Buitensingel Magazine - Nr 3 - zomer 2021

03
zomer 2021
Magazine voor omwonenden en ondernemers in de buurt van de Singelgrachtgarage-Marnix
THEMA:
WATER
BEWONER
IN GESPREK MET
DUIKER
3 VRAGEN AAN DE
DIRECTEUR VAN
HET MARNIX

TWo CHeFs FOoDbAr WEsT
DE mEeSt uNiEkE fOoDbAr vAn dIt mOmEnT!
HEb jIj oNzE bIeRtJeS aL gEpRoEfD?
Open:
Elke dag van 11:30 - 22:00
Lunch - Borrel - Bites - Diner
Maak je reservering via: bar.twochefsbrewing.com
Hugo de Grootplein 7-15, 1052 KV, Amsterdam
HIT: RIFUGIO
2-5 Spelers
Speelduur: 60 min
(2 spelers: 20 min)
Leeftijd 8+
FUN FACTS
Één van de 7 beste spellen van de
afgelopen 5 jaar. (Volkskrant nov. 2018)
Inclusief Rivers&Rafts (Beoordeeld met
een 8 in Spel! Magazine)
In Nederland al ruim 6000x verkocht
Makkelijk te leren. Ook zeer geschikt
voor 2 personen. Altijd anders.
COFFEE / BREAKFAST / BRUNCH / LUNCH / SNACKS
IN A NUTSHELL
1) In je beurt leg je allereerst een
landschapstegeltje aan.
2) Vervolgens ga je met je houten speelfiguur
met rugzak (!) opzoek naar: Bloemen,
Dieren, Watervallen, Passen en Bergtoppen.
Hiermee verdien je punten.
3) En je kunt een Rifugio (Italiaans voor
berghut) bouwen. Als iemand via jouw
Rifugio gaat, krijg je ook punten.
info@fjakaamsterdam.com
+31 (0) 642944269
Nassaukade 121
1052 EC Amsterdam
www.instagram.com/fjaka_amsterdam
www.facebook.com/Fjaka_amsterdam
www.fjakaamsterdam.com
4) Zijn alle tegels aangelegd, dan is het spel
afgelopen. Wie dan de meeste punten heeft
wint!
Verkoopadviesprijs: €29,95 - Formaat doos: 25 x 25 x 6 cm
www.nrpgames.com
2

INHOUD
GRAVEN IN HET ARCHIEF
Historische beelden van de Singelgracht 4
NIEUWS & CIJFERS
Feiten over water 5
Zomer!
Het is bijna zomer. De bomen staan vol in het
blad en de zon schittert op het water van de
Singelgracht. Vanuit het raam op mijn werkplek
kan ik alle bouwwerkzaamheden goed volgen.
Voor het project Singelgrachtgarage-Marnix
werken we momenteel veel op en onder
water. De vrijkomende grond wordt over water
afgevoerd: een logistieke operatie met een
duurzaam karakter. Daarom staat Buitensingel
magazine nummer 3 in het teken van water.
Als klein kind had ik al een band met water: ik
was gek op zwemmen en vooral op duiken. Nu
nog, als ik langs water rijd of loop, krijg ik zin
om te zwemmen. Water verkoeld als het warm
is, verlicht als je pijn hebt en geeft troost als je
verdrietig bent. Water is vrijheid!
Straks ligt er onder het water van de
Singelgracht een parkeergarage met 800
plekken. Het water stroomt er dan weer geduldig
overheen. Net alsof er niets is gebeurd.
THEMA WATER
Transport over het water + watercompensatie 6-8
KNUTSELEN
Vouw een bootje of een zwaan 9
ONDERNEMER
Arno Koningstein, mede-eigenaar Cruise With Us 10-11
BEWONERS & DUIKERS
Bewoner Giulia in gesprek met duiker Steven 12-14
3 VRAGEN AAN
Eric Kuiper, directeur Het Marnix 15
COLUMN
Bewoner Oscar Kneppers aan het woord 16
Saskia Boekraad,
Omgevingsmanager Mobilis
COVERFOTO: CARLY WOLLAERT, BEWONER MARNIXKADE
COLOFON
Website www.buitensingel-amsterdam.nl
Redactie Geraldien Prud’homme - buitensingel@mobilis.nl Fotografie Thomas Schlijper - schlijper.nl en Carly Wollaert -
www.carlywollaert.com Artwork KochxBosch Studio - www.kochxbos.com Opmaak en druk Ruparo - www.ruparo.nl
Deze editie kwam tot stand i.s.m. de gemeente Amsterdam, Bas Barkhof, Giulia van den Berg, Oscar Kneppers, Arno Koningstein,
Eric Kuiper, Rik Landhuis, Rick Rutte, Steven Spanhaak, Roos Stallinga en Hugo Wester. ©2021
3

GRAVEN IN HET ARCHIEF
1663
Ca. 1920
De Raem Poort. Singelgracht gezien uit westelijke
richting naar de Raampoort. Links de brug over de
Singelgracht voor de Raampoort. Op de achtergrond
rechts de Westertoren. Techniek: ets.
Bron: Stadsarchief Amsterdam.
Ca. 1927
Prentbriefkaart van Raampoort,
brug 165 over Singelgracht en
achterzijde Marnixstraat 148-152.
Bron: Stadsarchief Amsterdam.
6 juni 1967
Singelgracht, brug 161 gezien naar
Frederik Hendrikplantsoen.
Bron: Stadsarchief Amsterdam.
Marnixkade 54-53 enz. (v.r.n.l.),
en het Marnixplein (Bad- en
Zweminrichting).
Op de voorgrond de Singelgracht.
Bron: Stadsarchief Amsterdam
4

