Zilver Magazine - Lente 2022

JAARGANG 5 NUMMER 1 - LENTE 2022

INSPIRATIEMAGAZINE VOOR DE TROTSE TWENTSE 60-PLUSSER

3, 95

Twente, zo mooi

maar kwetsbaar

JAN AUKE WALBURG

ISSN 2665-9522

9 772665 952000

10.

WOUTER MULLER

Zingt over zijn moederland

45.

TON KOUWENBERG

Kookt aspergeklassiekers

76.

DICK VAN DER NEUT

Rijdt het WK-wielrennen

86.

JOHN VAN ZUIDAM

Beschrijft de iconische eik

Al negentig jaar ga je

voor design naar Brok Interieur

Maar liefst negentig jaar geleden

werd Brok Interieur geopend in

hartje centrum Hengelo. Eerst een

meubelmakerij en nu, bijna een

eeuw (!) later, worden er de nieuwste

designmeubelen verkocht, kun je er

terecht voor de lekkerste bedden en de

mooiste vloer- en raamdecoratie. Want

dat hebben ze er allemaal. Een team

van specialisten staat voor je klaar en

adviseert je graag!

Laat je verrassen

Want wanneer je binnenstapt bij Brok Interieur

komen de kleuren je tegemoet. Een okergele

strakke bank van Design on Stock op links en

een kobaltblauwe fauteuil van Harvink op een

groot hoogpolig kleed op rechts. Maar het

kan volgende week zo weer anders zijn hoor,

want het creatieve team schuift graag met de

meubelen en verft regelmatig de wanden in een

andere kleur. Allemaal om jou te inspireren en

om te laten zien wat er mogelijk is. En dat is veel!

Inspiratie, advies & ontwerp

Inspiratie opdoen kan dus heel goed bij Brok

Interieur. De winkel telt wel drie verdiepingen,

beschikt in totaal over 3000 vierkante meter

en werkelijk iedere hoek laat wat nieuws zien.

Maar om gevoel te krijgen bij hoe die eettafel

en eetkamerstoelen bij jou in (je nieuwe) huis

gaan staan, wordt er met je meegedacht

door een interieuradviseur. Er kan zelfs een

ontwerp op maat gemaakt worden, compleet

met vloer- en raamdecoratie. En dat geldt óók

voor de slaapkamer want met de uitgebreide

slaapafdeling waar de lekkerste designbedden

en -boxsprings staan, kunnen ze je voorzien van

een passend slaapadvies. En de slaapkamer

volledig inrichten is natuurlijk ook mogelijk.

Het merkenaanbod bestaat uit voornamelijk

Nederlands fabricaat: van Leolux tot Pastoe,

van Artifort tot Gelderland, van Auping tot

Pullman en van Luxaflex tot Tarkett. Een mix

die goed op elkaar aansluit en waarmee mooie

ontwerpen te realiseren zijn, passend bij jouw

woon- of slaapwensen.

Je bent van harte welkom

Dus of je nu enkel wat inspiratie op wilt komen

doen of interesse hebt in een uitgebreid advies

op het gebied van wonen, slapen of textiel; er

staat een team van specialisten voor je klaar.

Ze zijn al jaren op elkaar ingespeeld en hebben

allemaal hun eigen expertise. Brok Interieur is

van dinsdag t/m zaterdag geopend. Kijk voor

de koopzondagen op brokinterieur.nl.

Brok Interieur Wonen, Slapen & Textiel

Drienerstraat 47, 7551HL Hengelo

074-2913126, info@brokinterieur.nl

www.brokinterieur.nl

Voorwoord

Lente

HET KAN WEER! EROP UIT GAAN IN ONS MOOIE TWENTE, DE REGIO MET VOLOP FIETS-

EN WANDELROUTES, PICKNICKBANKJES, GEZELLIGE TERRASJES EN IN IEDERE PLAATS

BEZIENSWAARDIGHEDEN MET EEN VERHAAL. LEUK OM U DAARIN TE VERDIEPEN

WANT MONUMENTEN, LANDGOEDEREN, PARKEN, LANDSCHAPSELEMENTEN DIE U

ONDERWEG TEGENKOMT ZIJN ER MET EEN BEDOELING, BIJNA NOOIT TOEVALLIG.

IN DEZE EDITIE VAN ZILVER MAGAZINE LEEST U UITGEBREID OVER DE TWENTSE EIKEN,

VERTELD DOOR JOHN VAN ZUIDAM.

In deze Zilver Magazine ook volop aandacht

voor cultuur. Fijn dat er in die sector weer

meer reuring is. Een voorstelling spelen of

beleven met een volle zaal geeft toch een

andere beleving dan dat te doen voor maar een

handjevol toeschouwers. Hopelijk inspireren

de verhalen u om af en toe een voorstelling

of een museum te bezoeken. Er staat allerlei

moois op de agenda’s en u wordt er met open

armen ontvangen. Misschien inspireren

de verhalen u om zelf een instrument op

te pakken, toneellessen te nemen, muziek

te luisteren of een van de boeken te lezen

waarover we u in deze Zilver Magazine tippen.

Noaberschap, we schreven er al over in de

wintereditie als thema van het tot mei uitgestelde

Lutterzand Literair. In deze lenteuitgave

stippen we het weer aan. Omzien

naar elkaar, dichtbij maar ook veraf, komt in

meer verhalen terug. U leest over de Twentse

stichting Bangalore, met acht crèches in India

en over de stichting Leergeld, die kinderen

uit gezinnen die maar weinig geld te besteden

hebben ondersteunt bij de aanschaf van

school- en sportspullen.

Met deze lente-editie luiden we de vijfde

jaargang van Zilver Magazine in. In de

afgelopen vier jaar hebben we honderden

Tukkers geportretteerd, we hebben iedere

editie waardevolle columns gedeeld, mooie

plekjes in Twente laten zien en u laten kennismaken

met maatschappelijke initiatieven.

Mooi om te merken dat het aantal losse

verkopen en abonnementen blijven groeien.

We gaan op deze toer nog wel even door.

Namens alle medewerkers wens ik u veel

leesplezier.

Carmen Luttikhuis

Namens alle medewerkers

.3

ZILVER LENTE 2022

INHOUD.

In dit

nummer

10.

Wouter Muller

ZANGER, SINGER-SONGWRITER EN COMPONIST

‘Het ene op Indië geïnspireerde lied volgde op het andere.’

.4

27.

Francis van

Broekhuizen

Interviews

Reportages

06. STICHTING BANGALORE

Crèches in de sloppenwijken

40. ACTIEVE 65-PLUSSER

Henk Bonnes over zijn liefde

voor Volkswagen

69. ACTIEVE 65-PLUSSER

Rinus Morsink over zijn

Theaterschool Barst

72. ALZHEIMER & PTSS

Hoe gaat u daarmee om?

84. LUTTERZAND LITERAIR

Noaberschap, juist nu het zo nodig is

86. DE EIK

John van Zuidam over dit icoon

in het Twentse landschap

10. MUZIKANT WOUTER MULLER

De stem van de zwijgende cultuur

27. FRANCIS VAN BROEKHUIZEN

Over liefde voor muziek

34. LOES RITZEN

Over stichting Leergeld

42. MIEKE GEUVERINK

Al twintig jaar puppypleegouder

48. DERTIG JAAR OLDENZAALSE HORECA

Je kunt er een boek over schrijven

51. LOTJE DE LUSSANET

Na de olieverf kwamen de konijnen

60. 164 JAAR MORSELT MODE

Kleren maken de man

76. DICK VAN DER NEUT

Op je 66e deelnemen aan het WK

60.

Morselt Mode

KLEREN MAKEN DE MAN

Vijfde jaargang, nummer 1, lente 2022

Een uitgave van Zilver Media BV

Grootestraat 1 B

7571 EJ Oldenzaal

Hoofdredactie en bladmanagement

Carmen Luttikhuis

Aan dit nummer werkten mee:

Paul Abels, Ina Brouwer, Lindy Brouwer,

Henk Boom, Alexa Gratama, Annemarie Haak,

Dorine Holman, Joan Koenderink, Ton Lamers,

Gerrit Lansink, Harry Moek, Astrid Olde Olthuis,

Marcel Olde Rikkert, Ton Ouwehand,

Theo de Rooij, Jet van der Sluis,

Eddy Oude Voshaar, Jan Walburg,

Brit Willemsen, John van Zuidam.

Coverfoto

Landgoed Singraven

45.

Columns

Asperge

recepten

09. MARCEL OLDE RIKKERT

Weesgegroetje

Met dank aan

iedereen die we voor deze editie mochten

interviewen, aan iedereen van wie we

beeldmateriaal ter beschikking kregen en

aan onze adverteerders.

Redactie website

Astrid Olde Olthuis

Vormgeving

Ellen Gözel-Niehoff, Enschede

whatellse.nl

Jos Hovestad, Losser

joshovestad.nl

Uitgever

Marcel Willemsen

Telefoon: 0541 511162

verkoop@zilvermedia.nl

.5

21. HENK BOOM

Twee zoenen

25. GERRITS STUKSKE

Engelke op n schoolder

39. JAN WALBURG

De schoonheid van

Oost-Nederland

55. ALEXA GRATEMA

Stormland

58. MR. DR. TON LAMERS

Twee rode kaarten

voor de brillenwinkel

79. INA BROUWER

Vrijheid van informatie

67. JOAN KOENDERINK

Geluksdag

74. PAUL ABELS

Het geheim van de Plechelmus

89. THEO DE ROOIJ

Belhamels

‘ ‘De zesde generatie staat

in de startblokken. ’

Vaste rubrieken

14. BERICHTEN UIT HET

WACHTMEISTERHAUS

Paul Abels

18. HET KUNST-TORENTJE

IN ALMELO

Jet van der Sluis

45. HEERLIJKE ASPERGE

RECEPTEN

Ton Kouwenberg

90. BOEKENTIPS

Nu in de Twentse boekhandels

92. JAZZ VOLGENS JOHN EN TON

Druk

Drukkerij Roelofs, Enschede

Oplage: 7.500

Bereik: 30.000 Twentse 60-plussers

Redactieadres

Postbus 59, 7570 AB Oldenzaal

redactie@zilvermedia.nl

Abonnementen

via verkoop@zilvermedia.nl

of 0541 511162

Overig

22. CARINTREGGELAND

Over zorgtechnologie

64. WANDELING

Arboretum De Lutte

94. PUZZELPAGINA

97. SERVICEPAGINA

98. ZILVER AANBIEDING

ZILVER LENTE 2022

GOED DOEL. STICHTING BANGALORE

.6

‘Ik voelde dat

ik ook iets

wilde doen

om te helpen.’

Ans Keus (links) & Jeanette Peters (rechts)

// Tekst

ASTRID OLDE OLTHUIS

// Foto’s

BRIT WILLEMSEN

STICHTING BANGALORE

Stichting

Bangalore

Als Ans Keus (86) na jarenlang werkzaam te zijn geweest in de extramurale zorg in 2001 met

pensioen gaat, meldt ze zich bij vrijwilligersorganisatie PUM. Puur uit nieuwsgierigheid.

Ze wordt als docent Algemene Gezondheidszorg uitgezonden naar een blindeninstituut

in Bangalore, hoofdstad van de Indiase staat Karnataka met 8,5 miljoen geregistreerde

inwoners. Daar geeft ze les aan medewerkers in de algemene gezondheidszorg.

Z

.7

es weken lang blijft de geboren Friezin

in Bangalore om zich in de twee jaren

erna eenzelfde periode te wijden aan het

blindeninstituut. Ze ontmoet zuster Elise Mary,

moeder-overste van een Franciscanessenklooster,

die haar uitnodigt voor een wandeling in een van

de 500 sloppenwijken van Bangalore. De armoede

die ze om zich heen ziet, grijpt haar aan: ‘Het was zó

vreselijk, er moest echt iets gebeuren, vooral voor de

kinderen.’ Daarmee doelt ze op de jonge kinderen

die aan hun lot worden overgelaten wanneer hun

moeders aan het werk zijn, vaak als huishoudster bij

rijke families. Het schrijnende verschil tussen rijk en

arm is voor haar nog nooit zo dichtbij geweest. ‘De

zusters van het klooster verrichtten toen al goed werk

voor de moeders en kinderen in die sloppenwijken

en ik voelde dat ik ook iets wilde doen om te helpen.

Eigenlijk vanuit het niets ben ik toen met hulp van

de zusters een kindercrèche begonnen voor zo’n

40-50, jonge kinderen in de leeftijd van drie tot

zes jaar,’ blikt ze terug. ‘In korte tijd openden we

er nog twee in die sloppenwijken. In 2006 maakte

ik er een stichting van, Stichting Bangalore met als

manager zuster Elise Mary en ondersteuning van

uit het klooster.”

Voorsprong op leeftijdsgenootjes

De ANBI-stichting telt acht crèches die overdag

onderdak bieden aan zo’n 400 kleine kinderen

van moeders die aan het werk zijn. Ieder kwartaal

wordt een bedrag overgemaakt aan het klooster

voor voeding en de jaarlijkse medische controle

van de kinderen, huur voor locaties en salarissen

voor de crècheleidsters. Een jaarlijkse rapportage

met accountsverklaring zorgt voor een gelegitimeerde

geldstroom, gelden bijeengebracht door vele sponsoren

en donateurs in Nederland (zo was Rotaryclub Delden-

Borne vijf jaar verbonden aan de stichting). Zes dagen

per week kunnen de kinderen er terecht. Ze worden

opgevangen door twee tot crècheleidster opgeleide

vrouwen, vaak moeders van de kinderen. De vrouwen

leerden Engels zodat ze zonder een tolk met de stichting

kunnen communiceren en ze brengen de kinderen

Engelse basiskennis bij. Zo hangen er in alle crèches

platen met dieren, cijfers en vruchten waarvan de

kinderen de Engelse benaming leren. Iedere dag staat

er een versbereide maaltijd voor ze klaar die ze samen

nuttigen. Bij vertrek naar de basisschool hebben ze

sociaal en educatief al een flinke voorsprong op hun

leeftijdsgenootjes die niet op de crèche zijn geweest.

Huur betalen voor een stuk plastic

Via het Vrouwennetwerk Oldenzaal komt Ans in contact

met Jeannette Peters (75). Ze vindt dat het tijd wordt het

voorzitterschap over te dragen en hoopt in Jeannette

een geschikte opvolger te vinden. Jeannette was onder

andere directeur van het Informatie- en Adviescentrum

Vuurrwerkramp Enschede en kabinetschef voor het

College van B&W. De juriste moet er even over nadenken

voor ze uiteindelijk ja zegt. Een gezamenlijk bezoek aan

de slums (sloppenwijken) van Bangalore in 2015 met als

doel de overdracht van het voorzitterschap volgt. Iedere

reis betalen ze uit eigen zak. Bij toeval komt Jeannette via

haar man in contact met Mr. Jayanta Tewari, lid van de

Rotaryclub Bangalore Lakeside. Ze nodigt enkele leden

hiervan uit voor dezelfde wandeling die Ans met zuster

Elise Mary in de slums maakte. ‘Ik was er eerlijk gezegd

wel verbaasd over dat ze er nooit geweest waren,’ >>

ZILVER LENTE 2022

GOED DOEL. STICHTING BANGALORE

‘ De stichting telt

acht crèches die

overdag onderdak

bieden aan

zo’n 400 kinderen.’

.8

vertelt Jeannette. ‘Zelf was ik nogal onder de indruk

van de stukken plastic die voor een huis moesten

doorgaan. Daar wonen mensen dan onder en daar

betalen ze ook nog eens huur voor. Echt onbegrijpelijk.

Tijdens die wandeling zag je bij de leden van de

Rotaryclub het omslagpunt, hun ogen gingen ook

open, gelukkig.’ Van Ans krijgt ze bijval: ‘De impact

van die wandeling, daarvan krijg ik nog tranen in

m’n ogen als ik eraan terugdenk. Dan kún je niet

zomaar teruggaan naar je rijkdom. Het kastenstelsel

mag dan wel officieel niet meer bestaan, maar het zit

nog wel in de hoofden van de inwoners. Er is nog

steeds een groot verschil tussen arm en rijk. Dat ziet

de Rotaryclub Bangalore Lakeside.’ Sindsdien kan

Stichting Bangalore rekenen op steun vanuit de lokale

Rotaryclub. Daar zijn beide dames content mee, niet

alleen vanuit financieel oogpunt, door hun foundation

zijn er twee extra crèches geopend, maar ook de fysiek

helpende hand van de club wordt gewaardeerd. ‘In de

sloppenwijken is het gebruikelijk dat na elf maanden

het huurcontract wordt opgezegd. Wil je blijven,

dan betaal je vaak een fikse huurverhoging. De

Rotaryclub kent de lokale regels en weet ons hierin

te ondersteunen zodat we niet de hoofdprijs betalen,’

legt Jeannette verder uit.

Dromen najagen

Na twintig jaar stichting Bangalore maken de dames

de balans op. Veel kinderen kwamen en gingen, van

niet alle is bekend wat hun bestemming is geworden.

Van een aantal weet de stichting dat zij hun dromen

verdienstelijk hebben nagejaagd om een studie te

kunnen volgen. Het doel was om tien crèches te

openen. Maar toen kwam corona. ‘We zijn een lange

tijd gesloten geweest,’ zegt Jeannette erover. ‘Dat

was vervelend natuurlijk, vooral voor de kinderen.

Gelukkig konden we de vaste kosten van de crèches

en de salarissen van de leidsters doorbetalen. Vanuit

het klooster werden voedselpakketten uitgedeeld aan

de gezinnen van de crèchekinderen. Vanaf november

konden we weer mondjesmaat kinderen toelaten in

de verschillende crèches. We hopen natuurlijk dat

alle locaties weer snel op volle kracht mogen draaien.’

De moeite waard

De stichting is uitgegroeid tot een goedlopende

organisatie met één vrouw die nog specifiek genoemd

mag worden wat Ans en Jeannette betreft. Dat is

Mrs. Kannagi, spin in het web van het eerste uur. Ze

meldde zich twintig jaar geleden als jonge weduwe

met twee kleine kinderen als coördinator en bezoekt

sindsdien dagelijks alle crèches. De wens is dat het

crècheproject ooit in z’n geheel door India wordt

opgepakt zonder steun vanuit Nederland. Op korte

termijn zal dat nog niet gebeuren, denken beiden,

hoewel de eerste pogingen daartoe zijn gedaan. ‘Wat

we tot nu toe hebben opgebouwd, is al zeer de moeite

waard geweest. Je begint iets en ziet dat het dan zulke

vormen aanneemt. Dat dat gelukt is, is hartstikke

mooi!’

www.stichtingbangalore.nl

COLUMN. MARCEL OLDE RIKKERT

Marcel

COLUMN

Olde Rikkert

Weesgegroetje helpt echt

Marcel Olde Rikkert is in

zijn woonplaats Nijmegen

hoogleraar geriatrie in het

Radboudumc en hoofd van

het Radboudumc Alzheimer

Centrum. Hij is geboren en

getogen in Hengelo (O).

Zijn missie is om oudere

mensen zo goed mogelijk

te helpen kiezen uit al wat

de geneeskunde te bieden

heeft, passend bij hun eigen

verhaal. Dat heeft hij ook

beschreven in zijn boek

‘Jong blijven en Oud worden’

(2015, Thoeris A’dam).

Heeft u een vraag aan

professor Olde Rikkert,

stuur dan een e-mail naar

redactie@zilvermedia.nl

t.a.v. de heer Olde Rikkert.

Op 9 januari is mijn vader op de gezegde

leeftijd van 101 jaar overleden, na een

mooi lang leven. Een van de meest

bijzondere ervaringen die mijn zussen

en ik het laatste jaar met hem hadden

betrof de bijzonder kracht van zijn gebed.

Als we hem ’s avond alleen

moesten laten, begon

hij aan een rozenhoedje,

zoals hij dat ook altijd had

gedaan toen onze moeder

nog leefde. De vijftig weesgegroetjes en

de onzevaders hadden een sterk rustgevend

effect op hem. Waarschijnlijk

veel groter, blijvender en met minder

bijwerkingen dan welk slaapmiddel

of pijnstiller ik hem maar had kunnen

adviseren. Hij bad ze de laatste jaren

overigens wel zittend en niet meer op

de knieën. Tot aan zijn overigens rustige

overlijden hield hij vast aan dit dagelijkse

ontroerende ritueel.

Nu, enkele maanden na het mooie maar

moeilijke afscheid, vroeg ik mij als geriater

af wat er bekend is van het effect van

bidden op gezondheid en welzijn. Dat

blijkt best veel te zijn. Een eerste zoektocht

leverde al bijna 17.000 artikelen op… Maar

wees gerust, die zal ik hier niet allemaal

bespreken. Ik heb ze ook niet allemaal

gelezen, maar wel de beste studies

eruit gepikt. Slotsom is dat bidden echt

kan helpen tegen gevoelens van angst,

somberte en bij het leren omgaan met pijn

en beperkingen. Het beste helpt dan het

bidden samen met iemand anders, maar

op afstand alleen bidden kan ook heilzaam

zijn. Er is wel een belangrijk voorbehoud

te maken: het bidden helpt alleen bij

mensen die een geloof hebben. Het werkt

dus niet zomaar als truc. Daarbij maakt

het gelukkig niet uit of het een Christelijk

of Islamitisch geloof is. Het kan zelfs een

humanistisch of kunstzinnig geloof zijn.

‘Völ heil

en zeagen.’

Het belangrijkste is dat het zingeving aan

het leven toevoegt en mensen verbindt

met anderen, de wereld en de kosmos.

Oudere mensen, maar ook mensen rond

een zware operatie of met een depressie

kunnen zich daadwerkelijk sterker

voelen met gebed. En

boven dien heeft bidden

geen bijwer kingen! Ook

niet van artrose in knie

of heup door knielend

te bidden. Daarbij blijkt het positieve

ef fect niet samen te hangen met het

aantal gebeden. Wat dat betreft had mijn

vader het wel slim bekeken door een

rozen hoedje te bidden in plaats van een

hele rozenkrans van 150 wees ge groetjes

Maria had blijkbaar al snel compassie

met hem.

Ook voor bekende Twentenaren en met

name Herman Finkers is Maria op vele

manieren inspiratiebron. Dat loopt van zijn

fraaie ‘Kroamschudd’n in Mariaparochie’

tot zijn Twents Weesgegroe. Serieus en

met een knipoog. Niet vreemd overigens

omdat zijn wieg bijna in Mariaparochie

stond.

Ik vond verder nog een onderzoek naar

Tibetaans monniken en nonnen, die

meer heil van gebed ondervinden naarmate

ze er langer ervaring mee hebben.

En waarom zou dat in Twente niet gelden?

Dus, bid nu en in het uur van uw sterven.

Doe het gerust met het geloof waarmee u

gebekt bent. Rituelen van zingeving doen

ertoe, soms meer dan medicijnen. En onze

Twentse inborst is een goed startpunt

voor ‘völ heil en zeagen”.

Marcel

Olde Rikkert

Klinisch geriater Radboudumc

.9

ZILVER LENTE 2022

INTERVIEW. WOUTER MULLER

‘Wij moesten de

kans krijgen om

gewone Hollanders

te worden.’

.10

// Tekst

TON OUWEHAND

// Foto’s

ARCHIEF WOUTER MULLER

De stem van

de zwijgende cultuur

Wouter Muller is zanger, singer-songwriter, componist en vaste columnist van een regio -

naal dagblad. Met cd’s, theaterprogramma’s en tal van optredens met o.a. Wieteke van Dort

en Ernst Jansz is hij de stem geworden van de zwijgende Indische cultuur.

De dokter had niet veel moeite om vast te

stellen waarom Wouter Muller last had van

zijn rechterhand. Artrose, was zijn diagnose.

Op de bezorgde vraag of dat zijn gitaarspel in de weg

zou gaan zitten, kreeg hij een tegenvraag van de arts.

Wat dacht hij zelf waar hij dat aan te danken had? Had

hij al die jaren niet vreselijk veel gespeeld? Het zette

Wouter Muller aan denken. Dit jaar wordt hij 75 jaar.

Hij begint wat vergeetachtig te worden. Moet hij niet

een punt achter zijn carrière zetten? Misschien is het wel

tijd om te constateren dat het mooi is geweest. Missie

volbracht. Als hij erover nadenkt, alles wat hij te zeggen

heeft, heeft hij inmiddels gezegd. De onwaarschijnlijke

bijval die hij op zijn theater programma’s en cd-oeuvre

heeft gekregen zegt toch genoeg? Hij heeft een stem

gegeven aan de zwijgende Indische cultuur. De

Indische gemeenschap heeft hem omarmd. Want hij is

opgekomen voor de generatie van zijn ouders, die hun

moederland Indië moesten verlaten na twee oorlogen.

De generatie die zich zonder klagen, zonder erover te

spreken schijnbaar moeiteloos in het koude Nederland

heeft gevestigd. Met hun verdriet deden ze niets. Ze

hadden een schitterend land moeten verlaten omdat

het er te gevaarlijk werd. Ze hadden het er niet over.

Dat zou hun kinderen alleen maar belasten.

Op verzoek van de krant schreef hij kortgeleden een

column over ‘bersiap’, de steeds dreigender roep op de

straten in het voormalige Indië, die de voorbode werd

van de strijd om de onafhankelijkheid. ‘Ik wist dat ik

daar ook een lied over had geschreven’, zegt hij aan de

eettafel van zijn Enschedese woning waar hij voor de

gelegenheid zijn imponerende hoeveelheid eigen cd’s

en dvd’s heeft uitgestald. ‘Toen ik dat lied na al die

jaren terugluisterde, werd ik er opnieuw door geraakt.

Het vertelt het verhaal van mijn vader en moeder.

Ze waren elkaar kwijtgeraakt toen ze allebei in een

Jappenkamp gevangen hadden gezeten. Daar zijn

ze gemarteld en vernederd. Toen ze werden bevrijd

gingen ze naar elkaar op zoek en wonder boven

wonder vonden ze elkaar in de chaos van de nieuwe

situatie. Ze wilden een nieuwe toekomst opbouwen,

maar de sfeer op de straten werd steeds grimmiger.

Er werd voortdurend op een angstaanjagende manier

‘bersiap’ geroepen. Dat staat voor ‘wees paraat’.

Er hing een revolutie in de lucht. Het was er zo

angstaanjagend dat mijn moeder onder politiebegeleiding

naar het ziekenhuis moest worden

gebracht om van mij te bevallen.’

Gewoon Hollands

Tot zijn vijftigste was Wouter Muller een zoon van

een Indische vader en moeder die een gewoon

Hollands leven leidde. Goed, ze waren geen wcpapier

gaan gebruiken. In het toilet stond een fles

water: botol cebok. Dat was hygiënischer. Maar

verder was het een zo Hollands mogelijk gezin

waar hij deel van uitmaakte. Hij was in Bandoeng

geboren en op zijn derde naar Nederland gekomen

met zijn ouders. Wouter Muller maakte muziek.

Zat in allerlei bandjes. Schreef liedjes. Zong het

wereldrepertoire. Hij zou het onderwijs in, maar

toen hij over de sociale academie hoorde besloot

hij om na de kweekschool ook die opleiding nog te

doen. De sociale academie bracht hem van Arnhem

naar Enschede. Hij werd opbouwwerker. Kwam in

de folkgroep Jakkes die redelijk bekend werd. Ze

speelden een keer op een festival in de Meervaart

in Amsterdam, waar ze werden aangesproken door

schrijver Willem Wilmink, die daar ook optrad.

Kwamen ze uit Enschede? >>

.11

ZILVER LENTE 2022

INTERVIEW. WOUTER MULLER

Dat is toevallig, hij ook. In de kleedkamer gingen ze

samen oude Twentse liedjes zingen. Dat deden ze die

avond ook nog op het podium en met succes. ‘We

hadden met Jakkes de gewoonte om elk jaar een concert

te geven met een gast. Daar hebben we Wilmink toen

voor gevraagd. Ja, hij wilde wel. Maar hij zei erbij dat

hij het één keer wilde doen. Dat ging gebeuren in

theater Concordia in Enschede. Dat was echter zo snel

uitverkocht dat we er een tweede opnieuw uitverkocht

optreden achteraan deden met Wilmink. En vervolgens

heeft Willem acht jaar met ons opgetreden. Toen het

hem allemaal te veel werd, hebben wij ons Quasimodo

genoemd en zijn we bekend geworden met liedjes van

Willem.’ Nog steeds was Wouter Muller de Hollandse

jongen die een Hollands leven leidde. Muzikant, singersongwriter,

componist en opbouwwerker. Tot hij op

zijn vijftigste besloot zijn moederland te bezoeken.

s

.12

‘Het ene op Indië

geïnspireerde

lied volgde op

het andere.’

Indisch met een missie

Hij is inmiddels meerdere keren in Indonesië geweest.

Heeft er optredens gedaan onder andere met het

Colourful City Choir uit Nijmegen. Hij heeft er cd’s

met ze opgenomen. Het eerste bezoek op zijn vijftigste

zette zijn leven op z’n kop. ‘Ik werd allereerst overweldigd

door de schoonheid van het land. De natuur,

de aangename sfeer, de cultuur, de rust. Ik ging me heel

erg realiseren wat mijn ouders achter hebben moeten

laten, toen ze het land ontvluchtten. Ik begon ook te

beseffen dat het zwijgen erover te maken had met ons,

de tweede generatie. Die moesten niet met die verhalen

lastig worden gevallen. Wij moesten de kans krijgen

om gewone Hollanders te worden.’ In het vliegtuig

terug naar Enschede, bleef dat door zijn hoofd spoken,

samengevat in één kernvraag: ‘ze hebben gezwegen

voor ons, wat kan ik terugdoen?’ Hij dacht aan de

boeken die Marion Bloem erover had geschreven.

Hij was geen schrijver, moest hij toegeven. Maar hij

bedacht dat hij wel een songwriter was. En de eerste zin

van een nieuw lied kon hij in het vliegtuig al noteren:

‘waarom is Enschede zo mooi in Purakarta?’

