centraal! Want 

het draait tenslotte allemaal om de 

klant, toch? 

VERPLICHTING 

Wat houdt de verplichting voor bedrijfsprocessen 

precies in voor u als adviseur 

of bemiddelaar in verzekeringen? De distributeur 

richt een distributieproces van 

het product in dat ervoor zorgt dat: 

– alle benodigde informatie van de 

ontwikkelaar voorhanden is, zodat de 

distributeur de kenmerken van het 

product, het productgoedkeuringsproces 

en de juiste doelgroep begrijpt; 

– schade aan klanten wordt voorkomen 

en vermindert. 

– er een behoorlijk management van 

belangenconflicten binnen de organisatie 

wordt ondersteund; 

– er rekening met de doelstellingen, 

behoeften en kenmerken van de 

doelgroep wordt gehouden. 

HET PRODUCTONTWIKKELINGS- 

PROCES 

Er zijn processen voor de productontwikkelaar 

en distributeur en deze processen 

moeten binnen de organisatie worden 

geborgd. Voor productontwikkelaars gelden 

de volgende processen en verplichtingen 

die daaruit voortvloeien op het 

gebied van: 

– distributie; 

– doelgroep; 

– gekwalificeerd personeel; 

– inrichting; 

– producttest; 

– productevaluatie. 



En voor de distributeurs (ook de adviseur 

of 100 procent volmacht) geldt dat onderstaande 

binnen de eigen organisatie 

is verankerd: 

– verplichtingen m.b.t. productontwikkeling; 

– verplichtingen m.b.t. informatieverstrekking; 

– verplichtingen m.b.t. advisering; 

– verplichtingen m.b.t. vakbekwaamheid; 

– verplichtingen m.b.t. bedrijfsprocessen. 

Minke Verberk: 

‘De klant staat 

voorop.’ 

Al deze verplichtingen en eisen moeten 

ervoor zorgen dat bij zowel de ontwikkelaar 

als distributeur de producten op 

evenwichtige wijze rekening houden met 

de belangen van de klant. Daarnaast 

biedt deze regelgeving de mogelijkheid 

tot het ontwikkelen van nieuwe producten. 

Als je op de juiste wijze dit proces 

inricht, heeft iedereen er voordeel van en 

uiteindelijk de klant. 

Waarbij de laatste variant de interessantste 

is. Er wordt namelijk in de markt 

gesteld dat 100 procent verzekeraars producten 

(ontwikkelaarsproducten) alleen 

maar door de ontwikkelaar gereviewd 

moeten worden. Dit klopt, alleen zal een 

ieder (de adviseur maar ook 100 procent 

volmacht) nog steeds voor de eigen organisatie 

moeten bepalen of het product 

past bij de kernwaarden van het kantoor. 

Er geen afwijkingen zijn ten opzichte van 

het 100 procent verzekeraarsproduct en 

ook of de juiste doelgroep wordt gehanteerd. 

Dit laatste geldt dus ook voor de 

adviseur, die actief moet terugkoppelen 

aan een productontwikkelaar of de juiste 

doelgroep met het product wordt bereikt. 

Dus er is echt wel wat te doen voor 

de adviseur en ik vraag me af in hoeverre 

dit nu binnen de eigen organisatie 

belangrijk wordt gevonden en geborgd. 

Door het op een juiste wijze inrichten 

van deze processen en wetgeving zoals 

de IDD maar ook het productontwikkelingsproces 

kan er tijdwinst worden 

behaald en leidt dit tot een efficiëntere 

werkwijze en krijg je betere, nuttige en 

veiligere (en vooral innovatievere) producten 

voor de klant! De klant of gebruiker 

van het product staat voorop, het 

draait tenslotte bij de IDD, allemaal om 

deze (eind)klant. 

SANCTIES 

Sancties jazeker dat leest u weer goed, 

door deze nieuwe Europese richtlijn met 

daaraan gekoppeld een Europese Verordening 

is het mogelijk voor de toezichthouders 

u passende sancties of restricties 

op te leggen, ook aan bijvoorbeeld 

het intermediair, u dus als adviseur. Boetes 

tot maximaal tien procent van uw 

omzet zijn niet uitzonderlijk. 

