Raak-februari-2021 (1)

© Pierre Fromentin
m a a n d b l a d v a n k w b
jaargang 74 • februari 2021
Afgiftekantoor: 3200 Aarschot 1 - Maandblad, verschijnt niet in juli en augustus - P106332
Natuur
TIJDSCHRIFTEN
TOELATING - GESLOTEN VERPAKKING
3200 AARSCHOT 1 - BC 1145
Rouwexpert Manu Keirse aan het woord
Buren helpen buren

Vooraf
Samen voor een betere wereld
Mijn werk als algemeen voorzitter van kwb zit erop. De veranderingen
en innovatie zijn ingezet en worden verder uitgerold.
Het proces dat we zes jaar geleden opgestart hebben, kreeg
een slotakkoord op de algemene vergadering in november. Nu is
het tijd voor een nieuwe professionele uitdaging. De tijd van gaan
is gekomen.
Op zo’n moment blikt een mens al eens terug, en voor mij is dat
niet anders. Ik las al mijn voorwoordjes opnieuw. Dit was ontzettend
leuk. Doorheen de jaren zijn verschillende thema’s aan bod
gekomen: curling-ouders, werkbaar werk, een stop-lijst, sociale
overwaarde, fomo, LSLTN … Maar wat me opviel was dat mijn
voorwoord vaak in het teken stond van samen en een betere
wereld. Niet zo vreemd als je mij een beetje kent. Daarom wil ik
graag deze drie verhalen nogmaals vertellen.
Het eerste is dat van George Monbiot. Zijn verhaal is dat van
de goede mens die bedorven is. Een beetje uitleg is hier op zijn
plaats. Mensen hebben het vermogen tot vriendelijkheid en zorgzaamheid.
Een kwaadaardige ideologie, het neoliberalisme, heeft
ons echter wijsgemaakt dat we met elkaar moeten concurreren
en elkaar moeten wantrouwen. Een gemeenschappelijk doel ontbreekt.
Als we die gemeenschap nieuw leven inblazen, kunnen
we onze ware aard herontdekken. Er kan een nieuw gevoel van
samenhorigheid ontstaan, met een nieuwe economie, die mens
en planeet met respect behandelt. We kunnen ons geluk herwinnen,
ons vertrouwen in onze eigen kracht, onze trots, onze
plaats in de wereld. We zullen weer deel uitmaken van de samenleving
en meester zijn over ons eigen lot. Wie dit verhaal wil
accepteren, moet in de ‘betere’ mens geloven. De mens is
altruïstisch en empathisch, maar we laten ons het omgekeerde
wijsmaken. We zijn beter dan we denken.
Het tweede verhaal gaat over de eenzaamheidsepidemie - een
ziekte van deze tijd - die zowel jongeren als volwassenen treft,
een op de vier. Niet enkel door een gebrek aan sociaal contact,
maar ook doordat de kwaliteit van relaties verslechtert. Hoewel
eenzaamheid een individuele ervaring is, geloof ik sterk dat het
onze aandacht verdient als een maatschappelijk probleem.
Mensen moeten meer praten met elkaar, meer luisteren naar
elkaar en vooral meer toffe dingen doen met elkaar. Mensen zijn
sociale wezens. We hebben contact met anderen nodig om
gelukkiger, gezonder en weerbaarder in het leven te staan. Hier
Knipte jij je activiteitenbon al uit?
In Raak januari kon je de bon vinden waarmee je 5 euro
korting krijgt op een activiteit van je afdeling. Vergeet je
hem niet uit te knippen voor je Raak wegdoet?
Er is trouwens goed nieuws: de geldigheidsduur van de bon
wordt verlengd naar het hele jaar. Zo krijg je zeker de kans
om hem te gebruiken!
Een nieuwjaarscadeautje voor elk kwb-gezin
Verzilver je activiteitenbon!
Kwb-nieuws
Zoals je in november al in Raak kon lezen, schenken we deze maand elk kwb-gezin een activiteitenbon ter
waarde van 5 euro. Zomaar, omdat het voor iedereen een lastig jaar geweest is.
C
orona heeft het iedereen, en ook kwb, de voorbije maanden
niet makkelijk gemaakt, en dat is nog zacht uitgedrukt. Om
onze afdelingen en leden te steunen, lanceerden we daarom in
september een relanceplan. Vier gratis coronaveilige activiteiten
(waarover je a les leest op pagina’s 11-13 en 30-31) zagen het
licht: een winterse griezeltocht, een digitaal sinterklaasalternatief,
coronaveilige kooklessen en een digitale versie van onze activiteit
‘Opfrissing wegcode’.
Daarnaast breidden we ook de verzekering uit, zodat afdelingen
zes maanden onbeperkt wandel- en fietstochten kunnen organiseren,
zorgen we voor info en ondersteuning rond corona én …
riepen we de activiteitenbon in het leven!
Die bon, die je onderaan deze pagina vindt, geeft je recht op 5
euro korting op een activiteit van je eigen afdeling die wordt
georganiseerd tussen 1 januari en 30 juni. Infoavond, uitstap,
kookles of spelactiviteit: jij kiest! Mooi cadeau, nee?
Wat moet jij doen?
1. Knip je bon uit.
2. Kies een activiteit uit het aanbod van je eigen afdeling.
3. Vul je bon vo ledig in en neem hem mee naar de activiteit.
4. Geef hem af.
5. Hou 5 euro extra in je portemonnee voor iets leuks.
Simple comme bonjour!
In deze Raak
op een kwb-activiteit naar keuze
van je afdeling
20 Thema
natuur
Een gratis portie anti-verveling
2
7 Bleri Lleshi schreef een Brief aan Vlaanderen

‘Ik wil blijven geloven in de maakbaarheid
van mens en samenleving’
© Tine De Wilde
spreken we van samenredzaamheid. Door samen dingen op te
pakken, versterken we de persoon.
Het laatste verhaal gaat over ballonnen. U vindt het in het kader.
Misschien word ik nu als naïef aanzien, dat kan, maar ik wil
blijven geloven in de maakbaarheid van mens en samenleving.
Het kan anders! Geloof je mee? Dan is er een hele hoop hoop op
een betere wereld.
Kwb, bedankt voor de mooie jaren. Het ga je goed!
Wim Verlinde
algemeen voorzitter kwb
Een juf bracht ballonnen mee naar school. Ze
vroeg de kinderen om ze allemaal op te blazen. Op één
ballon mochten ze hun naam schrijven. Alle ballonnen
werden op de overdekte speelplaats gegooid terwijl de juf
ze van de ene kant naar de andere mengde. De juf gaf
daarna de kinderen vijf minuten om de ballon met hun
naam erop te vinden. De kinderen renden rond, werden
boos, maakten ruzie … maar toen de tijd op was, had
niemand zijn eigen ballon gevonden.
Toen zei de juf dat ze de ballon het dichtst bij hen
moesten nemen en aan de persoon met diens naam erop
moesten geven. In minder dan twee minuten had iedereen
zijn eigen ballon. Tot slot zei de juf: “Ballonnen zijn als
geluk. Niemand zal het vinden als men op zoek gaat naar
dat van zichzelf. Als iedereen in plaats daarvan om elkaar
geeft, zullen we het geluk van iedereen snel vinden."
16
Manu Keirse over
verdriet, rouw en
verlies
En verder
Geknipt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Kwb-nieuws . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6
Maak kennis met de nieuwe kwb-bestuurders 10
Kwb-nieuws . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
© Frederik Beyens
De dienst rijbewijs van kwb . . . . . . . . . . . . 34
Kwb-nieuws . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
29
Helpper maakt hulp vragen en
aanbieden laagdrempeliger
Falos . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
5 vragen aan comédienne Amelie Albrecht . . 37
Spel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
Aan de slag! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
De kerststallen van kwb . . . . . . . . . . . . . . 40
3

Geknipt
Een eigenzinnige blik op de actualiteit
Vlaming agressiever in
verkeer sinds coronacrisis
36 procent van de Vlamingen vindt dat
de andere weggebruikers agressiever
zijn geworden sinds de start van de
coronacrisis. Dat blijkt uit een bevraging
van VIAS bij 1.000 Belgen. Ook 42% van
de Waalse en 35% van de Brusselse
ondervraagden zegt meer verkeersagressie
te ervaren.
Toch levert de coronacrisis op mobiliteitsvlak
ook voordelen op: dat er minder
files zijn vindt bijna twee derde van de
Belgen een groot voordeel, en ook de
afgenomen verplaatsingen worden als
positief ervaren (56 procent). Bovendien
verving 12 procent van de ondervraagden
zijn wagen door de fiets.
Naast verkeersagressie is het grootste
nadeel de angst om het openbaar
vervoer te nemen, uit vrees voor een
besmetting. Een derde van de Belgen en
bijna de helft van de Brusselaars neemt
liever geen bus of tram meer. En ook
drukte op fiets- en voetpaden valt niet in
de smaak.
a Bron: plusmagazine.knack.be
Precaire jobs hebben
negatieve impact op
welbevinden
Wie precair tewerkgesteld is, scoort lager op het vlak van
welzijn en gezondheid. Dat blijkt uit een recente studie
aan de VUB. Onder precaire jobs worden tewerkstellingen
verstaan die niet beantwoorden aan de standaardverwachting:
vast contract, voltijds en voldoende betaald. Het aantal
precaire jobs nam de laatste jaren in de meeste Europese
landen, waaronder België, toe.
In 2019 werd bij zo’n 3.000 respondenten een enquête
afgenomen. Op basis van enkele kenmerken - onder meer
flexibele werkuren, laagloon en tijdelijk contract - werd de
precariteit van hun tewerkstelling bepaald. De studie toonde
aan dat er een sterke relatie is tussen hoge scores op precair
werk en lage scores op welzijn.
Bovendien bleek ook dat sociale factoren, zoals conflicten
tussen het werk- en privéleven of een laag gezinsinkomen,
de relatie tussen precariteit en laag welzijn versterken.
Anderzijds blijkt een voldoende hoog gezinsinkomen het
effect van precair werk deels te compenseren.
a Bron: www.dewereldmorgen.be
Zeevruchten bevatten meeste
microplastics
Mosselen, oesters en sint-jakobsschelpen zijn het sterkst
vervuild met plastic. Dat ontdekten Britse wetenschappers. Uit
hun onderzoek blijkt dat weekdieren met tot 10,5 stuks per gram
de meeste microplastics bevatten. In schaaldieren zijn tot 8,6
microplastics per gram te vinden, en in vis tot 2,9. Ook regionaal
zijn er verschillen: Aziatische weekdieren bleken het zwaarst
besmet.
Aangezien we zeevruchten meestal in hun geheel opeten,
krijgen we bovendien meer van de microplastics binnen bij de
consumptie ervan. Bij vis daarentegen is dit meestal maar een
deel.
Wat de gevolg op onze gezondheid kunnen zijn, is nog niet
helemaal duidelijk.
a Bron: www.mo.be
4

2020 warmste Europese jaar ooit
Vorig jaar was in Europa het warmste jaar ooit sinds
het begin van de metingen. Wereldwijd was 2020
even warm als het vorige recordjaar, 2016. Dat blijkt
uit gegevens van de Europese klimaatdienst
Copernicus.
In Europa was het gemiddeld 1,6 graden warmer dan
tijdens de referentieperiode van 1981 tot 2010, en 0,4
graden warmer dan tijdens 2019, het vorige Europese
recordjaar. Wereldwijd lagen de temperaturen 0,6
graden hoger dan tijdens de referentieperiode.
Opvallend dit jaar waren uitzonderlijk
warme temperaturen in het noordpoolgebied
- met in de lente en zomer
temperaturen tot bijna 35 graden in
Siberië - en een groot aantal tropische
stormen boven de Atlantische Oceaan,
klinkt het.
2020 was ook het warmste jaar in België, en het
sluitstuk van het warmste decennium.
a Bron: www.standaard.be
Vier diersoorten voortaan beschermd
De Vlaamse regering gaat nieuwe soortenbeschermingsprogramma's
(SBP’s) opstarten met beschermingsmaatregelen
voor de grote modderkruiper, het vliegend hert, de zomertortel
(een vogel) en de weidevogels. Die hebben het alle vier moeilijk
om te overleven in Vlaanderen. Daarom zal met SBP’s worden
geprobeerd om op vijf jaar tijd de leefomgeving van de dieren te
herstellen. Daarvoor wordt 2 miljoen euro uitgetrokken via het
Agentschap Natuur en Bos.
Voor de grote modderkruiper, een vissoort, zal de focus liggen
op het herstel van de habitat, een kweekprogramma en het
tegenhouden van de verspreiding van de Noord-Aziatische
modderkruiper, een invasieve exoot. Voor het vliegend hert worden
nieuwe leefgebieden onderzocht en broedhopen aangelegd, en
voor de zomertortel wordt gewerkt aan het vergroten van het
voedselaanbod rond de broedplekken, zodat de oudervogels zich
kunnen toeleggen op het grootbrengen van de jongen. Voor de
weidevogels grutto (foto) en wulp tot slot zal de focus op het
herstel van hun afgebakende broedgebieden liggen.
De vier SBP's komen bovenop 21 reeds bestaande.
a Bron: plusmagazine.knack.be
Loon leidt tot werkgeluk
Voor meer dan de helft van de Belgen is hun loon de
belangrijkste reden om gelukkig te zijn op het werk. Dat
blijkt uit een onderzoek van hr-dienstenbedrijf Acerta bij
2.000 werknemers. Op de tweede plaats staat een goede
werk-privébalans (39 procent), en werkzekerheid vervolledigt
het podium (35 procent). Het mag dan ook niet
verbazen dat 38 procent van werk zou veranderen voor een
beter loon.
Ondanks het belang van loon weten echter bijna zes op de
tien werknemers niet hoe de werkgever hun loon bepaalt.
Bijna de helft zegt dat er in zijn of haar bedrijf over loonbeleid
niet gecommuniceerd wordt,
Nog opvallend: 84 procent van de werknemers wil graag een
flexibel loonbudget, waarmee ze zelf keuzes kunnen maken
over de invulling van het loon en eventuele voordelen.
a Bron: plusmagazine.knack.be
België brengt coronavirus genetisch in kaart
Via de analyse van positieve coronastalen zal in België de genetische
evolutie die het coronavirus doormaakt structureel in kaart worden gebracht.
Zo kan worden vermijden dat het virus via mutaties ontsnapt aan het vaccin.
Per week worden van minstens 1.000 positieve stalen de volledige genetische
code ontcijferd. Het streefdoel is 2 procent van alle positieve stalen te
analyseren.
a Bron: plusmagazine.knack.be
5