Terug in Enschede is hij met een gitaar en blocnote

op schoot gaan schrijven. Hij stond versteld van zijn

eigen productiviteit. Het ene op Indië geïnspireerde

lied volgde op het andere. De bekende in Enschede

neergestreken Indische Ruud Hoemaker vroeg Wouter

een paar van zijn nieuwe songs te zingen op een

zogenaamde ‘kumpulan’, een Indische bijeenkomst met

eten, dansen en muziek. Dat viel heel erg in de smaak

en hij kreeg het dringende verzoek er toch vooral mee

door te gaan. Wouter Muller trad steeds meer op in

Indische kringen en op Pasar Malams. Hij sprak ook

regelmatig met Willem Wilmink over Indië. Die had er

veel gedichten over geschreven. Daarvan heeft Wouter

er verschillende van muziek voorzien, zodat die ook op

zijn repertoire konden. Willem bracht hem in contact

met Wieteke van Dort.

terren

De zangeres en actrice, bekend van onder andere

tv-pro gramma’s als De Stratemakeropzeeshow en

Het Klok huis had ook een Indisch programma op

televisie: De Late Late Lien show. Met haar is Wouter

ook gaan optreden. En hij vond in Ernst Jansz, ooit een

van de gezichten van de razendpopulaire popgroep

Doe Maar, een gelijkgestemde ziel. Ze traden veel

op samen. Zongen elkaars liedjes. Hij had inmiddels

ook een nieuwe verklaring gevonden voor het begrip

Indo: In Nederland Door Omstandigheden.

Amerika

Een paar keer bezocht Wouter Amerika om daar op te

treden voor Indische gemeen schappen. Daarvoor nam

hij altijd een van zijn zoons mee als geluidstechnicus.

Toevallig stuitte hij laatst op het lied ‘Sterren van

Nevada’ wat hem bij herbeluistering aangenaam verraste.‘Ik

weet nog precies hoe dat lied tot stand kwam.

Ik reed met mijn oudste zoon door Amerika door

Nevada. We maakten een sanitaire stop. Eenmaal uit

de auto werd ik overweldigd door de sterrenhemel.

Dat was zo imponerend mooi dat ik even op mijn rug

ben gaan liggen om ernaar te kijken. Ik realiseerde

me wat ze toen ik kind was al hadden verteld, dat de

sterren die je nu ziet allang niet meer bestaan. Ik zag

een parallel met Indië.’

.13

De sterren van Nevada zijn als mijn moederland

Dat net als die sterren eens heeft bestaan

En diep in mijn hart nog fonkelt als een diamant

Maar in het verleden verloren is gegaan.

Toen hij later met zijn andere zoon door Amerika trok,

kwam hij met de gemeenschap waar hij voor optrad te

spreken over de sanitaire hygiëne. Ook daar hadden

ze dus geworsteld met de eerder genoemde botol cebok.

En zoals de eerste Amerika-tour met zijn oudste zoon

een lied opleverde, gebeurde dat ook met zijn andere

zoon. Minder poëtisch maar wel raak: Botol Cebok Rock.

Corona

Door corona lag alles stil. Ook voor Wouter Muller.

Hij is de man niet om zijn muziek te spelen als er geen

publiek is. Dus muzikaal gebeurde er de afgelopen twee

jaar helemaal niets. Wel werd die artrose geconstateerd

en begon hij zichzelf de vraag te stellen of het wellicht

tijd was om te stoppen. Maar goed, toen belde er weer

zo’n leuk theatertje in Utrecht om hem te boeken. ‘Ik

heb toch maar ja gezegd. Kijken of ik het nog kan.’

Wouter Muller in theater

• Indisch Hart

• Wat is een Indo?

• Senang

• Pukul Ierus

• Diverse optredens met Ernst Jansz

en met Wieteke van Dort

Wouter Muller op cd en dvd

• Verboden voor kinderen

(Quasimodo) 1999

• Hier en daar 2000

• Indisch hart 2002

• Pukul Ierus (Ga door!) 2005

• Senang 2008

• Verleden land 2cd 2011

• Beer, Wouter Muller zingt

Bob Boswinkel

• De Reis van mijn leven (dvd)

• Vergeten maar niet vergeten (dvd)

Wouter Muller in theater

ZILVER LENTE 2022

BERICHTEN UIT. HET WACHTMEISTERHAUS - 3

// Tekst en foto’s

PAUL ABELS

.14

Diederik von Bönninghausen:

Adel is

vooral

belangrijk

voor de

adel zelf’

Jonkheer Diederik Ernst Jan von

Bönninghausen ontvangt in de

bibliotheek, een hoge ruimte waar

de tijd heeft stilgestaan. Heel veel

boeken, tot aan het plafond. Een

kruisboog aan de muur. Diederik

zit op een sofa en ik in de oude

stoel van zijn oudoom Lodi,

overleden in 2005, de man die

bijna een halve eeuw het kleine

kasteel bewoonde. Een gesprek

over wat het betekent om van adel

te zijn, over de liefde voor het

Hohes Haus maar vooral over de

noodzaak van aandacht voor de

dingen.

Toen oom Lodi overleed, moesten wij als stichting bepalen wat

we gingen doen met het Hohes Haus. Hoe konden we ervoor

zorgen dat het huis optimaal onderhouden zou worden? Op een

historisch verantwoorde manier, in de geest van Lodi ook? De doden zijn

flexibel. Ik bedoel: je moet flexibel omgaan met de erfenis van je familie, dus

ook met dat wat Lodi heeft nagelaten. Wat de dode precies heeft gewild, daar

denkt iedereen anders over en iedereen kan gelijk hebben.’

‘Volledig versleten. Bewaren!’

‘Mijn tak van de familie en Lodi’s tak hebben elkaar pas relatief laat ontmoet,

in de jaren ’70, denk ik. Lodi woonde vanaf 1967 in het Hohes Haus. Ik ben

geboren en opgegroeid in Utrecht. Vanaf mijn tiende jaar ging ik mee naar het

Hohes Haus [afgekort als HH - red.] want wij reisden elk derde weekend met

mijn ouders en broers naar Herinckhave in Fleringen. Onze ouders wonen

daar nu. Als we hier kwamen, zat Lodi altijd in de bibliotheek, waar wij nu

ook zitten. Als jochie kwam ik hier dan met vriendjes en vroeg of we op zolder

mochten kijken. Dat was een groot avontuur. Zoveel rare hoekjes en vreemde

kasten, een schietgat was er ook. Kanonskogels lagen er. Het appelleerde

allemaal aan mijn riddergevoel. Lodi was gewoon een oudoom. Eerst kenden

we hem nog niet zo goed. Hij bleek een charmante man, graag gezien in de

wereld van de Nederlandse society. Hij had een vast idee ontwikkeld hoe je

een huis restaureert. Het HH was in de loop van de jaren ernstig vervallen

geraakt. Lodi hanteerde een typische jaren ’60/’70-visie op restaureren: je kiest

de best bewaarde periode, dat was hier de renaissance, en de rest moest wijken.

De spullen werden op zolder en in het Wachtmeisterhaus hiernaast, waar jij

nu woont, gezet. We vonden briefjes terug: Tafelkleed. Volledig versleten.

Bewaren!’

‘Het in stand

houden van

een huis als

dit is het

moeilijkste.’

Oom Lodi

Geen kunststof in huis

‘Ik ben in 2012 in het bestuur van de stichting

gekomen maar was al eerder betrokken. Die Stichting

is opgericht in 1956. Mijn neef Titus en Lothar, mijn

vader, zitten er ook in. Een zus van Lodi heeft hier na

zijn dood in 2005 trouwens nog een tijd gewoond.

Toen ze 101 jaar was, verhuisde ze naar Brussel. Daar

vond ze het toch wat levendiger, zei ze... Vanaf 2008

heeft het bestuur heel veel opgeruimd. Ons beleid:

geen kunststof in huis. Dat opruimen is best goed

gelukt. Het Wachtmeisterhaus stond tot de nok toe

vol spullen. Vooral jutezakken met walnoten die

leeggevreten waren door de eekhoorns, maar toch

bewaard werden.’

.15

Mislukkingen

‘Het in stand houden van een huis als dit is het

moeilijkste. Ondanks de dikke, middeleeuwse muren

moeten we heel veel moeite doen om het warm te

houden. Het huis is koud in de winter en warm in de

zomer. Wat wij doen is behoud door ontwikkeling. Dat

is een staande term, gehanteerd door monumenteneigenaren.

Hoe zorg je daar voor? Je wilt dingen

doen die bij het huis passen, je wilt recht doen aan

het huis. De inkomsten van het HH komen niet uit

landerijen of uit pacht. Het is een hele toer om genoeg

financiën binnen te krijgen en de boel aan de praat

te houden. We hebben natuurlijk ook mislukkingen

meegemaakt. Zo hebben we geprobeerd een

Bed & Breakfast te maken van het Wachtmeisterhaus,

vooral voor Nederlandse toeristen met historische

interesse. Dat is mislukt: ze kwamen niet. De grens

blijft toch beladen, psychologisch. Er is toen onderzoek

gedaan en daar kwam uit dat het HH geschikt is voor

kleine trouwpartijen en kleinere evenementen: met

twintig tot vijftig personen. Vervolgens kwam Theun

Hulshof uit De Lutte, de evenementenorganisator van

Erve Beverborg. Dat was in 2019. Toen begon het te

lopen, ondanks Corona.’ >>

Sinds april 2021 woont uitgever

Paul Abels met zijn vrouw en zijn

hond in Nienborg, een klein dorp

tussen Heek en Epe in Nordrhein-Westfalen.

Zijn huis, het 18e-eeuwse

Wachtmeister haus, staat op het hoogste

punt van het dorp, naast een 14e-eeuwse

Burg, het Hohes Haus, al ruim een

eeuw in bezit van de Nederlandse

familie Von Bönninghausen. In

Zilver Magazine bericht Abels op

gezette tijden over het Hohes Haus

en over zijn wederwaardigheden op

het Duitse platteland.

ZILVER LENTE 2022

BERICHTEN UIT. HET WACHTMEISTERHAUS - 3

Voegen: helaas in deze eeuw

‘Maar we moesten meer economische dragers

vinden. Mogelijkheden onderzoeken:

wo ning en in de tuin bijvoorbeeld. Er is

20.000 euro per jaar nodig - alleen voor het

onderhoud. Kijk naar de gevel: alle muren

moesten gevoegd worden, de luiken moesten

vervangen worden. Dat kost toch tonnen.

Nu hoeft dat maar eens in de honderd jaar,

maar het moet wel gebeuren. Eigenaren

van landgoederen in Nederland maken

onderhoudsplannen voor zes jaren maar

wij voor 35 jaar. In Nederland heb je de

Monumentenwacht, een gesubsidieerde

maar ook commerciële organisatie die je

helpt om jaarlijks te bekijken wat er moet

gebeuren.

‘Nu woon

ik in een

huurflatje op

vier hoog in

Den Haag.’

.16

De subsidiestructuur in Nederland is gericht

op onderhoud. Daarvan moet je een flink

deel zelf financieren. In Duitsland is de

hele structuur gericht op restauratie, de

monumentenzorg is heel anders geregeld

dan in Nederland. Denkmalschutz is heel

wat anders dan Denkmalpflege. Lodi was

eigenzinnig. Die wilde geen geld van de

overheid aannemen, zeker niet van de Duitse

overheid.’

De bibliotheek in het Hohes Haus

Tijd, aandacht, inzet

‘Het Hohes Haus is altijd onderdeel van het

dorp Nienborg geweest. Kinderen waren altijd

welkom, er waren rondleidingen, dansmiddagen.

Dat is goed, daar moeten we zuinig op zijn. Heel

belangrijk. Maar toch: wij doen wat wij goed

vinden voor het HH en voor de toekomst. Noblesse

oblige? Ja. Ik voel me verplicht aan het huis. Met

plezier lig ik er wakker van. Ik geef toe dat het een

luxeprobleem is. Anderzijds: een kasteel beheren

klinkt weliswaar gaaf maar wat er ook moet

gebeuren is hout hakken, de tuin onderhouden,

de trap afstoffen, de zolder opruimen. En ik

kan wel hier meneer de baron uithangen maar

we hebben het dorp ook nodig. Hoe het ook zij,

mijn vrouw ziet mij genieten op HH. Het scheelt

dat ze ook werkzaam is in de monumenten zorg.

Wat is daarvoor het meest nodig? Tijd, tijd, tijd,

aandacht, aandacht, aandacht, inzet, inzet, inzet.’

Netwerken

‘De Nederlandse adel onderscheidt zich niet per

se. Het aantal edellieden is betrekkelijk gering

met 10.000 mensen in 300 families. Velen zitten

in stichtingen ter beheer van landgoederen en

monumenten. Je kent ze wel, maar je zou ze op

straat niet zomaar herkennen. We bespreken

samen de best and worst practices. Bij die clubs

van landeigenaren zit heel veel kennis en kunde

wat je wel moet doen en wat niet. Netwerken is in

elk geval voor iedereen belangrijk. Fouten moet

je proberen te beperken door je oor te luisteren te

leggen in het netwerk. Je moet een kind van je tijd

zijn en het niet alleen willen doen.’

Het Hohes Haus

Tuttig

‘Ik zit ook in het bestuur van de Ridderschap van

Overijssel. Het is leuk om iets te doen met mijn

achtergrond. Mijn ouders hebben me op mijn

18e aangemeld bij de Vereniging Jongeren van Adel

in Nederland. Ik vond het eerst maar een tuttig zootje,

eerlijk gezegd. Cold shoulder, niks aan. Pas na mijn

dertigste ben ik actief geworden. Ach, het is een

gezelligheidsvereniging met internationale feestjes,

een wondere wereld. Ken je die uitspraak van The

Duke of Cavendish over de adel? We are completely

normal people with peculiar names and extraordinary

houses. Tjonge, dat klinkt vast wel bekakt...’

Vooroordelen over adel

‘Nu woon ik in een huurflatje op vier hoog in Den

Haag. Ach, mijn adellijke afkomst veroorzaakt niet

zo veel respons. Mijn Duitse achternaam levert

meer reacties op. Dat was vroeger niet leuk hoor,

in de brugklas. Afijn: adel is vooral belangrijk

voor de adel zelf. Gezellige feestjes. Je kent artikel

1 van de Grondwet: iedereen is gelijk. Je merkt wel

dat in dorpen de kasteelvrouwe en de kasteelheer

nog steeds een rol hebben, in Duitsland zeker nog.

Hoewel er in Duitsland officieel geen adel meer

bestaat sinds 1918. In Fleringen is dat contact

met het dorp er ook nog. Mijn ouders, die op

Herinckhave wonen, stellen hun huis open voor van

alles en nog wat. Ze hebben levendige contacten op

lokaal niveau. Er zijn vooroordelen over de adel.

Over het ongemak van adel en regenten schreef

Simon Schama in 1988 de klassieker Overvloed en

onbehagen. De oorspronkelijke Engelse titel luidt The

Embarrassment of Riches. Die is nog wat duidelijker:

het kan een last zijn om veel te bezitten. De

meeste zorgen heb ik over de aankomende

honderd jaar. Hoe houden we het HH in

stand? Het beste voor een huis is dat het

bewoond wordt. In stand houden is een

praktische opgave. De stichting moet ervoor

zorgen dat het HH er over een eeuw nog

staat. Een praktisch voorbeeld: we hebben

nu gekozen voor glasvezelinternet op HH.

Dat was een grote investering, maar het

moest: we gaan met onze tijd mee. Lodi

heeft het niet zo bedacht maar had het zeker

goed gevon den: zoals gezegd, de doden zijn

flexibel...’

Liefde voor het huis kweken

‘Hoe je het overdraagbaar maakt, de zorg

voor dit huis? Kinderen op zolder laten

spelen. Een middag organiseren met the

next generation. Dat zijn de familieleden

van 15-40 jaar die bij de familie horen

maar die het HH misschien nog nooit

gezien hebben. We nodigen ze uit. Zo

krijgen ze liefde voor het huis, voor de

geschiedenis. En we staan open voor

geïnte resseerde bezoekers en gasten die

hier een sfeervol, intiem feestje willen vieren.

Het helpt allemaal om ons Hohes Haus

een goede en lange toekomst te geven.’

Jonkheer Diederik

Ernst Jan von Bönninghausen

Geboren in 1969 in Utrecht.

Werkte bij Museum Van Loon

Amsterdam, was directeur Panorama

Mesdag, zelfstandig adviseur

monumentenzorg en sinds 2021

directeur Jenevermuseum Schiedam.

Daarnaast voorzitter Stichting Het

Nederlandse Interieur en van ICOM,

International Council Of Museums.

.17

ZILVER LENTE 2022

CULTUUR. JET VAN DER SLUIS

HET KUNST-TORENTJE

IN ALMELO

KLEIN MAAR DAPPER

Wanneer je in Almelo vanaf het station naar de

stad loopt, kom je tussen het nieuwe stadhuis

en de rechtbank een eigenwijs klein torentje

tegen, midden op de stoep. Het is een gebouwtje

met een bijzondere geschiedenis en een even

bijzondere functie.

.18

In de bloeitijd van de textielindustrie

‘schonken’ de arbeiders van de Koninklijke

Ten Cate deze hoektoren aan hun werkgever,

als dank voor hun pas opgerichte pensioen

fonds. Om deze ‘spontane’ gift mogelijk te

maken, hield de directie wel een jaar lang een

stuiver op hun loon in! Het werd ook niet voor

niets een klokkentoren: zo had het personeel

voortaan geen enkel excuus meer om te laat

te komen.

Expositieruimte

Toen de fabriek aan de Egbert Gorterstraat in

1995 werd gesloopt om plaats te maken voor de

nieuwe rechtbank werd het torentje gespaard.

De firma Ten Cate schonk het gebouwtje aan

de stad en er kwam een stichting, Het Torentje,

die de kleine ruimte gebruikte voor exposities

van drie-dimensionele kunst. In de eerste jaren

lag daarbij de nadruk op tamelijk abstracte,

conceptuele ‘installaties’. Het Torentje werd

hiermee weliswaar een begrip onder liefhebbers

van moderne beeldhouwkunst in Nederland,

maar miste te vaak de aansluiting met

het Almelose publiek, waardoor het een ‘ivoren

torentje’ werd.

In 2013 kwam er een wisseling van de

wacht: voortaan is de Stichting Nieuwe

Twentse Kunst verantwoordelijk voor de

programmering en de naam veranderd in

het Kunst-Torentje. Zonder concessies te

doen aan de kwaliteit probeert het nieuwe

bestuur ook jonge kunstenaars uit de regio

aan bod te laten komen, afgewisseld met

korte educatieve tentoonstellingen voor

en door jongeren met creatieve ambities,

waarbij ook het stedelijke erfgoed soms aan

bod komt. Veranderingen die natuurlijk ook

te maken hebben met het aangescherpte

subsidiebeleid. Daarnaast is geïnvesteerd

in een nieuw verlichtingssysteem met

gekleurde ledlampen. Exposanten kunnen

hiermee hun werk ’s avonds ‘inkleuren’, wat

letterlijk voor een aantrekkelijk effect zorgt.

>>

// Tekst

JET VAN DER SLUIS

// Fotografie

NIEUW TWENTSE KUNST

‘Samenwerking met

andere kunstinstellingen

in de stad’

.19

ZILVER LENTE 2022

CULTUUR. JET VAN DER SLUIS

Guda Koster

De nieuwe beheerders zoeken actief de

samenwerking met andere kunstinstellingen

in de stad, zoals Kunsthal Hof 88 en het

Stadsmuseum. Zo is dit voorjaar de installatie

In de armen van Morpheus te zien, die

de Amsterdamse kunstenares Guda Koster

spe ci aal voor het Kunst-Torentje heeft gemaakt.

Zij exposeert tegelijkertijd in de acht

‘minitorentjes’ aan de Haven Noordzijde en

heeft een solo-expositie in het Stadsmuseum,

.20

KUNSTHAL

HOF 88

onder de noemer Extraordinair. De torentjes

langs het water zijn een soort vitrines waarin

kleine sculpturen en foto’s van Kosters werk te

zien zijn. Ze vormen niet alleen een verbinding

tussen het torentje en het museum, maar

maken ook nieuwsgierig naar meer van dit

humoristische en vervreemdende werk dat

tot en met 24 april in Almelo te zien is.

De internationaal bekende Koster speelt

met het cliché dat ‘kleren de man maken’.

Bij haar is de kostumering juist belangrijker

dan de drager. Haar vrolijke ontwerpen zijn

op zichzelf staande kunstwerken, die met

hun grote, felle kleurvlakken herinneren aan

de Op Art. Niet voor niets zijn de hoofden

van haar ‘mannequins’ letterlijk aan het

zicht onttrokken. Anders dan bij couture

- die immers vooral bedoeld is om de persoonlijkheid

van een model optimaal te doen

uitkomen - spelen de vorm en het volume van

de textiel zelf de hoofdrol. Koster gebruikt

haar verhulde mensfiguren ook in performances

in de openbare ruimte. Ze probeert dan haar

‘textielbeelden’, waarin onmiskenbaar een mens

verstopt zit, op enigerlei wijze contact te laten

maken met het publiek op straat. Ze geeft ons

op een speelse manier ‘stof’ tot nadenken, onder

andere over de functie van kleding in onze

samenleving.

‘Ze geeft ons

op een speelse

manier ‘stof’ tot

nadenken.’

Klein maar dapper bewijst het Kunst-Torentje

met dit soort prikkelende exposities dat het

Almelose straatbeeld méér te bieden heeft dan

de beruchte stoplichten van Herman Finkers.

INTERVIEW. COLUMN. WEDUWE HENK BOOM TIMMERMAN?

column

Henk

Boom

Twee zoenen

Mag ik al weer? Mogen we überhaupt nog dit jaar? Want ik heb het

zo gemist, het begroetingsritueel waarmee ik na dertig jaar Spanje zo

vertrouwd was geraakt. Jazeker, dan heb ik het over het achtereenvolgens

vluchtig beroeren met licht getuite lippen van de twee wangen van

de vrouw aan wie je zojuist ben voorgesteld zonder angst te hebben voor

een beschuldiging van grensoverschrijdend Borsato-gedrag. Even dat

sierlijke contact van lip en wang. Even dat licht-erotische gevoel. Even die

onbekende geur opsnuiven. Zuideuropees temperament. Ik mis het zo.

Twee zoenen. Zo deden ze dat voor het uitbreken van de pandemie in

Spanje en zo deed ik dat dertig jaar lang totdat het mondkapje werd

toegevoegd aan het kledingassortiment. Twee vluchtige zoenen. Dat

is wat anders dan drie kleffe kussen die op een wang worden gedrukt

van iemand die je al jaren kent. En waarom in godsnaam drie? Je hebt

tenslotte maar twee wangen. Maar wellicht het grootste verschil in de

zoencultuur tussen Spanje en Nederland is dat je in het zuiden van

Europa al bij de eerste begroeting met een nog onbekende vrouw geheel

legitiem twee etherische zoenen mag uitwisselen. Niemand die

daar vreemd van opkijkt.

In al die jaren ging ik slechts twee keer in de fout, één keer in Spanje en

één keer in Nederland. Tijdens een kunstmoment in Diepenheim ontmoette

ik - enkele jaren geleden toen corona nog slechts een bier merk

was - voor het eerst een schoolvriendin van mijn echtgenote. Ze was,

zo was mij vooraf nadrukkelijk meegedeeld, voor de tweede keer in

het huwelijk getreden met een dominee. Ik had daarom moeten weten

dat het ietwat sobere, calvinistische gedachtengoed met voorrang in

haar dna was vastgeklonken. Net aangekomen uit Spanje zette ik gelijk

twee hemelse zoenen op haar bleke wangen. Fout. Helemaal fout.

Ze deinsde terug alsof ze door een Don Juan werd aangerand, alsof ik

toen al gelijk anderhalve meter afstand in acht had moeten nemen.

‘Oh’, riep ze verschrikt, ‘gaan we gelijk al zoenen’.

Dat was Nederland. In Spanje kreeg ik op een totaal andere manier te

maken met een lapsus in het ontmoetingsritueel. Tijdens een congres

werd ik door een bevriende Spaanse journalist voorgesteld aan de

tafeldame aan zijn zijde. Ik stond op, knikte en gaf haar twee zoenen.

Fout. Helemaal fout. Het was de hertogin van Medina Sidona. Bijna

een koningin. Dan ga je je niet te buiten aan zoenen, maar geef je een

handkus, conform het hofprotocol.

En nu? Ik kijk reikhalzend uit naar het tijdperk dat ik weer onbelemmerd

zoenen mag uitdelen op onbekende wangen. Maar of het ooit

zo ver zal komen hangt af van het corona-spook en van virusverdelger

Ernst Kuipers.

Henk Boom

Henk Boom (1945), geboren

in Almelo en woonachtig in

Diepenheim. Als journalist

werkte hij bij het dagblad

Tubantia en bij de Haagsche

Courant. Als correspondent

was hij ruim dertig jaar actief

in Mexico en Spanje. Als auteur

wijdt hij zich nu aan boeken

met historische thema’s.

.21

ZILVER LENTE 2022

SLIMME

SIMPELE

HULPMID

CULTUUR. WELZIJN

W

.22

Het dagelijks leven waar het kan net

iets makkelijker maken. Dat helpt veel

senioren om langer thuis te blijven

wonen als ze dat graag willen. Vaak

zijn het simpele oplossingen die zorgen

voor behoud van zelfstandigheid.

Bij de ene oudere gaat het om extra

veiligheid ’s nachts, een ander wil

graag in contact blijven met familie,

auto matische herinneringen aan een

afspraak ontvangen of het favoriete

radioprogramma blijven luisteren.

Volgens Floor Sieverink, beleidsadviseur zorgtechnologie

en Carien Morskieft, adviseur zorgtechnologie en

beiden werkzaam bij Carintreggeland zijn er veel

hulpmiddelen om het dagelijks leven een stukje gemakkelijker

te maken. Lukken de dingen die u belangrijk vindt niet altijd

meer? Bespreek met familie, omgeving of bijvoorbeeld een

zorgaanbieder wat u belangrijk vindt in een waardevol leven. Met

slimme, laagdrempelige oplossingen is er vaak veel meer mogelijk

dan u denkt. Floor Sieverink: ‘Vaak is er een mantelzorger, een

buur of een zorgmedewerker die wel even wil komen helpen.

Maar er zijn ook simpele middelen om uzelf te redden, zonder

dat u afhankelijk bent van anderen. Bekijk deze eerst voordat u

hulp inroept. U hoeft dan geen ondersteuning te vragen, niet

af te wachten en kunt zelf het initiatief nemen. Het vergroot

zelfredzaamheid en zelfvertrouwen. U blijft meer in contact met

uzelf en houdt controle over uw eigen leven. Daarnaast, door

dingen zelf te doen bent u in beweging en blijft u fitter. Dat is

natuurlijk altijd goed’.

elzijn

// Tekst

REDACTIE

// Foto’s

CARINTREGGELAND / GOOGLE / IKEA

DELEN

Eenvoud

Floor: ‘Technologische ontwikkelingen bieden vaak

ontelbare mogelijkheden. Laat dat nou net iets zijn

waar ouderen tureluurs van kunnen worden. Jarenlang

konden ze prima overweg met hun oude radio, cd-speler

of televisie. Gaat zo’n apparaat stuk, dan is een nieuwe

vaak ingewikkeld en zonder hulp bijna niet te bedienen.

Hoe fijn is het dat er nog altijd afstandsbedieningen

bestaan met slechts enkele overzichtelijke keuzeknoppen

en dat er nog steeds simpele radio’s te koop zijn. Dat geldt

bijvoorbeeld ook voor koffie zetten. Als je dat wilt doen

met zo weinig mogelijk handelingen, kies dan voor een

koffiecupjes-apparaat. Dan kan er niets fout gaan: een

koffiepot die onnodig lang op een warmhoudplaatje blijft

staan en daardoor te heet wordt kan barsten, dat komt

dan niet meer voor.’

.23

Ouderentablet

Carien: ‘Voor mensen zonder computerervaring zijn

er ouderentablets. Deze hebben vaak een toegankelijk

ontwerp, grote knoppen en zijn eenvoudig in gebruik.

Bellen met of zonder beeld, de krant lezen, alleen of

samen spelletjes doen, foto’s versturen naar vrienden of

familie, op een eenvoudige manier berichten sturen, het

kan allemaal maar het hoeft niet. Veel mensen vinden

dit spannend, maar er kan eigenlijk niks misgaan. En

omdat je zelf kiest wat je wel of niet wil zien, kun je klein

beginnen met één of twee knoppen. Een tablet haalt de

buitenwereld dichtbij, hoe ver weg die ook voelt’.

Lampje

Floor: ‘Als ouderen slecht ter been zijn en ‘s nachts uit

bed moeten om naar de wc te gaan, of als ze zich bij

het opstaan even duizelig voelen, brengt een lampje

met een bewegingssensor onder het bed veiligheid.

Dit is een laagdrempelig hulpmiddel dat je bij een

elektronicawinkel kunt kopen. Zodra de benen over de

rand van het bed gaan, dus wanneer je opstaat, gaat het

lampje al aan en is er zicht. Dat zorgt ervoor dat iemand

stabieler naar de wc loopt en er minder risico om te

vallen is. Een gerust gevoel voor de oudere zelf, voor de

partner en voor de familie.’

ZILVER LENTE 2022

CULTUUR. WELZIJN

Welzijn

.24

Kosten

Hulpmiddelen die het dagelijks leven gemakkelijker maken, worden niet altijd vergoed. Carien: ‘Vergelijk het

met de aanschaf van een elektrische fiets. Deze kopen we ook zelf omdat we gemakkelijker of sneller van A

naar B willen komen.’ Hulpmiddelen hoeven niet altijd duur te zijn, en vaak vervangen ze een product dat je

al in huis hebt. Veel hulpmiddelen kunnen vrijblijvend worden uitgeprobeerd via de leverancier. Bevalt het

goed, dan kan je besluiten om het te kopen. Vaak kunnen hulpmiddelen ook met korting worden aangeschaft

via de Ledenservice van zorgorganisaties.

