Fûgelwacht Akkrum 2022

FÛGELWACHT
AKKRUM
2022
Bond Friese VogelWachten

Bestjoer Fûgelwacht Akkrum
Foarsitter
Sekretaris
Ponghâlder
Neisoarch
Jeugd
Jan Peenstra
Burdinewei 4
8494 NH Nes
06 - 247 731 95
Wim van Gorkum
G.S. Ruiterstrjitte 10
8491 GH Akkrum
06 - 524 516 94
wvangorkum@hetnet.nl
Karst Breeuwsma
Van Sminiawei 1
8495 MT Aldeboarn
06 - 152 388 11
Tjerk de Vries
It Swee 23
8494 PB Nes
0566 - 650306
Pier Dijkstra 0566 - 651565
Jan ten Dam
Tjeerd Reitsma
Hendrik Warringa
Fugelwacht Akkrum
www.facebook.com/Fugelwacht-Akkrum
Nijsgjirrich nei wat de fûgelwacht by
it ein hat? Kom op freed 18 maart 2022 nei
de ledegearkomste (sjoch side 27)
In dit boekje, dat we huis aan huis
bezorgen, kunt u zien en lezen waar
de vogelwacht Akkrum voor staat;
kort door de bocht:
1. Bescherming van onze weidevogels
2. Jeugd betrekken bij de natuur
3. Nestgelegenheid bieden aan zangvogels
Fan de foarsitter
It ôfrûne jier wie dan dochs it jier wer
wy as greidefûgel leafhawwers
allegearre op hoopje.
Foar it earst sûnt jierren wer ris in jier wêr
genôch greidefûgel piken grut wurden
binne om de efterútgong te stopjen! Yn it
ferslach fan Tjerk en yn tal oare siden yn dit
boekje kinne jimme der mear oer lêze. De
‘Hollânske simmer’ is blykber goed foar ús
greidfugels. It kâlde en wiete waar hat der
foar soarge dat de maitiid wat langer duorre
hat. Wer hat bliken dien, dat wetter fan hiel
grut belang is foar dizze fûgels. Se kinne
mear iten fine en de groei fan it gêrs wie
fertrage, sadat der ek letter meand wurden
is as oars. It fuort fangen fan de stienmurd
en it koart hâlden fan de foks ha ek wer in
bydrage levere oan it goede resultaat fan it
ôfrûne jier jier.
Ik ha ek wer mear wetterpompen yn it fjild
sjoen, mear dobben mei wetter deryn en
faak ek letter meane fan it lân der omhinne.
Mei stipe fan de oerheid is dit der allegearre
kaam. Boeren en neisoargers mei in grutte
leafde foar de natuer yn it fjild kinne sa al
krekt it ferskil meitsje om troch harren ynset
wer wat mear aaien ta flean flugge piken
te krijen. Wat de fûgels oan belanget, noch
sa’n jier!
Ik hoopje fan herte dat wy nei trije jier no
wer ús ledegearkomste hâlde kinne. De
Corona pandemie liket op syn retoer. De
Spaanse griep wie nei trije slimme jierren
ek sa mar wer fuort. Sil it mei Corona ek sa
gean? Myn gefoel seit fan wol. De útnûging
foar de ledegearkomste en de wurklist stean
fierderop yn dit boekje.
De koeke aksje fan de fûgelwacht dy yn
jannewaris plakfine soe, is op it lêste momint
toch mar net troch gien. Jammer, mar it kin
net sei it bestjoer fan de BFVW. It is noch
efkes ôfwachtsje mar it soe wol moai wêze
as we wer mei de skoalbern fan groep 5
it lân wer yn kinne om dizze bern dat ek
belibje te litten hoe moai de maitiid yn it fjild
is. Mei dizze bern by de nêsten del en de
ferskate fûgelsoarten hearre en sjen litte.
Ek tige nijsgjirrich om te sjen is de
greide fûgel film dy makke is yn de
Soarremoarster polder. Dit gebiet leit
krek bûten Nes, de wettertoer foarby en
dan leit de polder foar jo.
It hoe en werom fan dizze film en ek de
link nei dizze film fine jo op side 10 en 11.
De maitiid komt der oan! De maitiid is elts
jier wer in pracht. In protte wat ferstoppe is
yn de winter komt yn de maitiid wer foar it
ljocht. We kinne aanst wer genietsje fan de
fûgels die al sjonge as wy wekker wurde.
Litte we hoopje op wer sa n goed greidefûgel
jier. It sil wer oars weaze as alle jierren
die we hân ha, mar we ha al wer sjoen dat it
noch mooglik is om in goed greidefûgel jier
te hawwen. Foardat der wer mear skriezen
komme dan de no binne, mat der noch
hiel wat gebeure. We sille harren sa goed
mooglik plak jaan en helpe wer we kinne.
We kinne de natuer yn us lân net gewurde
litte, we moatte ek bystjoere en keuzes
doare te meitsjen. Mar de kunde is der
yntusken wol en it ferstân begjint te kommen.
Mei inoar gean we der wer foar. En foar
elts, genietsje derfan.
Jan Peenstra
Foto: Hans Hut, grutto’s
Bent u nog geen lid van de plaatselijke
vogelwacht, meldt u aan bij onze
secretaris. Voor slechts € 6,- per jaar steunt
u onze activiteiten!
Foto omslag: Tjerk de Vries, jonge ljip
FûgelwachtAkkrum | 3

