2021 10 28 Parallax - Het Collectief

Do 28 okt 2021
Grote Zaal
20.15 uur
Donderdag
avondserie
Parallax
Het Collectief
Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale
programmaboekje is een extra service
ter voorbereiding op het concert. Het is
uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie
tijdens het concert te raadplegen via uw mobiele
telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de
andere concertbezoekers.
Bij voorbaat dank.

Programma
Parallax
Het Collectief
Katrien Baerts sopraan
Kenza Koutchoukali regie (Parallax)
Donderdag
avondserie
Serie
Muziektheater
Do 28 okt 2021
Grote Zaal
20.15 - 22.10 uur
ca. 50 minuten voor de pauze
ca. 45 minuten na de pauze
Inleiding
Foyerdeck 1
19.15 - 19.45
Michel Khalifa in gesprek met
de componisten Jan-Peter de
Graaff en Bram van Camp
Dit concert wordt opgenomen
door de NTR voor een latere
uitzending op NPO Radio 4
Bent u niet vergeten uw mobiele
telefoon uit te zetten?
Dank u wel.
2

Programma
Igor Stravinksy (1882 – 1971)
Suite uit L’histoire du soldat (1919)
··
Marche du soldat
··
Le violon du soldat
··
Petit concert
··
Tango – Valse – Ragtime
··
Danse du diable
Mauricio Kagel (1931 – 2008)
Phantasiestück (1987 – 1988)
Bram van Camp (1980)
Music for 3 instruments (2010)
Pauze
Jan-Peter de Graaff (1992)
Parallax, voor sopraan en ensemble (2021) *
··
Prelude
1. Science Is Ruled by Rules and Measurements
2. Statement
3. Don’t Worry
4. Right over Your Head
5. Stunted Earth Proved
6. Covert Unification
··
Interlude I
7. Simple and Undemanding
8. Flatness
9. The Other Side
··
Interlude II
10. Up and Down
11. The Middle of the Universe
12. Defying Disbelief
13. Launch
14. Endeavour
* Parallax is een coproductie van Het Collectief met Opera Zuid.
November Music is co-opdrachtgever voor de compositieopdracht
voor Jan-Peter de Graaff.
3

Toelichting
Zinsbegoocheling – het geloof in iets onwaarschijnlijks dat toch als vanzelfsprekend
aangenomen wordt – is het onderwerp van het nieuwe kamermuziekdrama van Jan-Peter
de Graaff. In Parallax neemt de ik-figuur aan dat de aarde een platte schijf is. Ook de
soldaat uit Igor Stravinsky’s L’histoire du soldat heeft waandenkbeelden. Hij denkt zijn
viool bij de duivel te kunnen ruilen voor een boek waarmee hij in de toekomst kan kijken.
Mauricio Kagels Phansiestück heeft een
abstracter verhaal, maar schept eveneens
een illusoire muzikale werkelijkheid. Gestes
uit de Duitse romantische muziek worden
vervormd tot schimmen die oplichten
in een vervreemd instrumentaal theater
waarin een hoogst onwaarschijnlijke versie
van de negentiende-eeuwse romantiek
gestalte krijgt. Kagel kijkt door de complex
vervormende bril naar het verleden die paste
bij de worsteling met de traditie van de
componisten van zijn generatie. Bram van
Camp werd bijna een halve eeuw na Kagel
geboren en hij verwijst zonder ingewikkelde
omwegen naar muziek van voor zijn tijd, naar
Béla Bartók in zijn Music for 3 Instruments.
Igor Stravinsky
L’histoire du soldat
Stravinksy schreef L’histoire du soldat als
een huiskameropera in de hoop dat het
stuk door de kleinschalige vorm eerder
uitgevoerd zou worden dan een grotere
productie.
De bezetting van zeven instrumenten, een
verteller, acteurs en een danseres maakte
het tot een prima reisproductie, maar na
de première in Lausanne in 1919 brak de
Spaanse griepepidemie uit die gelijk de
coronapandemie van vandaag het leven
platlegde. Om toch wat te verdienen,
herschreef Stravinsky de suite voor viool,
klarinet en piano zonder spreekrol, acteurs
en danseres.
Het Faustiaanse verhaal van de soldaat en
de duivel ontbreekt vanavond, maar dat is
ook niet echt nodig. Stravinsky vond dat
muziek niets dan zichzelf betekent; niets
buitenmuzikaals kan uitdrukken. Zijn muziek
zit desalniettemin vol verwijzingen naar
andere muziek en zijn muziektheaterstukken
zijn buitengewoon beeldend – denk aan
de Sacre du printemps of Petroesjka. Wie
het verhaal kent, hoort in de openingsmars
soldaat Popov opmarcheren. De muziek geeft
hem een poppenkastachtig ironisch karakter
– dat hoor je ook zonder kennis van de tekst.
Popov beent overdreven groots op en krijgt
het kluchtige, tragikomische accent dat laat
horen dat de commedia dell’arte een grote
inspiratie was voor het stuk.
Het libretto van L’histoire du soldat is
gebaseerd op een Russisch spookje en
de verwijzing naar Russische muziek is
niet te missen. Stravinsky speelt hetzelfde
spitse spel met rudimentaire naar Slavische
volksmuziek verwijzende motieven en
sterke ritmische accenten dat de Sacre
4

