Beijum verkennen

HoofDstuk 1
Beijum
verkennen
Jaap Ekhart
De ruggegraat van het oude Beijum is de Beijumerweg.
Hoofdstuk 1 EEn buurtscHap wordt EEn stadswijk 3

Wie Beijum zegt, zegt Beijumerweg. Deze weg, met een
zeer lange geschiedenis, loopt dwars door de wijk.
Anno 2012 is het de rode loper waarover fietsers en
wandelaars het hart van Beijum kunnen bereiken: het
centrale wijkpark de Groene Long met de wijkcentra de
Boerderijum en het Trefpunt, Stadsboerderij
De Wiershoeck en de kindertuinen.
De Beijumerweg komt in verschillende hoofdstukken
van het boek voor. Daarom in dit hoofdstuk een
verkenning van de Beijumerweg zoals die er nu bij ligt,
vanaf de grens met Zuidwolde tot middenin zusterwijk
De Hunze.
4
dEEl i boErEn, burGErs, bEijuMErs

Beijum en omgeving worden al ruim 2000 jaar bewoond. Diverse sporen uit het verleden
zijn bewaard gebleven: dijken, oude waterlopen en boerderijen. Om een beeld
te krijgen van de ontstaansgeschiedenis van de wijk Beijum, moeten we even terugblikken
op de bouw van de nabij gelegen wijk Lewenborg.
Voor de bouw van Lewenborg in 1971 werd
het oude landschap rigoureus geëgaliseerd
en opgespoten met zand. Daarmee
verdween bijvoorbeeld een deel van de
historische Stadsweg, de eeuwenoude verbindingsweg
tussen de stad Groningen en
het Duitse Emden. Om aan te duiden dat
iets al lang bestaat, wordt in Groningen
wel gezegd: “Zo old as de Stadsweg.”
De bouw van stadswijk Beijum start in
1977. Max van den Berg, wethouder van
Stadsontwikkeling en Volkshuisvesting, wil
geen herhaling van Lewenborg. De nieuwe
wijk Beijum moet rondom het oude buurtschap
worden gebouwd en het bestaande
historische landschap, inclusief de gebouwen,
moet zoveel mogelijk intact blijven.
de BeijumerWeg
De ruggegraat van het oude Beijum is de
Beijumerweg, de oude verbindingsweg
Zuidwolde-Noorderhoogebrug. De 3254
meter lange verbinding wordt in 1875 aangelegd
als grindweg. Hij vervangt dan de
Kleiweg langs het Boterdiep. Deze weg van
Zuidwolde naar Noorderhoogebrug is
namelijk zodanig beschadigd door de golfslag
van stoomboten dat hij voor rijtuigen
niet meer toegankelijk is.
In die dagen verbindt een ‘hoogebrug’
Noorderhoogebrug met de stad Groningen.
De Beijumerweg is dus ook de verbindingsweg
Zuidwolde-Groningen. Bij de bouw
van de nieuwe wijk wordt de oude Beijumerweg
ongemoeid gelaten. Nog altijd
1
HEt oudE buurtscHap bEijuM GEziEn vanuit zuidwoldE
Hoofdstuk 1 bEijuM vErkEnnEn 5