Was het eerst nog geheel vrijblijvend 

in te richten, vanaf 1 oktober 2018 niet 

meer en dient u als adviseur aan deze regelgeving 

te voldoen en hiervoor binnen 

de organisatie ook een distributieproces 

te hebben ingericht. 

COMPLIANTTOOL INTERMEDIAIR 

De Verzekeringsanalyse/Easyparp heeft 

een aantal technische oplossingen binnen 

diverse systemen ingericht. Met 4 

Insurance (AWI Software) hebben wij 

bijvoorbeeld een webbased omgeving 

ontwikkeld, de complianttool intermediair, 

waarbinnen u als adviseur op een 

eenvoudige wijze aan deze IDD regelgeving 

kan voldoen (www.complianttool. 

nl). Deze omgeving is zo ingericht met 

de onderdelen van het distributieproces 

zoals wordt verwacht vanuit wetgeving 

en toezichthouders. Ook hier worden 

er handelingen vanuit de adviseur 

gevraagd, waaronder de terugkoppeling 

over doelgroepen van producten naar de 

verzekeraars toe. 

In Scienta (een proces en procedure 

omgeving) hebben we een oplossing ingericht, 

de zogeheten Easyparp module, 

waarbij de productontwikkelaar via het 

systeem en de PARP Guidance zich deze 

materie snel eigen kan maken om zo het 

beheer en onderhoud van eigen producten, 

maar ook de 100 procent producten 

goed in te richten en te regelen binnen 

de eigen organisatie. Verzekeraars kunnen 

eventueel in het systeem mee kijken 

en toetsen door middel van een persoonlijke 

toegangscode. Ook biedt het de mogelijkheid 

om juist wel nieuwe producten 

te ontwikkelen. 

Door het slim inrichten van deze processen, 

ben je als financieel dienstverlener 

24/7 in control, maar kun je ook op 

deze wijze snel schakelen met bijvoorbeeld 

je aangesloten financieel dienstverleners 

of eenvoudig informatie digitaal 

terugkoppelen naar een verzekeraar. 

Het PARP-onderdeel in Scienta, is onder 

andere een goede aanvulling op bijvoorbeeld 

het Volmachthandboek van JV Impuls. 

Maar is aan te sluiten op iedereen 

die een aansluiting heeft of wil bij Scienta. 

Voor meer informatie verwijzen wij u 

naar onze website: www.easyparp.nl. n 



WAT KAN DE FINANCIËLE SECTOR LEREN VAN DE TWAALF ONTWERPPRINCIPES 

VAN DE PERMACULTUUR? NIETS, IS WAARSCHIJNLIJK HET EERSTE WAT JE TE BIN- 

NEN SCHIET. HOEZO HEEFT HET WROETEN IN AARDE EN AANVERWANTE AGRARI- 

SCHE ZAKEN IETS TE MAKEN MET HET VERKOPEN VAN VERZEKERINGEN, INVES- 

TEREN VAN KAPITAAL EN HET MAKEN VAN WINST? VERASSEND GENOEG IS JUIST 

HET TEGENOVERGESTELDE WAAR. DE FINANCIËLE SECTOR KAN ONTZETTEND 

VEEL LEREN VAN DE PRINCIPES WAAROP DE PERMACULTUUR IS GESTOELD. VOOR 

DE ANALYTISCHE MENS IN DE FINANCIËLE SECTOR EEN WAARDIGE INSPIRATIE- 

BRON OM ECHTE STRUCTURELE VERANDERING TE REALISEREN. 

Concrete lessen uit 

de permacultuur 

voor financials 

TEKST AMBA ZEGGEN EN GÉ VISSER | BEELD BAS VAN TOL 

Verandering is nog steeds nodig in de financiële 

sector. Zeker, 2008 was een 

wake-up call voor hoe het ervoor stond 

in de sector. Business as usual had afgedaan. 

Oude vertrouwde gedragingen 

zoals focus op de kortetermijn, alleen 

sturen op winstmaximalisatie in euro’s en niet transparant 

handelen waren rijp voor de schroot. Net als en 

het negeren van mens, milieu en maatschappij bij het 

maken van plannen en keuzes. Het moest echt anders. 

Althans dat was het idee. Alleen als we de ontwikkelingen 

bekijken van de afgelopen twaalf jaar is de verandering 

eigenlijk heel beperkt. 