Toelichting
du printemps zo’n explosieve Russische
lading geeft. Het verhaal van de soldaat is
uiteindelijk het verhaal van een geraffineerde,
snel van kleur verschietende compositie, die
ook na ruim honderd jaar de luisteraar direct
aanspreekt.
Mauricio Kagel
Phantasiestück
Waar bij Stravinksy de muziek het
van de voorstelling wint, is in Kagels
Phantasiestück het concept onlosmakelijk
verbonden met de noten. Kagel verwijst in
de titel naar de Phantasiestücke die Robert
Schumann componeerde, maar wie dat niet
weet, kan dat niet horen.
In zijn grote opera Aus Deutschland maakte
Kagel door een opeenstapeling van citaten
en quasi-citaten een herkenbaar, ironisch/
morbide commentaar bij het Duitse
romantische Lied van Franz Schubert en
Schumann. In dit Phantasiestück gaat het
alleen om de vorm en de grilligheid van
Schumanns componeren – die volgde uit de
nadruk op de individuele emotie die in de
romantiek zo sterk kwam opzetten.
Phantasiestück is een aaneenschakeling van
sterk in sfeer verschillende blokjes muziek
die in de tragere momenten iets omineus
heeft, dat misschien verwijst naar de duistere
melancholie van de romantiek, maar ook in
vreemde draaiorgelwijsjes kan uitmonden.
Zo af en toe komt een vage muzikale schim
van lang geleden voorbij, maar het is zo
vervormd dat je daar wel op bedacht moet
zijn. De theatrale opstelling met een door
een scherm verborgen combo is een typisch
Kageliaans dwaalspoor dat de muziek nog
verder vervreemdt.
Bram van Camp
Music for 3 instruments
Bram van Camps componeren heeft eerder
een organische band met het verleden
dan dat zij daar iets over wil zeggen. Zijn
prioriteit ligt bij ‘een muzikaal organisch
klinkend resultaat; muziek met een intuïtief
vertrekpunt, waarin elke noot verklaard
wordt binnen een consequent systeem.’
Over Music for 3 Instruments schrijft Van
Camp: ‘De bezetting klarinet, viool en piano
refereert naar Béla Bartóks Contrasts, waarin
de componist de verschillen tussen de drie
instrumenten als uitgangspunt nam voor een
compositie die wemelde van de contrasten.
Mijn uitgangspunt bij het schrijven van
dit trio was het tegenovergestelde: hoe
verschillend de drie instrumenten ook
kunnen zijn, ik beschouwde het trio de hele
tijd als één instrument. Mijn stilistische
roots liggen weliswaar bij Bartók, maar dat
is daarom niet te horen in de muziek van dit
trio.’
Van Camp probeert de drie instrumenten
tot een eenheid te versmelten door hun
klank naar elkaar toe te buigen. Zo speelt
5