2
dE bEijuMErwEG loopt van noordErHooGEbruG door dE HunzE En bEijuM naar zuidwoldE GEziEn vanuit dE wEst indiscHE buurt.
links HEt botErdiEp.
1 Beijumerweg 15. Tegenwoordig is dit
een woonboerderij. Op deze plek stond
ooit de Borg van Beijum.
2 Oosterseweg 33. Nu een woonboerderij.
Vroeger een boerenbedrijf met de
naam ‘Oosterhuizen’.
3 Beijumerweg 18. Tegenwoordig een
woonboerderij met de naam ‘De Swaitdruppel’.
Vroeger bekend als ‘De boerderij
van Goosen Jan Mulder’.
4 Beijumerweg 20. Nu stadsboerderij De
Wiershoeck.
5 Beijumerweg 17. Tegenwoordig het
Trefpunt. Vroeger stond hier ‘De boerderij
van Dijkinga’.
6 Beijumerweg 19. Tegenwoordig multifunctioneel
centrum Boerderijum.
Vroeger bekend als ‘De boerderij van
De Vries’.
7 Beijumerweg 21/23. De bouw van dit
woonhuis werd voltooid in 1985. Vroeger
stond hier een dubbele arbeiderswoning.
8 Beijumerweg 25. Nu een woonboerderij.
9 Beijumerweg 22. Tegenwoordig Emingaheerd
2 t/m 10: Gezondheidscentrum
Beijum en kinderdagverblijf De Rode
Pimpernel. Vroeger stond hier een boerderij.
10 Beijumerweg 27. Tegenwoordig Atensheerd
1: Kinderdagverblijf Hamertje-Tik.
Vroeger stond hier een boerderij.
11 Beijumerweg 24/26. Nu een woonboerderij.
Vroeger bekend als ‘De boerderij
van Guikema’.
12 Beijumerweg 2/3. Tegenwoordig Bottemaheerd
76: een woonhuis. Vroeger
stond hier een dubbele arbeiderswoning.
13 Beijumerweg 1. De bebouwing van
boerderij ‘De Bovenstreek’ is verdwenen.
Boomgaard ‘De Appelhof’ is bewaard
gebleven.
14 Beijumerweg 29. Vroeger bekend als
‘De boerderij van Huizinga’. Alle bebouwing
is verdwenen.
15 Beijumerweg 7. Hier stond ooit een
boerderij met de naam ‘Elba’. Alle bebouwing
is verdwenen.
6
dEEl i boErEn, burGErs, bEijuMErs

kronkelt hij van Zuidwolde naar Groningen.
Tussen Gezondheidscentrum Beijum
en de Kindertuinen aan de Beijumerweg
liggen nog steeds enkele weilandjes. Ze
zijn opzettelijk gespaard om de huidige
bewoners een indruk te geven van het
vroegere buurtschap Beijum, vanouds een
agrarische streek.
Een paar boerderijen vallen ten prooi
aan de slopershamer, maar de meeste
blijven staan. De boerderijen in Beijum
fungeren tegenwoordig niet meer als boerenbedrijven,
ze dienen uitsluitend als
woningen. Omdat de oude, bestaande
structuren zo weinig mogelijk zijn aangetast,
is op diverse plekken in Beijum de geschiedenis
nog zichtbaar.
een WandeLing
over de oude BeijumerWeg
We maken een wandeling door de eeuwenoude
streek, over de Beijumerweg.
Daarbij volgen we de weg vanaf de laatste
boerderij vóór Zuidwolde tot in de wijk De
Hunze (van Beijumerweg 15 tot 7).
1 Beijumerweg 15. Dit is de eerste boerderij
als je van Zuidwolde Beijum inrijdt.
Op het erf van deze boerderij stond
ooit de roemruchte Borg van Beijum.
De borg werd afgebroken in 1738. Het
bijbehorende ‘schathuis’ bleef wel staan
en is in latere jaren opgenomen in de
boerderij die daar werd gebouwd.
De woorden ‘scat’ en ‘skat’ zijn Oudfriese
benamingen voor vee. Het schathuis
was dus de veestal en niet zoals
3 bEijuMErwEG 15
4 dE torEn van dE nEdErlands HErvorMdE kErk in zuidwoldE
vaak wordt gedacht de plaats waar de
borgbewoners het geld en andere kostbaarheden
bewaarden.
Het erf van Beijumerweg 15 wordt
grotendeels omringd door een gracht.
Op het erf hebben de bewoners oude
bouwmaterialen gevonden, waaronder
tufsteen. Dit materiaal is de voorloper
van baksteen en werd tot omstreeks
1200 gebruikt in de bouw, zoals bij de
Nederlands Hervormde kerk in Zuidwolde
die stamt uit de tweede helft van
de 11 e eeuw. De toren is er een eeuw later
bijgebouwd en grotendeels opgetrokken
uit tufsteen (de donkere, verweerde
stenen). In latere jaren is de
toren verhoogd met baksteen.
Schuin tegenover de oprit van Beijumerweg
15, twee straatlantaarns richting
Zuidwolde, aan de overkant van de
weg, ligt een betonnen brug over de
sloot. Deze brug gaf vroeger toegang
tot achterliggende koolvelden.
2 Oosterseweg 33. De boerderij staat vlak
naast de Jensemaheerd. De sloot tussen
de boerderij en de Jensemaheerd is de
tegenwoordige grens tussen de gemeenten
Bedum en Groningen, dus valt de
boerderij onder de gemeente Bedum.
Oosterseweg 33 behoorde oorspronkelijk
tot het oude buurtschap Beijum.
3 Beijumerweg 18. Deze boerderij staat
bekend onder de naam De Swaitdruppel.
Het oude woonhuis werd om twee
Hoofdstuk 1 bEijuM vErkEnnEn 7