Grootste probleem van het niet van de grond krijgen 

van een echte fundamentele verandering ligt bij 

het niet overtuigd zijn dat een andere koers mogelijk is. 

Deep down verscholen in de ziel van de sector is de overtuiging 

nog steeds dat de traditionele aanpak eigenlijk 

de enige is om te overleven. En ja, er is wel iets misgegaan 

in 2008, maar dat kwam door onverantwoordelijk 

gedrag van bestuurders en inhalige consumenten. Oftewel: 

een nieuwe weg inslaan is ongewis en eng. 

Tijd dus voor de introductie van een systeem dat al 

jaren heeft bewezen echt te werken. Een mooie bron 

om van te leren en wellicht de eerste stappen naar anders 

denken en doen makkelijker te maken. 

PERMACULTUUR 

Permacultuur in (agrarische zin) is het bedrijven van 

landbouw waarbij je gebruik maakt van de omgevingsfactoren 

zoals ze zijn. Je handelen en doen om bijvoorbeeld 

voor een goede oogst te zorgen, is in balans met 

de omgeving en vereist zo min mogelijk onnatuurlijke 

hulpmiddelen. Voordat je begint met het bebouwen van 

de grond observeer je de omgeving om te zien welke 

omgevingsfactoren zoals zon, wind, water maar bijvoorbeeld 

ook dieren de locatie beïnvloeden. Bij de keuzes 

voor het planten van gewassen hou je rekening met deze 



factoren. Kortom je handelt in balans met de omgeving 

en tegelijkertijd profiteer je van diezelfde omgeving. 

Zonder de omgeving geweld aan te doen. Sterker nog je 

maakt slim gebruik van de elementen die aanwezig zijn. 

Je plant bijvoorbeeld expres notenbomen in de 

buurt van koeien die baat hebben bij de schaduw van 

deze boom. De bladeren van deze schaduwrijke boom 

zijn een uitstekende maaltijd voor de koeien en goed 

voor de kwaliteit van de bodem. 

Erg leuk en sympathiek allemaal, maar hoe en wat 

kan de financiële sector hiervan leren? Het gaat nog 

steeds over planten, bomen en beestjes. Niet echt de 

wereld van haute finance. Waar zit de link precies? 

DE TWAALF PRINCIPES 

Het adagium van Patrick R. Vickers, autoriteit op het 

gebeid van permacultuur, vat de te leren lessen prachtig 

samen: ‘Live as though you’re going to die tomorrow 

but farm as though you’re going to live forever’. Vervang 

het woord ‘farm’ door bank, verzekeraar, adviseur of, 

doe eens gek, private equity en klaar is kees. Als je elk 

besluit langs deze meetlat legt, komen oude vertrouwde 

pilaren zoals het kortetermijndenken vanzelf in een 

ander daglicht te staan. Immers als je horizon oneindig 

is en je bent daar verantwoordelijk voor dan is het 

minder interessant hoeveel winst je het volgend kwartaal 

denkt te behalen. De vraag, hoe kun je ervoor zorgen 

dat je er over vijftig of honderd jaar nog bent, wordt 

dan veel belangrijker. De twaalf ontwerpprincipes zijn 

een uitstekende leidraad voor de financiële sector om 

de juiste koers te pakken en te behouden. In permacultuur 

terminologie: een leidraad voor het waarnemen, 

analyseren en handelen. Of dit nu gaat over het bepalen 

van strategische doelen, het wel of niet verkopen van 

producten aan klanten of het personeelsbeleid. 

De twaalf principes starten bij het uitgangspunt (vrij 

vertaald) dat je rekening houdt met de belangen van 

alle stakeholders inclusief milieu en maatschappij. Of 

dit nu leden zijn uit de eigen groep (te vertalen naar 

AMBA ZEGGEN 

Amba Zeggen (1971) heeft als wiskundige/actuaris ruim twintig 

jaar ervaring in de financiële sector. Zij is ervan overtuigd 

dat Good Governance en uitstekende resultaten hand in hand 

moeten gaan. Met haar adviesbureau Risk & Governance 

helpt zij organisaties deze overtuiging te realiseren. Tevens 

geeft ze les aan de Amsterdam Business School en verzorgt 

ze commentaar op het financieel en economisch nieuws voor 

het programma Goed ingelichte kring op NPO radio 1. Tevens 

maakt ze deel uit van de Raad van Toezicht van de stichting 

New Financial Forum. 