Toelichting
de klarinet dikwijls multiphonics (meer
tonen tegelijk waarin de ‘boventonen’ van
de onderste toon gaan meetrillen in een
complexe hese samenklank). Die speciale
kleur krijgt een echo in flageoletten van
de viool (hoge fluittonen die ook dat soort
boventonen laten horen) en de rasperige
klank van op de kam aangestreken snaren
die lijkt op de hese klank van de multiphonics
van de klarinet
Jan-Peter de Graaff
Parallax
Parallax is het verschijnsel dat de positie
van een voorwerp ten opzichte van een
ander voorwerp of de achtergrond lijkt
te bewegen als het vanuit verschillende
standpunten wordt beschouwd. In Jan-
Peter de Graaffs theatrale liedcyclus
verwijst dat naar de alternatieve
werkelijkheid van de aanhangers van de
flat-earth-theorie.
Het libretto is geïnspireerd op het
waargebeurde verhaal van de Amerikaanse
stuntman Mike Hughes die in een
zelfgebouwde raket tot tweemaal toe het
luchtruim koos om een platte schijf te
kunnen waarnemen. Hij overleefde zijn
tweede poging op 22 februari 2020 niet. In
Parallax komt Hughes niet voor. De tekst is
door twee librettisten geschreven en vertelt
niet zozeer een dramatisch verhaal dat
cumuleert in een lancering, maar is eerder
een reflectie op het hele gegeven van de
alternatieve waarheid waarin de sopraan
gelooft. De teksten van de twee librettisten
verschillen daarbij sterk. De Graaff vroeg
Eleanor Barlow commentaar te geven op
de teksten van Yuri Robbers die er als
eerste waren. Het personage is daardoor
nooit consistent – het dubbelzien dat bij de
parallax hoort, is onderdeel van het karakter
geworden.
Het personage is door
de teksten van twee
verschillende librettisten
nooit consistent
De constante in het bouwwerk is De Graaff.
Hij bedacht het onderwerp, hij koos de
tekstschrijvers, bepaalde de volgorde van
hun teksten en maakte zo de structuur
voor de compositie. Na een prelude wordt
het personage geïntroduceerd en in het
middendeel probeert het personage het
publiek te overtuigen van haar ideeën.
Daarna volgt een opbouw naar haar lancering
– de daadwerkelijke lift-off komt in Parallax
niet voor.
Bij het componeren volgt de Graaff zijn
innerlijk gehoor. Hij leest de tekst en stelt
zich daarbij een melodie voor. Het verband
tussen muziek en tekst is niet letterlijk
maar zit eerder in de algehele sfeer, de
beweging en de kleur van de instrumentatie.
Naast Francis Poulencs monodrama La
voix humaine voor een eenzame sopraan
6

Toelichting
noemt De Graaff Schuberts Winterreise als
referentie voor zijn stuk. Hij wil ‘de tekst niet
in de weg zitten’. De emotie zit in de muziek,
maar de woorden moeten voor zichzelf
kunnen spreken, het verhaal vertellen. De
Graaff probeert het beeld dat hij bij de
tekst krijgt in zijn muziek tot uitdrukking
te brengen. Dat klinkt filmisch, maar zijn
voorliefde voor heldere, compacte structuren
tilt zijn noten boven het illustratieve uit. De
muziek van Parallax is even eclectisch als
goed georganiseerd.
In de grote vorm heeft het inderdaad wel
wat van Schuberts liedcycli – mede door
de herkenbare rol van de piano – maar het
is geen neoromantiek. De uitgebeende,
verwijd tonale zetting van de reflecterende
teksten is ook enigszins verwant aan de
muziektheaterstukken van Louis Andriessen,
die een ferm antiromanticus was, waarin
reflectie eveneens boven het drama gaat. De
Graaff noemt Parallax een kofferbakdrama,
waarmee hij bedoelt dat het stuk eenvoudig
gestalte krijgt met een paar zetstukken, een
kostuum en een flipoverbord die als voor een
kofferbakverkoop zijn meegenomen.
Tekst toelichting: Roeland Hazendonk
7

Libretto
Jan-Peter de Graaff
Parallax
A conspiracy cycle in 14 songs
Libretto: Yuri Robbers en Eleanor Barlow
1. Science Is Ruled by Rules and Measurements – Y. Robbers
Who Rules?
The Rule, as a Rule.
How much does it Rule?
It Rules all men, all creatures, all worlds
How does the Rule begin and end?
There is no beginning, no ending
Then what does the Rule Measure?
It Measures all things, and all things are Measures to be taken
How shall I take Measure?
Let one hand be upon the infinite, and one foot upon the finite:
then define by putting your Measures in balance
And how shall I weigh the balance?
When both scales are equal you are true
And when they do not balance?
Both are in error
8

Libretto
2. Statement – Y. Robbers
Even scientists have admitted all along
That there’s the occasional conclusion
Based on a sad case of self-delusion
And scientific theories can be wrong
Among the scientists I do not belong
I distrust equipment and use my senses
I do not copy theories but make inferences
About earth’s shape – my conviction is strong
And that is why I so fiercely long
Though I did not go to university
To disprove the “round earth” perversity
And show the world what’s right and what’s wrong
3. Don’t worry – Y. Robbers
Oh, I am not a fundamentalist
I do not pray and do not preach
I accept that I may have missed
And only what I’ll find I’ll teach
4. Right Over Your Head – E. Barlow
“Flat earthers all around the globe”
Yes, that’s right. Have a laugh.
“Just lost down the rabbit hole, too far to save”
Crazy, Ridiculous, Stupid, no? No!
Infinite interpretations – Let us test what we believe.
“What a crazy notion”
The only rule about flat club. “don’t talk about flat club”
Friends, neighbours, and colleagues… sat quietly in the corner.
“Astronauts are actors you say!”
One big conspiracy.
One backwards step for man….
9

