G.Hoor Magazine GGMD - voorjaar 2021

VOORJAAR | 2021
GGMD MAGAZINE
TINNITUS
Hoe leer je er
mee leven?
DE MENSEN
DIE HET MAKEN
GGMD collega’s
vertellen over hun werk
SAMEN
WERKEN
met medewerkers met
een gehoorbeperking
Manouk van Asperen
“Blij dat
ik nu
geboren
ben”
HARTEKREET
AAN DE ZORG
Eindelijk de juiste zorg na
een leven van depressies
1

INHOUD
Colofon
G.HOOR
Een uitgave van
stichting GGMD
Kanaalweg 93 C
3533 HH Utrecht
Telefoon 088 432 1700
ggmd.nl
info@ggmd.nl
Overname van de inhoud is
toegestaan met bronvermelding
Redactie
Afdeling communicatie &
marketing GGMD
Bouwens Tekst, Utrecht
Fotografie
Studio Sterkenburg, Veenendaal
Matthijs Jonker, Assen
Vormgeving en productie
Lost Founders, Soest
Druk
Tuijtel,
Hardinxveld- Giesendam
Disclaimer
Aan dit magazine is uiterste zorg
besteed. GGMD kan echter niet
instaan voor de volledigheid,
accuraatheid en continue actualiteit
van de geboden informatie
en sluit dan ook elke aansprakelijkheid
uit met betrekking tot de
geboden informatie.
6
32
Corona:
Nood maat regelen
zoals beeldbellen
zijn volwassen onderdelen
6
Een
Achter de voordeur
Een gehoorbeperking
kan óók voor andere gezinsleden
een uitdaging
zijn. Een familieportret.
HANDIGE
TIPS
actief en sociaal leven met
een gehoorbeperking? Hoe doe
je dat? Ria en Evert weten het!
DE
MENSEN
DIE HET
MAKEN
21
Manouk
leerde op de
basisschool
Nederlandse
Gebarentaal.
Jan en Mariska
‘verzonnen’ in
de jaren zeventig
hun eigen
gebarentaal. In
veertig jaar is
veel veranderd,
maar ook veel
is hetzelfde
gebleven.
Zo veelzijdig als de
doelgroep van GGMD
is, zo veelzijdig is de
dienstverlening. Vijf
collega’s vertellen over
hun werk, hun motivatie
en hun resultaten en
ambities.
TINNITUS HOE LEER JE
ER MEE LEVEN
16
geworden van zorgverlening die
zich razendsnel heeft ontwikkeld.
38
44
2

WELKOM
BIJ GGMD!
GGMD is er voor iedereen die met doofheid of
gehoorproblemen te maken heeft. Dit magazine
is er voor iedereen die méér wil weten over de
maatschappelijke hulpverlening en geestelijke
zorg aan deze doelgroep. Een grote groep, want
goed omgaan met gehooraandoeningen is óók een
uitdaging voor de familieleden, vrienden, collega’s
en werkgevers van onze cliënten.
Ons werkveld is gevarieerd en soms complex. Dat heeft alles te maken
met de verschillende financieringsstromen en partijen waar wij mee
te maken hebben om de beste begeleiding en behandeling te kunnen
verlenen.
In dit magazine nemen we u mee in onze wereld. U maakt kennis met
de gevarieerde zorgvragen die wij beantwoorden en met de vrouwen en
mannen die dat mogelijk maken. U maakt kennis met de mensen voor
wie wij dit doen en wat ons werk betekent. Voor hen persoonlijk, voor
hun omgeving en daarmee voor onze samenleving.
Doofheid en gehoorbeperkingen hebben méér effect op de communicatiemogelijkheden
dan alleen ‘horen’. Wie doof wordt geboren, heeft een andere
taalontwikkeling dan wie op latere leeftijd wordt geconfronteerd met een
stille wereld. Dit heeft óók gevolgen voor de manier waarop onze cliënten
teksten en beelden in zich opnemen. Ook deze variatie vindt u terug in dit
magazine.
Drs. Hetty van Oldeniel
bestuurder GGMD
Cliënten delen hun ervaringen met onze begeleiders en behandelaren.
Professionals vertellen over ontwikkelingen in het vakgebied en in hun
praktijk. Als organisatie nemen we u mee in onze toekomstvisie en
blikken we terug op het coronajaar 2020 dat óók positieve gevolgen had
voor zorginnovatie.
Ook in 2021 delen we graag onze ervaringen en gaan we graag met
u in gesprek. Houd daarvoor onze website en onze socialmedia-kanalen
in de gaten.
3

KORTNIEUWS
Handalfabet op
ansichtkaart
! TIP
Gebruik dit handalfabet, los
de GGMD-puzzel op (pagina 34)
en maak kans op mooie prijzen.
HET NEDERLANDSE
HANDALFABET
GGMD-collega Annemarie de Lange
heeft het initiatief genomen om een
ansichtkaart met gebarentaal te laten
ontwikkelen.
Illustrator Daniël Schoevaart maakte een reeks
speels getekende handen. De kaart kan worden
gebruikt bij trainingen van GGMD, maar is
ook leuk om gewoon te versturen. Het ontwerp
is aantrekkelijk door de combinatie van de
cartoon-vorm en realisme.
Een setje kaarten kan worden
opgevraagd via pr@ggmd.nl.
OP = OP
Untitled-29 3 12/11/2020 13:15
Noordelijke provincies versterken zorgketen
Met een forse uitbreiding van zijn team in Groningen, Friesland, Drenthe
en Overijssel, zet GGMD een stap naar betere en intensievere samenwerking
in de zorgketen voor mensen met een auditieve beperking.
aangetrokken. Niet alleen voor de
directe zorg aan cliënten, maar ook
om in samenwerking met andere
instellingen de zorgketen in de
noordelijke provincies te versterken.
Hoewel zorgaanbieders in Noord-
Nederland al op veel terreinen
samenwerken zoals op het gebied
van doorverwijzing, diagnostiek
en collegiale consultaties, kan de
regionale zorgketen nog méér
samendoen. Dat constateerde
onderzoeksbureau HHM. Zo
is betere aansluiting met de
ouderenzorg belangrijk door het
toenemende aantal mensen met
ouderdomsdoofheid en daarmee
samenhangende problemen.
Erik Schensema is manager van
GGMD in het noorden: “Neem
ouderdomsdoofheid als voorbeeld.
Mensen worden ouder dus neemt het
aantal toe dat gehoorbeperkingen
krijgt of plotsdoof wordt. Dat
probleem gaat vaak samen met
andere klachten die met leeftijd
samenhangen. Dementie,
eenzaamheid door het verlies van
dierbaren, een lichamelijke kwaal
die de mobiliteit beperkt. Dus is
samenwerking met de ouderenzorg
belangrijk.
Wij moeten daarvoor over de
grenzen van ons specialisme
kijken.” De afgelopen periode
zijn daarom nieuwe professionals
Ook in het kader van de SGGZ/
BGGZ en JGGZ neemt GGMD
initiatieven voor vergaande
ketensamenwerking. Zo is er een
oriëntatie om de verbinding en
doorverwijzing van GGZ-cliënten van
Lentis beter te stroomlijnen. Hierbij
worden ook ziekenhuizen zoals het
Martini Ziekenhuis en UMCG nauw
betrokken. Op het domein van de
Jeugdwet (vanuit de gemeenten)
wordt er gekeken naar synergievoordelen
in de samenwerking met
Kentalis (Onderwijs en Zorg), Accare
en onder andere OCRN.
4

Nederlandse gebarentaal
eindelijk bij wet erkend:
NU DOORPAKKEN!
Eind 2020 hebben de Eerste en Tweede Kamer ingestemd
met een wetsvoorstel dat de Nederlandse
gebarentaal (NGT) officieel erkent als taal. Naast
Nederlands en Fries heeft ons land dus drie talen.
GGMD is blij met de wettelijke erkenning. Maar er
is méér nodig om gebarentaal volwaardig onderdeel
van de samenleving te laten worden.
NGT wordt steeds beter zichtbaar. De rijksoverheid geeft
het goede voorbeeld door gebarentolk en persconferenties
over urgente zaken zoals de coronacrisis te laten begeleiden.
Op de landelijke televisie zijn er ook steeds meer
(nieuws)programma’s die worden ‘getolkt’. Maar NGT kan
in het dagelijkse leven nog veel beter worden ingevoerd.
Regionale media maken er nog maar mondjesmaat gebruik
van. Ook op de werkplek kan gebarentaal en andere
communicatievormen een betere plek krijgen. Dat is niet
alleen goed voor de volwaardige deelnamen van mensen
met doofheid en gehoorproblemen, maar ook voor de samenleving
zelf. Iedereen moet meedoen, maar daarvoor
moet iedereen ook kúnnen meedoen.
De erkenning van NGT als taal is ook een erkenning van
de mensen die gebarentaal gebruiken, als een gemeenschap.
Deze gemeenschap heeft een eigen taal maar ook
een eigen identiteit en cultuur. Het belang daarvan gaat
verder dan alleen mensen met doofheid en gehoorproblemen.
Ook veel van hun horende familieleden gebruiken
gebarentaal. Hetzelfde geldt voor zorg- en hulpverleners
die betrokken zijn bij deze gemeenschap.
GGMD tekent samenwerkingsovereenkomst
met Nederlands
Centrum voor Plots & Laatdoven
Tijdens een digitale bijeenkomst rond het derde
lustrum van het Nederlands Centrum voor Plots &
Laatdoven is een nieuwe samenwerkingsovereenkomst
met GGMD getekend.
Beide stichtingen weten
elkaar al lang te vinden
om de doelgroep van het
Centrum op uiteenlopende
manieren te helpen.
Robert ten Bloemendal,
voorzitter van de Stichting
Plotsdoven: “Gezamenlijk
proberen we plots- en
laatdoven te helpen met de
problemen waarmee zij te
maken krijgen. Als iemand
plotseling of op latere
leeftijd doof wordt, heeft
dat een enorme impact op
het dagelijks bestaan. Niet
alleen voor degene zelf
maar ook voor de familie
en de werkomgeving.”
GGMD-bestuurder Hetty
van Oldeniel ziet de nieuwe
overeenkomst mede als
een pluim voor de professionals
die al vijftien jaar
met en voor elkaar werken:
“Plots en -laatdoven zijn
een belangrijke doelgroep.
Het is belangrijk dat zij
snel, goed en in de volle
breedte ondersteuning
kunnen vinden om hun
leven naar eigen inzicht
en kracht te kunnen
voortzetten. De combinatie
van kennis, kunde en
betrokkenheid van beide
organisaties maakt dat
mede mogelijk.”
5

FAM ILIEPORTRET
ACHTER DE
VOORDEUR
Een gehoorbeperking kan óók
voor andere gezinsleden een
uitdaging zijn. We gingen op bezoek
bij Josee en bij Thijs en hun
families. Wat missen zij en wat
hebben ze extra?
Loes (dochter)
“We hebben het er eigenlijk nooit zo over gehad,
dat ze doof is en wat de impact daarvan op ons
gezin is, maar het heeft ons denk ik wel gevormd.
Ze is steeds slechter gaan horen en werd
echt doof toen ik aan het puberen was.
Deed ze haar gehoorapparaten uit als ze onze discussies
zat was. Werd ik helemaal boos. Stampte ik
de trap op en smeet ik met de deuren in de hoop dat
ze daar nog iets van hoorde. Met mijn vader deed ik
dingen die andere meiden meestal met hun moeder
doen, zoals naar concerten van mijn favoriete boy
band. Het was zo, ik vond het geen probleem. Wat
ik merk is dat mijn vader en ik er onbewust altijd
rekening mee houden. Dat we hardop praten, goed
articuleren en haar aankijken zodat ze kan liplezen.
Ik vind het moeilijk om te zien dat ze op feestjes
niet mee kan doen omdat er geen rekening met haar
wordt gehouden. Mijn moeder zou dan best iets meer
voor zichzelf op mogen komen.”
Josee
“Met mijn CI hoor ik nog zo’n twaalf procent.
Het is niet leuk om slecht te horen en niet
makkelijk, maar het is niet anders.
Ik verveel mij geen moment. Kleren naaien, breien,
haken, puzzelen, met mijn zus op stap, tuinieren
en wandelen. Ik doe het allemaal. En we hebben
een tandem gekocht zodat we samen kunnen
blijven fietsen. Buiten het dorp durf ik niet meer
alleen te fietsen. Ik hoor andere fietsers niet en je
krijgt soms zomaar een duw. Wat ik mis, is muziek
luisteren - met mijn CI is het niet om aan te horen.
En even snel een vriendin of mijn dochter bellen,
mis ik ook. Gelukkig kan ik ze appen. In gezelschap
moet ik altijd geconcentreerd zijn op wat er komt.
Spontane gesprekken, een grapje tussendoor, dat
gaat niet. Voor mij blijft het topsport.”
6