Robothond

Als een hond niet meer past bij de thuissituatie, dan kan een robothondje een maatje zijn om een beetje voor

te zorgen. Ook al weten ze dat het hondje niet echt is, voor sommige ouderen die alleen wonen biedt zo’n

hondje gezelligheid.

Google Nest

Google Nest is een slimme luidspreker zonder knopjes

of schermpjes. Hij kan niet alleen liedjes en podcasts

afspelen, maar ook vragen beantwoorden dankzij de

ingebouwde Google Assistent. Je kunt vragen of

Google Nest iemand voor je belt, je kunt vragen

wat het weer wordt, hoe laat de bus vertrekt of

wat het laatste nieuws is. Ook kun je hiermee

je woning slimmer maken, bijvoorbeeld door

te vragen of de gordijnen dicht kunnen of de

lampen aan. Ook kun je Google Nest vragen je

aan afspraken te helpen herinneren.

COLUMN. GERRIT LANSINK

GERRITS

STUKSKE

Engelke op

n schoolder

Wet ik n dag nog? Wis wa, donderdag 15 februarieje 1968. Ik was

op pad met t scheuriezer, nen griesrooin Kreidler Florett. Noar de

schole hen. Gung met wa viefnvieftig in t uur oaver n Keizerweg in

Bokel. Duur n gat in den zaandweg stöatern n dop van t ei-teankske

der of. Ik kreeg n heeln toog benziene op de boks, liek in t kruus.

Met de onderboks dreks ok zoo nat as wat. Dat wordt in t weenter

nooit nich mer dreug: rap op hoes op-an! Loat school mer de school.

Mooi langoet op de ligbaank kiekn hoo Kees Verkerk de 5.000 meter

schaatsn op de Olympische Spöln in Grenoble geet winn. God strafn

voorts: Keesie kreeg t an t gat. Fred Anton Maier oet Noorweegn was

n bestn.

n Paar moand wieder, bin ik met den Kreidler op n Osselsn Geerdinkziedeweg

nen trekker an t inhaaln. Doar geet den boer kats, zonder

an-oetlöchtn, noar leenks. Wat möt ik: remn, gasn of miej plat loatn

veurn? Met t gas der vol op stuur ik noar leenks. n Kreidler knapt net

vuur den trekker hen en vlög op ne weare an. Dree dikke takkedröa

davert as onmeundige scheermesn op n Kreidler en miej of.

Jimmy Mack is schreevn duur Brian Holland,

Lamont Dozier en Eddie Holland. Dizze dree

heern hebt ok völ leedkes vuur de Supremes

en Four Tops maakt. Motown wordt t neumd,

noar Mo(tor)town Detroit. Nee, t hef niks

met Kreidler van doon. Dee scheuriezers

kwamn oet Kornwestheim, kort woareargns

biej Stutt gart, in de Pruuske.

An de oonderziede van n benzieneteank van

dizn Kreidler Florett ha’j n väkske um slöttels

en aander gerei in vort te pakn.

.25

Dan wordt alns eavn zwart. Mer nich stil.

De oogn wier los en t is kloar da’k op de ruw in nen sloot lig. n Kreidler

lig der boavn oaver hen. t Daampndhete angoande motorblok raakt

miej net nich. n Boer en zienn biejrieder bint an t o-gottegotn. Deankt

ze da’k kats dood bin? Zee trekt den knetterndn Kreidler oavereand

en zeet miej oet n sloot kroepn. Met nog gen schrämke of drupke

blood of wat. En t scheuriezer döt t nog. Ik stried der op en riej hoast

zoo vort. Meuglik he’k nog iets as ‘Geluk had’ zeg. Luk wiederop op

Eanske op-an kreeg ik duur dat mien Beschearm-engelke vakweark

leaverd had.

Doar midn in de stad ston an de Langestroat n meakn vuur ne

modeweenkel te daanskn op n leed van Martha Reeves and the

Vandellas: Jimmy Mack. Zee had n kort Florett-rood rökske an dat de

loch toolachn. Mer de deern keek zo zoer as n paar mud naar onriepe

gooldrenetn. t Engelke op uur schoolder wol nog nich metdaanskn ...

Cerrit Lansink

Gerrit Lansink (Bokel, 1950) was

zon dertig joar tekstmänneke in de

reklame. Heuld et in t schrievn kort

met gedichtn (beundelkes Pikstrik

en Oaver Stroatn en Weagn) en

stukskes (zooas in Bodbreef, De Nieje

Tied en Twentse Almanak) in t plat,

met doarnöast luk in t Neerlaands

(Onze Taal, Het Land der Letteren

en Verhalen uit het Oosten). Hoold

van meziek, in t biejzeunder de joarn

vieftig, zestig en zeuvntig, sportkiekn

(voetbaln, wielrenn en schaatsn) en

reagnachtige zundage in juli.

ZILVER LENTE 2022

Fitform-fauteuils van Elzinga Wonen bieden optimale ondersteuning!

Gezond zitten kan rugklachten voorkomen

Veel mensen brengen een groot deel van de dag zittend door. Voor de tv, tijdens het werk of omdat bewegen niet

meer zo gemakkelijk gaat. Hoe meer je zit, hoe belangrijker het is hóe je zit. Dit kan rugklachten en ander lichamelijke

ongemak voorkomen en verminderen. Gezond zitten dus, en dat begint bij een verstelbare fauteuil van hoge kwaliteit.

Als je zit, is het belangrijk dat het lichaam zoveel mogelijk in zijn

natuurlijke vorm wordt ondersteund. Dat kan alleen met een op maat

gemaakte of ingestelde fauteuil. Hiermee bereik je de meest ideale

zithouding. Daarnaast is beweging ín de stoel van groot belang, door

zoveel mogelijk van houding te veranderen. Met name de rug blijft

daardoor in betere conditie. Een stoel met veel variatie in houdingen

is daarom altijd de beste keus, zegt Ibo Elzinga.

Een stoel ‘op maat’

Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat voor gezond zitten

het volgende nodig is: de juiste zithoogte, de juiste zitdiepte,

de juiste armleuninghoogte, de juiste lendenondersteuning en

de juiste zit hoek. Een stoel ‘op maat’ maakt dit mogelijk.

Regelmatig van houding veranderen kan gezondheids problemen

verminderen en voorkomen. Maar hoe krijg je dat zittend in een

stoel voor elkaar? Het antwoord: met de juiste verstel mogelijkheden.

In een Fitform-fauteuil kun je zitten, relaxen en liggen.

Alle verstelbewegingen volgen de natuurlijke biomechanische

draai punten van het lichaam. De sta-op functie zorgt voor extra

gemak, vindt ook Ibo Elzinga.

Fitform beste keus

De kwaliteitsverschillen tussen fauteuils zijn groot. Experts

in ‘gezond zitten’ bevelen het merk Fitform aan vanwege de

meeste beweegmogelijkheden. Daarnaast zijn dit fauteuils van

hoge kwaliteit met een langdurige garantie. Fitform-stoelen

zijn van Hollandse makelij en worden grotendeels met de hand

vervaardigd. Er zijn diverse uitvoeringen, met veel opties en

accessoires. Van zo’n fauteuil heb je vele jaren plezier!

Juiste verstelbewegingen

U bent van harte welkom bij

Elzinga Wonen, uw FitForm

relaxstoel specialist.

.26

Professioneel zitcomfort

Zo heerlijk heeft u nog nooit gezeten!

Kies ook voor:

• 100% maatwerk

• individueel instelbare rugondersteuning

• gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek

• volledig ergonomisch verantwoord

• écht Nederlands kwaliteitsproduct

• 10 jaar Garantie Waarborg

Ook met sta-opfunctie leverbaar.

Bel ons of kom langs voor een

deskundig zitadvies en een

GRATIS PROEFZIT.

BIJ AANKOOP VAN EEN FITFORM-FAUTEUIL OP MAAT

ONTVANGT U GRATIS EEN BIJPASSEND GESCHENK.

Voortsweg 31, 7523 CC Enschede

Tel. 053 - 435 84 37

www.elzingawonen.nl

CULTUUR. DE NEDERLANDSE REISOPERA

KLASSIEKE

//

Tekst

TON OUWEHAND

// Foto’s voorstelling/cast:

MARCO BORGGREVE

is niet

elitair

.27

Vanwege een Chinees virus hebben de voorstellingen

van de Nederlandse Reisopera

behoorlijke vertraging opgelopen. Maar nu,

ruim twee jaar later dan de bedoeling was,

gaat de opera Bruid te Koop in première. Een

van de rollen wordt gespeeld door inmiddels

een van de bekendste klassieke zangeressen

van ons land: Francis van Broekhuizen.

‘Muziek, dat was in ons gezin paplepelwerk.’

ZILVER LENTE 2022


‘Ik vond dat heel bijzonder dat

iemand zo hoog kon zingen.

Dat ben ik ook gaan doen.’

.28

Voor die tijd was ze nooit in Enschede geweest.

Maar toen Francis van Broekhuizen in 2004 door

de Enschedese binnenstad liep dacht ze direct:

hier zou ik wel willen werken. En waarom ook niet? Ze was

al afgestudeerd aan het conservatorium van Amsterdam

klassiek zang. Nog een paar maanden, dan zou ze ook de

studie tot operazangeres voltooien. Dat ze dat cum laude

zou doen, kon ze nog niet weten. Maar dat ze zich vanaf

dat moment gediplomeerd operazangeres mocht noemen

natuurlijk wel. En dan een rol bij de Reisopera? Niet

onmogelijk. Ze zou geen nee zeggen.

Waarom ze in 2004 in Enschede was? Ze was er als finalist van

het Cristina Deutekom Concours, zegt ze. De vraag stellen of

ze dat misschien toen ook gelijk maar heeft gewonnen, heeft

geen zin. Francis van Broekhuizen wint namelijk nooit iets,

vertelt ze opgewekt. ‘Ik word altijd derde. Dat was toen bij het

Deutekom Concours het geval. En later op tv bij De Slimste

Mens werd ik ook derde.’

Francis van Broekhuizen is inmiddels een bekende televisie

persoonlijkheid. Dat is begonnen in het programma

Maestro een jaar of zeven geleden. Daarin moeten bekende

Nederlanders in een paar weken een orkest leren dirigeren.

Francis van Broekhuizen moest zich toen zingend door zo’n

muzikale amateur laten dirigeren. In de klassieke wereld

wordt vaak neerbuigend over dat programma gedaan.

Alsof het wezen en vakmanschap van een dirigent in een

paar weken te leren valt. Francis van Broekhuizen was in

dat programma een fantastisch zingende ontwapenende

persoonlijkheid. Iemand die humor meebrengt en die

inziet dat je met zo’n programma klassieke muziek onder

de aandacht van een breed publiek brengt. En dat moet,

vindt ze. ‘Ik heb een hekel aan pretenties. Ik vind dat er in

het algemeen veel te elitair wordt gedaan over klassieke

muziek. Paul Witteman bijvoorbeeld. Hij pretendeert echt

goede klassieke muziek aan het volk te presenteren. Veel

gasten in zijn programma Podium Witteman zijn ook goed.

In dat opzicht klopt het wel. Maar hij legt zijn eigen oordeel

er ook veel te vaak overheen. Dan gaat hij zeggen wat hij niet

goed vindt. Daar hobbelt vervolgens iedereen achteraan.

Dan kan ik alleen maar denken: wie is Paul Witteman als het

om klassieke muziek gaat? Je moet klassieke muziek niet

pretentieus maken. Ik vind dat iedereen in de wereld toegang

‘Over klassieke muziek moet

je gewoon kunnen doen.’

Nederlandse Reisopera:

BRUID TE KOOP

Met: Laetitia Gerards, Francis van Broekhuizen,

Wiebe-Pier Cnossen, Martina Prins en vele anderen.

Koor: Consencus Vocalis.

Orkest: Phion.

Regie: John Yost.

Muzikale leiding: Ed Spanjaard.

Première op 2 april 2022 in het

Wilminktheater in Enschede.

Daarna te zien in onder andere:

De Spiegel, Zwolle (14/4/’22),

Orpheus, Apeldoorn (21/4/’22),

Stadstheater Arnhem (28/4/’22),

Atlastheater Emmen (30/3/’22).

.29

moet kunnen hebben tot klassieke muziek. Het moet niet

zo zijn dat mensen denken dat die muziek niets voor ze is

omdat ze er geen verstand van hebben. Je hoeft er geen

verstand van te hebben, maar je moet er kennis van kunnen

nemen. Er moeten mensen zijn die je in die wereld toelaten.

Daarom doe ik mee aan tv-programma’s. Daarom vind ik het

zong. Wat me in dit verband erg stoort is dat men in

ons land Cristina Deutekom nooit echt op waarde

heeft geschat. Zij werd in ons land weggezet als het

sokkenstoppertje uit de Spaarndammerbuurt. Terwijl

zij met alle groten der aarde alle grote operarollen heeft

gezongen. Haar mag je vergelijken met Maria Callas.’

DE MATTHÄUS PASSION

mooi dat Laetitia Gerards, die ook bij de Reisopera in Bruid te

Koop speelt, op de televisie meedoet aan Wie is de mol. Over

klassieke muziek moet je gewoon kunnen doen.’

Callas en Deutekom

Ze heeft Witteman ook horen beweren dat Elly Ameling

het summum van de klassieke vocale wereld is. ‘Dat vind

ik helemaal niet. Zij was heel erg goed in liederen van

Brahms en Schubert. Maar die manier van zingen zette ze

ook door als ze bijvoorbeeld ‘Aan de Amsterdamse grachten’

zong. Dat was niet goed te verstaan. Je hoorde amper dat

ze Nederlands zong. De klassieke wereld zal het me niet

in dank afnemen, maar ik vind dat Ameling veel te netjes

Van muziek hield ze haar hele leven al. Muziek

was in de opvoeding het betere paplepelwerk. Er

werd veel uiteenlopende muziek gedraaid in huize

Van Broekhuizen. Met een vader die makelaar was

maar ook aan klassieke zang deed. En die met het gezin

naar de Matthäus Passion luisterde. Maar die ook in

zijn jeugd in een popbandje had gezongen, hetgeen tot

een blijvende affiniteit met Jimi Hendrix en Woodstock

had geleid. Haar moeder was nogal weg van de

muziek uit de studio’s van Motown: The Supremes,

Temptations, Four Tops. En zelf liet ze zich mee voeren

door de muziek in Disney tekenfilms. ‘Sneeuwwitje,

Doornroosje, die films hebben heel goede muziek. >>


‘Ik ben een soort als Joan Collins

verklede chihuahua. Ik kom in de derde

scene op en ik begin gelijk te blaffen.’

.30

KARAKTERROL

En niet te vergeten Fantasia met Mickey Mouse. Die zat boordevol

klassieke muziek.’ Dan vormde ze met ouders en twee broers ook nog

eens een familiekoor. Daar traden ze mee op. ‘Mijn favoriete musical

als kind was The Sound of Music. En wij werden als gezin wel de familie

Von Trapp genoemd.’

Ze was een kind van de muzikale jaren tachtig. Ze ziet nog het beeld voor

zich dat ze als veertienjarige met een platenbon in haar hand in een

platenzaak stond. Wat ging het worden: Doe Maar? Madonna? Michael

Jackson? Ze vond het allemaal leuk. Een klein jaar later behoorden dat

soort muzikale dilemma’s definitief tot de verleden tijd. Ze had Koningin

van de Nacht gehoord van Cristina Deutekom. ‘Ik vond het heel bijzonder

dat iemand zo hoog kon zingen. Dat ben ik ook gaan doen en het bleek

dat ik het kon. Daarna hoorde ik Maria Callas. Daar was ik echt door

gegrepen. Ik ben haar biografie gaan lezen, dat was een opera op zich

van het hevig dramatische soort. En dan die prachtige muziek en die

stem van haar. Dat hield me vanaf mij zestiende in de greep en heeft

me nooit meer losgelaten.’

Hobby

Wel dacht ze dat muziek net als bij een vader hobby zou moeten blijven.

Ze begon een studie Maatschappelijk werk en dienstverlening. En die

maakte ze ook af. Maar tijdens die studie kwam ze in contact met een

bekende zangpedagoge. Die had haar horen zingen en vroeg aan

Francis: ‘weet je dat je talent hebt?’ Toen ze antwoordde dat ze daar

geen idee van had, kreeg ze het dringende advies om toch maar eens

bij een conservatorium langs te gaan. Hetgeen ze na haar studie deed,

met alle gevolgen van dien.

In 2004 dacht ze al voorzichtig aan een rol bij de Nederlandse Reisopera.

Ze kwam eerst een deurtje verder, in Maastricht bij Opera Zuid. Ze heeft

in 2013 wel in Enschede meegewerkt aan het randprogramma van de

opera Tristan und Isolde. Francis van Broekhuizen deed toen mee met

De Wesendonck Liederen van Wagner. En later heeft ze ingevallen voor

een zieke ‘Carmen’.

Maar nu heeft ze een rol in Bruid te Koop. ‘Ze hebben de

opera in het Nederlands laten vertalen. Ze hadden een

Nederlandse cast nodig en als je een karakterrol zoekt,

kom je al snel bij mij uit. Geen grote rol hoor. Ik speel de

moeder van een van de bruidegoms. Het gaat over een

meisje dat uitgehuwelijkt gaat worden. Daar zijn twee

ouderechtparen bij betrokken. Die vinden dus allebei dat

hun zoon de geschikte huwelijkskandidaat is. Maar het

meisje is natuurlijk verliefd op de een en niet op de ander.

Als het allemaal mis dreigt te gaan voor mijn zoon kom ik

op om samen met mijn man te kijken of we het meisje aan

haar contract kunnen houden. Ik ben een soort als Joan Collins

verklede chihuahua. Ik kom in de derde scene op en ik begin gelijk

‘Die stem is zo

goed. Ik hou

sowieso van

crooners.’

.31

te blaffen.’ Ze hoeft niet heel veel te zingen in deze

opera. ‘Een mooi sextet, een paar recitatieven en

het slotkoor. Het is heel relaxed voor mij. Ik heb een

heel leuke bijrol. Ik kom pas op in de derde acte.

Ik hoef dus niet zoals de anderen om 18.00 uur in

het theater aanwezig te zijn. Ik kan binnenlopen bij

aanvang. En als de eerste scene gespeeld wordt,

zit ik in de schmink en heb ik alle tijd om me te

verkleden.’

Haar muzikale wereld draait om opera. Maar ze

geeft toe dat ze inmiddels een fan is geworden van

Frank Sinatra. ‘Die stem is zo goed. Ik hou sowieso

van crooners. Ook van Nat ‘King’ Cole. Ze hebben

dat zoetgevooisde, dat gemakkelijke zingen. Het

is natuurlijk niet gemakkelijk, maar zo klinkt het.

Ik vind het heerlijk als ik de hele dag in de opera

heb gezeten om dat soort muziek te draaien. Als

ik veel opera voor mijn kiezen heb gehad, vind ik

het lekker om te ontspannen met Frank Sinatra.

Die nieuwe jongen, Michel Bublé, vind ik ook leuk.

Er is nog zo’n jongen die eerst in zo’n boyband zat:

Robbie Williams. Dat bevalt me ook wel. En ik hou

ook heel erg van Adele: fantastische stem en mooie

liedjes. Toen zij een nieuw album uit had, heb ik

het direct geluisterd. Een heel bijzondere zangeres.

Ik heb geen verstand van die muziek, dus ik kan er

normaal naar luisteren. Zoals iedereen. Naar opera

luister ik analytisch. Zit het technisch goed, zit er feel

in. Vind ik het mooi, lelijk? Dat speelt allemaal niet

als ik naar jazz of pop luister. En ik moet zeggen:

dat doe ik inmiddels veel meer dan vroeger.’

ZILVER LENTE 2022

.32

STICHTING HANNA VAN HENDRIK PRESENTEERT

.33

WE ZIJN TERUG! VANAF 8 JULI

Vliegveld Twenthe | Enschede

Koop nu tickets: hannavanhendrik.nl

ZILVER LENTE 2022

INTERVIEW. LOES RITZEN

// Tekst

ANNEMARIE HAAK

// Foto’s

ANNEMARIE HAAK

STICHTING LEERGELD

Gemeente Tubbergen

Stichting Leergeld

.34

wil elk kind

gelijke kansen

geven

‘Het moet niet uitmaken waar je wieg staat. Elk kind heeft recht op gelijke kansen,’

Loes Ritzen (64) kan het niet genoeg benadrukken. Met stichting Leergeld probeert

ze gezinnen met kinderen die in armoede leven te ondersteunen. >>

‘Voor kinderen is het

uitermate belangrijk

om erbij te horen.’

.35

ZILVER LENTE 2022

INTERVIEW. LOES RITZEN

cu

.36

Als leerkracht basisonderwijs wordt ze regelmatig

geconfronteerd met gezinnen die van

een klein budget rond moeten komen. Dat

kan door allerlei onvoorspelbare oorzaken gebeuren.

Een scheiding, werkloosheid, faillissement, overlijden,

ziekte of door andere omstandigheden. ‘Eigenlijk kan

het iedereen overkomen, het gaat hierbij niet altijd

om een bepaalde laag in de bevolking. Niemand is

zeker van een leven in welvaart.’ Toen haar in 2017

gevraagd werd om een afdeling van de landelijke

stichting Leergeld op te richten in haar woonplaats

Tubbergen, reageerde ze met een volmondig ja.

Bin nen haar netwerk organiseerde ze een eerste bijeenkomst

en die resulteerde direct in een groep

enthousiaste vrijwilligers die de schouders eronder

wilde zetten. Inmiddels is haar stichting uitgegroeid

tot een organisatie met acht intermediairs, aangestuurd

door Nelly Remmerswaal en Mattie Platvoet, de twee

coördinatoren. Mattie is tevens interim secretaris. De

stichting op zoek is naar nieuwe bestuursleden.

‘Wij richten ons in eerste instantie op sport en

cultuur. Dat zijn vaak de eerste zaken waarop

bezuinigd wordt. Er zijn gezinnen die moeten leven

van een minimuminkomen dat tot 130 procent van

het minimum salaris ligt. Hier heerst echt armoede

en moet elke euro omgedraaid worden. Geld voor

sport of muzieklessen zit er dan niet in’, legt Loes uit.

Deze gezinnen kunnen zich richten tot de Stichting

Leergeld, die dan de contributie voor haar rekening neemt.

Ook sportkleding en eventueel een instrument worden

vergoed. De intermediair gaat op huisbezoek en bekijkt

samen met het gezin de mogelijkheden. Vervolgens wordt

er een aanvraag ingediend. Na goedkeuring hiervan kan

het kind starten met de gewenste activiteit. ‘Vervolgens

bekijken we samen met de gezinnen wat mogelijk is en

wijzen we op andere instellingen. Zoals de Speelgoedbank

in Almelo waar kinderen een cadeautje op mogen halen

of de Verjaardagsbox die deze kinderen een onvergetelijke

verjaardag bezorgt. We zijn momenteel bezig met de

ANWB over het Kinderfietsenplan. En zo zijn er zoveel

instanties waar je een beroep op kunt doen. Ook de

Voedselbank behoort tot de mogelijkheden.’

Zelf in actie

‘Wij wijzen de weg, want sommige mensen weten niet

goed wat ze moeten doen om hulp te krijgen. Ze moeten

dan wel zelf de stap nog zetten.’ Daar zit volgens Ritzen de

crux. Veel gezinnen schamen zich dat ze in een dergelijke

situatie terecht gekomen zijn, vinden het moeilijk om

actie te ondernemen en stellen dat te lang uit. ‘Ik kan

me daar wel wat bij voorstellen. Je moet openheid van je

financiële zaken geven, het inkomen wordt geïndexeerd.

Daarnaast moet bekeken worden wat een gezin nodig

heeft. Vluchtelingen hebben vaak een coach die hierover

informatie kan geven. Gaat het om gezinnen die om andere

oorzaken zich financieel niet kunnen redden, dat is het

zonder bege leiding best een lastig traject.’

Zelfvertrouwen en sociale contacten

Momenteel heeft de stichting in Tubbergen zo’n

65 gezinnen onder haar hoede. In de praktijk gaat

het om 156 kinderen. Loes Ritzen: ‘We hebben

het gevoel dat we niet iedereen bereiken. Dat

is jammer, want we kunnen echt helpen en de

privacy blijft gewaarborgd. Voor kinderen is

het uitermate belangrijk om erbij te horen. Dat

levert vriendjes en vriendinnetjes op. Het geeft

zelfvertrouwen, bevordert de sociale contacten.

Dat hebben ze in hun verdere leven ook hard

nodig.’ Ze roept dan ook iedereen op gebruik te

maken van deze mogelijkheden, als men in de

problemen zit.

ltuur

De eerste Stichting Leergeld werd 25 jaar

geleden in Tilburg opgericht. De Leergeld

vereniging telt inmiddels 112 lokale

stichtingen die samen in het afgelopen jaar

ruim 131.000 kinderen ondersteunden

waarmee een bedrag was gemoeid van zo’n

€ 30 miljoen. Stichting Leergeld is afhan kelijk

van donaties, subsidies, giften, partner ships,

samenwerkingen en vrijwilligers. Voor meer

informatie www.leergeld.nl/tubbergen

De intermediair houdt contact met het gezin, ook

als er reeds hulp geboden is. Om te controleren

of er inderdaad gebruik gemaakt wordt van de

culturele of sportieve activiteit waarvoor betaald

is, maar ook om te volgen hoe het verder gaat

met het gezin. ‘We proberen handvatten te geven

zodat gezinnen weer verder kunnen, dat ze uit

de armoede komen.’ Stichting Leergeld richt zich

op kinderen tussen de vier en achttien jaar. Loes

zou liever zien dat probleemgezinnen al eerder

gesignaleerd worden. ‘Het liefst zo vroeg mogelijk.

Als een gezin de keuze moet maken tussen het

kopen van luiers of een weegschaal om de baby te

wegen, dan is er iets aan de hand!’ Ook huisartsen,

buren, vrienden of kennissen kunnen gezinnen

wijzen op de stichting. In de huis-aan-huiskrant

staat zelfs een paginagrote advertentie. Het punt is

wel dat de gezinnen zichzelf aan moeten melden,

dat kan niemand anders voor ze doen. ‘Het is fijn

werk. Ik ben zelf ook intermediair en heb een

gezin dat ik begeleid. Elk kind verdient immers

gelijke kansen en het doet heel goed om daar een

steentje aan bij te kunnen dragen.’

.37

‘Geld voor

sport of

muzieklessen

zit er dan

niet in.’

ZILVER LENTE 2022

ZILVER ZAKELIJK. LISANNE JUTTE

Woontrends

Lente 22

Lisanne Jutte interieurstylist

Instagram: LISANNE JUTTE

www.lisannejutte.nl

.38

Brutale combinaties

De lente staat voor de deur en dat voelt na

twee jaar waarin we heel veel thuis zaten als

een enorm cadeau. De opnieuw verworven

vrijheid, de blik op de toekomst, de ruimte

voor gezelligheid en natuurlijk de zon die

weer gaat schijnen: voor mij betekent het

een opgewekt humeur en zin in een fris

interieur. De voorjaarsschoonmaak is

niet voor niets voor velen de start van ‘een

nieuw begin’.

Doordat we zoveel thuis waren zijn we

anders gaan kijken naar onze meubels,

maar is ook de functie van de meubels

veranderd. In huis creëerden we een

werkplek, ruimte om te sporten, genoeg

plek voor het maken van huiswerk, maar

ook een (tijdelijke) thuisbioscoop of de

gezelligheid van thuis uit eten. Dit heeft zich

vertaald naar meubels met een hoge mate

van comfort en gemak. De relaxfunctie in

een bank is daar een goed voorbeeld van.

Ook de relaxfauteuils zijn populairder

dan ooit en zijn toepasbaar voor in elke

woonstijl en voor élke doelgroep. De keuze

voor het toevoegen van ‘snufjes’ zien we

ook steeds meer; een USB-lader in de bank,

dimbare lampen te bedienen via een app,

speakers in de pootjes en menigeen praat

vanuit de luie stoel wel eens hardop tegen

Google Assistent of Siri.

Geborgenheid

Naast comfort zoeken we naar geborgenheid.

Dat zie je in de vorm geving,

waarbij ronde vormen al enige tijd

de boventoon voeren, maar ook in

materiaalgebruik, zoals aaibare teddyen

grove boucléstoffen. De natureltinten

waaronder de wolwitten en beige

zandkleuren zien we al een tijdje. Deze

vormen een fijne basis om, nu het lente

wordt, frisse en gewaagde accenten aan

te brengen. Een geweldige kleur om lef te

tonen is kobaltblauw. Een uitgesproken

kleur die subtiel toe te passen is in een

vaas of kussen, maar ook brutaal als

tv-meubel. Zeker in combinatie met

champignonkleuren en roesttinten krijg

je een heel luxe en sfeervol geheel, met net

dat beetje pit.

Natuurlijk

Tegenstellingen en opvallende contrasten

geven een interieur karakter, zoals

glanzende stoffen op een matte bank. Of

gekleurde glazen vazen op een aanrechtblad

van beton, een grillig houten

tafelblad op subtiele slanke metalen poten,

grofgebreide wollen plaids op een velours

bank en mijn persoonlijke favorieten: met

de hand gemaakte porseleinen vazen en

serviezen. De butsen, deuken en soms

grillige eigenschappen passen helemaal

binnen deze trend van het tonen van de

imperfectie van échte materialen. Leer

en hout geven ook dit gevoel. De natuur

in huis halen is een trend die we al langer

zien met de kamerplant nu als eyecatcher.

Enorme planten met grote bladeren in grote

potten, een heel podium met planten als

clubje bij elkaar of mooie zuilen met daarop

een enorm boeket zijn echt wel statements

die een interieur de finesse kunnen geven.

En natuurlijk met het oog op de lente, een

flinke bos met tulpen op tafel.

Ik geef interieuradvies op Woonboulevard

Oldenzaal. Wij openen een geheel nieuwe

afdeling met de nieuwste collecties,

uiteraard ook volgens de hierboven genoemde

trends en kleuren. Bent u nieuwsgierig

naar al dit moois en kan ik u helpen

bij het inrichten van uw woning? Kom dan

gauw eens langs.