Libretto
5. Stunted Earth Proved – E. Barlow
Climate, Composition, Weather. Stunts of the earth.
Strategy, tactics, and manoeuvres.
You see that mountain crown? Walk away and watch it disappear.
Gone – it is gone? Do your eyes tell deceits?
See where that Polaris dips.
See the bend of the horizon.
You crossed that boundary. Blocked by the curve of the earth they say.
Layers of bending light, minimalistic and definite.
Latitudes and longitudes. Go south, what constellations to admire.
Go North into darkness. A phenomena…
6. Covert Unification - E. Barlow
Where are my ‘Flat earthers’ and ‘Hot Potatoes’?
‘The Secret Show’ United.
We know the sky is not the limit.
One subjective experience. Google trends cannot be argued.
Prolific – riveting – gospel.
Pasadena billboards - “Join THE Flat Earth Army” today…
A gyroscope, one bismuth chamber from the truth.
One dome to shield the energies.
Planetarium, firmament, or vivarium. A refraction of light as a mirage.
Motion of the earth or motion of the sky?
You prove that rotation. You prove that drift.
Grasp our dogma.
Anti-intellectualism is not the argument here.
Educate yourself to distrust authority.
Believe in your theories.
Stay open-minded to ours.
10

Libretto
Experts DON’T know everything.
And the Dunning Kruger Effect cannot take over.
Institutional disconfirmation to divert agendas.
Globe busters against NASA and the CIA
7. Simple and Undemanding – E. Barlow
Emphatically, Categorically, Unequivocally Parallel
Smooth in place. Level and uniform in face.
Lifeless and insipid - A fixed invariable set at Complete, Emphatic, and Absolute.
Appreciate the certainty.
8. Flatness – Y. Robbers
Flatness is the nature of Nature
Except of course for mountains and vales.
They may not be flat, but are on and in that which is flat
I live in a flat
No, you live on the Flat.
Flat as a pancake – flat as a penny
All that is flat is all that is good
And all that is good is flat
For the law of nature is that flatter is better
You flatter me
No, I flatten you.
Flat is good.
Flatter is better
But flattest is best
You’ll come around
Isn’t it round?
No! It is most definitely not round
It is flat – absolutely flat – flatter than flat
11

Libretto
Such flatulence…
You may gasp in dismay
You may even walk away
But walk far enough
And you’ll walk off
You’ll see, at the end of the sea.
I see…
See Flat.
9. The other side – Y. Robbers
People ask me questions…
They ask all sorts of things, like
What’s on earth’s other side?
Nothing. If anything were there it would fall
Think of a coin: a coin has two sides…
So does the earth, but on one side is all
and on the other there is nothing at all
For if there were anything at all
It would of course fall
Fall…
Fall…
Fall down and down into the universe
So there is nothing at all on the obverse
A coin has an edge…
And earth has an edge
If you fall off, you’ll fledge
So what I allege
What I deeply pledge
Is this:
12

Libretto
Don’t go over the edge
Don’t fall of the ledge
Or you’ll most certainly fledge
And even if I dredge
You’ll be lost
Your life it will cost
Whether you jump or are tossed
10. Up and down – Y.Robbers
Upwards and onwards
Higher and higher till we get lower
Downwards and onwards
Up to the depths
And down from below
Flying higher and higher
To our landing site
Higher until we lower
Up becomes down
Up is down and high is low
I get a high from flying high
And a frown from going down
Until up becomes down
At the height of my flight
My high becomes higher
I fly ever so high
I fly with a glow
My high is my low
Low glow is hollow
I spy up high: down below
13

Libretto
11. In the Middle of the Universe – Y.Robbers
It must be so
It cannot possibly
be otherwise:
If there is God
He... She Who?
She...? Or he? Where?
He...? You? Why!
Me? They? Oh My!
It...? It? I see!
They...? We? Oh No!
Must be in the
Centre of Things
The Centre of the Universe
Right there, where the Sun is
Choir:
Hail to the Sun God!
He sure is a fun God!
Ra! Ra! Ra!
But otherwise
If it is impossible
It must be so
There is still a world
Flat Round Hollow?
Round? Hollow? Flat?
Flaw? Flaw? Flaw?
Flat! Round! Hollow!
Hollow words? Apartment? Bound to what?
It must be the
Centre of Things
The Centre of the flat disk
Flat earth under the Sun disk
14