5 oostErsEwEG 33 6 dE swaitdruppEl
redenen gesloopt: het was buitengewoon
onpraktisch ingericht en het was
bouwvallig. Het in 1935 gebouwde
nieuwe woonhuis kreeg een piramidevormig
dak.
Deze dakvorm heeft geen verwantschap
met traditionele Groningse boerderijen.
Sterker nog, een piramidedak
is kenmerkend voor de stolpboerderij,
een type dat vooral voorkomt in Noord-
Holland. Het piramidedak, ook wel
tentdak genoemd, is in het begin van
de twintigste eeuw een populair modeverschijnsel
in de boerderijbouw. Met
een piramidedak kozen de toenmalige
bewoners van Beijumerweg 18 dus voor
een dakvorm die in hun tijd trendy
was. De schuur van de boerderij werd
ongemoeid gelaten. Die is veel ouder
dan het woonhuis, wat duidelijk te zien
is aan de oude bakstenen waaruit deze
is opgetrokken.
Beijumerweg 18 werd op 13 juni
1829 gekocht door Olchert Jans Wieringa
en Jantje Jans de Jonge. Jaren
geleden benaderden nazaten van de
Wieringa’s de toenmalige bewoner van
De Swaitdruppel. Volgens de nakomelingen
moest het graf van hun voorouders
worden geruimd. Maar ze konden
geen afstand doen van de grafsteen en
zochten een passende bestemming.
Vervolgens vroegen ze of de steen bij de
boerderij aan de Beijumerweg mocht
liggen, want de Wieringa’s hadden daar
immers vele jaren gewoond. De toenmalige
bewoner van De Swaitdruppel
verleende toestemming en tot de dag
van vandaag is de grafsteen hier nog te
vinden, tegen de voorgevel van het
woonhuis. Op de grafsteen staat vermeld:
Ter nagedachtenis aan
Olchert Jans Wieringa
1794-1862
Echtgenoot van
J.J. de Jonge
Jantje Jans de Jonge
1793-1874
Echtgenoot van
O.J. Wieringa
4 Beijumerweg 20. Staat tegenwoordig
bekend als Stadsboerderij De Wiershoeck.
Voor de bouw van de nieuwe wijk
bood het complex onderdak aan de
7 GrafstEEn
8
dEEl i boErEn, burGErs, bEijuMErs

8 MultifunctionEEl wijkcEntruM HEt trEfpunt
pelsdierenfokkerij van Jan Zuidema.
Het woonhuis van de boerderij werd in
1945 tijdens de bevrijding kapot geschoten.
Het huidige woonhuis is gebouwd
in 1984. De schuur is vernieuwd, wat
duidelijk te zien is aan de kunststofdakpannen
en de nieuwe baksteenmuren.
In de voorkant van de schuur (om
de hoek, links van de hoofdingang) zijn
nog oude bakstenen bewaard gebleven.
5 Beijumerweg 17. Hier staat het multifunctionele
wijkcentrum het Trefpunt.
De boerderij die hier stond, lag met de
9 stadsboErdErij dE wiErsHoEck
achterkant naar de Beijumerweg. In
het nieuwe Beijum diende de vroegere
‘Boerderij van Dijkinga’ als jeugdactiviteitencentrum
De Boerderij.
In 1992 brandde de boerderij af. Na
de brand werd op het terrein archeologisch
onderzoek verricht. Daarbij kwamen
allerlei voorwerpen tevoorschijn,
waaronder kogelpotten: bolle potten
zonder pootjes die in de middeleeuwen
werden gebruikt om in te koken.
Veel traditionele Groningse boerderijschuren
hebben grote, laaghangende
kappen die bijna tot de grond reiken. In
de nieuwbouw die na de brand verrees,
is dat terug te zien. Het grote schuine
dak is een moderne versie van het traditionele
Groningse schuurdak. Het
oude erf van Beijumerweg 17 is nog helemaal
omgracht.
6 Beijumerweg 19. Van 1809 tot 1977 was
de boerderij in het bezit van de familie
De Vries. Een deel van de schuren kreeg
in nieuwbouwwijk Beijum een bestemming
als kinderboerderij. Het woonhuis
en het overige deel van de schuren
Hoofdstuk 1 bEijuM vErkEnnEn 9