Amba Zeggen: 

‘Eerste zaadje 

naar echte 

verandering.’ 



collega’s vanuit de organisatie), de gemeenschap in het 

geheel (te vertalen naar klanten, aandeelhouders, toezichthouders, 

sectorgenoten en de maatschappij), of de 

belangen van de aarde zelf. 

ZELFREGULERING 

Een van de belangrijkste principes is het zelfreguleringsprincipe: 

‘Gebruik zelfregulering en accepteer terugkoppeling’. 

Zelfregulering binnen de permacultuur 

betekent dat systemen zichzelf kunnen bedruipen door 

te leren van positieve en negatieve terugkoppeling binnen 

het systeem. Bijvoorbeeld door te veel te oogsten, 

verliest een bodem zijn vruchtbaarheid en biodiversiteit. 

De volgende oogst zal stukken minder zijn. Om het 

om te buigen moet je dus op zoek naar een effectieve 

balans tussen oogsten en behoud van bodemkwaliteit. 

Het systeem kan zichzelf steeds bijsturen door de terugkoppeling 

uit het systeem te gebruiken. 

Een ander belangrijk onderdeel van permacultuurzelfregulering 

is het hanteren van een langetermijnhorizon, 

vrij van egocentrisme. Keuzes die je vandaag 

maakt, hebben een positieve impact op toekomstige 

generaties. 

Hoe moet je dat vertalen naar een bank of verzekeraar? 

Heel simpel, organiseer je eigen feedback en doe er 

‘De twaalf ontwerpprincipes 

zijn een uitstekende leidraad 

voor de financiële sector 

om de juiste koers te pakken 

en te behouden’ 

ook iets mee. Er zijn genoeg bronnen aan te wijzen van 

klanten, medewerkers en andere betrokkenen die feedback 

geven over het handelen en doen van een organisatie. 

Bijvoorbeeld de zorgvuldigheid die (niet) is gehanteerd 

bij het adviseren over derivaten. Voor veel mkb-ers 

kunnen we gerust concluderen dat het zorgvuldig adviseren 

niet erg goed is verlopen. Die feedback is in ieder 

geval afgegeven. Maar is daar nu ook iets mee gedaan? 

En daar bedoelen we niet mee de maatregelen afgedwongen 

door de AFM. Ook leuk, maar het gaat juist om 

een interne motivatie om het echt goed te doen. 

Een mogelijkheid is bijvoorbeeld het invoeren van 

de ‘eigen oma-lakmoesproef’. Met andere woorden, zou 

je dit product ook aanbevelen aan je eigen familie? Onder 

vergelijkbare omstandigheden. Wellicht dat je nu 

dan minder omzet maakt omdat je niet alles wat los en 

vast zit kan verkopen. Tegelijkertijd zorg je door goed 

en zorgvuldig advies op de langere termijn voor een robuust 

financieel systeem. 

CULTIVEER DIVERSITEIT 

Het diversiteitsprincipe is één-op-één te vertalen naar 

de financiële sector. In eerste instantie naar een van de 

belangrijkste beleggingsstrategieprincipes. Namelijk 

portefeuillediversificatie. Iedereen snapt dat het oliekoekendom 

is om al je kapitaal te investeren in één productsoort. 

Geen enkel weldenkend bestuur stopt al zijn 

vermogen in aandelen Unilever of Heineken. Een gezonde, 

robuuste beleggingsportefeuille bevat financiële 

producten uit verschillende sectoren met verschillende 

looptijden en rendementsverwachtingen. Waarom? 

Heel simpel, als zich een schok voordoet op de markt is 

de kans kleiner dat je gehele portefeuille onderuitgaat. 

Maar ook de diversiteit van een organisatie en met 

name daar waar de besluiten worden genomen, is belangrijk. 

Er zijn legio onderzoeken waaruit blijkt dat diverse 

teams (divers in gender, afkomst, leeftijd, expertise, 

etcetera) vele malen succesvoller zijn dan homogene 

peers. Niet één visie of denkrichting overheerst. Verschillende 

standpunten worden gedeeld. Keuzes worden 

fijn geslepen aan diverse inzichten. 