NIEUWS & CIJFERS
Afsluiting Nassaukade (S100)
Vanwege de bouw van de in-/uitrit van de parkeergarage
onder de Nassaukade (S100) wordt de Nassaukade
tussen de Raampoortbrug en de Zaagpoortbrug van
vrijdag 9 juli om 22.00 uur t/m maandag 23 augustus
om 06.00 uur afgesloten.
Automobilisten en fietsers worden omgeleid. De omleidingsroutes
staan op onze projectwebsite: www.buitensingel-amsterdam.nl
en in de flyer van de gemeente Amsterdam.
Over de werkzaamheden
Tijdens de bouw van de Singelgrachtgarage-Marnix wordt in totaal 4.263
m3 water aan bergingscapaciteit van het Amsterdamse boezemsysteem
(boezem= oppervlaktewater) onttrokken. Waternet heeft de voorwaarde
gesteld dat dit volume tijdens de bouw volledig moet worden gecompenseerd.
Meer hierover leest u in het achtergrondartikel op pag. 8.
Water compensatie
4.263 m3
tijdens de bouw
Transport over water
± 3000
vaarbewegingen
Bijzonder aan de bouw van de Singelgrachtgarage-Marnix is dat een
groot deel van de transporten over het water plaatsvindt.
Zowel de aanvoer als de afvoer van materialen gebeurt grotendeels
per (elektrische) boot. In totaal gaat het om ca. 3000 vaarbewegingen.
Watercompensatie in de eindsituatie
Aan de Marnixkade worden twee voetgangersentrees
in het water gebouwd, waardoor 38 m²
wateroppervlak definitief aan het Amsterdamse
boezemsysteem wordt onttrokken. Dit wateroppervlak
wordt in hetzelfde watersysteem
(de stadsboezem) 1-op-1 gecompenseerd in
de vorm van nieuw oppervlaktewater in het
project Olympiahaven.
Leegpompen bouwkuip
Voor de bouw van de Singelgrachtgarage-Marnix
wordt circa 1 miljoen liter water uit de bouwkuip
naar de gracht overgepompt.
1.000.000
liter water
5

Bouw Singelgrachtgarage:
goed voorbeeld
van transport
over het water
Het transport voor de bouw van de Singelgrachtgarage-Marnix
vindt grotendeels plaats over het
water. Dat is zowel efficiënt als duurzaam. Hoe
werkt dat logistieke proces in de praktijk?
Tekst: Geraldien Prud’homme I Fotografie: Thomas Schlijper
In overleg met Nautisch Beheer en Waternet zijn de vaarroutes
voor de afvoer van grond en de aanvoer van materialen van
en naar de Singelgracht bepaald. Tijdens een proefvaart zijn
alle vaartijden onderzocht: hoe lang duurt het om een beunbak
(duwbak) van A naar B te krijgen? Zo zijn de stalen damwanden
vanaf de Bouwhub in de Coenhaven via het IJ naar de
Singelgracht gebracht. De GEWI-palen worden vanaf de Waterlandterminal
in het Westelijk Havengebied ook via het IJ
aangevoerd.
City Barging is onderdeel van de Rutte Groep en gespecialiseerd
in duurzame logistiek van (bouw)materialen over het
water. De afgegraven grond wordt vanaf de Singelgracht door
deze onderaannemer naar het overslagponton van Boskalis in
het Johan van Hasseltkanaal in Amsterdam-Noord gebracht.
“Zo veel mogelijk
vaarbewegingen in een
krap tijdsbestek.”
Rick Rutte, werkvoorbereider bij City Barging: “Wij doen alle
transporten over het water voor de bouw van de Singelgrachtgarage-Marnix.
We varen met bakken van 55 m³ grond via de
Singelgracht door de Kostverlorenvaart naar het IJ met als
eindbestemming Johan van Hasseltkanaal. Dat duurt ongeveer
een half uur. De grootste uitdaging op dit project zijn de
vele vaarbewegingen in een krap tijdsbestek. Vanwege corona
was het tot op heden rustig in de grachten. Maar sinds 5 juni
zijn rondvaartboten met toeristen weer toegestaan. En zodra
het lekker weer is, wordt het drukker op het water.” Voor het
project Singelgrachtgarage-Marnix vaart City Barging dagelijks
met twee of drie duw/sleepboten, waaronder een volledig
elektrische boot. De overige boten varen op Hydrotreated Vegetable
Oil (HVO), dat geeft 91 procent minder CO2-uitstoot
dan conventionele diesel. De bemanning bestaat uit een
schipper en een matroos.
Onder water
“Boskalis doet alle grondwerkzaamheden voor de bouw van de
Singelgrachtgarage. Een jaar voor de eerste werkzaamheden
zijn we al begonnen met de voorbereidingen. Eerst hebben we
het vervuilde slib weggehaald. Nu zijn we bezig met de ontgraving
van -5 NAP tot -11 NAP. Als dat gereed is, maken we
onder water de damwanden schoon. Daarna schonen we de
gracht voor de laatste keer op. Voorbij Funderingstechniek
komt achter ons aan om de GEWI-palen in de bodem te boren.
Met onze kraan brengen we een grindlaag van 30 cm aan
om het laatste beetje slib op de bodem in te pakken, voordat
het onderwaterbeton gestort wordt. Ons werk stopt, zodra het
onderwaterbeton wordt gestort”, vertelt Bas Barkhof, uitvoerder
bij Boskalis.
6