Henk (echtgenoot)
“We hebben samen al 47 prettige
jaren achter de rug. Ik
heb het getroffen met haar.
Ik kan me niet voorstellen dat
ik het met een horende vrouw
leuker had gehad. Dan hadden
we misschien wel andere dingen
gedaan, maar ik heb niet het
gevoel dat ik iets mis.”
Maatschappelijk
werker
27%
Therapeuten
en behandelaar
21%
Trainers en
tolken NGT/
schrijf
7

FAM ILIEPORTRET
ACHTER DE
VOORDEUR
“Als je je realiseert hoe
weinig hij hoort, zelfs
met zijn CI, en wat hij
nog oppikt, dat is verbazingwekkend.
Hoe hij
mee kan praten, mee kan
doen, is echt knap.”
Oma Kleppe
“Thijs naait zelf kleding.
Mijn jurk en een bijpassende
tas heeft hij ook
gemaakt.
Het enthousiasme waarmee
hij dat doet, is leuk om
te zien. Ik ben beretrots op
hem.”
Thijs (11)
“Ik ga naar school, zit op
voetbal en scouting, naai
kleren, hou van geinen
en van slapen, en ik leer
mijzelf pianospelen.
Ik zit nu in de brugklas.
Aardrijkskunde vind ik
het leukste vak, Engels het
stomst want ik versta het
niet. Ik hou van dingen
leren. Als ik iets hoor en ik
wil er meer over weten, zoek
ik het op. Na de middelbare
school wil ik econometrie
gaan studeren. Waarom?
Omdat ik van geld houd.”
8

Jolanda (moeder)
“Thijs is slim, actief, positief en heeft enorm veel humor. Ik ben heel trots op hem.
Maar als moeder maak je je natuurlijk ook weleens zorgen.
Hij heeft slechte periodes gehad door
miscommunicatie, het niet horen en de
frustratie die dat oplevert. Bij GGMD heeft
hij speltherapie gevolgd. Daar heeft hij
geleerd te accepteren wie hij is en dat hij
een CI heeft. Hij heeft ook geleerd hoe hij
om kan gaan met zijn woede-aanvallen. Als
hij nu boos wordt, gaat hij uit zichzelf even
naar zijn kamer en herpakt zich. Dat vind
ik heel knap.”
Hans (bonusvader)
“Knap hoe hij zich staande
houdt op een gewone school.
Hij fietst elke dag twintig
km heen en terug naar het
gymnasium in Goes.
Hij heeft zijn CI, solo-apparatuur
en een schrijftolk, maar
hij mist wel eens de kleine
dingetjes tussendoor. Als er
bijvoorbeeld snel nog even een
proefwerk wordt opgegeven als
de hele klas zijn tas al staat in te
pakken.”
Smarty
Lydia (zus)
“Thijs doet zijn ding, ik doe
mijn ding, en we doen dingen
samen en dat is stikgezellig.
We laten graag samen de hond
uit. Hij loopt altijd links van
mij, want zijn CI zit rechts. Als
er een auto langsrijdt of als het
hard waait op de dijk, zijn we
stil. Dan hoort hij niets. Daar
raak je aan gewend.”
9

Trainingen voor werkgevers, managers en collega’s
WERKEN AAN/MET
GEHOORPROBLEMEN
Gehoorproblemen hoeven geen belemmering te zijn in de werkomgeving. Dat
bewijzen duizenden professionals in honderden organisaties, elke dag opnieuw.
GGMD ondersteunt werkgevers en horende collega’s.
Op de fabrieksvloer, in de kantoortuin, aan het zorgbed,
achter de balie of voor de groep: mensen met doofheid of
gehoorproblemen draaien volop mee in het arbeidsproces.
Kleine technische aanpassingen en grote aandacht
voor persoonlijke omstandigheden maken dat mogelijk.
Dat is niet anders dan bij collega’s zonder beperkingen.
Moderne technologie zoals ringleidingen, infrarood, solo-apparatuur
en waarschuwingssystemen bieden op veel
werkplekken een technische oplossing. Of wat te denken
van het gebruik van techniek om spraak om te zetten in
schrift? Ook kunnen verschillende soorten tolken worden
ingezet bij vergaderingen en overleggen. Een voorbeeld
hiervan zijn schrijftolken.
Minstens zo belangrijk is het menselijke aspect: communicatie,
de verschillende vormen van gehoorproblemen,
hun gevolgen en hoe daarmee om te gaan. GGMD is al
jarenlang een vraagbaak voor werkgevers en managers als
het gaat om deze aspecten. Het is voor horende mensen
moeilijk om goed te begrijpen wat het betekent om doof
of slechthorend te zijn of last te hebben van tinnitus of
hyperacusis.
GGMD
begeleidt
werkgevers en
medewerkers
om goed te
kunnen (blijven)
samenwerken
met
collega’s met
een gehoorbeperking.
Begrip is eerste stap
Concentratieproblemen, het missen
van informatie en sociale isolatie
liggen op de loer, maar zijn op de
werkplek ook te voorkomen. De
eerste stap naar goede samenwerking
is dan begrip. Ook met humor
en geduld kan veel worden opgelost.
Dat geldt niet alleen voor wie
een dove of slechthorende collega
heeft, maar ook voor professionals
die werken met een doelgroep die
deze beperkingen kan hebben. Een
voorbeeld daarvan is de ouderenzorg.
Meer dan de helft van de
zeventigplussers en driekwart van de
tachtigplussers in Nederland ervaart
ernstig gehoorverlies. Eén op de
vijf heeft zowel gehoor- als oogproblemen.
Dat is een uitdaging voor
verzorgenden en verpleegkundigen.
Vanuit de bovenstaande uitdagingen
heeft GGMD een trainings-
10

! TIP
Gebruik toegankelijke
teksten.
Voor doven is
Nederlands vaak
hun tweede taal.
Eenvoudige zinnen
en woorden maken
de communicatie
makkelijker.
aanbod ontwikkeld voor wie op de werkplek te maken
krijgt met mensen met doofheid en slechthorendheid.
Bijvoorbeeld met de maatwerktraining ‘Omgaan met
mensen met een auditieve beperking’. Voor horende
cursisten wordt hier de situatie omgedraaid. Hoe voelt
het om niet-horend te zijn en hoe klinken slechthorendheid
en tinnitus? Vanuit deze ervaring worden zij
meegenomen naar de praktijk van slechthorenden en
niet-horenden: de talen die zij gebruiken, de bijzondere
omstandigheden voor hen rond lezen en schrijven
en hoe mimiek en articulatie gebruikt kunnen worden
voor goede communicatie.
De training ‘Oor- en oog problematiek bij ouderen’
is voor professionals in de ouderenzorg en is geaccrediteerd
door het Kwaliteitsregister Verpleegkundigen
en Verzorgenden. Hier staat centraal het signaleren en
in kaart brengen van van oor– en oogproblemen, de
psychosociale gevolgen en de omgang ermee.
GGMD biedt daarnaast geaccrediteerde trainingen voor
arbeidsdeskundigen en bedrijfsartsen over auditieve
beperkingen op het werk.
!
TIP
Mensen met doofheid vallen sinds 2020 ook in
de categorieën van het Banenplan voor mensen
met een beperking tot de arbeidsmarkt.
Werkgevers komen hiermee in aanmerking voor
subsidies en andere voordelen.
!
TIP
Whatsapp vertaalt
razendsnel het
gesproken woord
in geschreven
tekst.
11

Gewoon succesvol
GEWOONSUCCESVOL
Werken met een beperking of zelfs rondom een beperking
is dagelijkse kost voor deze professionals.
ALLEEN
GEBAREN
Aan de rand van
Scherpenzeel hebben
Jochem (33) en Evita (28)
Goudriaan een biologische
pluimveehouderij en een
unieke zorgboerderij: De
Gebarenboerderij.
Vier dagen per week helpen zo’n
zestien deelnemers van de zorgboerderij
met het verzorgen van de
26.000 kippen en het sorteren van
de eieren. Willen ze wat anders, dan
kunnen ze in de moestuin werken
of klussen in de werkplaats. Alle
deelnemers zijn doof en hebben een
beperking. Op de Gebarenboerderij
wordt alleen gecommuniceerd in
gebarentaal. Mensen komen hier
voor dagbesteding en ondersteuning
op maat. Het team van De Gebarenboerderij
bestaat op dit moment uit
vier mensen. Het idee voor de Gebarenboerderij
komt van Evita. Tijdens
haar opleiding tot begeleider, zag
ze tijdens stages dat doven door gebrekkige
communicatie vaak aan de
zijlijn staan. Omdat Evita en Jochem
zelf doof zijn, ontstond in 2012 het
idee voor De Gebarenboerderij. Het
bleek een schot in de roos.
12

MET PLEZIER
EN EXTRA
ENERGIE
Jelle Threels (32) is al vijf
jaar zelfstandig ondernemer.
Hij heeft een eigen
schoonmaakbedrijf. Bij
bedrijven en particulieren
zorgt hij ervoor dat van
binnen en van buiten alles
goed schoon is. Jelle is
doof geboren. In zijn werk
laat hij zich er niet door
beperken.
“Ik moet altijd net een beetje
méér mijn best doen om mijn doel
te bereiken. Maar mijn werk is mijn
passie. Dus dan steek je er met
plezier extra energie in. Het gaat
goed met het bedrijf, dat maakt het
extra leuk. Ik kan het werk nog net
alleen aan. Maar als het zo goed
blijft gaan, wil ik uitbreiden. Het
zou mooi zijn als ik dan andere
mensen met een beperking in dienst
kan nemen.”
In 2020 won Jelle bij de uitreiking
van de FOTY* Awards de publieksprijs.
In het juryrapport staat onder
andere: Je bent een echte ondernemer!
Je bent een inspirerend voorbeeld
voor andere mensen met een
beperking die nadenken over het
ondernemerschap, maar de stap nog
niet durven te nemen.
* FOTY staat voor Freelancer Of The Year
ofwel zelfstandig ondernemer van het jaar
13

GEWOONSUCCESVOL
IK HEB LEUKE
COLLEGA’S
Ik ben Gino Kappé.
Ik ben 58 jaar oud.
Mijn hele leven ben ik al zwaar
slechthorend.
Ik werk 5 dagen per week bij Work Trainer.
We maken bureaus die je hoog en laag kunt zetten.
Je kunt er achter staan en zitten.
Je kunt er ook een bureau-fiets achter zetten.
Je kunt dan fietsen terwijl je werkt.
Ik zet de bureaus in elkaar.
Ik houd ook de voorraad bij en ik verzamel
de bestellingen.
Op mijn werk heb ik leuke collega’s.
De communicatie gaat goed.
We gebaren, wijzen en gebruiken pen en papier.
Op het werk zijn ook hulpmiddelen geplaatst,
zoals een sirenelamp voor als er brand is.
In mijn vrije tijd ga ik naar het voetbal, naar Ajax.
Ik ga daar altijd met twee horende vrienden naartoe.
We hebben een seizoenskaart voor de thuiswedstrijden.
Dat is heel gezellig.
In het voorjaar en de zomer ga ik fietsen op de racefiets.
Dat doe ik met drie andere horende vrienden.
Wandelen en computeren doe ik ook graag.
Ik speel op de computer geen spelletjes, maar ik leer
bijvoorbeeld Excel voor op mijn werk.
Dove vrienden heb ik ook.
Daar ga ik op bezoek en vier ik feestjes
en feestdagen mee.
Ik verveel me nooit.
Doof geboren worden of op heel jonge leeftijd
doof worden, kan tot gevolg hebben dat lezen
en schrijven moeilijk is. Als je niet weet hoe een
woord of een letter klinkt, is leren lezen en schrijven
veel moeilijker. Het interview met Gino is zo
geschreven dat ook mensen die daar moeite mee
hebben, de tekst goed kunnen lezen.
14