1
GracHtEn oM boErdErijEn
enkele oude boerderij-erven in Beijum zijn nog
helemaal omgracht, andere ten dele. Waarom werden
erven eigenlijk omgracht? een medewerker van
landschapsbeheer Groningen meldde in 2008 dat de
boeren daar verschillende redenen voor hadden.
in laaggelegen delen van Groningen hadden ze
eeuwen geleden niet zoveel vertrouwen in de kwaliteit
van de dijken. Voor alle zekerheid bouwden de boeren
daarom hun boerderijen op verhogingen. Voor het
opwerpen van een verhoging was natuurlijk aarde
nodig. Die kreeg je door een gracht uit te graven.
een andere reden is dat klei geen goede grond is
om op te bouwen: het zet uit en krimpt, het is instabiel.
De muren zouden kunnen verzakken. om dat te
voorkomen bouwden ze de boerderijen op houten
palen die geslagen werden tot in onderliggende
zandlaag én tot in het grondwater. Het water trok door
de palen omhoog waardoor ze vochtig bleven. Dat was
belangrijk, want vochtig hout rot niet. Het water in een
gracht zorgde voor een vochtige bodem onder de
boerderij. een gracht was dus een extra garantie dat de
houten palen nat genoeg bleven.
Grachten waren ook nodig voor de ontwatering van
het erf, maar vooral als opslag van zoet water. en zoet
water was weer nodig als was- en spoelwater voor het
huishouden én als drinkwater voor het vee. De
laaggelegen delen in Groningen hadden vaak zout
grondwater en dikwijls brak water in de sloten. in deze
gebieden was zoet water een schaars goed.
Veel grachten hadden een zogeheten ‘paardenwas’,
een plek waar de paarden na het werk werden
gewassen en konden drinken. De gracht had (en heeft)
daarnaast een belangrijke functie als reservoir voor
bluswater. ook kweekten ze er soms vis in voor eigen
consumptie.
werden in gebruik genomen door de
wijkpost van de plantsoenendienst.
In de oudejaarsnacht van 2002/2003
vielen de twee traditionele Groningse
schuren met grote laaghangende daken
ten prooi aan een vlammenzee, het
woonhuis bleef gespaard. Op de plek
van de afgebrande schuren verrees
nieuwbouw die nu deel uitmaakt van
het multifunctioneel centrum Boerderijum.
De architect van de nieuwbouw
nam de vroegere schuren als uitgangspunt.
Dat is duidelijk te zien. De nieuwe
schuren hebben immers óók grote,
laaghangende daken. Eigenlijk zijn het
10 dE boErdErijuM
traditionele Groningse schuren in een
modern jasje.
Het erf van Beijumerweg 19 wordt
aan drie zijden geflankeerd door een
gracht. Het woonhuis is gebouwd in
1912, naar een ontwerp van architect
Pieter Tilbusscher uit Middelstum. Het
oude woonhuis stamde uit de 18e eeuw.
De kapberg achter op het erf werd
gebouwd in 1959. Een kapberg dient
voor de opslag van hooi. De kap is in
hoogte verstelbaar, afhankelijk van de
hoeveelheid hooi die erin wordt opgeslagen.
Voor het woonhuis, in de voortuin,
zou in de middeleeuwen de kerk van
Beijum hebben gestaan. Direct daarbij
lag waarschijnlijk een kerkhof.
7 Beijumerweg 21/23. Tot omstreeks
1983 stonden hier twee voormalige
arbeiderswoningen onder-een-kap,
vandaar de dubbele nummering. Het
pand werd gesloopt omdat het bouwvallig
was. Het huidige huis werd opgeleverd
in 1985.
De vroegere arbeiderswoningen
stonden bij de gemeente te boek als
beeldbepalend. Sloop mocht, maar dan
10
dEEl i boErEn, burGErs, bEijuMErs

