Th&ma Hoger Onderwijs 2021-2

TH MA 2-21
Een leven lang ontwikkelen
Hoofdredactioneel
Levenslang leren als
maatschappelijke opdracht
et duurde tot laat in de vorige eeuw alvorens postacademische
vorming uitdrukkelijk op de bestuurstafels
H
van onze universiteiten kwam. Zeker op het terrein
van managementopleidingen bestond al een en
ander, maar kort- en langlopende opleidingen voor
professionals met een academische graad bestonden nog
niet. De vergelijking loopt mank, maar tot op zekere hoogte
vertoont het dossier gelijkenis met de alumniwerking,
die even moeilijk op gang kwam. Ook daarvoor was en is
het zoeken hoe dit best te organiseren, instellingsbreed
of disciplinegericht. De alumni waren en zijn meteen ook
een belangrijke doelgroep voor de bedoelde postacademische
vorming.
Postacademische vorming, permanente vorming, lifelong
learning, levenslang leren, een leven lang leren en een leven
lang ontwikkelen vormen een reeks begrippen die een scala
van initiatieven omhelst. Het betreft opleidingen voor academisch
geschoolden die hun kennis willen opfrissen of zich
willen vormen in een ander domein, maar ook initiatieven
voor herintreders en nieuwkomers die op latere leeftijd
instappen in het hoger onderwijs. De Vlaamse Onderwijsraad
(VLOR) bijvoorbeeld ziet daarbij levenslang leren niet
enkel in functie van een duurzame loopbaan, maar legt
behalve op het kwalificatiegerichte, loopbaanversterkende
leren en tweedekansonderwijs ook de focus op levensbreed
of algemeen vormend leren.
Waarom dit onderwerp? Een leven lang leren is zeker geen
nieuw thema. Hoewel Nederland in vergelijking met andere
Europese landen behoorlijk scoort, blijft de taak die hierbij
is weggelegd voor het hoger onderwijs in Vlaanderen en
Nederland nog steeds onderbelicht en ondergewaardeerd.
In een advies van de VLOR van vorig jaar lezen we bijvoorbeeld
dat het in Vlaanderen ontbreekt aan een echte
leercultuur. Bij ‘leren’ denken mensen nog te veel aan het
initieel leren, waarbij aansluitend de loopbaan begint en het
leren doorgaans eindigt. Bovendien zijn het voornamelijk
de reeds hogeropgeleiden die nog een verdere opleiding
volgen. Nederlandse volwassenen nemen aanzienlijk vaker
deel aan scholing dan het Europese gemiddelde, maar ook
daar ziet nog niet iedereen een leven lang ontwikkelen als
een vanzelfsprekendheid.
Sinds de jaren negentig is uiteraard een en ander geëvolueerd.
Diverse overheden en individuele hogeronderwijsinstellingen
leveren inspanningen om levenslang leren
onder de aandacht te brengen. De Associate degrees of
graduaatsopleidingen waaraan we in 2019 een volledig
Th&ma-nummer wijdden, zijn slechts één voorbeeld van het
aanbod dat zich onder meer richt op zijinstromers in het
hoger onderwijs. Andere pistes om nieuwe doelgroepen aan
te spreken zijn de flexibilisering van het reguliere onderwijs,
het aanbod van apart te volgen modules en specifieke
cursussen aangeboden door academies of kenniscentra voor
levenslang ontwikkelen.
Evenwel, in een recentelijk uitgebracht advies gaat de VLOR
verder in op het thema. De Raad blijft vaststellen dat het
hoger onderwijs voornamelijk aanbodgestuurd is en niet
soepel inspeelt op de vragen van de arbeidsmarkt en de
maatschappelijke noden rond levenslang leren. Een nieuw
Vlaams Partnerschap Levenslang Leren moet daar mee verandering
in brengen.
In diezelfde context wil de Vlaamse minister van Onderwijs
in de nasleep van de coronacrisis met een zogeheten
De Vlaamse Onderwijsraad
blijft vaststellen dat het
hoger onderwijs vooral
aanbodgestuurd is
6