COLUMN. JAN WALBURG

DE SCHOONHEID VAN OOST-NEDERLAND

COLUMN

JAN WALBURG

Weinig gebieden in Nederland zijn zo mooi als Oost-Nederland. In elk seizoen is er weer iets anders

om van te genieten in het licht glooiende coulisselandschap. Er zijn weilanden, natte venen en

bossen, heerlijk om doorheen te fietsen of te wandelen. Ik hoef het u niet te vertellen.

Deze schoonheid is, als alles van waarde, kwetsbaar. We doen ons best om de aantasting van die

schoonheid niet te zien, maar er is geen ontkomen aan. Een mooie boerderij wordt ineens aan

het oog onttrokken door een gigantische loopstal. Overal breiden dorpen en steden zich uit, niet

zozeer met woonwijken maar met enorme distributiecentra. In de avond en nacht blijven die centra

verlicht en vormen een lichtkoepel die voor een deel het zicht op de sterrenhemel vermindert. En in

het weekend is in de zomer op veel plaatsen het gedreun te horen van een of ander festival waarbij

met name de bassen op maximaal zijn ingesteld.

Wij en de natuur kunnen best een beetje aantasting hebben. We kunnen onze routes nog wel

aanpassen. Maar het gaat wel heel erg snel en je vraagt je af wat er gebeurt als de aantasting

van het landschap in dit tempo doorgaat. Recent las ik in Tubantia het verhaal van iemand

in Almelo die zich druk maakt over wat hij de blokkendozen langs de snelweg noemt. Hij zei:

”Ze propageren Twente als het landgoed van Nederland, maar als het zo doorgaat wordt Twente

de parkeerplaats van Nederland”. Ik schrok daar wel even van. De economische aantrekkelijkheid

van Oost-Nederland hangt voor een belangrijk deel samen met kleinschalig toerisme, dat past bij

het landschap. Overheden willen dat zo houden. Dus geen grootschalige recreatieparken, maar

kleinschalig vertoeven te midden van de natuur. Dat lijkt me de juiste keus. Maar hoe aantrekkelijk

blijft onze regio als dat idee van kleinschaligheid alleen een lippendienst is. En als het gebied

zich begint te vullen met allerlei distributiecentra en rommelig geplande buitengebieden waar

recreatieparken voor honderden recreanten ontstaan onder het mom van kleinschalige recreatie.

En als overal festivalterreinen ontstaan die, zoals bij het vliegveld Twente, zich verkopen met het

argument dat nergens in Nederland zoveel geluidsvolume is toegestaan. Buigen we te diep voor

elke kans op economische groei? Voor elke gecreëerde arbeidsplaats? Lopen we dan ook niet het

risico dat het oosten als vestigingsplaats voor jonge mensen onaantrekkelijk wordt? Het is nu al een

groot probleem dat jonge mensen opgeleid aan de Universiteit Twente na hun studie weer naar

elders verhuizen.

Wij, als wat ouderen, genieten volop van onze regio. We wandelen en fietsen erop los. En terecht.

Maar misschien kunnen we ook wat meer verantwoordelijkheid nemen voor dat prachtige landschap.

Het gaat er niet alleen om dat wij er met plezier kunnen rondfietsen, maar dat de schoonheid ook

bewaard blijft voor volgende generaties. Het minste wat we kunnen doen is actiever gemeentes

bestoken met vragen als zij beslissingen nemen die ons mooie landschap aantasten. Maar u heeft

zelf vast nog wel betere ideeën.

.39

Jan Auke Walburg

Jan Auke Walburg is emeritus hoogleraar op het gebied van de positieve psychologie, die condities

bestudeert waaronder mensen tot bloei komen. Daarvoor werkte hij als directeur in verschillende

organisaties op het gebied van de gezondheidszorg. Thans schrijft hij over diverse onderwerpen,

helpt hij mee aan de organisatie van een klassiek muziek festival in Twente, werkt hij in zijn tuin en

heeft hij plezier met zijn vrouw, vrienden, kinderen en vooral kleinkinderen. Hij woont in Losser.

ZILVER LENTE 2022

REPORTAGE. ACTIEVE 65-PLUSSER

// Foto

BRIT WILLEMSEN

Actie

.40

Al meer dan

50 jaar liefde

voor Volkswagen

ve

+

.41

Op zijn 18 e kocht Henk Bonnes zijn eerste

Volkswagen Kever, voor vijftig gulden. Hij

wist deze een jaar later te verkopen voor het

zevenvoudige. Ook in de jaren zestig waren oude VW

Kevers al mateloos gewild. Meer dan vijftig jaar later

is Henks liefde voor klassieke auto’s niets verminderd,

evenals de populariteit van oude Volkswagens. Henk

heeft het geluk dat hij er dagelijks mee omringd

wordt en er regelmatig een ritje mee kan maken. De

gepensioneerde auto monteur voert klein onderhoud

uit aan de originele vintage Volkswagen-busjes en

-campers van Klassiek Toeren Twente, het bedrijf

waarvan zijn zoon Jimmy eigenaar is. In de bedrijfshal

N

in De Lutte pronken ook andere oldtimers, zoals

een Citroen Traction Avant uit 1955. Deze laatste

wordt vaak gehuurd als bruiloftsauto. Daarvoor N trekt

Henk Bonnes dan graag zijn chauffeurstenue aan om

het bruidspaar in stijl naar hun huwelijk te rijden.

ZILVER LENTE 2022

ACTIEF. MIEKE GEUVERINK

MIEKE

GEUVERINK

is al twintig jaar puppypleegouder

.42

‘Dat gaat niet gebeuren,’ is het

antwoord dat Mieke Geuverink

(67) als kind steevast van haar

moeder krijgt als ze weer eens

om een hond vraagt. Het is haar

grote wens, maar ze moet het in

haar jeugd met het verzorgen van

konijnen doen. Het duurt nog

dertig jaar voordat Pike, haar

eerste Labrador, komt. De jongste

van de drie kinderen gaat naar

school en eindelijk is er tijd en

ruimte voor een eigen viervoeter.

// Tekst

ASTRID OLDE OLTHUIS

// Foto’s

ARCHIEF MIEKE GEUVERINK

‘Je blijft er fit

en jong bij,

ook mentaal.’

Tijdens de vele wandelingen met Pike raakt

Mieke aan de praat met het baasje van Pjotr,

een vrolijke en knappe geleidehond. Ze raakt

gefascineerd door wat het dier kan, zoals geruisloos

omschakelen van spelen naar werken. De Losserse

besluit zich aan te melden als pleeggezin voor het

begeleiden van een pup en zoekt contact met KNGF

Geleidehonden. Mieke en haar man Paul worden

getoetst op beschikbare tijd, ruimte en toewijding

en krijgen het groene vinkje achter hun naam. Het

is 2002 als de prachtige Golden Retrieverpup Carat

zijn opwachting maakt in het gezin Geuverink. Acht

weken oud is hij. Een jaar lang wordt de ondeugende

Carat in Losser wegwijs gemaakt in de wereld die hem

als geleidehond te wachten staat. Als hij na een jaar

in opleiding gaat als geleidehond en de Geuverinks

verlaat, wordt hij afgekeurd op geur, een eigenschap

die voor hulphonden in balans moet zijn.

Geen stress en niet knuffelen

Vijftien pups heeft Mieke in hun eerste levensjaar

begeleid. ‘Eigenlijk draait een pup gewoon mee in

het gezin. Een van de eerste dingen die we ze leren,

is zindelijkheid,’ vertelt ze. ‘Hun behoefte moeten ze

in de goot leren doen en niet op een willekeurige plek

waarvan ze zelf denken: oh, hier mag ik dat wel. En

verder is het socialiseren. Ze gaan overal mee naar

toe: naar winkels, naar scholen, de bus en de trein

in. Ik zorg er sowieso voor dat we twee keer per

week iets bijzonders doen en we gaan elke dag het

bos in. Dat is voor de pups lekker ontspannend. Ze

moeten vooral geen stress ervaren.’ Ook commando’s

als af en zit brengt Mieke met haar engelengeduld

de kleine doeraks bij. Eens in de zes weken komt

KNGF Geleidehonden langs voor ondersteuning en

uiteindelijk voor een evaluatie en meetmoment. In

principe mag Mieke als puppypleegouder met de hond

nergens geweigerd worden, in winkels waar ‘open eten’

ligt, heeft ze vrijstelling. Ze stuit nergens op onbegrip.

Ja, behalve die ene keer dat ze op de markt een kind

weigert de pup te aaien. ‘Die moeder liep boos weg

en riep nog: nou ja, één keer kan toch wel?’ haalt

Mieke het voorval terug. ‘Tegen de marktkoopman

bood ik nog mijn excuses aan: nu jaag ik je klanten

weg. Gelukkig vatte hij het sportief op en zei dat hij dat

soort klanten niet nodig had. Een pup in opleiding die

aan het werk is, mag niet worden afgeleid. Natuurlijk

is er daarbuiten genoeg tijd en ruimte om met hem te

spelen en te knuffelen.’

Extra trots

In 2012 komt de nu negenjarige blonde Labrador Pacey

als pup naar Losser. Ze blijft nadat ze afgekeurd wordt

op heupdysplasie bij de familie Geuverink. Als een ware

chaperonne waakt ze over de pups die komen en gaan

en ze schuwt niet om opvoedkundig in te grijpen als

het nodig is. Mieke glimlacht erom: ‘Het is mooi dat de

dieren elkaar zo in de gaten houden. Dat kunnen ze beter

dan wij.’ Inmiddels is uit Canada Tika overgevlogen om

zich bij de kleine roedel aan te sluiten. Ze blijkt over de

goede eigenschappen van een moederhond te beschikken

binnen het fokprogramma van KNGF Geleidehonden

en zet in 2019 en 2021 een nieuwe lichting potentiële

hulphonden op de wereld. Nog twee nestjes mag Tika

voortbrengen dan zit het maximale aantal van vier voor

haar erop. Als moederhond mag ze dan met pensioen. ‘Ze

blijft bij ons, hoor,’ zegt Mieke beslist, ‘Net als haar dochter

Otley die inmiddels zelf als moederhond hier haar eerste

nestje heeft gehad.’ In totaal zijn er twintig pups geboren,

maar niet iedere hond redt het tot hulphond. ‘Zo’n dertig

procent valt af,’ weet Mieke, ‘Ze blijken niet allemaal

geschikt. Dat kan zijn door gedrag of uiteindelijk toch

door fysieke beperkingen. Natuurlijk is het sneu als je

verneemt dat een hond niet door de keuring komt, maar

dat hebben we niet altijd in de hand. Als we horen dat er

weer eentje de opleiding heeft gehaald en als geleidehond

is geplaatst, dan ben ik extra trots. Alle pups blijf ik volgen

via de appgroep.’ Van alle rassen zijn de Labrador, Golden

Retriever, Duitse Herder of een kruising ervan het meest

geschikt om opgeleid te worden als geleidehond. >>

.43

ZILVER LENTE 2022

.44

ACTIEF. MIEKE GEUVERINK

Route oefenen

Na een jaartje inburgeringscursus bij zijn pleeggezin

is de pup klaar voor zijn opleiding. Het opleidings

centrum van KNGF Geleidehonden ligt in

Amstelveen. Daar wordt het beestje klaargestoomd

voor het grotere werk: het begeleiden van iemand

met een visuele beperking zodat degene zijn zelfstandigheid

kan behouden. Maar het kan ook zijn

dat hij tot buddyhond wordt opgeleid voor mensen

met bijvoorbeeld een ernstige vorm van autisme of

PTSS. ‘Ze zijn daarvoor zo’n acht maanden in opleiding

en dus bijna twee jaar als ze klaar zijn,’ legt Mieke

uit, ‘De cliënt aan wie een blindengeleidehond wordt

toegewezen, komt eerst twee weken intern om te leren

samenwerken met de hond. Als het dier mee naar huis

gaat, komt de instructeur nog enkele keren langs om

vaste routes met de hond en de cliënt te oefenen. Dat

kan bijvoorbeeld zijn de route naar de supermarkt of

de bibliotheek, maar ook naar het busstation. Het is

overigens een misverstand dat de honden aangeven

wanneer er overgestoken kan worden. Dat wordt ze

niet geleerd. Wel dat ze aangeven dat er een straat

nadert. De cliënt bepaalt of en wanneer er wordt

overgestoken. Als alles goed gaat, blijft de hond dat

tot gemiddeld z’n negende jaar doen en dan mag

hij lekker met pensioen.’ Dat wil niet zeggen dat de

trouwe viervoeter dan meteen voor bewezen diensten

aan de kant geschoven wordt. De cliënt mag ervoor

kiezen om het dier te houden. Wil of kan degene dat

niet, dan krijgt het pleeggezin waar de pup zijn eerste

levensjaar doorbracht de keuze om hem weer op te

nemen en anders komt hij terecht op de wachtlijst

voor adoptiegezinnen bij KNGF Geleidehonden.

‘Twintig pups

kan de familie

afvinken,

maar niet

íedere hond

redt het tot

hulphond.’

Daar heb je dat mens weer met die honden

Veel liefde geven, geduld hebben en er vooral

veel plezier in hebben, zijn dé ingrediënten om

telkens weer zo’n pup het eerste jaar te begeleiden,

denkt Mieke. ‘Mensen zullen bij mij vast wel

eens denken: daar heb je dat mens weer met die

honden en natuurlijk denk ik ook wel eens: waar

ben ik aan begonnen, maar ik heb er vooral veel lol

in. Die honden zijn soms net kinderen, allemaal

verschillend,’ lacht ze hardop. ‘Iedereen zou het

wel kunnen, ook als je nog nooit een hond hebt

gehad. Je wordt begeleid door KNGF, ook door

middel van e-learning. Het is echt een fantastische

organisatie. Natuurlijk doe je het allemaal op

vrijwillige basis, met wel een vergoeding voor

voer en dierenartskosten. Het belangrijkste is

dat je tijd en ruimte hebt en gek bent op honden.

Het zou bijvoorbeeld best iets kunnen zijn voor

AOW’ers. Je zit er ook maar een jaartje aan vast,

hè?’ Mieke weet nog wel wat redenen om een

pup te begeleiden. ‘Het houdt je in beweging, je

kunt lekker buiten actief zijn en op pad met de

dieren. Daar blijf je fit en jong bij. Ook mentaal.

In 2020 is bij mij borstkanker geconstateerd met

gelukkig een goede afloop en ik moet zeggen dat

de honden mij mede door deze lastige periode

geholpen hebben.’

www.geleidehond.nl

CULINAIR. NOSTALGIE

.45

Herinnert u zich deze

klassiekers nog?

Tien jaar geleden stopte Ton Kouwenberg (72) met, zoals hij het zelf

noemt, zijn geweldige beroep: koken. Hij was chef In den Guldene

Crone in Ootmarsum, in restaurant Mondriaan in Hengelo en in

’t Lansink. Na zijn pensioen zijn vak helemaal loslaten vond hij

moeilijk. Toen hij door verpleeghuis Huize den Oosterborgh in

Ootmarsum werd gevraagd enkele dagen per maand te koken voor

de bewoners, deed hij met plezier zijn koksbuis weer aan.

ZILVER LENTE 2022

CULINAIR. NOSTALGIE

Op de menukaarten uit de jaren zestig prijkten prachtige namen als consommé aux nids d’hirondelle

(zwaluwnestjessoep), of consommé célestine (heldere bouillon met flensjes en peterselie), homard

thermidor, canard a’ la orange. En alles werd geserveerd op of in mooi gepoetste zilveren schalen,

obers die alles uitserveerden met lepel en vork en de saus in een sauskom separaat serveerden.

Voorgerecht

Charlottetaartje van asperge met krabsalade

hotel Riche Tilburg, 1966, Tons eerste stageplek

.46

Voorgerecht voor 4 personen

Ingrediënten

30 asperges

400 gr spin krab of chatka krab uit blik

4 el stevige Hellemans mayonaise*

1 fijn gehakt, hardgekookt ei

citroensap

2 el fijngehakte peterselie

een kwart teentje knoflook,

heel fijn gehakt

2 tl citroenzest (rasp van schil)

Voor de garnering:

preiblad

friséesla

* maakt u wel eens zelf mayonaise?

Dan mag u dat vanzelfsprekend

voor dit recept ook doen.

Extra: een steker van 6 cm middellijn.

Als u graag een groot voorgerecht wilt,

neem dan een steker van 8 cm.

Bereiding

Kook de asperges en haal ze na 7 minuten uit het kookvocht zodat ze een

bite houden. Leg ze op een keukendoek om af te koelen.

Maak intussen de krabsalade. Spinkrab is te koop en/of te bestellen bij de

visboer. Kan dat niet dan volstaat chatka krab in blik ook. Knip de spinkrab

in de lengte open en haal het krabvlees uit de poot. Wring zachtjes een beetje

van het sap uit het krabvlees want we willen de salade niet te nat serveren.

Vang het sap wel op want dat hebben we zo nog nodig.

Bewaar 4 mooie rode stukken krab voor bovenop het taartje.

Neem 4 el mayonaise, voeg er eerst wat van het krabvocht bij en dan het

krabvlees. Vervolgens de overige ingrediënten toevoegen, de knoflook

heel fijn snijden en dan toevoegen. Roer voorzichtig om. Even proeven en

eventueel wat afmaken met wat citroensap.

Het taartje afmaken

Snijd de asperges onder de kop af op 5 cm. Snijd nu voorzichtig de asperge

in de lengte door, met een scherp mes zodat de kop niet beschadigt.

Schik de asperges naast elkaar rechtop in de steker, met de punt naar boven.

Schep er dan de krabsalade in en verdeel over de 4 taartjes.

Blancheer twee preibladeren: neem de onderste lichte bladeren, dompel

onder in kokend water en koel daarna terug in ijskoud water.

Snijd 4 dunne reepjes van de preibladeren. Haal de steker van de asperge.

Leg het preilint eromheen en maak er een strik in. Leg bovenop het taartje

een mooi stukje krabvlees, een takje peterselie en wat krullen van de

friséesla. Aan de onderzijde van het taartje kunt u toefjes mayonaise spuiten

met hier en daar een takje. Uw taartje is nu klaar om geserveerd te worden.

Serveer met verse geroosterde toast en boterballetjes.

Hoofdgerecht

Asperges á la In de Guldene Crone, 1980

Hoofdgerecht voor 4 personen

Ingrediënten

4 grote eigenheimers of een

andere zetmeelrijke aardappel

¼ bosje peterselie, fijn gehakt

peper/zout

mosterd, liefst Dijonmosterd

sla-olie

paneermeel

1 mooie plak gekookte achterham

4 beetgaar gekookte AA-asperges

Voor de hollandaisesaus

3 dooiers

2 el water

45 gr klontjes koude boter

2 el citroensap

peper en zout

Bereiden gevulde rösti

Schil de eigenheimers, spoel ze goed af en leg ze in koud water. Als u een

mandoline heeft, schaaf dan de eigenheimer op een fijne stand in lucifertjes.

Heeft u geen mandoline, rasp dan de eigenheimer op een groenteschaaf.

De aardappel direct verwerken, niet meer wassen, anders verliest de

aardappel zijn zetmeel en verkleurt.

Zet een koekenpan op het vuur en laat warm worden. Besprenkel de bodem

met olie, knijp de aardappel goed uit in de hand zodat het meeste water eruit

is. Verdeel een mooi dun laagje aardappel over de koekenpan en druk stevig

aan, zorg dat de aardappelreepjes goed zijn verdeeld, kruid de rösti met

peper en zout en de gehakte peterselie. Laat de rösti zachtjes gaar worden

op een laag vuur. Door het aanwezige zetmeel plakken de reepjes aardappel

mooi aan elkaar. Belangrijk is dat de rösti aan één zijde gebakken wordt.

Als deze aan de onderzijde mooi goudgeel is geworden legt u de rösti op een

droge schone theedoek. De ongebakken zijde aan de bovenkant. Herhaal dit

nog drie keer.

Strooi een klein beetje paneermeel over de rösti, echt heel dunnetjes.

Beleg de rösti met de gekookte achterham en bestrijk de plak naar smaak

met Dijonmosterd. Laat de asperges op een doek uitlekken en leg 4 stuks op

de rösti, bovenaan, zodat u ze makkelijker kunt inrollen. Rol nu de asperges

in de rösti zodat de rösti geheel is gebruikt. Zorg dat de naad onderop ligt.

Leg de rol op een rooster, herhaal dit nog 3 x.

Bereiden hollandaisesaus

.47

Klop de dooiers samen met het water op een laag vuurtje tot een gladde saus.

Als de dooiers gaan binden haalt u de pan direct van het vuur, klop nu de

boter blokjes voorzichtig door de dooiers tot ze helemaal gesmolten zijn.

Breng op smaak met peper en zout en de citroensap.

Opmaak

Verwarm de oven naar 200 graden, leg de rösti-rol op het rooster van

de oven en bak de rösti af in ongeveer 8 á 10 minuten. Haal de rol uit de

oven en leg op een snijplank. Snijd de rol nu middendoor met een scherp

zaagmes. Dat is essentieel want met een glad mes gaat dit niet. Leg de 2 delen

op een bord zoals u het mooi vindt. Ik legde meestal een rol in het midden

en de ander er tegenaan.

Drapeer de hollandaisesaus erom heen of serveer apart.

ZILVER LENTE 2022

NOSTALGIE. OLDENZAALSE HORECA

.48

Dertig jaar Oldenzaalse horeca:

Je kunt er een boek

over schrijven

(en dat gebeurt ook)

Veel vijftigers en zestigers opgegroeid in Twente

weten het: in Oldenzaal gebeurde het, daar moest

je zijn in het weekend. In bijna ieder straatje

in het centrum was wel een uitgaansgelegenheid.

Aanjagers waren horeca man Paul Borghuis (77)

en dj Harry Goorhuis (68) die hun succesvolle

discotheekformule eind jaren zestig vanuit Hengelo

in Oldenzaal introduceerden.

Hengelose Root(ie)s

Tijdens zijn hts-studie bouwkunde was

Paul Borghuis portier bij de Hengelose jongerenclub

Rootie Tootie. Toen hij de kans kreeg

om de club met twee collega’s over te nemen,

deed hij dat. Trio Club werd de nieuwe naam,

ze waren immers met zijn drieën. Op de hts

was Paul geen rolmodel: zijn baard moest hij

maar beter afscheren en het ondernemerschap

vond men niet passen bij een student. Paul:

‘Ik verdiende meer dan mijn docenten, dat stak

natuurlijk een beetje.’ Paul werd wel architect,

maar dan van horecaformules.

Gouden Leeuw, gouden greep

In 1968 kon hij het Oldenzaalse hotel De Gouden

Leeuw huren, voor Paul een geschikte plek voor

een grotere Trio Club dan in Hengelo. Dat was niet

gelijk een succes. Paul: ‘Ik werd gezien als Hengeler

Weend, een outsider. Ik kreeg het advies om te gaan

netwerken en me te mengen in het Oldenzaalse

verenigingsleven. Dat deed ik.’ De doorbraak van

de Trio Club in Oldenzaal kwam

toen Paul de feesttent van de VVV

Feestweek (de voorloper van de

Boeskool is Lös) ging exploiteren.

Paul: ‘Ik gaf de bezoekers vrijkaarten

voor de Trio Club. Daarmee kreeg

ik de jeugd binnen. En toen ze de

sfeer geproefd hadden, kwamen ze

wekelijks terug.’ Harry Goorhuis

weet als voormalig diskjockey

waarom de formule van de Trio

Club aansloeg. Harry: ‘Het was de tijd waarin de

Stones en de Beatles de toon zetten, de popcultuur

bloeide op, er kwamen veel muziekstromingen.

Traditionele dancings zoals er veel in Twente waren,

huurden vaak een live-bandje in. Als discotheek kon

je echter veel sneller inspelen op nieuwe muziek.

Je was heel flexibel in je repertoire en je kon met

muziek de sfeer naar je hand zetten. Daarnaast kon

één diskjockey een hele avond muzikaal invullen,

dat is goedkoper dan een orkestje natuurlijk.’ Het

‘Er was in

die tijd voor

ieder wat

wils in

Oldenzaal.’

succes van Trio Club maakte het tot een podium voor

optredens van landelijke bekende artiesten en radio-3-

discjockeys.

Geen langharigen

Paul: ‘Er was een deel van het publiek dat ik maar even

kenschets als ‘de langharigen’. Zij hadden een andere

muzieksmaak dan wat ik wilde draaien voor mijn bredere

publiek. We deden daarom aan

voor selectie: de langharigen kwamen er

bij ons er niet in. Dat vonden ze discriminerend.

Het leidde tot verzet met

zelfs een grote zitactie voor de ingang

van de Trio Club. Overigens werd ook

die doelgroep muzi kaal op haar wenken

bediend, hoor. Zaken als Apollo 11, Toff

en het Siepeltje waren mede op dit publiek

gericht. Er was in die tijd voor ieder

wat wils in Oldenzaal.’

Pathéfoon

Harry Goorhuis zag wel brood in een platenzaak. Samen

met Paul begon hij De Pathéfoon in de voormalige slijterij

Het Koperen Hondje, aan de achterzijde van de Gouden

Leeuw. Paul: ‘In de eerste jaren waren de opbrengsten

niet erg hoog, maar we konden wel platen voor groothandelsprijzen

inkopen.’ Harry: ‘Later verhuisde ik met

de Pathéfoon naar de Steenstraat en uiteindelijk naar de

Vijfhoek, dat was the place to be als winkelier.’ >>

.49

Bedrijfsleider Trio Jan ten Heuw, de manager van

André Hazes, Paul Borghuis en André Hazes..

Rob de Nijs

Optreden André Hazes

ZILVER LENTE 2022

NOSTALGIE. OLDENZAALSE HORECA

.50

‘Het doet me nog steeds

zeer dat De Gouden

Leeuw verdwijnen moest.’

Vijf keer ontslagen

De inzichten van Paul en Harry verschilden nog

wel eens. Paul: ‘Harry was een prima diskjockey,

maar soms vond ik hem té vooruitstrevend in

zijn muziekkeuze: nog te onbekend of moeilijk

dansbaar, terwijl je wel een volle dansvloer wilt. Ik

heb Harry misschien wel vijf keer ontslagen, maar

kwam er steeds achter dat hij toch wel een verdraaid

goede dj was.’ Harry lacht: ‘Ik vond het juist leuk te

draaien wat op het punt van doorbreken stond.’

Afbraak Gouden Leeuw

Voor winkelcentrum In den Vijfhoek zou de

Gouden Leeuw moeten wijken. Een moeilijke tijd,

want Paul had twee petten op: exploitant van de zeer

goed lopende Trio Club én voorzitter van de

ondernemersfederatie en de aangesloten winkeliers

die de komst van de Vijfhoek niet zagen zitten.

Uitein delijk viel De Gouden Leeuw toch ten prooi

aan de slopershamer. Paul: ‘Financieel ben ik daar

goed uitgesprongen, maar ik heb me het verdwijnen

van het pand enorm aangetrokken. Het doet me

nog steeds zeer dat het uit het stadsbeeld is gerukt.’

De bouw van de Vijfhoek dreef Paul in 1979 met

zijn Trio Club naar het gebouw van de katholieke

Arbeidersbond, nu Stadstheater De Bond. Eerst

zetelde zijn Trio Club alleen in het voorcafé, maar al

snel werd de achterzaal daarbij getrokken.

Kiezen tussen twee kwaden

In 1983 opende Paul Jumbo Dancing in het voormalige

Geldermankantoor. Dit werd hem niet door

iedereen in dank afgenomen. Paul: ‘Sommigen

vonden dat ik de Oldenzaalse horeca teveel naar

mijn hand zette. Jan Wigger was financieel vastgelopen

op deze ontwikkeling, die het Twents

Uitgaans Centrum moest gaan heten. De Oldenzaalse

horeca was niet blij met zo’n grote discotheek in

Oldenzaal. Het zou de binnenstad leegzuigen en

daar was ik zelf ook wel bang voor. Maar het was

kiezen tussen twee kwaden: òf ik nam het als

Oldenzaler in exploitatie, òf iemand van buiten

Oldenzaal zou dat gaan doen.’ Artiesten bleven vaak

overnachten en dat begon aardig in de papieren te

lopen. Paul: ‘Ik kocht een boerderij aan de voet van

de Tankenberg, waar ik later zelf ben gaan wonen.

Hier huisvestte ik artiesten, bandleden en crew, en

ja: in die tijd waren er ook groupies! Het was vaak

feest in die boerderij, de koelkasten waren er altijd

vol. Het was er wel erg gezellig, hoorde ik achteraf

vaak, haha.’

Vernieuwen

Na de gloriejaren van Trio Club wist Paul dat je de bakens op tijd

moet verzetten door nieuwe concepten aan te gaan. Trio Club

werd Club Cadillac, toen Cheers, daarna Warehouse en tenslotte

het romantische DaVinci. Jumbo werd getransformeerd naar

4-East, de Twentse tegenhanger van het trendy IT in Amsterdam.

Paul: ‘Dat was voor een breed publiek, maar met een excentrieke

programmering, zoals travestieshows. Bussen vol met gasten uit

het hele land reden af en aan!’

De gouden tijd voorbij

Einde jaren negentig, na dertig jaar, was de gouden tijd voor de

discotheken in Oldenzaal voorbij. Paul is ervan overtuigd dat de

krappe sluitingstijden de nachthoreca de das om hebben gedaan.

Paul: ‘De gemeenteraad, en met name de CDA-wethouder, wilde

dat de jeugd op zondag vroeg uit de veren kwam voor kerk of

voetbal. We moesten om drie uur al dicht. In Duitsland konden

ze doorgaan tot zes uur of later. Daar konden wij niet tegenop. We

hebben als horeca nog een poging gedaan om als nieuwe leden

van het CDA het beleid van binnenuit te veranderen. Dat viel niet

goed, kan ik je vertellen!’ Is er nog een toekomst voor de disco?

