21.04.2022 Views

De beste vogelgebieden van Nederland

Nederland, vogelland. Overal kom je vogels tegen, maar wat zijn nu de beste plekken om vogels te kijken of te fotograferen? Waar vind je nu die ene soort die al zo lang op je wensenlijstje staat? Dit boek geeft je antwoord op deze vragen en veel meer! Exacte gps-coördinaten wijzen je de weg, waardoor je alles niet langer zelf hoeft uit te zoeken. Al het voorwerk is gedaan door lokale vogelaars en vogelfotografen die de gebieden op hun duimpje kennen. Betrouwbare informatie door collega’s die exact begrijpen wat je wilt en je graag op weg helpen. Dit is hét onmisbare naslagwerk voor iedere vogelliefhebber.

Nederland, vogelland. Overal kom je vogels tegen, maar wat zijn nu de beste plekken om vogels te kijken of te fotograferen? Waar vind je nu die ene soort die al zo lang op je wensenlijstje staat? Dit boek geeft je antwoord op deze vragen en veel meer! Exacte gps-coördinaten wijzen je de weg, waardoor je alles niet langer zelf hoeft uit te zoeken. Al het voorwerk is gedaan door lokale vogelaars en vogelfotografen die de gebieden op hun duimpje kennen. Betrouwbare informatie door collega’s die exact begrijpen wat je wilt en je graag op weg helpen.

Dit is hét onmisbare naslagwerk voor iedere vogelliefhebber.

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

SNEAK<br />

PREVIEW<br />

<strong>De</strong> BESTE VOGELGEBIEDEN<br />

<strong>van</strong> <strong>Nederland</strong><br />

600 locaties om vogels te kijken én te fotograferen<br />

1


Sneak preview<br />

Alsjeblieft: hier is de SNEAK PREVIEW <strong>van</strong> <strong>De</strong> <strong>beste</strong> <strong>vogelgebieden</strong> <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong>. Het ultieme<br />

naslagwerk voor iedere vogelliefhebber! Alle vogelhotspots <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong> vind je in dit boek:<br />

170 gebieden, 600 locaties en bijna 400 pagina’s. Een uniek naslagwerk, niet eerder<br />

verscheen er zo’n compleet, diepgaand en concreet boek met vogellocaties.<br />

Meer dan 50 lokale vogelaars en vogelfotografen delen hun mooiste hotspots om vogels te zien. Gedetailleerde kaartjes,<br />

GPS-coördinaten en diverse tips op het gebied <strong>van</strong> het <strong>beste</strong> moment, het meest ideale weer en dergelijke wijzen je de weg!<br />

Jij hoeft niet langer tijd en energie te steken in het vinden <strong>van</strong> de <strong>beste</strong> <strong>vogelgebieden</strong>. Je hoeft niet het web af te speuren op<br />

zoek naar informatie waar<strong>van</strong> je niet weet of het 100% klopt. Alle, maar dan ook echt álle rele<strong>van</strong>te informatie vind je in dit boek.<br />

BETROUWBARE INFORMATIE <strong>van</strong> collega-vogelliefhebbers die deze gebieden op hun duimpje kennen en met jou delen.<br />

2


Sneak preview<br />

Veel plezier met deze sneak preview en klik hier om het boek te <strong>beste</strong>llen.<br />