11 ‘HistoriscHE wandElinG’ door dE wijk
moest de nieuwbouw in grote lijnen
wel een kopie worden van wat er stond.
En dat gebeurde.
Tussen het oude pand en de nieuwbouw
zijn wel enkele kleine verschillen
te zien. Voor het verkrijgen van meer
ruimte is het dak van de nieuwbouw
verhoogd en een dakkapel zorgt ervoor
dat er meer licht naar binnen kan vallen.
Het nieuwe huis biedt onderdak
aan één gezin. Toch heeft het nog
steeds een dubbele nummering.
De deur aan de voorzijde van het
huis verschafte toegang tot nummer
23. Nummer 21 had de voordeur aan de
zijkant. Tiny ter Laan woonde van 1932
tot 1952 in nummer 21. Volgens haar
werd boerderij Beijumerweg 22 in de
19 e eeuw gesloopt. Deze boerderij
stond op de plek waar nu basisschool
De Heerdstee staat. Pal naast het gesloopte
pand werd een nieuwe boerderij
gebouwd: op de plek waar nu het
Gezondheidscentrum staat.
“Met de stenen van de gesloopte
boerderij werd de dubbele arbeiderswoning
opgetrokken. Ook andere materialen
zijn hergebruikt. Ik kan me
herinneren dat we deuren hadden die
je in andere arbeiderswoningen niet
zag: deuren van duur hout, fraai bewerkt
en klinken die met ivoor waren
ingelegd.”
Tijdens de oorlog woonden er maar
liefst drie gebroeders Ter Laan in Beijum.
12 HEt HuidiGE Huis bEijuMErwEG 21/23
Hoofdstuk 1 bEijuM vErkEnnEn 11

13 De vOORMalIGe DUBBele wONING BeIJUMeRweG 21/23
Tiny: “Mijn vader Cornelis bewoonde
Beijumerweg 21. Zijn broer Willem
woonde naast ons, op 25. En oom Berend
had zijn huis iets verderop, zijn adres
was Beijumerweg 27. Na de oorlog nam
mijn neef Kees de boerderij over van
oom Willem.”
8 Beijumerweg 25. Ook dit erf is nog grotendeels
omgracht. Van alle boerderijen
in Beijum functioneerde deze het
langst als boerenbedrijf. De laatste
boer van Beijum, Kees ter Laan, bleef
midden tussen de nieuwbouw geruime
tijd doorboeren.
Voor de bouw van de wijk Beijum
moest de gemeente de boerderijen overnemen.
Dat was een moeilijk proces. Er
was weliswaar geld beschikbaar, maar
de boeren raakten de huizen en de grond
kwijt waarmee ze zich verbonden voelden.
Velen hadden daar moeite mee.
9 Beijumerweg 22 is tegenwoordig
Emingaheerd 2 t/m 10. De boerderij
die hier stond, was een huurboerderij.
Arjan de Jager was de laatste huurder,
Fibo Zomerman de voorlaatste. De
boerderij bestond uit een fiks woonhuis
met daarachter twee grote schuren. Het
complex werd eind 1988 gesloopt om
plaats te maken voor Gezondheidscentrum
Beijum en kinderdagverblijf De
Rode Pimpernel.
Aanvankelijk wilde Stichting Gezondheidscentrum
Beijum de boerderij
14 BeIJUMeRweG 25 15 BaSISSchOOl De heeRDStee. Op De achteRGROND BeIJUMeRweG 22
12
Deel I BOeReN, BURGeRS, BeIJUMeRS