Corona, onverwachte aanjager van
vernieuwing en verbetering
KRACHTIG
IN CORONATIJD
Ook voor GGMD was het alle hens aan dek toen
de corona-epidemie uitbrak. Noodmaatregelen
zoals beeldbellen zijn volwassen onderdelen
geworden van zorgverlening die zich razendsnel
heeft ontwikkeld.
Vanaf 12 maart gaat de wekker een uurtje
vroeger voor de GGMD-ers die samen het
Crisisteam Corona vormen. Bij het krieken
van de dag begint hun videovergadering
over wat er gedaan kan worden om de zorg
voor cliënten én medewerkers te garanderen.
Want de overheidsmaatregelen zijn ingrijpend.
Persoonlijk contact is de hoeksteen
van behandeling en begeleiding van cliënten.
Opeens zijn bezoeken niet meer mogelijk .
Telefoneren is voor de meeste cliënten geen
optie. Voor doofblinde mensen is bovendien
fysiek contact nodig om te kunnen communiceren.
Veiligheid staat voorop. Face-to-face cliëntcontact
vindt daarom alleen plaats indien er
sprake is van een medische, psychische of
sociale noodsituatie. Contact tussen medewerkers
is alleen digitaal. Makkelijker gezegd
dan gedaan, want zo’n eenvoudige beslissing
vergt in de praktijk veel. Van mondmaskers
en ontsmettingsmiddelen tot computers,
internetverbinding en ARBO-bestendige
bureaustoelen op de thuiswerkplek
Hacker-vrij behandelen
In de dagen na 12 maart lijken de kantoren van
GGMD op winkelcentra-in-uitverkoop. Medewerkers
lopen naar buiten met beeldschermen
en bureaustoelen om die thuis te installeren.
Achter de schermen verloopt een ingrijpende
ICT-operatie. Tientallen behandelaars moeten
digitaal in contact komen met honderden
cliënten. Dat heeft niet alleen technologische
aspecten, maar ook juridische. Hoe kan de
privacy worden gewaarborgd als cliënt én
dienstverleners vanuit huis met elkaar praten?
Chronologie van een
gelukte crash-actie
12 maart 2020:
Overheid roept op tot
thuiswerken en einde aan
persoonlijke ontmoetingen,
waaronder cliëntcontact
13 maart 2020:
GGMD richt Coronateam
op, dat dagelijks digitaal
bijeenkomt. GGMD-locaties
worden gesloten voor
cliëntcontact, medewerkers
werken vanaf huis.
Nabijheidscontact tussen
zorgverlener en cliënt is
alleen in noodsituaties
mogelijk. Nieuwe intakes
van cliënten is tijdelijk niet
mogelijk.
16-20 maart 2020:
Intensieve communicatie
met cliënten door behandelaars,
GGMD start met
online behandelingen.
Medewerkers worden
geïnformeerd met wekelijkse
coronanieuwsbrieven
en speciale edities’. HR
intensiveert signalering
van werkdruk- en work/
life-problemen bij
medewerkers.
15

Met een grote krachtsinspanning
lukt het snel om een systeem voor
videobellen en voldoende bandbreedte
beschikbaar te maken. Dan
ontstaat de volgende uitdaging:
ervoor zorgen dat iedereen het
gebruikt en op dezelfde manier gebruikt.
Er worden instructievideo’s
gemaakt voor cliënten en handleidingen
voor collega’s. Begin april
wordt besloten om weer nieuwe
cliënten toe te laten om crisissituaties
bij cliënten te voorkomen. De
intakes worden via beeldbellen gedaan.
Daarvoor moet de privacy ook
aan de kant van de nieuwe cliënt
gewaarborgd zijn. Binnen GGMD
moet de aanmeldprocedure worden
herzien. Regiosecretaressen nemen
contact op met nieuwe cliënten om
hun te leren omgaan met MS Teams.
Kennis delen
Verreweg de grootste uitdaging met
de nieuwe werkwijze is de mens zelf:
behandelaar en cliënt. Voor beiden
is beeldbellen vermoeiend. Bij
GGMD is de zaak vaak nog complexer
omdat er een tolk ‘tussen’ zit
en er dus een driehoekverbinding
moet zijn. Binnen enkele weken is
een Handboek Online Behandelen
beschikbaar voor therapeuten en
psychologen. Ook ontstaan webinars
en andere onlinetrainingen om
met nieuwe technologie cliënten
optimaal te kunnen behandelen
en begeleiden. Cliënten krijgen
via videofilmpjes regelmatig een
update over de stand van zaken en
informatie over hoe zij beeldbellen
kunnen gebruiken. Ook de media
worden ingeschakeld, met een reeks
informatieve publicaties in regionale
kranten en in vakmedia.
Voor medewerkers is het werken
in coronatijd ook een persoonlijke
uitdaging. De balans tussen professie
en privé verandert radicaal als
de studeerhoek of zitkamer opeens
de werkplek wordt. Beeldbellen is
intensief en het plotsklaps geen
fysiek contact meer hebben met
16

31 maart 2020:
Sinds de invoering van
de coronamaatregelen is
het aantal cliëntcontacten
slechts gedaald met 7,1%.
cliënten is ingrijpend. Daarom is
er extra aandacht voor signalen van
medewerkers die op stress of andere
problemen kunnen duiden. Zij worden
gewezen op de mogelijkheid van
het bedrijfsmaatschappelijk werk en
bijzonder verlof. Het blijkt dat hier
slechts mondjesmaat gebruik van
hoeft te worden gemaakt en dat ook
het ziekteverzuim in coronatijd niet
noemenswaardig afwijkt.
Zorg blijft op peil
Bij het begin van de crisis is er angst
dat de zorgverlening in gevaar komt
door de beperkingen. Dat blijkt
gelukkig niet het geval. In maart ligt
het aantal contacten met cliënten
slechts 7,1 procent lager dan gebruikelijk.
De vertraging bij de intake
van nieuwe cliënten wordt in de weken
daarna ingelopen door flexibeler
werktijden en het openstellen van
de vestigingen. Ook individueel is er
creativiteit om de impact van corona
te beperken. Minder reistijd maakt
méér contactmomenten nodig.
Woonbegeleiders die geen thuisbezoeken
meer kunnen afleggen, doen
‘anderhalve meter’-wandelingen in
het bos met hun cliënten, of blijven
buiten en praten via het raam.
Beperkt aantal besmettingen
Als in de vroege zomer de coronabeperkingen
stapsgewijs worden opgeheven,
blijft GGMD in ‘coronamodus’.
Die vooruitziende blik is nuttig
als in het najaar de tweede coronagolf
zich aandient. Wat een paar
maanden eerder als noodsprong
begon, heeft zich inmiddels een
vaste plaats veroverd in de manier
waarop cliënten begeleiding en zorg
ontvangen.
Vrijstelling
mondkapjesplicht
Mensen afhankelijk van non-
verbale communicatie, zoals
liplezen en gebaretaal kunnen
een ontheffingskaartje aanvragen
bij een GGMD medewerker.
VRIJSTELLING
MONDKAPJE
Drager van deze verklaring is
vrijgesteld van de verplichting tot
het in openbare ruimten dragen van
een mondkapje, conform de regelgeving
inzake bestrijding van het
Covid19-(Corona) virus.
Wie geen mondkapje kan dragen,
door een mondkapje gezondheidsklachten
kan ontwikkelen of ontregeld
raakt door een mondkapje, is vrijgesteld
van de draagplicht. Dit geldt
ook voor begeleiders van personen
die afhankelijk zijn van non-verbale
communicatie, zoals liplezen.
Drager van deze verklaring is niet verplicht
om of medische informatie of
persoonlijke gegevens te verstrekken
met betrekking tot de wettelijke uitzonderingspositie
van de draagplicht.
Voor meer informatie:
GGMD voor doven en slechthorenden,
telefoon 088 – 432 1700
6 april 2020:
GGMD start met online intakes
van nieuwe cliënten
om wachtlijsten te voorkomen.
Maart –mei 2020:
Naar cliënten is er verhoogde
aandacht voor
signalen. Webinars en digitaal
werkoverleg houden
kennisoverdracht binnen
GGMD op orde.
11 mei 2020:
In lijn met het overheidsbeleid
verandert het
GGMD-beleid van ‘nee,
tenzij’, naar ‘ja, tenzij’.
Face-to-facecontact en
groepsbijeenkomsten in
de zorgverlening zijn weer
mogelijk. Intakes worden
hervat. De voorkeur blijft
voor beeldbellen en online
behandelingen.
Ontheffingspasje_Mondkapjesplicht_GGMD.indd 1 02/12/2020 14:54
Ontheffingspasje_Mondkapjesplicht_GGMD.indd 2
Ontheffingspasje_Mondkapjesplicht_GGMD.indd 2 02/12/2020 14:54
02/12/2020 14:54
17

Zonder spraakafzien blijft verstaan inspannend
IK STA
WEER OP
DE RIT
Noortje van Dongen werkt bij Libra Revalidatie &
Audiologie. Ze heeft een’ botverankerd’ hoortoestel
achter het oor, (BCD) dat geluid versterkt doorgeeft.
Omdat ze haar gedachten beter kan ordenen als ze schrijft,
interviewt journalist Margot Bouwens haar via WhatsApp
over werken, beeldbellen en weer kunnen vliegen.
Dag Noortje
Hoi Margot!
Je werkt bij Libra. Hoe ben
je daar terechtgekomen?
7 jaar geleden kreeg ik mijn BCD. Een belangrijk deel van
mijn hoorzorg kreeg ik van het audiologisch centrum van Libra. De
(h)erkenning en het begrip dat ik daar kreeg, voelden als een warme
deken. Eindelijk mensen die mijn slechthorendheid echt snapten.
Een verademing, want het echt begrijpen doet niet iedereen. Geen
onwil hoor, maar de ervaring mist gewoon.
En toen dacht je:
daar wil ik wel werken
Ja, ik heb contact gezocht met de afdeling Communicatie.
Best spannend om dat te doen, maar ik wilde daar heel graag
werken. Dat contact heb ik onderhouden. Toen iemand op die
afdeling in de zomervakantie wat langer wegging, vroegen ze of
ik een paar weken wilde komen. Het invallen werd uiteindelijk een
vaste baan. Een van mijn taken is het bijhouden en leesbaar maken
van de folders voor patiënten. Dankbaar werk!
18

Gaat je werk tijdens de
coronacrisis gewoon door?
Ja, door corona is het op onze afdeling drukker dan ooit. Naast het
‘gewone’ werk is er alle communicatie over corona. De maatregelen
van de overheid veranderen steeds. En we communiceren natuurlijk
veel over hygiënemaatregelen, RIVM-richtlijnen enzovoorts.
Zowel naar patiënten als naar medewerkers toe.
Werk je vanuit huis?
Ja en dat is wel wennen. Ik mis het contact met collega’s.
Snel en makkelijk overleggen, inspiratie opdoen, even kletsen bij
de koffieautomaat, het wandelen tijdens de lunch. Via beeldbellen
gaat dat allemaal toch iets lastiger.
Gaat het goed met
beeldbellen?
Met mijn gehoor is beeldbellen heel inspannend.
19

Ja, zo min mogelijk beeldbellen

DE
MENSEN
DIE HET
MAKEN
Zo veelzijdig als de doelgroep
van GGMD is, zo
veelzijdig is de dienstverlening.
Vier collega’s vertellen
over hun werk, hun
motivatie en hun resultaten
en ambities.
21

KIJK ME AAN!
In gezinnen met dove of gehoorbeperkte kinderen of ouders is
opvoeden nét even anders. Gera Elferink helpt met camera en
televisiescherm. Video-hometraining maakt situaties duidelijk
zichtbaar en oplosbaar.
____________
Gera Elferink
Opvoedkundige
Terugkijken naar waar het botst en waar
het wringt. Dat is in het kort de kern
van video-hometraining. Opvoedtrainer Gera
Elferink bezoekt gezinnen waar ouders en
kinderen kleine of grotere problemen hebben
met de opvoeding. “Dove ouders met horende
kinderen of omgekeerd, hebben bijzondere
uitdagingen”, weet ze uit ervaring. “De extra
aandacht voor een doof kind kan ten koste
gaan van de andere kinderen. “Deze bijzondere
gezinssituatie kan er ook voor zorgen dat je
nauwelijks kracht en tijd over hebt voor jezelf,
als ouder”
Gera bezoekt gezinnen en filmt daarbij hoe
gezinsleden met elkaar omgaan. Samen met
de ouders kijkt zij bijzondere momenten terug
op het televisiescherm. Ruzies, aanvaringen
en kleine miscommunicaties komen helder
in beeld. Ze worden bekeken en besproken
zonder de emoties van het moment waarop
ze gebeurden. Gera: “Samen met de ouders
bekijk ik wat er in het gezin gebeurt en samen
analyseren we hoe gezinsleden met elkaar
omgaan. Hoe reageren zij op elkaar en wat
voor gevolgen heeft dat? Daarbij wordt vaak
snel duidelijk welke behoeften een kind heeft.
In de dagelijkse drukte van een gezin zijn die
signalen veel minder goed zichtbaar voor een
moeder of vader.”
Positief steunen
De video’s maken zichtbaar wat nog goed
loopt in de communicatie en wat verbeterd
kan worden. Ze geven de ouders helder zicht
op het functioneren en de behoeften van het
kind. Daarmee kunnen ouders hun zoon of
dochter positief steunen in de ontwikkeling.
De ervaring wijst uit, dat de meeste ouders
heel snel zien wat hun kind nodig heeft en
zelf ook goed kunnen formuleren hoe zij hun
eigen handelen hierop kunnen afstemmen.
Ouders zien ook wat er goed gaat. Daardoor
komt er ook aandacht voor het genieten van
elkaar. Opvoedproblemen betekenen niet dat
altijd alles misgaat. Gelukkig gaat er meestal
ook heel veel gewoon goed en leuk.” Gera benadrukt
dat haar werkwijze ook goed kan werken
in situaties waar geen kinderen betrokken
zijn, bijvoorbeeld bij relatieproblemen.
Beter begrijpen
“Doven zijn over het algemeen erg visueel
gericht. Soms is het praten te abstract voor
hen en helpen beelden. Het bekijken van
fragmenten en beelden helpt hen de situatie
beter te begrijpen. Zodoende kunnen ze zelf
antwoorden en oplossingen ontdekken en op
zichzelf reflecteren hoe ze als ouders het beste
kunnen handelen. Dove ouders beoordelen
zichzelf soms negatief en denken dat horende
ouders beter kunnen opvoeden. Dat is natuurlijk
onzin en met video-hometraining kunnen
ze dat ook zien. Met het bekijken van positieve
fragmenten en daar zelf goede dingen in te
ontdekken, kunnen ze hun zelfbeeld veranderen.
Wie positief denkt over zichzelf, werkt
positief aan de opvoeding van de kinderen.”
22