Hartelijke groet,<br />

Bob Luijks<br />

Daan Schoonhoven<br />

Marcel <strong>van</strong> Kammen.3


Introductie<br />

Gebruiksaanwijzing<br />

Dit boek bundelt zoveel mogelijk kennis.<br />

Dat doen we in woord en beeld. Hiernaast<br />

zie je hoe we een gebied presenteren.<br />

Op deze pagina's lees je hoe je dit boek<br />

gebruikt.<br />

1<br />

2<br />

3<br />

1 Provincie<br />

Alle gebieden zijn per provincie gebundeld.<br />

Iedere provincie heeft een eigen kleur.<br />

2 Nummer en gebiedsnaam<br />

Het nummer en de naam <strong>van</strong> het<br />

gebied, alsmede de auteur(s).<br />

3 Inleiding<br />

In een korte inleidende tekst krijg je gelijk<br />

een indruk wat je <strong>van</strong> dit gebied kunt<br />

verwachten en wat je er kunt fotograferen.<br />

4 Kaartje<br />

Gedetailleerde kaart waarop de exacte<br />

locaties duidelijk zijn aangegeven. Ook<br />

de parkeerplaatsen worden op dit kaartje<br />

getoond.<br />

5 Provincie-omtrek met stip<br />

Op dit overzichtskaartje zie je in één<br />

oogopslag waar de locatie zich in de<br />

betreffende provincie bevindt.<br />

4<br />

6<br />

5<br />

7<br />

8<br />

6 Parkeren<br />

Alle rele<strong>van</strong>te parkeerplaatsen worden<br />

hier vermeld. Soms wel tot vijf verschillende<br />

parkeerplaatsen. Per parkeerplaats<br />

staat door middel <strong>van</strong> een nummer aangegeven<br />

voor welke locaties deze geldt. Staat<br />

er geen nummer bij, dan kun je <strong>van</strong>af die<br />

parkeerplaats iedere locatie bereiken.<br />

7 Waarneming-ID<br />

Dit nummer correspondeert met het ID<br />

dat Waarneming.nl heeft gekoppeld aan<br />

dit gebied. Op deze manier kun je op<br />

Waarneming makkelijk zoeken naar recente<br />

waarnemingen in dit gebied. Ga naar<br />

www.waarneming.nl/locations/xxx en ver ­<br />

<strong>van</strong>g de xxx door het nummer dat je in<br />

het boek leest. Je komt dan meteen op de<br />

juiste pagina uit en ziet de recente waarnemingen.<br />

4


Introductie<br />

13 Tekst locatie<br />

Uiterst praktische informatie welke vogels<br />

je ter plekke kunt spotten of fotografen,<br />

met welke punten je rekening dient te<br />

houden en concrete tips. <strong>De</strong> vermeldingen<br />

'hut-ID' verwijzen naar vogelkijkhut.nl/<br />

view/xxx, waarbij je de xxx ver<strong>van</strong>gt door<br />

het nummer.<br />

12 Locatie met gps-coördinaten<br />

Bij elke locatie vind je de exacte gpscoördinaten,<br />

de meest exacte manier om<br />

de beschreven locatie te vinden. Kopieer<br />

ze naar Google Maps of je gps-apparaat.<br />

11 Interessante soorten<br />

In dit overzicht vind je de meest in het<br />

oog springende vogelsoorten die je in dit<br />

gebied kunt fotograferen, handig gegroepeerd<br />

per seizoen.<br />

12<br />

13<br />

10 Waar, wanneer en hoe<br />

In een uiterst gecomprimeerde vorm zie je<br />

hier per locatie welke maanden geschikt<br />

zijn, op welk moment <strong>van</strong> de dag, onder<br />

welke weersomstandigheden en de mate<br />

<strong>van</strong> toegankelijkheid.<br />

10<br />

11<br />

9<br />

8 Eigendom<br />

Hier vind je altijd de naam <strong>van</strong> de terreinbeherende<br />

organisatie. Zo kun je<br />

bijvoorbeeld nog gemakkelijk achtergrondinformatie<br />

<strong>van</strong> het gebied, aanwezige<br />

routes of actuele ontwikkelingen opzoeken.<br />

9 Nabijgelegen gebieden<br />

Een boek als dit kan nooit compleet zijn.<br />

Onder dit kopje geven we je nog een aantal<br />

interessante suggesties of tips.<br />

• In welke perioden <strong>van</strong> het jaar je het<br />

best naar de genoemde locatie kunt<br />

gaan:<br />

jr Jaarrond<br />

l Lente<br />

z Zomer<br />

h Herfst<br />

w Winter<br />

• Op welk moment <strong>van</strong> de dag dat je er<br />

het <strong>beste</strong> komt:<br />

Gehele dag interessant<br />

Ochtend: net voor zonsopkomst<br />

tot halverwege de ochtend<br />

Middag: <strong>van</strong> halverwege de<br />

ochtend tot halverwege de<br />

middag<br />

Avond: tweede helft <strong>van</strong> de<br />

middag tot de periode net<br />

na zonsondergang<br />

• Welk weertype dat de <strong>beste</strong><br />

mogelijk heden geeft:<br />

Zon<br />

Half bewolkt<br />

Bewolkt<br />

Regen<br />

Sneeuw<br />

Mist<br />

Wind<br />

• Toegankelijkheid:<br />

Te voet<br />

Per fiets<br />

Vanuit/per auto<br />

Geschikt voor mindervaliden<br />

5


Introductie<br />

Inhoudsopgave<br />

Inhoudsopgave<br />

36<br />

30<br />

31 32 33<br />

34<br />

35<br />

21<br />

11<br />

1 27<br />

17<br />

7<br />

24<br />

14<br />

4<br />

20<br />

10<br />

22<br />

12<br />

2<br />

28<br />

18<br />

8<br />

25<br />

15<br />

5<br />

23<br />

13<br />

3<br />

29<br />

19<br />

9<br />

26<br />

16<br />

6<br />

53<br />

38<br />

48<br />

51<br />

41<br />

46<br />

44<br />

39<br />

49<br />

52<br />

42<br />

37<br />

47<br />

45<br />

40<br />

50<br />

63<br />

58<br />

68<br />

61<br />

56<br />

66<br />

54<br />

64<br />

59<br />

69<br />

62<br />

57<br />

67<br />

55<br />

65<br />

60<br />

70<br />

73<br />

78<br />

71<br />

76<br />

74<br />

72<br />

77<br />

75<br />

79<br />

83<br />

88<br />

81<br />

86<br />

84<br />

82<br />

87<br />

85<br />

80<br />

93<br />

98<br />

91<br />

94<br />

89<br />

99<br />

92<br />

97<br />

95<br />

90<br />

100<br />

101<br />

103<br />

113<br />

108<br />

118<br />

111<br />

121<br />

106<br />

116<br />

104<br />

114<br />

109<br />

119<br />

102<br />

112<br />

122<br />

123<br />

107<br />

117<br />

105<br />

115<br />

110<br />

120<br />

133<br />

143<br />

128<br />

138<br />

131<br />

141<br />

126<br />

136<br />

124<br />

134<br />

129<br />

139<br />

132<br />

142<br />

127<br />

137<br />

125<br />

135<br />

130<br />

140<br />

153<br />

148<br />

158<br />

151<br />

146<br />

156<br />

144<br />

154<br />

149<br />

159<br />

152<br />

147<br />

157<br />

145<br />

155<br />

150<br />

163<br />

173<br />

168<br />

161<br />

171<br />

166<br />

176<br />

164<br />

174<br />

169<br />

162<br />

172<br />

167<br />

177<br />

165<br />

175<br />

160<br />

170<br />

6


Introductie<br />

Friesland<br />

Groningen<br />

Drenthe<br />

pagina<br />

1 Vlieland 10<br />

2 Terschelling 12<br />

3 Ameland 8<br />

4 Schiermonnikoog 13<br />

5 Peazemerlannen 18<br />

6 Holwerd 20<br />

7 Noard-Fryslân Bûtendyks 22<br />

8 Zwarte Haan 24<br />

9 Westhoek 25<br />

10 Zwagermieden 26<br />

11 <strong>De</strong> Houtwiel 28<br />

12 Twijzelermieden 30<br />