THEMA: WATER
Precisiewerk
Volgens hem is het werken in de Singelgracht precisiewerk.
Vanwege de stempelramen, de stalen constructie van de garage,
in het water moet de machinist met een grijper van 1,5
meter tussen de buizen door graven. “Daar zit ongeveer 4,70
meter tussen. Ook staan er nog verschillende houtenpalen in
de gracht, dat zijn restanten van de bolwerken uit de 17e
eeuw en fundaties van waterleidingen. De machinist van de
graafmachine voelt die obstakels met de grijper, maar hij kan
niet zien wat er onder water gebeurt. Op een computerscherm
ziet hij alle bewegingen van de kraan. Als hij een bak grond uit
de gracht haalt, registreert hij met een voetpedaal de hoeveelheid
en dat ziet hij aan een gekleurd vak op zijn scherm. Zo is
een donkerblauw scherm bijvoorbeeld een meter boven de
maat. Uiteindelijk moet het hele scherm egaal groen worden.
In de keet op het ponton staat ook een scherm dat in verbinding
staat met de graafmachine. Dus daarop kun je de graafwerkzaamheden
in de gracht precies volgen. De machinisten
beginnen aan de buitenkant: de damwandzijde. Vervolgens
halen ze het materiaal in het midden van de gracht eruit. We
ontgraven een meter per keer en werken als het ware in een
U-vorm van de Marnixkade naar de Nassaukade, of andersom.
Omdat je steeds weer onverwachte dingen tegenkomt, moet
de planning in overleg met hoofdaannemer Mobilis vaak worden
aangepast.”
Marker Wadden
Bas Barkhof: “Bij het overslagponton in het Johan van Hasseltkanaal
wordt de grond overgeladen in 70 meter lange bakken
met een inhoud van ruim 800 m³. Dat is de productie van
een dag graven in de Singelgracht. Twee binnenvaartschippers,
vader en zoon, varen dagelijks met hun sleepboot naar
de Marker Wadden. Daar wordt de vracht gelost, dat duurt een
uur of drie, en varen ze met een lege bak terug naar Amsterdam-Noord.
De grond uit de Singelgracht is van goede kwaliteit.
Die gebruiken we voor de aanleg van vogeleilanden op de
Marker Wadden.”
“Speciaal aan dit project is dat het gros van het transport
binnen de stad elektrisch is, dat levert een grote CO2-reductie
op. Mobilis houdt zich aan de belofte dat bij zo’n groot
project al het transport over het water plaatsvindt. De bouw
van de Singelgrachtgarage toont aan dat je emissieloos kunt
varen en is een goed voorbeeld van transport over het water in
plaats van per as (over de weg, red.). Dat kan als benchmark
gaan gelden”, zegt Rick Rutte.
Bas Barkhof vult aan: “De locatie in de Amsterdamse binnenstad
en de beperkte ruimte en tijd maken dit een bijzonder
project. Alles gebeurt vanaf het water, want op de kades is er
geen ruimte.”
7

Watercompensatie:
hoe blijft het Amsterdamse
waterpeil op niveau?
THEMA: WATER
Tekst: Geraldien Prud’homme I Foto: Waternet
De Singelgracht maakt deel uit van de stadsboezem waarin een oppervlaktewaterpeil (streefpeil)
van NAP -0,40 m wordt gehandhaafd. Een boezem is een stelsel van sloten, meren, kanalen
en plassen met een vast streefpeil, die met elkaar in verbinding staan. Deze boezem vangt
het water op uit de omliggende polders en voert het af richting de Noordzee of het IJsselmeer.
De Singelgrachtgarage-Marnix bevindt zich onder het oppervlaktewater
in de Singelgracht en heeft dus geen invloed op
het hemelwatersysteem of de afvoer ervan. Tijdens de bouw
wordt er wel tijdelijk water uit de Singelgracht gepompt. Waternet
hanteert - als er langer dan een half jaar een bepaalde
hoeveelheid water wordt gedempt - een compensatie-eis
in hetzelfde peilgebied, oftewel watercompensatie. Daarom
heeft aannemer Mobilis met Waternet afspraken gemaakt over
de watercompensatie tijdens de bouw.
Watercompensatie
Het waterschap heeft het oppervlaktewater nodig voor de afvoer
van regenwater, want het boezemsysteem van het waterschap
Amstel, Gooi en Vecht is ook een buffer/opslag voor
overtollig water.
Wanneer er veel regen valt kan het watersysteem dit niet allemaal
meteen afvoeren. Daardoor kan het waterpeil in de
grachten stijgen. Het water heeft normaal een peil van NAP
-0,40 m, maar kan als het hevig regent centimeters stijgen.
“Om in de droge bouwkuip te kunnen werken, wordt dit najaar
het eerste deel van de bouwkuip tijdelijk leeggepompt. Wij
ontgraven de bouwkuip om zo meer diepte te creëren voor de
bouw van de garage. Op die manier ontstaat meer volume aan
water, waardoor wij de droog gezette compartimenten kunnen
compenseren. Zo kan het in een zeer uitzonderlijk geval voorkomen
dat de bouwkuip, of een gedeelte daarvan, met water
moet worden gevuld”, vertelt Rik Landhuis, omgevingsmanager
bij Mobilis.
“Die kans is heel klein. Watercompensatie is alleen nodig als
het maatgevend waterpeil bij de Surinamekade te veel stijgt,
bijvoorbeeld bij extreme regenval en dan ook nog eens in
combinatie met een defecte pomp bij het gemaal IJmuiden”,
zegt Hugo Wester, senior medewerker Vergunningen bij Waternet.
Hij vult aan: “De laatste tien jaar zijn er veel minder
schommelingen in de Amsterdamse waterstand. Dit komt onder
andere door betere afspraken met de omliggende waterschappen
en het waterpeil preventief te verlagen.”
Hoe werkt het Amsterdamse watersysteem?
Via daken, straten en regenwaterriolering komt regenwater in
de Amsterdamse grachten terecht. Dit regenwater wordt via
de grachten afgevoerd naar het IJ en stroomt via het Noordzeekanaal
naar het gemaal IJmuiden. Daar wordt het water in
de Noordzee geloosd.
Het gemaal IJmuiden is het grootste van Europa en zorgt dus
voor het uitmalen van water uit het Noordzeekanaal op de
Noordzee. Samen met de naastgelegen spuisluis, die zeven
grote spuikokers telt, zorgt het gemaal jaarlijks voor de afvoer
van ca 4,6 miljard m³ water uit het Amsterdam-Rijnkanaal,
het Markermeer en Veluwemeer. Ruim de helft hiervan komt
van de waterschappen.
De spuisluis (maximale capaciteit 700 m³ water per seconde)
loost de helft van de jaarlijks af te voeren hoeveelheid water
bij eb onder vrij verval (door middel van zwaartekracht). Het
gemaal pompt de rest weg wanneer de waterstand van de
Noordzee te hoog is. Als het water niet snel genoeg via gemaal
IJmuiden kan worden afgevoerd, gebruikt het waterschap gemaal
Zeeburg (zie foto) om water uit de Amsterdamse grachten
weg te pompen naar het Markermeer.
Ook het water ten zuiden van Amsterdam, dat vanuit de polders
in de Amstel wordt gepompt en zo in de stad terechtkomt,
wordt via hetzelfde watersysteem afgevoerd naar IJmuiden.
8