Verhaal
Bleri Lleshi roept op tot verzet van onderuit
“Deze brief is een
pleidooi om het roer
om te gooien”
Filosoof en schrijver Bleri Lleshi pakte in juni 2020 uit met het boek ‘Wat na corona?
Brief aan Vlaanderen’. Een brief waarin hij beschrijft wat goed gaat in Vlaanderen,
maar ook wat beter kan én moet.
Tekst: Lieselot Bleyenberg
Raak: Uw boek ‘Wat na Corona. Brief aan
Vlaanderen’ werd uitgegeven in juni
2020, kort na de eerste coronagolf. Wat
bracht u ertoe om daar zo vlug een boek
over te schrijven? Voor hetzelfde geld
was tegen de zomer alles voorbij en
hernam het gewone leven.
Bleri Lleshi: “Het idee om dit boek te
schrijven was al eerder ontstaan, in
september 2019. Dat had te maken met
de aanstelling van de nieuwe Vlaamse
Regering en daaraan gekoppeld de golf
van besparingen in tal van sectoren. Bij
welzijnswerkers, zorgverleners en geëngageerde
mensen uit mijn omgeving
voelde ik een soort machteloosheid en
moedeloosheid door de zoveelste reeks
besparingen en asociaal beleid. Zij wilden
gewoon hun job doen en er geen tijd aan
besteden om weer op straat te komen.
Dat was de aanzet om een open brief te
schrijven aan Vlaanderen. Want als je
deze mensen verliest, zitten we dik in de
penarie. Ik vroeg me af of deze vorm van
besparingen rationeel zijn of niet, en wou
ook nagaan of er alternatieven waren.
Toen ik aan het schrijven was, kwam
corona op ons af. Zoals voor iedereen was
het ook voor mij de eerste weken een
nieuw gegeven, maar het werd me al snel
duidelijk dat de analyse in mijn boek
naadloos aansloot bij deze coronatoestand.
Corona was een soort metafoor
van wat ik in het boek beschreef. De
bestaande ongelijkheden werden op
scherp gesteld. Maar het is niet allemaal
negatief, mensen zijn solidair en
zorgzaam. Ook dat heb ik opgenomen in
het boek. Als filosoof wilde ik me daarom
verdiepen en nadenken over zowel ‘wat
met corona’ als ‘wat na corona’. Gewoon
terugkeren naar vroeger is geen optie. We
moeten van deze crisis gebruikmaken en
een ommezwaai maken naar iets anders,
iets beters.”
Raak: We staan even stil bij de titel.
We kunnen het woord corona intussen
nauwelijks nog horen. Waarom dan toch
specifiek dit woord gebruiken? Zal dat
mensen niet afschrikken om het boek te
lezen?
Bleri Lleshi: “Het is inderdaad wikken en
wegen geweest, want slechts een derde
van het boek gaat over corona. Ik heb er
bewust voor gekozen, enkel en alleen om
mensen aan te zetten tot nadenken over
hoe deze crisis kan aangewend worden
voor iets anders. Ik kan me voorstellen dat
er mensen zijn die coronamoe zijn; anderzijds
hoop ik toch dat er mensen geprikkeld
zullen zijn om het boek in handen te nemen.
Na slechts één week was al een tweede
druk nodig. We zitten nu aan een oplage
van ongeveer 3.000 exemplaren, wat in de
boekenwereld zeker niet slecht is.”
Raak: De brief is gericht aan Vlaanderen.
Waarom niet bij uitbreiding aan België?
Bleri Lleshi: “Ik voel me Brusselaar,
Vlaming en Belg, maar ik vind de situatie in
Vlaanderen nijpender dan in Wallonië. Als
je ziet wat een asociaal beleid er wordt
gevoerd terwijl er een goede economische
en financiële basis aanwezig is om beter te
6

‘Ik vind het belangrijk om de verbinding met mensen
op te zoeken - zijn ze het eens of oneens met mij?’
doen. In Brussel en Wallonië is de startpositie
moeilijker maar toch kiezen ze daar
voor een ander beleid. Vlaanderen kiest
voor besparen, Wallonië en Brussel voor
investeringen. Bij De Lijn wordt er bijvoorbeeld
zeer erg bespaard, terwijl de
Brusselse Regering vijf miljard euro investeert
in de MIVB. Een ander voorbeeld
vinden we in het onderwijs. Vroeger
bekleedde Vlaanderen daar een toppositie,
maar sinds 2004 daalt het niveau jaarlijks.”
Raak: Een brief is een vorm waarmee we
als lezer direct aangesproken worden.
Moeten we wakker geschud worden?
Bleri Lleshi: “Aan de burger kan niet veel
verweten worden. Ze laten hun stem
horen over mobiliteit, luchtvervuiling … via
burgercollectieven of burgerparticipaties,
maar de beleidsmakers hebben een
gebrek aan politieke moed en visie. Na
lang protest van de gezondheidssector dit
jaar is de federale overheid over de brug
gekomen en werden bijkomende fondsen
vrijgemaakt. Wie volgde eerst niet? De
Vlaamse Regering. Die moest erg onder
druk gezet worden voor de ministerpresident
toegaf dat enkel applaus niet
voldoende was voor de zorgverleners. Dat
toont aan hoe kortzichtig en onbekwaam
de machthebbers zijn. Als er meer dan
5.000 mensen gestorven zijn in de rusthuizen
moest er direct ingegrepen worden
en niet op het einde, zoals nu het geval
was. Men heeft flaters begaan.”
Raak: In welk opzicht verschilt uw boek
met andere die rond dit thema uitkomen?
Zelfs onze minister van Staat, Mark
Eyskens, bracht er op zijn 87ste een
boek over uit. U richt zich naar Vlaanderen,
hij spreekt van een wereldbeving.
Bleri Lleshi: “Ik heb over dit onderwerp zelf
nog geen andere boeken gelezen, maar uit
gesprekken met journalisten vernam ik
wel dat mijn aanpak volledig anders is dan
bijvoorbeeld Slavoj Zizek, een Sloveense
filosoof die ‘Pandemie’ schreef. Ik schrijf
heel toegankelijk, met veel voorbeelden. In
dit boek - en al mijn andere - maak ik niet
alleen een analyse van wat er fout loopt,
maar probeer ik ook te laten zien hoe het
anders kan. Deze brief is een pleidooi om
het roer om te gooien, want bepaalde
heikele punten in onze samenleving stel ik
meer dan ooit aan de kaak. Denk maar
aan thema’s zoals mensenrechten,
racisme, sociale zekerheid …”
7

Raak: In het boek haalt u veel voorbeelden
aan van spontane initiatieven
door de man in de straat. U blijft geloven
in de kracht van de basis, maar toch doet
u een oproep tot verzet. Hoe valt dit te
rijmen?
Bleri Lleshi: “Ik gaf reeds het voorbeeld
van de rusthuizen, waar na maandenlange
strijd van heel veel zorgverleners de
regering toch in actie geschoten is. Wat
wij nodig hebben is dat er verzet van
onderaan komt. Let op, strijd en verzet zijn
geen synoniemen voor oorlog en klinken
misschien hard en negatief, maar als je
als burger iets wil veranderen is dat de
enige manier. Laten we het ‘Het klein
verzet’ noemen, naar het boek van Tine
Hens.”
Raak: Reeds lang gaat u overal spreken
en houdt u lezingen in gans Vlaanderen.
Vanwaar die drang naar persoonlijk
contact?
Bleri Lleshi: “Ik vind het belangrijk om de
verbinding met mensen op te zoeken -
zijn ze het eens of oneens met mij? Een
boek schrijven is ook een manier van
gesprek voeren, maar daarbij de andere
kant eens horen is zeer belangrijk voor
mij. Ik heb één wapen ter mijner beschikking,
dat is het gesprek. Het helpt me ook
om te zien en voelen wat er leeft. Want ik
ga overal langs - bij boeren, bejaarden,
kinderen … - om van gedachten te
wisselen. Zo heb ik voeling met alle lagen
van de bevolking.”
‘Wat na corona? Brief aan
Vlaanderen’ is uitgegeven door EPO,
kost 20 euro en is verkrijgbaar bij de
meeste boekhandels.
Raak mag drie exemplaren
weg geven.
Stuur vóór 1 maart een mailtje met
je contactgegevens naar raak@kwb.
be (vermeld ‘Brief aan Vlaanderen’ in
de onderwerpregel) en maak kans.
MOOIE MOMENTEN SAMEN
met
Share-a-box
Geef elkaar mooie momenten
samen met de doe-boxen van kwb.
Ontdek de Familiebox (10
activiteiten) en Spelbox (4
spelletjes) op onze webshop en
krijg alles wat je nodig hebt voor
een leuke activiteit aan huis
geleverd.
Ontdek onze boxen op
www.shareabox.be

In deze donkere coronatijd riep KWB Kattenbos zijn leden
op om buiten wat extra kerstverlichting te plaatsen om zo
hun buurt gezelliger te maken. Omwille van het grote
succes werd er een fotozoektocht aan gekoppeld, waaraan
zo’n honderd mensen deelnamen.
Kwb-nieuws
KWB Dilbeek Savio deed begin december een inzameling
van speelgoed voor kinderen in armoede. Het doel was om
honderd kinderen te bereiken, maar er werd uiteindelijk
genoeg speelgoed ingezameld om maar liefst aan driehonderd
kinderen iets leuks te bezorgen.
Kwb Rupelmonde volgde een
online kookworkshop. “Niets dan
positieve reacties, goed gelachen
en lekker gegeten!”, klonk het. “Dat
smaakt naar meer!”
Net als heel wat andere afdelingen
organiseerde in december ook kwb
Sint-Antonius een winterse griezeltocht.
Met meer dan driehonderd
gezinnen was het een groot
succes!
Omdat hun nieuwjaarsreceptie niet kon
doorgaan, bezorgde kwb Lendelede al
haar leden een kleine attentie: een
pakketje koekjes en een potje huisgemaakte
advocaat.
9

Kwb-nieuws
Elke maand stellen we in Raak twee vrijwilligers uit het bestuur aan je voor.
Deze maand zijn dat Geert Cottyn en Dirk Truyts.
”Kwb heeft een belangrijke rol te
spelen in verbinding
over grenzen heen”
Raak: Kan je kort iets vertellen over
jezelf?
Geert Cottyn: “Ik ben 59 jaar, getrouwd
met Carine, en samen hebben we één
zoon die samen met zijn vriendin twee
kleinkinderen heeft, een tweeling. Ik werk
op de centrale dienst van AG. Naast kwb
ben ik lesgever bij het Rode Kruis, al staat
dat nu op een laag pitje omdat kwb wat
meer van mijn tijd in beslag neemt dan ik
had gedacht - al is dat zeker niet tegen
mijn zin. En we gaan graag met onze
motorhome op stap.”
Raak: Hoe ben je in het bestuur beland?
Geert: “Ik ben een van de weinigen die nog
van vader op zoon in kwb gerold is. Nadat
ik trouwde kwam ik in kwb Heule Centrum
terecht. Na een korte tijd stapte ik over
naar kwb Heule Watermolen. Ik werd er al
snel opgepikt in het bestuur, daarna het
dagelijks bestuur en was ik zelfs even
voorzitter. Intussen zat ik ook in de provinciale
beleidsgroep. Daar werd ik gevraagd
om deel te worden van het toenmalige
algemeen bureau. Zo’n twee jaar geleden
liep dat mandaat af, maar toen ik hoorde
dat ze mensen zochten voor de raad van
bestuur heb ik me kandidaat gesteld. En
dat vonden ze blijkbaar goed.”
Raak: Wat drijft je om bestuurder te zijn?
Geert: “Ik moet eerlijk zeggen dat toen ik
voor het algemeen bureau werd gevraagd
ik daar redelijk lang heb over getwijfeld,
en met heel wat mensen gepraat. Maar in
de loop van mijn tijd daar ben ik dat zó
plezant beginnen vinden. Dat je iets kan
betekenen, iets kan doen. Op de duur doe
je ook een hoop kennis op, en ik vind dat
ik die nu nog kan aanwenden om mee
verder te werken aan de vernieuwde
kwb, die ik zelf mee in gang heb
gestoken. Ik was ook een van de drijvende
krachten om de piramidestructuur wat af
te vlakken. Ik vaar al eens graag tegen de
stroom in, en op de duur voel je dat je de
meeste mensen meekrijgt. Dat geeft veel
voldoening en smaakt naar meer.
Bovendien is het werk nog niet af, maar
begint het nu pas.”
Raak: Wat mag kwb van jou nog meer in
de verf zetten?
Geert: “Ik denk dat met corona duidelijk is
geworden dat kwb, en elke vereniging in
het middenveld, nog steeds een grote rol
te spelen heeft in verbinding over grenzen
heen. Dat gaat zowel over binnen een wijk
met mensen waar je anders nooit contact
mee zou hebben, als over alle vormen van
diversiteit: cultuur, geloof, kleur, ideologie
… Ik denk dat we daar een verbindende
rol kunnen spelen, en heb dat ook al vaak
ervaren in onze afdeling. Om een voorbeeld
te geven: we hebben ooit onder
onze leden een rasechte socialist gehad.
Een rodere was er niet. Tijdens zijn derde
jaar hebben we hem op ledenweekend
kunnen overtuigen mee te komen naar de
eucharistieviering. Achteraf zei hij: ‘Ik
geloof in God noch kerk, maar dat was
toch een mooi moment.’ Zo zie je dat je
kan verbinden, over culturen heen, als je
mensen maar aanvaardt zoals ze zijn.
Dan kan je schone dingen doen.
Nu met corona zie je dat ook. Kwb heeft
zowel lokaal als nationaal getoond dat
je toch dingen kan doen, en daarmee
hebben afdelingen mensen buiten hun
vertrouwde kring bereikt. Dat moeten we
nog meer uitspelen. Ook de vorm van
het lidmaatschap speelt daar een rol in.
Moeten we nog met leden werken, of
kunnen dat ook klanten zijn? Dat is een
andere manier van werken.”
Raak: Hoe kijk jij naar het vrijwilligerswerk
anno 2021?
Geert: “De sterkte ervan is het onbaatzuchtige.
Het professionele vlak is
gebonden aan een kader. Doordat je
betaald wordt, zit je in een structuur met
regels waar je zelf niks aan kan doen. In
een vereniging met vrijwilligers kan je zelf
een deel van je regels schrijven. Het
voordeel én het nadeel is dat je hierdoor
flexibel bent. In een bedrijf heb je werknemers
met bepaalde capaciteiten en
daar moet je het mee doen. Met vrijwilligers
kan je voor een taak waarvoor binnen
je ploeg niemand geschikt is ook iemand
van buitenaf aanspreken. Daardoor heb je
echter niet voor alles een vaste steun.
Als individu is het voordeel aan vrijwilliger
zijn dat je je kan engageren voor wat je op
dat moment aankan, aandurft en wil.”
Raak: Waar wil je op inzetten als
bestuurder?
Geert: “Een van mijn stokpaardjes binnen
het algemeen bureau was het sociaal
overleg. Veel harde noten om te kraken,
10

maar ook zeer uitdagend en boeiend.
Waar ik in het dagelijks leven werknemer
ben, stond ik daar aan de kant van de
werkgever, waardoor ik me kon inleven in
de twee partijen. Daardoor was ik soms
een vrij harde onderhandelaar, maar
achteraf kreeg ik toch van beide zijden
veel appreciatie.
Ik denk ook dat we meer zouden kunnen
inzetten op engagement naar niet-leden.
Veel van wat we nu doen is naar onze
leden toe. In de zin ben ik zeer blij met de
coronaveilige activiteiten, want die trekken
veel mensen van buiten kwb. Zo kunnen
we laten zien: kwb is hier nog altijd, doet
nog verder. Door corona is het een
moeilijk jaar, maar ook een met veel
opportuniteiten.
Daarnaast zijn we vind ik te langzaam in
onze acties, bijvoorbeeld om in te spelen
op de actualiteit. We zouden minder
dingen op voorhand kunnen vastleggen,
om ruimte laten om instant initiatieven te
nemen. Zo kunnen we onze eigen wendbaarheid
vergroten. Ik denk bijvoorbeeld
aan het telewerk nu, dat wellicht zeker
deels zal blijven bestaan. Dat heeft een
serieuze weerslag op mensen, want het
“Ik vaar al eens
graag tegen de
stroom in.”
heeft voor- en nadelen. Als werknemersbeweging
zouden we met zo’n thema,
dat van invloed is op werknemers, meer
kunnen doen. Infoavonden rond ‘hoe vang
ik het verlies van contact met collega’s
op?’, bijvoorbeeld.
Ten derde zal het ook een uitdaging zijn
voor kwb om in de toekomst meer mensen
te vinden die op terreinen waarop wij ons
willen profileren zeer beslagen zijn.”
Raak: Welke rol wil je in het bestuur
spelen?
Geert: “Ik ben nogal een doordenker. Vaak
ben ik heel aanwezig op een bijeenkomst.
Ik zal snel mijn gedacht zeggen, snel
doordenken. Ik kan met een idee nogal
freewheelen, rond denken, er mee
doorgaan en gaan zoeken van ‘wat
kunnen we hier mee doen?’. Misschien
wel een beetje een sturende rol, ook.”
Raak: Welke toekomst zie of droom zie
je voor kwb?
Geert: “Ik hoop dat we een weg vinden
om het strikt lidmaatschap los te laten. Ik
vrees dat we als we een vereniging blijven
waarvan je lid moet zijn we onszelf langzaam
dood doen. En dan spreken we over
gedifferentieerd lidmaatschap, klanten in
plaats van leden … Ik denk dat als we dat
niet kunnen realiseren kwb mettertijd
ophoudt te bestaan.”
“We moeten de brug kunnen maken
tussen oud en nieuw”
Raak: Kan je kort iets vertellen over
jezelf?
Dirk Truyts: “Ik ben 52 jaar, en hou ervan
om dingen te organiseren, mensen samen
te brengen en samen plezier te maken. Ik
ben al meer dan 25 jaar met kwb bezig,
eerst bij kwb Keerbergen en sinds
ongeveer een jaar bij kwb Zichem, als
(bestuurs)lid. Daarnaast sport ik veel, ben
ik vrijwilliger bij de fanfare - niet als
muzikant maar als logistieke hulp - en heb
ik een flexi-job in de horeca. Professioneel
werk ik bij KBC op het Live Center als
expert verzekeringen, waar ik veel contact
met klanten heb. Mijn zeer sociale kant uit
zich dus op veel vlakken.”
Raak: Hoe ben je in het bestuur beland?
Dirk: “Door de jaren heen is via voorzittersvergaderingen
en dergelijke de
afstand tussen het ‘grote’, nationale
bestuur en mezelf kleiner geworden. Het
feit dat kwb nu bezig was met een nieuwe
beleidsstructuur en van beneden uit wou
werken, met mensen die aan de basis met
kwb bezig zijn, interesseerde me wel.
Bovendien intrigeerde het me om te
weten: hoe werkt dat nu eigenlijk? Waar
zijn ze allemaal mee bezig? Waarom
nemen ze die en die beslissing?”
Raak: Vanwaar het enthousiasme?
Dirk: “Ik wil proberen om wat men aan de
basis nodig heeft op het grotere niveau te
kunnen brengen. Als je kwb wil laten leven
naar de toekomst toe zijn er een aantal
dingen waarvan ik de voorbije jaren
gemerkt heb dat ze belangrijk zijn: profilering,
met mensen bezig zijn, mensen
durven aanspreken, niet teveel moetjes
maar zoveel mogelijk magjes, plezier
maken, medewerkers warm ontvangen …
Dat zijn allemaal dingen die ik vanuit mijn
ervaring mee naar boven wil pakken.
Het is raar om te zien als je uit een stevige
afdeling komt, en weet dat je kwb kan
laten leven, beleven en groeien, dat het
dan nationaal niet lukt. Maar ik weet dat
de verschillen tussen afdelingen dat
11

