Jaarmagazine 2020

Gie Van den Eeckhaut: "Wat bovendien erg
belangrijk is, is dat je het eigenaarschap van een
initiatief bij de burger laat."
,
Laat ik er een recent voorbeeld bij halen. De
organisatie Autodelen.net is ontstaan uit een
kleine groep mensen die in hun eigen omgeving
zijn beginnen zoeken naar: wat kunnen we
doen aan het mobiliteitsvraagstuk? Hun eerste
oplossing was: ‘Hé, we willen onze persoonlijke
auto wel ter beschikking stellen van elkaar.’
Dat idee is beginnen groeien en pas in tweede
instantie zijn er externen bijgehaald om het
project te begeleiden. Daaruit is dan gaandeweg
een groter netwerk ontstaan.
Ik denk dat de belangrijkste
conditie is: een
positief waarderende
houding van bij de
start. We moeten af
van die ‘nee-reflex’.
Het is het
soort vernieuwing
van onderuit,
dat een
blauwdruk kan
leveren voor
een aantal
interessante,
innovatieve
manieren om
aan sociaalcultureel
werk
te doen.”
Welke concrete evoluties hebben die opening
gecreëerd voor burgers?
“Een element dat volgens mij meespeelt, is dat
burgers op bepaalde momenten een beetje
gefrustreerd zijn geraakt in de beweeglijkheid
van overheden. Of liever gezegd: in het tekort
daaraan. Mensen kwamen tot de vaststelling:
we willen graag iets ondernemen, maar er bestaat
geen structuur die het toelaat, en als we
op de overheid moeten wachten, dan duurt
het allemaal veel te lang. Dus zijn ze op eigen
houtje dingen gaan organiseren. De samenaankoop
van energie is daar een frequent praktijkvoorbeeld
van.
Wat ook een rol speelt, zijn de talloze good
practices vanuit het buitenland. Internationaal
is er bijvoorbeeld heel wat gaande rond lokale
voedselproductie. Bij ons heeft het mensen
geïnspireerd om ook in hun stad eigen volkstuintjes
in te richten, waar ze een stukje land
bewerken om er gezamenlijk de vruchten van
te plukken.”
Ontstaan burgerinitiatieven meestal uit een
duurzaamheidsidee?
“Dat is inderdaad een veelvoorkomende insteek.
Er zijn ook wel initiatieven die zich eerder
in het culturele veld bevinden. Burgers die
bijvoorbeeld zelf ontmoetingsplaatsen beginnen
uit te baten of die op eigen initiatief een
speelstraat inrichten.
Vaak stellen we vast dat plekken mensen verenigen.
Inwoners stappen naar de overheid
met de vraag om in eigen beheer een nieuwe
bestemming te geven aan een leegstaande
loods of oud fabrieksgebouw. Sociale en duurzame
intenties gaan daarbij hand in hand: ze
voeden de ambities in de gemeenschap van
onderuit.”
Hoe reageer je als overheid op dat ‘nieuwe
burgeren’?
“Ik denk dat de belangrijkste conditie is: een
positief waarderende houding van bij de
start. We moeten af van die ‘nee-reflex’. Een
veel mooier uitgangspunt is een ja-als-hetkan-houding:
wat kunnen wij doen om zo’n
initiatief mogelijk te maken? Eigenlijk zou die
openheid en ontvankelijkheid een natuurlijke
eigenschap moeten zijn. Nee zeggen, kan alleen
als je écht een goede reden hebt om iets
niet te doen. En dat is nooit: we hebben geen
zin of tijd. Wel kan het zijn dat een actie bijvoorbeeld
te commercieel gericht is, of dat ze
maar een klein stukje van de gemeenschap ten
goede komt.
Wat bovendien erg belangrijk is, is dat je het
eigenaarschap van een initiatief bij de burger
laat. Als er al eens iets spaak loopt in de samenwerking
tussen burger en gemeente, dan
heeft het vaak dáármee te maken. Besturen
hebben nogal eens de neiging om de pluimen
op hun eigen hoed te willen steken.”
Hoe pak je het concreet aan als mensen met
een voorstel tot bij jou komen?
“Als ik het heb over een positief-welwillende
houding, dan betekent dat niet: applaudisseren
‘Ah, hoe tof dat je dat wilt doen. Klop daar
maar hier of ginder voor aan.’
12
PARTICIPATIE