Libretto
Choir:
Hail to the Sun God!
He sure is a fun God!
Ra! Ra! Ra!
It must be so
It is impossibly
Not otherwise:
Flat Flat Flat
Earth Sun All
Disc Disc Is
Flat as Flat as Flat as
A Pancake A Penny The Earth disc
It must be the
Flattest of Things
And Flying from the flat disk
Proves the flatness beyond doubt
Choir:
Hail to the Sun God!
He sure is a fun God!
Ra! Ra! Ra!
15

Libretto
12. Defying disbelief – Y. Robbers
Daringly disbelieving the dangerous dogmatics
That science imposes on the mumbling mass
I watch them as their meagre lives ploddingly pass
Just like my rocket radio with its sizzling statics
At six o clock my footprints will kiss the air
The exhaust fumes of my engine are so warm
The glowing gases gather to a storm
Power and propulsion pushing everywhere
Some say sanity would be to stop and desist
To stop the launch and leave the rocket
Return to the safeness of my anonymity
But – as ever – I strive after sublimity
So I thrust the launch key into its socket
And thus make my name and fame persist
Greater glory lies beyond death
Not the mortal coil
But the immortal soul
Will endure with eternity
13. Launch – Y. Robbers
Lingering lunacy?
Launching lovingly
Lasting luxury
Lifting loftily
16

Libretto
14. Endeavor – E. Barlow
It’s ok now. Message Received.
That message you learn with silence.
Fall in between the lines.
Those heartless lines, where you poured your soul and begged for more.
One man’s teatime cabaret…
My dedication - My persistence - My drive.
Emotions replaced with replicate reactions.
EMPTY. VACANT. BARREN. REACTIONS.
Never mind…. Ignore that I say.
Ignore them I demand.
Whose opinion really counts. The guy with a corner desk and a grievance with a woman far
away from here? Petty little complications.
Stay hungry. Consume that teatime sneer whilst plotting in the beauty of the truth.
That tenacious, diligent, beautiful truth that devoured my stirring days and fear-fuelled
nights.
Focus on a core… what core?
Perfectionism, despite you all.
17

Biografieën
Componisten
Igor Stravinsky
Russische volksmuziek
nieuwe wegen in. Na de
jaren twintig werd zijn werk
soberder met onder andere
de opera Oedipus Rex en
de Symphony of Psalms en
na de jaren vijftig hield hij
zich onder andere met de
Requiem Canticles bezig met
twaalftoonstechnieken. De
Russische volksmuziek en
de ritmische energie blijven
de constante factoren in zijn
werk.
Mauricio Kagel
Igor Stravinsky (1882 - 1971)
wordt beschouwd als een
van de meest invloedrijke
componisten van de
twintigste eeuw. Hij werd
in Rusland opgeleid door
Nicolaj Rimsky-Korsakov
en zijn eerste werken
klinken in de geest van zijn
leermeester.
Met revolutionaire partituren
voor Les Ballets Russes
zoals Petroesjka en Sacre du
Printemps sloeg Stravinsky
onder invloed van de
18
De Argentijnse componist
Mauricio Kagel (1931-2008)
is een kind van Joods-
Russische emigranten. Hij
was al jong geïnteresseerd
in muziek en kreeg vanaf
zijn zevende jaar pianoles
van Liszt-leerling Vincenzo
Scaramuzza.
Kagel bekwaamde zich
ook op cello en klarinet
en ontwikkelde zich tot
koordirigent. Zo was hij
enkele jaren koorrepetitor
aan het Teatro Colón. Als
componist is Kagel altijd
autodidact geweest. In 1957
emigreerde hij naar Duitsland

Biografieën
waar hij een van de meest
kleurrijke componisten van
de westerse avant-garde
werd. Hij schreef werken in
vele stijlen en vormen en
hij creëerde verschillende
nieuwe instrumenten.
Bram van Camp
foto: Filip Claessens
Bram Van Camp (1980)
studeerde af in viool,
kamermuziek, compositie,
muziekanalyse, contrapunt
en fuga aan het Koninklijk
Conservatorium van
Antwerpen (2003). Ook
volgde hij de compositieklassen
van Wim Henderickx
(1998-2005) en Theo
Loevendie (2003-2005) aan
het Conservatorium van
Amsterdam.
Van Camps oeuvre bevat
zowel solo- als kamermuziek,
ensemblewerken,
orkestmuziek, een vioolen
pianoconcerto en twee
liedcycli. Zijn werken werden
meermaals bekroond. Music
for 3 instruments werd
geselecteerd voor de ISCM
World Music Days 2018 in
Beijing. In 2020 kreeg hij de
KLARA ‘Componist van het
Jaar 2019’ en de Prijs Sabam
for Culture Componist van
het Jaar 2019. Zijn portret-cd
die werd opgenomen door
Het Collectief in 2013 kreeg
lovende recensies in binnenen
buitenland, waaronder
vijf sterren in Diapason en
The Gramophone. Bram
Van Camp is gastprofessor
compositie aan het Koninklijk
Conservatorium van
Antwerpen en docent aan
de Academie van Merksem
(Antwerpen). Daarnaast is
hij initiatiefnemer van The
Times, het forum voor jonge
componisten verbonden
aan het Hermes Ensemble,
waar hij jaarlijks fungeert als
coach.
19