niet evident maken. Dus van al die denkoefeningen
over de platte structuur en
dergelijke dacht ik wel ‘wauw, hier zijn ze
met iets bezig’. En dan de vertaalslag naar
boven, dat interesseert me. Ik wil gezond
kritisch denken, bestaande zaken in vraag
stellen en kijken hoe we naar de toekomst
willen: budgettair, creatief, met de
moderne middelen … en de brug maken
tussen oud en nieuw. Niet evident.”
Raak: Wat mag kwb van jou nog meer in
de verf zetten?
Dirk: “De rol van kwb als kennis- en
databank mag nog veel meer uitgespeeld
worden. We hebben zoveel individuele
afdelingen met eigen activiteiten. Het
samenbrengen daarvan, dat vind ik een
belangrijke rol van kwb nationaal. Dat
iedereen uit die vijver zijn eigen ding kan
halen in plaats van het warm water uit te
vinden. Ik ben er zeker van: moest je alle
activiteiten van alle afdelingen samenbrengen,
dan heb je een rijkdom aan
inspiratie voor die afdelingen die het misschien
moeilijker hebben. Het zou interessant
zijn als die kennis door kwb nationaal
wordt samengebracht en aangeboden
aan afdelingen op de manier die bij hen
past.
En ten tweede is er ook de zichtbaarheid:
ons meer profileren, in de pers komen met
bijvoorbeeld het voordelenboekje, de wandelkalender
… Daar plukken lokale afdelingen
de vruchten van. Naamsbekendheid
op een hoger niveau druipt sowieso naar
beneden. Bovendien kan je zo goed laten
zien dat we een gezinsbeweging zijn.”
Raak: Hoe kijk jij naar het vrijwilligerswerk
anno 2021?
Dirk: “Corona is een stuk een vloek
geweest, maar anderzijds ben ik er zeker
van dat het ook een boost kan geven aan
het vrijwilligerswerk, omdat mensen misschien
nu wel beseffen dat vrijwilligers
nodig zijn om iets te kunnen aanbieden,
om mensen samen te brengen. En ik denk
dat corona er ook voor gaat zorgen dat
12
mensen er bewust voor gaan kiezen een
stukje van hun kostbare tijd een engagement
op te nemen. Je hoort overal dat het
steeds moeilijker is mensen gemotiveerd
te krijgen om een handje te helpen, maar
langs de andere kant heb ik zelf gemerkt
dat het wel kan. Als je mensen de ruimte
geeft om zelf hun moment te kiezen en
hen vraagt wat ze het liefste zouden doen.
Maar de snelheid van leven is tegenwoordig
enorm. Als je dan de tijd die er nog
over is, de me-time, wil delen, moet er iets
aan vasthangen wat je energie oplevert:
interesse of appreciatie.
“Als kwb zich
meer profileert,
plukken de
afdelingen daar
de vruchten van.”
En waar het vroeger tussen pot en pint
gebeurde, is er nu al veel meer structuur,
moderne communicatiemiddelen ... Het
vrijwilligerswerk is serieus geëvolueerd,
dus moet je vrijwilligers ook anders
benaderen.”
Raak: Waar wil je op inzetten als
bestuurder?
Dirk: “Ik wil in eerste instantie kwb aan
de binnenkant, op het hoger niveau, nog
beter leren kennen. En hopelijk meewerken
in nieuwe werkgroep: rond het
jaarprogramma, differentiatie van afdelingen
… Als ik dan na verloop van tijd een
beter beeld heb, zal ik kunnen zien waar ik
op wil inzetten.”
Raak: Welke rol wil je in het bestuur
spelen?
Dirk: “Ik ben iemand die op een gezonde
manier zijn mening zal en durft zeggen,
die dingen in vraag durft stellen, gerust
discussies wil aangaan over lastige
onderwerpen en moeilijke vragen durft en
zal stellen, maar ook vooral van daaruit
wil zoeken naar oplossingen, naar wat
haalbaar is, rekening houdend met de
partijen en omstandigheden. Zet mij
tussen mensen en ik zal heel snel meepraten
en mijn gedacht zeggen, maar
even goed kijken naar waarom iets is
verkeerd gelopen en hoe we dat in de
toekomst kunnen doen. Langs de andere
kant wil ik ook een stuk trekkersrol op mij
nemen; dat heb ik al jaren gedaan en vind
ik ook fijn.”
Raak: Welke toekomst zie of droom je
voor kwb?
Dirk: “Ik denk dat we binnen tien of vijftien
jaar ofwel niet meer over kwb spreken,
ofwel krijgt onze organisatie een serieuze
reboost. De toekomst ligt aan het verdere
bestaan en ontwikkelen van de afdelingen,
want zij maken nog steeds kwb. De ondersteuning
daarvan blijft dus cruciaal, net
als zien dat ze snel kunnen inspelen op de
actualiteit. Belangrijk is voor mij nog altijd
dat mensen kunnen samenkomen binnen
kwb en er plezier maken, dat afdelingen
unieke momenten bezorgen, dus ik hoop
dat kwb dat binnen tien jaar nog steeds is.
En ik zou het heel tof vinden als mijn
zonen mij binnen twintig jaar uitnodigen
voor een activiteit van hun kwb-afdeling,
voor jong en oud.”

Ideeën om februari nét iets leuker te maken
Kwb-nieuws
Kwb verveelt nooit
Last van coronaverveling? Wij schieten je te hulp, met onze doe-pagina’s
in het thema van Valentijn. Een puzzel, recept, romantische bucketlist en
gezelschapsspel: voor ieder wat wils!
Welke romantische activiteit kies jij?
13

Print & play!
Een formulier en balpen voor elke speler, en twee dobbelstenen:
meer heb je niet nodig voor Rolling Village! Je
kan het formulier hiernaast kopiëren, of extra exemplaren
afprinten op www.kwb.be/rollingvillage.
Doel van het spel
Spelers tekenen projecten (huis, bos, meer, plein) op hun
formulier. Je scoort punten op het einde van je beurt. Op het
einde van het spel (na negen beurten) tel je deze punten op. Wie
de hoogste score heeft, is de winnaar van het spel.
Voorbereiding
Voor de start van het spel werpt één speler beide dobbelstenen
voor iedereen. Iedere speler tekent één project in beide
kolommen die de dobbelstenen aangeven. Kolom 1 en 4 zijn
huizen, 2 en 5 zijn bossen (driehoeken), 3 en 6 zijn meren
(cirkels). Tijdens de voorbereidingen worden er geen punten
gescoord.
Spelregels
Aan het begin van iedere beurt gooit één speler met beide
dobbelstenen. De resultaten ervan gelden voor alle spelers. Alle
spelers voeren hun beurt tegelijkertijd uit als volgt:
Bouwfase: iedere speler moet twee projecten tekenen naargelang
de waardes van de dobbelstenen (zie boven). Teken volgens
de waarde van de eerste dobbelsteen een project in een leeg veld
in de kolom met de waarde van de tweede dobbelsteen. Teken
volgens de waarde van de tweede dobbelsteen een project in een
leeg veld in de kolom met de waarde van de eerste dobbelsteen.
Je kiest zelf in welke volgorde je de projecten tekent. Je bent
verplicht om twee projecten te tekenen. Het eerste project dat je
tekent, is bij de puntentelling 1 punt waard, het tweede 2.
Bijvoorbeeld: een speler rolt een 2 en een 4 bij het begin van de
beurt. Iedere speler moet een huis tekenen in een leeg veld in kolom
2, en een bos in een leeg veld in kolom 4. Als een kolom waar je een
project in moet tekenen al vol staat, kies je een leeg veld in de aangrenzende
kolom met het grootste aantal lege velden.
Als beide dobbelstenen dezelfde waarde hebben, teken je één
plein in de kolom van het gegooide cijfer. Het tweede project
(plein) teken je in een leeg veld naar keuze. Met een plein scoor je
enkel op het einde van het spel punten. Voor een plein dat grenst
aan een huis, meer en bos (niet diagonaal) krijg je 10 punten.
Bonusfase (na de bouwfase in beurt 3, 6 en 9): iedere speler
tekent een extra project in een leeg veld naar keuze op het
formulier. Schrijf de naam van dit project naast een van de sterren
onderaan je formulier. Dit project kan je in een latere bonusfase
niet meer tekenen. De extra projecten zijn 3 punten waard.
Puntenfase: op het einde van iedere beurt tel je de twee dobbelstenen
op. De som bepaalt welke rij geactiveerd wordt. Iedere
speler kijkt welke projecten er zijn gebouwd in die rij en hoeveel
punten er daarmee gescoord worden. Kijk of er groepen zijn. Dit
zijn horizontaal of verticaal aangrenzende projecten van hetzelfde
type, waarvan er minstens één in de actieve rij ligt. De volledige
groep mag worden gescoord.
Voorbeeld: het dobbelresultaat is een
2 en een 3. De totale som is 5. De rij
5,6 zal dus gescoord worden. We
scoren 6 punten. 5 punten voor de
groep met bos (1+2+2) en 1 punt
voor het meer.
Als de som van de dobbelstenen 2 of 12 is, dan mag je gelijk
welke rij activeren om die beurt punten te scoren.
Einde van het spel
Na negen beurten telt iedere speler zijn punten op. Per plein waar
een huis, bos en meer naast ligt (niet diagonaal), krijg je nog tien
extra punten. De speler met de hoogste score is de winnaar.
a ‘Rolling Village’ werd bedacht door Diego Di Maggio.
14

Hartenkoekjes
Verras je partner of gezin met deze heerlijke hartvormige
koekjes. Extra tip voor een geslaagd
resultaat: maak de koekjes met veel liefde.
Nodig:
225 gram boter
150 gram suiker
8 gram vanillesuiker
1 eierdooier
280 gram tarwebloem
snuifje zout
aardbeienconfituur
bloemsuiker
twee hartvormige uitsteekvorm
voor koekjes, in verschillende
formaten
Zo maak je het:
1. Meng de zachte boter, suiker en
vanillesuiker tot een romig mengsel.
2. Voeg de eidooier toe en meng goed door.
3. Voeg er het zout en beetje bij beetje de bloem aan toe en
kneed tot een stevig deeg.
4. Laat het deeg ongeveer 1 uur in de koelkast rusten.
5. Haal het deeg uit de koelkast en verwarm de oven
voor op 180°C.
6. Rol het deeg uit op een met bloem
bestrooid werkblad tot een dikte van
een halve centimeter.
7. Steek met een hartjesvorm
koekjes uit het deeg.
8. Steek met een andere hartjesvorm
uit de helft van de
harten een kleiner hartje.
9. Leg alle harten op een met
bakpapier beklede bakplaat en
plaats ze 15 minuten in de
voorverwarmde oven.
10. Laat de koekjes volledig
afkoelen. Besmeer de grotere
hartjes met confituur. Strooi wat
bloemsuiker over de andere koekjes en
druk ze op de helft met confituur.
Smakelijk!
Kruiswoordplezier: vind jij het sleutelwoord?
Je vormt het met de letters in de gele vakjes.
Horizontaal:
2. Slede
4. Hoort bij boog
6. Chemisch element
8. In casu
10. Franse stad
11. Zuiderse vrouw
14. Schotse familie
15. Bouwkundig ingenieur
16. Inwendig orgaan
17. Engelse prinses
18. Voornaam van Scifo
20. Rangtelwoord
23. Duo
Verticaal:
1. Voor Christus
2. Slede
3. Kunststroming
4. Namiddag
5. Vrouwennaam
7. Tv-konijn
9. Liefdesgod
12. Grond
13. Lijn
19. Oceaan
21. Voornaamwoord
22. Muzieknoot
15

Reportage
Rouwexpert Manu Keirse over verdriet en verlies
“Sterven is verhuizen van
de buitenwereld naar
het hart van de mensen
die van je houden”
Manu Keirse is klinisch psycholoog, licentiaat in de medico-sociale wetenschappen,
doctor in de geneeskunde en bekend als rouwexpert. In februari wordt hij 75 en nog
altijd is hij aan het werk, ondanks een agressieve vorm van prostaatkanker in 2008
en een herval in 2017. “Mijn werk is mijn gezondheid, ik haal daar al mijn energie
uit”, klinkt het. Aan zijn bestseller ‘Helpen bij verlies en verdriet’ voegde hij onlangs
een coronahoofdstuk toe.
Tekst: Dominique Coopman
16
ijn levensspreuk is: ‘De betekenis
“Mvan je leven ligt in het verschil dat
je maakt in het leven van anderen.’ Ik heb
het geluk dat ik daar nog elke dag, van ’s
morgens tot ’s avonds laat, werk van kan
maken. Ik kreeg die spreuk van thuis mee.
Ik groeide op in het West-Vlaamse Dudzele,
als tweede oudste in een gezin van elf
kinderen. Mijn ouders waren lid van kwb en
Femma. Toen ik de eerste keer naar de
universiteit in Leuven vertrok, vergezelde
mijn moeder me tot aan de bushalte. Ze
zei: ‘Doe je best, en vergeet nooit je
afkomst. Het enige wat wij je kunnen geven
is een diploma, het is aan jou om wat je
daar leert toe te passen in het leven van
mensen die niet de kans kregen om te
studeren.”
Raak: Wat kreeg je nog meer van thuis
uit?
Manu Keirse: “Mijn werkkracht. En het
verantwoordelijkheid nemen voor de
mensen rond je. Mijn moeder stond in
voor de opvoeding van elf kinderen, maar
als er iemand anders in nood was, sprong
ze op haar fiets en reed er naartoe. Ik was
misdienaar. In de week mocht ik afwezig
zijn van school om een uitvaartsmis te
dienen. Ik ben ook tientallen keren mee
geweest met de pastoor, met de bel en de
lantaarn, door de straten en de velden,
met het ziekensacrament naar iemand die
op sterven lag. Ik heb veel verdriet en verbondenheid
gezien. We hadden een heel
empathische pastoor. In het terugkeren,
wandelend door diezelfde straten en
velden, vertelde hij wat hij beleefd had,
vroeg hij wat ik had beleefd, en zo verwerkten
we dat.”
Raak: Welk groot verdriet heb jij zelf
gekend?
Manu Keirse: (denkt na) “Mijn moeder is
gestorven, mijn vader is gestorven. Ik heb
een broer, twee zussen en een paar heel
goede vrienden die gestorven zijn. Wat het
meest indruk op mij heeft gemaakt, was
toen ik student was en vrijwilliger op de
kankerafdeling van het UZ in Leuven. Ik
heb dat vier jaar gedaan. Een medestudente
vertelde me dat ze met het hele
gezin naar Lourdes zouden gaan om er te
bidden voor haar zus van zeventien, die
kanker had. Ze vroeg of ik in die week haar
zus die in het ziekenhuis lag een bezoekje
wou brengen? Toen ik op die afdeling
kwam, werd ik door de hoofdzuster bij
mijn kraag gevat en aan een kruisverhoor
onderworpen. (lacht) Wie was ik wel, vieze
vunzige kerel, die een meisje van 17 in een
ziekenhuisbed wou komen verleiden,
terwijl haar familie naar Lourdes was? ‘Ik
heb dat beloofd’, zei ik. ‘Ben je ook bereid
om oude mensen te bezoeken’, vroeg ze.
Ik kreeg de kamernummers van drie
stokoude mensen, en toen ik die had
bezocht, kreeg ik het kamernummer van
het meisje. Van dan af schakelde de