Verslag nazorg 2021
Het is vandaag eerste kerstdag, een zonovergoten dag.
Na een prachtig loopje op It Eilân bij Goëngahuizen is het weer
de hoogste tijd om de resultaten van de nazorg op papier te zetten.
Eerste kievitsei Fryslân
Half februari werd het toch nog een beetje
winter, wat hadden we dit even nodig.
Massaal trokken we erop uit om een paar
streekjes op het ijs te zetten, al was het ijs op
de meeste plekken niet al te best. De ‘kop’
moest even leeg, na bijna een jaar thuiswerken
en de ene na de ander lockdown.
De boeren konden in deze periode mooi de
‘rûge’ dong over het land rijden. De kieviten
kwamen terug in een gespreid bedje. Het 1 e
kievietsei werd al op 6 maart gevonden aan
de Spriens bij Raard (Noardeast-Fryslân)
door de 39-jarige Simon Spriensma uit
Dokkum. Opvallend was dit jaar dat alle
eerste eieren in het Noorden van Friesland
en op de eilanden werden gevonden.
Eerste kievitsei Akkrum
Een dikke week later, op maandag
15 maart, werd het 1 e kievitsei (foto 1) van
Akkrum gevonden door Jorn Akkerman. Jorn
vond het eitje op Soarremoarre in de landerijen
van de familie De Goede. Jorn: “Ik hie
it ljipke al een pear dagen op it eag. Juster
wurde se tredde by it nêst. Fannemoarn betiid
mar efkes sjoen, se kaam der ôf en dêr
lei der”. Daarmee werd de naam van Jorn in
de beker gegraveerd. Het lijkt er misschien
op dat Jorn de enige is die naar het eerste ei
zoekt. Hij staat inmiddels drie keer vermeld
op de beker en Ewoud één keer. De zondag
ervoor waren echter Jan Heida, Wim van
Gorkum en ik ook fanatiek bezig met het
vinden van het 1 e ei. Jorn krijgt het zeker niet
kado! Op het einde van de middaq nog een
praatje met Wim gemaakt, de ljipkes zaten
tegen de leg aan, was de conclusie, maar
Jorn mag het eerste ei vinden. De volgende
ochtend om 7.06 was het al zover.
Na het vinden van de eerste eieren begint
het markeren en beschermen van de nesten.
In overleg met de boer wordt bepaald welke
percelen het meeste prioriteit hebben. Percelen
met een uitgestelde maaidatum komen
als laatste aan de beurt. Voorgaande jaren
was er sprake van enorme droogte. Vorig
jaar heeft de vogelwacht een pomp op
zonnepanelen aangeschaft. Dit jaar kwam
er een tweede pomp bij, gesponsord door
Van der Meer Consulting. Ook door boeren
werd de pomp flink ingezet. Dit voorjaar
was echter niet droog, maar nat en koud.
De grasgroei kwam daardoor traag op
gang en in de maaimaand mei was het
erg nat. Half mei viel er op plekken meer
dan 40 millimeter regen. De greppels
konden dit zo snel niet verwerken. Vooral
nesten van de tureluur zijn hierdoor verloren
gegaan (foto 2). De boeren moesten door
het natte weer in mei wachten met maaien tot
begin juni. Het voordeel hiervan was wel dat
de weidevogels in alle rust konden broeden.
De kuikens hadden het voordeel dat bij
kouder weer de insecten beter te vangen
zijn. De percelen met een uitgestelde
maaidatum (juniland) zaten op het moment
dat er gemaaid mocht worden nog vol
kuikens. Gelukkig kon op veel plaatsen hier
nog een aantal weken aan toegevoegd
worden, zodat de kuikens in alle rust konden
uitvliegen. Dit jaar was een uitstekend jaar
voor de weidevogels. De predatie bleef
beperkt en tot ver in juni waren er
nog veel kuikens te
bewonderen.
Tjerk de Vries
Foto 1
Eerste kievitsei van vinder Jorn Akkerman.
Foto 2
Nest met eieren onder water.
Nesten vlnr boven: leeuwerik (ljurk), graspieper (piipljurk), zomertaling (simmertsjilling),
onder: scholekster (trijke strânljip), jonge haasjes (hazzen), watersnip (waarlamke).
4 | FûgelwachtAkkrum FûgelwachtAkkrum | 5

Janneke de Vries
Heechein 48, Akkrum
06-43132798
Alarmtelling weidevogels
Onderstaand de resultaten van de laatste drie jaar:
Geluk, leren en ontwikkelen
begint met communicatie!
Resultaten 2019
Open op woensdag, donderdag, vrijdag & zaterdag
www.logopedieakkrum.nl
Akkrum
Open op woensdag,
donderdag, vrijdag
& zaterdag
www.huboakkrum.nl
0566 651328 / 06 55363926
Resultaten 2020
Jong geleerd
is oud gedaan
Leer uw kind stap voor
stap met geld omgaan
Open nu
het JongWijs
pakket
Resultaten 2021
Van Campen Dijkstra & Eelsingh v.o.f.
Parkstraat 7
9001 AS GROU
T (0566) 65 10 20
E info@vancampendijkstra.nl
I www.vancampendijkstra.nl
6 | FûgelwachtAkkrum FûgelwachtAkkrum | 7