13 Eastermar: <strong>De</strong> Putten<br />

en <strong>De</strong> Leijen 32<br />

14 NP de Alde Feanen 34<br />

15 Beetsterzwaag 37<br />

16 Skrins en Skrok 39<br />

17 Gruttoland Wommels 41<br />

18 Makkumerwaard 42<br />

19 Bocht fan Molkwar 44<br />

20 Fochteloërveen 45<br />

21 NP Drents-Friese Wold:<br />

Aekingerzand 49<br />

22 Easterskar 51<br />

pagina<br />

23 Lauwersmeer 52<br />

24 Middag-Humsterland 56<br />

25 ’t Roegwold 57<br />

26 Breebaartpolder 61<br />

27 Polders Dollard 63<br />

28 <strong>De</strong> Kiekkaaste 64<br />

29 Zuidlaardermeergebied 66<br />

pagina<br />

30 Onlanden 70<br />

31 Diependal 72<br />

32 Hijkerveld 73<br />

33 LOFAR 75<br />

34 NP Drents-Friese Wold: Ganzenpoel 77<br />

35 NP Dwingelderveld 79<br />

36 Bargerveen 82<br />

Noord-Holland<br />

Zuid-Holland<br />

Utrecht<br />

pagina<br />

37 Texel 86<br />

38 Balgzand 88<br />

39 Wieringen 90<br />

40 Zwanenwater 92<br />

41 Harger- en Pettemerpolder 94<br />

42 Schoorlse Duinen en kuststrook 96<br />

43 Waterberging Twisk en Oostermare 97<br />

44 Eilandspolder 100<br />

45 Noordhollands Duinreservaat 101<br />

46 <strong>De</strong> Groote Ven 105<br />

47 Zuidpier IJmuiden 107<br />

48 Polder Zee<strong>van</strong>g 109<br />

49 Waterland 111<br />

50 Ilperveld 115<br />

51 Amsterdam 116<br />

52 Naardermeer 119<br />

53 Landje <strong>van</strong> Geijsel 122<br />

pagina<br />

54 Groene Jonker 124<br />

55 Haven <strong>van</strong> Scheveningen 126<br />

56 Vogelplas Starrevaart 128<br />

57 Nieuwe Driemanspolder 130<br />

58 Rottemeren 132<br />

59 Eendragtspolder 134<br />

60 Groenzoom 135<br />

61 Ackerdijkse Plassen 137<br />

62 Zevenhuizerplas 139<br />

63 Boezems <strong>van</strong> Kinderdijk 141<br />

64 Maasvlakte en noordzijde<br />

Oostvoornse Meer 143<br />

65 Spuimonding 146<br />

66 Tiengemeten 149<br />

67 Oudeland <strong>van</strong> Strijen 151<br />

68 Kwade Hoek 153<br />

69 Havens <strong>van</strong> Stellendam 155<br />

70 Battenoord 157<br />

pagina<br />

71 Waverhoek 158<br />

72 Eemland 160<br />

73 Vliegbasis Soesterberg 162<br />

74 Leersumse Veld 163<br />

7


Introductie<br />

75 Amerongse Bovenpolder 164<br />

76 Plantage Willem III 165<br />

77 Blauwe Kamer 166<br />

78 Zouweboezem 168<br />

Flevoland<br />

Overijssel<br />

Gelderland<br />

pagina<br />

79 Kuinderbos 170<br />

80 Marker Wadden 171<br />

81 Roggebot 173<br />

82 Natuurpark Lelystad 174<br />

83 Oostvaardersplassen 175<br />

84 Oostvaardersveld 179<br />

85 Lepelaarplassen 181<br />

86 Dodaarsweg 183<br />

87 Harderbroek 184<br />

88 Harderbos 185<br />

pagina<br />

89 Weerribben 186<br />

90 <strong>De</strong> Auken 188<br />

91 <strong>De</strong> Wieden 189<br />

92 IJsselmonding 190<br />

93 Mandjeswaard 191<br />

94 Reevediep 192<br />

95 Vreugderijkerwaard 196<br />

96 Tichelgaten Windesheim 198<br />

97 Sallandse Heuvelrug 200<br />

98 Ottershagen 201<br />

99 Oelemars 202<br />

100 Kristalbad 203<br />

101 Haaksbergerveen 205<br />

pagina<br />

102 Drontermeer 206<br />

103 Polder Oosterwolde 208<br />

104 Veluwemeer 209<br />

105 Arkemheen 210<br />

106 Wilpse Klei 213<br />

107 Schaapskooi Hoog Buurlo 215<br />

108 Beekbergerwoud 217<br />

109 Empese en Tondense heide 219<br />

110 Planken Wambuis 221<br />

111 NP <strong>De</strong> Hoge Veluwe 224<br />

112 Binnenveld 227<br />

113 Sonsbeek en Zypendaal 230<br />

114 Veluwezoom en Beekhuizen 232<br />

115 Korenburgerveen 236<br />

116 Aaltense Goor 238<br />

117 Bekendelle 240<br />

118 Meinerswijk 242<br />

119 Wageningse Bovenpolder 244<br />

120 Park Lingezegen 246<br />

121 Oude Rijnstrangen<br />

en Jezuïtenwaai 249<br />

122 Millingerwaard 251<br />

123 Ooijpolder 255<br />

Zeeland<br />

Brabant<br />

pagina<br />

124 Brouwersdam 258<br />

125 Grevelingendam 261<br />

126 Zuidkust Schouwen 263<br />

127 Neeltje Jans 267<br />

128 Veerse Gatdam en de Scotsman 269<br />

129 Inlagen <strong>van</strong> Noord-Beveland 270<br />

130 Westkapelle 273<br />

131 Sint Laurense Weihoek 276<br />

132 Park Toorenvliedt 278<br />

133 Klein Beijerenpolder 279<br />

134 Plaat <strong>van</strong> de Vliet en<br />

Slikken <strong>van</strong> de Heen 280<br />

135 Stinkgat en Rammegors 281<br />

136 Middelplaten en de Pietkreek 283<br />

137 Ganzenreservaat <strong>De</strong> Poel 285<br />

138 Scherpenissepolder 286<br />

139 Yerseke Moer 287<br />

140 Inlagen <strong>van</strong> Zuid-Beveland 290<br />

141 Waterdunen 293<br />

142 Nummer Een 295<br />

143 Sophiapolder en <strong>De</strong> Blikken 296<br />

pagina<br />

144 Markiezaat en de Hogerwaardpolder 298<br />

145 NP <strong>De</strong> Biesbosch 300<br />

146 Kelsdonk 303<br />

147 Emerput 304<br />

148 NP Loonse en Drunense Duinen 305<br />

149 Oisterwijkse Bossen en Vennen 307<br />

150 Kampina 309<br />

8


Introductie<br />

151<br />

152<br />

153<br />

154<br />

155<br />

156<br />

157<br />

158<br />

159<br />

Landschotse Heide 311<br />

Beleven 312<br />

Kraaijenbergse Plassen 313<br />

<strong>De</strong> Vilt 315<br />

Maasheggen 317<br />

Strabrechtse Heide 319<br />

Valkenhorst 322<br />

<strong>De</strong> Plateaux-Hageven 323<br />

Ringselven 325<br />

Limburg<br />

pagina<br />

160 NP <strong>De</strong> Maasduinen: <strong>De</strong> Dikkenberg 326<br />

161 Geldernsch-Nierskanaal 328<br />

162 Maaspark Ooijen-Wanssum 330<br />

163 Straelens Broek 332<br />

164 NP <strong>De</strong> Groote Peel 333<br />

165 Weerterbos 338<br />

166 Sarsven en <strong>De</strong> Banen 341<br />

167 Wijnaerden en Bouxweerd 344<br />

168 Leudal 346<br />

169 <strong>De</strong> Lange Vlieter (WML-plas) 347<br />

170 NP <strong>De</strong> Meinweg 348<br />

171 Molenplas 351<br />

172 Munnichsbos 354<br />

173 Geuldal en Ingendael 355<br />

174 Sibbe – Hamsterreservaat 357<br />

175 Cranenweyer 359<br />

176 Sint-Pietersberg 361<br />

177 Vijlenerbos 362<br />

Index<br />

pagina<br />

Soorten index 364<br />

9


Friesland<br />

1<br />

Holwerd<br />

Anja Brouwer & Marcel <strong>van</strong> Kammen<br />

Anja Brouwer.<br />

<strong>De</strong> kwelders <strong>van</strong> Holwerd zijn bekend<br />

<strong>van</strong>wege hun uitgestrektheid. Aan<br />

beide zijden <strong>van</strong> de veerdam kun je bij<br />

helder weer kilometers ver weg over dit<br />

buitendijkse kwelderlandschap kijken. Op<br />

de hogere, oudere delen <strong>van</strong> de kwelder<br />

grazen runderen, schapen en paarden. Het<br />

is een plek voor natuurliefhebbers om te<br />

genieten <strong>van</strong> de rust en weidsheid <strong>van</strong> het<br />