Biografieën
Jan-Peter de Graaff
voor het meest originele
eindexamen. In 2018 ontving
hij de Rostrum-prijs voor
componisten onder de dertig
voor het orkestwerk Le café
de nuit (in opdracht van
de NTR Zaterdagmatinee).
Sindsdien is hij een
veelgevraagd componist
in binnen- en buitenland
en schrijft hij voor zeer
uiteenlopende bezettingen.
Naast zijn activiteiten als
componist is De Graaff ook
nog werkzaam als dirigent,
arrangeur en (zelfstandig)
docent compositie.
Uitvoerenden
Katrien Baerts
Sopraan
Jan-Peter de Graaff,
opgegroeid op Terschelling,
componeert al sinds zijn
vijftiende. Hij studeerde
hoofdvak compositie
aan het Koninklijk
Conservatorium Den Haag
(2010 - 2016, bij Guus
Janssen, Calliope Tsoupaki
en Diderik Wagenaar) en
het Royal College of Music
in Londen (2015, bij Kenneth
Hesketh).
De Graaff studeerde af
met de opera All Rise! in
2016, bekroond met de
prijs van het Nicolaï fonds
20
foto: Claudia Hansen
De Belgische sopraan
Katrien Baerts staat
bekend om haar krachtige
en sensuele stem en haar
diepgaande en oprechte
interpretatie.
Bij De Nationale Opera
maakte Katrien haar
debuut in een nieuwe
productie van Lulu. In Tokyo
debuteerde ze met House
of the Sleeping Beauties

Biografieën
van Kris Defoort. Katrien
vertolkte verschillende
wereldpremières waaronder
Clara in Loevendies opera
The Rise of Spinoza en de
titelrol in Robert Zuidams
Suster Bertken, samen
met Asko|Schönberg.
In 2020 voerde ze met
Asko|Schönberg o.l.v. Bas
Wiegers Lonely Child van
Claude Vivier uit in de NTR
ZaterdagMatinee. Katriens
concertrepertoire reikt van
muziek van Bach, Mozart en
Brahms tot Vivier en Ligeti,
onder meer uitgevoerd
met het Koninklijk
Concertgebouw Orkest, het
Radio Filharmonisch Orkest,
het WDR Sinfonieorchester,
het BBC Philharmonic
Orchestra en het Chamber
Orchestra of Europe. Ze
werkte met dirigenten als
Richard Egarr, Vladimir
Jurowski, Oliver Knussen,
Reinbert de Leeuw en Emilio
Pomárico. Haar debuut in het
Barbican Center in London
evenals haar Berg-Zemlinsky
album met Het Collectief
werden erg enthousiast
ontvangen door de pers.
Kenza Koutchoukali
Regisseur
foto: Mark Brants
Kenza Koutchoukali
(1988) studeerde aan
de Hogeschool voor de
Kunsten Utrecht toen zij
opdracht kreeg van de
educatieafdeling van De
Nationale Opera (DNO) om
een bewerking te maken
met en voor jongeren van
Brittens Billy Budd.
Bij DNO kreeg ze een
gedegen basis in community
art en dramaturgie en
begon ze in 2015 als
regisseur. Ze regisseerde
Mozarts Figaro voor het
Café Theater Festival en na
haar eerste hedendaagse
opera All Rise! van Jan-
Peter de Graaff volgde
zij bij DNO een tweejarig
talenttraject in Amsterdam
en Parijs. Vlak daarna werd
Kenza regisseur bij KASKO
(voorheen Kameroperahuis),
een ontwikkelplek voor
muziektheater gevestigd in
Zwolle. Onlangs regisseerde
ze de online operaserie
Bonsai Garden van Opera
Zuid. Dit seizoen maakt ze
haar regiedebuut bij De
Nationale Opera met de
familievoorstelling Goud!,
werkt ze onder andere met
dansgezelschap MANIICO en
is ze master’s apprentice van
Barrie Kosky bij de Komische
Oper in Berlijn.
21