Vervolg de resultaten van de laatste drie jaar:
HIEMSTRA
SILO-EN VIJZELMONTAGE
Het adres voor:
• nieuwe en gebruikte
kunstmest- en veevoersilo’s
•reparatie van uw silo en vijzel
• montage van vijzels
•silo verplaatsen
De Kromme Sane 1 8491 PE Akkrum
Tel 0566 - 65 12 30
Mob 06 - 22 45 46 74
Email grietzen.hiemstra@hetnet.nl
Veehandel de Beer v.o.f.
Handel en bemiddeling van o.a.
* nuka's
* slachtvee
* fosfaatrechten
* toeslagrechten
* gebruiksvee * complete veestapels
* schapen * landbouwgrond
West 3
Mob.nr. 06-­‐55 80 65 14
Tel.nr. 0511-­‐ 54 19 11
9285 WB BUITENPOST
Email: veehandeldebeer@gmail.com
De kievit (12%), grutto (28%), tureluur
(104%) en scholekster (18%) lieten dit jaar
een stijging zien van het aantal broedparen
t.o.v. vorig jaar. De tureluur is verdubbeld!
Een verklaring zou kunnen zijn dat door de
trage grasgroei de eieren dit jaar veel beter
te vinden waren. Bij de alarmtelling is mooi
te zien dat veel kuikens groot zijn geworden
(foto 3). Hier gaat het tenslotte om.
Dit jaar viel alles dus mooi op zijn plaats
voor de weidevogels. De boer kon gelukkig
in juni ook nog mooi ruwvoer winnen (goed
voor de pens).
De weersomstandigheden heb je niet in de
hand, maar uiteindelijk moet je naar een
situatie toe dat de resultaten niet afhankelijk
zijn van toevalligheden. De boeren hebben
dit jaar weer prima werk geleverd. Op veel
plekken werd het de weidevogel naar de
zin gemaakt en werd meegedacht om de
kuikens te beschermen. Het ideaal is een
goede weidevolgelpopulatie met kruidenrijk
grasland (foto 4), behoud van het veen en
een goed inkomen voor de boer.
Iedereen bedankt die zich dit seizoen heeft
ingezet voor de weidevogels, zowel in het
veld als achter het bureau. Dank aan de
boeren, loonwerkers en nazorgers. In 2022
gaan we er weer voor.
Tjerk de Vries,
Nazorgcoördinator
Voor een
deskundige
oogmeting
en een
passend
advies
Leechein 2a 8491 CL Akkrum
Tel 0566 651912
www.vanslootenopticiens.nl
Akkrum - Joure - Dokkum
Foto 3
Kievitsnest met kuiken.
Foto 4
Kruidenrijk grasland.
8 | FûgelwachtAkkrum FûgelwachtAkkrum | 9

Weidevogelfilm door Hans Hut
Na 4 jaar filmen door Hans Hut is de weidevogelfilm er dan eindelijk.
De aanleiding voor een film over de
boerennatuur was dat we 5 jaar geleden
werden geconfronteerd met de predatie van
de steenmarter die nagenoeg alle nesten
plunderden. We kennen allemaal wel de
negatieve emotie die dat in ons los maakt.
Ik kende Hans al veel langer en belde hem
op om een film te maken van de prachtige
weidevogelnatuur, die er binnenkort wel niet
meer zou zijn.
Al snel kwam het besef me niet door negatieve
emoties te laten leiden maar om een film
te maken die zou kunnen bijdragen aan het
behoudt van de weidevogelnatuur. Daarom
hebben we er voor gekozen om naast de
prachtige natuurbeelden ook wat dieper in
te gaan in wat nodig is voor het behoudt
van de weidevogels. Er moet namelijk aan
in ieder geval drie voorwaarden worden
voldaan. Voedsel, vocht en veiligheid voor
de vogels, en we kunnen alleen aan deze
voorwaarden voldoen als we echte liefde
voor de (weidevogel) natuur hebben. Deze
drie voorwaarden lopen als een rode draad
door de film. Ik ben dan ook dankbaar
voor de diepere inzichten die Anne Jansma,
Jeroen Onrust, René Jochems en Astrid Kant
voor de camera wilden geven. Verder zijn
we dank verschuldigd aan Provinsje Fryslân
en de stichting Greidefûgelgebiet
Soarremoarre die het mede mogelijk hebben
gemaakt deze film te maken. En speciale
dank aan de onvermoeibare inzet van de
filmer Hans Hut.
Geert Peenstra
U kunt de film bekijken op:
www.weidevogelfilm.nl
Luchtfoto: Hans Hut, Soarremoarre polder plasdrassen
10 | FûgelwachtAkkrum FûgelwachtAkkrum | 11

Over de snavel van de Grutto
Tijdens mijn filmopnames in de polder heb ik ze vaak dichtbij kunnen zien.
Een van de meest opvallende kenmerken van de grutto is zijn mooie lange
snavel, vind ik zelf. Ik ben dan ook telkens weer gefascineerd als ik de vogel
goed kan bekijken. Het voedsel van de grutto bestaat voornamelijk uit
wormen, muggenlarven en emelten (larven van langpootmuggen).
Tel 0566 651479
24 - uurs service, onderhoud
zonne - energie
electro, gas, water, C.V., sanitair
It Vegelinskampke 7d 8491 PD Akkrum Mob 06 55 39 43 54
www.deboerakkrum.nl
De grutto moet wel over heel bijzondere
eigenschappen beschikken om die te kunnen
grijpen. Al in het begin als de kleine grutto uit
het ei probeert te komen zie je een tand op
het snaveltje zitten. Het kleine vogeltje ritst
daarmee het ei open en kan zich bevrijden
uit de nauwe ruimte in het grutto-ei. Kort
nadat de jonge vogel is opgedroogd gaat
het al op zoek naar voedsel. Met de nodige
moeite klimt hij dan uit de kom van het nest
naar buiten en begint aan het avontuur. Het
snaveltje is voorlopig alleen geschikt om
insecten van de planten te pikken. Kleine
vliegjes op de planten worden niet alleen
ontdekt maar ook nog eens in een flits
gegrepen met het dierlijke pincet. Zijn
overleving hangt af van de handigheid die
hij kan opbrengen zijn snavel te kunnen
gebruiken. Naarmate hij ouder wordt, wordt
ook zijn snavel langer en zal het makkelijker
worden voedsel in de grond te vinden.
Niet alleen in de bodem of in de modder,
maar ook op de planten wordt er gejaagd
op dierlijk voedsel. Hoewel de snavel van
het vrouwtje grutto 1 cm langer is dan die
van het mannetje, kunnen ze beiden goed
overweg met hun gereedschap. Immers, om
onder water in de blubberbodem muggen­
12 | FûgelwachtAkkrum FûgelwachtAkkrum | 13