Paul: ‘Ja hoor, kijk maar naar Bruins en Index, de behoefte om

samen feesten te vieren blijft. Dat is nu door corona helemaal goed

zichtbaar.’

Terugblik

Harry kijkt met plezier terug op zijn loopbaan: ‘Ik heb als

muziekliefhebber diskjockey mogen zijn en een platenzaak mogen

runnen, dat is prachtig. Met de oldtimerhandel erna kon ik drie

keer van mijn hobby mijn werk maken!’ Paul heeft van zijn keuze

voor de horeca en het ondernemerschap nooit spijt gehad. Paul:

‘Anders had ik elke dag op een architectenbureau gezeten. En

wat is er nou mooier dan een volle tent runnen in het swingende

uitgaansleven en de klop op je schouder van een bezoeker die een

topavond heeft gehad?’

Boek

Paul heeft door de jaren heen zo’n 4.000 mensen aan het werk

gehad. Je zou er een boek over kunnen schrijven. Paul: ‘Dat is

precies waar ik, samen met mijn dochter Barbara, mee bezig ben,

een boek over mijn dertig jaar horeca in Oldenzaal. We hebben een

gigantisch archief, met wel 11.000 foto’s en heel veel publicaties.

We zijn nu volop aan het digitaliseren. Op deze manier maak ik

alle goede herinneringen nog een keer mee, geweldig toch?’

KUNST. LOTJE DE LUSSANET

Lotje de Lussanet

Na de olieverf kwamen de konijnen

.51

Een van de illustraties uit De Konijnen Monologen

// Tekst

HENK BOOM

// Foto’s

HENK BOOM

ZILVER LENTE 2022


.52

Veelzijdigheid is een gave, zeker

als je beeldend kunstenaar bent.

Voor Lotje de Lussanet (70)

is het een overlevingsritueel

geworden. Ooit begonnen

met olieverf in de leslokalen

van kunstacademie AKI in

Enschede heeft ze haar naam

ruim veertig jaar later gegeven

aan een door haar bedacht,

geschreven en geïllustreerd

boek met de intrigerende titel

De Konijnen Monologen (*).

In haar boek laat ze elf mensen aan het

woord die uit hoofde van hun beroep

een mening over konijnen hebben: twee

ecologen, een dierethicus, twee jachtopzieners,

een konijnenhouder, een konijnenfokker,

een konijnenactivist, een journalist en twee

dierenartsen. Daarnaast is in het boek een brief

opgenomen van kunstenaar herman de vries

die met zijn winter-, seringen- en vlindertuin

onverbrekelijk is verbonden aan Diepenheim.

De hoofdstukken worden afgewisseld met korte

teksten van vrienden over hun omgang met het

knaagdier.

‘Indianen zien dieren en planten als hun verwanten’,

zegt Lotje in haar atelier in Diepenheim.

‘Wij westerlingen daarentegen leven in de

veronderstelling dat wij de heren van de schepping

zijn. Alleen als de golven zo hoog worden

dat we erin dreigen te verzwelgen, erkennen

we onze nietigheid. Het jaar 2020 maakte dat

pijnlijk duidelijk. Ineens dook er een virus op

en waren we even kwetsbaar en machteloos als

wilde konijnen, die al decennialang met virussen

te kampen hebben.’

Dieren spotten

Vanwaar die interesse in konijnen? ‘Wandelen’, is

haar antwoord. ‘Veel wandelen.’ Zo trok ze er op

een vroege ochtend met schetsblok en pen op uit

om in de omgeving van Diepenheim dieren te

spotten. ‘Ik koos een plekje aan de rand van een

klein bos. Genietend van de stilte wachtte ik af.

Toen ineens… waarachtig, kwam er zomaar een

konijn op twee meter afstand naast me zitten.

Wie ben jij, lazen we in elkaars ogen. Een paar

minuten keken we elkaar zo aan, totdat het

Lucy-sculptuur

konijn het hazenpad koos. Ach, dacht ik toen,

wat zou het fantastisch zijn om net als Alice in

Wonderland achter het beestje aan te gaan om

te zien waar het naartoe ging.’

De ontmoeting met het konijn was de aanloop

naar het boek. Door de vele wandelingen

hadden haar ogen zich eerder al geopend voor

flora en fauna. Het mijmeren kwam vanzelf.

‘Want hoe gaan we eigenlijk met dieren om?’,

vraagt ze zich af. ‘We gebruiken dieren voor

productie, we maken ze dood als ze ons in

de weg zitten en we rijden ze ondersteboven.

Onze relatie met de dierenwereld is behoorlijk

uit balans. Huisdieren vertroetelen we. Als een

hond een operatie moet ondergaan, geven we

daar bakken met geld aan uit.’

Covid-19

Daarover gaat het boek, over het konijn als

huisdier, als jachtobject, als proefdier en als

exportproduct. De vraag is alleen: wat was

er eerder, het beeld of de tekst? Lotje schudt

lachend haar hoofd. ‘Het kwam tegelijk. Toen

de samenleving als gevolg van de pandemie

op slot ging en de mogelijkheden om ergens

te exposeren nihil waren, zocht ik naar andere

ideeën om toch aan het werk te blijven. En dat

werden de konijnen. Ze staan bekend om hun

vruchtbaarheid, een thema waarmee ik al langer

bezig ben. In 2019 maakte ik voor Kunstmoment

in Diepenheim al een beeldengroep van een

fallische maïskolf waar konijnen omheen

huppelen. En zo kwam het door Covid-19 dat

ik me nog meer in konijnen ben gaan verdiepen.

Dat leidde uiteindelijk tot een serie interviews

en tekeningen. En voor je het weet, heb je dan

een boek. Tot mijn verbazing en geluk was er

zelfs een uitgever die met mijn konijnenproject

in zee wilde gaan.’

‘Wie ben jij,

lazen we in

elkaars ogen.’

Spanje

Boeken samenstellen en illustreren deed Lotje de Lussanet

al eerder. In Spanje gaf ze haar naam aan een tweetalig

boek (**) met meningen over het emblematische drieluik

De Tuin der Lusten van Jheronimus Bosch. Haar fascinatie

voor deze triptiek had ze overgehouden aan de jaren dat

ze Nederlandse toeristen op kunstreizen door het Prado

Museum loodste. Het Prado-avontuur resulteerde in

meer dan een boek. Teleac filmde en interviewde haar

’s avonds in een verlaten museumzaal voor een korte

documentaire. De op het drieluik geïnspireerde video

die ze samen met een Spaans team maakte, is nog

steeds te zien in het Jheronimus Bosch Art Centre in

’s-Hertogenbosch. Met de fantasie van Bosch voegde

Lotje aan haar oeuvre vruchtsculpturen toe waarmee ze

onder andere exposeerde in Spanje (Valencia en Madrid)

en in Zwolle (Anningahof) en Apeldoorn (CODAmuseum).

In Spanje, want daar woonde ze dertig jaar, maakte ze

de overstap van de Tuin der Lusten naar het fe no meen

van de vruchtbaarheid als metafoor voor de evolutie van

natuur en beschaving. Op die zoektocht door literatuur

en langs musea ontdekte zij de vruchtbaarheidsbeeldjes

die op diverse plaatsen in Europa zijn opgegraven. Haar

interesse in archeologie en kunstuitingen van andere

culturen brachten haar naar Turkije. Het verhaal van

sterke ‘oervrouwen’, vrucht baar heidsgodinnen en

prehistorische vruchtbaar heidsbeeldjes leidde naar

een ingrijpende zijstap: het gastcuratorschap van

een expositie over tien vrouwen uit de geschiedenis

van Turkije en Anatolië. Dat resulteerde in haar

tweede tweetalige boek (***) waarin ze, ditmaal in het

Nederlands en Turks, de lezer langs de belevingswereld

van de tien vrouwen leidde die ze in 2016 had uitgekozen

voor de expositie Kadinlar in het toenmalige museum

Twentse Welle in Enschede.

Wat al die tijd is gebleven, is haar toewijding aan de

beeldende kunst. ‘Beeldend wil immers zeggen dat

je je fantasie, je imaginatie moet gebruiken. Met die

eigenschap kun je als kunstenaar een breed palet aan

mogelijkheden benutten’, vindt zij. Die eigenschap

benutte ze ook toen ze werd gevraagd om illustraties

te tekenen voor een boek (****) van de Spaanse filosofe

Charo Greco. Boeken illustreren was daarmee een

nieuwe poot onder haar carrière geworden. >>

Lotje de Lussanet en een van haar konijnen.

DER

LUSTEN

DE TUIN

.53

ZILVER LENTE 2022


Triptiek

Inmiddels liggen De Konijnen Monologen in de

winkel en heeft Lotje de draad weer oppakt van

de sculpturen die ze o.a. zal laten zien tijdens

kunstmanifestaties in Diepenheim, Lonneker,

Hengelo en Münster. In haar installatie Om wentelingen

heeft ze drie objecten verwerkt: het beeld

Lucy, de fotoprint Omwentelingen en het object

De Kar van Noach. Met die ‘triptiek’ wil ze verwijzen

naar onze oorsprong, naar onze nietigheid ten

opzichte van de wonderen van Moeder Natuur en

naar het Bijbelse verhaal over de teloorgang van de

mensheid. Om dat te kunnen verbeelden geeft haar

nog steeds energie. ‘Het is een geschenk dat ik me

beeldend kan uiten. Het kijken naar kunst maakt

me gelukkig, van heel oude kunst tot hedendaagse.

Het is toch fantastisch dat ik door middel van

mijn kunst kan reageren op maatschappelijke

vraagstukken, zoals de plaats van vrouwen in de

samenleving? En kijk naar de teloorgang van de

natuur. Want in feite graven we ons eigen graf. Net

zoals de konijnen zich ingraven.’

De Konijnen Monologen

(2022; KNNV, uitgeverij van informa tieve

boeken over natuur en landschap).

* Het wel en wee van de wereld

(2007; Uitgeverij ‘d Jonge Hond).

** Kadinlar

(2016; Museum De Twentse Welle).

**** Musea die we niet bezochten

(2019; Uitgeverij Boom).

.54

‘Het is een

geschenk dat

ik me beeldend

kan uiten.’

Even poseren met het transport-team na aankomst van De Oermoeder in Diepenheim

COLUMN. ALEXA GRATAMA

Alexa Gratama

COLUMN

Stormland

Alexa Gratama, moeder van

drie kinderen en getrouwd

met een ondernemende zeiler,

is na tien jaar Delden

verhuisd naar hartje

Amsterdam. Gelukkig is er

nog een hutje in het bos bij

Borner broek om het Twentse

hart op te kunnen halen.

Alexa werkt als raadsheer

en arbiter door het hele

land. Daarnaast schildert

zij portretten met verf en

woorden.

Een drielingstorm tilt het water over de gestapelde keien die land moeten

scheiden van het oneindige tumult van schuimkoppen. Langs de weg die

me terugvoert naar het dorp glimmen de klinkers onder het schijnsel van

lantaarns. Echt donker is het nog niet, maar de wind heeft de klok een

paar uur vooruitgezet. Ik loop alleen, tenzij je de hond zou meerekenen.

Bij nader inzien doe ik dat graag, zijn gezelschap telt minstens voor één,

hij is immers van haar. Na geboortes rekenen ouders in weken. Ik denk

ook nog in weken, ze zijn op de vingers van mijn handen te tellen. Omhoog

kijken heeft tijdens deze wandeling niet zoveel zin, de klep van mijn stevig

vastgesjorde pet belemmert een blik die kant op. Des te meer ben ik me

in dit onstuimige weer bewust van de weidsheid van alles daarboven, de

ruimte, de lagen, de luchtstromen.

Ik was erop voorbereid geweest, dat kun je gerust stellen, vier jaar lang heb ik me

ingebeeld hoe het zou zijn. En nu ik dan eindelijk hier ben aanbeland is het vertrouwd

terrein, al bergt het indringende verrassingen. Zoals het onvoorstelbare van wat waar

is. Met mijn ogen dicht voel ik haar bovenbeenspieren als machtige ellipsen onder een

jonge, zachte huid. Armen en schouders van een bootwerker, gebouwd om gewicht te

tillen. We hadden haar lijf die avond met eerbied gewassen en ons erover verbaasd hoe

weinig de ziekte erop had ingewerkt. Het zat allemaal onder die stevige laag pezen en

spieren, we konden er niets van zien. Daar was ze blij om geweest, maar het maakt het

begrijpen lastig. Dat het werkelijk is gebeurd.

.55

In de regen langs de verlaten weg breekt mijn hart open. Niemand ziet hoe er weer een

berg pijn naar binnen wordt gekieperd. Het overkomt me elke dag, steeds op een ander

tijdstip. ‘Doe er iets mee’, klinkt een heldere stem in mijn hoofd, het is de door mijzelf

aangestelde bondscoach. Ik vind het niet erg, pijn is de verbinding met alles wat ik niet wil

verliezen. Mijn gedachten maken een toer langs kind op schoot, kind met zwembandjes,

kind verliefd, kind in mijn jurken, ons kind op haar sterfbed. Alles vermengt zich tot

tranen, het is vreugde en trots en verdriet. Terwijl ik ernaar hunker dat ze een hand naar

me uitsteekt, me vertelt dat ze van me houdt en dat alles goed is, gebeurt er niets. Alleen

het razen van de storm. In het hele land worden bomen omver en daken van huizen

geblazen.

Een dag later schijnt de zon. Op dit eiland waar we al zo lang komen loop ik nu met mijn

beste vriendin. De honden springen voor ons uit. Het licht is zacht, het duingras bleek,

maar tegen de rand van de hoge, stilgevallen zee kleurt het al iets warmer geel. Straks

wordt het voorjaar en is zij nog steeds bij mij.

Alexa Cratama

ZILVER LENTE 2022

Er lekker op uit!

.56

Met De Ledenservice van Carintreggeland

Het uitgebreide aanbod van De Ledenservice maakt voor jong en oud het

leven leuker, makkelijker en veiliger. Wij werken samen met gekwalificeerde

en betrouwbare partners, die exclusief voor onze leden, voordelig producten

en diensten aanbieden. U ziet hier een aantal items uit ons aanbod, zodat

u er lekker op uit kunt! Wilt u weten wat De Ledenservice nog meer te

bieden heeft? Bezoek dan onze website*. Hier vindt u het complete aanbod

verdeeld in vier categorieën: Uitgaan en ontspanning, Aan huis diensten,

Voel je veilig en Zaken op orde. En kunt u direct de producten en diensten

aanvragen.

Fietsvoordeel

Een actief leven draagt positief bij aan uw

gezondheid. Bent u toe aan een nieuwe

fiets? De Fietsvoordeelshop heeft een

uitgebreid aanbod en een passende fiets

voor iedereen. Van E-Bike tot transportfiets

zonder trapondersteuning. In diverse

prijscategorieën vindt u op onze website*

goede en betrouwbare fietsen.

Ledenvoordeel Tot wel 15% korting op de

aanschaf van een nieuwe fiets en bij de

aanschaf van een E-Bike een jaar gratis

AON fietsverzekering, incl. pechhulp.

Fietsenmaker TOM

Heeft uw fiets of E-Bike een

onderhoudsbeurt of reparatie nodig?

Wat is er dan makkelijker om uw eigen

fietsenmaker aan huis te hebben.

Uw fietsband thuis geplakt of een

complete reparatie van uw fiets.

Gewoon aan huis, wat een gemak!

Ledenvoordeel 10% korting op de

materiaalkosten. Geen voorrijkosten.

Dierenpark Nordhorn

Wilt u erop uit in het voorjaar. Bij dierenpark Nordhorn, net

over de grens, kunt u tijdens een heerlijke wandeling genieten

van prachtige herfstkleuren. Bewonder samen met uw familie

meer dan 1700 dieren. En er zijn tevens leuke speeltuinen en

het restaurant biedt u heerlijke versnaperingen.

Ledenvoordeel 15% korting op de entreeprijs van de dagkaart

en gratis parkeren! Op vertoon van uw (digitale) ledenpas.

Actief Twente

Beleef een leuke dag bij Actief Twente. Ontdek Twente samen

met vrienden, familie of met z’n tweeën per scooter, solex, fiets

of kano! Het is mogelijk om voertuigen op uw eigen locatie

te bezorgen. De hele week geopend (9 tot 19 uur). Reserveer

vooraf via onze website*.

Ledenvoordeel 10% korting op het huurtarief van de voertuigen

€7,50 korting op het E-Bike arrangement

SamenUit!

Reisbureau SamenUit! verzorgt uitstapjes

voor leden van De Ledenservice, naar

allerlei bestemmingen binnen en buiten

de regio. Er wordt gebruik gemaakt

van een eigen aangepaste bus en

rekening gehouden met de wensen

en ‘uitdagingen’ van de deelnemers.

De uitstapjes worden begeleid door

enthousiaste, ervaren vrijwilligers.

Op de website ledenservice.

carintreggeland.nl/samenuit vindt u

het actuele reisaanbod. Hier kunt u de

uitstapjes bekijken

en direct boeken! Wij zijn ook te

bereiken via 088 367 9661 of

samenuit@carintreggeland.nl

.57

€22, 50

per huishouden per

kalenderjaar (2022)

Lid worden

Lid worden van De Ledenservice voor slechts €22,50 per huishouden, per kalenderjaar

gaat eenvoudig via de website*. Klik op de knop ‘Word lid’ en vul uw gegevens in.

Liever persoonlijk contact dat kan via 088 3672373 of leden@carintreggeland.nl.

*www.carintreggeland.nl/ledenservice

Digitale ledenpas

Nieuws! Vanaf 2022 ontvangt u geen fysieke ledenpas. Wij vinden duurzaamheid belangrijk,

daarom is besloten om geen fysieke pas meer aan te bieden. Op onze nieuwe website

staat uw digitale ledenpas klaar in uw eigen account. Bent u al lid, maar heeft u nog geen

account? Ga naar de website* en klik op inloggen om uw inloggegevens aan te vragen.

ZILVER LENTE 2022

COLUMN. MR. DR. TON LAMERS

// Tekst

MR. DR. TON LAMERS

// Foto bril

STEPHEN NIEMEIER

Twee rode

kaarten

voor de brillenwinkel

.58

Dit is de eerste bijdrage van een

rubriek van mr. dr. Ton Lamers. In de

opvolgende uitgaven zal hij telkens

een actueel juridisch thema bespreken.

Soms zullen de onderwerpen zijn

ingegeven door actuele zaken waarbij

hij zelf betrokken is geweest maar hij

staat ook open voor door lezers aangedragen

onderwerpen en vragen.

Voorstellen kunnen worden ingebracht

via: redactie@zilvermedia.nl.

Deze eerste keer bespreekt hij een

zaak waarin de winkelier poogt een

klant die een dure bril heeft gekocht

die niet aan de gerechtvaardigde

verwachtingen voldoet,

af te wimpelen.

Enkele maanden geleden kocht mevrouw Caecilia Sondere*

een nieuwe bril bij Brillenspeciaalzaak Beter Zicht*.

Omdat Caecilia last heeft van een bepaalde vorm van

lichtschitteringen, wilde ze graag gebruik maken van de door de

verkoper geboden mogelijkheid om de glazen te voorzien van een

speciale coating die deze schitteringen zou moeten tegen gaan.

Deze coating is bepaald niet goedkoop maar volgens de verkoper

‘state of the art’ en Caecilia heeft er graag een paar centen voor

over om goed en plezierig te kunnen zien. De totale kosten voor de

nieuwe bril, montuur-glazen-coating, bedragen € 1.650,-.

Caecilia is erg blij met de nieuwe bril, de coating doet zijn werk

en al haar vrienden en kennissen complimenteren haar met de

nieuwe modieuze bril. Na zeven maanden begint de coating op de

glazen op enkele plekken los te laten. Behalve dat dit de werking

vermindert, ziet het er niet uit. Er zijn een soort ‘vlekken’ zichtbaar

op de glazen. Caecilia gaat terug naar Beter Zicht en beklaagt zich

over de loslatende coating op haar bril. Ze is teleurgesteld in de

reactie van Beter Zicht. De winkelmedewerker merkt als eerste op

dat de bril al ‘meer dan half jaar oud’ is en dat daarmee de gegeven

schriftelijk garantietermijn is verlopen. Caecilia is teleurgesteld en

is van mening dat dit geen recht doet aan kwaliteitsverwachting

die ze had mogen hebben van zo’n dure bril.

Wettelijke garantie

Als ze rechtshulp zoekt blijkt dat haar gevoel juist is. In het zevende

boek van het Burgerlijk Wetboek is namelijk geregeld dat in het

geval van een consumentenkoop, dat is het geval wanneer een

particulier niet handelende in de uitoefening van een beroep of

bedrijf een aankoop doet bij een professional die wel handelt in

de uitoefening van beroep of bedrijf, deze consument aanspraak

heeft op een zogenaamde ‘wettelijke garantie’. Deze wettelijke

garantie komt erop neer dat de consument erop mag rekenen dat

een product die kwaliteit heeft die men mag aannemen op basis

van de prijs en de uitlatingen van de verkoper.

‘Opgelost

zou men

denken,

maar nee.’

Nu met name de coating op de bril duur was en de verkoper

deze had aangeprezen als ‘state of the art’, kan Caecilia

dus volhouden dat ze nog gewoon garantie heeft op die

bril. Dat de gegeven schriftelijke garantie inmiddels was

verlopen doet daar niet aan af. Juridisch geformuleerd:

een schriftelijke garantie kan in het geval van een consumentenkoop

de wettelijke garantie niet beperken.

Caecilia had dit even door een juridisch hulpverlener

op papier laten zetten en toog met die brief terug naar

de brillenwinkel. Aldaar stribbelde een medewerker

aanvankelijk nog tegen maar toen de eigenaar erbij werd

gehaald koos deze, wel wetende wat de rechten van de

klant waren, snel eieren voor zijn geld en bood hij aan

de bril naar de fabriek die de coating had aangebracht

te zenden. Opgelost zou men denken, maar nee. Twee

weken later kwam het slechte nieuws dat deze fabriek

niet van plan was de bril kosteloos te repareren want

de garantietermijn tussen fabriek en winkelier van

eveneens zes maanden was verlopen. De fabriek wilde

wel een nieuwe coating aanbrengen maar daar moest

dan gewoon voor worden betaald, kosten € 550,-. Hierbij

wordt opgemerkt dat de ‘wettelijke’ garantie alleen geldt

in het geval van consumentenkoop. Dat is nu niet het

geval, want zowel de fabriek als de brillenwinkel zijn

professionals en dan is er sprake van een business tot

business-overeenkomst (B2B).

Winkel Beter Zicht laat zich bepaald niet van haar beste

kent zien en biedt Caecilia aan de bril voor € 450,- opnieuw

te laten coaten. De korting is de handelaarsprovisie waar de

winkel alsdan vanaf ziet. De vraag is nu of Caecilia genoegen

moet nemen met dit aanbod. De winkelier houdt vol dat het

zijn probleem niet is maar het probleem tussen de fabriek

en Caecilia. Welnu, ook in dit onderdeel faalt het betoog

van de winkelier. Uit het zevende boek volgt ook dat in het

geval van consumentenkoop de professional die zaken doet

met een particulier zich niet kan verschuilen achter derden

(leveranciers). Caecilia heeft de bril met alles erop en eraan bij

Beter Zicht gekocht en dus kan zij jegens Beter Zicht al haar

rechten uitoefenen. Nu er sprake is van een consumentenkoop

en er nog sprake is van wettelijke garantie, moet de winkelier

de bril kosteloos herstellen. Als deze dat niet kan of niet wil,

dan zal hij de aankoopsom (op zijn minst voor het overgrote

deel) aan Caecilia moeten teruggeven.

Uit deze zaak blijkt dat Beter Zich er een dubbele moraal op na

houdt. Het winkelpersoneel is geïnstrueerd eerst de kant af te

poeieren, hetgeen blijkbaar werkt in sommige gevallen. Pas als

de klant volhardt in zijn rechten doet Beter Zicht wat ze horen

te doen. In dit geval doet Beter Zicht dit tweemaal achter elkaar.

* Caecilia Sondere en Beter Zicht zijn gefingeerde namen

.59

ZILVER LENTE 2022

FAMILIEBEDRIJF. MORSELT MODE

Kleren maken de man

164 JAAR

MORSELT MODE

// Tekst

ANNEMARIE HAAK

// Fotografie

BRIT WILLEMSEN

ANNEMARIE HAAK

.60

We schrijven het jaar 1852 als Mans Morselt

(Mansoom) samen met zijn broer een

steenfabriek koopt bij het kleigat in Borne

aan wat nu, niet toevallig, de Steenbakkersweg

heet. In 1858 komen daar een manufacturenzaak

en een kruidenierswinkel bij, die al

snel onder de hoede van Mans vallen. Mans

broer wordt eigenaar van de steenfabriek.

Mans Morselt kon toen nog niet bevroeden

dat zijn bedrijf 164 jaar later nog steeds een

vaste waarde in Borne zou zijn. Momenteel

staat de vijfde generatie Morselt aan het roer

en de zesde in de startblokken om de zaak

voort te zetten.

Maar liefst 1.000 vierkante meter verkoop

ruimte omvat de modezaak in het

hart van Borne. Kleding voor mannen

in verschillende leeftijden en voor jonge dames die

van trendy, eigentijds en vlot houden. Het filiaal in

Oldenzaal heeft hetzelfde aanbod.

‘Mode is volop en voortdurend in beweging. Als

ondernemer ben je altijd alert op de actualiteit om

in te spelen op veranderingen’, begint Henk Morselt

(62) zijn verhaal. ‘Dat hebben we onlangs nog ervaren

tijdens corona. Veel mensen werkten noodgedwongen

thuis, zaten de hele dag achter de computer. Wat trek

je dan aan? Een driedelig pak is niet per se nodig,

want afspraken vonden online plaats. Kleding mocht

comfortabel zijn. Stretch en stoffen die soepel en zacht

zijn, staan sindsdien bovenaan, zowel in de sportieve

outfits als de meer casual.’ Henk runt de zaak samen

met een team van zo’n zeventien mensen. In 1995

introduceerde echtgenote Marja de collectie voor de

modebewuste jonge dames. Hun kinderen Bram en

Jolijn studeren weliswaar nog, maar springen in hun

vrije tijd bij.

.61

Naar het centrum

Iedere generatie heeft een stempel op de zaak gedrukt.

‘De manufacturenzaak was gevestigd aan de

Hengeloschestraat 8. De eerste foto’s van de winkel

hangen aan een speciale wand in de zaak. Als je voor

die wand staat, ga je een heel eind terug in de tijd.’ Het

assortiment manufacturen was veelomvattend. Er

werd zowel in artikelen voor woninginrichting, zoals

vloerbedekking, vitrages en overgordijnen gehandeld,

als ook in fournituren, knopen, naaigerei en dergelijke.

‘Rond 1920 deed mijn opa de kruidenierszaak van de

hand en ging hij de boer op om huizen in te richten.

De winkel met herenkostuums, die toen vaak op maat

werden gemaakt, bleef bestaan.’ >>

ZILVER LENTE 2022

FAMILIEBEDRIJF. MORSELT MODE

.62

Nadat Henks vader zijn diensttijd in het toenmalige

Nederlands Indië volbracht heeft, stapt hij in de zaak.

Vanaf 1960 richt hij zich volledig op de verkoop van

herenmode, maar die wordt niet meer in eigen atelier

gemaakt. ‘De confectie-industrie was een groeimarkt

in die tijd. Dat betekende een steeds groter aanbod,

nieuwe merken en stijging van de handel. Het was de

tijd dat mannen nog echt een zondagspak kochten,

dat tevens bij speciale gelegenheden gedragen werd.

Je had zondagse kleding en doordeweekse kleding.

Met de flowerpowerperiode kwam de jeans. Eerst

alleen voor de vooruitstrevende jongeren, gestaag

voor alle leeftijden en nu natuurlijk niet meer weg

te denken uit het modebeeld. Iedere generatie draagt

jeans.’

Toen Henk in 1985 zijn intrede deed, wilde hij de

zaak meer richting het centrum verhuizen. Borne

was in die tijd nog niet zo groot, er was net gestart

met de bouw van de wijk Stroom Esch en er lagen

plannen voor de ontwikkeling van de Bornsche

Maten aan de andere kant van de rondweg. Dat

betekende een boost voor de groei van het dorp. Daar

zag Henk kansen in de plannen van de gemeente

voor een bescheiden, maar compact centrum met

veel winkels. De jonge ondernemer huurde eerst

één unit en daarna nog eentje. Toen de gelegenheid

zich voordeed om twee prachtige oude panden te

kopen, pal naast elkaar, hapte hij toe. De voorgevels

werden in oorspronkelijke stijl gerenoveerd om een

‘Je had zondagse

kleding en

doordeweekse

kleding.’

nostalgisch karakter uit te stralen. Binnen lag een zee van

ruimte. Henk: ‘Hier kreeg de complete collectie de aandacht

die het verdiende. We hadden vanwege de verhuizing

voor verschillende belevingswerelden een aparte winkel,

maar nu konden we ons complete aanbod onder één dak

brengen. De jeansafdeling, de mode voor de jonge meiden,

vrijetijdskleding, casual en het meer geklede assortiment

voor de heren. Alles ruim en overzichtelijk opgezet.

Bovendien hebben we hier een enorme ruimte voor opslag.’

‘De zesde generatie staat

in de startblokken.’

Vooruit denken

Het filiaal in Oldenzaal dat al bestaat sinds de

zestiger jaren onderging in de loop der jaren een

metamorfose. Tijdens een van die klussen werden

hele oude fundamenten van een eerdere bebouwing

ontdekt. Om dit goed zichtbaar te maken is een

glazen vloer aangebracht, wat een extra dimensie

aan het pand geeft. ‘De afgelopen jaren hebben we

veel en vaak verbouwd. In onze dynamische wereld

staan we nooit stil. Dat kan ook niet. We moeten

steeds vooruit denken. Op deze locaties kunnen we

verder ontwikkelen. Dankzij de aanstelling van een

dorpsmanager en de invoering van de reclameheffing

heeft Borne zich bovendien beter gepositioneerd

in de markt. Samen met de ondernemers en de

politiek hebben we een heel aantrekkelijk centrum

gecreëerd dat publiek uit de hele regio trekt. Daar

hebben we allemaal baat bij.’ Morselt richt zich met

zijn collectie op het iets duurdere segment. Mooie

kwaliteitskleding voor ieder die er goed uit wil zien.