KNUTSELEN
Witte zwanen, zwarte zwanen
Wie gaat er zo over de gracht meevaren?
In de Singelgracht stroomt water. In het water varen
boten en zwemmen zwanen. Binnenkort wordt het water
uit de Singelgracht gepompt en bouwen we de parkeergarage
onder de gracht. Als de parkeergarage klaar is, komt het water
weer terug in de gracht.
Het papier van dit tijdschrift kun je gebruiken om een bootje
of een zwaan te knutselen. Hier zie je hoe je dat moet doen.
Witte zwanen, zwarte zwanen
Wie gaat er zo over de gracht mee varen?
De gracht is nu gesloten
De sleutel is gebroken
Een bootje vouwen
Is er dan geen bouwer dan
Die de sleutel maken kan?
Laat doorgaan
Laat doorgaan
Het varen moet straks voortgaan!
Een zwaan vouwen
9

ARNO KONINGSTEIN, MEDE-EIGENAAR CRUISE WITH US
“De liefde voor water is
al heel vroeg begonnen”
Arno Koningstein is samen met zijn echtgenoot Boen Tan eigenaar van
rederij Cruise With Us. De vaste ligplaats van twee van hun drie luxe
salonboten, de Valentijn en de Soeverein, is aan de Nassaukade tegenover
nummer 108. Hun tijdelijke steiger ligt tegenover nummer 172.
Tekst: Geraldien Prud’homme
Fotografie: Carly Wollaert, bewoner Marnixkade
Hoe is Cruise With Us gestart?
“Tijdens de eerste ontmoeting met mijn
echtgenoot Boen ging ons gesprek over
boten. Hij had een motorboot en een cafetaria
in Haarlem. Ik werkte in de reclame
en had een zeilboot. Toen we verkering
kregen verkochten we onze boten en
kochten samen een bakdekkruiser (klassieke
motorboot, red.). Omdat ik vaak uiteten
moest met klanten, nam ik ze mee
door de grachten op onze bakdekker.
Boen is Indonesisch en kan goed koken.
Hij zorgde voor een hapje en een drankje.
We kregen veel complimenten. Onze gasten
zeiden: ‘Je moet hier je werk van maken.’
In 2001 kochten we de Valentijn. De
restauratie duurde twee jaar. Onder de
oude verflagen kwam een nummer tevoorschijn:
AM9737. Bij het kadaster zeiden
ze: ‘Deze boot is een Amsterdams monument.
Daarmee krijg je van de gemeente
een exploitatievergunning, die zijn lastig
te krijgen.’ Voedingsdeskundige Riek Lotgering-Hillebrand
liet de Valentijn in 1913
bouwen om in de Amsterdamse grachten
te varen. Ze had een radioprogramma over
koken: Halfuurtje voor de vrouw. In de Valentijn
bouwden we een goede keuken en
Boen nam Franse kooklessen. Hij kookt
fusion: Frans met een Oosters tintje. Dat
sloeg ontzettend aan, want wij waren de
enigen die op zo’n klein salonbootje kookten.
De Valentijn lag voor onze deur in de
Egelantiersgracht. Dat was ideaal: vanuit
ons huis konden we de wijnen en het eten
aan boord brengen.”
Hoe kwamen jullie aan de Nassaukade
terecht?
“We kregen veel aanvragen voor trouwerijen
en op de Valentijn is ruimte voor
negentien gasten. Daarom wilden we een
grotere salonboot. Maar vergunningen
zijn schaars in Amsterdam, die worden
verloot. Wij kochten een lot en wonnen!
Toen hebben we een lening afgesloten
en in 2006 op basis van de Valentijn een
nieuwe elektrische salonboot laten
bouwen. Dat had heel wat voeten in
de aarde, want de techniek voor elektrische
boten bestond alleen voor kleine
sloepjes en de Soeverein weegt 35 ton!
Het eerste jaar sliepen we aan boord
om inbraak te voorkomen. Daarna
kregen we aan de Nassaukade
een gezamenlijke
10