Waddengebied en om vogels te observeren<br />

en te fotograferen. <strong>De</strong> veerdam, waar de<br />

boot naar Ameland vertrekt, vormt een<br />

perfecte dwarsdoorsnede <strong>van</strong> de kwelder.<br />

Als je naar Ameland gaat: neem een latere<br />

boot en bezoek vooraf dit gebied met z’n<br />

vele vogels.<br />

Locatie 1 - Zeevogeltrek<br />

tijdens herfststorm<br />

53.394743, 5.87966<br />

Hoewel de <strong>beste</strong> locaties in Friesland voor<br />

het volgen <strong>van</strong> de zeevogeltrek in het najaar<br />

vooral gelegen zijn langs de Noordzeekust,<br />

zijn er ook op de vaste wal enkele uitstekende<br />

plekken om zeevogels te kijken tijdens<br />

een (noord)westerstorm. Naast de sluizen<br />

bij Lauwersoog is ook het parkeerterrein<br />

voor de veerboot naar Ameland een zeer<br />

geschikte plek. Tijdens goede trekdagen, in<br />

de maanden oktober tot en met december,<br />

vliegen de zeevogels <strong>van</strong> oost naar west,<br />

waarbij ze veelal de kustlijn volgen. Vanaf<br />

het parkeerterrein heb je ruim zicht richting<br />

het oosten, wat voldoende mogelijkheden<br />

geeft om de horizon af te speuren. Op deze<br />

uiterste punt <strong>van</strong> de pier komen de vogels<br />

het dichtst langs de kust. Laag boven de<br />

woeste golven kun je op deze dagen zeekoet,<br />

1<br />

P 2<br />

2<br />

P 1<br />

P 3<br />

3<br />

Jan-<strong>van</strong>-gent. Marcel <strong>van</strong> Kammen.<br />

Praktisch<br />

Parkeerplaats P1: 1-3<br />

Veerdam, Holwerd<br />

(53.394342, 5.881423)<br />

Het parkeerterrein is geopend<br />

<strong>van</strong> 5.30 uur tot en met 21.00 uur (betaald<br />

parkeren). Je kunt de auto altijd <strong>van</strong> het terrein<br />

af rijden, dus ook buiten openingstijden.<br />

Parkeerplaats P2: 1-3<br />

Veerdam, Holwerd<br />

(53.394099, 5.880754)<br />

Kort parkeren (maximaal 2 uren).<br />

Parkeerplaats P3: 1-3<br />

Grândyk 2, Holwerd<br />

(53.38792, 5.886108)<br />

Kort parkeren (maximaal 2 uren).<br />

Waarneming-ID<br />

1626<br />

Eigendom<br />

Staatsbosbeheer, It Fryske Gea<br />

Wat, waar en wanneer?<br />

1 h/w<br />

2 jr<br />

3 jr<br />

10


Friesland<br />

alk, kleine alk, jan-<strong>van</strong>-gent, vrijwel alle<br />

jagersoorten en diverse meeuwensoorten<br />

zien vliegen. <strong>De</strong> roodkeelduikers, parelduikers<br />

en ijsduikers vliegen vaak iets verder<br />

uit de kust, maar zijn er tijdens ‘goede’<br />

stormen vrijwel gegarandeerd. Naast deze<br />

algemenere soorten is er ook altijd een<br />

kleine kans op het vaal stormvogeltje of het<br />

stormvogeltje, hoewel dit ook hier uiterst<br />

zeldzame waarnemingen blijven.<br />

Locatie 2 - Holwerd-West<br />

53.392754, 5.881152<br />

Vlak bij de parkeerplaatsen bij de boot<br />

ligt de jongste kwelder. Interessant is het<br />

in augustus en september, als de zeekraal<br />

<strong>van</strong> groen naar rood kleurt en de zeeaster<br />

bloeit. Noordelijk bevindt zich het open<br />

water <strong>van</strong> de Waddenzee: paaltjes en ribbels<br />

met her en der plukjes zeekraal domineren<br />

het landschap. <strong>De</strong> tureluurs, scholeksters,<br />

bergeenden, wulpen, steenlopers en kluten<br />

die tussen het zeekraal lopen zijn <strong>van</strong>uit<br />

de auto goed te fotograferen. Afhankelijk<br />

<strong>van</strong> het getij zitten de vogels op het wad<br />

(laag water), op de palenrijen of op de<br />

basaltblokken (hoog water). Als de boot<br />

in zicht komt tijdens laag water zie je de<br />

vogels zuidelijk <strong>van</strong> de geul meevliegen<br />

met de boot, zoekend naar voedsel. Bij<br />

extreem hoog water staat de veerdam<br />

soms onder water. Veel vogels rusten dan<br />

op de basaltblokken, wachtend op lager<br />

water. Aan deze kant <strong>van</strong> de veerdam kun je<br />

de zon in de Waddenzee onder zien gaan.<br />

Met laag water zijn de foeragerende vogels<br />

dan een mooi onderwerp in de voorgrond.<br />

Locatie 3 - Holwerd-Oost (hut-ID: 479)<br />

53.388294, 5.902383<br />

Parkeren kan links <strong>van</strong> de weg, op het<br />

parkeerterrein aan de Grândyk 2 (parkeer­<br />

plaats 3). Je loopt over de weg door het<br />

hek over de oude (afgegraven) zomerdijk<br />

en via een aantal bruggetjes over de<br />

kreken kun je over de kwelder wandelen.<br />

Het is een prima uitvalbasis voor een<br />

wandeling en om (roof)vogels te fotograferen.<br />

In najaar en winter kun je hier de<br />

velduil, ruigpootbuizerd en slechtvalk<br />

waarnemen. Via een pad links kom je bij<br />

een Waddenbeleefpunt. <strong>De</strong>ze verhoogde<br />

vogelkijkhut ligt in de kwelder, op de plek<br />

waar de lage kwelder overgaat in de zee.<br />

Bij hoog water komt de Waddenzee tot<br />

aan de ronde dijk waar de kijkhut half<br />

ingegraven zit. Je kijkt uit over het wad<br />

met zijn steeds wisselende vloedlijn,<br />

duizenden vogels en weidse luchten. In de<br />

verte zie je Ameland liggen. Onder de dijk<br />

is een vogelplas met schelpeneiland gerealiseerd.<br />

Dit biedt broedmogelijkheden<br />

aan wadvogels, zoals scholekster en kluut.<br />

Ook rusten er lepelaars.<br />

Tureluurs, Tureluurs. Anja Brouwer.<br />

Kanoet. Marcel <strong>van</strong> Krammen.<br />

Interessante vogelsoorten jaarrond<br />

scholekster, tureluur, bergeend, buizerd, graspieper,<br />

torenvalk, wilde eend, kokmeeuw, zilvermeeuw, kleine<br />

mantelmeeuw, kluut, bontbekplevier, roodborsttapuit<br />

Interessante vogelsoorten lente<br />

visdief, zwarte roodstaart, bruine kiekendief,<br />

bonte strandloper, krombekstrandloper, kleine<br />

strandloper, rosse grutto, zilverplevier, kanoet,<br />

steenloper, drieteenstrandloper, veldleeuwerik,<br />

grauwe kiekendief, lepelaar, tapuit<br />

Interessante vogelsoorten zomer<br />

bonte strandloper, kanoet, krombekstrandloper,<br />

drieteenstrandloper, steenloper, kleine strandloper,<br />

rosse grutto, zwarte roodstaart, veldleeuwerik,<br />

lepelaar, bruine kiekendief, tureluur<br />

Interessante vogelsoorten herfst<br />

bonte strandloper, krombekstrandloper,<br />

drieteenstrandloper, kleine strandloper,<br />

rosse grutto, wulp, regenwulp, blauwe<br />

kiekendief, sneeuwgors, oeverpieper,<br />

zeekoet, alk, drieteenmeeuw, dwergmeeuw,<br />

ruigpootbuizerd, slechtvalk, rotgans, velduil<br />

Interessante vogelsoorten winter<br />

slechtvalk, rotgans, ruigpootbuizerd, wulp,<br />

bonte strandloper, steenloper, blauwe kiekendief,<br />

velduil, smelleken, kanoetstrandloper,<br />

paarse strandloper, sneeuwgors, brandgans,<br />

oeverpieper, pijlstaart, rosse grutto<br />

11


Groningen<br />

2<br />

Zuidlaardermeergebied<br />

Thijs Glastra & Ane <strong>van</strong> Rees<br />

Het Zuidlaardermeergebied is een bijzonder natuurgebied, gelegen aan de rand <strong>van</strong> de stad Groningen. Het bestaat uit het ondiepe<br />