Video hometraining wordt
ingezet bij vragen zoals:
1.
2.
3.
4.
Hoe kan ik mijn zoon stimuleren
om oogcontact met
me te maken?
Hoe zorg ik ervoor dat de
gesprekken met mijn dochter
echt inhoud hebben?
Krijgen mijn kinderen voldoende
ruimte om zich te
ontwikkelen?
Heb ik genoeg contact met
mijn kinderen?
23

DOE HET ZELF!
De beste zorgverlener ben je zelf, samen met de mensen om je heen.
Vanuit deze gedachte willen Siska Ursem en haar collega’s cliënten
helpen. Ze doen dat onder andere met “Sociale Netwerkstrategieën”:
een andere manier van hulpverlenen, die ook de omgeving van de cliënt
centraal stelt.
____________
Siska Ursum
Maatschappelijk
werker
Maatschappelijke dienstverlening heeft
veel gezichten: naast psychosociale
hulpverlening, helpen GGMD’ers cliënten
de administratie op orde te houden, leren ze
gespreksvaardigheden, ondersteunen ze bij
het omgaan met de overheidsinstanties. Maatschappelijk
werkers zoals Siska Ursem zijn
van alle markten thuis. Dat is nodig want hun
werk verandert. “Cliënten staan er steeds meer
voor open om dingen zélf te doen en samen
te doen of het wordt van ze verwacht”, zegt
ze daarover. “Vrienden, familieleden, buren,
collega’s en kennissen kunnen daarbij helpen.
Dat willen ze meestal graag doen: “Sociale
netwerkstrategiëen of “SONESTRA” maken
dat mogelijk. De kern ervan is dat de cliënt
zelf als het ware de ‘eigenaar’ wordt van zijn of
haar hulpverlening. Het sociale netwerk van
de cliënt wordt een onderdeel van de behandeling”.
Dit vraagt een andere manier van
werken van Siska en haar collega’s. Het staat
nog in de kinderschoenen.
“Als hulpverlener werk ik samen met een
cliënt. Maar vragen en problemen zijn niet
altijd opgelost als ik weg ben. Mensen die
vaker bij de cliënt zijn, of een deel uitmaken of
hebben uitgemaakt van het leven van een cliënt
zijn ‘dichterbij’. Zij willen graag meedenken in
de situatie van een cliënt of kunnen een verhaal
van de cliënt aanvullen, maar zijn niet altijd
in beeld als er hulpverlening ingezet wordt.
Bovendien heeft de problematiek van een cliënt
heel vaak raakvlakken met diens omgeving.
Een burn-out heeft óók effect op het gezin.
Eenzaamheid kan te maken hebben met communicatieverschillen
waardoor bijvoorbeeld
broers en zussen uit beeld raken.” Voor Siska is
daarom de eerste stap altijd het ‘Verhaal’ van
de cliënt horen. De hulpverlener steunt bij het
maken van het verhaal door vragen te stellen.
Dat verhaal vertellen is soms moeilijk en pijnlijk,
maar lucht altijd op en maakt de weg vrij
om het probleem aan te pakken.
Willen en kunnen
Als het “Verhaal” is verteld, heeft de cliënt
beter zicht op problemen en de onderdelen
ervan. Siska: “Dat klinkt misschien vaag, maar
is eigenlijk heel praktisch: op welke vragen
zoek je nu écht het antwoord en wie zijn de
mensen om je heen die mee willen denken in
het vinden van het antwoord. We staan niet
klaar met een kant en klaar antwoord of een
blik met professionele dienstverleners. Eerst
gaat het erom wat de cliënt en zijn omgeving
zélf kunnen en willen doen.”
De volgende stap bestaat eruit dat de cliënt
‘in beraad’ gaat. Hij of zij organiseert dit
zoveel mogelijk zelf, eventueel ondersteund
door de zorgverlener. Het beraad bestaat
uit mensen die de cliënt zelf heeft gevraagd.
Samen bedenken zij wat de beste aanpak is
in antwoord op de vragen van de cliënt en
zijn of haar omgeving. Ze stellen ook zelf een
actieteam op. Dit team beslist of het nodig is
om een professional voor ondersteuning te
24

vragen. De professional werkt dan samen met
het actieteam. Deelnemers uit het actieteam
kiezen ook zelf of, en zo ja welke hulp ze zelf
bieden. En dat maakt dat het werkt. Waar
vroeger familie werd betrokken door de hulpverlening,
wordt er nu met het hele netwerk
samengewerkt. Samenwerken werkt namelijk
veel beter.
Er zijn duizend-en-één voorbeelden. Voor
bijvoorbeeld schulden hoeft er misschien geen
professional te worden ingezet, maar als dit
wel een vraag, is dan kan dit wel een onderdeel
zijn. Daarnaast kan besloten worden dat
er woonbegeleiding wordt ingezet voor de
vragen van de cliënt en zijn omgeving.”
De vier stappen van sociale
netwerkstrategieën
1.
2.
3.
Verhaal vertellen: verleden
en vandaag in alle opzichten
Netwerk in kaart brengen:
kompas voor het organiseren
van een beraad
Beraad: hoe en met welke
acties de vragen beantwoorden
4. Actieteam:
gewoon doén
Breed inzetbaar
GGMD-cliënten kunnen sociale netwerkstrategieën
op veel manieren inzetten. Bij spanningen
binnen het gezin of problemen met de
opvoeding van kinderen. Als er schulden zijn
of het moeilijk is om met instellingen en bedrijven
om te gaan. De werkwijze kan ook een
rol spelen bij psychische spanningen. Als iemand
bijvoorbeeld depressief is, heeft dat óók
effect op de mensen om hem of haar heen.
Aandacht voor de partner, kinderen, vrienden
en familieleden is wenselijk. Doordat de cliënt
en het actieteam beslissen wat nodig is, en wat
zij zelf kunnen of waarin ze door professionals
willen worden ondersteund, worden hulpverleners
ingezet waar het echt nodig is. Op deze
manier houdt de cliënt regie over het eigen
leven, en staan in de hulpverlening eigenheid
en verbondenheid centraal. “Dat past ook bij
de GGMD-doelgroep”, zegt Siska: “Mensen
met doofheid en gehoorproblemen zijn vaak
al gewend om zaken zelfstandig op te pakken.
Daar helpen we ze graag bij.”
25

ALS HET
THUIS
MISGAAT
Zorgverleners hebben de wettelijke plicht om in actie te komen als zij
vermoeden dat er sprake is van huiselijk geweld of kindermishandeling.
Hiervoor is een ‘Meldcode’ opgesteld. Maaike Tromp is hier binnen
GGMD verantwoordelijk voor.
____________
Maaike
Tromp
Aandachtsfunctionaris
Goede zorgverlening begint met vertrouwelijkheid.
Wat de zorgverlener ziet en
hoort, blijft bij hem of haar. Daar moet een
cliënt op kunnen vertrouwen. Maar wat als
en huisarts, GGMD’er of andere zorgverlener
vermoedt dat er sprake kan zijn van geweld in
het gezin van een cliënt? Immers: niet alleen
degene die onder behandeling is, moet veilig
kunnen zijn, maar alle leden van het gezin.
Daarom heeft de overheid de Meldcode Huiselijk
Geweld en Kindermishandeling opgesteld.
Net zoals de huisarts komen ook zorgverleners
van GGMD vaak op huisbezoek. Daar ontmoeten
zij niet alleen de cliënt zelf, maar vaak ook
andere gezinsleden. Ook zijn er behandelmethoden
en begeleidingstrajecten waar het
hele gezin aan deelneemt. GGMD’ers zien en
horen hoe mensen omgaan met de problemen
waarvoor zij hulp zoeken. Heel soms is dat met
agressiviteit naar andere gezinsleden. Zorgverleners
mogen hun ogen hier niet voor sluiten.
Elke zorginstelling heeft een ‘Aandachtfunctionaris’.
Hij of zij helpt medewerkers om de
Meldcode goed toe te passen. Voor GGMD is
dit Maaike Tromp. “Als een collega het gevoel
heeft dat er iets niet pluis is bij een cliënt,
kan hij of zij mij inschakelen voor overleg en
advies”, legt Maaike uit. “Ik ondersteun dan bij
het in kaart brengen van de signalen en onderzoek
samen welke acties er nodig zijn.”
Risico’s afwegen
In situaties waar kinderen aanwezig zijn is het
noodzakelijk om extreme en acute gevallen te
melden bij overheidsinstelling Veilig Thuis.
Maar vaker is het mogelijk dat de zorgverlener
zélf in actie komt en dat het -dreigende-
huiselijk geweld onderdeel wordt van de
behandeling of begeleiding. Maaike Tromp:
“Op tijd inschakelen en juiste hulpverlening
zijn natuurlijk de beste manier om escalatie te
voorkomen. Het is anderzijds natuurlijk niet
zo dat iedere hulpverlener altijd meteen volledig
zicht heeft op de situatie. Als eerste stap
is het belangrijk dat alle collega’s goed op de
hoogte zijn van hun verantwoordelijkheden en
mogelijkheden. Daarvoor geef ik nieuwe medewerkers
van GGMD een basistraining en is
er voor zorgverleners ook een verdiepingstraining.
Daarnaast is er tijdens de intake van elke
nieuwe cliënt aandacht voor de opbouw van
het gezin. We weten het als er kinderen zijn en
kunnen deze meenemen in onze afweging van
mogelijke risico’s.”
“GGMD heeft veel zelfstandig werkende zorgverleners.
We komen veel als enige bij mensen
thuis en signaleren daar soms zaken die we
26

niet meteen kunnen delen met een collega.
Gelukkig zijn we georganiseerd in teams waar
we signalen kunnen bespreken en toetsen aan
de mening en ervaring van collega’s. Toch is
het soms lastig om een helder beeld te krijgen.
Woorden geven aan onderbuikgevoelens en
twijfels is belangrijk. Een belangrijk onderdeel
van de Meldcode is het stappenplan. Dit
beschrijft de stappen die een zorgverlener
moet doorlopen voordat hij of zij besluit in
actie te komen of om een melding te doen. Als
aandachtfunctionaris kan ik hierbij ondersteunen.
Zo wordt het voor hulpverlener en
cliënt concreet waar de zorgen liggen en welke
actie er uitgezet moeten worden. Hulpverleners
kunnen hiermee zelfstandig doorgaan
om de juiste zorg te verlenen of anderen in
te schakelen. Voor de cliënt betekent dit dat
er signalen opgepakt worden en er passende
hulpverlening komt.”
Stappenplan Huiselijk geweld
en Kindermishandeling
Als een arts of zorgverlener in Nederland vermoedt dat
er sprake is van huiselijk geweld of kindermishandeling,
moet hij of zij de volgende stappen doorlopen:
Breng signalen van huiselijk geweld
1. of kindermishandeling in kaart
Overleg met collega’s
2. (of eventueel het Meldpunt Veilig Thuis)
Ga in gesprek met de betrokken cliënt
3. en andere betrokkenen
Overweeg of er sprake is van acute
4. of structurele onveiligheid
Besluit: verleen zelfstandig hulp en/of,
5. doe een melding bij Veilig Thuis
27