ONDERNEMER
ligplaats voor de Soeverein en de Valentijn.
We hebben een ark laten bouwen
om alle spullen op te slaan. Toen we
hoorden over de bouw van de parkeergarage
schrokken we wel. Maar de gemeente
heeft ons goed geholpen om
een andere ligplaats te creëren.”
Wat voor band heb je met deze buurt?
“Vanaf mijn 24e woonde ik op de Marnixkade
110. Mijn zeilboot lag voor de
deur in de Singelgracht. Later verhuisde
“Zo’n tien jaar woonde ik
op de Marnixkade met mijn
zeilboot voor de deur.”
ik naar Marnixkade 111, omdat ik daar
het souterrain erbij kon krijgen. In totaal
heb ik zo’n tien jaar op de Marnixkade
gewoond. Daarna verhuisde ik naar de
Egelantiersgracht, dus dat is om de
hoek en écht de Jordaan.”
Hoe is je liefde voor water ontstaan?
“Oorspronkelijk kom ik uit IJmuiden. De
bijnaam van mijn overgrootvader was
Japie Overzet. Hij had ook een rederij
met salonboten en bracht mensen
vanuit de haven naar het strand
aan de overkant. Toen ik jong
was kocht mijn vader een
sloepje. Later voeren we tijdens gezinsvakanties
met onze kruiser door heel
Nederland. Op m’n achtste heb ik een
oud zeilbootje gekocht en zelf opgeknapt.
Dat bootje gebruikte ik om te leren
zeilen, ik heb nooit les gehad. Dus
de liefde voor water is al heel vroeg begonnen
en dan is het ontzettend leuk als
je van je passie je werk kunt maken.”
Wie zijn jullie klanten?
“We doen vooral veel vaarten voor huwelijken.
Onze boten zijn ‘huis der gemeente’,
dus je kunt aan boord trouwen.
Dan halen we de trouwambtenaar en de
bode op bij de Stopera. We varen een
half uur en wachten voor de Magere
Brug, totdat ze elkaar het ja-woord hebben
gegeven. Als ik toeter en we onder
de brug door varen, mag het bruidspaar
elkaar zoenen. Dan hebben ze een gelukkig
huwelijk! Ook vieren mensen hun
verjaardagen en huwelijksjubilea. Zakelijke
klanten vergaderen met aansluitend
een lunch of diner. We zijn groot geworden
vanwege de goede kwaliteit van ons
eten. Het liefst hebben we een chef-kok
en een pianist aan boord.”
Wat waren de meest bijzondere
gebeurtenissen tijdens een vaart?
“De dag na Koninginnedag hadden we
met de Valentijn en de Soeverein een
vaart voor een Amerikaans cruisebedrijf.
De Soeverein kwam niet meer vooruit:
er zat iets in de schroef. Toen heb ik m’n
kleren uitgetrokken en ben in het water
gesprongen. Met een mes heb ik een
partytent uit de schroef gehaald. De
gasten vonden het natuurlijk hilarisch
dat de kapitein in het water lag, dus ik
sta op veel foto’s in m’n onderbroek.
De first lady van China was op de Soeverein
voor een high tea. Zij kwam met
een helikopter vanuit Den Haag, waar
haar man met Obama vergaderde. Ik
vertelde haar over de geschiedenis van
Amsterdam en hoe de eerste Chinezen
hier kwamen. Dat was leuk, vooral omdat
mijn partner Indonesisch-Chinees
is. Ook hebben we de Turkse president
Gül, de president van Kazachstan en
verschillende film- en
popsterren aan boord
gehad. Maar de vrouw
van een wereldleider
vond ik het meest bijzonder.”
“Het is ontzettend
leuk als je van je
passie je werk
kunt maken.”
11