Zuidlaardermeer en de polders ten noorden en westen er<strong>van</strong>, die bij extreem veel neerslag dienen als waterbuffer voor de stad Groningen.<br />

Het gebied heeft zich in enkele tientallen jaren ontwikkeld <strong>van</strong> landbouwgrond tot een eldorado voor moerasvogels. Soorten als roerdomp,<br />

steltkluut, kleinst waterhoen en niet te vergeten de witwangstern broeden er. In de winter groeperen vele ganzen er in de polders. Vanaf<br />

twee uitkijktorens aan oost- en westzijde<br />

en <strong>van</strong>af het gemaal in de Onnerpolder<br />

heb je een mooi uitzicht over het<br />

gebied. Het zou zomaar kunnen dat je<br />

de zeearend ziet vliegen. <strong>De</strong>ze broedt<br />

al enkele jaren succesvol in het gebied.<br />

P 3<br />

P 4<br />

1<br />

7<br />

P 1<br />

6<br />

2<br />

Witwangstern in de regen. Thijs Glastra;<br />

Canon 7D II op 430mm; 1/1600s bij f/7.1;<br />

ISO 1250. 14-6-2018.<br />

5<br />

3<br />

Praktisch<br />

Parkeerplaats P1: 1, 2, 5-7<br />

Zuiderhooidijk, Onnen<br />

(53.166371, 6.6708)<br />

P 2<br />

Parkeerplaats P2: 4<br />

Osdijk 6-8, Noordlaren<br />

(53.144076, 6.685651)<br />

12<br />

4


Groningen<br />

Roodborsttapuit in de vegetatie langs het<br />

fietspad. Thijs Glastra; Canon 7D II op 600mm;<br />

1/1000s bij f/7.1; ISO 640. 11-7-2017.<br />

Locatie 1 - Fietspad langs de<br />

Westerbroekstermadepolder<br />

53.174082, 6.675253<br />

Vanaf het fietspad, te beginnen bij de<br />

fietstunnel onder de Doctor Ebelsweg bij<br />

Waterhuizen, loop of fiets je in zuidoostelijke<br />

richting het Zuidlaardermeergebied in.<br />

<strong>De</strong> eerste 500 meter zijn zeker in het voorjaar<br />

al bijzonder vogelrijk. Onder andere<br />

de steltkluut heeft hier gebroed en de<br />

witwangsterns laten zich hier regelmatig<br />

zien en horen. Er zitten veel eenden en<br />

ganzen en als je hier in de schemer bent,<br />

is er een grote kans op een hoempende<br />

roerdomp. Volg je het fietspad dieper het<br />

gebied in, dan heb je kans op waarnemingen<br />

<strong>van</strong> de zeearend, bruine kiekendief<br />

en geoorde fuut. In de winter jagen hier<br />

geregeld blauwe kiekendieven. Gedurende<br />

het voorjaar en de zomer zitten er in de<br />

vegetatie langs het fietspad soorten als<br />

roodborsttapuit, blauwborst en sprinkhaanzanger.<br />

Het loont soms ook om de<br />

hoogspanningsmasten te checken; daar<br />

wil de slechtvalk nog weleens pauzeren om<br />

zijn mogelijke prooi uit te zoeken.<br />

Zeearendfamilie voor de hut. Ane <strong>van</strong> Rees; Canon 1D X op 700mm; 1/500s bij f/6.3; ISO 320.<br />

Locatie 2 - Vogelkijkhut<br />

Westerbroekstermadepolder<br />

53.166868, 6.684279<br />

Volg je het fietspad langs de Westerbroekstermadepolder,<br />

dan kun je vlak voor<br />

het Foxholstermeer een onverhard<br />

zijpad inslaan, over de kade langs het<br />

Foxholstermeer. In het riet kunnen rietgorzen<br />

en blauwborsten zitten. Op het<br />

Foxholstermeer zwemmen futen, eenden<br />

en ganzen. In de ochtend kun je hier<br />

met mist en tegenlicht fraaie sfeerbeelden<br />

maken. Volg je de kade dan<br />

kom je bij de vogelkijkhut (hut-ID: 227)<br />

die uitkijkt over een mooie hoek <strong>van</strong> de<br />

Westerbroekstermadepolder. Om deze<br />

plek te bereiken ben je dus genoodzaakt<br />

een eindje te lopen of te fietsen, maar<br />

dat is vaak wel de moeite waard. Vanuit<br />

deze hut midden in de polder kun je<br />

in het najaar en de winter zeearenden<br />

<strong>van</strong> dichtbij bewonderen. <strong>De</strong> hele zee-<br />

arendenfamilie laat zich hier met enige<br />

regelmaat zien door de aanwezigheid <strong>van</strong><br />

vele eenden, ganzen en vis. Gedurende<br />

het voorjaar en de zomer kun je <strong>van</strong>uit<br />

deze hut ook geoorde fuut, ijsvogel, lepelaar,<br />

slechtvalk, bruine kiekendief, havik,<br />

reuzenstern en verschillende eendensoorten<br />

fotograferen. <strong>De</strong> hut zelf wordt<br />

door de boerenzwaluw en witte kwikstaart<br />

gebruikt als broedplek. Landschappelijk<br />

is het een wat merkwaardige plek,<br />

omdat hij dicht tegen het industriegebied<br />

<strong>van</strong> Foxhol aan zit, maar de vogels<br />

trekken zich er weinig <strong>van</strong> aan. Voor deze<br />

plek is het wel handig om voldoende<br />

millimeters mee te nemen, omdat de<br />

vogels op afstand kunnen zitten.<br />

Parkeerplaats P3: 1, 2<br />

Waterhuizerweg, Haren<br />

(53.183499, 6.6467)<br />

Parkeerplaats P4: 3<br />

Strandweg, Kropswolde<br />

(53.147821, 6.703966)<br />

Waarneming-ID<br />

193058<br />

Eigendom<br />

Waterschap, Het Groninger Landschap,<br />

Stichting Het Drentse Landschap<br />

Wat, waar en wanneer?<br />

1 jr<br />

2 jr<br />

3 jr<br />

4 jr<br />

5 jr<br />

6 jr<br />

7 jr<br />

Interessante vogelsoorten jaarrond<br />

zeearend, brandgans, grauwe gans, kievit,<br />

havik, tafeleend, slobeend, watersnip,<br />

waterral, rietgors, ijsvogel, meerkoet,<br />

blauwe reiger, roerdomp, slechtvalk<br />

13


Drenthe<br />

3<br />

Bargerveen<br />

Bert Ooms<br />

In 1968 kocht Staatsbosbeheer het ‘laatste overgebleven stukje levend hoogveen <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong>’, gelegen in het 70 hectare grote<br />