ALTIJD
BLIJVEN
LEREN
Zelfs na een jarenlange wetenschap -
pelijke studie ben je als zorgverlener
nooit klaar met leren, vindt Kimberley
van Zwieten. Daarom volgt ze de
opleiding tot GZ-psycholoog.
Na zes jaar wetenschappelijk
onderwijs is Kimberley
basispsycholoog en psychomoto-
uitdagend maar ook het leukst en
belangrijkst.”
Wat is Psycho -
moto rische therapie?
risch therapeut. Maar dat is haar
Kennisoverdracht
Kimberley vertelt dat
niet voldoende: “Uiteindelijk wil ik
GGMD stimuleert actief dat haar
lichaam en geest niet los
____________
Kimberley
van Zwieten
GZ-psycholoog
‘lichaamswerkend psycholoog’ worden.
Daarmee kan ik als psycholoog
de lichaamsgerichte oefeningen en
psychomotorische therapieën integreren.
Ik vind het leuk om dingen
mensen zich blijven ontwikkelen.
Per medewerker is een jaarlijks budget
in tijd en geld beschikbaar om
opleidingen te volgen. Ook intern
wordt veel gedaan aan kennisover-
van elkaar staan. Hierop is
Psychomotorische therapie
gebaseerd. Dit is een behandelmethode
voor mensen
met psychische klachten
in opleiding
te combineren, vandaar mijn wens
dracht. Kimberley maakt er graag
waarbij lichamelijke oefe-
om lichaamsgericht werken samen
gebruik van, maar: “Ik heb nog
ningen worden gebruikt,
te brengen met psychologie. Het
een hele rij aan opleidingen op het
bijvoorbeeld om meer
hoofd staat niet los van het lichaam,
verlanglijstje staan, maar wil eerst
ontspannen te ademen of
en toch doen we soms alsof het wel
hiermee beginnen. Daarnaast wil ik
te bewegen of voor een be-
zo is. Ook is het enorm interessant
privé graag nog een reis maken, dus
tere lichaamshouding. Deze
om de verbinding te vínden, ook als
wellicht sta ik over een paar jaar ook
oefeningen kunnen helpen
die er even niet is. Een cliënt die na
nog wel even ergens in de jungle.”
om klachten te verminde-
een heftige confrontatie zegt “mis-
ren voor mensen die last
schien heb je toch gelijk”,. Iemand
hebben van somberheid,
kunnen helpen door even gemeen,
angstaanvallen, eetproble-
of juist heel lief, te zijn. Dus echt
men of een burn-out.
contact maken, dat is het meest
28

HÉÉL ZICHTBAAR
ONZICHTBAAR ZIJN
Tussen de cliënt en de hulpverlener staat vaak een tolk
zoals Minca van Spijk. Zij vertaalt informatie én de
achterliggende boodschappen. Daarvoor brengt ze veel
vaardigheden mee.
Communicatie heeft ontzettend
veel kanten. Dat gaat in mijn
werk verder dan alleen in gebaren of
woorden vertalen wat iemand zegt. Bij
het behandelen of verlenen van zorg
gaat het óók om het oppikken van
onderliggende signalen: wat bedoélt
iemand echt? Ik wil de diepere lading
overbrengen. Een goede band met de
zorgverlener en met de cliënt is daarvoor
erg belangrijk. Omdat ik nauw en
vaak samenwerk met dezelfde zorgverleners,
is dat net even makkelijker.
Ook wij leren wat we kunnen doen. Dat
maakt GGMD uniek en geschikt om te
werken met de dovendoelgroep in de
hulpverlening. Alleen een gebarentolk
inzetten is niet voldoende, het gaat om
het geheel.”
Nuances zien
2020 Stond in het teken van beeldbellen.
Minca’s ervaringen zijn gemengd:
“Niet alle cliënten konden in het begin
goed omgaan met de techniek of
hadden nog niet de beschikking over
bijvoorbeeld een laptop. Dus moest er
soms worden gebeld met een mobiele
telefoon. Een uur lang op een piepklein
beeldschermpje bezig zijn; dat is slopend
voor iedereen. Het is bovendien
heel moeilijk om dan de nuances in het
gezicht en het mondbeeld te zien. Dat
is wel heel belangrijk voor mijn werk.”
Toch heeft beeldbellen voor de communicatie
via een tolk óók voordelen. Het
vermijden van reistijden bijvoorbeeld.
Minca denkt dan ook dat online-communicatie
een ‘blijvertje’ is. “Voor veel
van onze cliënten is beeldbellen prima
te doen. Voor anderen blijft het belangrijk
om voldoende mogelijkheden te
hebben voor een afspraak thuis of op
een GGMD-locatie. Persoonlijk contact
blijft belangrijk. Goede communicatie
is iets waarin GGMD zich onderscheidt.
Dat moeten we ook wáármaken als we
nieuwe technologie gebruiken.”
Dovencultuur
In meer dan tien jaar bij GGMD heeft
Minca veel zien veranderen. “Maar de
kern is niet anders dan toen ik voor
het eerst met gebarentaal in aanraking
kwam via de moeder van een schoolvriendin.
Het gaat om contact met
mensen. Dat trok me toen aan en dat
stimuleert mij nog steeds. Er bestaat
een echte ‘dovencultuur’ met unieke
eigenschappen. Niet alle zorgverleners
zijn zich daar in het begin goed van
bewust. Als tolk moet ik die dingen
weten en ervoor zorgen dat ze ‘overkomen’.
Omgekeerd is het nodig dat
ik het taalgebruik van de zorgverlener
zodanig vertaal dat de cliënt dit het
beste kan verwerken.” De gereedschappen
die Minca daarvoor meebrengt zijn
onder andere veel flexibiliteit, een groot
concentratievermogen en vooral ook
sociale vaardigheden: “Wij mogen de
situatie niet beïnvloeden, maar zijn wel
fysiek aanwezig. Eigenlijk moeten wij
op een hele zichtbare manier onzichtbaar
zijn.”
____________
Minca van
Spijk
Tolk
29

GGMD puzzel
los op
EN WIN
Wil je spelenderwijs oefenen met
het handalfabet van de Nederlandse
gebarentaal en daarmee kans maken
op een leuke prijs?
Doe de GGMD puzzel!
Zoek de ontbrekende letters uit het handalfabet.
Ontdek wat er staat als je de letters in de kolom
van boven naar beneden leest.
Stuur je oplossing op naar: pr@ggmd.nl en
maak kans op één van de tien prachtige
Agenda’s 2021die beschikbaar zijn gesteld
door bekkingblitz.nl
......... ......... ......... ......... ......... ......... .........
......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... .........
......... ......... ......... ......... ......... ......... .........
......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... .........
......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... .........
......... ......... ......... ......... ......... .........
......... ......... ......... ......... ......... .........
......... ......... ......... ......... ......... .........
......... ......... ......... ......... ......... ......... .........
......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... .........
......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... .........
Stuur je inzending in vóór 15 februari 2021 om kans te maken op één van de agenda’s.
Over de uitslag kan niet worden gecorrespondeerd.
! TIP
Kom je er niet uit?
Het alfabet vind je
op pagina 6
in dit magazine
30

Steeds meer thuis
in de wereld van
doven en slechthorenden
Greetje Buisman-Dijk (67) is laatdoof. In
12 jaar tijd ging ze van goedhorend naar
slechthorend, naar doof aan beide oren.
Het veranderde haar hele leven. Zeker
omdat haar grootste hobby, muziek maken,
hierdoor wegviel.
Greetje speelde accordeon en orgel. Ze
volgde muzieklessen, speelde in een duo
en in een orkest. “Mijn gehoor werd op een
gegeven moment zo slecht dat ik alleen
nog op gevoel speelde. Toen werd het tijd
om ermee te stoppen. Het ging niet meer.
Ik mis het nog elke dag. Sinds vier jaar heb
ik aan de rechterkant een CI waardoor ik
weer iets kan horen. Zo nu en dan probeer
ik nog op de accordeon te spelen, maar het
klinkt vals en vervormd, echt verschrikkelijk.”
Toen Greetje stopte met muziek maken,
viel niet alleen het plezier van het spelen
weg. “Ik had mijn hele sociale netwerk
in de muziek. Dat viel heel snel weg. Ik
had bij het orkest niets meer te zoeken. De
bindende factor, het samen muziek maken,
dat was weg. Wat moest ik daar nog? Ik
heb een nieuwe hobby gevonden in het zelf
maken van kaarten. Ik kan me daarmee
even terugtrekken, even geen geluid om me
heen, heerlijk is dat. Om nieuwe ideeën
op te doen, ga ik elke twee weken naar een
workshop. Ze houden er daar rekening mee
dat ik slecht hoor. Dat is prettig.”
Ik wil mee kunnen blijven doen
Communiceren blijft een uitdaging. “Eenop-een
gaat. Zeker als er geen radio of tv
aanstaat of iemand iets hard neerzet. Dat
geluid overheerst dan. Communiceren in
een groep is lastiger. Ik ben heel blij met
mijn CI. Voordat ik die kreeg, als we dan
in de auto iets tegen elkaar wilden zeggen,
moesten we de auto eerst langs de kant van
de weg zetten en de motor uitdoen. Nu kan
ik tijdens het rijden met mijn man communiceren.
Het is een wonder van techniek.”
Naast haar CI gebruikt Greetje hulpmiddelen
zoals een phone-clip voor als ze eens
wil bellen. Greetje heeft ook een cursus
spraakafzien gevolgd, “en naar feestjes, een
crematie en andere bijeenkomsten neem ik
een schrijftolk mee.”
Ze heeft ook drie cursussen Nederlands
ondersteund met gebaren (NmG) gevolgd.
“Ik voel me steeds meer thuis in de wereld
van doven en slechthorenden. Via de
Stichting Plots- en Laatdoven en Let’s Talk
heb ik contact met logenoten. Ik probeer
dan NmG te gebruiken. Hele gesprekken
voeren in NmG vind ik nog best lastig. Zelf
gebaren is één, maar gebaren aflezen is
echt een tweede. Ik vind het wel belangrijk
om het gebaren bij te houden. Je weet
maar nooit wat de toekomst gaat brengen.
Of mijn gehoor zo blijft of slechter wordt.
Bovendien is mijn vader nu 96. Als ik ook
zo oud word, heb ik nog dertig jaar te
gaan. Daarin wil ik wel mee kunnen blijven
doen.”
31

INNITU
HOE LEER JE
ERMEE LEVEN?
Paul hoort altijd een piep en soms een brom. Fred hoort een zoef. Ze hebben tinnitus,
ook wel oorsuizen genoemd. Artsen konden geen medische oorzaken vinden. Paul en
Fred moesten er maar mee leren leven. Hoe ze dat doen, vertellen ze hier.
PP
Paul: “Het mooie van mijn werk
als functioneel beheerder is
dat je overal over kan meedenken.
De valkuil is dat te veel mensen
iets van je willen, waardoor je niets
afkrijgt. Door mijn tinnitus heb
ik geleerd dat beter in de gaten te
houden. Het vermoeden is namelijk
dat de tinnitus is ontstaan door
werkstress. Mijn tinnitus was er ineens.
Dan denk je eerst: dat gaat wel
weer over. Maar het ging niet weg.”
van: “u heeft tinnitus, leer er maar
mee leven”. De ARBO-arts vertelde
weinig van tinnitus te weten. Maar
er was begrip en dat was fijn. Ik ben
ervan overtuigd dat de stress in mijn
werk de oorzaak van mijn tinnitus
is. Inmiddels werk ik bij een ander
bedrijf. Ik hoef niet te reizen, geen
hotels, taxi’s. Het lijkt niet op wat ik
deed, maar ik ben tevreden. Dat heb
ik door mijn tinnitus wel geleerd.
Het hoeft niet altijd méér te zijn.”
FRED:
“Niets hielp. Als
het donker werd,
werd ik bang, want
ik sliep niet”
Fred: “Voordat ik tinnitus kreeg, zag
mijn leven er heel anders uit. Ik had
een topfunctie, reisde de hele wereld
rond. Het was erg druk, maar ik
vond het fantastisch. Tot ik in 2018
van het ene op het andere moment
een zoef hoorde, zoals het geluid
van een windmolen. Die zoef bleef.
Ik kon er niet meer van slapen. Pas
als ik een fles wijn op had, viel ik
in slaap. Op mijn werk merkten ze
het ook. Ik was zo moe. Ik ben naar
een KNO-arts gegaan. Dat ging
Kortaf zijn
Paul: “Wat ik thuis graag doe, is
houtbewerken. Als ik meubels maak,
ben ik geconcentreerd bezig. Ik heb
dan minder erg in mijn tinnitus. Als
ik zelf harde geluiden maak, als ik
weet wanneer het komt, klinkt het
minder hard. Zelfs van de houtdraaibank
heb ik dan geen last. Wat is ook
graag doe is sporten, bijvoorbeeld
mountainbiken in de duinen. Als ik
mij minder voel en geen zin heb om
te gaan, ga ik toch. Want soms heb ik
32