larven te kunnen vinden moet je de bodem
kunnen aftasten. Als je dan niet erg handig
bent kom je als grutto om van de honger.
Voor in de snavel zitten gevoelszenuwen
die het tasten mogelijk maken. Het grijpen
van een worm of larve wordt gefaciliteerd
doordat de snavel buigzaam is. In de
bovensnavel zit een buigzame punt, dus
een soort scharnier, waardoor het voorste
stukje open en dicht geklapt kan worden
ook al is de snavel gesloten. Watersnippen
hebben dat bijvoorbeeld ook, net als andere
waadvogels. Ze tasten en eten razendsnel
en kunnen makkelijk de wormen en emelten
vinden, als die bereikbaar en aanwezig zijn.
Als een emelt gevonden is moet het nog
naar de keel gebracht worden nietwaar?
Boven in de snavel zitten ook nog eens
‘tanden’ die dat proces vergemakkelijken.
Met kleine stoten wordt de prooi naar
achteren gewerkt en de tong doet de rest.
Tja, tanden in een vogelsnavel en een
scharnier op het einde van de snavel zijn
erg bijzondere eigenschappen, dacht ik.
Je bent met verwondering geslagen als je
erover nadenkt. De greppels die in het veld
zijn aangebracht zorgen ervoor dat er ook
in droge tijden een modderachtige bodem
blijft, waar ook watersnippen hun jongen
kunnen voorzien van wormen. Maar voor
de andere bewoners zijn het natuurlijk ook
sluiproutes die een aanval makkelijker
maken. Gelukkig houdt men het waterpeil
hoog en zijn er maatregelen zoals plasdras
die zorgen voor vocht, voedsel en veiligheid.
Los van het voedsel wordt de snavel ook
nog eens voor andere doeleinden gebruikt.
Wat dacht je van een grutto gevecht. In het
begin van het seizoen wordt er gevochten.
De snavel wordt ingezet als zwaard. De
beide ridders staan dan tegen over elkaar
en strijden om het recht. Uiteindelijk komt er
relatieve rust terug als het echtpaar grutto
zijn plaats heeft gevonden en er gepaard is.
De snavel van de vogel wordt dan handig
ingezet tijdens het broeden als beide vogels
afwisselend broeden en er gras en vegetatie
over het nest wordt gemanipuleerd. De
camouflage is bijna perfect. Bij het poetsen
van de veren is deze snavel ook erg
handig. Nauwkeurig wordt elk veertje door
de snavel weer gladgestreken en wordt
de vlag van een veer weer gerepareerd.
De veren worden goed verzorgd alsof zijn
leven er van af hangt. Maar dat is ook zo,
want wat zou een grutto zonder een mooi
verenpak kunnen? Denk aan de baltsvluchten,
de trek naar Afrika en terug, maar ook
Foto: Hans Hut, kromme snavel Grutto
bijvoorbeeld het vluchten voor een predator.
Wij mensen zouden met een pincet van een
meter niet ver komen denk je niet? Kortom,
de gruttosnavel is toch geweldig en we
moeten meer moeite doen om de vogel
voor het nageslacht te behouden zodat we
kunnen blijven genieten van zijn wonderlijke
roep. Blijf alstublieft met de tengels van zijn
biotoop af en help de koning van de weide
evenals alle andere bewoners van de
Soarremoarre polder.
Filmer en editor, Hans Hut
14 | FûgelwachtAkkrum FûgelwachtAkkrum | 15

Goed seizoen voor weidevogels in Fryslân
In grote delen van Fryslân werden in het voorjaar van 2021 meer broedparen
van de vier bekendste weidevogels geteld dan vorig jaar. Dit is een positieve
uitzondering op de overwegend dalende trends in de provincie. Het natte
voorjaar en late maaien zorgden voor gunstigere omstandigheden.
Dat meldt het Jaarbericht van 2021. Het
Jaarbericht is samengesteld door een
redactie van vertegenwoordigers van de
eigen organisatie. It Fryske Gea, Sovon,
Kollektiven Beried Fryslân, Natuurmonumenten
en Staatsbosbeheer verzamelen onder
leiding van de BFVW alle cijfers van het
afgelopen seizoen om een overzicht van alle
meldingen uit de provincie te kunnen geven.
Uit de tellingen blijkt o.a. dat er in 2021
genoeg kuikens groot geworden zijn om
de gruttopopulatie in stand te houden. Het
broedsucces van de grutto kwam dan ook
ruimschoots uit in de categorie ‘voldoende’.
Uit het Jaarbericht, dat gebaseerd is op de
verzamelde data en op interviews met tellers,
blijkt verder de grote waarde van water
voor de weidevogels. Het vele regenwater
zorgde er in het voorjaar van 2021 voor
dat het waterpeil in de hele provincie hoog
stond. Gevolg hiervan is dat er voor de weidevogels
voldoende voedsel beschikbaar
was, dat door de natte zachte bodem ook
bereikbaar was voor de gevoelige snavels.
Bovendien werd de grasgroei door de natte
omstandigheden vertraagd, waardoor
boeren pas laat konden maaien. Waar
de weidevogels profiteren van de nattigheid,
houden grondpredatoren als vos en
steenmarter niet van natte voeten. En dat is
dan weer een veilig idee voor weidevogelouders!
In de kaart (figuur 1) waarin een vergelijking
van meldingen 2021 ten opzichte van 2020
(per regio in onze provincie) is verwerkt, valt
af te lezen dat in vrijwel overal in de
provincie sprake is van positieve (groene)
cijfers. Alleen het gebied van de hout wallen,
de Noardlike Fryske Wâlden, valt uit de
toon.
Figuur 1. Vergelijking van meldingen 2021 ten opzichte van 2020 per regio.
Wanneer we kijken naar de trendlijn van 1996 tot en met 2020, zien we voor alle vier
soorten een dalende lijn. Sovon en CBS hebben in onderstaande figuren de cijfers van
1996 op 100% gezet.
16 | FûgelwachtAkkrum FûgelwachtAkkrum | 17

