Startnotitie Ijzeren Rijn (November 1999)

I
I
I
I
De lJzeren Rijn is een goederenspoorlijn
die de haven van Antwerpen met
het Duitse Ruhrgebied verbindt. Voor
een gedeelte Iigt deze spoorlijn in
Nederland. De liin, die in 1879 is
aangelegd, is sinds 1991 niet meer in
gebruik voor doorgaand goederentransport
tussen Belgiö en Duitsland.
ln Nederland is alleen het gedeelte
tussen Weert en Roermond nog intensief
in gebruik (als onderdeel van de
verbinding Amsterdam - Maastricht).
Het gedeelte tussen de Belgische
grens en Weert wordt nog incidenteel
bereden. fussen Roermond en de
Duitse grens ligt de spoorlijn in het
Nationaal Park de Meinweg en is
volledig buiten gebruik.
De Belgische regering heeft verzocht dit
historische tracd van de Ilzeren Rijn op korte
termijn weer in gebruik te nemen voor afi,,rikkeling
van goederenvervoer van Antwerpen
naar het Ruhrgebied. In maart 1999 is door de
Nederlandse, Duitse en Belgische ministers van
verkeer besloten de reactivering te onderzoeken.
In Nederland wordt reactivering van het historisch
tracd niet zonder meer mogelijk geacht
omdat de spoorlijn deels in het Nationaal Park
de Meinweg ligt, dat inmiddels als beschermd
natuurgebied is aangewezen. Daarom zullen ook
alternatieve tracds onderzocht gaan worden die
de Meinweg ontzien.
Samenvatting Startnotitie lJzeren Rijn

Hrstonsch trace van de
llzeren Rijn, (van Budel
via Weert en Roermond
richting Dalheim) en
enke e belangrijke
(goed e re n)spoor lijn e n.
t*"'*"**""' - -'"--a Arnhem
'
Ä
Antwerpen
-----
Trace lJzeren R;jn
Trac6 Betuweroute/Monüenroute
@
-
Rijksweg
bestaand spoor
,i
,i
,'l'tllaastricrrt
-
Historische achtergrond
De lJzeren Rijn werd in 1879 in gebruik genomen
op basis van het Scheidingsverdrag tussen
Belgiö en Nederland uit 1839. ln dit verdrag
werd Belgiö het recht toegekend om een
(spoor)weg- of kanaalverbinding aan te leggen
over het Nederlandse kanton Sittard tot de
Duitse grens.
Tot de Tweede Wereldoorlog werd de lJzeren
Rijn volop gebruikt voor internationaal reizigers-
en goederenvervoer. Daarna raakte de
route langzaam uit gebruik. De reizigersdienst
werd in 1953 gestaakt, tot 1970 reden er per
dag vier internationale goederentreinen vanuit
Belgiö naar het Ruhrgebied. De laatste rlt
van Belgiö naar Duitsland over de lizeren Rijn
vond in 1 991 plaats. Daarna verliep het spoorvervoer
tussen Belgiö en Duitsland volledig via
de Montzen-route (Tongeren - Vis6 - Aken).
Het industriegebied in Herkenbosch werd nog
tot 1994 via de lJzeren Rijn bediend. Op dit
moment resteert nog slechts grensoverschrijdend
goederenvervoer tussen Antwerpen en
de zinkfabriek in Budel.
ln 1996197 is door Belgiö een studie verricht
naar de vervoersmogelijkheden over de lJzeren
Rijn in relatie tot de Montzen-route. Gezien de
verwachte toename van het goederenvervoer
per spoor kan in de toekomst namelijk onvoldoende
capaciteit op de Montzen-route ontstaan.
Samenvatting Startnotitie lJzeren Rijn