SSS
het idee dat mijn tinnitus er minder
door wordt, en ik word er sowieso
een stuk opgewekter van. Dat is ook
prettig voor mijn gezin, want door de
tinnitus kan ik wel kortaf zijn.”
Kort lontje
Fred: “Mijn mooie leven stortte
door de tinnitus in. Ik voelde totale
paniek, werd angstig en kreeg een
erg kort lontje. Ik werd agressief met
woorden en ging heel veel drinken,
want dan kwam ik nog een beetje in
een redelijke stemming. Op internet
heb ik me sufgekocht aan hulpmiddelen.
Niets hielp. Als het donker
werd, werd ik bang, want ik sliep
niet. Soms ging ik midden in de
nacht wandelen, werd ik aangehouden
door de politie. Die wilde weten
wat ik aan het doen was. Ik was blij
als het weer licht was. Mijn vrouw en
dochters hebben ook geleden onder
mijn tinnitus. Naast mijn slechte
humeur wilde ik ook nergens meer
naartoe. Ons sociale leven lag stil.
Dat mijn vrouw Karen naast mij
is blijven staan, prijs ik mij enorm
gelukkig mee. Het lastige is dat je
tinnitus niet kan zien. Het voor anderen
moeilijk om het te begrijpen
wat het is, dat weet ik uit ervaring.
Als een vriendin van ons die ook tinnitus
heeft daarover vertelde, dacht
ik altijd: “mens zeur niet, een piepje
in je oor, hoe erg kan het zijn, ga iets
doen.” Daar heb ik haar later wel
mijn excuses voor aangeboden.”
Hulp
Hulp
Paul: “Wat ik nu het moeilijkste
vind, is de relatie tussen mijn stemming
en de last die ik van mijn tinnitus
ervaar. Ik wil niet in de negatieve
spiraal komen. Na een jaar kwam
ik bij GGMD terecht. Daar heb ik
geleerd er niet te veel over te piekeren.
De grote zoektocht is dan hoe jij
minder gaat piekeren. Daar helpen
ze bij, want daar is geen receptenboek
voor. Voor mij helpt afleiding
en me op iets anders concentreren.
Wat ik ook heel prettig vond bij
GGMD is dat je heel veel informatie
krijgt, dat gaf mij rust.”
PAUL:
“De grote
zoektocht
is hoe jij
minder
gaat
piekeren.”
33

Eindelijk kreeg Monique de hulp die ze nodig had
Hartenkreet
aan de zorg
Monique van Haaren is vanaf haar geboorte slechthorend. Ze is nu 54, getrouwd en
heeft twee volwassen kinderen. Sinds haar achttiende heeft ze last van diepe depressies.
Na jaren in de reguliere ‘horende’ zorg kwam ze vorig jaar bij GGMD terecht.
Het gaat nu goed met haar, “maar als ik GGMD niet had gevonden, weet ik niet hoe
lang ik er nog was geweest”. Ze deelt haar ervaringen graag. Omdat ze hoopt dat alle
zorgverleners in Nederland begrijpen waarom gespecialiseerde hulp belangrijk is.
Als klein meisje gaat ze van maandag tot en met
vrijdag naar Sint Marie, een internaat voor
slechthorende kinderen in Eindhoven. Op haar tiende
stapt ze over naar een gewone basisschool. Daarna
volgen de MAVO en de MTS Elektronica. “Ik vond dat
ik dat moest kunnen, zo tussen de horende kinderen.
Ik had tenslotte gehoorapparaten. Om op school niets
te missen, bereidde ik de lessen goed voor. Dat hielp bij
het verstaan. En als ik het huiswerk niet had gehoord,
maakte ik gewoon extra veel. Dat was hard werken.”
In het tweede jaar van de MTS wordt ze voor het eerst
depressief. Ze stopt met school en gaat fulltime werken
als administratief medewerkster. Naast haar werk volgt
ze drie avonden per week de avond MEAO. De depressies
komen en gaan. Soms voelt ze zich zo slecht dat ze een
eind aan haar leven wil maken.
Alles viel op zijn plaats
Jarenlang krijgt Monique therapie binnen de
reguliere zorg. “Geen enkele psycholoog, therapeut,
huisartsondersteuner of wie dan ook heeft ooit de link
gelegd tussen mijn depressies en mijn slechthorendheid.
Tot ik vorig jaar bij GGMD terechtkwam. Vanaf het eerste
gesprek had ik een gevoel van opluchting, herkenning en
begrip. Het kletterde kwartjes in mijn hoofd. Alles viel
op zijn plaats. Ik heb mijzelf jaren overvraagd. Mensen
denken dat je met gehoorapparaten alles hoort. En dat
dacht ik zelf ook. Maar dat is niet zo.” Samen met een
maatschappelijk werker van GGMD, ontdekt ze nu wat
een horende hoort. “Ik weet nu pas wat ik allemaal mis.
En dat slechthorend zijn veel energie kost. Dat is lastig,
want ik vond dat ik alles moet kunnen. De gesprekken
helpen om beter voor mijzelf te zorgen. Hoe ik dingen
anders kan doen. Ik ben nog niet zover dat dingen mij
energie geven. Maar voor het eerst van mijn leven ga
ik naar bed met het idee: ha, ik heb zin in de dag van
morgen.”
Het heeft een plek gekregen
Monique krijgt bij GGMD ook rouwverwerking. “Door
mijn depressies is mijn leven anders gelopen dan ik
hoopte. Ik droomde er vroeger van om wiskunde te
gaan studeren. En ik dacht een verantwoordelijke
baan te krijgen. Dat is anders gelopen. Dat heb ik nu
een plek gegeven. Mijn laatste opdracht is alles op te
schrijven. Dat ben ik nu aan het doen. Voor mij is dat
een belangrijk onderdeel van mijn rouwverwerking.
Als het af is, wil ik het voorlezen aan mijn man
en kinderen, want voor hen is het ook niet altijd
makkelijk geweest.”
34

35

Adviseren en kwaliteit bewaken
MEEBESLISSEN EN
MEEDOEN MET DE
CLIËNTENRAAD
Wie weet beter wat het beste werkt voor mensen met doofheid en
gehoorproblemen dan zijzelf? Daarom is er de Cliëntenraad van
GGMD. Vijf vragen en antwoorden
1.
Waarom is het voor
cliënten van GGMD
belangrijk dat de
Cliëntenraad bestaat?
De cliëntenraad vertegenwoordigt
de cliënten van GGMD en behartigt
hun belangen. Het is belangrijk
dat cliënten in de gezondheidzorg
invloed kunnen uitoefenen op het
beleid en de kwaliteit van zorginstellingen.
Dat is in Nederland goed
geregeld met allerlei regels voor
medezeggenschap. Daardoor zijn
zorginstellingen altijd in een vroeg
stadium betrokken bij zaken die
cliënten rechtstreeks raken.
“Raadsleden zijn
niet persé cliënten
die zelf zorg of hulp
ontvangen, maar
kunnen ook ouders
zijn van kinderen
die cliënt zijn”
2.
Welke taken heeft de
Cliëntenraad?
Allereerst is de Cliëntenraad de
gesprekspartner van de bestuurder
en adviseur over onderwerpen die
de cliënten direct raken. Ook wordt
de raad om instemming gevraagd bij
bepaalde plannen en voornemens.
Denk dan aan de benoeming van bestuurders
bij GGMD, jaarplannen en
begrotingen, strategisch beleid en
bepaalde huisvestingszaken. Wettelijk
is geregeld welke onderwerpen
adviesplichtig zijn en welke onderwerpen
instemming nodig hebben
van de raad. Overigens behandelt
de Cliëntenraad geen individuele
klachten. Daarvoor heeft GGMD een
klachtenprocedure.
36

3.
Hoe werkt de
Cliëntenraad?
De raad bestaat uit zeven leden. Dit
zijn (oud-)cliënten van GGMD of
familieleden. Alle leden hebben vier
jaar zitting. Daarna kunnen ze voor
vier jaar opnieuw gekozen worden. De
leden van de raad kiezen de voorzitter.
Naast de voorzitter en gewone leden
is er een secretaris en een penningmeester.
4.
Hoe kunnen cliënten en
hun familie leden op de
hoogte blijven van het werk
De cliëntenraad verstuurt regelmatig
nieuwsbrieven om te vertellen waar we
mee bezig zijn. Op deze manier hoopt
de raad input te krijgen van cliënten
over wat er bij hen speelt en waar zij
behoefte aan hebben. Die informatie
is echt nodig om goed het werk te
kunnen doen als adviseur en kwaliteitsbewaker
voor GGMD. De raad wil
graag horen van cliënten wat zij van de
zorg vinden, waar ze tegenaan lopen,
wat ze missen of graag anders willen
zien.
5.
Welke ambities heeft
de Cliëntenraad?
Het komende jaar wil de Cliëntenraad
zich meer laten zien naar cliënten toe,
meer in contact zijn met hen en veel
meer informatie bij hen ophalen én
brengen. Een andere ambitie is om de
raad op sterkte te brengen door het
aantrekken van nieuwe leden. Dat
hoeven niet persé cliënten te zijn die
zelf zorg of hulp ontvangen, maar
kunnen ook ouders zijn van kinderen
die cliënt zijn. Het is belangrijk dat
álle doelgroepen vertegenwoordigd
zijn in de Cliëntenraad.
www.ggmd.nl
Heb jij ideeën over
onze dienstverlening?
Contact met de raad is mogelijk via:
clientenraad@ggmd.nl.
Of schriftelijk:
Cliëntenraad GGMD
Kanaalweg 93 C
3533 HH Utrecht
Ben jij (oud) cliënt van GGMD
of een ouder of verzorger
van een cliënt?
DAN ZOEKEN WE JOU!
WERK
MEE AAN
DE BESTE
ZORG
Word lid van de cliëntenraad
Bekijk de video
in NGT op FB
Of scan voor
informatie
de QR-code
Of mail naar:
cliëntenraad@ggmd.nl
Poster_werving_Cliëntenraad.indd 1 07/10/2020 11:53
37

TOEN&NU
Manouk van Asperen
Blij dat
ik nu
geboren
ben
Jan en Mariska
‘verzonnen’ in de jaren
zeventig hun eigen
gebarentaal. Manouk
leerde op de basisschool
Nederlandse Gebarentaal.
In veertig jaar is veel
veranderd, maar ook veel
hetzelfde gebleven.
38

Manouk van Asperen (23) studeert voor docent Nederlandse gebarentaal
aan de Hogeschool Utrecht. Ze is honderd procent doof en heeft
sinds haar tweede een cochleair implantaat (CI). Ze vindt het belangrijk
om de Nederlandse gebarentaal te behouden. “Ik zou niet zonder
kunnen.”
Als Manouk tweeënhalf jaar is, gaat ze
met de taxi van haar woonplaats De
Meern naar een basisschool voor doven en
slechthorenden in Amsterdam. Daar leert
ze Nederlandse gebarentaal (NGT). Thuis
wordt Manouk tweetalig opgevoed: oraal en
met ondersteunende gebaren. “Mijn zusje is
horend. Het gebruik van gebaren is daardoor
wel minder geworden. Er wordt thuis meer
gepraat.” In haar studentenhuis in Utrecht is
gebarentaal de voertaal.
“Door technologische
ontwikkelingen kan de
gebarentaal onder druk
komen te staan.”
“Ik woon daar met vijf andere studenten. Een
aantal is doof of slechthorend, en er wonen
horende studenten die de tolkenopleiding
doen. We gebruiken onderling Nederlandse
gebarentaal en met gebaren ondersteund
Nederlands. Ook andere dingen die belangrijk
zijn voor de communicatie gaan bij ons als
vanzelf. Als we bijvoorbeeld samen eten, praat
niemand met volle mond en we praten ook
niet door elkaar heen. Dat je het gesprek goed
kunt volgen, is zo relaxt. De horende wereld
vind ik vaak vermoeiend. Er is veel lawaai en
mensen houden onbedoeld toch te weinig
rekening met je.”
Ik wil een bruggetje zijn
Na de basisschool ging Manouk naar het
VMBO. Daarna deed ze de MBO-opleiding
styling, interieur en vormgeving. Ze ging door
naar het HBO. “Wel in een andere richting.
De creatieve opleidingen worden op het hbo
naar mijn smaak te zweverig.” Ze koos voor de
opleiding docent Nederlandse gebarentaal. “Ik
vind het belangrijk om de NGT te behouden
en als docent kan ik daar aan bijdragen. Door
technologische ontwikkelingen kan de gebarentaal
onder druk komen te staan. Maar niet
iedereen heeft bijvoorbeeld een CI, en als je
een CI afdoet, hoor je niets. Gebarentaal blijft
dus belangrijk.”
Blij dat ik nu geboren ben
Manouk is blij dat NGT eindelijk erkend is.
“Het bevestigt het bestaan van de dovencultuur
en de dovengemeenschap. Als ik niet
zou mogen gebaren, net als Jan en Mariska
vroeger op school……dat lijkt me echt verschrikkelijk.
Dan mag je blij zijn dat je nu
geboren bent. Gebarentaal is van de dovengemeenschap,
het maakt deel uit van hun
cultuur. Als je dat niet erkent, krijg je ongelijkheid.
Iedereen heeft tenslotte recht op goede
communicatie en gelijke kansen.”
39