Van de leestafel…
Ontspringen Tureluurs de dans?
Met de meeste weidevogels gaat het niet goed. De Grutto en Scholekster zijn
de laatste decennia flink in aantal afgenomen en de Kievit gaat daar nu in
rap tempo achteraan. Een uitzondering daarop is de Tureluur, die niet meer
zo snel afneemt en zich beter lijkt te handhaven. Waarom doet de Tureluur het
beter - of eigenlijk minder slecht - dan de rest? We gingen op verkenning.
Voor het broedvogelmeetnet van Sovon
worden Tureluurs jaarlijks geteld. Het zijn vrij
late broeders; eind mei is pas de helft van
de kuikens uit het ei gekropen. Daarna duurt
het nog drie à vier weken voordat de kuikens
vliegvlug zijn. Ze broeden vooral in open,
vochtige graslanden met het liefst brakke of
zoute omstandigheden. Vogeltellers komen
ze in allerlei gebieden tegen: in intensief
gebruikt grasland, kruidenrijk grasland en
natuurgebieden met bijvoorbeeld zowel
pitrus en korter gras. Ook op kwelders en
schorren zijn ze te vinden.
Flexibele habitatkeuze
De Tureluur lijkt dus een bredere habitatkeuze
te hebben dan de Grutto en Kievit, twee
andere karakteristieke boerenlandvogels.
Het Verdronken Land van Saeftinghe is bijvoorbeeld
een groot bolwerk van Tureluurs,
terwijl er nauwelijks Grutto’s broeden. Maar
ook in dit soort brakwatergebieden neemt
de populatie af, in dezelfde mate als in
het agrarisch gebied. Het broeden op de
kwelders zal dus wat betreft aantalsontwikkelingen
niet het verschil maken met de
andere weidevogels. Wanneer we kijken
naar de natuurgebieden, waar vaak speciale
beheermaatregelen gelden, zien we dat
het nestsucces hoger is. Maar dit is voor de
andere weidevogelsoorten ook het geval.
Toch hebben Tureluurs wél een streepje voor
door niet zo kieskeurig te zijn als het gaat
om hun broedhabitat. Zo zijn ze minder
afhankelijk van het boerenland en profiteren
ze meer van natuurontwikkelingsprojecten
dan andere weidevogels. Ze kunnen ook
prima uit de voeten in ‘tijdelijke natuur’
(bij uitbreidingen van industriegebieden of
aanleg woonwijken) of kleine waterbergingen
in de nabijheid van bebouwing. Of
ze op dat soort plekken meer kuikens groot
krijgen is echter niet precies bekend. Veruit
de meeste tel- en onderzoeksgegevens over
de Tureluur komen uit agrarisch gebied en
de andere broedhabitats zijn onderbelicht.
Er lijkt weinig verschil te zijn tussen de trends
in de verschillende habitats, maar er zijn
meer gegevens nodig om erachter te komen
in hoeverre de flexibelere habitatkeuze ten
grondslag ligt aan de minder sterke achteruitgang
van de soort.
Het nestsucces van weidevogels verschilt
sterk per jaar, zo blijkt uit de nestgegevens
die weidevogelbeschermers verzamelen.
Hoewel de vier steltlopersoorten vergelijkbare
fluctuaties laten zien, lijkt het nestsucces
van de Tureluur steeds iets hoger te liggen
dan de andere soorten. Die schommelingen
hangen samen met verschillende factoren.
Weersomstandigheden en voedselbeschikbaarheid
hebben een grote invloed op
de overleving van nesten en de kuikens,
maar de muizenstand speelt al eerder een
belangrijke rol. Bij een hoge muizenstand
schakelen predatoren veelal over op muizen.
Zijn er minder muizen, dan gaan ze op zoek
naar ander voedsel, zoals eieren en jonge
weidevogels. De afgelopen jaren is de
predatiekans van nesten bij alle onderzochte
weidevogelsoorten toegenomen, maar het
minst bij Kievit en Tureluur (Teunissen et al.
2020). Opvallend is het gegeven dat met
meer Kieviten in de buurt, de kans op predatie
van het nest voor de Tureluur afneemt.
De Kievit is een felle nestverdediger en een
naburige Tureluur heeft daar dus ook profijt
van. Tureluurs hebben dan ook een sterke
voorkeur om zich in het grasland in de buurt
van een Kievit te vestigen.
Kuikens aan de wandel
Als de tureluurkuikens eenmaal uit het ei zijn
gekomen, blijven ze vaak binnen een straal
van 60-100 meter van het nest (Verhulst et
al. 2007). De ouders zijn erg plaatstrouw en
maken hun nest vaak op dezelfde plek. Zo
leren ze hun gebied door en door kennen.
In tegenstelling tot veel andere weidevogels,
groeien de kuikens van de Tureluur vooral
op plekken op waar minder maaimachines
komen, zoals (greppel)plasdrassen, slootkantjes
en braakliggende stukjes. Ook zijn
de ouders behendig in het wegleiden van de
kuikens, waardoor ze maaimachines kunnen
ontwijken. Omdat tureluurkuikens niet helemaal
afhankelijk zijn van kruidenrijk gras,
zoals wel het geval is bij Grutto’s, kunnen
Tureluurs ook flexibeler zijn in de timing van
hun broedsels. Ze broeden niet zo gepiekt
als de Grutto en kunnen een stuk langer
doorgaan, soms zelfs tot eind juni. Opnieuw
lijkt de flexibiliteit de Tureluur te helpen.
Nestsucces en broedsucces
Nestsucces en broedsucces hebben verschillende
betekenissen. Het broedsucces slaat
op het feit dat een broedpaar tenminste één
vliegvlug kuiken weet te reproduceren. Het
nestsucces geeft de kans in procenten aan
dat minstens één ei van een legsel succesvol
uitkomt. Er zijn aanzienlijk meer gegevens
bekend over het nestsucces dan het broedsucces
omdat alle weidevogelkuikens het
nest kort na uitkomen verlaten, waardoor ze
minder goed te monitoren zijn. Enkel van de
Grutto zijn goede gegevens beschikbaar
over het broedsucces. Als we van de andere
weidevogels eveneens willen weten wat de
uiteindelijke reproductie is, dan zou ook voor
die soorten een methode moeten worden
ontwikkeld om het broedsucces te meten.
Bron: Sovon nieuws
18 | FûgelwachtAkkrum FûgelwachtAkkrum | 19