Overigens is het essentieel het volledige diversiteitprincipe 

na te leven. Namelijk dat je het moet gebruiken 

en waarderen. In moderne managementtaal heet 

dat inclusiviteit. Je kan namelijk nog zoveel diversiteit 

nastreven en allerlei programma’s optuigen om andersdenkenden 

te stimuleren om mee te doen maar als je 

die input niet gebruikt noch waardeert, blijf je een monocultuur 

behouden. Met alle gevolgen van dien. 

MEER PRINCIPES 

En zo zijn er nog meer principes die je concreet kunt 

vertalen naar de sector en waar je hele eenvoudige acties 

aan kunt verbinden om een eerste stap naar veran- 



Gé Visser: 

‘Groei is niet per 

definitie goed.’ 

GÉ VISSER 

Gé Visser (1968, Haarlem) heeft vijfentwintig jaar 

onderwijservaring als docent en teamleider op College 

Hageveld in Heemstede. Hij is oprichter van 

trainingsbureau ‘de Voedingsbodem’ en lid van het 

kernteam van Voedselbos Houtrak, een openbaar 

eetbaar plukpark in aanleg tussen Amsterdam en 

Haarlem. 

dering te zetten. Een boeiende exercitie om de principes 

te vertalen naar ons denken en handelen en in de financiële 

sector. Wat betekent bijvoorbeeld het principe: 

‘Gebruik kleine en trage oplossingen’? En zijn we hier al 

mee bezig? Wat houdt ons tegen als dit nog geen onderdeel 

is van onze werkwijze? En hoe kunnen we wel voldoen 

aan dit klein en traag principe? Het kan soms verfrissend 

zijn om niet vanuit starre opgelegde regels en 

ander juridisch kader te kijken naar hoe je evenwichtig 

en duurzaam kunt opereren met behoud van winst in 

euro’s en tevreden klanten en medewerkers. 

EERSTE ZAADJE 

Van het ‘wroeten in de aarde met principes’ kunnen we 

dus ontzettend veel leren in de financiële sector. 

– Diversiteit helpt. En dan niet vanuit het parasiteren 

op andermans vermogen maar door op een gelijkwaardig 

niveau gebruik te maken van elkaars verschillen. 

– Groei is niet per definitie goed. Niet elke weg om je 

marktaandeel te vergoten is ook verstandig of voegt 

iets toe aan de organisatie die je volgens eigen ethische 

principes wilt zijn. 

– Langetermijn focus is belangrijk. Niet alleen omdat 

het beter is voor klanten of het functioneren van 

een maatschappij maar ook omdat het op de langer 

termijn beter en duurzaam resultaat in euro’s oplevert. 

Binnen de permacultuur wordt slecht gedrag vroeg of 

laat afgestraft. Waarbij de veroorzaker van de situatie 

er (ook) onder lijdt. En dat is niet vanzelfsprekend in 

de financiële sector. Als er problemen zijn, worden reddingsplannen 

opgetuigd door de overheid of men haalt 

extra kapitaal op bij de aandeelhouders die geen verlies 

meer kunnen permitteren. Een echte correctie, zoals 

ander soort bestuurders, andere producten, of de organisatie 

opknippen in kleinere delen, vindt niet plaats. 

Of in ieder geval onvoldoende. De zelfregulerende werking 

hapert op sommige momenten. Met alle kwalijke 

gevolgen van dien. Dus dat laatste zetje moeten we dan 

maar als inspiratie ophalen uit de ontwerpprincipes 

van de permacultuur. Het eerste zaadje naar een echte 

verandering is hiermee geplant. n 



WE LEVEN MOMENTEEL IN EEN WERELD DIE GEDOMINEERD 

WORDT DOOR HET COVID-19 VIRUS EN DE IMPACT DAAR- 

VAN IN ONS DAGELIJKSE LEVEN. WE STAAN DAARNAAST 

VOOR EEN ENORME UITDAGING OM DE ECONOMIE GAANDE 

TE HOUDEN. MAAR WE WORDEN OOK STILGEZET OM NA TE 

DENKEN OVER WAT DEZE CRISIS VOOR ONS BETEKENT ALS 

MENS EN ALS SAMENLEVING. 