Biografieën
Het Collectief
Het Collectief is een
kamermuziekensemble
dat in 1998 in Brussel werd
opgericht. Door consequent
met een vaste kern van
vijf muzikanten te werken
bouwde de groep een
intrigerende eigen sound
op, gekenmerkt door een
heterogene mix van blazers,
strijkers en piano.
Cyprus, Litouwen, Letland,
Oekraïne, Polen en in Zuid-
Amerika (Peru en Brazilië) en
in Azië (Hong Kong).
Toon Fret fluit
Julien Hervé klarinet
Tomonori Takeda klarinet
Wibert Aerts viool
Vincent Hepp altviool
Martijn Vink cello
Thomas Dieltjens piano
In zijn repertoire keert
Het Collectief terug
naar de roots van het
modernisme: de Tweede
Weense School. Vanuit
deze solide basis worden
zowel de grote twintigsteeeuwse
composities
als de allernieuwste
experimentele stromingen
verkend. Daarenboven
maakt de groep furore met
spraakmakende cross-overs
tussen het hedendaagse en
het traditionele repertoire
en met adaptaties van
historische muziek. Naast
de vele concerten in België
is Het Collectief ook
internationaal aanwezig in
Nederland, Frankrijk, het
Verenigd Koninkrijk, Spanje,
Duitsland, Oostenrijk, Malta,
22

Biografieën
foto: Emanuel Maes
23

Verwacht
Bosch Requiem 2021
Hawar Tawfiq
philharmonie zuidnederland
+ Thomas Oliemans
Tijdens het coronatijdperk wordt iedereen nog eens met
de wispelturige werkelijkheid geconfronteerd en met
de eeuwige cyclus van leven en dood. Meer dan ooit is
er behoefte aan een verzoenend, troostend antwoord.
Gloedvolle muziek die hoop biedt en verbindt, zoals
het nieuwe Bosch Requiem van Hawar Tawfiq. Met zijn
Requiem des Fleurs et des Nuages voor bariton en
symfonieorkest schildert Tawfiq een intieme lofzang aan
het leven. Niet de angst voor de dood moet regeren, maar
een wereld vol weelderige natuur en wolkenpartijen.
In de Koerdische en Nederlandse poëzie vond Tawfiq volop
troostende woorden voor zijn requiem. Dichtregels van
Bachtyar Ali, Hans Andreus en Anton van Wilderode waarin
wijze, universele woorden over leven en dood aaneen worden
geregen. Die spirituele diepte is sterk aanwezig in Hawar
Tawfiqs mystieke muziek waarin hij bruggen slaat tussen de
Koerdische traditie en de westerse avant-garde.
Donderdag
avondserie
Do 4 nov 2021
Grote Zaal
20.15 uur
Hawar Taefiq
Programma: Anthony Fiumara See the Sky About the Rain
Kaija Saariaho Terra Memoria / Samen, een film van Frank
van Osch / Hawar Tawfiq Requiem des Fleurs et des Nuages
(wereldpremière)*
*Compositieopdracht Muziekgebouw aan ’t IJ met steun van
Ammodo en November Music
Tip: bezoek ook de openbare repetitie op 4 november om 16.30 uur.
24

Verwacht
Odysseus van Calliope
Tsoupaki
Asko|Schönberg
Donderdag
avondserie
Serie
Asko|Schönberg
Do 11 nov 2021
Grote Zaal
20.15 uur
Een stormachtige reis vol virtuositeit en dramatiek
tekent het nieuwe werk Odysseus van Calliope Tsoupaki
(Componist des Vaderlands 2018 - 2020) en Awoiska van
der Molen (beeldend kunstenaar/fotografe). Wat gebeurt
er als we de controle verliezen, als een handeling leidt
tot onomkeerbare gevolgen? Het moment waarop tijdens
Odysseus’ reis de tegenwinden uit een zak ontsnappen
en zich vervolgens ontwikkelen tot een oncontroleerbare
storm, zoals de mythe beschrijft, vormt de inspiratie voor
dit muzikaal drama.
Odysseus is een dialoog tussen beweging en beeld, waarmee
Tsoupaki en Van der Molen ons confronteren met de
consequenties van ons menselijk handelen, in het hier en
nu. Projectie van fotografische beelden, gemaakt op Griekse
grond, versterken de muzikale emoties. Tsoupaki gebruikt de
virtuositeit en muzikaliteit van de musici van Asko|Schönberg
om de beweging en spanning van dit epos te verklanken
en een muzikale dramatiek mee te geven. Het nergens stil
kunnen staan – de voortdurende tegenwind – zorgt voor een
dynamische muzikale vorm met constante verandering.
Calliope Tsoupaki
foto: Michiel van Nieuwkerk
Programma: Calliope Tsoupaki Odysseus (opdracht
Asko|Schönberg)
25