TOEN&NU
Jan en Mariska Kuis zaten in de jaren zeventig op het Instituut voor
Doven in St. Michielsgestel. Ze leerden er praten en mochten niet gebaren.
Pas later hebben ze Nederlandse gebarentaal geleerd. “Het is zwaar
geweest”, zegt Jan.
Tot ver in de jaren 90 mochten de leerlingen
op het internaat niet gebaren.
Jan: “Je moest de hele dag met je armen over
elkaar zitten. Maar in de pauze en ’s avonds
gebaarden we stiekem met elkaar. Die gebaren
verzonnen we zelf.” Pas toen ze van school af
waren, zagen ze meer doven gebaren.
Mariska: “We bezochten Dovenclubs in
andere plaatsen. In Groningen en Amsterdam
leerden ze op school gebaren. Die gebaren
namen we over.” Jan vertelt over een cursus
voor bestuursleden waar hij aan deelnam:
“Daar kwamen dove mensen uit heel Nederland
naartoe. Die konden allemaal gebaren.
Ik niet. Ik heb daar veel geleerd, maar het was
wel moeilijk.” Ze hebben later nog een cursus
Nederlandse gebarentaal gevolgd.
Mariska: “Wij kenden oude gebaren. Daar
leerden we nieuwe gebaren. Dat was niet makkelijk.”
Over dat ze op school niet mochten
gebaren, zeggen ze: “Dat was niet prettig. Het
is zwaar geweest. Als je beweegt, ben je losser.
Het is dan makkelijker om de betekenis van
woorden in te schatten. Fijn dat dit voor meiden
als Manouk veel vanzelfsprekender is.”
Actief in twee werelden
Jan en Mariska zijn alle twee actief in de dove
en in de horende wereld. Jan werkt als vrachtwagenchauffeur.
De communicatie met collega’s
gaat goed. “Van mijn baas heb ik een jas
gekregen met op de mouw een plaatje van een
oor met een streep erdoor. Anderen kunnen
dan zien dat ik doof ben. Dat helpt.
Ik kan liplezen en ze schrijven dingen op.”
Met een vereniging van chauffeurs organiseert
Jan leuke activiteiten zoals truckshows.
“Als je beweegt, ben je
losser. Het is dan makkelijker
om de betekenis van
woorden in te schatten”
Mariska doet onder andere vrijwilligerswerk
bij Kentalis. Ze helpt daar bij de vrijetijdsbesteding
voor doven. Ze zijn ook actief in het
voetbal. Zelf spelen doen ze niet meer, maar
Mariska traint en coacht zowel dove als horende
teams. En tijdens carnaval spelen ze in
een band. Jan op de grote trom, Mariska op de
tamboerijn. Voor het ritme kijken ze naar de
bewegingen van de horende bandleden. “We
redden ons in beide werelden.”
40

Jan en Mariska Kuis
Wij
mochten
op school
nooit
gebaren
41

Van droom naar daad in 2021
GGMD GEEFT ZIJN
TOEKOMST VORM
IN SAMENWERKING
Ook zorginstellingen mogen dromen. Persoonlijke ambities
en maatschappelijke noodzaak komen samen in de strategische
toekomstvisie die GGMD op dit moment organisatie-breed
formuleert.
Al tientallen jaren vertalen GGMD en
haar rechtsvoorgangers ontwikkelingen
in de samenleving en in de zorgsector
in concrete zorgverlening voor dove en
slechthorende mensen. Omstandigheden
veranderen, maar de bestaansreden blijft
dezelfde: “Het bieden van professionele
zorg, begeleiding en dienstverlening om het
maatschappelijk functioneren van mensen te
bevorderen”. Daarbij richten we ons op mensen
met een auditieve beperking. Hen helpen
we om zo gezond en zelfstandig mogelijk te
leven, zodat zij volwaardig en actief kunnen
deelnemen aan de samenleving. Dat dit lukt,
bewijst de cliënttevredenheid die met een
ruime acht wordt beoordeeld. Maar de resultaten
van vandaag bieden geen garantie voor
de toekomst.
Basis op orde en Bouwen op kracht
Veranderingen in de bevolkingsopbouw,
nieuwe politieke prioriteiten en vooral ook
de wens van de hedendaagse cliënt, zorgen
ervoor dat de dienstverlening steeds verandert.
Dat is een uitdaging voor alle medewerkers.
Zij verdienen op hun beurt een
werkomgeving die prettig, veilig, uitdagend
en toekomstbestendig is. Moderne zorgprofessionals
verwachten terecht een omgeving
waarin zij actief kunnen meewerken aan die
werkomgeving. Daarom gaat GGMD aan
twee trajecten werken in 2021.
Onder de noemer ‘Basis op orde’ worden
processen versterkt zoals de werkwijzen rond
intake van cliënten, consultatie, doorverwijzing
en effectmeting. Ook mens- en organisatieontwikkeling
wordt hierin meege-
Wanneer je een schip
wilt gaan bouwen
breng dan geen mensen bijeen
om timmerhout te sjouwen
of te tekenen alleen
Voorkom dat ze
taken ontvangen
Deel evenmin plannen mee
Maar leer mensen
eerst verlangen
naar de eindeloze zee.
(Antoine de Saint-Exupery)
42

nomen. Data is voor een goede analyse en
besluitvorming een belangrijke bron, die in
dit project wordt verdiept en verbreedt. ‘Bouwen
op kracht’ betreft het -verder- ontwikkelen
van de organisatie van de toekomst. Een
organisatie die betrouwbaar is, samen werkt,
cliëntgericht blijft en een onmisbare partner
is in de zorgketen. Hiervoor moeten onder
andere prioriteiten worden benoemd, keuzen
worden gemaakt voor typen zorgverlening en
voor de positionering van GGMD en bepaald
welke partnerschappen de beste kwaliteit
voor de cliënt bieden. Het overkoepelende
doel is de kwaliteit van de organisatie op
hetzelfde hoge peil te brengen als de kwaliteit
van zorgverlening.
Co-creatie
In het komende jaar geven professionals, staf
en managers samen de antwoorden. Deze
‘co-creatie’ is belangrijk voor het behalen
van succes en logisch voor de platte organisatie
die GGMD is. Waar horende en niet
horende medewerkers dicht bij de dove en
slechthorende client staan. Even belangrijk
is het om een reality-check te doen. Waar ligt
onze échte kracht, is GGMD werkelijk de beste
partij om bepaalde zorg te verlenen of kan
dit beter elders in de zorgketen worden neergelegd?
En waar moeten we juist investeren,
innoveren en groeien? Hoe het GGMD-van-
(over)morgen eruitziet is nog niet bekend.
Vanuit het bestuur zijn er al wel mooie
ambities. Bijvoorbeeld GGMD neerzetten
als dé marktleider en hét expertisecentrum
voor mensen met gehoorproblemen. Niet de
grootste, wel de beste en meest innovatieve.
Ook partners in de zorgketen zijn onmisbaar
om een strategie te formuleren waarin
GGMD de plek vindt die de meeste maatschappelijke
meerwaarde biedt. Contractpartners,
cliëntenraad, ondernemingsraad,
doorverwijzers in de eerste lijn en mede-zorgverleners
worden daarom nadrukkelijk
gevraagd méé te denken.
De doelgroepen
van GGMD
Vroegdoof
Plots- en laatdoof
Doofblind
Gehoorproblemen
Kinderen
Slechthorenden
Horenden
43

HANDIGE
TIPS 6Hoe doe je dat?
Ria Maring en Evert Warrink zijn
slechthorend en met elkaar bevriend.
Allebei zijn ze heel actief in het vrijwilligerswerk.
Hoe ze dat doen, leggen
ze uit in zes handige tips voor andere
mensen met een gehoorbeperking.
Evert heeft een eigen bedrijf: hij
ontwerpt en bouwt websites. Hij
speelt onder meer gitaar, treedt op als
goochelaar, speelt al jaren voor Sinterklaas en
is amateurfotograaf. Met een groepje oefent hij
elke week de Nederlandse gebarentaal.
Ria geeft rondleidingen door Winsum,
wat uitgeroepen is tot mooiste
dorp van Nederland. Ze is bestuurslid
bij het Gehandicapten Platform. Haar
belangrijkste taak bij het platform is: ervoor
zorgen dat er aandacht is voor slechthorendheid.
Ze is bestuurslid bij ’t Nut en organiseert
daar van alles voor: van een cursus kunstgeschiedenis
tot dagjes uit. Ze doet aan straattheater
en ze is vrijwilliger bij Noorderzon,
een internationaal festival.
En dat is bij alle twee nog maar een deel van
al hun activiteiten. We vroegen ze hoe ze dat
doen, gezien hun slechthorendheid. Ze kwamen
met een lijstje handige tips:
1.
Wees open over je
slechthorendheid
Ria: “Ik ben er altijd heel open
over dat ik slechthorend ben. Als ik
bijvoorbeeld een rondleiding geef,
zeg ik aan het begin al dat ze mij
moeten aankijken als ze tegen me
praten. Dat ze langzaam moeten
praten en goed moeten articuleren.
En dat blijf ik gewoon herhalen.”
2.
Gebruik een schrijftolk
Ria: “Een schrijftolk is
heel handig. Ze typen alles wat er
gezegd wordt op een beeldscherm.
Je kunt dus meelezen met wat
iemand zegt.”
3.
Volg een cursus
Evert: “Ik heb bij GGMD
de training ‘Opkomen voor jezelf’
gevolgd. Je leert daarin voor jezelf
op te komen en ook hoe je dat doet.
44

EDus hoe je vriendelijk zegt dat je het niet kunt horen.
Ook als het de tiende keer is.”
4.
Gebruik hulpmiddelen
Ria: “Ik gebruik vaak solo apparatuur. Dat
bestaat uit een zender die je aan de spreker geeft of die
je tijdens een vergadering op tafel legt. De ontvanger
heb jezelf. Die staat in verbinding met je gehoorapparaten.
Dat helpt. Hoewel het lastig blijft als mensen
door elkaar praten. Goede gehoorapparaten, die goed
zijn afgesteld, vind ik ook belangrijk. Dat scheelt een
hoop ergernis en energie.”
Evert: “Als ik druk ben geweest, doe ik mijn gehoorapparaten
soms even uit. Die stilte, heerlijk. Dan hoor ik
alleen mijn tinnitus nog.”
5.
Maak gebruik van apps
Evert: “Er zijn gratis apps die gesproken tekst
omzetten in geschreven tekst. Bijvoorbeeld AVA voor
R
iPhones en Life Transcriptie voor Android telefoons.
Ik heb ook de app Smart Remote op mijn telefoon.
Daarmee kan ik onder andere hoge tonen lager laten
klinken en lage tonen hoger. Als ik dan gitaar speel,
klinkt het veel beter.”
6.
Let’s Talk
Ria en Evert doen alle twee mee met Let’s
Talk wat ‘laten we praten’ betekent. Het is een online
ontmoetingsplek voor doven en slechthorenden. Je
ontmoet elkaar via Zoom en er zijn schrijf- en gebarentolken
aanwezig. Let’s Talk is gestart aan het begin van
de coronacrisis. Het doel is nieuwe mensen ontmoeten
en in contact blijven met gelijkgestemden.
Wil je ook meedoen met Let’s Talk?
Stuur dan een WhatsApp
naar Anita Noordhoff via
06 - 15 05 59 20.
45