De zaak heeft een website waar de collectie op te zien

is, daar is geen webshop. ‘Wij vinden het belangrijk

om klanten persoonlijk en met aandacht door

ons deskundige team te laten adviseren, daarom

verkopen we alleen in de winkel en niet online.

Een klant die tevreden en blij met de aankoop de

winkeldeur uit gaat, daar doen we het voor. Dat is

onze beste reclame.’

.63

ZILVER LENTE 2022

NATUUR. HET ARBORETUM

// Foto’s

NATUURMONUMENTEN, BEELDBANK, ANDRIES KUPERUS

Arboretum

Poort Bulten is

voor iedereen

toegankelijk

.64

Maar liefst 1.000 verschillende soorten bomen

en heesters staan er in Arboretum Poort Bulten

in De Lutte. Nadat textielfabrikant Gelderman

tuinarchitect Springer de opdracht had gegeven

om een arboretum aan te leggen, schreef

Springer in 1916 ‘Niet alleen tijdgenooten,

maar ook de nakomelingenschap moet er van

profiteeren kunnen’. Hij had een vooruitziende

blik want meer dan een eeuw later kan

iedereen van het park genieten, mobiel of

minder mobiel. Het arboretum verkennen kan

wandelend, spelend, met een rolstoel of via een

ritje met een elektrokar.

Anne Frank

Veel bomen in Arboretum Poort Bulten hebben een

verhaal, te herkennen aan een bordje bij de boom.

Zoals de ‘Anne Frankboom’, een witte paardenkastanje

waarover Anne ook in haar dagboek schrijft. Het

was voor Anne vanuit haar onderduikadres de enige

mogelijkheid om de seizoenen buiten te ervaren. De

Stichting Wereldboom zorgde ervoor dat er wereldwijd

al tientallen zaailingen zijn gepland, waarvan een

in het arboretum. Tijdens de onthulling van het

.65

informatiepaneel bij de ‘Anne Frankboom’ deelde

Patty Ament-Gelderman een indrukwekkend verhaal.

Het arboretum was namelijk in de Tweede Wereldoorlog

een onderduikplek voor piloten.

Elektrokar

In het voorjaar barst de kleurenpracht weer los en

vanaf 12 april toert iedere dinsdagmiddag de elektrokar

door de bloemenweiden en graslanden langs alle

boomtoppers in het park. Onderweg trakteert de gids

op verhalen over bijzondere boomsoorten, bloemen

en cultuurhistorische informatie. Onderweg is er de

mogelijkheid om een mammoetboom te omarmen en

te ruiken aan de pindakaasboom.

Ommetje Poort Bulten

Deze 1,8 km lange route gaat over halfverharde paden

en is daarom ook goed toegankelijk voor mensen in

een rolstoel en wandelaars met rollators of buggy’s.

Het ommetje begint bij Schenkerij Poort-Bulten.

De route is gemarkeerd met gele pijlen en langs de

route staan meerdere bankjes.

‘Onderweg

trakteert de

gids op verhalen

over bijzondere

boomsoorten,

bloemen en

cultuurhistorische

informatie.’

Rolstoel

Is een wandeling net niet haalbaar en wilt u toch

samen op pad? U kunt bij het infocentrum van

Natuurmonumenten in de Schenkerij een rolstoel

lenen.

Meer info: www.natuurmonumenten.nl

ZILVER LENTE 2022

Zilver Magazine

LEZERSMENU

Voorgerecht

Dessert

Carpaccio van ossenhaas en

truffelcrème met Parmezaanse kaas

of

Grand dessert

.66

Huisgemaakte paddenstoelkroketjes

met pastinaakcrème

Hoofdgerecht

Gegrilde zeebaarsfilet

met kruidenrisotto en wittewijnsaus

of

Zachtgegaarde wildzwijnnek

met truffeljus

Nu voor alle 60 + lezers * van

Zilver Magazine geen €39, 50 maar €29, 50

Op een gezellige plek naast de Sint-Plechelmusbasiliek in Oldenzaal geniet u van klassieke gerechten met een moderne twist. Ook deze

winter leggen chefkok Jan Huiskes en zijn team u weer helemaal in de watten. (H)eerlijk, vers eten om uw vingers bij af te likken. Geniet

van een mals stukje vlees, vis of een truffelrisotto. Wat u ook kiest, u snapt waar het restaurant zijn naam aan te danken heeft. Natuurlijk

staat er dit seizoen ook vis en wild op de kaart en prijst u uzelf gelukkig met een uitgebreide selectie aan mooie wijnen.

* Dit speciale en erg mooie lezersmenu wordt alleen op dinsdag, woensdag en donderdag voor u bereid.

De bijpassende wijnen staan in onze fraaie, maar zeker betaalbare, wijnkaart.

* Wij verzoeken u ons aan te tonen dat u 60 jaar of ouder bent.

Sint Plechelmusplein 18 | Oldenzaal | Tel: 0541 535060 | www.bistropuur.nl

COLUMN. JOAN KOENDERINK

Column

Joan Koenderink

Geluksdag

Sommige dingen zijn kinderlijk eenvoudig en sommige dingen zijn

zo moeilijk te realiseren dat je er een dusdanig punthoofd van krijgt

dat je eigenlijk moet verhuizen omdat je plafonds ineens te laag zijn

voor de hoogte van dat hoofd.

Zo is het afsluiten van een ongewenst abonnement

al gebeurd voordat je met je ogen hebt

geknipperd, en dat is beroerd voor alle slechtnee-kunnen-zeggers

onder ons. Een ‘ja, doe

maar’ is gauw gemompeld, want dan ben je er

maar vanaf. En dan zit je. Eraan vast. Vervol gens

is het zien te cancelen van dat abonnement je

straf. Een klus waar je tegenwoordig minstens

een dag vrij voor in moet plannen.

Het opzeggen van een niet nader te noemen

krant is bijvoorbeeld zo’n tijdrovend project.

Dat je, volgens hun kleine lettertjes, het snelst

telefonisch doet. Na snel, vaak en langdurig

bellen met “alle lijnen zijn bezet, probeert u het

later nog eens” heb ik niet alleen een punthoofd

maar ook een enorme sik en het vermoeden

dat de strategie is: als niemand opneemt,

kan ook niemand opzeggen? Ik bespreek de

kwestie met mijn op dat moment op bezoek

zijnde buurman. Prompt gaat mijn deurbel.

Ik spoed mij richting voordeur en sta oog

in oog met een op en neer huppelende man

die met zijn armen wild in de lucht zwaaiend

jubelt: ‘Mevrouw! Goede middag! Hoera! Het is

zover! Dit is uw geluksdag! Ik ga u blij maken!’

Er wordt een rode loper richting mijn drempel

uitgerold terwijl ik verschrikt voorbij mijn

deurpost gluur en daar een fanfare inclusief

horde dansmarietjes verwacht te zien. Niets

van dat al. Het betreft een buitenkans:

ik hoef slechts ‘ja’ te zeggen, een paar gegevens

op zijn iPad in te vullen en klik-klak-klaar-is-

Klara. Dan heeft deze Klara een gratis lot en kan

ze op internet checken hoeveel miljoenen op

dat lot zijn gevallen. Mooier wordt het niet? Toch

wel, want mochten al die prijzen die ik win mij

te zijner tijd tegen gaan staan, kan ik uiteraard

het bijbehorende abonnement heel eenvoudig

telefonisch opzeggen...

Hij kijkt mij verwachtingsvol aan en ik krijg

vlekken en ondraaglijke jeuk, maar wens niet

in het openbaar krabbend gezien te worden.

Gewoon ‘nee’ zeggen lukt weer eens niet. Aardig

jong immers. Hij doet zijn stinkende best, dus

stamel ik vriendelijk: ‘liever niet. Ik heb al van

alles en van alles voldoende.’ Mijn boodschap

komt niet over, hij ratelt juichend verder.

Tenslotte roep ik ferm: ‘Nee, ik wil het niet! Ik

heb genoeg. Genoeg van alles! Ga alsjeblieft

iemand anders blij maken.’ Zijn gehuppel

alsmede zijn getetter stopt abrupt en gelaten

rolt hij zijn rode loper weer op. Ik sluit de deur

en wend mij tot mijn buurman die achter mij is

komen staan en de zojuist gevoerde conversatie

erg vermakelijk lijkt te vinden.

Enkele seconden later horen we de indringende

toon van zíjn deurbel. ‘Misschien moet

je snel naar huis gaan,’ zeg ik. ‘Volgens mij is

het zover, staat je geluksdag voor je deur. Wil

je een abonnement of wil je koffie?’ We drinken

koffie. De buurman heeft blijkbaar ook genoeg

van alles.

Joan Koenderink

Joan Koenderink. Inmiddels

50-jarige geboren en

getogen Tukker. Woont

samen met haar hond

Charlie in Enschede en

zou nergens anders willen

wonen (nou ja... op Ameland

misschien). Schrijft uit

haar eigen leven gegrepen

teksten: columns voor alle

leeftijden. Is ooit voor Zilver

Magazine benaderd door

voormalig hoofdredacteur

Gijs Eijssink die ze in haar

bewogen hockeyverleden

heeft leren kennen en

waarvoor ze destijds menig

zondagavond op de sportredactie

van de Twentsche

Courant heeft gewerkt.

.67

ZILVER LENTE 2022

Als dood

een deel van je

leven wordt…

Oogcentrum Eibergen

NOLET BULT &

ANNEMARIE KOOP-HAKENBERG

T 0541 229 779

www.noletbult.nl

Uw oogspecialisten in de Achterhoek voor

oogheelkundige behandelingen waaronder:

, Grijze staar (cataract)

, Verhoogde oogdruk/glaucoom

, Maculadegeneratie

, Netvliesaandoeningen

, Oogleden: operatief en niet-operatief

, Hoornvliesaandoeningen

, Diabetes gerelateerde aandoeningen

, Glasvochtvertroebelingen (mouches volantes)

, CBR keuringen

Wij opereren in ons eigen operatie- en lasercentrum

Euregio Vision in Vreden.

.68

Praktijkadres

Beatrixstraat 147

7571 CA Oldenzaal

Telefoon (0541) 51 25 28

E-mail praktijk@veerdig.nl

www.veerdig.nl

OOGCENTRUM

EIBERGEN

Oogcentrum Eibergen, Nijverheidsstraat 8 - 04

7151 HN Eibergen, Telefoon 0545 47 80 80

info@oogcentrum-eibergen.nl

www.oogcentrum-eibergen.nl

Advertentie_102 x 147 print - Euregio.indd 1 25.10.21 15:55

Voor uw

gezondheid

en vitaliteit!

Deel je leven

Een betekenisvol leven en uitgaan van wat mensen wél kunnen.

Dat is waar Zorggroep Sint Maarten voor staat. Elke dag

opnieuw gaan wij uit van de kracht van mensen, hun

mogelijkheden en hun talent. En van de kracht van delen.

Kijk op www.zorggroepsintmaarten.nl om te kijken wat we voor

elkaar kunnen betekenen.

088 - 000 52 00

info@zorggroepsintmaarten.nl

deel je leven

Maartje is er voor thuiszorg, kraamzorg, behandeling

én revalidatie. Professioneel en vertrouwd. Voor

jong en oud. Kleinschalig en in de buurt. Met eigen

vestigingen en altijd één vast aanspreekpunt.

Afspraak maken met Maartje bij ú in de buurt?

Bezoek dan één van onze vestigingen in Losser,

Oldenzaal, Ootmarsum, Tubbergen, Geesteren,

Weerselo of Hengelo. Of bel of mail ons!

Thuiszorg

Behandeling

Kraamzorg

Revalidatie

www.maartje.nl

info@maartje.nl

053 - 537 55 55

088 - 000 52 05

088 - 000 52 15

053 - 537 55 55

Maartje is onderdeel van

7 dagen per week,

24 uur per dag

bereikbaar

Uitleen van hulpmiddelen zonder lidmaatschap

CULTUUR. ACTIEVE 65-PLUSSER

EMOTIE IS DE BASIS VAN

// Tekst

ANNEMARIE HAAK

// Fotografie

ANNEMARIE HAAK

ARCHIEF THEATERGROEP BARST

.69

Na vijfentwintig jaar in het onderwijs te hebben gewerkt, besloot Rinus Morsink het roer

om te gooien en zijn hart te volgen. Muziek en theater waren zijn passie. Hij stichtte

Theaterschool Barst. Samen met twee docenten, Wido Platenkamp en Rinze Spoelstra,

tevens oud-leerlingen, geeft hij daar elke week les aan zo’n tachtig kinderen, jongeren en

volwassenen. Dit jaar bestaat theatersschool Barst vijfentwintig jaar.

ZILVER LENTE 2022

CULTUUR. ACTIEVE 65-PLUSSER

.70

‘WAT IK ZELF

ALS VERRIJKING

ERVAAR IN HET

LEVEN, WIL JE

DOORGEVEN.’

Er staat een stoel op het toneel. Een jongen neemt

plaats en kijkt om zich heen. Een andere knaap

verschijnt en er wordt een terrasscène gespeeld.

Eerst vriendelijk, dan ongeduldig, vervolgens een

beetje klunzig, zelfs een vervelende verhardende

sfeer komt aan de orde. Rinus voert een aantal

thema’s op, de kinderen spelen daar direct op

in. ‘Improvisatie is heel belangrijk, de leerlingen

moeten zich in bepaalde situaties in kunnen leven.

Emotie is de basis van acteren.’ Hij is 72 jaar,

maar staat nog drie keer per week in het gebouw

van de Hengelose Revue waar zijn school is

ondergebracht. Verschillende leeftijdscategorieën

bij elkaar, zo gaat dat bij voorstellingen immers

ook. De ouderen helpen de jongeren. Leren van

elkaar is belangrijk. Als geestelijk leider weet

hij zijn leerlingen tot grote hoogte te brengen.

Sommigen breken zelfs op landelijk niveau door

zoals Chiel Otting, beter bekend als de zanger

Thomas Berge. Of Lieke Hammink, actrice in de

dagelijkse televisieserie Spangas.

Rinze Spoelstra, Rinus Morsink en een theatergroep

Verrijking

Het was een sprong in het diepe toen hij in 1997

de beslissing nam. Na een sabbatjaar waarin hij

de animo voor zijn school aftastte, hakte Morsink

de knoop definitief door. Theaterschool Barst was

een feit en werd ondergebracht in een stichting

met een bestuur van vier mensen. ‘Het leverde in

den beginne nog niet veel op, maar ik kon er van

leven en dit was wat ik echt wilde. Wat ik zelf als

verrijking ervaar in het leven, wil je doorgeven.

Bovendien zie je onontdekte talenten in kinderen

tot uiting komen.’ Het bleek een schot in de roos.

Van twee groepen van twintig kinderen, groeide

de school naar zes groepen. Rinus gaf les op

verschillende locaties, totdat hij aan de Torenlaan

zijn definitieve plek kreeg. De theaterschool

telde toen zo’n 150 leerlingen. Twee tot drie

producties werden er jaarlijks onderhanden

genomen. Veel decors vervaardigde de creatieve

duizendpoot zelf. Er werden heel wat musicals

op de planken gebracht zoals Billy, de musical,

Oliver Twist, Scrooge, de Sneeuwkoningin, maar

ook een tiental films geproduceerd. De Kleine

Johannes naar het boek van Frederik van Eeden

en de aandoenlijke film Gosse, een ouderwets

verhaal over een gezin waarvan moeder overlijdt

en vader hertrouwt met de buurvrouw. Het klikt

niet met de dochter van de buurvrouw wat leidt

tot een list waarbij het buurmeisje verdwaalt.

Corona

Heel bijzonder is wel de verfilming van Een leerjongen

uit Sint-Petersburg. ‘Dit was een opdracht die we kregen

vanuit de provincie. Eind achttiende eeuw trokken veel

kooplieden vanuit Vriezenveen naar Sint-Petersburg.

om daar handel te drijven. Families vestigden zich in

Sint-Petersburg. Jonge jongens van twaalf tot veertien

jaar gingen als leerjongen naar Rusland om daar het vak

te leren. Ook al gebeurde dat zo’n 150 jaar geleden, het

contact tussen beide plaatsen is er nog steeds. Momenteel

werken we aan de film Klompen voor Jacob. Vóór corona

namen we de eerste scenes op. Inmiddels zijn de spelers

twee jaar ouder. Het verhaal klopt daardoor niet meer en

we moeten opnieuw beginnen.’

Een film maken is een heel proces. Naar aanleiding

van het verhaal tekent Rinus de verschillende scenes,

de leidraad voor de cameraman. Daarna worden de

locaties gezocht. In de film van Jacob zijn dat onder meer

de museumboerderij de Wendezoele in Delden, het

Karmelietessenklooster in Zenderen en een boerderij

in Vasse. ‘De tijd waarin de film zich afspeelt is heel

belangrijk, daar moet alles op afgestemd zijn, de kleding,

de gebruiksvoorwerpen, alles tot in het kleinste detail.

Zelfs het weer is van invloed.’

Supertalent

Rinus schrijft het script. Hij vertelt het verhaal en legt de

sfeer uit en de kinderen mogen zelf tekstaanpassingen

voorstellen. ‘Dat maakt het acteren veel natuurlijker en

het creëert ruimte voor emotie in het spel, want dat wil

je. We maken zo’n productie echt met z’n allen.’ Soms

vragen ze er een externe deskundige bij. ‘Zo hebben we

al eens een tapdanser gehad en een choreograaf. Vaak

kennen de kinderen wel iemand uit hun kennissenkring.

Dat is wel handig.’ Voor de filmmuziek kan Rinus putten

uit zijn eigen leerlingenbestand. De 13-jarige Evander

Eijsink is een supertalent. ‘Evander is al uitgeroepen tot

Nederlands beste pianist in zijn leeftijdscategorie. Ik hoef

maar een stukje film te laten zien en hij weet precies wat

ik bedoel. Er volgt direct een compositie.’

Op pad

‘We maken

zo’n productie

echt met

z’n allen.’

Elk jaar maakt de theaterschool een uitstapje naar

het buitenland met, vanzelfsprekend, een bezoek

aan een voorstelling. Zo waren ze al eens in Londen,

Dresden en Antwerpen. Voorzitter Carien Admiraal

organiseert deze reizen met veel enthousiasme. ‘In

Palladium zagen we Billy Elliott en Oliver Twist. In

Dresden bezochten we de opera Die Zauberflöte.

We hebben zelfs een meet and greet gehad met

Rowan Atkinson. Voor iedereen een geweldige

belevenis waar nog lang over nagepraat werd.’

Vanwege de pandemie moesten deze tripjes

uitgesteld worden, maar zodra het weer kan, wil

Barst weer op pad met de leerlingen. ‘We hopen

sowieso dat we binnenkort de draad weer op

kunnen pakken, zodat onze nieuwe productie

Klompen van Jacob volgend voorjaar in première

kan. Voor nu ligt de film Hans en Grietje nog op de

plank. Die was net klaar voordat de bioscopen dicht

gingen. We willen deze productie ook graag op de

Houtmaat in de openlucht vertonen. Daarnaast

hebben we nog een aantal opdrachten op de rol

staan. Het is dus zaak om zo gauw mogelijk weer

op te starten. Dan nog moeten we de regie strak in

de hand houden!’

.71

‘Je ziet onontdekte

talenten in kinderen

tot uiting komen.’

De finale van de musical Oliver

ZILVER LENTE 2022

WELZIJN. ALZHEIMER & PTSS

.72

ALZHEIMER

& PTSS

// Met dank aan

ALZHEIMER NEDERLAND

Wat als iemand oorlog, misbruik of geweld steeds

herbeleeft?

Mensen met een ‘post traumatische stress stoornis’ (PTSS),

krijgen flashbacks of nachtmerries over een buitengewoon

schokkende of ernstige situatie in hun leven, zoals

oorlogsgeweld, seksueel misbruik, een ernstig ongeval of

een natuurramp. Volgens ouderenpsychiater en senior

onderzoeker werkzaam bij GGZ instelling Mondriaan en

de Universiteit Maastricht dr. Sjacko Sobczak komt PTSS

ook vaak voor bij mensen met dementie. ‘Ongeveer acht

procent van de Nederlanders lijdt aan PTSS en internationaal

onderzoek laat zien dat dit bij dementie zeker zoveel is.’ In dit

artikel vertelt dr. Sobczak meer over hoe je PTSS bij dementie

kunt herkennen en wat je kunt doen.

‘Het is voor de omgang

met mensen met PTSS heel

belangrijk om het verhaal

van diegene te kennen.’

Hoe herken je PTSS bij dementie?

‘PTSS heeft bij dementie een aantal kenmerken.

Allereerst moet er natuurlijk sprake zijn geweest

van een heftige gebeurtenis in iemands leven. Als

PTSS opspeelt dan beleeft iemand de gebeurtenis

steeds opnieuw, in de vorm van nachtmerries of als

levendige herbelevingen, de zogenaamde flashbacks.

Soms ontwikkelt PTSS zich pas tijdens dementie.

Mogelijk omdat effectieve manieren om met de ‘heftige

gebeurtenis’ om te gaan, zoals even naar buiten gaan

om rustig te worden, verloren gaan door de dementie

of de omstandigheden. Daarnaast hebben mensen

met PTSS en dementie ook vaker last van een angstige

stemming, ze kunnen geïrriteerd of agressief zijn,

dwalen, en hebben vaak een verstoorde slaap.’

De herbeleving voorkomen

‘Als je PTSS vermoedt, is het belangrijk om de

gebeurtenis te bespreken. Soms vragen mensen zich

af: ‘moet dat nu nog?’, maar het kan later heftiger

terugkomen. Door dementie verliest iemand immers

steeds meer de grip op het leven en soms ook op de nare

herinneringen uit het verleden. Het is voor de omgang

met mensen met PTSS heel belangrijk om het verhaal

van diegene te kennen. Wanneer je het niet meer kunt

bespreken, dan kan mogelijk een broer of zus, of een

goede collega of vriend iets over het levensverhaal

vertellen. Het is de inspanning waard om het verhaal

compleet te krijgen. Het kan je inzicht geven in de

situaties die een herbeleving veroorzaken.’

Professionele hulp

‘Natuurlijk is het niet voor iedereen even makkelijk

om met je naaste een gesprek te voeren over pijnlijke

herinneringen. Als je naaste nog thuis woont is de

huisarts de aangewezen persoon om je te helpen, die

kan je doorverwijzen. In het verpleeghuis kan een

psychiater of een psycholoog ingeroepen worden.

Hoewel dat in het ene verpleeghuis beter geregeld is dan

in het andere, raad ik bij het vermoeden van PTSS aan

om hulp te vragen. Zeker als de verpleging niet in staat

is om iemand weer op zijn gemak te stellen of als het

aantal herbelevingen toeneemt. Met behandeling kan

medicatie om iemand te kalmeren worden voorkomen

of verminderd. Ik zeg altijd: ook mensen met dementie

en PTSS in het verpleeghuis kunnen nog baat hebben

bij behandeling van PTSS en aanpassing van zorg!’

Wat moet je doen als iemand in paniek is?

‘Het belangrijkste op zo’n moment is om iemand uit de

herbeleving en weer in het hier en nu te brengen. Voor

de één is dat heel simpel, door het noemen van plaats

en tijd. ‘We zijn nu hier in je huis, er is geen gevaar, de

oorlog is voorbij en ik ben bij je.’ Voor een ander zijn

het juist dingen die geruststellen. Favoriete muziek,

een knuffeldier, iemand even aanraken of knuffelen.

Dat is natuurlijk heel persoonlijk. Iemand knuffelen

kan ook juist leiden tot een afweerreactie. Eigenlijk

zou je een kaartje moeten maken, zodat bijvoorbeeld

de verzorging weet wat een herbeleving veroorzaakt,

zodat ze dit kunnen vermijden. En dat ze weten hoe ze

iemand weer gerust kunnen stellen.’

.73

ZILVER LENTE 2022

COLUMN. PAUL ABELS

Het geheim van

de Plechelmus

.74

Als je klein bent draag je kleine kleren

en doe je kleine dingen. Sommige

van die dingen worden achteraf door

je familie heel groot gemaakt op

verjaardagsfeesten. Dat kun je wel

vervelend vinden maar er is niks aan te

doen. Je moet proberen er net zo van te

genieten als je familie. Ik geef toe dat het

niet makkelijk is.

Toen ik acht jaar was, had ik kalkgebrek.

Dat vermoed ik tenminste: ik peuterde

intuïtief aan de voegen van het metselwerk

boven onze DRU-gashaard. Met

mijn nagel schraapte ik er gaatjes in en

het cement at ik op. Je kon er op zuigen.

Na een jaar waren er drie gaatjes te

zien, zo groot als een gulden. Ik gaf

bedremmeld toe dat ik ze erin c.q. eruit

gevreten had. Mijn oudere broer (die

later in de bouw is gegaan) maakte

overdreven mop perend een enorme

emmer vol specie, mijn ouders en mijn

zus stonden er hoofdschuddend bij en

ik schlemielig, terwijl broer de gaatjes

stopte. Het zorgenkind deed soms rare

dingen - dat was de teneur van het

familieverhaal, dat steeds groter gemaakt

werd: ‘Oons Poal kan good leern mar wie

mot m in de gaatn hoaln: hee vret oons

’t hele hoes op. Haha!’

Onlangs was ik in Oldenzaal bij de

Plechelmus-basiliek. Daar zag ik

enor me gleuven op ooghoogte in de

rechter muur. Onmiddellijk dacht ik

aan vroeger. Ik zei tegen mijn vrouw:

‘Vretgaatn! Honderd procent!’ Zij is

veel wereldwijzer dan ik en weet dat ik

vaak overdrijf, vooral als ik percentages

begin te noemen. Het kost mij grote

moeite om lage percentages te noemen.

‘Doe ’s even rustig,’ zei mijn vrouw en

legde haar hand in een van de gaten.

‘Dit konden best eens slijpsleuven zijn.

De Spanjaarden zijn hier toch geweest

in de Tachtigjarige Oorlog? Misschien

wel soldaten van Napoleon, kozakken

of zo. Die moesten hun sabels en hun

hellebaarden scherp houden. Het zijn

vast wetstenen. Lijkt me veel plausibeler.’

Thuis zocht ik het uit. De muur dateert

uit 1480. Er zijn veel hypothesen.

Pelgrims die voor de heilige Plechelmus

kwamen, zouden hun hand tegen de

muur hebben gelegd. Als je dat maar

vaak genoeg doet op dezelfde plaats,

ontstaat er een gat. Ook de slijpsleuven

kwamen voorbij. Maar mijn hart

sprong op van vreugde toen ik las over

pestpoeder. Ten tijde van de Zwarte

Pest schraapten de mensen kalk van

de muur van kerken en mengden daar

een medicinaal drankje van. In een blad

over gezondheid las ik dat schraapsel

van Bentheimer zandsteen inderdaad

een mineraal bevat dat een geneeskrachtige

werking heeft. Salicylzuur.

Zit ook in aspirine. Ha! Vretgaatn!

Honderd procent!

Paul Abels

// Met dank aan

ANTOINETTE WEIJN

JAN BORNEBROEK

‘Er zijn veel

hypothesen.’

.75

ZILVER LENTE 2022

SPORT. DICK VAN DER NEUT

// Tekst

ANNEMARIE HAAK

// Foto’s

ANNEMARIE HAAK

DICK VAN DER NEUT

OP JE 66 E

.76

DEELNEMEN

AAN HET WK

Achter zijn huis staat onder een afdak een hometrainer met

daarvoor een laptop op een standaard. Op het beeld scherm

een fietsprogramma dat over verschil lende terreinen gaat.

Bergachtig in verschillende gradaties, hoog en lager gelegen

routes, verhard en onverharde wegen. De geur van

de opgestapelde haardblokken op de achtergrond roept

een bos achtige omgeving op, perfect passend bij het

fietsprogramma. Het is hier waar Dick van der Neut (66)

werkt aan het verbeteren van zijn snelheid. Doel is het

Wereldkampioenschap in Trento, Italië, in september dit jaar.

‘De helm

moet één

lijn met de

rug vormen.’

Fietsen was altijd zijn passie. Al op 17-jarige leeftijd

ging hij met vrienden op fietsvakantie naar

Noorwegen en Zweden. Hij moest deze liefde

op geven voor zijn ontwikkelingswerk in Peru en

Bolivia waar hij samen met zijn gezin zo’n acht jaar verbleef.

Weer terug in Nederland was zijn eerste gang naar de

fietsenzaak waar hij zijn eerste racefiets kocht. De vrienden

bleken fiets fanaten te zijn geworden en hij voegde zich

bij de groep. In 2002 deed hij voor het eerst mee met een

tijdrit in het zuiden van het land. Dick had talent en sleepte

de eerste prijs in de wacht. De trend was gezet. Tijdritten

rijden werd zijn tweede passie. ‘Rijden in een groep is ook

leuk, maar toch minder veilig. Met name in de bergen. Ik

heb al een paar keer mijn sleutelbeen gebroken en ook een

heup, dus ik zocht iets dat minder gevaarlijk was, hoewel

ik het fietsen in de bergen nog steeds het allermooist vind.

Nog steeds ga ik samen met mijn echtgenote elk jaar op

fietsvakantie naar een bergachtig terrein.’

.77

Aerodynamisch

Het wedstrijd rijden maakte dus plaats voor het rijden van

tijdritten. Bij het jaarlijkse toernooi in Bornerbroek staat

de wielrenner steevast aan de start voor de Nederlandse

Kampioenschappen met telkens een betere tijd. Inmiddels

heeft hij een professionele fiets, aerodynamisch met een

dicht achterwiel. Aangepaste kleding erbij, zelfs met sokjes

over de schoenen! Alles om zo weinig mogelijk tegenwind

te vangen. De helm is eveneens aerodynamisch, maar

eigenlijk is hij nog op zoek naar een betere. ‘Hoe minder

weerstand je hebt, des te sneller kun je. En daar gaat

het om. Momenteel fiets ik zo’n 42 km per uur, maar dit

moet eigenlijk 45 km worden, wil ik kans maken op een

podiumplek. De helm moet één lijn met de rug vormen,

zodat de wind erlangs glijdt. De helm die ik nu heb doet

dat niet, dus daar verlies ik nog wat’, legt Van der Neut uit.