Innovatief duurzaam 

beleggen 

TEKST THEO KRINS, MANAGER VERMOGENSADVIES SCILDON 

Velen verwachten dat thuiswerken 

het nieuwe normaal 

wordt. En we ervaren 

dat digitaal vergaderen op 

z’n minst voor een deel het 

fysiek vergaderen kan blijven vervangen. 

Bijkomend voordeel hiervan is dat minder 

mobiliteit direct al een bijdrage levert 

aan een meer duurzame wereld. 

Natuurlijk was er al langere tijd een 

trend gaande waarin een groeiend aantal 

mensen in de samenleving bezig is 

met bewuster leven. Steeds meer mensen 

willen investeren in een gezonde, 

duurzame wereld, met aandacht voor 

groen en kwaliteit van leven. Bij bouwprojecten 

voor woningbouw kiezen partijen 

bijvoorbeeld steeds vaker energieneutrale 

oplossingen en voor creatieve 

alternatieven voor parkeren met meer 

ruimte voor groen. 

Deze trend zie je ook terug bij beleggers. 

Jarenlang was zoveel mogelijk rendement 

het allerbelangrijkste. En naast 

dat rendement waren eigenlijk alleen kosten 

en eventueel de risico’s nog interessant. 

Tegenwoordig worden er ook andere 

vragen gesteld. Wordt er belegd in de 

wapenindustrie of bijvoorbeeld in bont, 

steenkool, nucleaire wapens, etcetera? 

Beleggers zijn tegenwoordig meer 

gericht op de lange termijn en willen een 

positieve impact hebben op de samenleving. 

Dat geeft ze meer voldoening omdat 

deze wijze van beleggen bijdraagt 

aan een betere wereld voor deze en toekomstige 

generaties. 

In maart 2020 heeft Scildon een onderzoek 

laten uitvoeren onder klanten 

met een pensioen op basis van beleggingen. 

Uit dit onderzoek blijkt dat van de 

ondervraagden in de leeftijd 20-35 jaar 

41 procent duurzaamheid een belangrijk 

aspect vindt. Bovendien is 68 procent 

van deze groep bereid om rendement in 

te ruilen voor duurzaamheid. Maar dat is 

lang niet altijd nodig! 

DUURZAME FONDSEN RENDEREN 

BETER 

In het verleden had het onderwerp ‘duurzaam 

beleggen’ overigens vooral het karakter 

dat dit iets was voor mensen die 

een positieve bijdrage aan de ontwikkeling 

van de wereld wilden geven. En die 

daarom genoegen namen met een iets 

lager rendement. Steeds meer onderzoeken 

geven aan dat dit beeld niet meer 

actueel is. 

Morningstar heeft onlangs onderzoek 

hiernaar gedaan en concludeert dat 

bijna zes van de tien duurzame beleggingsfondsen 

over de afgelopen tien jaar 

een hoger rendement leveren dan vergelijkbare 

traditionele beleggingsfondsen! 

Ondernemingen die duurzaam produceren, 

behalen namelijk marktbreed betere 

resultaten dan bedrijven die dit niet tot 

kern van hun activiteiten maken. Daarmee 

ontwikkelen de rendementen van 

deze bedrijven zich ook steeds positiever. 

Daarmee is in het kader van vermogensopbouw 

de keuze van beleggingen 

in duurzame beleggingsfondsen niet 

alleen een keuze gebaseerd op levenshouding, 

maar ook gebaseerd op nagestreefd 

rendement. 

DUURZAAM FONDSENBELEID 

Voor Scildon is duurzaamheid en maatschappelijk 

verantwoord ondernemen 



essentieel. Onder duurzaam beleggen 

verstaat Scildon dat de geselecteerde beleggingsfondsen 

in hun beleggingsbeleid 

rekening houden met milieuaspecten, 

sociale aspecten en goede corporate 

governance. 

Om daar concreet invulling aan te 

geven heeft Scildon een duurzaam fondsenbeleid 

voor zowel de eigen middelen, 

als de beleggingsfondsen die we – via financieel 

adviseurs – aan consumenten 

aanbieden. 