‘Als je stilstaat bij diep verdriet, leer je over
liefde, verbondenheid en de kern van het leven’
© Jimmy Kets
voor haar dood heb ik veel met haar
gepraat, eerlijk en open. De dokters waren
optimistisch, ik niet. Toen ze vroeg of dit
haar laatste jaar zou kunnen zijn, zei ik:
‘Ja, mama. Ik denk van wel. Maar je hebt
ons geleerd hoe we met leven en sterven
kunnen omgaan, je hebt elf kinderen, we
zullen er zijn voor jou.’ Ze zei: ‘Dat is de
mooiste troost die je mij kunt bieden.’ Dat
jaar van afscheid en verdriet was bijzonder
mooi. Mama is dat jaar nog met de
Landelijke Gilde naar Lourdes geweest.
Voor haar was het leven een geschenk dat
je terug moet afgeven. Op het einde van
haar leven was er verdriet, maar ook veel
overgave. Mijn moeder was een gelovige
vrouw.
Mijn vader was 89 toen hij stierf. Hij is
hertrouwd toen hij 78 was, met een vrouw
die ooit in de klas van mijn moeder had
gezeten. Hij is dement geworden en gestorven.
Ik was erbij toen hij stierf, heb hem
rustig zien overgaan van leven en dood.
Zoiets zien neemt je angst voor het sterven
weg. Ik ben niet bang om te sterven.”
zuster me in voor taken waar je niets voor
moest kunnen. Ik las de krant voor, bracht
mensen met de rolstoel naar de tuin, verzorgde
de communicatie tussen thuis en
de patiënten. Ik zat vaak naast het bed
van zieken die alleen waren en bang.
Toen bestond het woord kanker nog niet.
Over sterven werd niet gepraat. Stierf er
iemand, dan werd dat verzwegen. Ik heb
mijn liefde voor het vak daar ontdekt. En
bij die studente van 17, die gestorven is op
14 november 1967. Wat ik aan haar
ziekbed heb geleerd, wou ik nooit meer
vergeten. Als je stilstaat bij diep verdriet,
leer je over liefde, verbondenheid en de
kern van het leven.”
Raak: Over de dood van je moeder heb je
een boek geschreven? Hoe is zij zelf met
de dood omgegaan?
Manu Keirse: “Mijn moeder was 63 jaar
toen ze stierf. In de laatste tien maanden
Manu, ik heb een aantal kwb’ers
gevraagd naar hun groot verdriet, en hen
uitgenodigd om een vraag voor jou te
formuleren. Charlie Eylenbosch (69) uit
Sint-Katherina-Lombeek heeft drie
kinderen, vier kleinkinderen en is imker.
Zijn grootste verdriet was toen zijn
mama in maart 2020 stierf, en er maar
twintig mensen de uitvaart mochten
bijwonen. Zijn mama was een heel
sociale vrouw.
Zijn vraag: geloof jij in een leven in het
hiernamaals, en hoe sta je tegenover
niet-gelovigen?
“Het hiernamaals maak je in belangrijke
mate in het hiernumaals. Het gaat om wat
je voor mensen hebt gedaan. Je moet je
levensopdracht waarmaken tijdens je
leven. Voor mij is sterven verhuizen van de
buitenwereld naar het hart van al die
17

mensen die van je houden. Een lichaam
kan je begraven, niet de persoon. Een
mens leeft verder in de herinnering.
Geloven betekent voor mij je verbonden
voelen met mensen, van de wieg tot het
graf, en je verbonden voelen met iets wat
jezelf overstijgt, en niet kunt verklaren,
grijpen noch beheersen. Zoals veel
mensen ben ik niet kerkelijk, wel gelovig.
Ik heb begrip voor én moeite met wat ik
vandaag in de kerk zie. Je moet het maar
doen, als oude priester, voor een kerk met
twintig mensen. Maar de kerk heeft de
trein gemist, bijvoorbeeld in het euthana-
‘Helpen bij verlies en
verdriet’ is uitgegeven door Lannoo
en kost 19,99 euro. Het extra hoofdstuk
rond corona kan je ook downloaden
op www.lannoo.be/nl/blog/
downloads/download-helpen-bijverlies-en-verdriet-tijden-vancorona.
Raak mag enkele
exemplaren weggeven.
Stuur vóór 1 maart een
mailtje met je contactgegevens naar
raak@kwb.be (vermeld ‘Manu
Keirse’ in de onderwerpregel) en
maak kans.
siedebat. Laat mensen niet onnodig lijden.
Vroeger was naar de kerk gaan een
sociaal gebeuren. Na de mis bleven
mensen staan praten of ontmoetten
elkaar in het café. Toen ik als puber aan
de mis twijfelde, zei mijn moeder: ‘Ga met
het idee dat je één zin zult horen waarmee
je die dag iets kunt doen.’”
Jozef Plyppo is lid van kwb sinds 1982.
Vorig jaar ging hij samenwonen met een
nieuwe partner. Samen hebben ze vijf
kinderen en zeven kleinkinderen. Toen
hij 16 jaar was, verloor hij een goede
Chirovriend. Hij gaat hem elk jaar
bezoeken op het kerkhof.
Zijn vraag: hoe komt het dat mensen na
een overlijden beloven om nog eens
langs te gaan bij de nabestaanden, en
dat niet doen?
“Omgaan met mensen in verdriet zou een
vak moeten zijn op school, van het kleutertot
het hoger onderwijs. Mijn boodschap is:
ga gewoon naar die mensen. Veel hoef je
niet te zeggen. Ga en luister. Zeg gewoon:
‘Vertel eens.’ Laat mensen hun verhaal
vertellen. Zeg niet: ‘Als er iets is, laat het
me dan weten.’ Want mensen in rouw
zullen je niet zelf aanspreken. Ze hebben
die kracht niet. Neem zelf initiatief.”
Pol Arnauts van kwb Laken vraagt: ‘Op
welke manier kunnen we afscheid nemen
van onze kwb-leden of van kennissen die
stierven aan corona?’
“Het is niet omdat je niet naar een uitvaart
kunt gaan dat je niets kunt zeggen. Schrijf
een brief. Schrijf wat die persoon voor jou
heeft betekend, hoe je zijn familie daar
zorg voor hebt zien dragen en bedank hen
daarvoor. Noteer zijn/haar geboorte- en
sterfdatum, en stuur die dag een kaartje
met ‘ik denk vandaag aan u’. Schrijf iets
persoonlijks. En ga er, van zodra het terug
kan, op bezoek.’
Bart Claessens van kwb Schoonaarde
noemde zijn zoon Frederik naar zijn
dooppeter die vaak mooie verhalen uit de
oorlog vertelde. Is dat een goed idee?
“Goed idee, maar zorg er wel voor dat je
kind met die naam vandaag door het
leven kan. Mijn ouders hebben me
Emmanuel genoemd, naar mijn grootmoeder
Emma.”
Lia Van De Water van kwb Zoersel heeft
een dochter met een hartafwijking, die
nu 40 is. ‘Soms geraak ik mezelf kwijt of
word ik boos, uit onmacht’, zegt Lia.
“We noemen dat een levend verlies.
Verdriet om een overledene kan met de
jaren slijten. Een kind met een beperking
is er elke dag. Ouders stellen zich ook zelf
de vraag: wie gaat er voor mijn kind
zorgen, als ik er niet meer ben? De pijn
van het verdriet die in boosheid naar
buiten komt, is normaal gedrag. Als
iemand dan zegt ‘vertel eens’, dan zakt die
boosheid.”
Voor kwb-medewerkster Charlotte was
2018 een zwart jaar. Haar beste vriendin
kreeg kanker nadat die kort daarvoor al
18

twee keer een ongeboren kind verloor,
en haar grootmoeder stierf zonder dat
Charlotte afscheid kon nemen. ‘Soms
heb ik een schuldgevoel bij zo’n verdriet,
omdat ik al bij al een fijn leven heb’, zegt
ze.
“Je kunt nooit het verdriet van de een vergelijken
met dat van de ander. Het is zo
zwaar als het zwaar is voor die persoon
op dat moment. Verdriet voor een kind is
de wereld die invalt. Oordeel niet, ook niet
over jezelf. Luister en wees mild. Ik heb
ouders gezien die een kind verloren in de
busramp van Sierre en die zich schuldig
voelden omdat ze hun kind op vakantie
hadden laten gaan. Dat hun kind dood is,
is niet hun schuld, maar ze mogen zich
schuldig voelen en dat ook uiten. Het is
een teken van liefde en verantwoordelijkheid.
Opgekropte schuldgevoelens zijn
levensgevaarlijk. Het is een frappant voorbeeld,
maar in de Belgische Ardennen
heeft een jongetje van zes dat zich
schuldig voelde over de dood van zijn
papa die kanker had een huis in brand
gestoken waardoor twee kinderen zijn
omgekomen. Hij had zijn schuldgevoelens
opgekropt, waarna die ontploft zijn.”
Tony Claerhout van kwb Zulte vraagt zich
af hoe je staat tegenover de overdreven
privacy bij een overlijden, waardoor je als
buur of kennis moeilijk troost kunt
bieden?
“We moeten aandacht hebben voor het
verdriet van vrienden, buren en kennissen.
Werkgevers moeten aandacht hebben
voor het verdriet van medewerkers.
Huisartsen voor het verdriet van hun
patiënten. Sommigen zeggen: dat is privé.
Alsof de mensen hun verdriet achterlaten
aan de fabriekspoort. Vroegen werden de
klokken geluid als iemand overleden was.
Er werden dertig missen opgedragen,
betaald door het geld dat de dragers
hadden opgehaald. Een huisarts zag Rita
in de wachtkamer zitten en dacht: oei, die
zal weer over haar zoon praten die tien
maand geleden aan zelfdoding is gestorven.
Rita komt binnen en zegt: ‘Ik denk dat
ik een zware griep heb.’ De dokter schrijft
medicatie voor, maar luistert niet. Hij zou
beter zeggen: ‘Rita, ik denk aan je zoon,
vertel eens. Om dan na drie minuten af te
ronden en te zeggen: ‘Ik zou graag nog
lang naar jou luisteren, maar er zijn nog
patiënten.’”
Raak: Een vriendin belde me onlangs dat
een collega heel onverwacht zelfmoord
had gepleegd. ‘Ze lachte heel vaak’, zei
de vriendin. Hoe ga je om met zo’n
keuze?
Manu Keirse: “Zelfdoding is het gevolg van
een zeer grote complexiteit aan factoren.
Doorgaans denken mensen daar heel lang
over na. Ze zitten heel diep, maar hebben
niet de kracht om te beslissen. Van zodra
het wat beter gaat, vinden ze wel die
kracht. Kan je hen tegenhouden? Dat weet
ik niet. Je kunt enkel proberen luisteren,
naar al hun last en wat het leven zo moeilijk
maakt. Wil je als nabestaande zelf
overleven, focus dan op het leven van de
overledene, en niet op de wijze waarop die
is omgekomen.”
Raak: Twaalf jaar geleden kreeg je een
zeer agressieve vorm van prostaatkanker.
Drie jaar geleden ben je hervallen.
Hoe ben je daar zelf mee
omgegaan?
Manu Keirse: “Bij ziekte of tegenslag
zeggen mensen vaak: ‘Waarom moet mij
dat overkomen?’ Toen ik kanker kreeg, zei
ik: ‘Waarom zou mij dat niet overkomen?’
Ik dacht: als mijn tijd gekomen is, kan ik
zeggen dat ik mijn leven nuttig heb
besteed en voor mensen beschikbaar ben
geweest. Ik ben niet bang, de dood maakt
deel uit van het leven. Het moeilijkste zal
zijn mijn vrouw en kinderen te moeten
achterlaten. Laat ons goede contacten
onderhouden, zeg ik dan, want je kunt die
nodig hebben als je alleen komt te vallen.
Een jonge mama van 41 jaar, met vier
kinderen, had nog twee jaar te leven. Ze
huilde. Ik stelde haar voor een brief te
schrijven aan haar man en kinderen. Tien
maanden later is ze gestorven. Er stonden
vijf dozen met brieven klaar: één voor haar
man, en vier voor haar kinderen. Brieven
te openen als die 12, 18, 30, 40 jaar …
zouden worden. Wat een daad van liefde.”
Raak: Tijd voor de laatste vraag. Carla
Pols zegt: ‘Verdriet gaat nooit voorbij,
zelf moet je verder gaan.’ Klopt dat met
jouw ervaring?
Manu Keirse: “Mensen zeggen soms: ‘Heb
je dat nog niet verwerkt?’ Of: ‘Je moet dat
een plaats geven.’ Ik spreek over overleven.
Over-leven. Een college reed met
mij mee naar een uitvaart en begon plots
tranen met tuiten te wenen. Haar moeder
was gestorven toen ze twee jaar was en
dat was dag op dag 56 jaar geleden.
Mensen nemen hun verdriet als een
schaduw met zich mee, hun leven lang. En
soms is die schaduw er, soms niet. Soms
is die groot, soms is die klein. Toen ik aan
het sterfbed van mijn moeder zat, vertelde
ze dat ze tussen haar vierde en vijfde kind
een miskraam had gehad. Ze noemde de
datum, het uur. ‘Het was op een dinsdag
in februari, om 14:07’, zei ze. ‘Ik was alleen
thuis.’”
19

Thema
Natuur
Bossen, tuinen, parken … groen speelt een onmisbare rol in ons leven, iets
wat het afgelopen jaar duidelijk bleek. Mensen trokken massaal de natuur
in voor frisse lucht, een portie beweging en om hun batterijen op te laden.
Maar hoe is het eigenlijk gesteld met de natuur en biodiversiteit in
Vlaanderen? Koen Van Muylem van het Instituut voor Bos, Natuur en
Omgeving vertelt het ons.
De natuur zijn gang laten gaan: dat is het idee achter ‘rewilding’. Professor
Liesbeth Bakker, die sinds het voorjaar de eerste Europese leerstoel in dit
vakgebied bekleedt, vertelt er alles over.
Tot slot vertellen we hoe je de biodiversiteit in je eigen stukje groen kan
verhogen, en waarom (bewegen in) de natuur zo goed voor ons is.
20