BEWONERS & DUIKERS
IN GESPREK MET DE DUIKER
BIJZONDER
DAT BIJNA ALLES VANAF
HET WATER
GEBEURT
12

Giulia van den Berg woont sinds drie jaar op
de Marnixkade. In de bouwkeet in het Tweede
Marnixplantsoen gaat zij in gesprek met Steven
Spanhaak, de uitvoerder van duikbedrijf
Aquatech, over hun werkzaamheden in het water
van de Singelgracht.
Giulia: “Leuk dat we dit interview doen, want ik ben benieuwd
naar jullie werkzaamheden. Zelf woon ik op de
Marnixkade en ik zie dat jullie de hele dag in het water en
op de platforms bezig zijn. Hoe ben je eigenlijk op dit
beroep gekomen? Was duiken je hobby?”
Steven: “Nee, maar ik wilde altijd buiten werken. Eigenlijk
zou ik beginnen op een schip in de offshore. Ik wist dat
beroepsduiken bestond en op internet kwam ik Aquatech
tegen. Ik solliciteerde en liep een paar dagen mee. Dat
vond ik erg leuk. In 2008 heb ik bij Aquatech een opleiding
gedaan en nu werk ik er nog steeds.”
Giulia: “Dus duiken was vroeger geen hobby van je? En is
het dat nu wel geworden?”
Steven: “Sportduiken niet. Ik heb
het weleens geprobeerd en tijdens
vakanties in het buitenland heb ik
gesnorkeld. Eigenlijk is duiken een
manier waarop je naar je werk
gaat. Het is een extra aanvulling
op je dag en het maakt je werk
spannender. Maar ik ga niet specifiek
op duikvakantie en hou het bij
een keertje snorkelen.”
Giulia: “Wat doen jullie precies bij
dit project in de gracht?”
Steven: “Mobilis realiseert een
parkeergarage onder de Singelgracht,
samen met Voorbij voor de
fundering en Boskalis voor het
grondwerk. Mobilis doet de droogbouw.
Voorbij heeft de damwanden,
dus de stalen profielen, in de
gracht geplaatst. Boskalis haalt de
grond eruit om voldoende diepte Giulia van den Berg
te creëren om een tweelaagse parkeergarage
te realiseren. Er is veel
constructiewerk onder water om te
zorgen dat de damwanden niet
naar binnen vallen. Wij werken in
het water aan het stalen framewerk.
Soms zie je die grote buizen
in de kraan hangen en de stalen
profielen aan de zijkanten van de
bouwkuip. Die worden afgezonken
naar 2,5 meter. Wij controleren of
die op de juiste plek liggen. Je
moet het zien als een soort boekensteunen.
Wij koppelen de gordingen
aan de stempelbuizen en
vullen die uit. Het is eigenlijk een
kozijn dat plat in het water ligt. Dat
moet ervoor zorgen dat de boel
niet in elkaar zakt en jij veilig aan
de Marnixkade kunt blijven wonen.”
Steven Spanhaak
Giulia: “Interessant. En dan doen jullie elke dag een stukje?”
Steven: “Ja, het gaat om een traject van 400 meter. Per
meter wordt de constructie neergelegd. Boven water wordt
het gekoppeld, dan wordt het afgezonken naar 2,5 meter
waar we dat frame aan het bouwen zijn. Het moet een
geheel worden, dus er zitten boutverbindingen in en er
moet onder water gelast worden. Het frame moeten we
uitvullen, want we kunnen dat niet helemaal pas maken
zodat het er overal helemaal strak tussen ligt. Daarom
hangen we er zakken tussen die we met beton vullen. De
bouwkuip blijft dan mooi rechtop staan als de gracht
straks wordt uitgegraven. Daarna gaan we naar -11 meter.
Voorbij boort ankerpalen in de bodem om te zorgen dat de
vloer van de parkeergarage niet omhoog komt door het
grondwater. Wij brengen daar schotels op aan en plaatsen
wapeningskorven. Dus er zit nog redelijk wat knutselwerk
voor ons in!”
Giulia: “Gaan jullie dan van de ene kant naar de andere
kant van de gracht? Ik zie het ponton steeds op verschillende
plekken liggen.”
Steven: “Nu slaan we soms delen
over. Er worden stukken van 80
meter afgezonken.” Hij maakt een
weids gebaar met zijn armen: “Dus
dan hebben we hier en daar een
koppeling. Daarom ligt het ponton
eerst hier en daarna weer 80 meter
verderop. Eigenlijk zijn we overal
werkzaamheden aan het doen.
Straks tijdens het boren van de ankerpalen
zie je dat we erachteraan
komen. Dan zie je ons door de hele
bouwkuip heen elke dag een stukje
vooruit gaan.”
Giulia wil weten hoe lang de duikwerkzaamheden
in totaal duren.
Steven vertelt dat het duikwerk
voor dit hele jaar staat gepland,
dus tot en met december. Giulia:
”Waarschijnlijk gaat dan het water
eruit?” Steven: “Er wordt beton
gestort en er komt een vloer van
een meter in. Zodra die uitgehard
is, kunnen ze ‘m leegpompen. Dan
kan Mobilis beginnen met de
droogbouw. Op een gegeven moment
ontstaat er een soort bak.
Daar komt een deksel op. Als de
stempelramen zijn verwijderd, is
de gracht weer klaar voor de doorvaart.
Dan ligt er eigenlijk een
dichte kist onder de gracht.“
Giulia: ”Hoe lang werken jullie per
dag onder water?”
Steven: “Nu met het aanbrengen
van de stempelramen werken de
duikers op zo’n 2,5 tot 3 meter
diepte. Dan mogen ze de hele dag
duiken. In de zomer blijven ze drie
tot vier uur in het water. In het
13