In dat beleid maken we heldere keuzes 

met de overtuiging dat we alleen zo 

veranderingen ten goede kunnen bevorderen. 

Concreet betekent dat we de volgende 

zaken als uitgangspunt nemen: 

– extra aandacht voor thema’s die ons 

aan het hart gaan; 

– hoge eisen aan bedrijven in enkele 

specifieke sectoren; 

– principieel uitsluiten van een aantal 

sectoren; 

– minimumeisen aan de duurzame 

prestaties van bedrijven en landen. 

Theo Krins: 

‘Postieve impact.’ 

De thema’s die ons aan het hart gaan, 

zijn: 

– Klimaatverandering aanpakken; 

– Bescherming van zeeën en oceanen; 

– Herstel ecosystemen en behoud van 

biodiversiteit; 

– Gezondheid en welzijn; 

– Fatsoenlijke banen en economische 

groei. 

De sectoren waar we hoge eisen aan 

stellen: 

– elektriciteitsproductie (investering in 

energietransitie); 

– maakindustrie (onder andere arbeidsomstandigheden); 

– mijnbouw en olie- en gasindustrie 

(transitie van fossiele brandstoffen 

naar duurzame energiebronnen); 

– wapenindustrie (uitsluiting bedrijven 

die betrokken zijn bij controversiële 

en kernwapens). 

De volgende sectoren sluiten we principieel 

uit: 

– tabak; 

– bont en exotisch leer; 

– pornografie; 

– gokindustrie. 

INNOVATIEVE TOOL 

Om de klant en adviseur in staat te stellen 

om te beleggen volgens de beleggingsdoelstellingen 

van Scildon, biedt 

Scildon sinds 2020 de duurzame fondsvergelijker 

aan. Deze innovatieve tool 

is tot stand gekomen in samenwerking 

met Morningstar. Hiermee kan de klant 

of adviseur zelf inregelen welke duurzaamheidscriteria 

relevant zijn en op basis 

daarvan fondskeuzes maken. De keuzemogelijkheden 

zijn onder andere tot 

stand gekomen op basis van het duurzaam 

fondsenbeleid van Scildon. 

De gebruiker van de tool kan een 

screening van de fondsen doen op basis 

van zelfgekozen criteria, maar ook een 

analyse maken op basis van een geselecteerd 

aantal fondsen, waardoor het overzichtelijker 

wordt. 

Door de veelheid aan keuzes die mogelijk 

zijn, is het een unieke fondsvergelijker 

die de adviseur in staat stelt maatwerk 

te verrichten op het gebied van 

duurzaam beleggen. Om snel inzicht te 

krijgen kan worden uitgegaan van de 

zogenoemde Global Globes (maximaal 

vijf), ook wel Sustainability Rating genoemd. 

Vervolgens kan een verdieping worden 

toegepast, door bijvoorbeeld fondsen 

uit te sluiten die beleggen in steenkool, 

wapens en palmolie. Ook kan specifiek 

worden gekozen voor beleggingsfondsen 

die beleggen in bedrijven met 

een lage CO2-uitstoot. 

Met deze innovatieve tool ondersteunen 

wij de klant en de adviseur om 

duurzaam te kunnen beleggen op basis 

van specifieke voorkeuren. En bieden wij 

maatwerk, waar veelal in de markt alleen 

generieke oplossingen voorhanden 

zijn. n 



“ALS JE IN JE ADVIESPRAKTIJK NIET ZO 

DUURZAAM MOGELIJK MENSEN PROBEERT 

TE HELPEN, KUN JE ZE NET ZO GOED NIET 

HELPEN: WAT IS DAN DE ZIN VAN JE WERK, 

VOOR JE KLANT EN VOOR JEZELF?” ALDUS 

HUBRIEN MEIJAARD VAN FINANCIEEL 

ADVIES 2.0 UIT CULEMBORG. 

Meijaard (55) heeft ruim twintig jaar 

een onafhankelijke financiële lifeplanningspraktijk 

en daarnaast 

een steeds belangrijker wordende 

specialisatie op duurzaam vermogensadvies 

(Stan&Wende en groen 

Goud). “De planningspraktijk zit zo ongeveer wel vol 

met 150 mensen (75 procent ondernemers, 25 procent 

particulieren). Het duurzame vermogensadvies gaat 

grotendeels online, dus daar kan ik nog behoorlijk opschalen 

– wat ook de bedoeling is voor de komende jaren. 