Biodiversiteit in Vlaanderen: er is nog werk aan
“We lopen in de velden zonder
een vogel te horen en denken
dat dat normaal is”
In december bracht INBO, het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, zijn jaarlijkse Natuurrapport uit.
Dat werpt licht op de huidige situatie van de natuur en biodiversiteit in Vlaanderen, en die blijkt niet erg
rooskleurig te zijn. Raak sprak met Koen Van Muylem over het werk van INBO, en de toestand van plant en
dier in onze contreien.
Tekst: Lieselot Bleyen
Raak: Biodiversiteit lijkt een complex begrip. Kan u kort
schetsen wat het woord betekent?
Koen Van Muylem: “De definitie van biodiversiteit is samengevat:
de hoeveelheid en de variëteit aan soorten, je hebt dus én veel én
verschillende dieren en planten nodig. Als aan beide voorwaarden
voldaan wordt, heb je een biodivers landschap dat bij wijze van
spreken tegen een stootje kan. Bijvoorbeeld: er leven ergens tien
vogels. Als die verdwijnen, heb je een probleem. Een gans andere
situatie heb je als er honderd vogels zijn en er verdwijnen er tien.”
Raak: Het INBO is op veel domeinen actief. Wat is precies de
opdracht van het team ‘Biotoopdiversiteit’?
Koen Van Muylem: “In de lente en in de zomer gaat dit team op
pad om natuurgebieden in kaart te brengen. Ze maken gebruik
van bestaande kaarten, waarop onder meer is aangeduid waar er
een weiland ligt, welk soort en welke bloemen men er aantreft.
Zij volgen dus op hoe onze landschappen, bossen en half landbouwgebied
evolueren en brengen eventueel wijzigingen aan op
die kaarten. Dit team is slechts een van onze vijftien weten-
21

Thema
schappelijke teams, en een
belangrijk. Zij maken immers
een product, de Biologische
Waarderingskaart, die veel
gebruikt wordt door gemeentelijke
en andere administraties
om de biologische
waarde van een bepaald stuk
grond te kennen.”
Voor de wolf werkt
België binnen een
consortium samen
met Frankrijk,
Duitsland, Luxemburg
en Nederland. “Want
wolven trekken
zich niets aan van
grenzen.”
Raak: Studies rond het thema natuur zijn belangrijk en actueel,
maar plukt de mens er ook de vruchten van?
Koen Van Muylem: “Op basis van onze studies en cijfermateriaal
kan het beleid acties ondernemen. Wanneer wij wijzen op een
probleem is het onze hoop dat er reacties komen van het
Agentschap voor Natuur en Bos of van minister Zuhal Demir.
Ons rapport is geen alarmkreet, maar een belangrijke boodschap
vanuit de wetenschappelijke wereld. Wij hebben de luxe dat we
geen rekening moeten houden met budgetten. Wij kunnen
zeggen: dit of dat stuk grond zou beter natuurgebied blijven, ook
al ligt dat ergens aan de rand van een woonuitbreidingsgebied.
In die zin hopen we dan dat zij ons advies opvolgen en er toch
geen woningen komen.”
Raak: Wat wordt er gedaan met het resultaat van deze studies?
Worden ze aangewend als advies?
Koen Van Muylem: “Wij geven inderdaad advies op vraag van
bijvoorbeeld een milieuambtenaar, organisaties of provincies;
minder op vraag van individuele personen. Dat advies is niet
De zes Europese natuurdoelen voor
2020
1. Voer de habitat- en vogelrichtlijn volledig uit, stop de
achteruitgang en bereik een aanzienlijke en meetbare
verbetering van de toestand.
2. Handhaaf en verbeter tegen 2020 ecosystemen en
ecosysteemdiensten.
3. Verhoog de bijdrage van de landbouw aan de biodiversiteit.
4. Verzeker een duurzaam gebruik van de visbestanden.
5. Identificeer invasieve uitheemse soorten, en start een
goed beheer ervan op.
6. Help om het mondiale biodiversiteitsverlies om te
buigen.
bindend. We bemoeien ons niet met de wetgeving, behalve als er
Europese verplichtingen bij betrokken zijn waarnaar men zich
moet schikken, zoals bepaalde types bossen die niet gekapt
mogen worden. In dat geval treden we wel op om de aandacht
daarop te vestigen. Bij eventuele discussies over de bestemming
van een stuk land zullen we onze bevindingen meedelen aan alle
betrokken partijen. En zoals elk instituut of elke overheidsinstelling
hebben we een communicatiestrategie om ons zoveel
mogelijk bekend te maken. Wij zijn voorstanders van open data,
onze website is actueel. En als we tellingen doen, interpreteren
we die en zetten we ze in een rapport dat toegankelijk is voor
iedereen.”
Raak: De huismus verdwijnt, de wolf komt terug. Hoe staan we
ervoor in Vlaanderen?
Koen Van Muylem: “Vanuit Europa zijn er in 2010 zes terreinen
opgegeven waaraan moest gewerkt worden. (zie kader) Op vijf
van die zes zijn we mislukt. We zijn niet in staat gebleken om de
doelstellingen te halen. Het enige vlak waarop we wel scoorden,
was het beheer van invasieve soorten. Door het feit dat we een
knooppunt van de wereld zijn, met havens en een netwerk van
autostrades, komen hier veel uitheemse soorten terecht. Maar
twee derde van onze inheemse planten en dieren zijn bedreigd,
daar kunnen we niet onderuit en dat kan je in de cijfers niet verdoezelen.
Ook de habitats doen het heel slecht. We zijn geneigd
dat wat we nu in de natuur zien normaal te vinden. We lopen in
de velden zonder een vogel te horen en denken dat dat normaal
is. Elke generatie wordt geconfronteerd met een steeds schralere
natuur en we hebben het niet in de gaten.
Er worden wel inspanningen gedaan door de overheid. We zijn er
bijvoorbeeld in geslaagd om doordat de waterkwaliteit verbeterd
is bepaalde vissoorten met succes terug te brengen. Vlaanderen
is dichtbevolkt en zit met een historische erfenis van vervuiling
door te veel meststoffen, te veel uitlaatgassen en industrie, en is
dus geen gemakkelijke regio om aan te pakken. Het is daarom
makkelijker om in een afgelegen gebied in Duitsland de normen
22

‘Elke generatie wordt geconfronteerd
met een steeds schralere natuur’
te halen. De normen waren streng, maar niet té streng, maar van
in het begin moeilijk om te halen. We zijn een zeer specifieke
regio, we hebben onze eigen problemen en de budgetten zijn
beperkt. Er is dus een samenloop van redenen waarom het niet
zo goed gaat.
Wat we zeker kunnen doen, is ervoor zorgen dat de toestand niet
slechter wordt. Er mag eigenlijk geen natuur meer verdwijnen.
Dat wil niet zeggen dat er geen bos meer mag gekapt worden,
want op sommige plaatsen heeft het meer zin om daar heide of
veen te voorzien. Het is van belang dat de totale oppervlakte van
de natuur niet meer vermindert, en beter zou zijn dat er natuur
bijkomt. Een van de punten die we aanraden is het verbinden van
versnipperde stukjes. Dieren en planten geraken niet meer weg
uit een klein gebied en zo krijg je genetische verarming. Planten
en dieren moeten kunnen reizen en dat kan door ecologische
corridors aan te leggen. Er zijn dus nog mogelijkheden tot verbetering.”
Raak: Het INBO is een onafhankelijk onderzoeksinstituut van
de Vlaamse overheid. Er is ook nog het Belgisch Platform voor
Biodiversiteit. Is er een vorm van samenwerking?
Koen Van Muylem: “Wij zijn een wetenschappelijke instelling die
gericht is op biodiversiteit in Vlaanderen. Het Platform is een
federale instelling die zich bezighoudt met de coördinatie van
allerlei onderzoeken in verband met biodiversiteit. Wij werken niet
alleen samen met hen, maar ook met diverse andere instellingen
zoals de Vlaamse Milieumaatschappij, het ILVO, de VLM en
Europese instellingen, een gigantisch netwerk van organisaties
die bezig zijn met biodiversiteit. Niemand werkt geïsoleerd.”
Overheid, maar dat neemt niet weg dat we ook kritiek kunnen
geven op hen en dat de minister die kritiek ook aanvaardt. Ik
denk daarbij aan het dossier Essers, een machtig bedrijf met veel
advocaten. Wij zijn toen ter plaatse gaan kijken en deelden onze
bevindingen zonder een standpunt in te nemen. Wat we wel doen
is meerdere oplossingen of opties aanreiken. We begrijpen dat
een minister moet kiezen uit verschillende mensen die aan zijn of
haar mouw trekken, en kunnen enkel hopen dat er een goede
keuze voor de natuur gemaakt wordt.”
Raak: Wat kunnen we zelf doen, als gewone burger?
Koen Van Muylem: “Acht procent van Vlaanderen bestaat uit
tuinen. Als iedereen zou stoppen met pesticiden zou al heel veel
groen opgewaardeerd worden. Ook een mentaliteitswijziging is
nodig. Laten we in een bos na een storm omgevallen bomen of
takken liggen, dan worden we daarop aangesproken: het is vuil,
geen gezicht … We moeten telkens uitleggen dat het de bedoeling
is om nieuw leven aan te trekken. Hetzelfde bij parken: ze
bestaan niet alleen meer uit gemillimeterd gras, er komen
bloemenweides die niet gemaaid worden. Communicatie is
daarin zeer belangrijk. Als de mensen vooraf verwittigd worden
en het waarom en nut duidelijk gemaakt worden, dan snappen ze
het wel.
En je kan ook breder kijken: je hebt onze ecologische voetafdruk,
ons consumptiegedrag … Het eten van fruit uit de tropen heeft
een invloed op de biodiversiteit ginder. Op die manier zijn we een
beetje verantwoordelijk voor wat we in een ander land aanrichten.
De grote dingen moeten echter van het beleid komen, en ook
daar kunnen we invloed op uitoefenen.”
Raak: Hoe verloopt de internationale samenwerking rond dit
thema ?
Koen Van Muylem: “Er is een goede internationale samenwerking.
Het systeem van conferenties ligt momenteel plat door
corona, maar normaal gaan de INBO-medewerkers heel vaak
naar het buitenland om congressen bij te wonen. Wat de wolf
betreft zitten we bijvoorbeeld in een consortium ‘CE-Wolf’ met
Frankrijk, Duitsland, Luxemburg en Nederland, want die dieren
trekken zich niets aan van landsgrenzen. Op die manier weten
we waar er wolven zijn en hoe ze zich verplaatsen.”
Raak: Wat kan het beleid doen? We kunnen ons voorstellen dat
niet alle nieuwe voorstellen populair zijn. Is het bestand tegen
het lobbywerk van machtige belangengroepen?
Koen Van Muylem: “Wij laten ons door niemand beïnvloeden om
de resultaten te kleuren. We worden betaald door de Vlaamse
a Het volledige rapport kan je vinden op
www.vlaanderen.be/inbo/inbo-natuurrapporten.
Enkele cijfers
a Van alle diersoorten in Vlaanderen is 7 procent regionaal
uitgestorven; nog eens 17 procent is (ernstig)
bedreigd. Slechts 44 procent is helemaal niet in gevaar.
a 167 plantensoorten gaan erop vooruit, 205 soorten
kennen een dalende trend.
a Bijna 90 procent van de natuurclusters is kleiner dan 1
hectare.
a Antwerpen en Limburg zijn met elk meer dan 40.000
hectare bos de bosrijkste provincies. Ze tellen bijna
dubbel zoveel bos als derde plaats Vlaams-Brabant.
23

Thema
Liesbeth Bakker is eerste Europese professor ‘rewilding’
“We willen de natuur
de baas laten zijn”
Dit voorjaar werd Liesbeth Bakker benoemd tot de eerste Europese
buitengewoon hoogleraar Rewilding Ecology, aan de Universiteit van
Wageningen. Wij vroegen haar wat dat precies inhoudt.
Raak: Wat betekent rewilding?
Liesbeth Bakker: “Kort gezegd: ‘ruimte geven aan natuurlijke
processen’. Je kan daarbij denken aan het terugbrengen van
grote grazers in de natuur, aan het invoeren van dynamische
waterpeilen zodat er overstromingen ontstaan naast rivieren, of
aan de invloed van de wind toelaten in de duinen zodat je het
zand zijn rol laat spelen.”
Raak: Is er een verschil tussen rewilding en het herstel van de
biodiversiteit?
Liesbeth Bakker: “Het kunnen dezelfde dingen zijn, maar ook niet.
Rewilding is een van de manieren waarop je de biodiversiteit kan
herstellen. Het maakt gebruik van de kracht van de natuur zelf,
om als mens zo weinig mogelijk tussen te komen en de natuur
de baas laten zijn. Een voorbeeld is het project om runderen en
paarden terug te brengen in de natuur. Vroeger waren er grote
wilde dieren zoals de oeros en de tarpan maar die zijn, nog niet
zo lang geleden, uitgestorven. Zij maakten niet alleen gebruik van
de omgeving maar hadden er op hun beurt ook enorm veel
invloed op. Ze konden bijvoorbeeld landschappen openhouden
door begrazing omdat ze kleine struikjes wegwerkten, of konden
rolplekken maken die open zandduinen deden ontstaan,
waardoor allerlei soorten bijtjes zich konden nestelen. Zo probeer
je iets dat natuurlijk zou zijn in ons landschap, maar er nu niet
meer is, terug te brengen.”
Raak: U bekleedt een nieuwe leerstoel. Staan de processen
rond rewilding nog in de kinderschoenen?
Liesbeth Bakker: “De term bestaat al langer en komt uit Noord-
Amerika. Het startte met een project rond de introductie van
wolven in het Yellowstone Park. Zij waren dus meer gefocust op
het terugbrengen van grote predatoren. Daarna werd de term
‘rewilding’ steeds meer gebruikt voor het terugbrengen van ontbrekende
grote dieren, waterpeilprocessen …
In Nederland wordt het al gedaan sedert eind de jaren zeventig.
De eerste konikpaarden en Schotse hooglanders werden in
kuddes met zowel mannetjes, vrouwtjes als kleintjes uitgezet, en
men liet ze het jaar rond rondtrekken. Ze werden niet meer
aanzien als een landbouwdier, maar als vervanging van die
uitgestorven oerossen. Men heeft daar veel ervaring mee
opgedaan, maar wetenschappelijk werd met die informatie
weinig aangevangen. Vandaar deze leerstoel, om te weten wat
het eigenlijk oplevert en wat we ervoor terugkrijgen.”
Rewilding betekent niet noodzakelijk dat je alles
laat gebeuren. Japanse duizendknoop is een exoot
die veel negatieve effecten kan hebben. “En dan
kan je zeker ingrijpen.”
Raak: Uit wat bestaat uw huidig onderzoek?
Liesbeth Bakker: “Ik leid zelf een groot project op de Marker
Wadden, nieuwe aangelegde eilanden in het Markermeer. Dat
meer was vroeger verbonden met de Waddenzee, rijk aan allerlei
vissoorten. Door de aanleg van de Afsluitdijk is de kwaliteit van
het meer enorm achteruitgegaan. Ze hebben daarom eilanden
aangelegd met het idee paaigebieden voor vissen te maken.
Alles rond onze grote meren is bedijkt, wat goed is voor onze
veiligheid, maar die dijken zijn vaak van basalt. De natuurlijke
overgang van water naar land door moerassig gebied en rietkragen
is daardoor verdwenen. Het is daarom niet verwonderlijk
dat het niet zo goed gaat met de vissen en vogels. Door deze
eilanden, waar je moerasplanten hebt, proberen ze het vis-
24