Meerstalblok, de noordoostelijke hoek <strong>van</strong> het huidige Bargerveen. Om het hoogveen te redden en nieuw hoogveen te laten ontstaan, moest<br />

het waterniveau fors omhoog. Niet alleen in het Meerstalblok, maar ook in omliggende gebieden, om weglekken door grote niveauverschillen<br />

tegen te gaan. Het Bargerveen is mede daardoor gegroeid tot een natuurgebied <strong>van</strong> bijna 2.600 hectare, waar<strong>van</strong> ongeveer 2.000 hectare<br />

de status heeft <strong>van</strong> Natura 2000. Door het grote aantal dammen, bekkens en waterbuffers is een bijzonder gevarieerd open landschap<br />

ontstaan. Naast het unieke deinende hoogveen vind je er laagveenmoeras, veenplassen, meertjes, natte en droge heidevelden, onder<br />

water gelopen afstervend bos en graslandjes met nog de overblijfselen <strong>van</strong> vroegere bewoning. Door die variatie in biotopen en het rijke<br />

voedselaanbod ontwikkelde het gebied zich tot een waar mekka voor vogels, met als meest opvallende verschijning de grauwe klauwier.<br />

Het gebied kent een netwerk <strong>van</strong> wandelknooppunten (WKP’s), waarnaar af en toe verwezen zal worden.<br />

Locatie 1 - Grauwe klauwier<br />

52.699863, 7.05132<br />

Grauwe klauwier. Bert Ooms.<br />

<strong>De</strong> opmerkelijke opkomst <strong>van</strong> de grauwe<br />

klauwier in het Bargerveen in de laatste<br />

jaren <strong>van</strong> de vorige eeuw heeft enorm<br />

bijgedragen aan de bekendheid <strong>van</strong> het<br />

gebied. Hij wordt dan ook wel de ambassadeur<br />

<strong>van</strong> het Bargerveen genoemd.<br />

Inmiddels heeft de grauwe klauwier zich<br />

ook elders in <strong>Nederland</strong> gevestigd en zijn<br />

de aantallen hier wat afgenomen. Maar<br />

met ongeveer honderd broedpaartjes<br />

(2021) is het Bargerveen nog altijd een<br />

belangrijk bolwerk <strong>van</strong> de grauwe klauwier.<br />

Een <strong>van</strong> de <strong>beste</strong> locaties om ze te zien<br />

en te fotograferen, is de uiterste noordoostelijke<br />

rand <strong>van</strong> het gebied. Parkeer de<br />

auto of fiets bij parkeerplaats 2 (kantoor<br />

3<br />

2 P 2<br />

1<br />

4<br />

7<br />

6<br />

P 4<br />

Praktisch<br />

Parkeerplaats P1: 2, 3, 7<br />

Laardijk 7894,<br />

Zwartemeer<br />

(52.703527, 7.027473)<br />

Parkeerplaats P3: 5<br />

Twist, Duitsland<br />

(52.663144, 7.058011)<br />

Parkeerplaats ligt aan het eind <strong>van</strong> de landweg<br />

Am Silbersee. Vanaf Schöninghsdorf volg je<br />

de Südstrasse 5 kilometer lang zuidwaarts tot<br />

afslag Am Silbersee, bij bord Aussichtsturm.<br />

P 1<br />

P 3<br />

14<br />

5<br />

Parkeerplaats P2: 1, 4<br />

Kamerlingswijk Westzijde 82, Zwartemeer<br />

(52.700931, 7.0452)<br />

Parkeerplaats P4: 6<br />

Ambachtsweg 3, Weiteveen<br />

(52.675636, 6.999345)<br />

Dit is de parkeerplaats <strong>van</strong> de schaapskooi.