Van geven word
jezelf gelukkig
Monique Kampschut is druk. Ze doet allerlei
vrijwilligerswerk en per 1 januari van dit jaar is
ze vennoot bij Peer! Vanaf haar puberteit is ze
slechthorend. Ze heeft twee gehoorapparaten en redt
zich daar goed mee. “Ik ben perfect zoals ik ben, ook al
ben ik niet perfect.”
Ze is positief ingesteld, organiseert
van alles en nog wat, en stapt overal
op af. Als vrijwilliger is ze bijvoorbeeld
actief bij het project Nieuwland
Bruist: “Het doel van dit project
is dat mensen actief worden in
de wijk. Er zijn zoveel mensen met
talenten. Het is leuk als die hun
kennis delen met andere mensen
in de wijk.” Om erachter te komen
wat mensen willen en kunnen, staat
Monique tijdens het jaarlijkse wijkfestival
in de kraam van Nieuwland
Bruist. En als er verkiezingen zijn,
staat ze bij het stembureau. “Het
coronavirus werkt nu even tegen,
maar ik probeer altijd met mensen
in gesprek te komen. Ik ben best
assertief en schaam me er niet voor
dat ik slechthorend bent. Als iets
niet lukt of als ik het niet hoor, voel
ik me daar ook wel eens rot over.
Maar dat ben ik altijd weer snel vergeten.
Ik kan er niet van uitgaan dat
anderen weten wat ik wel en niet
hoor. Dus dan vraag ik het nog een
keer. Ik blijf gewoon herhalen.”
Ik blijf mee doen
Monique doet ook nog vrijwilligers
werk voor het Diabetesfonds. En
als het dadelijk weer kan, gaat ze
weer bijeenkomsten organiseren
en vergaderingen notuleren voor
Bewust Eemland. “Ik doe de dingen
die ik kan. Het zijn veel kleine
dingen, maar ze geven mij kracht,
en bij elkaar is het best veel. Vanuit
mijn religie, de Baha’i, ben ik gewend
om te geven zonder iets terug
te verwachten. Van geven word je
zelf ook gelukkig. Ik ga dan ook in
vertrouwen met andere mensen in
gesprek, zonder iets te verwachten.
Dat helpt.”
Peer!
Sinds 1 januari is Monique vennoot
bij Peer! “Ik werkte daar al
als vrijwilliger, maar nu ben ik dus
mede-eigenaar.” Peer! verhuurt
ruimtes om te vergaderen of een
training te geven. Daarnaast kunnen
zelfstandig ondernemers die hun
kennis met anderen delen, in ruil
daarvoor een werkplek krijgen. “Ik
ben daar onder andere gastvrouw.
Ook daar gebeurt het dat ik iemand
niet of verkeerd versta. Humor helpt
dan. En je moet niet bang zijn om te
laten zien dat je kwetsbaar bent. Je
bent nooit de enige.”
46

ggmd als tweetalige
organisatie
Elke Dirven hoort en Linde Langeveld niet.
Maar belangrijker is dat ze samen op de afdeling
human resources van GGMD verantwoordelijk
zijn voor de menselijke kant van een bijzondere
organisatie. Een tweegesprek over hoe ‘bijzonder’
heel gewoon is en wat andere organisaties
daarvan kunnen leren.
NIET
ZOMAAR
EEN WERK-
GEVER
47

GGMD is een tweetalige organisatie. We streven ernaar dat alle medewerkers
gebarentaal leren. Nieuwe collega’s volgen een cursus
Dovencultuur. Dat is niet alleen voor cliënten belangrijk. Een kwart van
onze mensen heeft zelf een auditieve beperking; ze zijn doof, slechthorend
of hebben tinnitus. Horende, slechthorende en dove medewerkers werken
samen. Dat vormt onze identiteit en is onze kracht. Daar zijn we trots op.”
“Ehm ja, je hebt gelijk. In het dagelijkse werk is het heel normaal. Maar aan
de andere kant zijn er weinig organisaties in Nederland waar medewerkers
met een gevarieerde achtergrond zo geïntegreerd samenwerken. Het zit
echt in onze vezels. Een praktisch voorbeeld: een intern overleg waar dove
collega’s aan deelnemen, gaat niet door als er geen gebarentolk beschikbaar
is. En door elkaar heen praten gebeurt niet, want dan kan een tolk niet
werken. De structuur en rust die hierdoor ontstaan zijn, prettig en efficiënt
voor iedereen.”
____________
Elke Dirven
HR Adviseur
“Om goed met cliënten te werken is niet alleen wetenschappelijke kennis
belangrijk. Het is ook fijn dat een dove medewerker een nieuwe collega even
vertelt dat die drukke blouse niet handig is als achtergrond voor gebarende
handen. Of dat een piepende deur niet prettig is als je hyperacusis hebt.
En natuurlijk wordt dit soort kennis ook gebruikt bij het ontwikkelen van
methodieken voor behandeling en begeleiding van cliënten.”
“De directheid en humor in de dovencultuur zijn bijvoorbeeld een echte
toevoeging! Natuurlijk zijn er ook extra uitdagingen voor de organisatie. We
zagen dat duidelijk toen iedereen vanuit huis moest werken door corona.
Tolkgebruikers en tolken moeten elkaar bij online meetings continu kunnen
zien. Dat is lastig in grote groepen of bij een presentatie via de computer.”
“Voor alle medewerkers is het soms zoeken om binnen de beschikbare
scholingsuren een balans te vinden tussen alle vormen van kennis en kunde
die je kan opdoen. Taal en cultuur van de dovengemeenschap, nieuwe
vakinhoudelijke en technologische trends, persoonlijke vaardigheden verder
ontwikkelen: alles is belangrijk. Door goede communicatie zorgen we ervoor
dat iedereen zich binnen GGMD kan bijscholen en ontwikkelen.”
48

Het is voor een dove collega voor
wie gebarentaal de moedertaal is,
soms moeilijker om verslagen in de
Nederlandse taal te schrijven
Het verbaast me dat je GGMD een schouderklopje geeft op het feit dat
horende, dove en slechthorende medewerkers samenwerken. Daar
hoef je toch niet speciaal trots op te zijn, wat mij betreft is dat heel gewoon.”
“Werken binnen GGMD is prettig, omdat iedereen weet hoe je met elkaar
moet communiceren. In de buitenwereld loop je tegen onwetendheid aan,
en soms tegen onbegrip. Hier kun je gewoon jezelf zijn, iedereen is gelijk
en leert van elkaar. Technologie helpt daarbij. Vroeger werd ik veel gemaild,
nu beeldbellen mensen me via MS Teams en gaan gebaren. Ik heb daardoor
meer direct contact met collega’s.”
“Dove hulpverleners staan wel voor andere uitdagingen. We beleven dingen
anders, of hebben een andere visie. Een dove cliënt verwacht soms van een
dove hulpverlener dat je de normen van de dovencultuur volgt. We gaan
bijvoorbeeld anders om met afstand, ook omdat onze taal zo visueel is en
gericht op contact. De horende hulpverlening heeft andere regels over
afstand en vindt het gedrag dan niet ‘professioneel’. Het mooie is wel dat
als je hier open over spreekt, je het beste uit twee culturen kunt halen.”
____________
Linde
Langeveld
HR Adviseur
“Werken met gehoorverlies is vermoeiender dan werken zonder gehoorverlies.
Communicatie volgen kost meer energie. Ook is het voor een dove collega
voor wie gebarentaal de moedertaal is, soms moeilijker om verslagen in
de Nederlandse taal te schrijven. In je moedertaal kan je je het beste uiten.”
“Wat dit betreft is GGMD een goed voorbeeld voor andere werkgevers die
een meer gevarieerd medewerkersbestand succesvol willen opbouwen. We
laten zien dat mensen met doofheid of een andere auditieve beperking
volledig en volwaardig een organisatie dragen. Da’s niets bijzonders. Het is
heel gewoon.”
49

Een
Willem de Bruijn
veelbewogen
leven
Willem de Bruijn heeft zijn zaken goed voor elkaar. Hij heeft zijn huis gezellig ingericht,
hij heeft goed contact met de buren en als het kan, gaat hij twee dagen in de
week naar de dagactiviteiten. Dat is niet altijd zo geweest. Het leven van Willem kende
vele dieptepunten. Hij woonde in een kindertehuis, op straat en in de extra beveiligde
gevangenis in Vught. Dat Willem slechthorend is, was niet zijn grootste probleem.
Willem groeide op in een moeilijke thuissituatie.
Er werd bij hem thuis veel met de vuisten gesproken.
“Op mijn veertiende ben ik weggelopen. Ik had
geen geld, leefde op straat en sliep buiten op een bankje.
Mijn eten jatte ik in de supermarkt. Ik heb even in een
kindertehuis gezeten, maar alles was daar zo streng dat
ik weer ben gaan zwerven. Ik kon er niet aan wennen,
aan dat strenge. Ze hebben me twee keer opgepakt voor
stelen, maar ik had geen geld, dus lieten ze me weer
gaan.”
Werk, een huis en verkering
Via via kreeg Willem uiteindelijk werk in de groenvoorziening.
Hij kreeg een vriendin en ging samenwonen.
“Toen de relatie stopte, moest ik het huis uit. Ik had
doordat alles geen zin meer om te werken, dus ik had
geen inkomsten. Ik heb toen heel even in de daklozenopvang
gezeten. Via het maatschappelijk werk kreeg ik
al snel een huis. Maar ik had geen geld voor meubels of
een bed. Dus ik sliep op de grond.” Na een tijdje ging hij
weer werken bij dezelfde baas in de groenvoorziening.
“Dat is leuk werk. Ik heb toen gespaard voor meubels,
een tv enz. De maatschappelijk werker kwam elke week
langs om te kijken of het goed ging, maar ik had geen
klik met haar.”
Opgepakt
Toen hij 45 was, is hij opgepakt voor het mishandelen
van zijn vriendin. Hij deed na wat hij in zijn jeugd had
gezien. Als iets niet ging zoals hij wilde, sloeg hij erop.
Hij wist niet anders. “Ik moest naar de Koepelgevangenis
in Arnhem. Dat was niet leuk. Ik mocht niets meer,
alleen in een cel zitten. Ik heb daar een paar maanden
gezeten.” Omdat hij een bewaker had mishandeld, werd
hij overgeplaatst naar de extra beveiligde gevangenis in
Vught. “Dat was beter. Ik had daar een eigen cel, een tv
en een koelkast. Daar moest je wel voor betalen. Een
keer in de week ging ik werken. Moest ik hondenbotjes
inpakken. In Vught heb ik een jaar gezeten. Door mijn
slechthorendheid had ik weinig contact met andere
50

mensen. Ik ruilde vleeswaren en theezakjes voor koffie.
Dat was het wel zo’n beetje. ’s Avonds ging je celdeur
dicht, zat ik de hele tijd alleen een beetje tv te kijken.
Dat was wel eenzaam.”
Weer vrij
Toen Willem vrijkwam, ging hij weer op straat leven.
Hij sliep weer op bankjes en ook een tijdje in een auto.
Omdat Willem groot, breed en sterk is, ervaarde zijn
omgeving hem vaak als intimiderend. “Niemand wist
hoe ze met mij om moesten gaan.” Maar dat Willem veel
problemen had en hulp nodig had, was wel duidelijk. De
GGD is toen hulp gaan zoeken. Verschillende organisaties
gingen bij hem langs, hij wees ze allemaal de deur.
Omdat Willem slechthorend is, kwam hij uiteindelijk
bij GGMD terecht. “Bij het eerste gesprek met Janet liep
ik leeg. Zij is maatschappelijk werker bij GGMD. Ik heb
haar alles verteld. Met haar en met Jet, mijn woonbegeleider,
klikt het. Met Janet voer ik gesprekken. Zij zorgt
ervoor dat alles goed blijft gaan. Jet helpt me met dingen
als brieven lezen, want ik ben vroeger weinig naar
school geweest en kan niet lezen en schrijven.”
Rust
Het gaat nu goed met Willem. Hij doet het huishouden,
houdt zijn huis gezellig, doet boodschappen en gaat
naar de dagactiviteiten. Ook het omgaan met andere
mensen gaat nu goed. Hij heeft leuk contact met de buren
en is opgenomen in de buurt. Hij heeft daar keihard
voor moeten werken, maar “het is nu eindelijk rustig in
mijn hoofd.”
51

GGMD in beeld
sinds
1999
Aantal cliënten
geholpen in 2020
Aantal
medewerkers
vast
184
Medewerkers met een
gehoorbeperkingen
2.129
231
freelance
47
23%
Zorg en begeleiding in
Ervaren zorgverleners
• Zorgverzekeringswet
• Jeugdwet
• Wet maatschappelijke
ondersteuning
Cliëntenwaardering