Himmel & Skjin
Leggen Kool- en Pimpelmees steeds minder
eieren?
Loonbedrijf
Jan Peenstra
Burdinewei 4 Nes
06 24773195
W. Twijstra (eigner)
Boeijengastrjitte 50
8627 SH Gau
Tel 0515 521005
Mob 06 557 929 19
Himmel & Skjin is
yn it spier mei rútwaskjen
foar
bedriuw en partikulier
Freegje om in frijbliuwende priis
opjefte of gewoan ynformaasje
oer de mooglikheden!
Geawei 20,
9245 HA Nij Beets
T 031 612 33 65 63
E gerbenmeter121@gmail.com
Grote maar variabele legsels van Pimpel
mezen bestaan gemiddeld uit zo’n 10
eieren, die van Koolmezen uit ongeveer
8,5. De variatie tussen legsels is behoorlijk
groot. Ruim driekwart van de pimpelmeesnesten
bevat tussen de 8 en 12 eieren,
bij de Koolmees is dat tussen de 6 en 10.
Ook tussen jaren kunnen de gemiddelden
behoorlijk uiteenlopen. Los van de jaarlijkse
variatie lijkt er bij beide mezen een tendens
te bestaan tot afnemende legselgrootte, met
ongeveer één ei sinds begin jaren negentig.
Vooral enkele ‘slechte’ jaren aan het einde
van de tijdreeks springen in het oog: 2013,
2015, 2016 (beide mezen) en 2020 (alleen
Pimpelmees, voorlopige cijfers). De relatief
kleine legsels in deze broedseizoenen vielen
gelouterde nestkastcontroleurs al op tijdens
hun veldwerk. Maar ook als we deze jaren
buiten beschouwing laten, blijft de tendens
waarneembaar.
Er zitten wel een paar adders onder het
gras. Zo maakt een (klein) deel van de
mezen een tweede of vervolglegsel. Die
bevatten gemiddeld enkele eieren minder.
Als het aandeel vervolglegsels in de loop
van de tijd verandert, beïnvloedt dit ook de
gemiddelde legselgrootte berekend over
alle legsels.
Hamvraag is natuurlijk: waardoor worden
de kleinere legsels veroorzaakt en wat zijn
de eventuele gevolgen voor het broedsucces
en uiteindelijk de populatie-omvang. Er zijn
in Nederland vooralsnog geen aanwijzingen
dat het aantal uitgevlogen jongen per
broedsel structureel is afgenomen. Dit
suggereert dat de mezen voor hun kleinere
legsels kunnen compenseren, bijvoorbeeld
Figuur 1. Pimpelmees (blauw) en Koolmees
(oranje). Legselgrootte in 1993-2020.
Gegevens van (waarschijnlijk) tweede en
vervolglegsels zijn buiten beschouwing
gelaten. Gegevens 2020 zijn nog niet
definitief.
doordat het beschikbare voedsel over
minder jongen hoeft te worden verdeeld.
Voor een antwoord op de eerste vraag is
meer onderzoek nodig, tot die tijd is het
speculeren. Over de invloed van jaren met
een relatief koude start van de lente bijvoorbeeld,
waarin de mezen later gaan broeden
en vaak kleinere legsels produceren. De
omvangrijke en langjarige nestdataset,
verzameld door nestcontroleurs die dit werk
soms al decennialang volhouden, verdient
zo’n verdiepende analyse zeker.
Bron: Sovon nieuws
20 | FûgelwachtAkkrum FûgelwachtAkkrum | 21

Kort verhaal over weidevogelbeheer in de praktijk
Het adres voor: Stro - Hooi - Mais
Stro - Hooi - MaisAlle soorten strooisel
Alle soorten strooisels Alle soorten transport Schoterlandseweg 41
Alle soorten transporten
8455 JE Katlijk
Van Sminiaweg 13
8468 MD Haskerdijken
Tel: 0566-651413
Fax: 0566-651028
Mob: 06-54936606
E-mail: jouke404@hotmail.com
Tel. (0513) 541313
Schoterlandseweg 41, Mob. 8455 06 16833901 JE Katlijk
Tel. 0513 - 54 13 13Email: info@ponnekatlijk.nl
Mob. 06 16 833 901Website: www.ponnekatlijk.nl
Email: info@ponnekatlijk.nl
www.ponnekatlijk.nl
Uw adres voor:
zaagsel landbouwfolie voeders voor huisdieren
hooi/stro (gehakseld) gas- en dieselolie voeders voor kleinvee
ruwvoeders klompen en laarzen Hippo Star paardenvoer
Verkoop van o.a. tankshopartikelen, gereedschappen en verhuur van aanhangwagens.
Ons bedrijf ligt tussen Akkrum en Aldeboarn.
In het jaar 1200 is er in dit gebied een
grote overstroming geweest van de Boarn,
van waaruit het zware klei dek is ontstaan
waarop wij nu boeren. Een kleidek van, op
sommige plaatsen, meerdere meters dik
midden in het veenweidelandschap. In 1957
zijn mijn Pake en Beppe van uit Abbega
verhuisd naar Aldeboarn. Hier werd eerst
op het veen geboerd en later met de ruilverkaveling
zijn ze verhuisd naar de huidige
boerderij. Weidevogels waren er genoeg
op de bolle akkers met de vele greppels en
waar de koeien van maart tot oktober dag
en nacht buiten liepen. Altijd is er bedrijfsontwikkeling
geweest en ook altijd is er
aandacht geweest voor de weidevogels.
Wel liep de weidevogelstand ook hier heel
langzaam achteruit. De jaren vlogen voorbij
tot 2008. Door de enorme ganzen druk
kwam er op enkele percelen soms een plas
water te staan. Wanneer die plekken werden
gemaaid in mei, waren deze zogenoemde
plassen een sterke magneet voor weidevogels
van verschillende pluimage (ondanks de
enorme ganzen populatie). Dit zette mij aan
het denken en tijdens verschillende stages
had ik plasdras gebieden gezien waar de
weidevogelstand enorm profiteerde.
Vanaf 2008 tot heden hebben we een
aantal dingen aangepast om de weidevogels
te ondersteunen. Dan gaat het om
een plasdras, kruidenstroken en uitgestelde
maaidata. In combinatie met tips en overleg
met veehouders met verschillende succesvolle
weidevogelgebieden hebben we de
opgaande lijn weer te pakken. Een zoektocht
naar het optimale voor boer en voor
weidevogel was het uitgangspunt en ik denk
dat we de goede lijn te pakken hebben.
Dat weidevogelbeheer en actief boeren
goed bij elkaar past zien we bij ons bedrijf
in de praktijk. Er worden op dit moment
220 koeien gemolken met bijhorend jongvee
op 110 hectare. Melk is de core business,
daar moet het bedrijf op draaien als stabiele
basis. Het inpassen van een plasdras is
daarbij een prachtig gegeven. ‘s Avonds in
het voorjaar nog even een wandeling door
het land, waarbij alle verschillende geluiden
van de kieviet, grutto en noem het maar op
voorbij komen. Het hooi wat wordt gemaakt
van het uitgestelde maailand, kan perfect
worden ingezet voor koeien die 2 maanden
droogstaan (zwangerschapsverlof). Hooi
is geweldig smakelijk en complete voeding
voor een hoog drachtige koe. Met de
kruiden stroken zijn we nog aan het
experimenteren. Een gewas wat voor de
bijen en insecten lang kan blijven staan,
maar moelijker inpasbaar is als voeding
voor melkvee. Dit wordt ons volgende
uitdaging. Maar ook die gaan wij aan om
de biodiversiteit in de volle breedte in het
bedrijf te integreren.
Danielle en Karst Breeuwsma
Foto: Hans Hut, tureluur en jongen
22 | FûgelwachtAkkrum
FûgelwachtAkkrum | 23