Verwacht
Oktober
vr 29 okt / 20.15 uur
Gouden monden
Lets Radiokoor
za 30 okt / 20.15 uur
Allerzielen
Nederlandse Bachvereniging
Kijk Muziek!
Flamenco Biënnale
Okt + nov / Part 1
zo 31 okt
13.30 uur
TAKATÁ TAKATÁ (5+)
Alles is ritme en ritme is
alles
13.30 + 15.30 uur / Kleine
Zaal
Flamenco Fluisterstad (2+)
Een muzikaal
flamencosprookje
November
wo 3 nov / 20.15 uur
alBahr – Mare Nostrum
Cappella Amsterdam –
Cappella LAB
do 4 nov / 20.15 uur
Bosch Requiem 2021 van
Hawar Tawfiq
philharmonie zuidnederland
+ Thomas Oliemans
vr 5 nov / 20.15 uur
Rossini’s Petite messe
solennelle
Coro Ghislieri
vr 5 nov / 21.00 uur / Bimhuis
Jaimie Branch
Fly or Die II: Bird Dogs of
Paradise
zo 7 nov / 12.00 uur /
Entreehal
Muziekgebouw Park
Picknick
zo 7 nov / 20.15 uur
The Freedom Songs
Jacob ter Veldhuis
zo 7 nov / 20.30 uur / Bimhuis
Cécile McLorin Salvant
Quintet
Flamenco Biënnale
Okt + nov / Part 2
wo 10 nov
20.15 uur
La Consagración de la
Primavera
Israel Galván + Daria van den
Bercken + Gerard Bouwhuis
do 11 nov / 20.15 uur
Odysseus van Calliope
Tsoupaki
Asko|Schönberg
vr 12 nov / 20.15 uur
Sneak Preview
Cello Biënnale Amsterdam
SoundLAB Workshop
Maak je eigen muziek met de
wonderlijkste instrumenten.
Voor kinderen (7+) met
volwassenen. Elke zondag,
13.00 uur in de Atriumzaal.
Kaartjes via muziekgebouw.nl.
WannaSwing
Op de kade voor het
Muziekgebouw staat de
interactieve muziekinstallatie
WannaSwing van theatermaakster
Caecilia Thunissen
en scenograaf Jan Boiten. Acht
schommels sturen composities
aan van hedendaagse
componisten als Joey Roukens,
Mayke Nas en Rob Zuidam.
Zie voor meer informatie
muziekgebouw.nl/wannaswing
Huil van de Wolff
Elke 22e van de maand klinkt om
20.00 uur het geluidsmonument
Huil van de Wolff van Martijn
Padding ter herinnering aan
oprichter van het Muziekgebouw
Jan Wolff (1941 - 2012).
Zie voor meer informatie
muziekgebouw. nl/huilvandewolff
26

Foto: Erik van Gurp
4’33 grand café
Kom voor of na het concert eten
in 4’33 Grand café. Reserveren:
020 788 2090 of 433grandcafe.nl.
Bij de prijs inbegrepen
Reserveringskosten zijn bij de
kaartprijs inbegrepen.
Ook een drankje, tenzij anders
vermeld op uw concertkaartje.
Het drankje serveren wij in de
pauze óf na afloop van het concert.
Rondom het concert
- Na aanvang van het concert heeft
u geen toegang meer tot de zaal.
- Zet uw mobiele telefoon uit voor
aanvang van het concert.
- Het maken van beeld- of
geluidsopnamen in de zaal alleen
met schriftelijke toestemming.
- Algemene Bezoekersvoorwaarden
zijn na te lezen op muziekgebouw.nl
Steun het Muziekgebouw
Inkomsten uit kaartverkoop dekken
ten dele onze kosten. Word vriend
of doneer: met uw extra steun
kunnen we concerten op het
hoogste niveau blijven organiseren.
Meer informatie:
muziekgebouw.nl/steunons
Op de hoogte blijven?
Blijf op de hoogte van nieuw
geboekte concerten of ander
nieuws. Volg ons via onze
e-nieuwsbrief (aanmelden op
muziekgebouw.nl), Facebook,
Twitter of Instagram.
Dank!
Wij kunnen niet zonder de steun van
onze vaste subsidiënten en Vrienden
van het Muziekgebouw. Wij zijn hen
daarvoor zeer erkentelijk.
Druk binnenwerk
druk & printservice
27