‘Tijdens zo’n wedstrijd wordt er om de minuut gestart. Je

legt een bepaald parcours af en dan gaat het om de snelste

tijd. Welke tijd dat is, is moeilijk te zeggen omdat het

parcours steeds anders is. Daarom is het berekenen van de

snelheid de beste maatstaf.’ >>

ZILVER LENTE 2022

SPORT. DICK VAN DER NEUT

Er zijn elk jaar twee wereldkampioenschappen

voor masters. De eerste is de

Radweltpokal, die jaarlijks eind augustus

in St. Johann in het Oostenrijkse Tirol

verreden wordt. Er bestaan onder meer

categorieën voor 65+, 70+, 75+ en 80+.

In principe kan iedereen die dat wil

hieraan deelnemen. Dick van der Neut

deed mee in 2017. Hij werd toen 19e van

de 35 deelnemers bij de categorie 60+. In

2021 deed hij opnieuw in Tirol mee. De

tijdrit werd verreden onder kletsnatte

omstandigheden. Hij werd derde.

Daarnaast is er het officiële wereldkampioen

schap van de internationale

wielerbonden. Om hier aan mee te mogen

doen moet je kampioen van Nederland

zijn. Ook is het mogelijk om een start plek

te verkrijgen tijdens speciale kwalificatiewedstrijden

waar je bij de snelste 25% moet

zien te eindigen.

.78

Voor jaar werd dit wereldkampioenschap

georganiseerd in Sarajevo (Bosnië). In

2022 is Trento in Noord-Italië aangewezen

om het kampioenschap te organiseren.

Behalve op zijn hometrainer is de wielrenner elke dag

op de weg te vinden. Zijn rondje van 12,5 km rond het

Twentekanaal is een routineklus. Aan de hand van een

grafiek houdt hij de snelheid bij. ‘Daarop is duidelijk te

zien dat ik ’s winters minder hard fiets dan ’s zomers. Dat

ligt aan de conditie, die in de winter altijd wat minder is,

maar vooral ook aan de luchtweerstand. Koude lucht is

stroperiger en geeft meer luchtweerstand. Ook kun je zien

dat ik steeds harder fiets naarmate ik meer train. Vooral

sinds ik met het computerprogramma train gaat het beter.’

Verder let hij goed op wat hij eet. Veel eiwitten en meerdere

keren per dag wat eten. Yoghurt, noten, ei staan regelmatig

op het menu. ‘Maar verder eet ik gewoon alles wat ik lekker

vind hoor!’ lacht hij.

‘Fietsen in de bergen

vind ik nog steeds

het allermooist.’

In vorm

Sinds kort heeft Dick een personal trainer. Die let vooral op

de houding tijdens het fietsen. Armen dicht bij elkaar op het

stuur en het lijf zo klein mogelijk maken. Dat wordt veelvuldig

geoefend. Elke dag anderhalf uur. Samen hebben ze al eens

de lijst met deelnemers bekeken. Er zijn een aantal bekende

namen bij. De Deldenaar komt uit in de categorie 66+. Bij het

tijdrijden worden de deelnemers ingedeeld naar leeftijd. Om

mee te mogen doen moeten deelnemers zich kwalificeren, dat

houdt in toernooien fietsen. Vanwege corona was dit niet zo

eenvoudig, maar Dick heeft zich inmiddels ingeschreven voor

de Radweltpokal in Tirol op 27 augustus dit jaar. ‘Dat is bekend

terrein, dat moet lukken! Ik voel me goed, eigenlijk ben ik nooit

eerder zo goed in vorm geweest. Van daaruit reis ik direct door

naar Italië voor de WK.’ Om daarna heerlijk te genieten van een

vakantie. Wat zijn volgende doel is? ‘Dat ligt aan de uitkomst,

maar ik wil zeker als mentor starters gaan begeleiden, die ook

graag beter willen worden in het wielrennen.’

COLUMN. INA BROUWER

column

Ina

Brouwer

Ina Brouwer-Snippe is journalist bij RTV Oost, met speciale belangstelling voor levens-

beschouwing. Ze maakt wekelijks op zondagochtend het radioprogramma Hoogtij.

Wilt u reageren op haar column? Dat kan via een e-mail naar i.brouwer@rtvoost.nl

Vrijheid van Informatie

Nooit gedacht dat eens in de drie maanden een column

afleveren zo lastig kan zijn. Kun je actueel zijn? Nee, want je

wordt ingehaald door de tijd. Corona is nog niet op zijn retour

of de volgende crisis dient zich al weer aan: de dreigende

oorlog in Oekraïne. Wat zeg ik, het IS oorlog in Oekraïne!

Tenminste, nu ik dit schrijf. Ik hoop en bid, en ik ben zeker

niet de enige, dat het vrede is als u dit leest.

Wij zijn hier vrij om te lezen wat we willen. Naar tv-zenders

van onze keuze te kijken. Vrij om onze mening te vormen

aan de hand van nieuwskanalen die niet onder controle van

de overheid staan. Onafhankelijke media in Rusland zijn

inmiddels geblokkeerd en iedereen die ‘nepnieuws’ over de

‘militaire acties om Rusland te beschermen’ verspreidt, hangt

een straf van vijftien jaar boven het hoofd.

Nepnieuws. We hebben er hier ook mee te maken. Wie

eenmaal in de schimmige fuik van internet verstrikt zit,

komt er haast niet meer uit. Corona? Een opzettelijk in de

wereld gebrachte ziekte, bedoeld om de wereldbevolking

te decimeren. Vaccins ter genezing van corona? Op Twitter

circuleren geruchten dat je er hartritmestoornissen aan

overhoudt. Hierover straks meer. O ja, en je kunt er chips

mee inbrengen om de bevolking te programmeren en

manipuleren. En achter dit alles zit een Super Geheim Plan

van een Super Geheim Genootschap om de wereld klaar te

maken voor de Grote Correctie, ofwel de Great Reset. Ik houd

het even lekker simpel.

Samenzweringstheorieën hebben één ding gemeen: ze

houden hun waarheid lekker simpel. Maar denk eens na: hoe

kun je zo’n wereldomvattende actie geheim houden? Terwijl

er zoveel mensen, wetenschappers (die vaccins ontwikkelen)

bij betrokken moeten zijn? Wat denkt u zelf?

De term Great Reset duikt vaak op in complottheorieën.

Maar wat is het? Het is de titel van een boek van Klaus

Schwab, een 83-jarige Duitser, een van de oprichters van het

World Economic Forum. Aan dat Forum is weinig geheims.

En Schwab heeft in tv-interviews duidelijk gemaakt wat

er volgens hem zou moeten gebeuren: een herbezinning

op kapitaal en arbeid. Want door voortschrijdende

technologische ont wikkelingen verandert onze samenleving.

Dat kan iedereen om zich heen zien.

Natuurlijk moeten we alert zijn op een overheid die de

mogelijkheden van techniek inzet bij het maken en uitvoeren

van beleid. Ik denk daarbij gelijk aan het gebruiken van

algoritmes waardoor bepaalde groepen in de samenleving

zonder aanwijsbare redenen werden beschuldigd van fraude.

Maar mijn punt is: mensen geloven wat ze willen geloven.

Ze zoeken bevestiging van hun gelijk en als het niet in hun

bubbel past, zoeken ze informatie op die kanalen die hun

waarheid bevestigen. En zo komen ze terecht in wat Arjen

Lubach de fabeltjesfuik noemt. Ik durf te wedden dat er

heel wat christenen zijn, ook in onze regio, die meegaan in

allerlei complottheorieën. Die ervan overtuigd zijn dat de

invoering van de QR-codes het werk van de duivel was. Dat

we in de eindtijd leven, de tijd van oorlogen en geruchten

van oorlogen. Maar dat leven we al sinds de opstanding van

Christus. Elke eeuw heeft zijn narigheid en in elke eeuw waren

er mensen die waarschuwden dat het einde nabij was.

Als journalist kun je tegen nepnieuws alleen maar feiten

stellen. Verifiëren wat je ziet en hoort. En hopen en geloven dat

de waarheid boven komt. Zoals die enorme berichtenstroom

op Twitter over de vaccins die hartritmestoornissen zouden

hebben veroorzaakt. Wat blijkt? Sinds de inval van Rusland

in Oekraïne is het aantal van die berichten tot bijna niets

teruggelopen. Waren hier Russische trollen aan het werk? Die

hebben nu zeker wat anders te doen... Ik hoop oprecht dat

de Russische bevolking ondanks alle propaganda doorkrijgt

wat er werkelijk gebeurt in hun naam. Want vrijheid van

informatie is een groot goed. Iets om heel erg zuinig op te zijn.

Ina Brouwer

.79

ZILVER LENTE 2022

(advertorial)

Klik ‘m aan!

Digitaal wijzer worden met RTV Oost

In de tv-serie ‘Klik ‘m aan’ gaat presentator

Daniel Godinho Veiga in gesprek met

mensen over hun digitale kennis. Inwoners

van Overijssel worden aangemoedigd om

aangehaakt te blijven bij de digitale

samenleving. Hoe werkt een tablet of een

computer, wat kun je met WhatsApp en hoe

maak je een digitaal fotoalbum?

Ook is er aandacht voor digizorg, inloggen

met DigiD en wordt uitgelegd hoe je je veilig

op het internet begeeft.

Daniel volgt mensen die niet langer aan de

.80zijlijn willen blijven staan, maar zich willen

redden op de computer en smartphone.

Zij willen bijvoorbeeld facetimen met

kleinkinderen, een cadeautje online kopen

en online bankieren. Hiervoor volgen ze een

cursus bij een van de Overijsselse

bibliotheken.

Thuis in Overijssel

.81

Klik ‘m aan, donderdag en zaterdag op TV Oost.

Meer weten en uitzendingen terugkijken?

Kijk op www.rtvoost.nl/klikaan

Dit programma is een onderdeel van ‘Taal Werkt!’, een initiatief van het Netwerk van Overijsselse

Bibliotheken, mede mogelijk gemaakt door de provincie Overijssel. Foto: Bibliotheek Almelo

ZILVER. GEDICHT

Koeienmest

.82

De boeren in het grensgebied kijken met

argusogen noar al die leu uut de dorpen

die al dichter bij hun boerderijen komen

wandelen. Nooit hebt wie zoveul leu hier

elke dag zien wandelen. zegt een van die

boeren vanmorgen teeng mie. Het begint

een plaag te worden man! Gisteren liep er

een echtpaar op leeftijd zowaar mien erf

op. Ik vroag wat ze hier te zoeken hebt en

beleefd dat ik dan ook nog bin vroag ik of

ik ze ergens mee van dienst kan ween’n. Ja,

zegt de man, wie wollen graag even in de stal

de mest opsnoeven... Het klinkt misschien

raar maar mien vrouw wil zich wel graag

loaten testen op het coronavirus maar ze

kan het niet hebben, en dat is echt zo, dat

ze aan haar neus zit! Loat stoan met een

wattenstaafje in een van haar neusgaten noar

binnen te goan! En wat hef dat met mien

koeienstal te maken? vroeg de boer aan

het oalder echtpaar. Nou, zolang as wie de

mest kunt roeken hebben we geen corona

en hoeft ze mien vrouw ook niet met een

wattenstaafje in haar neus te keer goan! As

wie noe twee keer in de week hier bie die in

de koeienstal mang komen om die heerlijke

mestgeur op te snoeven, dan koopt wie

vanaf noe de tuffel bie die. Ik heb helemoal

geen tuffel! En mien vrouw wil absoluut niet

hebben dat al die leu uut de stad hier hen

komt om ooze mest op te snoeven.

// Foto en tekst

EDDY OUDE VOSHAAR

ZILVER LENTE 2022

.83

CULTUUR. LITERAIR FESTIVAL

Noaberschap,

juist nu het

zo nodig is

.84

TWEEDE

KANS VOOR

LITERAIR

FESTIVAL

LUTTERZAND

LITERAIR

Vanwege de corona-maatregelen kon het festival eind

januari niet doorgaan. Gelukkig heeft de organisatie kans

gezien om Lutterzand Literair te verplaatsen. Op zaterdag

14 en zondag 15 mei krijgt het een tweede kans. Met grote

namen uit de literaire wereld.

// Tekst

DORINE HOLMAN

// Foto’s

CYRIL WERMERS

DIANNE WEERNINK

‘Hoewel niet

directe buren,

kunnen we de

Oekraïners

beschouwen

als noabers.’

Literatuur in de buitenlucht

Als bedenker en drijvende kracht achter Lutterzand

Literair was dit de tweede keer op een rij dat ze het

festival moest afzeggen. Dorine Holman geeft de

moed echter niet op: ‘Natuurlijk baalden we dat we

vlak nadat de kaartverkoop gestart was moesten

melden dat het festival niet door kon gaan. Maar

al snel zagen we ook voordelen. Want in mei kan

er buiten natuurlijk meer dan in de winter. De

kans dat het slecht weer is zal minimaal zijn, en

dat we nu misschien literaire optredens ergens in

de natuur op het Lutterzand kunnen doen is ook

heel aantrekkelijk. En wat denk je van een zomerse

barbecue op zater dagavond? Aan de Dinkel met

een glas in de ene hand, een bordje in de andere en

nagenieten van alles wat je die dag hebt gehoord

en gezien?’

In gesprek met auteurs tijdens

De Landelijke Leesclub Dag

‘Noaberschap zal ook aan de orde komen bij de

sessies tijdens De Landelijke Leesclub Dag op

zondagmiddag. In kleine groepjes (maximaal

15-20 personen) praat je als bezoeker met

andere lezers over het boek dat je hebt gelezen

en waar je je op hebt voorbereid. Onder leiding

van een student Nederlands en in aanwezigheid

van de schrijver. Het mag niet verbazen dat de

schrijvers die deze middag meedoen – ieder

op hun eigen manier – noaberschap als rode

draad in hun boek hebben. Of ze nu non-fictie

of romans hebben geschreven. Een ding is zeker:

geen enkel boek laat je als lezer onberoerd. En er

valt veel over te discussiëren. Met elkaar én met

de schrijvers.’

.85

Wat betekent noaberschap in huidige tijd?

‘Cynisch is het wel. Dat we bij het afnemen van

dit interview weten dat er niet zo heel ver van ons

vandaan oorlog is uitgebroken. Hoewel niet directe

buren, kunnen we de Oekraïners beschouwen als

noabers. Tijdens Lutterzand Literair wordt er niet

alleen over noaberschap gesproken in relatie tot

literatuur. Maar ook in de praktijk, in Nederland

en tussen Nederland en het buitenland. Door de

aanwezigheid van journalisten en andere nonfictie

schrijvers. Zoals op zondagmorgen 15 mei

als Rijksbouwmeester/essayist Floris Alkemade

en planoloog/schrijver Floor Milikowski samen met

journalist en schrijver Barbara van Beukering in

gesprek gaan over het belang van noaberschap in

de huidige tijd. Wat moeten we doen in Nederland

om ons noaberschap vorm te geven? En wat

betekent dat in de levens van individuen, in de stad

of op het platteland? Is daar verschil tussen, of valt

dat reuze mee?’

Wilt u meer weten over de auteurs

die optreden tijdens het festival, de

schrijfwedstrijd die samen met de

TC Tubantia is uitgeschreven en De

Landelijke Leesclub Dag? Kijk dan op

www.lutterzandliterair.nl. Kaartjes

zijn online te koop via de website.

ZILVER LENTE 2022

CULTUURHISTORIE. DE EIK

Kroezeboom Fleringen | Kozakkenboom Bente

// Tekst

JOHN VAN ZUIDAM

// Foto

JORI BESSELER

De eik

icoon van het

Twentse landschap

Wanneer ik weer eens in Twente vertoef, valt mij altijd weer op hoe rijk het

landschap is bedeeld met eiken. Geen wonder dat we de eik rustig kunnen

betitelen als het meest kenmerkende landschapselement van deze streek!

.86

Oorsprong

In Twente is de zomereik over heersend. In

sommige bossen tref je ook de wintereik aan.

De verschillen tussen beide soorten zijn minimaal en

zullen we hier laten voor wat ze zijn. We richten ons

op de zomereik. Oorspronkelijk is deze eik afkomstig

uit het Middellandse Zeegebied. Na de laatste ijstijd,

zo’n 12.000 jaar geleden, begon deze aan een opmars

naar het noorden, daarbij de steeneik en de kurkeik

achterlatend. De eiken in Twente zijn oorspronkelijk

afkomstig uit Zuid-Italië en Zuid-Spanje. Omdat ze

zich hier al meer dan 10.000 jaar konden uitzaaien

en voortplanten worden ze inheems genoemd. De

meeste zomereiken die we tegenwoordig in het Twentse

landschap aantreffen zijn echter aangeplant door de

mens. Sommigen hebben een respectabele leeftijd

weten te bereiken van ettelijke honderden jaren.

Standplaatsen

Binnen Nederland is de zomereik algemeen in de oude

cultuurlandschappen op de zandgronden van Drenthe,

Salland, Twente en de Achterhoek en, in mindere mate,

van Brabant en Limburg. Het gaat hierbij om talrijke

kleine bosjes, waaronder die op de erven rondom de

boerderijen, houtwallen, open ruimtes (brinken) in de

esdorpen, landgoedbossen en als vrijstaande bomen.

De eik gedijt het beste op voedselrijke, leemhoudende

zandbodems. Het is een lichtminnende boomsoort, die

het beste tot volle wasdom komt als hij solitair staat. De

kroon kan dan breed uitgroeien tot koepels van wel 25,

soms zelfs tot 40 meter breed. Hoogtes van 15-35 meter

zijn geen zeldzaamheid. De dikste eik van Nederland

op landgoed Verwolde in Laren bij Lochem heeft een

stamomtrek van circa 790 cm, gemeten op borsthoogte

van 130 cm. De kroon is ongeveer 25 meter breed en

de hoogte haalt net geen 25 meter. De ouderdom

wordt geschat op rond 450 jaar. Volgens het register

van de in 1970 opgerichte landelijke Bomenstichting is

Delden en omgeving het ‘walhalla’ van deze boomsoort

in Nederland. Van de 170 eiken in ons land met een

stamomtrek van meer dan 5 meter staan er ruim 25 in

en rondom die plaats!

Betekenis voor de mens

Akeren - Wanneer in de herfst de eikels, maar ook de

beukennootjes, van de boom vielen werden de varkens

de bossen ingedreven om zich tegoed te doen aan dit

voedzame varkensvoer, ook wel ‘mast’ genoemd. De

zomereik produceert meer en grotere eikels dan de

wintereik. Vandaar dat de eerstgenoemde de voorkeur

genoot bij het aanplanten. De bossen waren in de

middeleeuwen veelal gemeenschappelijk bezit van

de marke. Het ‘weiden’ van de varkens werd ook wel

akeren genoemd naar aker, het oude synoniem voor

eikel.

Hakhout en geriefhout - De gedroogde bast van

de eik (eek) werd vroeger op de eekmolen vermalen

tot poeder (run) en vervolgens, na vermengd te zijn

met water, tussen de te looien huiden aangebracht,

waarbij looizuur vrijkwam. Twente kende, voor zover

mijn kennis rijkt, geen leerlooierij als huisnijverheid

lo | Varkensspieker Brecklenkamp | Berninkboom Mekkelhorst

kwam oorspronkelijk voor in Centraal en Zuid-Europa en is in

de loop der tijd naar het noorden opgeschoven. Of het te maken

heeft met het warmer worden van ons klimaat is vooralsnog niet

bewezen, maar ligt voor de hand.

Kroezenboom Fleringen

bij boerderijen, noch ambachtelijke bedrijfjes in de dorpen of stadjes. De

leerlooierij en ververij van G.J. Gast in Almelo werd pas in 1917 gesticht en

maakte geen gebruik meer van run, maar van chroomzouten. De fabriek

legde zich toe op een bijzondere niche van de ledermarkt, namelijk de

bewerking van exotische huiden zoals van struisvogels en slangen uit

Afrika. In 1973 werd het bedrijf gesloten. In de Achterhoek kwam wel een

kleine concentratie van leerlooierijen voor, die allemaal zijn verdwenen,

op die van Lichtenvoorde na. Vanwege deze eekwinning ontstonden in

de middeleeuwen op of dichtbij het erf al eikenhakhoutbosjes. De stam

van jonge eiken werd op geringe hoogte afgezet (stobbe of stoof), waarna

er meerdere nieuwe uitlopers op de stoof gingen groeien. Elke tien tot

twaalf jaar werden deze uitlopers opnieuw afgehakt. Naast de eekcultuur

diende het hakhout, ook van andere boomsoorten, als brandhout voor

de bakspiekers en de vuurplaats op de deel en als boerengeriefhout in

en om de boerderij, onder meer voor stelen van bezems en schoppen en

handvaten van gereedschap.

Bouwmateriaal - Voor de constructie van de zog naamde ‘Saksische’

vakwerkboerderijen in Twente werd overwegend eikenhout gebruikt:

denk hierbij aan de gebinten, het raamwerk van de muren, de deuren en

kozijnen en de topgevels. Van ruw eikenhout werden schuren en andere

bijgebouwen vervaardigd, maar ook toegangshekken tot de landerijen

(landhekken), afrasteringen en ophaalbomen boven de ronde Bentheimer

zandsteenput. Werven voor antieke houten scheepstypes werden voorzien

van kromhout voor de spanten.

Bedreigingen

Eikenprocessierups - Vanaf 1750 tot 1970 werd de ei ken pro cessierups

nauwelijks in Nederland waargeno men. Dat werd anders in de jaren

daarna. Vanaf de negen tiger jaren in de vorige eeuw groeide de aanwezigheid

uit tot een plaag. De rups en de nachtvlinder die eruit voortkomt

Verdroging - Tot in de tachtiger jaren van de vorige eeuw was

het beleid van de waterschappen erop gericht het overtollige

regenwater zo snel mogelijk naar zee af te voeren. Daartoe

onder meer ingegeven door de mechanisatie in de landbouw,

die met steeds grotere machines het land ging bewerken

en baat had bij lagere grondwaterstanden. Nu houden

zandgronden sowieso al moeilijk water vast, maar door

drainage werd dat proces nog eens versterkt. Afwateringssloten

en weteringen werden gegraven, beken genormaliseerd, dat

wil zeggen ontdaan van hun bochten, en keurig in strakke

‘goten’ gelegd. Langzamerhand kwam er weerstand tegen

deze praktijk, vooral uit de hoek van de natuurbescherming.

Het huidige waterschap Vechtstromen is zich intussen veel

meer bewust geworden van de verdrogingsproblematiek,

mede ingegeven door jaren van extreme droogte als gevolg

van de opwarming van ons klimaat. Met man en macht probeert

men nu op de zandgronden het water vast te houden door

de beekbodems op te vullen, de dichtgeslibde brongebieden

te herstellen, bochten in de beken terug te brengen, dras- en

plasoevers aan te leggen, waterbergingen in natuurgebieden te

realiseren (retentiebekkens), kleine stuwtjes in de sloten te leggen

en ga zo maar door. Neemt niet weg dat veel natuurterreinen,

maar ook landbouwgronden, hebben geleden onder de droogte,

waarbij eiken last kregen van verdrogingsverschijnselen en het

moeilijk kregen om te overleven.

Mythologie en symboliek

De eik neemt in de historie van verschillende Europese volkeren

een prominente plaats in. De Germanen vereerden hem als

heilige boom van de dondergod Donar, hetgeen mogelijk

te maken had met het gegeven dat solitaire eiken regelmatig

zichtbaar werden getroffen door de bliksem. Ook werden ze wel

gewijd aan de oppergod Wodan, zoals de Wodanseiken in het

natuurgebied Wolfhezerheide op de Veluwe. Aan de voet van de

heilige eiken vonden rituele bijeenkomsten plaats, werden doden

begraven en offers gebracht.

Markante monumentale oude eiken en hun

geschiedenis

Kroezeboom Fleringen - De Kroezeboom in Fleringen is de

veteraan onder de zomereiken in Twente en tevens het oudste

geregistreerde exemplaar van Nederland. De ouderdom wordt

getaxeerd op circa 450 jaar. Hij moet dus tussen 1500 en 1600

zijn aangeplant. Hij had in 2020 op 130 cm hoogte een omvang

van 767 cm en was nog circa 16 meter hoog. Eiken die de naam

kroezeboom dragen komen op meer plaatsen voor. In Twente

nog in Rossum, waar in 1939 een landkruis bij werd geplaatst.

In de Achterhoek in Ruurlo en in Vorden. De laatste was in

dermate slechte onderhoudsstaat, dat hij in de zestiger jaren

van de vorige eeuw is gekapt. Over het algemeen is men er in

Twente van overtuigd dat kroes = kruis, zoals moes = muis en

hoes = huis. Kroezeboom zou dus kruisboom betekenen. De

aanwezigheid van een kapelletje bij de boom in Fleringen en een

veldkruis in Rossum zou deze opvatting nog eens bevestigen. >>

.87

ZILVER LENTE 2022

CULTUURHISTORIE. DE EIK

.88

Echter het kruis van Christus wordt in Twente en in de Achterhoek

uitgesproken als kruus en niet als kroes. Op grond van gegevens van de

historisch taalkundigen is het uitgesloten dat kroes en kruis hetzelfde

woord zijn. Kroes heeft een Germaanse oorsprong, kruis is ontleend aan

het Latijn. Kroes betekent krullend, hetgeen bij een boom betrekking

heeft op een dichte ronde, koepelachtige kruin of kroon, zoals bij veel

eiken die solitair stonden. Dat sommige eiken in de Germaanse tijd een

religieuze functie hadden, die na de kerstening in de achtste eeuw werd

omgezet in een Christelijke, waarbij het kruis van Christus als symbool

fungeerde, heeft mogelijk tot deze verwarring geleid.

Het is dus zeer waarschijnlijk dat de huidige kroezeboom in de vroege

en volle middeleeuwen voorgangers heeft gekend en dat deze plek al

zo’n 2.000 jaar een religieuze betekenis heeft. In de 17de eeuw stond

er nabij de boom al een ‘hilligen huesken’, dat echter nog in dezelfde

eeuw werd afgebroken. Ondanks de afbraak bleef het kerkvolk de

heilige plek bezoeken en werden er bij de boom katholieke erediensten

gehouden. Priesters van over de grens kwamen naar de Kroezeboom

om, vóórdat de zon opkwam, in het geheim eucharistievieringen te

houden. Rond 1730 kwam hier een einde aan. In 1909 werd bij de

boom een kleine neogotische bakstenen H. Hart kapel gebouwd die

in 1944 werd vervangen door een open kapel in streekeigen stijl met

vakwerk.

Kozakkenboom Bentelo - Aan de zuidzijde van Delden langs de

Oude Benteloseweg bij de St. Annabrink ligt het Erve St. Anne waarin

het St. Anne Gasthuis was gevestigd. Dit armenhuis werd al in het

midden van de 15de eeuw door de toenmalige heer van Twickel

gesticht, maar de huidige boerderij stamt uit 1620. Mogelijk werden

in die tijd de vijftien eiken rondom het erf aangeplant. Twee eiken

aan de noordkant werden Kozakkeneiken genoemd. In 1813 hadden

Russische kozakken hun kampement opgeslagen in deze omgeving,

waarbij de holte in de dikste eik van de twee als schildwachtershuisje

zou hebben gediend. Deze eik had in 2021 een omtrek van 755 cm en

een hoogte van 24 meter.

John van Zuidam (Nijverdal 1945)

Studeerde geografie aan de Radboud Universiteit

Nijmegen. Was van 1970-2004 docent aard rijkskunde en

decaan aan het Canisiuscollege aldaar. Schrijft sinds 1980

over zijn geboortestreek. In 2011 oprichter en secretarispenningmeester

van het Netwerk voor Landschap &

Geschiedenis Twènterlaand, een wetenschappelijke

‘denktank’ van onderzoekers uit verschillende disciplines.

Deed na zijn vervroegde pensionering 12 jaar onderzoek

in zijn geboortestreek, resulterend in zijn boek: ‘Oale

Groond. Geschiedenis van het Twentse landschap’ (2018,

herdruk 2019 en 2021). Ontving in oktober 2019 vanwege

zijn verdiensten voor Twente als tweede de prestigieuze

J.W. Racer prijs in Oldenzaal. Woont ‘boetenmaarks’ in

Malden bij Nijmegen.

Varkensspieker Brecklenkamp - Erve Scholten, nu Helman

geheten, heeft landelijke bekendheid gekregen door zijn bakspieker

of bakhoes uit 1738. Toen deze rond 1900 buiten gebruik raakte,

wilde de toenmalige bewoner van het erf, Jan Scholten, de spieker

beter benutten door hem uit te breiden en er een varkensspieker van

te maken. Echter een eikenboom stond in de weg en hij kreeg van de

eigenaar van het erf, de baron van Twickel, geen toestemming om

deze om te hakken. Jan verzon daarop een creatieve oplossing door

er omheen te bouwen om zo ruimte te scheppen voor het houden van

3-4 varkens. De boom is aangeplant in de periode 1810-1820, heeft

een omtrek van 430 cm en een hoogte van bijna 25 meter.

‘Hij kreeg van de

eigenaar geen

toestemming om deze

om te hakken.’

Berninkboom Mekkelhorst - Tot 1918 liep er een slecht

begaanbare zandweg over de es van de buurschap Mekkelhorst

bij Beuningen. De weg liep tussen dichtbegroeide houtwallen

met een rij zomereiken die regelmatig werden geknot. Tegen het

einde van de Eerste Wereldoorlog besloot de gemeente Losser

de weg te verbeteren door een steenslag laag aan te brengen. De

houtwallen met de eiken moesten het veld ruimen. Om toch nog

iets van het landschapsschoon voor het nageslacht te bewaren,

besloot meester Bernink, natuurbeschermer en directeur

van natuurmuseum Natura Docet, de mooiste stobbe met

omliggende grond aan te kopen. De eik werd niet meer afgezet

en kon uitgroeien tot een volwaardige eikenboom, die later werd

overgedragen aan de gemeente. Bijna 100 jaar later werd in mei

2017 een informatiebord bij de eik geplaatst.