2022: het jaar van de Merel
FLEXIBEL DICHTBIJ BETROKKEN INNOVATIEF
Wie kent hem niet, waar een boom of struik staat is een Merel in de buurt.
Maar het gaat niet goed met deze tuinvogel. De laatste jaren nemen de
aantallen sterk af. Besmettingen met het usutu-virus heeft een rol gespeeld.
Maar in stedelijk gebied en in bossen op de zandgronden was de achteruitgang
al langer zichtbaar.
Diervoeders
Granen
Meststoffen
Zaaizaden
Gewasbescherming
Advisering
Het Usutuvirus is een virus waar vogels ziek
van kunnen worden. Het virus wordt door
muggen overgedragen en komt oorspronke ­
lijk uit Afrika. Vermoedelijk is het virus via
trekvogels naar Europa overgebracht,
waar het in 2001 voor het eerst opdook in
Oostenrijk. Vanuit daar verspreidde het zich
over Europa. Het virus is vernoemd naar de
Usutu-rivier in Swaziland.
Bij een besmetting met het usutuvirus kunnen
de volgende symptomen worden waargenomen:
algehele malaise, sloomheid, ‘bol’
zitten, niet meer drinken, naar adem happen,
spierzwakte (bijv. niet meer opvliegen/
alleen nog maar laag blijven en meteen
weer gaan zitten), vleugels/kop laten
hangen en evenwichtsstoornissen. Welke
symptomen een vogel vertoont, hangt af van
welk orgaan is aangetast (hart, hersenen,
perifere zenuwen). Omdat dit beeld ook
past bij andere ziekten, kan op basis van de
ziekteverschijnselen geen uitspraak worden
gedaan of de vogel besmet is met het usutuvirus
of dat het om een andere ziekte gaat.
In 2022 wordt onderzocht of de toenemende
droogte een rol speelt bij de achteruitgang
van de Merel. Daarnaast wordt onderzoek
gedaan naar de beschikbaarheid van
voedsel. Dan gaat het in algemene zin vaak
om bes dragende struiken, waarbij de vraag
is naar welke soorten de voorkeur uit gaat.
Maak nu een afspraak met een van onze adviseurs voor een advies op maat!
Hoogland BV Leeuwarden | Tel. : 0518411400 | www.hooglandbv.nl
24 Weidevogel | FûgelwachtAkkrum magazine .indd 1 29-01-20 09:09
FûgelwachtAkkrum | 25

Ledegearkomste Fûgelwacht Akkrum
op freed 18 maart 2022
Op freed 18 maart 2022 fynt de ledegearkomste fan de pleatselike
fûgelwacht plak; om 20.00 oere yn de Kromme Knilles.
Wurklist:
www.arkenreau.nl
Tel. (0566) 63 14 95
Voor sportieve en feestelijke activiteiten
Spikerboor 10 8491 PA Akkrum www.sportcafeakkrum.nl tel. 06 5380 4337
HULP NODIG
BIJ KLUSSEN?
• Lid Branchevereniging • Geen voorrijkosten
FOKKO NIJENHUIS - Haskerdijken
T 0566 - 65 38 87
M 06 - 53 72 78 63
E f.nijenhuis@devakman.info
I www.devakman.info
Bordego 17
8495 NS Aldeboarn
Fax (0566) 63 19 64
Email asbest@arkenreau.nl
• Verbouw/Onderhoud/Renovatie • Timmer- en tegelwerk • CV/Elektra/Loodgieterwerk
• Badkamers/Keukens/Interieurbouw • Ramen/Dakramen/Deuren/Vloeren
1. Iepening
2. Fêststellen aginda
3. Meidielings
4. Ferslach gearkomste 8-3-2019
5. Ferslach ponghâlder
2019
2020
2021
6. Ferslach kaskommisje
- Andrings en Hilverda (res. Keuning)
- Nije gearstalling kaskommisje
7. Bestjoersgearstalling – gjin wizigingen yn bestjoer
8. Ferslach neisoarch
9. Ferslach jeugdsaken (mûnling)
10. Omfreegjen
11. Sluten
Nei ôfrin hawwe wy as sprekker Anne Jansma fan LivingLab.
LivingLab helpt (groepen van) boeren en anderen om
de bedrijfsvoering zo in te richten dat deze bijdraagt aan
een rijke biodiversiteit en een goede boterham.
(zie ook www.livinglabfryslan.frl)
Op 3 juny jûns gean wy op ekskurzje nei it greidfûgelgebiet fan Murk Nijdam.
26 | FûgelwachtAkkrum FûgelwachtAkkrum | 27