‘We bekijken hoe de natuur er zou uitgezien
hebben als de mens die niet had laten verdwijnen’
bestand weer te doen groeien, en wij als wetenschappers willen
dit van nabij volgen.
Een ander project heet ‘Wisent op de Veluwe’. Wisenten of
Europese bizons zijn wel inheemse dieren, maar er leefde nog
maar één kudde, in Polen. Hier waren ze verdwenen. Ze worden
nu op enkele plaatsen in Nederland terug geïntroduceerd. Wij
zullen nagaan wat hun aanwezigheid betekent voor het landschap,
want daar weten we zo goed als niets over.”
Raak: Het verwilderen bestuderen en de natuur een handje
helpen. Dit is niet de natuur volledig zijn gang laten gaan?
Liesbeth Bakker: “Nee, hier in Noord-West-Europa, dichtbevolkt
en -bebouwd, is volledige wildernis niet meer mogelijk, dus valt
er niet zoveel te proberen. Wat we wel kunnen is de huidige
situatie bekijken en zien welke stappen we kunnen ondernemen
om het natuurlijker te maken. Het is een soort stappenplan. We
bekijken hoe de natuur er zou uitgezien hebben als de mens die
niet had laten verdwijnen. Zo is het idee ontstaan om de wisent
terug te brengen; die was door de mens uitgeroeid. Gedijen die
beesten en planten ze zich goed voort, doordat ze onder meer
geen natuurlijke vijanden hebben, kan de kudde misschien te
groot worden voor hun beschikbaar terrein. De vraag is of er op
dat moment toch niet moet ingegrepen worden.”
Raak: Wat met exoten zoals bijvoorbeeld de brulkikker en de
Japanse duizendknoop?
Liesbeth Bakker: “De discussie daarover is een beetje dubbel.
Langs de ene kant hebben we soorten zoals de Japanse
duizendknoop, die een heel negatief effect hebben op de
omgeving. Dan kan je zeker ingrijpen. Anderzijds heb je soorten
die geen negatief effect hebben. In ons zoetwater komt bijvoorbeeld
de zebramossel voor. Die filteren het water en eenden eten
ze graag, dus zijn er meer positieve dan negatieve effecten en
kan je ze gewoon laten zitten. En wisenten eten bijvoorbeeld
graag Amerikaanse vogelkers, een exotische struik die veel op
onze zandgronden voorkomt. Doordat de bizons er dol op zijn,
kunnen ze een invasie van deze plant afremmen. Het is dus niét
zo dat rewilding ruimte geeft aan exoten. Van zodra ze problemen
geven, kan de beheerder zeker ingrijpen.”
Raak: Zijn er programma’s voorzien of al opgestart die grensoverschrijdend
werken?
Liesbeth Bakker: “Mijn leerstoel wordt gesteund door Rewilding
Europe. Zij hebben doorheen Europa een aantal ‘rewilding area’s’,
zoals ze dat noemen. Dat zijn grote gebieden waar ze, met de
visie van rewilding voor ogen, zoveel mogelijk natuur trachten te
Op enkele plaatsen in Nederland wordt de wisent of
Europese bizon, die door de mens was uitgegroeid,
terug in het landschap geïntroduceerd.
herstellen. Het idee is dat we daar ook met studenten zullen
gaan werken en hen helpen met onderzoek.”
Raak: Wat doet rewilding met de mens?
Liesbeth Bakker: “Het laat ons zien hoe het landschap er zou
kunnen uitzien als de mens er minder directe invloed op uitoefent,
en het laat ook de veerkracht van de natuur zien. Zelfs
afgetakelde landschappen veren weer op en herstellen vlug
zolang je de natuur maar de ruimte geeft. Het kan inspirerend
zijn, in de zin van dat nog niet alles verloren is.”
Raak: Kunnen we zelf ook iets doen?
Liesbeth Bakker: “Toegegeven, niet iedereen wil een wildernis in
zijn tuin, maar dan nog kan je veel doen. Je kan planten aanbrengen
die veel insecten aantrekken. Je kan een paar tegels
wegnemen en zo laten, of er desnoods een inheemse plant
inzetten. Ook hier is het een stappenplan. Begin met iets, bekijk
het resultaat en zie dan wat kan volgen.”
25

Thema
Tips voor doe-het-zelf biodiversiteit
Meer natuur in je tuin
Meer (verschillende) planten en dieren op jouw
stukje groen? Dat kan! Maak van je tuin een paradijs
van biodiversiteit met enkele eenvoudige tips en
ingrepen.
Kies de juiste planten.
Om het insecten als bijen en vlinders makkelijker te maken aan
stuifmeel en nectar te komen, kies je best voor botanische en
wilde soorten bloemen. Probeer er ook voor te zorgen dat er in je
tuin zowel iets bloeit in het vroege voorjaar (bijvoorbeeld krokussen)
als in het begin van de winter (bijvoorbeeld asters of klimop).
Vlinders lok je met nectarplanten zoals ijzerhard of herfstanemonen
(foto); bijen doe je dan weer plezier met bijvoorbeeld tijm of
salie. Twee vliegen in één klap slaan? Op onder meer marjolein,
guldenroede en zeepkruid zijn vlinders en bijen beide dol.
Tip: overweeg ook eens een vlinder- en/of bijenhuisje.
Geef een plek aan dood hout.
Dood hout is niet zomaar afval, maar wel een bron van biodiversiteit.
Maak van je dood, onbewerkt hout (snoeiafval, takken) een
stapel. Dit zal dieren als insecten en egels aantrekken, maar ook
zwammen en mossen zullen er makkelijk nestelen. Een aanwinst
voor je tuin!
Voorzie het jaar rond voedsel en water voor
vogels.
Vooral tijdens de winter is dit van cruciaal belang, maar ook tijdens
de rest van het jaar kunnen ze dit eten prima gebruiken. Tuinvogels
eten voornamelijk bessen en zaadhoofden, tijdens koude periodes
eventueel aangevuld met onder meer pinda’s, zaden en/of vetballen.
Ook proper, niet-bevroren drinkwater hebben ze hard nodig.
Dit is zowat de eenvoudigste manier voor meer leven in je tuin.
Wees niet te netjes.
Haal in de winter de dode bladeren in je tuin niet weg, maar maak
er hoopjes van die je laat rusten. Ook het meeste snoeiwerk kan
je uitstellen tot na winter, zeker van vaste meerjarige planten. De
holle stelen kunnen in de winter immers een prima plek zijn voor
overwinterende insecten. Ook stapeltjes stenen zijn hiervoor zeer
geschikt.
Ga voor een mix van bomen en struiken.
Zowel bomen als struiken bieden dieren bescherming, en
voorzien hen van goede broedplekken en voedsel. Geen plaats
voor bomen? Overweeg dan eens een haag uit verschillende
soorten heesters. Zeer veel insectensoorten doen niets liever
dan in struiken zitten, en daardoor zijn ze ook voor vogels een
geliefde plek.
Water, de rest komt later.
Een cruciale factor voor meer dierenleven in de tuin is water.
Vogels bijvoorbeeld vinden het heerlijk. Dit hoeft geen vijver(tje)
te zijn; ook een teil, emmer of drinkschaal kan volstaan. Zet wel
liefst geen vissen in je vijver, aangezien zij alles zullen opeten wat
in het water beweegt.
Maak je eigen compost.
Laat de natuur zijn gang gaan in je tuin door organisch keukenen
tuinafval op een hoop te laten composteren. Ideaal voor
insecten en egels.
Laat eens een deel van je gras verwilderen.
Gazon is er in overvloed, en draagt niet zoveel bij aan de biodiversiteit.
Overweeg om eens een weinig gebruikt stuk gras een
tijdlang zijn gang te laten gaan. Een stuk verwilderd gazon biedt
de mogelijkheid aan de bloemen die er aanwezig zijn om tot bloei
te komen, en ook het gras zelf kan gaan bloeien.
a Bronnen: www.tuinenstruinen.org; www.onzenatuur.be,
www.bijenclub.com
26

Voordelen voor mentale én fysieke gezondheid
Waarom (bewegen in) de natuur
goed voor ons is
Het afgelopen jaar trokken we massaal bossen en parken in voor een stevige wandeling. En dat is in deze
drukke wereld uitstekend voor onze gezondheid, zo blijkt. We zetten de positieve effecten graag voor je
op een rijtje.
Het verbetert je kortetermijngeheugen.
In universitair onderzoek kregen twee groepen mensen een
geheugentest voorgeschoteld. Hierna maakte de helft een
wandeling in een bomentuin, de rest langs de straat. Bij terugkeer
werd de test opnieuw gemaakt, en de groep die in het arboterum
was geweest, scoorde gemiddeld 20 procent beter dan de
eerste keer.
Het is goed tegen de stress.
Een verblijf in de natuur doet je cortisol of stresshormoon
gevoelig dalen, toonden wetenschappers aan. Ook je hartslag
zou lager liggen als je in de natuur bent én je bloeddruk zakt. Een
boswandeling maakt je dus minder gestresseerd en overspannen.
En wie niet in de gelegenheid is te gaan wandelen, heeft ook al
baat bij het zien van de natuur, blijkt uit onderzoek.
Het geeft je energie.
Bij mentale oververmoeidheid is het goed je brein bloot te stellen
aan een herstellende omgeving: de natuur. Die brengt je tot rust,
onder meer doordat je er geen ‘harde’ prikkels zoals luide muziek
of verkeersgeluiden ervaart. De ‘zachte’ prikkels die je in de
natuur krijgt, denk maar aan het kabbelen van een beekje, leiden
af van zorgelijke gedachten en geven het brein de kans om te
herstellen. Je hoofd leeg maken, dus.
Een stevige wandeling kan zo ook eventuele gevoelens van angst
of depressie verminderen.
Het zorgt voor een beter concentratievermogen.
In een onderzoek werden de deelnemers opgesplitst in drie
groepen: eentje ging na een taak in de natuur wandelen, eentje
trok naar de stad en de laatste deed helemaal niks. Na afloop
hiervan deden ze een concentratietest, waarop de natuurwandelaars
het best bleken te scoren.
Uit een andere studie bleek dat zelfs kinderen met ADHD zich
beter konden concentreren na twintig minuten wandelen in het
park.
Het bevordert je creativiteit.
Een verblijf van enkele dagen in de natuur zou wonderen doen
voor je probleemoplossend en creatief vermogen, dat hierdoor
tot 50 procent beter zou kunnen worden.
Het geeft je energie.
Tijd doorbrengen in de natuur verhoogt je gevoelens van tevredenheid,
vreugde en verwondering, en dat geeft je energielevel
een boost. Bovendien is ook de beweging die je ermee krijgt goed
voor je energieniveau.
Het geeft je lichaam een opkikker.
Wanneer je buiten beweegt, geeft het zonlicht je een extra portie
vitamine D. Dat draagt bij aan het versterken van je botten en het
verbeteren van je immuunsysteem. Ook helpt frisse lucht om je
eetlust en slaap te reguleren.
Bovendien nodigt natuur uit tot meer bewegen, wat op termijn
goed is voor je fysieke fitheid, weerstand en algemene mentale
gezondheid.
Ze maakt je leefomgeving beter.
De natuur zorgt voor een betere luchtkwaliteit, minder fijnstof,
minder lawaaihinder en zachtere omgevingstemperaturen. En
dat is goed voor ons allemaal!
27

Kwb-nieuws
Omdat het traditionele nieuwjaarzingen op 31 december 2020 niet
mocht doorgaan in Okselaar, nam kwb Okselaar het initiatief om
aan basisschool Ons Wereldje en aan de Voedselbank van de Sint-
Vincentiusvereniging snoepzakken te bezorgen voor de kinderen.
Hiermee maakten ze velen, jong en oud, heel gelukkig.
Kwb Sint-Gillis-Dendermonde verraste
hun leden in de kerstperiode met een
lekker biertje.
Kwb Sint-Antonius maakte als afsluiter van het jaar en
petit comité een winterwandeling.
Begin december verdeelde kwb
Wijshagen zelfbouwpakketten voor
kerstbomen, gemaakt van afvalhout
van palletten. In de kerstvakantie
konden alle leden een Körsbaumwandeling
maken langs alle prachtig
gedecoreerde Körsbaumen. Deze
ledenjury koos ook meteen de
mooiste exemplaren. Drie gezinnen
vielen in de prijzen (zie foto). Alle
kinderen kregen nog een kleine
attentie aan huis geleverd.
28

Helppers ondersteunen zieken of ouderen bij kleine taken
Thuishulp voor buren,
door buren
We staan steeds klaar om anderen te helpen, maar zelf om hulp vragen vinden we
lastig. Aankloppen bij een externe organisatie die hulp aanbiedt is zéker een brug
te ver. Helpper wil daar verandering in brengen door de toegang tot thuishulp
laagdrempelig te maken. Het platform verbindt personen die hulp zoeken voor
dagdagelijkse taken met hulpvaardige buurtbewoners. Van samen boodschappen
doen of gaan wandelen tot klusjes in de tuin. We spraken met oprichter François
Gerard.
Tekst: Melissa Tihange | Foto’s: Frederik Beyens
Het digitale platform Helpper werd in
2017 opgericht door François Gerard
en is intussen actief in heel Vlaanderen en
Brussel. Aan de bron van zijn verhaal ligt
een heel persoonlijke ervaring. “Mijn vader
werd heel ziek, ALS was de diagnose. Een
spierziekte die stap voor stap de communicatie
tussen de hersenen en al de
lichaamsdelen afsnijdt. Spijtig genoeg een
ongeneeslijke ziekte tot hiertoe”, begint
François ons gesprek. “Mijn vader kon al
heel snel zijn armen niet meer gebruiken.
We merkten toen dat al het medische vrij
goed was afgedekt, maar er zijn heel veel
kleine dingen die je niet meer kan doen
waar je oplossingen voor moet zoeken. We
hebben toen hulp ingeroepen van gezinszorg.
De dame zelf was fantastisch, maar
ze moest heel vaak nee zeggen op onze
vragen omdat het niet in haar takenlijst
stond. Ze kon bijvoorbeeld niet buiten
29

de werkuren komen - ’s avonds of in het
weekend - en een datumverschuiving
moest je drie weken op voorhand aanvragen.
Het zijn kleine frustraties die je in
zo’n situatie echt kan missen.”
Niet in een normaal doosje
“We hebben toen iemand ingeroepen die
heel wat kleine zaken opving. Dingen die
voor jou en mij heel evident zijn: pasta
koken, de tuin onderhouden of de auto
nemen voor afspraken. In heel de thuishulp
bestaan vandaag hele mooie oplossingen.
Die moeten zeker blijven bestaan,
maar er ontbreekt toch iets, voor alle uitzonderingen
en alle dingen die niet in een
normaal doosje passen. Dat was eigenlijk
het zaadje, het idee van wat vandaag
Helpper is. Daarmee verbinden we
personen die hulp zoeken voor dagelijkse
taken met helpers in de buurt. Ik heb mijn
job op gegeven in de overtuiging dat wij
niet de enige waren met dat probleem.
De eerste partij die ons vervoegde was
Partena Ziekenfonds. Ondertussen
werken er een honderdtal organisaties
met ons mee en hebben we een netwerk
van meer dan 14.400 helppers, in ons
30
geval met twee p’s, die in heel Vlaanderen
en Brussel iemand in hun eigen buurt
ondersteunen. De mensen die ondersteuning
krijgen noemen we helppies, dat
zijn er zo’n 3.400. Dat zijn voornamelijk
personen met een beperking, ouderen en
chronisch zieken.”
Zoveel mogelijk handen
Met een team van tien personen zorgt
Helpper voor alles wat niet de praktische
hulp op het terrein is. In 2020 bekroond tot
Start-up of the Year steekt de organisatie
veel energie in het garanderen van de
veiligheid en betrouwbaarheid van hun
diensten. “We zijn erg complementair met
de gezinszorg en vrijwilligerswerk. Door
zoveel mogelijk handen en hoofden te
activeren om een rol te spelen in de thuishulp
slagen we er ook in om wachtlijsten
weg te werken en om mensen die geen
budget hebben toch iets te kunnen bieden
van ondersteuning”, gaat François verder.
“We hebben een platform en applicatie
waar je helppies kan zoeken of jezelf als
helpper kan aanbieden. Elke helpper gaat
eerst door een screeningsprocedure, met
als laatste stap een sollicitatiegesprek via
telefoon of door je antwoorden op video
op te nemen. De mensen die daar door
geraken zijn mensen die echt willen
helpen en niet zomaar nieuwsgierig zijn.
Intern doen we de bomma-test: als we
iets bedenken rond de veiligheid of kwaliteit
van onze diensten stellen we ons de
vraag of we dit zelf zouden aanvaarden
voor onze eigen bomma. Als het antwoord
nee is, dan komt het er niet.”
Totaalpakket
“Nadien heb je toegang tot het platform
en kan je via een lijst of een kaart zoeken
op basis van je profiel. Aan beide kanten
kan je elkaar uitnodigen; dan pas kan je
beginnen samenwerken en ben je verzekerd.
Je kan ook een profiel aanmaken
voor iemand anders, mocht de persoon
het zelf niet meer kunnen. Je hebt zelf
heel veel controle: als helpper kan je aanduiden
hoe ver van bij je thuis je wenst te
helpen en waarbij je zoal kan helpen. De
meest gevraagde taken zijn klusjes - zoals
tuinonderhoud, iets in elkaar vijzen of een
Ikea-kast in elkaar zetten - transport en
koken. Je kan ook om gezelschap vragen,
hoewel dat zelden wordt aangeklikt. We
merken wel dat er vaak een praktische