voorjaar en de winter is dat korter vanwege de temperatuur
van het water. Het is ook afhankelijk van wanneer je
zin in een broodje hebt of naar de wc moet. Je bent natuurlijk
wel fanatiek aan het werk en het is een aanslag op
je lichaam. Dus meestal duiken we anderhalf of twee uur,
nemen dan pauze en gaan daarna weer verder. Maar soms
is er tijdsdruk en moet het werk af. En als we straks op de
bodem werken, zijn onze werktijden gelimiteerd. Daarvoor
hanteren we een tabellenboek waarin staat hoe lang je op
welke diepte mag werken. Als je te lang onder water blijft
krijg je stikstofbellen in je bloed: de caissonziekte. Vanaf
9 meter diepte mag je twee uur duiken. Dus we rouleren
de hele dag. Dat gebeurt nu ook.”
Giulia: ”Met hoeveel duikers zijn jullie?” Steven: “Met z’n
drieën. Twee duikers blijven boven water. Iemand begeleidt
de duik en de ander is stand-by. Dus als de duiker in
nood komt, kan die hem uit het water halen. Ook assisteert
hij de duiker bij zijn werkzaamheden, dus hij geeft
de materialen en gereedschappen aan. De duikers wisselen
elkaar af.”
”Is het zwaar werk?”, vraagt Giulia. Steven: “Soms wel. Er
wordt met zware spullen gesleept en getrokken. Je werkt
op de tast, want onder water heb je weinig of geen zicht.
Dat vergt veel concentratie. In de winter is het water 2 of
3 graden, die kou heeft invloed op je lichaam. Je koelt af
en krijgt koude handen en voeten. Dus je moet steeds
weer even opwarmen. In de zomer is het water warmer en
heb je daar natuurlijk minder last van. Als we moeten lassen,
is dat geconcentreerd werk, maar lichamelijk minder
zwaar. Als we die schotels erop zetten, moet je veel moeren
aandraaien, dus dan ben je actiever bezig. Maar de
ene dag is de andere niet en dat is ook het mooie aan dit
vak.”
Giulia: ”Hebben jullie wel een lampje op je duikhelm?”
Steven: “Dat wel. Maar als ze aan het graven zijn, krijg je
veel slipvorming en door al die dwarrelende stofdeeltjes
heeft zo’n lampje geen enkele zin. Op dagen dat er geen
graafwerkzaamheden zijn, heb je verderop in de kuip onder
water soms wel een meter zicht. En met het zonnetje
erbij wordt het water nog wat helderder.”
Giulia: “Hoe ziet jullie duikoutfit er verder uit?”
Steven: “De duikers hebben thermokleding onder hun
duikpak aan. Het duikpak noemen we een droogpak, want
het is waterdicht en sluit af rond de nek en de polsen. De
schoenen zitten aan het pak vast. Je trekt ‘m aan als een
overall met een rits op de rug. De nekdam, een soort
kraag, trek je over je hoofd heen en die valt in de duikhelm.
Verder draag je een vest met lood erin en een vest
met een back-up luchtfles. Dus als er een complicatie is
met de luchtslang hebben de duikers altijd voldoende
lucht om boven water te komen.”
zoals de vaarbewegingen, met de hoofdaannemer en de
onderaannemers te bespreken. Dan gaan ze met een
bootje naar het ponton en starten alles op. Rond 17.00-
17.30 fietsen ze naar hun hotel op het Marineterrein. Vrijdag
rijden ze rond 14.00 uur weer naar huis.”
Giulia: “Pittig om zo veel van huis te huis zijn! En wat vind
jij het leukste aan dit vak?”
Steven: “De diversiteit, want bijna elke dag is anders.
Soms doe je wel productiewerk, zoals met het plaatsen
”Je werkt op de tast, want onder
water heb je weinig of geen zicht.
Dat vergt veel concentratie.”
van die schotels. Maar dat duurt een paar weken. En het
bedenken van oplossingen, omdat onder water niet alles
mogelijk is. Zo gebruiken we bijvoorbeeld hydraulisch gereedschap
in plaats van elektrisch gereedschap.”
Tot slot vertelt Steven dat de bouw van de Singelgrachtgarage-Marnix
een bijzonder project is omdat bijna alles
vanaf het water gebeurt, zoals de aanvoer van het meeste
materiaal. “Vroeger ging ook al het transport over het water,
dat gebeurt nu weer en is heel efficiënt.” Giula vult
hem aan: “En duurzaam.”
Giulia vraagt zich af hoe de duikers onder water ademen.
Werkt dat hetzelfde als bij sportduikers? Steven legt uit
dat ze via een soort mondkapje in de duikhelm ademen,
vergelijkbaar met een narcosekapje. De compressor of de
hogedrukcilinders op de pontons zorgen voor de luchttoevoer.
Giulia: “Hoe ziet jullie werkdag eruit?”
Steven: “Wij komen uit Friesland. Dus de jongens rijden
op maandagochtend rond 05.30 uur naar Amsterdam.
Eerst hebben ze een werkoverleg om alle bijzonderheden,
14

vragen aan
Eric Kuiper
Eric Kuiper is tien jaar manager van het Marnixbad/
Sportcentrum Het Marnix en sinds vorig jaar ook bestuurder/directeur
van de stichting SpACe (Sportbedrijf
Amsterdam Centrum). “Mensen komen hier om te ontspannen.
Dat maakt dit werk zo leuk.”
Tekst: Geraldien Prud’homme / Fotografie: Carly Wollaert, bewoner Marnixkade
Waarom is Het Marnix een bijzonder zwembad?
“Begin 1900 was het Marnixbad een badhuis voor
buurtbewoners. In 1954 werd dit het meest innovatieve
zwembad in Nederland, omdat het op de eerste verdieping
was en het waterpeil kon stijgen en dalen. In 2006 is
Sportcentrum Het Marnix geopend. Maar in de volksmond
heten we nog altijd het Marnixbad. We zijn nog steeds een
innovatief zwembad, omdat zowel het wedstrijdbad als
het instructiebad een beweegbare bodem hebben. Aan de
buitenkant zie je niet wat er in dit gebouw zit. Buitenlandse
toeristen willen hier een kaartje voor de metro kopen,
omdat ze op het Marnixplein de trap naar de fietsenmaker
in de kelder zien. Wij zijn een doelgroepenbad en minder
familiegeoriënteerd dan de meeste andere zwembaden,
want we hebben geen glijbanen en andere speeltoestellen.
Friet en ijsjes verkopen we alleen in het horecagedeelte,
maar niet bij het zwembad. Daarom zijn onze bezoekers
van alle leeftijden, met uitzondering van 8- tot 16-jarigen.
Natuurlijk zijn zij hier ook welkom, maar voor die
leeftijdsgroep hebben we dus minder te bieden. We geven
zwemlessen aan baby’s, peuters, kleuters en volwassenen.
Voor studenten is er aquasport en voor 50-plussers aquafit.
Ook hebben we twee dagen in de week schoolzwemmen.
In deze buurt wonen veel expats, die willen graag
sportactiviteiten. De sportzaal kan in twee aparte ruimtes
worden verdeeld. Leerlingen van het Cartesius, Marcanti
College en de Rijk Kramerschool krijgen daar gymles.
‘s Avonds wordt de zaal verhuurd, want in het centrum
is veel vraag naar recreatieve zaalverhuur. Aan de kant
van de Marnixstraat hebben we een vergaderzaal voor
vijftig personen. Die wordt verhuurd aan verenigingen en
tijdens verkiezingen is het een stemlokaal. Sento Spa and
Health Club, de luxe sportschool in Het Marnix, gebruikt
de vergaderzaal ook als yogastudio. Ons horecagedeelte
is vrij klein en ook te huur voor feesten en partijen. Daar
willen we een huiselijke sfeer creëren met goede koffie en
wifi voor de zwemouders en op vrijdag een glaasje wijn.
Sommige buurtbewoners komen hier ook om te werken.”
Wat heb je persoonlijk met water?
“Zelf heb ik geen zwemachtergrond. Tijdens mijn studie
had ik een bijbaantje in een zwembad en zo ben ik
uiteindelijk hier terechtgekomen. Maar ik ben wel een
watersporter: windsurfen en kiteboarden. Zwemmen is
in Nederland qua ontspanning de nummer één. Mensen
komen hier om te ontspannen. Dat maakt dit werk zo leuk.
In andere zwembaden moet je vooral toezicht houden. Bij
ons draait het meer om dienstverlening. Met alle grachten
en gelegen aan het IJ is Amsterdam echt een waterstad.
Je moet respect voor water hebben, maar geen angst. Bij
volwassenen duurt het langer om te leren zwemmen.
Kinderen leren het spelenderwijs. Ze moeten vooral plezier
hebben: zwemmen moet leuk zijn.”
Heb je een favoriete plek in de buurt?
“In het Frederik Hendrikplantsoen wandelen we tijdens
pauzes met het personeel of we gaan op maandag naar de
markt in de Westerstraat. Ik geniet van de mensen, die zijn
heel divers. Alles kan en alles mag, dat is de charme van
Amsterdam. Het Marnix staat midden in de samenleving.
De vaste bezoekers van het zwembad ken je persoonlijk
en later zie je iemand weer ergens in de buurt achter de
toonbank staan. Dat voelt heel dorps.”
Het Marnix
Marnixplein 1, 1015 ZN Amsterdam, www.hetmarnix.nl
15