Drenthe<br />

Tuinfluiter. Bert Ooms.<br />

Waterral. Bert Ooms.<br />

Sprinkhaanzanger. Bert Ooms.<br />

Staatsbosbeheer) en loop <strong>van</strong>af de kijkschermen<br />

bij de parkeerplaats over de<br />

dam naar de Duitse grens (WKP 54). Let<br />

al op bij het uitstappen uit de auto: niet<br />

zelden wordt een grauwe klauwier op een<br />

kijkscherm waargenomen. Te voet laten<br />

klauwieren je meestal niet in de buurt<br />

komen, maar als je wat struikgewas<br />

tussen jou en de klauwier houdt, kun je<br />

soms vrij dichtbij komen en krijg je, via<br />

een gaatje in het gebladerte, ook nog eens<br />

leukere foto’s. <strong>De</strong>ze locatie valt binnen het<br />

stiltegebied en is niet toegankelijk tussen<br />

zonsondergang en zonsopkomst.<br />

Locatie 2 - Vogelkijkhut<br />

52.700631, 7.030912<br />

In het Bargerveen is één vogelkijkhut, die<br />

eenvoudig te bereiken is <strong>van</strong>af parkeerplaats<br />

1 hut-ID: 444. <strong>De</strong> hut biedt een mooi<br />

uitzicht op het grote waterbekken langs de<br />

noordgrens en is vooral in de winter een<br />

plek om diverse eendensoorten als wintertaling,<br />

nonnetje, krakeend, brilduiker en<br />

slobeend te spotten. Voor fotografie is de<br />

hut niet zo geschikt, omdat hij hoog en<br />

ver <strong>van</strong> het water ligt. Kleine zangvogels<br />

als kneu of grasmus zijn soms wel vlak<br />

bij de hut te zien en te fotograferen. <strong>De</strong><br />

hut is rolstoeltoegankelijk en heeft kijkgaten<br />

op twee hoogtes. Voor de fotograaf<br />

is het gebied rond de vogelkijkhut eigenlijk<br />

interessanter dan de hut zelf, en dan<br />

met name het pad <strong>van</strong>af de parkeerplaats<br />

ernaartoe. <strong>De</strong> gevarieerde begroeiing met<br />

veel meidoorn is in trek als territorium<br />

voor talloze zangvogels. <strong>De</strong> dichtheid aan<br />

vogels als kneu, spotvogel, bosrietzanger,<br />

zwartkop, tuinfluiter, grasmus, fitis en<br />

tjiftjaf is opmerkelijk en ook de grauwe<br />

klauwier en de blauwborst laten zich hier<br />

af en toe zien. Midden op de dag kan het<br />

vrij druk zijn in dit gebied, kom dus op<br />

tijd! Maar let op: deze locatie valt binnen<br />

het stiltegebied en is niet toegankelijk<br />

tussen zonsondergang en zonsopkomst.<br />

Locatie 3 - Meerstalblok-West<br />

52.702839, 7.023958<br />

Het Meerstalblok is het hoogveengedeelte<br />

<strong>van</strong> het Bargerveen. Midden in het<br />

Meerstalblok ligt het laatste restant levend<br />

hoogveen (meerstal), waarvoor het hele<br />

natuurreservaat in het leven geroepen is.<br />

Dat gebied is <strong>van</strong>wege de kwetsbaarheid<br />

niet vrij toegankelijk, behalve het westelijke<br />

deel. Dat is een mooi hoogveengebied,<br />

dat via veel paden goed te doorkruisen<br />

is. <strong>De</strong> meeste paden zijn veendammetjes<br />

in een plassengebied, dat onder water is<br />

gezet voor veenvorming. Hier zijn vaak<br />

de blauwborst en de grauwe klauwier te<br />

zien. Dodaars en waterral zijn hier bovengemiddeld<br />

vertegenwoordigd en soms<br />

laat ook de geoorde fuut zich hier zien.<br />

<strong>De</strong> noordelijke grens wordt gevormd door<br />

een brede dam en dat is wellicht de meest<br />

interessante locatie: hier grenst het hoogveengebied<br />

aan het lagergelegen halfopen<br />

grasland met laag struikgewas en riet. Op<br />

die grens <strong>van</strong> biotopen is de vogelsoortenrijkdom<br />

het grootst, want naast de al<br />

genoemde soorten in het veengebied tref<br />

je hier ook sprinkhaanzanger, gekraagde<br />

roodstaart, grasmus, kneu, winterkoning,<br />

enzovoorts. Je bereikt deze dam door<br />

<strong>van</strong>af parkeerplaats 1 direct rechtsaf het<br />

gebied in te lopen. Omdat deze locatie<br />

dicht bij de parkeerplaats ligt, is dit een<br />

vrij druk bezocht gebied, dus kom zo<br />

vroeg mogelijk. Maar let op: ook deze<br />

locatie valt binnen het stiltegebied en is<br />

niet toegankelijk tussen zonsondergang en<br />

zonsopkomst.<br />

Bezoekerscentrum<br />

Veenloopcentrum<br />

Zusterweg 17, Weiteveen<br />

Waarneming-ID<br />

4499<br />

Eigendom<br />

Staatsbosbeheer<br />

Wat, waar en wanneer?<br />

1 l/z<br />

2 l/w<br />

3 l<br />

4 h/w<br />

5 w<br />

6 l<br />

7 jr<br />

Interessante vogelsoorten jaarrond<br />

rietgors, geelgors, vink, koolmees,<br />

staartmees, graspieper, roodborst,<br />

winterkoning, waterral, buizerd, goudvink<br />

Interessante vogelsoorten lente<br />

boompieper, veldleeuwerik, roodborsttapuit,<br />

blauwborst, fitis, zwartkop, tuinfluiter, spotvogel,<br />

grauwe klauwier, dodaars, bruine kiekendief,<br />

koekoek, kneu, grasmus, bosrietzanger<br />

15


Noord-Holland<br />

4<br />

Harger- en Pettemerpolder<br />

Simone Opdam<br />

Kluten. Simone Opdam.<br />

Beschut achter de Hondsbossche Duinen en de voormalige Hondsbossche Zeewering, op een<br />

steenworp afstand <strong>van</strong> de Noordzee, ligt een vogelparadijs en belangrijk doortrekgebied voor<br />

zomer- en wintergasten <strong>van</strong> het Hoge Noorden naar de Engelse zuidkust en Afrika. Het gebied<br />

is brak en ziltig. Aan de noordkant staat nabij P2 een vogelkijkhut. Naast de vele reguliere<br />

soorten vogels wordt er ieder jaar wel een zeldzame soort gespot, zoals de Dougalls stern. <strong>De</strong><br />

vogels foerageren ook wel buitendijks. Ben je handig in het uit de hand fotograferen, dan kun<br />

je <strong>van</strong>af de dijk ook mooie plaatjes schieten <strong>van</strong> de overvliegende meeuwen, kluten en eenden.<br />