‘Als we iets bedenken rond veiligheid of
kwaliteit doen we de bomma-test: zouden we
dit aanvaarden voor onze eigen bomma?’
taak wordt gevraagd, maar het eigenlijk
een gezelschapsvraag is. Zo is een van de
meest gevraagde taken bij ons niet om
boodschappen aan de deur te brengen,
maar om samen boodschappen te doen.
Je bent dan eens buiten geweest, hebt
wat bewogen, een babbeltje gedaan,
kinderen zien spelen en je koelkast is weer
gevuld. Het is echt een totaalpakket, en de
drempel is veel lager dan om gezelschap
vragen. We raden ook aan om meerdere
helppers te hebben, een hoofdhelper en
twee back-ups om elkaar af te wisselen.
Je merkt dat er dan een mini sociaal
netwerk rond de persoon wordt gecreëerd
en de helppers met elkaar communiceren,
over wie wanneer gaat en wie welke taken
doet. Je bouwt dan een sociaal web dat
voordien niet bestond, en dat op zich is al
heel mooi.”
Naar de apotheker
“Er zijn ook taken waar een helpper niet bij
mag helpen”, verduidelijkt François. “Alles
wat wettelijk verboden is of waar je een
opleiding voor moet gedaan hebben, zoals
medische of hygiënische taken, daar
blijven we van weg. Naar de apotheek
gaan met het voorschrift om insuline te
kopen mag, maar medicijnen klaarleggen
of een insuline-injectie geven uiteraard
niet. We controleren dat ook, om de veiligheid
en de kwaliteit te garanderen.”
aan van 10 euro per maand - dat is voornamelijk
voor de grootgebruikers. We
bieden ook een soort conciërgedienst aan
van 32 euro per maand voor mensen die
helemaal niet digitaal zijn. Die kunnen
gewoon naar ons bellen en moeten geen
profiel aanmaken of een gesprek aangaan
met mensen in de buurt. Wij doen dat dan
voor hen”, gaat Frederic verder.
“We hebben het ook al verschillende keren
meegemaakt dat de helpper en helppie
elkaar toch blijken te kennen. Zo was er
een vrouw die helpper wou worden, zich
inschreef en in contact raakte met een
blinde man uit haar buurt. Bij de ontmoeting
bleek dat ze de man al regelmatig had
gezien bij de bakker. Ze woonden al jaren
in dezelfde buurt, maar het is vrij moeilijk
om zomaar te gaan aankloppen om hulp
aan te bieden. Er was dus een platform
nodig om het obstakel van hulp vragen of
hulp aanbieden te overbruggen.”
Zuurstof voor de zorgsector
Door je postcode in te geven op de
website van Helpper kan je zien welke
personen in jouw buurt kunnen helpen of
hulp nodig hebben.
Zoals bij vele organisaties had corona ook
voor Helpper een niet te verwaarlozen
impact. Toch hoopt François terug op een
sterke groei. “Je merkt momenteel wel dat
er veel meer helppers zijn in steden dan in
dorpen, omdat we daar al langer actief
zijn. Onze bedoeling is om binnen drie tot
zes maanden overal voldoende helppers
te hebben, zodat je altijd iemand vindt in
je buurt. Onze ambitie is sinds het begin
heel duidelijk: we willen het grootste
platform voor thuishulp in België, en zelfs
daarbuiten, zijn. We worden samen ouder
en ouder, en meer en meer ziektes worden
chronisch in plaats van fataal. Dat is zeer
goed, maar dat betekent wel dat veel meer
mensen in onze maatschappij praktische
ondersteuning nodig zullen hebben. Onze
huidige manier van aanpakken, onze
gezinszorg, moet zeker blijven bestaan en
blijven groeien, maar dat zal niet volstaan.
Mijn hoop is dat we zo groot worden dat
we de zorgsector zuurstof kunnen geven
en dat iedereen geholpen kan worden.
Hoe groter we worden, hoe eenvoudiger
het wordt om hulp te vinden en hoe meer
impact wij hebben.”
a Zoek je zelf hulp bij dagelijkse taken of wil
je iemand helpen in jouw buurt? Inschrijven
kan op www.helpper.be.
Vraagschaamte
“Veel mensen durven geen hulp vragen
aan een onbekende of zeggen dat ze het
niet nodig hebben. Dat je via ons platform
de helppers iets kan teruggeven, bijvoorbeeld
8 euro om in de tuin te werken,
neemt voor veel mensen die vraagschaamte
weg, merken we. Vanaf januari
bieden we ook een abonnementsformule
31

www.toerisme-saarland.nl
Inspiratie nodig voor komende zomer?
Lekker dichtbij, in Wallonië of net over de grens?
Bestel nu gratis
de nieuwe zomerbrochures 2021
1
2
3
4
Wandelbelevenis
3x3 Salinental
ROTER HAHN
Watersport, wandelen,
fietsen en meer
Zuid-Tirol – Vakantie
op de boerderij
Geniet van de natuur en een
ontspannen verblijf op een
Zuid-Tiroolse boerderij. Maak
je keuze uit ruim 350 geteste
aanbiedingen en ontdek het
heerlijke boerenleven!
> Roter Hahn,
K.-M.-Gamper-Str. 5,
I-39100 Bozen
+39-0471-999308
info@roterhahn.it
www.roterhahn.it
Vakantie genieten in
Sankt Wendeler Land
In het Sankt Wendeler Land
kan je wandelen, fi etsen,
mountainbiken en kamperen
in ongerepte natuur en
genieten van een veelzijdig
aanbod aan bezienswaardigheden.
> Toeristische info:
+49-6851-801-8000,
www.sankt-wendeler-land.de
Hoge Westerwald –
FIETS.WANDEL.LAND
Ontdek de rust, wees actief
en geniet van het landschap!
> Toeristische info:
“Hoher Westerwald”
D-56479 Rennerod
0049-2664-9939093
www.hoher-westerwald-info.de
Bad Kreuznach
Bad Münster am Stein
Wandelen, wellness of wijn?
Geniet zoals jij het wil van
majestueuze rotslandschappen,
altijd zonnige wijnterrassen,
pittoreske stadjes en het
Salinental, waar je nog écht
schone lucht inademt.
> Toeristische info:
Kurhausstr. 22 - 24,
D-55543 Bad Kreuznach,
+49-671-8360050
www.bad-kreuznach-tourist.
de
5
6
7
8
Renaissance
aan de Donau
De natuur in
Kaart
Zwarte Woud-Hochtal
Wandelen
Zalig Zwarte Woud
In het Bernauer Hochtal
geniet je van de mooiste
wandelwegen, de natuurparkkeuken
en pure wellness op
de hoogvlakte. Ook als je het
Woud liever ‘s winters
ontdekt, zit je hier goed voor
prachtige belevenissen.
> 0049-7675-160030
www.bernau-schwarzwald.de
Wandelkaart
Saarland (Saar,
Moezel)
In het Saarland verwennen
60 bekroonde Premiumtochten
je met ongerepte paden.
Je kan ook kiezen voor
tochten waar de streekkeuken
centraal staat of voor
het Trekking avontuur
Saar-Hunsrück-Steig.
Wandelen & smullen.
> Tourismus Zentrale Saarland
Tel. 0049-681-927200 ·
www.toerisme-saarland.nl
Actief in fiets- en
wandelland Eifel
Bestel de gratis fi ets- en
wandelkaarten met prachtige
tochten in de Eifel en verheug
je alvast op een actieve
vakantie langs de beste
fi ets- en wandelroutes.
> Eifel Tourismus GmbH
0049-6551-96 56-0
www.eifel.info
Cultuur in Beieren:
Neuburg an der Donau
In juni 2021 opent het
Residenzschloß opnieuw zijn
deuren. Beleef in het kasteel
de kunstwerken van Peter
Paul Rubens, Jan Brueghel de
Oude, David Teniers de
Jonge, Anthonis van Dyck en
vele anderen.
> Toeristische info:
Ottheinrichplatz A 118,
D-86633 Neuburg an der
Donau, tourismus@
neuburg-donau.de,
www.neuburg-donau.info

Surf naar www.pasar.be/zomerbrochures
Vul jouw gegevens in en kruis aan welke brochures je graag wil ontvangen.
De brochures worden gratis per post toegestuurd.
De actie loopt tot en met 15 maart 2021.
9
10 11
Pasar inspireert
Vrijetijdsorganisatie Pasar
biedt je graag originele ideeën
om nog meer te genieten van
je vrije tijd. De brochures op
deze bladzijden bestel je nu
GRATIS via www.pasar.be/
zomerbrochures
Beleef Waals-
Brabant in 2021
De provincie Waals-Brabant is
enorm veelzijdig: herbeleef
de Slag van Waterloo, reis
naar de middeleeuwen of leer
stripheld Kuifje beter kennen
in een knap vormgegeven
museum. Ontdek het
gloednieuwe toeristische
magazine van Waals-Brabant
en laat je verrassen!
> www.beleefwaalsbrabant.be
info@beleefwaalsbrabant.be
010 23 61 08
Ontdek Bergen in
groep met een gids
Bergen is niet voor niets
Culturele Hoofdstad van
Wallonië! Laat je verleiden
door deze perfecte bestemming
voor groepsuitstappen
die vast een plekje in je hart
zal veroveren.
> Contact en reservatie voor
groepen: visitMons,
Grand-Place 27, Bergen
groupes@ville.mons.be
www.visitmons.nl/groepen
065 40 53 46
De heuvelachtige
Haute Ardenne
Het hele jaar door boeit deze
streek je met haar mysterieuze
dennenbossen, mooie
meren en succulente
streekspecialiteiten. De
hartelijke ontvangst krijg je er
overal zo bovenop!
> www.haute-ardenne.be
info@haute-ardenne.be
080 21 50 52
➜ Volg ons en mis niets!
www.facebook.com/Pasarvzw
www.instagram.com/pasarvzw/
12 13 14
15
ONTDEK
SINT-NIKLAAS
bezoekersgids
De mooiste
wandelingen in Spa
Bestel snel deze brochure en
ontdek kuurstad Spa via
9 becommentarieerde routes.
> Office du tourisme de Spa
Rue du Marché 1a
4900 Spa
www.spatourisme.be
www.visitspa.be
info@visitspa.be
087 79 53 53
Bestemming Luik
Ook met een groep heeft deze
boeiende stad alles om je te
verrassen...
Ontdek het volledige aanbod
aan groepsarrangementen
van het Maison du tourisme
du Pays de Liège.
> VisitezLiège
www.visitliege.be
04 221 93 53
Bezoek Sint-Niklaas
Ontdek Sint-Niklaas al
wandelend of fi etsend langs
mooie groene plekken en
kleurrijke streetart. Verken de
trage wegen en het nieuwe
wandelnetwerk. Geniet van de
kunstwerken en iets lekkers
op de grootste markt van het
land. Laat je verrassen!
> Toerisme Sint-Niklaas
Grote Markt 45
9100 Sint-Niklaas
Tel. 03 778 35 00
toerisme@sint-niklaas.be
www.ontdeksintniklaas.be
Maak kennis
met Bree
Bree nodigt je uit! Kom
gezellig shoppen in de stad of
maak een wandel- of
fi etstocht in de prachtige
Breese natuur.
> www.bree.be/toerisme
centralebalie@bree.be
089 84 85 00

Kwb-nieuws
De dienst rijbewijs van kwb
De juiste bandenspanning,
van levensbelang
Met een te lage of te hoge bandenspanning rijden is nadelig voor je veiligheid én je
auto. Wat zijn de gevolgen van een verkeerde bandenspanning?
Tekst: Siegmund Hermans
Verbruik: wanneer je bandenspanning 25 procent minder
bedraagt dan de ideale waarde, verhoogt de rolweerstand met 10
procent. Je verbruik zal hierdoor toenemen met zo’n 7 procent.
Voor wie 15.000 kilometer per jaar rijdt met een auto die zo’n 6
liter per tien kilometer verbruikt, komt dit neer op bijna 100 euro.
Bovendien neemt ook je bandenslijtage hierdoor in grote mate
toe, waardoor je sneller een nieuwe set zal nodig hebben. En dat
kost al snel enkele honderden euro’s …
Milieu: bovendien wegen verbruik én nieuwe banden ook op ons
milieu: uit onderzoek is gebleken dat het Belgisch wagenpark
80 miljoen liter brandstof minder zou verbruiken als we allemaal
met een correcte bandenspanning zouden rijden. Goed voor een
flinke afname in de uitstoot van schadelijke stoffen.
En ook het ontginnen van rubber, het fabriceren en recycleren
van banden belast ons milieu. Hoe vaker we de banden vervangen,
hoe meer vervuiling dus. En alle kleine beetjes helpen!
Stabiliteit: een te lage bandendruk zorgt ervoor dat het loopvlak
van je banden niet volledig op het asfalt wordt gedrukt. Je hebt
met andere woorden minder contact met de weg, waardoor er
minder grip is. Er is een hogere kans op slippen en ook je remafstand
wordt beduidend langer. Bij een te hoge bandendruk
daarentegen komt het loopvlak van je banden ‘bol’ te staan, maar
met dezelfde gevolgen.
Vooral in omstandigheden waarbij de banden het zwaar te
verduren krijgen (regen, sneeuw en ijs) is het dus een absolute
noodzaak ervoor te zorgen dat ze optimaal kunnen presteren.
Risico op klapband: een te hoge of te lage bandendruk zorgt er
eveneens voor dat de temperatuur van je banden (en die van de
lucht in de banden) sneller en hoger oploopt. Hierdoor stijgt de
kans op een klapband.
Extra tips
a Verhoog in de winter je spanning met 0,2 bar.
a Heb je bredere of grotere banden dan standaard zijn voor je
auto? Hou dan de hoog belaste bandenspanning op de sticker
aan.
Hoe controleer je je bandenspanning?
Een autoband presteert optimaal als hij voor voldoende stabiliteit
en draagkracht kan zorgen. Controleer daarom je bandenspanning
minstens maandelijks! De juiste bandenspanning voor jouw
auto vind je in het instructieboekje van je wagen of op een vignet
in je deur of de brandstofklep.
Controleer de spanning steeds als je banden koud zijn. Dat
betekent dat je er minder dan drie kilometer mee hebt afgelegd
bij gematigde snelheid of dat je auto al minstens twee uur heeft
stilgestaan sinds je vorige rit. Kun je je niet aan deze regel
houden en zijn je banden dus warm? Voeg dan 0,3 bar toe aan de
aanbevolen spanning. Vergeet tot slot niet om ook de spanning
van je reservewiel te controleren.
Alle sinds 1 november 2014 nieuw verkochte auto’s zijn voorzien
van een automatisch bandendrukcontrolesysteem (TMPS). Er
bestaan twee verschillende systemen:
Indirect: hierbij wordt de bandendruk zelf niet gemeten. Wel
wordt via de ABS-sensoren de draaisnelheid van de vier wielen
geregistreerd: omdat een te lage bandendruk automatisch leidt
tot een kleinere diameter, zal het wiel met een te lage bandendruk
meer omwentelingen maken dan de andere wielen. Dit
systeem vertelt echter niet welk wiel te kampen heeft met een te
lage bandendruk. Bij de indirecte TPMS van de tweede generatie
wordt in het besturingssysteem een ideale draaisnelheid van de
wielen tegenover een bepaalde rijsnelheid opgenomen. Die
waarde geldt als een referentie, waardoor een te lage bandendruk
bij elk wiel kan worden vastgesteld.
Bij een indirect systeem is het noodzakelijk ook zelf geregeld
manueel de bandenspanning te controleren.
Direct: hierbij heeft elk wiel in de band of op de velg een sensor.
Die meet de reële bandendruk en houdt ook rekening met de
temperatuur. De meetwaarden worden met een zender doorgegeven
aan de elektronische bewaking van het systeem. Deze
directe systemen zijn dus gevoeliger en accurater, maar ook
complexer en duurder.
34