16 GEzondHEidscEntruM bEijuM
17 kindErdaGvErblijf dE rodE piMpErnEl
18 kindErdaGvErblijf HaMErtjE-tik
19 woonGroEp bEijuMErwEG 24/26
ombouwen tot gezondheidscentrum.
Maar dit plan bleek door de hoge kosten
onuitvoerbaar. Boerderij en schuren
gingen tegen de grond, de oude bomen
bleven staan.
Het dak van Kinderdagverblijf De
Rode Pimpernel valt op, doordat het
aan alle kanten flink oversteekt. De daken
van Gezondheidscentrum Beijum
zijn een spel van grote hellende kapvormen
die geborgenheid uitdrukken.
Het Gezondheidscentrum en de naastgelegen
basisschool De Heerdstee staan
op een verhoging in het landschap, op
een soort heuvel. Is het een natuurlijke
verhoging of is het een wierde, een door
mensenhanden opgeworpen verhoging?
De meningen daarover verschillen,
de vraag blijft dus een vraag.
10 Beijumerweg 27 is tegenwoordig
Atensheerd 1. De boerderij die er stond,
brandde af in 1981. Op die plaats werd
de rooms-katholieke kerk van Beijum
gebouwd, de Mamrehoeve, die zo’n
twintig jaar als kerk in gebruik is geweest.
In de loop der tijd liep het aantal
kerkgangers terug en kon het kerkgebouw
financieel niet meer uit. Daarom
werd het verkocht in 2003. Vervolgens
werd het verbouwd tot woonhuis en
kwam er een Reikicentrum in. Ook dit
centrum sloot de deuren. In 2010 werd
de voormalige kerk in gebruik genomen
door kinderdagverblijf Hamertje-
Tik.
11 Beijumerweg 24/26. Voor het nieuwe
Beijum werd de boerderij bewoond
door Gerrit en Onno Guikema. Ze verbouwden
kool, zowel in kassen als op
de koude grond. In de directe nabijheid
van de boerderij stonden zogeheten
koolschuren en een aantal kassen.
In de beginjaren van het nieuwe
Beijum verbouwt woningbouwvereni-
Hoofdstuk 1 bEijuM vErkEnnEn 13

2 lucas En kornElis dijkstra
20 bottEMaHEErd 76. vroEGEr bEijuMErwEG 2/3
De bekendste bewoners van Beijumerweg 2/3 waren
de broers lucas en kornelis Dijksta. links woonde lucas
met zijn vrouw stientje Vermaas. Het echtpaar had vijf
kinderen, vier dochters en een zoon. Rechts woonden
de broer en zus van lucas: kornelis en kee Dijkstra.
lucas was in dienst bij boer Barkema, als vaste
arbeider, als ‘eerste jak-oet’ (jas uit). soms waren er
zes tot zeven losse arbeiders in dienst bij Barkema.
lucas moest dan de losse werkkrachten aansturen.
Die hielden niet van commando’s, daarom werden
codes gebruikt. eén van die codes was het aan- en
uittrekken van de jas. tijdens het werk, als ze volop
in beweging waren, droegen de arbeiders geen
jassen omdat die te stug en te warm waren. tijdens
het schaften werden ze wél gedragen om afkoeling
te voorkomen. Als lucas zijn jas aantrok, gaf hij aan
dat het tijd was om te schaften. trok hij zijn jas uit,
dan was dat een teken dat de schaft was afgelopen.
lucas en kornelis Dijkstra kwamen om het leven in
de tweede Wereldoorlog, tijdens de bevrijding toen de
Canadezen hevige beschietingen uitvoerden op Beijum.
ging ‘Groningen’ de vroegere boerderij
tot een onderkomen voor een woongroep.
Daarmee wijkt de woningbouwvereniging
als een van de eersten af
van het geijkte patroon om uitsluitend
huisvesting te realiseren voor gezinnen
en alleenstaanden. Tegenwoordig
wordt het pand nog steeds bewoond
door een woongroep.
12 Tegenwoordig is dit Bottemaheerd
76. Hier stonden twee arbeiderswoningen
onder-één-kap. In 1980 wordt het
gekraakte blok bewoond door kunstenaar
Hennie van der Vegt. In de nacht
van 30 december 1980 verwoest een
brand het pand. De kunstenaar maakt
op dat moment een reis door Afrika.
Over de brand berichtte de pers destijds:
“Doordat een gasfles ontplofte,
vlogen dakpannen in het rond. Eén ervan
sloeg 100 meter verderop door een
raam van een huis. Veertien dagen eerder
was er door brandstichting ook al
brand ontstaan in het pand, maar toen
was de brandweer er op tijd bij om verder
onheil te voorkomen.”
13 Beijumerweg 1. Tegenwoordig ‘De
Appelhof’ in de Framaheerd. De boerderij
die hier stond, werd ‘De Bovenstreek’
genoemd. De naam is ontleend
aan de gelijknamige streek ten zuidwesten
van Beijum. Deze streek is wat
hoger gelegen en steekt dus ‘boven’ het
omringende gebied uit.
Boerderij De Bovenstreek werd drie
generaties gerund door de familie
Barkema. In 1913 kocht Pieter Barkema
‘De Bovenstreek’ en het iets verderop
gelegen kleine boerderijtje ‘Elba’. De
twee boerderijen vielen toentertijd
onder Noorderhoogebrug (gemeente
Noorddijk). Na de annexatie van de
gemeente Noorddijk in 1969 kocht de
gemeente Groningen land en opstal
van De Bovenstreek, maar het bedrijf
liep gewoon door.
In november 1971 woedde een hevige
storm die de daken van de schuren
lichtte. De schade bedroeg een half
miljoen gulden. De gemeente vond
herstel te duur, dus besloot de familie
14
dEEl i boErEn, burGErs, bEijuMErs