Ik heb en neem geen mensen in dienst, maar werk 

uiteraard wel samen met diverse mensen om zo goed 

mogelijk, zoveel mogelijk klanten te kunnen helpen, nu 

en later.” 

Meijaard betrekt duurzaamheid op verschillende 

manieren in zijn adviezen. “Als ik naar mijn planningspraktijk 

kijk, dan probeer ik mijn klanten zo goed mogelijk 

te helpen met een zo concreet mogelijk financieel 

lifeplan wat ze voor langere tijd (dus duurzaam) kunnen 

gebruiken.” 

“Kijk ik naar mijn werk als vermogensadviseur, dan 

zit de duurzaamheid hier op twee gebieden: net als bij 

de planningspraktijk gericht op een concreet en voor 

langere tijd bruikbaar – dus op die manier duurzaam – 

vermogensplan. En daarnaast adviseer ik alleen maar 

op het gebied van duurzame, groene investeringen.” 



Niets doen is geen 

optie meer 

DANKBAARHEID EN GELUK 

Waarom Meijaard zich richt op duurzaamheid is voor 

hem een overbodige vraag. “Als je namelijk in je adviespraktijk 

niet zo duurzaam mogelijk mensen probeert te 

helpen, kun je ze net zo goed niet helpen: wat is dan de 

zin van je werk, voor je klant en voor jezelf? Het mensen 

zo goed mogelijk willen en kunnen helpen zorgt 

bij mij steeds weer voor dankbaarheid. En dankbaarheid 

zorgt voor geluk: wie wil dat nou niet? Onbewust 

doe ik dit al eigenlijk mijn hele werkzame leven, maar 

sinds een jaar of vijftien – na mijn burn-out – is dit toch 

meer bewust en echt wel in een hogere versnelling gekomen.” 

Meijaard richt zijn adviezen zo in dat mensen met 

zo min mogelijke inspanning er zo lang mogelijk plezier 

van kunnen hebben. “De kosten die ze daarvoor nu 

(en natuurlijk ook op latere momenten) maken zorgt zo 

dus voor een planning die ook een goede en duurzame 

financiële investering voor hen is. Daarnaast kijk ik dus 

bij alle manieren van vermogensvorming naar de voor 

de klant meest geschikte, maar – of dus…?! – altijd honderd 

procent duurzame vorm van sparen of beleggen.” 

‘Eerste stap is 

afdoen korte termijn 

oogkleppen’ 

TIP 

“Een tip die ik graag deel met mijn collega’s: ga eens 

eerlijk na bij jezelf wat je het meest irritant vindt aan 

deze special, dit artikel, wat ik vertel: kortom alles rondom 

het woord/thema duurzaamheid… In die irritatie zit 

namelijk – denk ik – datgene waarmee jij misschien wel 

het beste je klanten kunt helpen…! Ja, dat vraagt om 

aandacht, om willen en durven in je eigen spiegel te kijken. 

Zijn jouw klanten dat waard?” 

“Voor de productaanbieders is mijn tip: stop met de 

focus op korte termijn resultaten, meer winst, meer dividend, 

hogere aandelenkoersen. Kijk naar de bedrijven 

die al wel een serieuze en duurzame lange termijnstrategie 

hebben geformuleerd en daar – niet onbelangrijk 

– ook naar handelen. Je zult niet anders kunnen constateren 

dat die bedrijven beter werk leveren, hun klanten 

beter helpen, beter met hun omgeving en het milieu 

omgaan en meer tevreden werknemers hebben. En 

evenmin onbelangrijk: betere financiële resultaten hebben. 

En dat begint dus bij de eerste stap: het afdoen van 

de korte termijn oogkleppen. Spannend? Jazeker. Maar 

niets doen is geen optie meer.” n 


VVP is trots op alle 

organisaties die de special 

‘Duurzaamheid & Innovatie’ 

mede mogelijk hebben gemaakt

VVP SPECIAL duurzaamheid&innovatie2

Transform your PDFs into Flipbooks and boost your revenue!

Delete template?

Save as template ?