Over het algemeen zijn de bewoners van het platteland zich ervan

bewust geworden dat ze zorgvuldig om moeten springen met hun

waardevolle eiken. Per slot van rekening:

“Doar woar dikke eek’n wast

Woont leu die doarbie past”

COLUMN. THEO DE ROOIJ

Column

Theo de Rooij

Belhamels

Enkele weken geleden dook er een berichtje op in mijn digitale LinkedIn

brievenbus. ‘Hoi Theo, in de bijlage een foto. Komt deze je bekend

voor? Groet, Toine Cornelissen.’ Zal wel een pornografisch linkje zijn

dat na opening mijn harde schijf gijzelt, was mijn eerste ingeving. Het

meegestuurde bestandje was echter allesbehalve ranzig. Vier jonge tieners

hangen in een hoek op een bed voor een gesloten, vaalgroen gordijn.

Enigszins verveeld kijken de donkerblond, halflang, sluikgekapselde

melkmuiltjes naar de fotograaf. Tot mijn verbazing onderscheid ik

mijzelf als een van de vier snuiters: lichtbruin corduroyjasje en broek, wit

t-shirt, een vuistgroot houten kruis om de nek. Een ander, zwaarbebrild

snaakje klemt een klein sigaartje tussen de vingers. Verder herken ik

niemand. Ik zal een jaar of dertien zijn geweest en de foto is onmiskenbaar

gemaakt tijdens een van de meest bepalende fases van mijn leven: het

tweejarig verblijf van 1969 tot 1971 op de katholieke kostschool College

Leeuwenhorst in Noordwijkerhout. Ik beschik over welgeteld één andere

foto uit die periode.

Mijn ouders oordeelden eind 60-er jaren dat het voor mijn vorming goed zou zijn

dat ik enkele jaren zou doorbrengen op een kostschool. Mijn brugklasbankjes

stonden bij de priesters en nonnen in Noordwijkerhout. Van het ouderlijk huis in

Vleuten vanaf mijn 12 e , om de week, in mijn uppie bijna twee uur met trein, bus

en het laatste stuk wandelend van de bushalte naar Leeuwenhorst. In twee jaar

Gregoriaans sopraan maar ook ontgroend, zo goed als uitgepuberd, rokend en

vrijgevochten.

Ik reageer onmiddellijk op Toine’s bericht en er ontstaat een geanimeerde

berichtenwisseling. Hij blijkt tijdens dezelfde periode op Leeuwenhorst gezeten

te hebben en vond tijdens het opruimen van zijn zolder het fotootje, waar hij

zelf niet op stond. Sinds het vertrek uit Noordwijkerhout hebben wij beiden

geen enkel contact gehad met toenmalige medeleerlingen. Toine was mij op

afstand een beetje blijven volgen tijdens mijn fietscapriolen, hij wist zelfs mijn

oude adres nog. Ik herkende Toine nog niet, maar als Etnalava stroomden

de gedeelde herinneringen uit ons toetsenbord. Mensen en situaties die

decennialang verborgen waren gebleven in onze geheugens. Zoals prefect

pater Piet Hogenboom. Ik herinnerde mij dat hij soms op zijn kamer seksuele

voorlichting gaf tijdens het draaien van muziek van zijn favoriete rockgroep: Ten

Years After. Maar ook velerlei andere zaken werden besproken. Hij twijfelde over

het priesterschap, wilde uittreden en trouwen. Prima kerel in onze ogen. De enige

persoon die ik ooit na mijn kostschoolperiode ben tegengekomen was prefect

Bauwens. Wat een fantastisch verhaal opleverde. Maar dat bewaar ik voor later.

Voormalig profwielrenner en

tot op de dag van vandaag in

geest en activiteit overtuigd

sporter. ‘Goed voor jezelf

zorgen betekent dat je ook voor

een ander het verschil kunt

maken. Verantwoordelijkheid

nemen voor jezelf is de enige

manier om de grote pro blemen

van deze tijd op te lossen. Deze

filosofische instelling komt vaak

terug in mijn columns.’

.89

Want het bleek dat wij op slechts anderhalf uur afstand van elkaar wonen.

We deelden contactgegevens, gaan in het voorjaar afspreken en rijden elkaar

tegemoet. Toine op zijn Triumph toermotor en ik op een van mijn oude racefietsen.

Ik stel me voor hoe twee belhamels in een tijdmachine ruim vijftig jaar terug

reizen. Bijzondere herinneringen opgraven en elkaars gezichten weer rimpelloos

ondeugend zien worden. Tijd voor het voorjaar!

Theo de Rooij

ZILVER LENTE 2022

BOEKENTIPS. NU IN DE BOEKHANDELS

Nieuwe

boeken

In de Twentse boekhandels

aan

VAN

HARTE

AANBEVOLEN

.90

MEER VAN

WILLEM WILMINK

‘t Kon minder bevat een thematische

selectie gemaakt uit het immense

oeuvre van Willem Wilmink – van zijn

jeugdherinneringen en gedichten voor

kinderen, via zijn liefdespoëzie tot

aan de melancholieke huwelijks- en

afscheidsgedichten uit zijn laatste jaren.

Of Wilmink nu schreef voor kinderen of

volwassenen, zijn toon is altijd dezelfde:

melancholiek en toegankelijk. Literatuur

voor alle leeftijden, beter kan het niet.

Willem Wilmink - ’t Kon minder - 304 blz.

Eeuwenlang verdiende het merendeel van de Twentse bevolking

zijn boterham geheel, of deels, op een boerderij. Boerderijen

waren de hoekstenen van het Twentse platteland. Een tastbaar

fundament voor de bewoners op oale grond die vaak van

generatie op generatie lief en leed deelden op het eigen erve.

Het levensverhaal van één karakteristieke boerderij, het

erve Ziethof bij Delden, vertelt tegelijkertijd het grote verhaal

van 600 jaar boerenleven in Twente. In ‘t Is doan – 600 jaar

boerenleven in Twente leven we mee met het wel en wee van de

bewoners van erve Ziethof, op reis door de Twentse geschiedenis. Met

’t Is doan sluit publicist en historicus Jan ten Hove (1960) dertig jaar

onderzoek – in gang gezet door een verre nazaat van de Ziethofs – af.

Jan ten Hove - ’t Is doan - 208 blz.

600 jaar

boerenleven

in Twente

PENSIOEN, EN NU?

Je werk zit erop. Je loopbaan is geëindigd.

Gepensioneerd dus. En dan? Een zee

van tijd! Maar wat ga je daarmee doen?

Youp van ’t Hek (68) geeft u samen met

tekenares Marije Tolman een vrolijk antwoord

op deze moeilijke vraag. Een boek

vol tips en wijsheden om het bestaan van

de werkloze pensionado zo aangenaam

mogelijk te maken.

Youp van ’t Hek - Een zee van tijd - 80 blz.

bevolen

LEVENSVRAGEN

‘Ik wou dat ik in mijn hoofd kon kijken, dacht de egel. Wat

een rommel moet het daar zijn! Waarom kan ik wel mijn

huis opruimen en mijn hoofd niet?’ In De egel, dat ben ik,

een boek dat een bijzondere plaats inneemt in het oeuvre

van Toon Tellegen (80), staan de wederwaardigheden, de

verlangens en de diepste gedachten van de egel centraal.

Of zijn het die van de schrijver zelf? Herkent u zich in de

levensvragen die hij via de egel stelt?

Illustrator Annemarie van Haeringen tekende de egel

in alle mogelijke gemoedstoestanden, van somber tot

vrolijk, van verdrietig tot feestelijk hoogmoedig.

Een liefdesgeschiedenis

Toon Tellegen - De egel, dat ben ik - 144 blz.

Opruimen

Wie sterft, verdwijnt van de aardbodem.

Wat achterblijft, zijn de spullen. Wat

zeggen die spullen over ons?

Toen Jo van Overdijk achttien jaar was,

had ze minder dan vijftig bezittingen.

Toen ze op negentigjarige leeftijd

over leed, waren dat er meer dan tienduizend.

Aan de hand van een doorsnee

nalatenschap vertelt journalist

Dick Wittenberg niet alleen een aangrijpende

familiegeschiedenis, maar

laat hij ook zien hoe Nederland de

afgelopen eeuw ingrijpend veranderde.

Dick Wittenberg - Wat doen we met de

spullen - € 22,50

Als postbode Albert Entwistle op

zijn 64e jaar te horen krijgt dat hij

met pensioen moet, ziet hij niets

anders dan een lege, eenzame

toekomst voor zich. Zijn hele leven,

zijn hele identiteit, is opgebouwd

rond zijn werk als postbode in

een dorpje in Engeland. Albert

beseft dat het eindelijk tijd is

om eerlijk te zijn over wie hij is,

en wat zijn grootste droom is.

Hij besluit op zoek te gaan naar

zijn eerste en enige grote liefde,

George, die hij bijna vijftig jaar

geleden vaarwel heeft gezegd

maar nooit is vergeten…

Matt Cain - Het geheime leven van

Albert Entwistle - 400 blz.

.91

SPROOKJE VOOR VOLWASSENEN

In het oeuvre van Godfried Bomans nemen de sprookjes een bijzondere

plaats in. Ook in het herontdekte De gierige koning kon Bomans zijn rijke

fantasie naar hartenlust uitleven. Thé Tjong-Khing (88) aarzelde geen

moment toen hem werd gevraagd dit verhaal te illustreren. ‘Het is een

grote eer om een onbekend Bomanssprookje van beelden te voorzien,

zeker eentje met een donker randje.’

Godfried Bomans / Thé Tjong-Khing ill - De gierige koning - 64 blz.

ZILVER LENTE 2022

PASSIE. JAZZ VOLGENS JOHN EN TON

Beste Ton,

.92

In deze mail wil ik je graag vertellen hoe in mijn puberteitsjaren

mijn passie voor jazz is ontstaan. Van mijn tweede

tot en met mijn zestiende levensjaar woonde ik in Almelo

aan de Loolee in een klein straatje met een lange naam,

de Gijsbert Karel van Hogendorpstraat. Ons gezin huurde

het rechterhoekhuis van een blokje van drie dat door onze

buurman, de bekende Almelose architect en Twentse

regionalist Jan Jans, was ontworpen en gebouwd. Ik kwam

regelmatig op bezoek bij zijn zonen en luisterde daar naar

elpees van de destijds vermaarde sopraansaxofonist met

zijn zo kenmerkende vibrato Sidney Bechet, maar ook naar

negrospirituals, gezongen door de Afro-Amerikaanse zanger

Paul Robeson, die een prachtige diepe basstem bezat.

Ik besloot mij wat meer te gaan verdiepen in deze voor mij

tot dan toe onbekende muziekstijlen. Het eerste boekje

dat ik kocht over de geschiedenis van de jazz was van

de bekende Duitse jazzjournalist Ernst Joachim Berendt,

kort daarna gevolgd door een pocket over het leven van

Louis Armstrong. Naar jazzmuziek luisteren was in het begin

lastig, want we bezaten nog geen koffergrammofoon, die

kwam pas later. Ik moest het doen met radioprogramma’s

via het luidsprekerkastje van de radiodistributie, hetgeen

vaak tot ongenoegen en discussies leidde binnen ons

gezin. Dus trok ik mij terug op mijn slaapkamer, waar

aanvankelijk een radiootje ontbrak. Ik moest met mijn

karige zakgeld en wat karweitjes proberen voldoende

geld bij elkaar te sparen om zelf een radiootje in elkaar

te knutselen. Het werd uiteindelijk het meest eenvoudige

en dus goedkoopste bouwpakketje dat er te krijgen was,

namelijk een Philips Pionier kristalontvanger zonder kastje

met een oortelefoontje. Een luidsprekertje zat er niet in.

Ik was evenwel apetrots dat ik het voor elkaar had gekregen

er geluid uit te krijgen en ik zenders op kon zoeken om naar

jazzprogramma’s te luisteren. Die werden meestal laat op

de avond uitgezonden, hetgeen de pret niet kon drukken.

Ik verschool mij diep weggedoken onder de dekens, om

onder meer naar het muziekprogramma van Skip Voogd te

luisteren en kwam daardoor in aanraking met Nederlandse

bigbands, zoals The Skymasters en de Ramblers. De live

opgenomen concerten in Nick Vollebregt’s Jazzcafé in Laren

werden door mij verslonden. Het meest betrokken voelde

ik mij echter bij de jazzprogramma’s van Michiel de Ruyter,

zoals Avro’s Jazzsociëteit en later het VARA-programma

Radio Jazz Magazine. Door hem leerde ik talloze jazzmusici

kennen die modernere jazzstijlen brachten vanaf de bebop

tot aan de free jazz. Na John Coltrane haakte ik af, aan de

free jazz kon ik geen muzikale touwtjes meer vastknopen.

De manier waarop Michiel de Ruyter alleen al het woord

jazz uitsprak als ‘djèèzz’ met zijn prachtige omfloerste

microfoonstem, maar ook zijn zeer Amerikaans klinkende

aankondigingen van jazznummers en musici en de jazz die

hij bracht, wakkerden het vuur voor deze muziek alleen

maar aan.

Ik ben benieuwd van je te horen hoe jij in de jazzwereld

verzeild bent geraakt.

Ton Ouwehand en John van Zuidam, schrijvers

voor Zilver Magazine en allebei liefhebbers van

Jazzmuziek. In Zilver Magazine schrijven ze de

komende edities via brieven aan elkaar welke

jazzinvloeden bepalend zijn geweest voor hun

eigen jazzbeleving.

Beste John,

Het grootste deel van mijn jeugd in de jaren zestig bracht

ik door in de Albert Neuhuijsstraat in Amsterdam. Onze

bovenbuurman was kunstschilder. Als ik door ons gemeenschappelijke

trappenhuis naar mijn zolderkamer ging kwam

ik langs zijn atelier. Toen ik allang in Twente woonde kwam

ik erachter dat deze Jan van Tongeren docent was op de

Rietveld Academie en een vriend van Carel Willink. Ik heb

laatst een catalogus gekocht van Van Tongerens overzichtstentoonstelling

in 2009.

Als je uit ons raam keek zag je een groot groen grasveld waar

de acteur Herbert Joeks zijn hond altijd uitliet. De man met

zijn eivormige kale hoofd speelde Indiaan Kluk-Kluk in de tvserie

Pipo de Clown. Aan de andere kant van het grasveld, in

de Theophile de Bockstraat werd in 1960 Jaap van Zweden

geboren, waar ik verder niets van heb gemerkt. Net zomin

als dat ik wist dat Annie M.G. Schmidt in het portiek naast

ons had gewoond.

We hadden een gitaar thuis. Toen ik de akkoorden D, G en

A7 onder de knie had wist ik dat ik op weg was de beste

gitarist ter wereld te worden. Ik herinner me een advertentie

in de Muziek Express, waarin Shocking Blue een extra gitarist

zocht. Uiteindelijk geen contact gezocht. Ik was dertien en

kende nog te weinig akkoorden.

waar ik mijn gitaarplannen zou doorzetten. Mijn leraar Duits

op het Ichthus College was de legendarische platenbaas

Gerry Teekens. Met mijn Duits is het nooit wat geworden.

Maar hij liet me gitaristen horen als Pat Martino,

René Thomas, George Benson en Jim Hall. Dat haalde

direct een streep door mijn ambities. Hier werden mijn

popgitaarhelden in hun hemd gezet. Teekens organiseerde

jazzconcerten op school: Dexter Gordon, Johnny Griffin,

Teddy Edwards, Wim Overgaauw, het radioprogramma

Sesjun…

En ook gitarist Jimmy Raney. Een Amerikaanse grootheid

die door Teekens hoogstpersoonlijk uit de vergetelheid

was gehaald. Raney plaatste tijdens zijn optreden een half

opgerookte sigaret op het uiteinde van een afgeknipte

snaar. ‘Dat heeft hij van Eric Clapton’, hoorde ik iemand

zeggen, die klaarblijkelijk de film Concert for Bangladesh van

George Harrison had gezien. Toen kon ik alleen maar denken:

dat is inderdaad het enige wat Clapton aan Jimmy Raney

zou kunnen leren.

.93

Eigenlijk groeide ik op met The Beatles. Lid van de fanclub

en ik hield een plakboek bij. Bij mij was het niet anders dan

bij andere Beatlesfans. Nerveus als er een nieuwe plaat

uitkwam. En als die tegenviel, dan lag dat aan jou. Niet

aan de Beatles. Toen John Lennon in het Hilton lag, heb

ik daar op straat gestaan. Een paar keer per dag keek hij

naar beneden. We hebben elkaar gezien. Dat was voorjaar

1969, een paar maanden voor we naar Twente emigreerden,

ZILVER LENTE 2022

ZILVER. PUZZELPAGINA

Filippine

1

2

6 7

puzzel

1 vis (5)

2 grote naald (7)

7

9

4

15

4

6

8

10

7

1

3

14

3

5

11

6

4

4

13

8

9

2

14 4

13 15 6

12

12

2

9

1

12

6 4 11 12

5 11 4 11 8

13 10

4

1

3

3

5

2

13

10

12

8

2

12 15

11 3 7

8

13

1

13

14 2 14

11

10

12

11

4

2

12

2

4

15

11 11 5

5

1

6 4 11 12

8

13 15 6

8

8

1

13

14

11

7

11

6 7

7

5 11 4 11 8

13 10

14 4

9

4

12

2

13

10

1

14

14

2

9

5

7

12 15

11 3 7

8

12

12

14 2 14

8

4

11

7

11

7

14

4

11

11

7

4

11

12

8

11

3 fruitboom (9)

Vul de oplossingen in aan de hand van

4 vogel (8)

onderstaande omschrijvingen. Een groot deel van

5 plaats de vakjes in Zuid-Holland is voorzien van (10) een getal; hierbij geldt dat

6 inwoner vakjes van met Groningen hetzelfde getal (9) dezelfde letter komt

te staan. Zo verkrijgt u door een woord in te vullen

7 zangvogeltje (11)

meteen een aantal letters voor andere woorden in

8 oosters de puzzel. gebergte Bij juiste (8) invulling leest u in de gekleurde

9 getal vakjes (10) van boven naar beneden de oplossing.

10 ondersteuningsgeld (11)

1 vis (5)

11 watersport (9)

2 grote naald (7)

12 runderziekte (7)

3 fruitboom (9)

13 deel van auto (7)

4 vogel (8)

5 plaats in Zuid-Holland (10)

6 inwoner van Groningen (9)

7 zangvogeltje (11)

8 oosters gebergte (8)

9 getal (10)

10 ondersteuningsgeld (11)

11 watersport (9)

12 runderziekte (7)


.94

9

15

12

11 8 15

7 11

10

14

De oplossing vindt u op pagina 97.

Zoek de verschillen

De mooie watertoren in Delden. De twee foto’s lijken identiek, toch zijn er maar liefst 10 verschillen. Kunt u ze allemaal vinden?

11

13

2

9

1

12

12

8

10

13

11

4

11 11 5

5

2

8

1

14

14

2

9

5

11

7

12

8


Puzzel & WIN! Woordzoeker nr. 6

Vind de oplossing door alle woorden weg te strepen. Woorden kunnen horizontaal, verticaal, diagonaal en achterstevoren staan.

Stuur de oplossing met vermelding van uw naam en adres naar redactie@zilvermedia.nl. Onder de goede inzenders verloten

we drie prijzen waaronder een boekenbon ter waarde van € 50,- die beschikbaar wordt gesteld door Boekhandel Broekhuis.

De 2 e en 3 e prijswinnaars verblijden we een mooi boek van een Twentse schrijver.

ANDESKLUUT

BAARDMAN

BAZA

BONTEVLIEGENVANGER

BOSUIL

BRILVOGEL

BLEKOK

CASUARI

CETTI

DIAMANTVINK

DIEFDUIKER

DISTELVINK

DUIF

DUIFMEES

DUINPIEPER

FITIS

FUUT

GAAL

GEELVINK

GOUDVINK

GROENVINK

HOP

HUISMUS

KEEP

KIEVIET

KIWI

KNOR

KNEUTER

KRIEL

KOEKOEK

KUIFGORS

MEEUW

PAAP

PARKIET

PINGO

PIMPEL

POELREIGER

PUTTER

RIETMUS

RIETVINK

RINGMUS

SCHEUT

SNIP

SNOR

SPECHT

SPRIET

TAPUIT

TRAPGANS

VISUIL

WEVER

.95

D u

o do

k u

5

1

7

3

5

1

2

3

2

9

4

5

6

5

5

4

1

5

7

1

5

3

9

6

8

9

5

3

2

**

In een Duodoku is een Sudoku gedeeltelijk over een andere

Sudoku heengeschoven. Door de wisselwerking tussen beide

Sudoku’s is deze puzzel een leuke variatie.

8

9

2

3

8

6

1

In deze Duodoku-puzzel moeten de cijfers 1 tot en met 9

worden ingevuld, en wel op zodanige wijze dat:

• op elke horizontale rij elk cijfer slechts één keer voorkomt

• in elke verticale kolom elk cijfer slechts één keer voorkomt

• in elk subrooster elk cijfer slechts één keer voorkomt

5

7

2

9

7


ZILVER LENTE 2022

S

Pedro Swier

Algemeen directeur

.96

Vredehof. In dienst van het leven.

Het gevoel dat iemand naast je staat en er voor je is op

een van de meest kwetsbare momenten van je leven. Die

blik van herkenning, het komt goed. Je voelt je gesterkt

en weet dat je kunt vertrouwen op de mensen om je

heen. Zodat je uiteindelijk kunt terugkijken met een goed

gevoel. Welkom bij Vredehof. In dienst van het leven.

In dienst van het leven.

Het is voor ons een belangrijk fundament, in alles wat we

doen. Het vormt voor ons de toets, het is onze belofte.

Wanneer je geconfronteerd wordt met het verlies van een

naaste, dan wil je maar één ding: een laatste eerbetoon

dat rechtdoet aan het geleefde leven. Samen met je

dierbaren wil je herdenken, passend op een manier die bij

jou en je overleden dierbare past.

Een afscheid is een heel belangrijk moment in je leven

waarop je met een goed gevoel wil terugkijken. Want je

moet verder, verder met je eigen leven hoe moeilijk dat

soms ook is.

Wij blikken samen op een waardige manier terug op het

leven dat jouw dierbare heeft geleefd. Dat leven heeft er

immers voor gezorgd dat er een steen in de levensrivier

is verlegd, het heeft een indruk achtergelaten die

onuitwisbaar is. Die indruk, dat willen we samen met de

nabestaanden herdenken. Ieder overlijden markeert niet

alleen een einde, maar het is ook een nieuw begin.

Vredehof Uitvaartverzorging

www.vredehof.nl

www.indienstvanhetleven.nl

Tel. 088 – 1198 200

ervice

Oplossingen puzzelpagina

ZILVER. SERVICEPAGINA

7

9

4

6

8

10

3

5

11

13

2

12

1

2 6 7

IJ L B O T

4

6 11 12

B R E I P

11

E N

5 11 4 11 8

13 10

P E R E N B O O M

1 14 4

1 12

7

K A R E K I E T

9 2 12 15

11 3 7

S L I E D R E C H T

4 13 8 12 8

11 4

G R O N I N G E R

4

15

13 6 13 4

7

R O O D B O R S T J

11

E

3 12

2

14 14

H I

10

M A L A Y

14

A

15

12

11 8 15

7 11

D U I Z E N D S T E

14 2 12 10 11 8

14

12

A L I M E N T A T I E

9

1

8

13

4

11 11 5

5

2

1

S N O R K E L E N

V E E P E S T

K O P L A M P

14

2

9

5

11

7

8

1 vis (5)

2 grote naald (7)

3 fruitboom (9)

4 vogel (8)

5 plaats in zuid-holland (10)

6 inwoner van groningen (9)

7 zangvogeltje (11)

8 oosters gebergte (8)

9 getal (10)

10 toelage (11)

11 watersport (9)

12 rundziekte (7)


Oplossing prijspuzzel

Woordzoeker nr. 5 winternummer

Contactinformatie

S W N R O O H R E T N I W D I M ALASKA

RODELBAAN

L

N

H

U

E

E

H

D

Z

O

N

O

U

A

L

T

T

G

V

R

I

U

E

N

U

P

V

R

P

G

P

A

H

T

L

T

A

K

C

N

A

A

S

K

I

A

S

C

ANTARCTICA Losse nummers SCHAATSBAAN

ELFSTEDENTOCHT Zilver Magazine SCHANSSPRINGEN

is te koop voor

ERWTENSOEP slechts € 3,95 SHORTTRACK

bij diverse ver-

SO WN NK R Ĳ O SO BH RE E TR NL I CW SD AI MB V

ALASKA

H

RODELBAAN

GLADHEIDkooppunten zoals SKIVAKANTIE boekhandels,

L U H O U T V U U R P T A N S A ANTARCTICA HOOGGEBERGTE SCHAATSBAANSNEEUWLANDSCHAP

O S A K B T Z T I A S A R S A A

tijdschriftenwinkels en kiosken in

ELFSTEDENTOCHT HOUTVUUR SCHANSSPRINGEN

N E D N A T R E P P A L K A K S

SNEEUWVLOKKEN

G R M A O O N E D D C T T K ERWTENSOEP N

Twente en bij een aantal verkooppunten

SKIVAKANTIE in de rest van Nederland.

SHORTTRACK

H E Z O L G I N V G H T C A I C

IGLO

TRUI

G E I K B L N A S H N I T A A GLADHEID S

O N K Ĳ S B E E R L C S A B V H

KLAPPERTANDEN VRIESKOU

E D S S O L V W K E A T R N HOOGGEBERGTE

S

SNEEUWLANDSCHAP

O S A K B T Z T I A S A R S A A

MAILLOT

VRIEZENVEEN

HOUTVUUR

SNEEUWVLOKKEN

GB RE MT A AO SO IE NE EW DO D I C LT CT OK NH T P

Abonnement

IGLO MIDWINTERHOORN TRUI WANTEN

GE EO I I K LB BL AN AE SD HU ND I WT RA HA SC I R

KLAPPERTANDEN MISTIG Wilt

VRIESKOU

u informatie WINTERWANDELING

over het afsluiten

ER DP SG S AO EL MV WN KH EO A E T UR A SN S

E MAILLOT I

NACHTVORST van VRIEZENVEEN een abonnement, ĲSBEER voor uzelf

B E T A S I E W O I L C O H T P

G N I L E D N A W R E T N I W MIDWINTERHOORN

N

WANTEN

POEDERSNEEUW of zakelijk? Stuur ĲZELdan een e-mail

E O I L B A E D U D W R H C I R

T P E O S N E T W R E N R E E MISTIG G

WINTERWANDELING

R P G A E M N H O E U A S S E I

naar info@zilvermedia.nl of bel

NACHTVORST

ĲSBEER

E T S R O V T H C A N A S U R E

G N I L E D N A W R E T N I W N

POEDERSNEEUW met ĲZEL 0541 511162.

T PH EC O OS TN NE TE WD RE E T N SR FE LE GE I N

E T S R O V T H C A N A S U R E

T H C O T N E D E T S F L E I N

Oplossing:

S T A A T S B O S B E H E E R

S T A A T S B O S B E H E E R

Adverteren

Wilt u adverteren in Zilver Magazine

of op de website zilvermedia.nl?

Wij denken graag met u mee

over de mogelijkheden.

Neem voor meer informatie

contact op met onze afdeling

media-advies en advertenties,

Marcel Willemsen,

telefoon: 0541 511162 of

via e-mail: verkoop@zilvermedia.nl

Volgende uitgave

Het zomernummer van

Zilver Magazine verschijnt

op 17 juni 2022.

.97

Wat vindt u van Zilver Magazine?

We zijn benieuwd naar wat u graag leest in

Zilver Magazine. Waar kunnen we u mee

plezieren? Tips voor de redactie zijn van

harte welkom via redactie@zilvermedia.nl.

Prijswinnaars

wintereditie:

Uit tientallen goede inzendingen die de

redactie via e-mail en post ontvingen, won

na loting de heer Hofmeier uit Hengelo

een boekenbon beschikbaar gesteld door

Boekhandel Broekhuis. Mevrouw Schijf uit

Goor en M. Nijkamp uit Enter wonnen de

gedichtenbundel van Geert Christenhusz.

ZILVER LENTE 2022

Neem nu een

zeer voordelig

abonnement op

Zilver Magazine

CADEAUTIP:

Geef een

abonnement op

Zilver Magazine

Wilt u ieder kwartaal verzekerd zijn van mooie achtergrondverhalen,

boeiende interviews, tips voor uitjes, interessante artikelen en

mooie natuurfoto’s, neem dan een abonnement op Zilver

Magazine. Dan valt ieder kwartaal een nieuwe uitgave vanzelf op

uw deurmat. Al vele Twentse 60-plussers ervaren het plezier en

gemak van een abonnement.

.98

SPECIALE AANBIEDING

Neemt u een voordelig abonnement

op Zilver Magazine, dan betaalt u voor

de resterende drie uitgaven in 2022

slechts € 11,-. U ontvangt het fraaie

Zilver Magazine Lente 22 nummer

dan gratis ter kennismaking!

Voor een abonnement neemt u contact met ons op via

telefoonnummer 0541-511162 of via e-mail:

verkoop@zilvermedia.nl. Ook kunt u zich abonneren via de

website van Zilver Magazine www.zilvermedia.nl.

ZILVER MAGAZINE IS VOOR € 3,95 TE KOOP IN VEEL

BOEKHANDELS IN TWENTE EN IN DIVERSE BOEKHANDELS

IN DE REST VAN NEDERLAND.

Het

zomernummer

verschijnt

17 juni.

*Afbeelding: Rivièra Maison.

Zilver Magazine - Lente 2022

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?