21 de AppelHof in de frAmAHeerd
Barkema te verhuizen. Groningen liet
de boerderij slopen en de (vroeger omhaagde)
gracht gedeeltelijk dempen.
De riante fruitboomgaard (tegenwoordig
‘De Appelhof’) bleef gelukkig gespaard.
In de hoek van de appelhof
prijkt een prachtige treures, een essenboom
met neerhangende takken. De
paar overgebleven appel- en perenbomen
dragen tot op de dag van vandaag
nog vrucht.
In de nabijheid van de boerderij lag
vroeger een verhoging, destijds bekend
onder de naam ’t Hoogje. In de jaren
vijftig van de vorige eeuw zijn daar
archeologisch vondsten gedaan. Een
krant meldde toentertijd: “Bij egalisatie
van een hoogte werd een woonniveau
aangesneden, waarbij aardewerk
uit de eerste eeuwen onzer jaartelling
en uit de 12e-13e eeuw werd gevonden.”
bouwde naast de boerderij een klein,
houten huisje. Tegen de voorgevel bevestigde
hij het opschrift ‘Huize Grootgenoeg’.
In 1956 verkocht Huizinga het boerderijcomplex
(een woning en twee
schuren) aan Piet Kroon. Deze verpachtte
de boerderij vervolgens. Op
6 februari 1967 vielen het woonhuis en
één schuur ten prooi aan een vlammenzee.
Het Nieuwsblad van het Noorden
meldde dezelfde dag: “De oorzaak van
de brand ligt volgens het voorlopige
22 de voormAlige Boerderij Beijumerweg 29
14 Vroeger Beijumerweg 29. De boerderij
die hier ooit stond, werd lange tijd
bewoond door Rinne (Rendert) Huizinga
en zijn gezin. Zoon Hendrik
Hoofdstuk 1 Beijum verkennen 15

23 boErdErijtjE Elba. tEkEninG van kunstEnaar joop kloMpiEn
onderzoek mogelijk in een foutieve
schoorsteenconstructie.”
De zoon van Piet Kroon, Rieks, verkocht
de overgebleven schuur omstreeks
1980 aan de gemeente. Die liet
het slopen in verband met de aanleg
van de Oostelijke Ringweg.
15 Tegenwoordig de De Klerkstraat in de
wijk De Hunze. Vroeger was dit Beijumerweg
7. Het eeuwenoude boerderijtje
dat hier stond, droeg de naam ‘Elba’.
De boerenbehuizing staat niet op de
luchtfoto. Elba bevindt zich iets onder
het pijltje.
De Franse keizer Napoleon Bonaparte
verbleef van 4 mei 1814 tot 26
februari 1815 in ballingschap op Elba.
Zijn verbanning maakte destijds grote
indruk. Daarom ging men ver afgelegen
landerijen en boerderijen vaak
Elba noemen.
‘Elba’, ver afgelegen van Beijum,
stond middenin de landerijen waarop
later de wijk De Hunze verrees. Het
boerderijtje brandde af in de jaren zeventig
van de vorige eeuw als gevolg
van uit de hand gelopen activiteiten
van jongeren.
24 dE klErkstraat 25 Elba januari 1973
16
dEEl i boErEn, burGErs, bEijuMErs