COLUMN
ONDER
WATER.
‘Laat dat nou eens even echt goed tot je doordringen, dat
onderwaterbeton. Ja! Precies! Onderwáterbeton. Beton dat onder
water wordt gestort. O N D E R W A T E R hè?! En dan moet het ook
nog daaronder, een dikke 11 meter diep in dat donkerkoude water
knetterhard worden. Want daar komen dan straks doodleuk ook nog
‘s 800 auto’s te staan. Daar kan ik dus niet bij’.
Mijn meestal toch al wel uitgelaten maar ook superrationele bovenboven-bovenbuurman
Rob orakelt voort. ‘Onderwahahahaterbeton!
Maak me gek!’
Stel je ook eens voor: een grijze, dikke, natte cementpap wordt
in een mal gespoten en die moet dan dus in niets dan natheid
uitharden. Dat voelt toch een beetje als een omelet bakken tijdens
het fietsen, of een espressootje nippen tijdens een vrije parachuteval:
eenvoudigweg niet te combineren.
Maar het kan dus wél. Hier voor de deur. Waar ook al een tijdje een
paar duikers onder water aan het lassen zijn. Terwijl ík bij lassen
vooral aan heet vuur denk: ook gewoon ónder water. Tovenarij voor
bewoners, alledaagse routine voor de makers van deze gestaag
groeiende garage.
Makes me wonder: Als dát allemaal dus kan, kunnen we dan ook
onder water zo nu en dan ‘s even meekijken deze zomer?
I’m in! En ik durf te wedden: Rob ook.
Oscar Kneppers,
bewoner Nassaukade
Illustratie: Roos Stallinga, bewoner Nassaukade / roosart.nl
INFO
GEZOCHT: FOTOGRAFEN
Bent u een enthousiaste (hobby)fotograaf?
Stuur uw foto’s (in hoge resolutie, 300
dpi) van de bouw van de Singelgrachtgarage-Marnix
dan naar:
buitensingel@mobilis.nl
De mooiste foto’s publiceren we,
met naamsvermelding, op onze
projectwebsite Buitensingel-Amsterdam
en/of in de komende edities van dit
bewonersmagazine. We ontvangen graag
foto’s met het thema: techniek.
GRATIS ADVERTENTIE
Wilt u – als ondernemer in de buurt van
de Singelgrachtgarage-Marnix – ook een
gratis ¼ pagina- advertentie (zie pag. 2)
in dit magazine plaatsen?
Neem dan contact op met de redactie:
buitensingel@mobilis.nl
INLOOPSPREEKUUR
Elke woensdag is er van 16.00 tot 17.00
uur in de bouwkeet in het Tweede
Marnixplantsoen een inloopspreekuur
voor de omwonenden en ondernemers
in de buurt van de Singelgrachtgarage-
Marnix. Hier kunt u terecht met uw
vragen over de bouwwerkzaamheden.
Aanmelden is verplicht:
singelgrachtgaragemarnix@amsterdam.nl
VRAGEN EN KLACHTEN
Voor vragen of klachten over de bouw
kunt u mailen naar:
singelgrachtgaragemarnix@amsterdam.nl
BIJ SCHADE
Schade kunt u melden via het
schadeformulier:
www.amsterdam.nl/singelgrachtgarage/
schadeprotocol-singelgrachtgarage
BIJ SCHADE MET SPOED
bel 020 - 347 31 11 (24/7 bereikbaar)
WEBSITES
Gemeente Amsterdam:
www.amsterdam.nl/singelgrachtgarage/
Projectwebsite:
www.buitensingel-amsterdam.nl
16