Prognose goederenvervoer'lJzeren
Rijn.
- Uitgangspunt conform
notitie van de (tripartite)
ambtelijke stuurgroep
van 5 maart 1999
Peiljaar
liaarl
Capaciteit
[miljoen tonl
per.laarl
Treinaantallen
[treinen per etmaal in
2 richtingen samenl
Dagdeel
[treinen per dagdeel in
2 richtingen samenl
Dag Avond Nacht
7h - r9h 19h - 23h 23h - 7h
2010
2020 4,9
30
36
12
15
4
5
14
tb
Wij willen dat u meedenkt
Voor de besluiworming over de IJzeren Rijn
wordt de Tiacdwetprocedure gevolgd. Deze begint
met het publiceren van de Startnotitie. Hierin
wordt de studie aangekondigd naar het reactiveren
van de Ilzeren Rijn: welke trac6-alternatieven
en welke effecten voor mens en milieu worden
straks in de Trajectnota/MER (Milieu Effect
Rapport) onderzocht.
Voordat Rijkswaterstaat en NS Railinfrabeheer
met deze studie starten krijgt u de gelegenheid om
kennis te nemen van de uitgangspunten en daarop
te reageren.
Daarom organiseren Rijkswaterstaat en Railinliabeheer
in november/december 1999 informatiebijeenkomsten
waar u vragen kunt stellen over de
aangekondigde studie. Om u goed te kunnen
voorbereiden ligt de Startnotitie, waarin de globale
plannen en achtergronden van de studie staan
beschreven, ter inzage bij onder andere bibliotheken
en gemeenten in het studiegebied.Waar
en wanneer de informatiebijeenkomsten plaatsvir-rden,
wordt onder andere via advertenties in
regionale en lokale kanten bekend gemaakt.
U kunt uw mening over de plann.'n via e etr
schriftelijke inspraakreactie kenb.1.rr nr.1k!'n .riul
de besluitvormers. l\leer detail. ovr'r !ir' \'er.lere
gang van zaken vindt u elders in .1.'ze brrrihure.
Doel en uitgangspunten van de studie
Rijkswaterstaat en NS Railintl'al-.'hee r gaan zor, el
de mogelijkheden onderzoeken rrnr hr't hi.tt risch
tracd van de I]zeren Rijn te reactir'.'rq'n .rl:Irede
mogelijke alternatieven di11 11 60 r [. i n n.' n .le
Nederlandse landsgrenzen. Ook hc't tird.'liik gebruik
van het historische traci. t(rtdaI een rlternatief
gerealiseerd is, behoort tot het on!L.rzoek.
Omdat het historisch traci gedeeltelijk in b.'-
schermd gebied ligt, is het gebruik r'.rn het betretfende
deel alleen mogelijk als er geen reschikte
alternatieven voorhanden ziin, er sprake is r'.rn
'dwingende redenen van maatsch;1pp!'l i ik I.elan g'
en de nadelige effecten rvor den geconrpensr.erd.
Bij het ontwikkelen van de alternatier en is .rls uitgangspunt
genomen het zoveel moseliik qebruiken
maken van bestaande spoorlijnen. dan rtel het
bundelen met bestaande llfl'x511p611111. Qr.r'rige
uitgangspunten zijn dat de If zeren Riin in p111.rcipe
alleen voor goederenvervoer rr'ordt qebruikt
(m.u.v. het huidige reizigersvervoer op het gedeelteWeert
- Roermond)en het riiden met dieseltreinen.
Waar nodig rvordt rneersporigheid onderzocht.
Bij het ontrviklielen vtrn dc'alternartieven
wordt het eventueel elektrit'iceren i'an de spoorlijn
in de toekomst en het uitbreiden yarn enkel- naar
dubbelspoor niet onmogelijk gernaakt.
v
v
Samenvatting Startnotitie lJzeren Rijn

-
\,
,(,;;ffi;t{i;i;
Historisch trac6 en vier alternatieven
De Startnotitie beschrijft naast het historisch
tracd vier alternatieven in het studiegebied. Het
studiegebied wordt aan de r.roordzijde begrensd
door de lijn Eindhoven - Venlo en aan de zuidzijde
door de lijn Budel - Roermond - Dalheim.
In het onderzoek naar het historisch tracd en de
trac6-alternatieven wordt onder andere gelet op:
- milieu-effecten (geluid en trillinger.r, risico's
vervoer gevaarlijke stoffen, bodem en water,
natuur en landschap, woon- en leefr-nilieu,
rr,rimtelijke order-ring, landbouw en recreatie);
- overiee effecten (r,erkeer en ver'\'oer,
regionale ecor-ror-nie, exploitartie vern de
spoorlijn er-r kosten ).
Hierna l,orden het historisch tracd en cle arlterntrtieven
in het kort beschreven:
Historisch trac6 (A)
Dit is de bestaande spoorliin Budel - Weert -
Roermond - Dalhein-r. Het gedeelte tussen
Weert en Roermond is dubbelsporig en geälektrificeerd.
De delen Budel - Weert en Roermond
- Dalheim zijn momenteel enkelsporig en
niet geölektrificeerd.
Zowel in stedelijke omgeving (Weert en
Roermond ) als in natuurlijke omgeving
(Weerter- en Budelerberg, Meinweg) zijn
maatregelen nodig om de nadelige effecten
van de spoorlijn te verminderen.
Historisch trac6 met noordelilke omleiding (A1)
Dit tracd is tot Roermond gelijk aan alterr.ratief A.
Ten westen van Roermond is een nieurve aftakking
voorzien, waarbij een nieuw aan te leggen tracd ten
noordoosten van Roermond parallel aan de provinciale
weg N280 richting de Nederlands - Duitse
grens ligt. Omdat er plannen zijn om de N280 uit
te breiden tot autoweg kunnen weg en spoor gebundeld
irangelegd worden. Ook in Duitsland is
een nieurv stuk spoorlijn vereist. Deze sluit ter
hoogte van de vliegbasis Brüggen aan op de
bestaar.rde goederenspoorlijn die bij Dalheim uitkomt
op het historisch tracd van de IJzeren Rijn.
Historisch trac6 met zuidelilke ornleiding (A2)
Het tracö is tot Herkenbosch gelijk aan alternatief
A. Ten oosten van Herkenbosch buigt een r-rieuw
aan te leggen tracd in zuidelijke richting af en
volgt de grens van nationaal park de Meinweg.
Daarna sluit het aan op het Duitse spoorwegnet
richting Dalheim.