Kwb-nieuws
In de aanloop naar kerstmis kregen de dertig
leden van KWB Hoeselt OLVrouw een kleine
attentie: kerstwensen en een sfeervol kaarsje.
De winnaars van de zomerzoektocht
van kwb Kwatrecht waren Joni en
Jolien. Zij hadden alle antwoorden juist
en benaderden het dichtst de schiftingsvraag.
Uit handen van het kwbbestuur
mochten zij, uiteraard coronaproof,
hun hoofdprijs in ontvangst
nemen aan startplaats van de zoektocht.
Ze waren heel tevreden met hun mooie
prijs: een DeLonghi volautomatische
espressomachine.
Tijdens de eerste week van januari
trokken 550 mensen in hun bubbel door
de Brusselse straten voor de coronaveilige
Driekoningentocht ‘Iedereen pelgrim’. De
tocht werd dan ook verlengd wegens
succes tot 20 februari. Alle info vind je op
www.kwb.be/driekoningentocht.
Onze open online kooklessen in
december waren een groot succes!
Heel wat mensen bakten mee
pastéis de nata, of leerden hoe je uit
groenten prachtige decoratie maakt.
35

FALOS-SPORT+
Nationale wandeldag uitgesteld
Criteriumwandelingen
krijgen alternatief
Alle criteriumactiviteiten van kwb en FALOS-SPORT+ zijn voorlopig
opgeschort tot en met 28 februari, mogelijk volgt nog een verlenging.
Intussen beslisten enkele kwb-afdelingen in plaats van hun reguliere
criteriumwandeling een alternatieve wandeling aan te bieden.
Tekst: Frank Lenders
Nationale Wandeldag
(voorlopig) op pinkstermaandag
Om een evenement als de Nationale
Wandeldag alle kansen te geven om
een kwaliteitsvolle wandeldag aan te
bieden met alles erop en eraan werd
nu reeds besloten deze dag te verplaatsen
naar pinkstermaandag 24
mei. Moest ook deze datum in het
gedrang komen door de maatregelen
wordt het evenement verplaatst naar
het najaar. De bedoeling is alleszins
om dit jaar, hoe dan ook, de Nationale
Wandeldag te laten doorgaan.
Zo werden in december en januari in
onder meer Booischot, Loenhout,
Hulshout en Balen-Rosselaar gedurende
een bepaalde periode uitgepijlde wandelingen
aangeboden, die je alleen of met je
bubbel kan afleggen. In de komende
maanden volgen er nog meer: een beperkt
overzicht vind je hieronder, updates vind je
op www.eenlevenlangsporten.be (activiteiten
> criteriumactiviteiten > wandelcriterium)
en www.falos.be. Je kan er zien
welke vrijblijvende wandelingen aangeboden
worden zolang het reguliere wandelcriterium
nog niet is opgestart. Ook aanpassingen
en mededeling rond eventuele
nieuwe ontwikkelingen in het criterium kan
je hier lezen.
Gratis alternatieve wandelingen vanaf februari voor zover bekend:
De wandelingen zijn gratis, goed uitgepijld
en kan je op elk gewenst tijdstip aanvatten.
Meestal, maar niet altijd, wordt er
gebruikgemaakt van een QR-code die je
ter plaatse kan scannen. Deze inschrijving
heeft enkel als doel om een zicht te krijgen
op het aantal deelnemers aan deze
tochten.
Let op: het zijn geen criteriumwandelingen,
dus worden er geen stempels gezet
voor het criteriumaandenken. Drank en
eventuele versnaperingen moet je zelf je
van thuis meenemen. Er is ook is geen
toezicht van de kwb-afdeling zelf. Het
gaat louter om een sportief aanbod aan
de leden (en niet-leden) van kwb om hen
een vorm van beweging aan te bieden in
deze woelige periode.
a Schriek (Antwerpen), van 6 t/m 28 februari. Startplaats: zaal De Magneet, Kapelstraat
50. Afstanden: 6 km (rolstoelvriendelijk), 7 km, 10 km, 14 km.
a Pijpelheide (Booischot) (Antwerpen), van 13 t/m 21 februari. Startplaats: PC Ter
Heide, Schrieksesteenweg 71. De afstanden liggen nog niet vast, maar zullen
wellicht 5 km, 9 km en 13 km zijn. Je vindt deze info begin februari op onze websites.
a Herentals (Antwerpen), van 27 februari t/m 14 maart. Startplaats: Zaal Antonius,
Kapucijnenstraat 7 (station). Afstanden: 5 km (rolstoelvriendelijk), 7 km, 10 km. Dit is
een stadswandeling.
a Keerbergen (Vlaams-Brabant), van 28 februari t/m 7 maart. Startplaats: Den Bussel,
Haachtsebaan 54. Afstanden: 2 lussen van 7 km en 9 km; er is ook een kidstoer van
4 km.
a Ourodenberg (Vlaams-Brabant), van 7 t/m 14 maart. Startplaats: Herseltsesteenweg
214. Afstanden: 8 km, 12 km.
a Brugge St-Pieters en Op de Dijk (West-Vlaanderen), van 6 maart tot en met 14
maart. Startplaats: St Leo college, Potentestraat 28. Afstand: 9 km.
Veel wandelplezier!
36

vragen aan
Amelie Albrecht
Comédienne
FAQ
Tekst: Peter Thoelen
1
2
3
4
5
Tot je Humo’s Comedycup won, was je onbekend voor het
grote publiek. Rolde je eerder toevallig in comedy of heb je
daar bewust voor gekozen?
Ik was altijd wel geïnteresseerd in comedy. Zo ben ik eens naar een try-out van
Michael Van Peel geweest. Dat sprak me wel aan en ik dacht: ‘dat moet ik toch ook
kunnen’. Zo is het eigenlijk begonnen.
Wie of wat zijn je inspiratiebronnen, binnen of buiten comedy?
Echte rolmodellen in de stand-upcomedy heb ik niet. Ik bekijk veel comedy en vind
veel leuk, maar dat wil niet zeggen dat ik iemand specifiek als voorbeeld zie.
Eigenlijk kan dat ook niet: je kunt in stand-up geen kopie zijn van iemand anders.
Dus ben ikzelf, met wat ik dagelijks meemaak, mijn voornaamste inspiratiebron.
Ook rondkijken op Google helpt bij het opdoen van inspiratie en het aansnijden van
thema’s. Eigenlijk komt mijn humor heel spontaan. Dat was tenminste zo tot op
een bepaald punt. Tegenwoordig moet ik mezelf wel meer gericht focussen, me
neerzetten en schrijven. Een show van een uur en een kwartier kan je niet zomaar
‘spontaan’ invullen.
Hoe kijk je als humoriste naar de coronasituatie en het
afgelopen jaar? Heeft comedy daar volgens jou een taak in?
Ik kijk ernaar zoals iedereen, denk ik: afwachten wanneer het afgelopen is. Intussen
zijn we de situatie gewoon en er is niet meteen een concreet uitzicht op verbetering,
maar ik ben wel voorbij het punt dat ik mijn hoofd daardoor laat hangen.
Intussen heeft iedereen al wel coronamoppen gemaakt en is dat onderwerp
ongeveer uitgeput. Hoewel ik daar op zich dus geen thema meer van wil maken,
heb ik misschien toch de arrogantie om te denken dat ik er nog de ultieme grap
aan kan toevoegen.
Je website vermeldt onder ‘interesses’: ‘niets om weer te geven’.
Doe voor ons toch eens een poging…
Wat op de website staat is natuurlijk een grappig bedoelde uitvergroting, maar
sinds ik van mijn hobby mijn beroep gemaakt hebt, klopt dat toch wel zo’n beetje.
Verder is mijn grootste interesse mijn hond. Ik fixeer me in mijn voorstellingen ook
niet op een bepaald uitgediept thema, zoals sommige van mijn collega’s. Het zijn
eerder korte, aparte sketches.
Je hebt het imago van charmant, onverschillig en cynisch. Maar
toch: hoe zou jij de wereld willen zien verbeteren?
De wereld verbeteren? Oei, er zijn zo veel dingen te verbeteren, en ik wil niet de
clichés en standaard antwoorden herhalen. Ik denk trouwens niet dat ik er nog
zal zijn tegen dat de wereld verbeterd is. Je kunt heel wat verbeteren, maar het
probleem is dat er te veel idioten zijn die leven op een ‘survival of the fittest’-manier
en zo de boel voor iedereen verzieken.
Wie is Amelie Albrecht?
Sinds ze in 2018 vanuit het niets
Humo’s Comedy Cup won, duikt
de toenmalige postbode Amelie
Albrecht (Bornem, 1993) overal
op, tot in de Slimste Mens ter
Wereld. Ze groeide op in Malderen
en Dendermonde, waar ze nu nog
woont. Van haar ouders kreeg ze
vaak te horen dat ze nergens zou
geraken door haar te grote mond
en eeuwige sarcasme. Alles altijd
in het belachelijk trekken: dat zou
voor problemen zorgen. Tenzij je
comédienne wordt natuurlijk.
37

Voor jou getest
Nova Luna
Midden op tafel ligt een stijlvol rond spelbord waarop de
verschillende standen van de maancyclus zijn afgebeeld.
Aan de buitenrand worden kleurige tegels gelegd; een leuk maanbeeldje
krijgt een plaats bij ‘nieuwe maan’. Qua vormgeving en
sfeer zit het onmiddellijk goed met ‘Nova Luna’.
Het spelprincipe heb je zo beet: je verplaatst het maanbeeldje een
tot drie posities en neemt de tegel die daar ligt. Die plaats je op
het aflegveld voor je. Het cijfer op de tegel geeft aan hoe ver je
spelersfiche op het volgordespoor met de maanstanden vooruit
gaat. Eenvoudige en heldere spelregels: je kan dus snel aan de
slag.
Goed scoren is echter niet zo simpel. De tegels vormen tegelijk
een opdracht én bieden materiaal om opdrachten te vervullen.
Telkens wanneer je een juiste kleurencombinatie van tegels kan
laten aansluiten bij een opdracht plaats je een van je scoreschijven
op de volbrachte opdracht. Wie als eerste al zijn scoreschijven
kan plaatsen, wint het spel. Maar als je een interessante
tegel neemt, schuif je
verder naar voor op het
volgordespoor en duurt
het langer voor je weer
aan zet bent. De beurt is
immers telkens aan de
achterste speler. Je bent
zo voortdurend verplicht
om meerdere overwegingen tegelijk te maken. Welke tegel wil ik?
Wanneer neem ik die? Welke kansen geef ik daarmee aan de
tegenspelers? ‘Nova Luna’ is een uit dagend spel.
Wie vaker speelt, ontdekt hier en daar wellicht elementen uit
andere spellen, maar dat stoort helemaal niet. Het geheel is
origineel, en bovendien boeiend, leuk en mooi.
a Johan & Agnes Witters-Peil – www.speltafel.be
a (White Goblin Games | U. Rosenberg& C. van Moorsel | 1-4 spelers
vanaf 8 jaar)
ZUURDEEG
BERGGIDS
OUDE
VOCHTMAAT
CEREMONIE
ROOFVIS
LAND IN
AFRIKA
€25!
Het spel ‘Nova Luna’ (art.
3320311) is verkrijgbaar bij
LOOFBOOM
JONGENS-
NAAM
2
De Banier Creatief aan de
voordeelprijs van 25,00
euro. Deze actieprijs is
OVERHEMD
5 8
AD INTERIM
NOVEMBER
geldig van 1 januari t.e.m.
28 februari 2021.
LIDWOORD
ALLER-
AARDIGST
a Voor adressen en openingsuren zie
www.debanier.be
MAART
FRISZUUR
UITROEP VAN
OPLUCHTING
7
GEESTDRIFT
Puzzel
ALGEMENE
TOEJUICHING
LANGS
4
AUTOMERK
MEP
Visitekaartje
3
UITROEP
VAN PIJN
6
MUZIEKNOOT
De letters van naam en woonplaats
van deze man vormen in een andere
volgorde de naam van zijn beroep. Wat
RECHT-
HOEKIG
LAAG-BIJ-
DE-GRONDS
doet hij voor de kost?
1
EENKLEURIG
Chris W. Jr. Breuk
• Tienen •
1 2 3 4 5 6 7 8
CHRIS W. JR. BREUK uit TIENEN is BUITENSCHRIJNWERKER
38

Colofon
Raak is het ledenblad van kwb
Er verschijnen 10 nummers per
jaar. Raak verschijnt niet in juli en
augustus.
Drukdatum: 13/01/2021
Redactieadres:
kwb vzw,
U. Britsierslaan 5, 1030 Brussel
02 246 52 31 - raak@kwb.be
Verantwoordelijke uitgever:
Wim Verlinde
Redactiecoördinator:
Charlotte Van Doren
Werkten mee aan dit nummer:
Lieselot Bleyenberg, Dominique
Coopman, Filip Lelie, Siegmund
Hermans, Frank Lenders, Sara
Janssens, Melissa Tihange, Peter
Thoelen, Simen Vandenbussche,
Peter Van Riet, Wim Verlinde en
Johan Witters
Kwb-lidmaatschapsbijdrage
2020: 30 euro
(storten op BE57 7995 5000 3035,
algemeen kwb-secretariaat)
Vormgeving: Het Eiland Neus,
Leuven
Drukwerk: Dessain Printing,
Mechelen
Oplage: 41.500
Lid Medianetwerk Plus
In het kader van de nieuwe vrijwilligerswet
(1 aug. 2006) stelt kwb
een organisatienota ter beschikking.
Je vindt ze op
www.kwb.be of kunt ze aanvragen
via info@kwb.be,
U. Britsierslaan 5, 1030 Brussel
Duurzamer poetsen
Aan de slag!
Met de laatste Raak-pagina kan je vanaf nu elke maand meteen aan de slag.
Deze maand: maak je eigen milieuvriendelijke vaatdoekjes.
Nodig:
Foamstempels naar keuze
Sponsdoek(en)
Stempelinkt voor textiel (in kleuren naar keuze)
Dunne groene textielstift
Dunne zwarte textielstift
Strijkijzer
Aan de slag!
1. Breng inkt aan op een of meerdere geometrische
stempels en stempel er vormen mee op
de sponsdoek(en), als basis voor je ontwerp
of patroon.
2. Werk af en breng details aan met de textielstiften.
Je kan er ook voor kiezen om enkel
textielstiften te gebruiken.
3. Fixeer de kleuren op het doekje door het met
een strijkijzer tien à zestig seconden te
strijken. (Het kan nu gewassen worden op 60
graden. De doeken zullen hier wel een beetje
door krimpen.)
4. Klaar!
De ideale activiteit om samen met je
(klein)kinderen te ondernemen op een
regenachtige namiddag.
Met de steun van:
Raak niet ontvangen?
Adreswijziging?
02 246 52 52
info@kwb.be
a Deze knutseltip werd ons aangeboden door
De Banier. De sjablonen en alle stap-voorstapinstructies
kan je vinden op debanier.be/
knutseltips.
39

Geen kerst zonder kwb-kerststallen, en daar veranderde corona (bijna) niets aan.
Kwb brengt kerstsfeer!
kwb Geel Oosterlo
kwb Essenbeek
kwb Droeshout
kwb Krokegem
kwb Zoutleeuw
kwb Ledeberg
kwb Kalken
kwb Melsele
kwb Leest
kwb Schoonderbuken
kwb Millegem
kwb Rupelmonde
KWB Gooik-Strijland spoorde
samen met de gemeente de
verschillende buurtcomités en
burgers van de gemeente aan om
een kerststal te plaatsen. Er werd
een tocht uitgestippeld langs alle
kerststallen, en iedere deelnemer
kon punten geven. De winnaar
kreeg een mooie prijs.
Pech voor kwb Wechel
Rond kerstmis werd de kerststal van kwb Wechel
helaas vernield door storm Bella. De afdeling bleef
echter niet bij de pakken zitten en maakte een
filmpje waarin ze alle inwoners en bezoekers al
zingend een gelukkig nieuwjaar wensten. Het filmpje
werd uitgezonden op een scherm aan de kerk.