Wagyu vlees
Natuurlijk uit Friesland
Rechtstreeks van onze boerderij
Wagyu vlees, een smaakvolle beleving
Resultaten nestkastencontrole broedseizoen 2021
van de Fûgelwacht Akkrum
Eind januari 2022 is het bijna windstil met een temperatuur van meer dan tien
graden. Totaal niet passend bij deze periode midden in de winter maar, wel
mooi geschikt om de jaarlijkse ‘himmelbeurt’ uit te voeren en de bezettingsgraad
vast te stellen.
Iedere vrijdag open van 10.00 tot 18.00 uur
Overige dagen op afspraak geopend.
info@denijepleats.nl | 0566 - 841964 | Burdinewei 8, Nes (Akkrum)
www.denijepleats.nl
Gewapend met ladder, plamuurmessen en
desinfectiespuit ga ik op pad. Opnieuw valt
het op dat veel van onze tuinvogels een
voorkeur hebben voor een ‘stoffering’ met
hondenhaar. Helaas blijft dit niet zonder
gevolgen, het gebruik van antiluismiddelen
kan voor de vogels funest zijn. Ik trof een
nestkast vol met dode jonge koolmeesjes
waarvan de ouders kennelijk zijn overleden.
Mogelijk speelt het antiluismiddel gebruik
hier een rol in. Daarom opnieuw een oproep
aan hondenbezitters; verzamel het haar van
uw hond na de borstelbeurt. Zo kunnen
vogels er geen gebruik van maken en zoeken
ander, minder schadelijk nestmateriaal.
Telresultaten
Hierbij aangetekend dat ‘leeg’ ook kan
betekenen dat de kast als rustplaats kan
worden gebruikt.
Boarnsterdyk: 1 leeg, 2 bezet en 1 kast
met nog twee eieren.
Tiempeal: 1 leeg en 1 bezet.
Túntsjes: 1 leeg.
Galamaleane: 2 bezet.
Grytmanswei: 1 bezet.
Ombocht: 1 bezet.
Feansterdyk: 1 bezet.
Tsjerkebleek: 2 bezet en 2 leeg.
Welgelegen: 2 bezet waarvan één nog
met eieren, 1 leeg.
Coopersburg: 1 bezet en 2 leeg.
Leppehiem: 1 bezet en 1 leeg.
Himdyk: 1 leeg.
Tsjebbe Andringa
Uw doelstellingen en ambities realiseert u met Flynth.
De adviseurs en accountants van Flynth helpen u graag met het realiseren van uw ambities en doelen. Dat doen
we heel bewust met actuele cijfers waarmee u vooruit kunt kijken, met plaats- en tijdsonafhankelijke dienstverlening
én met heldere prijzen. Een unieke aanpak die in deze dynamische tijd goed aansluit bij de wensen van
ondernemers. Onze betrokkenheid maakt van Flynth veel méér dan een advies- en accountantsorganisatie. We
zijn uw partner in succes.
De adviseurs van Flynth vindt u o.a. in: Joure 088 236 92 00 of kijk voor meer informatie op www.flynth.nl
| Ondernemen inspireert |
Nestkastencontrole en rechts een nest met dode jonge koolmeesjes in hondenhaar.
28 | FûgelwachtAkkrum FûgelwachtAkkrum | 29

Optimalisatie predatiebeheer
Het is alweer begin februari wanneer ik aan dit stukje begin, nog een paar
weken en de eerste grutto’s zijn er weer. Veel kieviten zijn nooit weggeweest
lijkt het wel. Voor veel weidevogelliefhebbers zal half maart zo’n beetje het
seizoen beginnen, voor ons echter begint de voorbereiding al eind november.
Landbouw:
Spikerboor 3
Akkrum
Tel 0566-652606
Spikerboor 3
Akkrum
Tel 0566 - 652606
Tuin & Park:
Feansterdijk 49
Akkrum
Tel 0566-625730
30 | FûgelwachtAkkrum FûgelwachtAkkrum | 31

U kunt bij ons terecht voor:
- Fosfaat rechten
- Veehandel
- Zeilboten en sloepen verhuur
- Vakantie villa’s
Heerenzijl fam. T. Bouma - Terkaple
06-51490813 (Tjitze) 0566-689741 (Tjitske)
32 | FûgelwachtAkkrum FûgelwachtAkkrum | 33

Uw lokale dealer voor
landbouwmachines van o.a.
CLAAS, KAWECO en Trimble
Landtech
It Rak 1, 8406 EX Tijnje
T 0513 57 13 72
E info.tijnje@landtech.nl
W www.landtech.nl
34 | FûgelwachtAkkrum FûgelwachtAkkrum | 35

STEENGOED DE BESTE!
Dam Beton heeft het grootste assortiment aan betonnen keerwanden en een
divers leveringsprogramma van megablokken, H-blokken en multiblokken. Voor
stalinrichtingen heeft Dam Beton diverse prefab betonelementen waarmee stallen
betrouwbaar, efficiënt en snel gebouwd kunnen worden. Naast betonnen roostervloeren
heeft Dam Beton een compleet assortiment boxdekken, diepstrooiselboxen,
eindwanden, opstortvloeren, onderslagbalken en aardappelroosters.
Bekijk ons actuele aanbod op www.dambeton.nl
Leechein 4
8491 CL Akkrum
0566-65 0070
info@wiebzandberg.nl
www.wiebzandberg.nl
Wonen begint bij Wieb!
Opmaak, druk en verspreiding:
MiddelPuntMedia Akkrum
Voor info bel met 0566 202020 of mail redactie@middel.media