Ä
Antwerpen
', Rijksweg
--.,.,* bestaand spoor
------- Alternatief A
Alternatief A'1
Alternatief B
Het gedeelte tot Roermond komt overeen met alternatiefA.
Voor Roermond wordt via een nieuw
aan te leggen verbindingsboog aangesloten op de
bestaande spoorlijn Roermond - Venlo. Bij Venlo
wordt eveneens een nieuwe verbindingsboog
aangelegd die aansluit op het bestaande spoor
richting Nederlands - Duitse grens.
Alternatief D en D1
Vlak na Budel wordt vanafhet historische tracd
een aansluiting gemaakt op het bestaande spoor
van Weert richting Eindhoven. Ten oosten van
Eindhoven sluit een verbindingsboog aan op de
spoorlij n Eindhoven-Venlo.
Een variant van alternatiefD is D 1, waarbij de aan
De niet opgenomen alternatieven zijn in de
Startnotitie IJzeren Rijn vermeld.
Meest Mil ieuvriendelijk alternatief
In de Trajectnota/MER wordt ook het meest
milieuvriendelijke alternatief uitgewerkt. Dit is
het alternatief waarbij de beste bestaande mogelijkheden
worden toegepast om het milieu te bescl-rermen.
Onderzocht rvordt welke alternatieven de
minst schadelijke gevolgen hebben voor milieu,
natuur en landschap. Ook komen de technische
mogelijkheden aan bod om eventuele nadeliee
gevolgen zoveel mogelijk te beperken. Hierbij gaat
het onder meer om technieken voor de aanleg valr
de spoorlijn, gecombineerd met effectbeperkendeen
compenserende maatregelen.
te leggen verbindingsboog bij Weert verruimd is
om de Weerter- en Budelerbergen te ontzien.
Er zijn n-reer tracd-alternatieven verkend die niet
in de Trajectnota/MER worden uitgewerkt.
Redenen hiervoor zijn dat:
- r'oor deze alternatieven grote lengten nieuw
spoor r.ereist zijn;
- de zrlternatieven ruimtelijk moeilijker inpasbaar
zijr-r;
- grootschalige aanpassingen aan bestaande
spoollijnen noodzakelijk zijn;
- er onvoldoende capaciteit op het bestaande
spoor beschikbaar is;
- kosten van deze alternatieven niet in verhouding
zijn met de vervoersbehoefte.
DEZE WEG IS ÄTGESTOTEN
VOOR CEMOTORI§EERD
VERßEER
YU V BTWOffi tr HI'NEEOEßERS
PARKEERPLAATS

I
I
I
I
7
Hoe gaan we verder ?
Voor de besluitvorming over reactivering van de
Ifzeren Rijn wordt de Tiacdwetprocedure gevolgd,
in combinatie met de procedure van de milieueffectrapportage
(m.e.r.). Deze gecombineerde
procedure bestaat uit de volgende stappen:
De planning is gebaseerd
op de huidige inzichten
ten aanzien van doorlooptijd
van de verschillende
procedures en wettelijke
verplichte besluitvorminqsprocessen.
Stap 1 Startnotitie - Opstellen Startnotitie
Stap 2
lnspraak en vaststellen richtlijnen - Startnotitie ter visie
november
Milieu Effect Rapport (MER)
1 999
- lnformatie en inspraak (tot 6 weken na publicatie)
- Advies Commissie m.e.r. t.b.v. Rlchtli.inen
- Bevoegd gezag stelt Richtlljnen vast voor inhoud voorjaar
van het MER 2000
Stap 3 Trajectnota/MER - Opstel len Tra.iectnota/MER begin 2000
Um voorjaar
2001
Stap 4 lnspraak, toetsing en advisering - Bevoegd gezag legt Trajectnota/MER ter visie voorjaar 2001
- lnformatie en inspraak (tot 8 weken na publicatie)
- Advies Commissie m.e.r. over het MER
- Reacties van betrokken bestuursorganen
- Standpunt Ministers V&W en VROM najaar 2001
Stap 5 Besluitvorming - Opstellen Ontwerp Trac6besluit
- Ontwerp Trac6besluit ter visie
- lnformatie en inspraak
- Reacties van betrokken bestuursorganen
- Minister neemt Träc6besluit
najaa r
2001 Vm
voorjaar 2002
voorjaar 2002
najaar 2002
stap 6 Planologische inpassing najaar 2003
Stap 7 Uitvoering Uitvoering van het project afhankelljk van
beschikbare middelen
Tijdens en na het opstellen van de Tiajectnota / MER zal
ook regelmatig overleg plaatsvinden met Belgiö en Duitsland.
Wie opmerkingen heeft over de Startnotitie wordt na
publicatie in de gelegenheid gesteld om te reageren.
U kunt uw (uitsluitend schriftelijke) reactie onder vermelding van
'Startnotitie IJzeren Rijn tot 3l december 1999 sturen naar:
-7
lnspraakpunt Startnotitie lrzeren Riin
Kneuterdijk6
2514 EN 's Gravenhage
Voor meer informatie over de Startnotitie kunt u contact opnemen
met NS Railinfrabeheer, telefoo n 030-2358321.
7