Locatie 1 - <strong>De</strong> Putten<br />

52.733583, 4.643546<br />

Parende tureluurs. Simone Opdam.<br />

Aan de zuidkant <strong>van</strong> de Harger- en<br />

Pettemerpolder ligt het natuurreservaat <strong>De</strong><br />

Putten. Het is een grote plas, of eigenlijk<br />

is het een serie aaneengeschakelde plasjes<br />

met vogeleilandjes. Het reservaat is in het<br />

midden <strong>van</strong> de negentiende eeuw ontstaan.<br />

Het wordt gevormd uit kleiputten, gegraven<br />

door dijkenbouwers <strong>van</strong> de Hondsbossche<br />

Zeewering. <strong>De</strong> kleigrond werd gebruikt om<br />

de dijken te verhogen en te verstevigen.<br />

<strong>De</strong> plassen bevatten brak water: een<br />

mengsel <strong>van</strong> zoet regenwater en zout<br />

zeewater dat onder de dijk door sijpelt.<br />

Brak water bevat veel voedsel en heeft<br />

een grote aantrekkingskracht op veel<br />

vogelsoorten, zowel broed- als trekvogels.<br />

Vanuit de berm is het gebiedje goed<br />

te overzien en kun je met een beetje<br />

3<br />

Praktisch<br />

Waarneming-ID<br />

4434<br />

P 2<br />

2<br />

1<br />

P 1<br />

Parkeerplaats P1: 1, 2<br />

Hondsbosscheweg, Schoorl<br />

(52.733738, 4.643515)<br />

Parkeerplaats P2: 3<br />

Hondsbosscheweg, Schoorl<br />

(52.739793, 4.645614)<br />

Eigendom<br />

Natuurmonumenten<br />

16


Noord-Holland<br />

Honderden sterns, meeuwen en visdiefjes leven en broeden op kleine<br />

eilandjes in de kleiputten. Simone Opdam.<br />

Jonge sterns wachtend op voedsel. Simone Opdam; Canon 750D op<br />

562mm; 1/125s bij f/6.3; ISO 200. 19-7-2021.<br />

Locatie 2 - Overvliegende sterns<br />

52.735212, 4.644055<br />

Locatie 3 - Kamperkade<br />

52.741963, 4.651821<br />

lenslengte leuke fotobeelden vastleggen.<br />

Behalve de in grote aantallen aanwezige<br />

sterns en andere meeuwensoorten tref<br />

je er ook foeragerende steltlopers aan:<br />

grutto’s, rosse grutto’s, tureluurs, bonte<br />

strandlopers en een flink aantal kluten. Er<br />

zijn jaarrond vogels te vinden, maar het<br />

accent ligt in het voorjaar, de paartijd. Het<br />

minnespel <strong>van</strong> een kluut – te zien in april –<br />

is een lust voor het oog. Het paringsritueel<br />

wordt heel teder afgesloten met een kus: de<br />

snavels worden even langs elkaar gewreven.<br />

Beschik je over een telescoop, neem die<br />

dan zeker mee om watersnippen aan de<br />

kanten en de grote sterns te midden <strong>van</strong><br />

de enorme aantallen meeuwen te kunnen<br />

spotten. <strong>De</strong> auto kun je parkeren op een<br />

parkeerplaats aan de overzijde <strong>van</strong> de weg.<br />

Het gebied is ook goed te overzien <strong>van</strong>af de<br />

Hondsbossche Zeewering.<br />

Langs de hele plas kun je de vele meeuwensoorten<br />

al zien, maar als je door de<br />

berm iets meer naar het midden <strong>van</strong> de<br />

plas loopt, neemt het gekrijs meer en<br />

meer toe. <strong>De</strong> grootste aantallen worden<br />

gevormd door grote sterns en visdiefjes.<br />

Vooral <strong>van</strong>af het moment dat er jongen<br />

te voeden en te beschermen zijn, vliegen<br />

de oudervogels af en aan en wordt er<br />

regelmatig een duw uitgedeeld. Je hoeft<br />

geen groot teleobjectief te hebben om de<br />

overvliegende sterns en visdiefjes goed te<br />

fotograferen. Met 300 millimeter kun je ze<br />

al mooi op de foto krijgen. Ze zijn wel heel<br />

snel en scheren met redelijke snelheid<br />

langs en over je heen. Gebruik daarom een<br />

korte sluitertijd. Een groter scherpstelvlak<br />

helpt de camera bij het scherpstellen. Een<br />

leuke bonus is dat ze regelmatig een visje<br />

in hun snavel hebben.<br />

<strong>De</strong> Kamperkade kent grotendeels dezelfde<br />

soorten als locatie 1: diverse soorten<br />

weidevogels. Dit smalle, rustige weggetje<br />

biedt echter de mogelijkheid om <strong>van</strong>uit<br />

de auto te fotograferen. Met het raampje<br />

open en een rijstzak als camerasteun<br />

op het portier creëer je je eigen fotohut.<br />

In deze hoek kun je in de winter en het<br />

vroege voorjaar naast de alom aanwezige<br />

meeuwen ook groepjes dodaarzen en<br />

met wat geluk geoorde futen aantreffen.<br />

Ook is dit een mooi plekje voor wie <strong>van</strong><br />

landschapgeoriënteerde foto’s houdt. Met<br />

name in de periode dat er jonge weidevogels<br />

rondscharrelen zitten de ouders<br />

schreeuwend op paaltjes en hekjes. Je<br />

kunt dan idyllische plaatjes schieten<br />

met de polder en de molen die aan het<br />

weggetje staat.<br />

Nabijgelegen gebied<br />

Hondsbossche Duinen. Buiten de Hondsbossche<br />

Zeewering zijn de Hondsbossche Duinen<br />

gerealiseerd, om het land zo weer optimaal te<br />

beschermen tegen de zee. In deze kunstmatige<br />

duinen kom je typische duinsoorten tegen,<br />

zoals de duinpieper, tapuit en grasmus. Tussen<br />

de duinen en de dijk bevindt zich een luw dal,<br />

waar zich bij ruigere weersomstandigheden veel<br />

vogels ophouden, waaronder strandlopers.<br />

Wat, waar en wanneer?<br />

1 jr<br />

2 l/z<br />

3 jr<br />

Interessante vogelsoorten jaarrond<br />

aalscholver, scholekster, zilvermeeuw<br />

Interessante vogelsoorten lente<br />

kluut, grote stern, visdief, lepelaar, scholekster.<br />

Interessante vogelsoorten zomer<br />

grote stern, kluut, visdief, lepelaar, aalscholver<br />

Interessante vogelsoorten herfst<br />

wintertaling, steenloper, watersnip,<br />

scholekster, aalscholver<br />

Interessante vogelsoorten winter<br />

bontbekplevier, wintertaling, grote<br />

mantelmeeuw, goudplevier, dodaars<br />

17


Zuid-Holland<br />

5<br />

Spuimonding<br />

Nico <strong>van</strong> Kappel<br />

Brandganzen. Nico <strong>van</strong> Kappel.<br />

<strong>De</strong> Beningerwaard/Spuimonding-West en de ernaast liggende Beningerslikken (niet toegankelijk) vormen de linkeroever <strong>van</strong> de monding<br />

<strong>van</strong> het Spui in het Haringvliet. Het gebied bestaat uit rietlanden, graslanden, bosjes en bloemrijke oeverlanden, net zoals de aan de<br />

andere kant <strong>van</strong> de Spuimonding gelegen Korendijkse Slikken, die in het broedseizoen beperkt toegankelijk zijn. Beide gebieden liggen<br />

hemelsbreed dicht bij elkaar, maar worden gescheiden door de Spuimonding. Ze zijn wel makkelijk op een volledige dag te bezoeken door<br />

de pont te nemen <strong>van</strong>af Hekelingen. In een deel <strong>van</strong> dit gebied is er ook een sterk brakke invloed. Hier leven veel watervogels, diverse<br />

rietvogels en zelfs de zeearend is hier vaak te zien. Dit gebied heeft een enorme vogelrijkdom in alle seizoenen. In de zomer staan de ruige<br />

graslanden volop in bloei.<br />

Locatie 1 - Uitkijktoren<br />

Spuimonding-West<br />

51.794528, 4.25107<br />

Vanaf parkeerplaats 1 kom je snel bij een<br />

uitkijktoren met een mooi overzicht over<br />

dit gebied en de Korendijkse Slikken aan<br />

de andere kant <strong>van</strong> het Spui. Dit is ook<br />

een mooie plek om bij zonsopkomst in de<br />

winter de ganzen te horen ontwaken en de<br />

groepen in V-formatie over te zien vliegen.<br />

Op een heldere avond en met volle maan<br />

zijn beelden <strong>van</strong> terugkerende ganzen die<br />

langs de maan vliegen ook mogelijk.<br />

Bloeiende graslanden in de Beningerwaard in de<br />

zomer. Nico <strong>van</strong> Kappel; Nikon D700 op 14mm;<br />

1s bij f/16; ISO 200. 10-8-2021.<br />

P 2<br />

P 1<br />

P 3<br />

3<br />

4<br />

2<br />

1<br />

Praktisch<br />

Parkeerplaats P3: 5-8<br />

Korendijkse Slikken, Westdijk 16, Goudswaard<br />

Parkeerplaats P1: 1-4<br />

(51.783066, 4.260532)<br />

5<br />

Zuidoordsedijk 11, Zuidland<br />

(51.797821, 4.245179)<br />

Waarneming-ID<br />

10373, 21136, 671239, 671355, 671240<br />

8<br />

6<br />

7<br />

Parkeerplaats P2: 1-4<br />

Koekendorpseweg 3, Zuidland<br />

(51.799592, 4.229991)<br />

Eigendom<br />

Natuurmonumenten<br />

18


Zuid-Holland<br />

Baardmannetje. Nico <strong>van</strong> Kappel.<br />

Brandgans. Nico <strong>van</strong> Kappel.<br />

Kemphanen bij zonsopkomst. Nico <strong>van</strong> Kappel; Nikon D500 op 400mm; 1/6400s bij f/4;<br />

ISO 500. 14-8-2020.<br />

Locatie 2 - Vogelkijkhut (hut-ID: 627)<br />

51.792091, 4.242631<br />

Locatie 3 - Getijdengebied<br />

51.796798, 4.227212<br />

Locatie 4 - Fietspad<br />

51.796689, 4.242595<br />

Na de uitkijktoren kun je verder lopen<br />

richting de vogelkijkhut. Vroeg of laat op<br />

de dag kun je hier reeën tegenkomen. Aan<br />

de linkerkant <strong>van</strong> het pad zijn de uitgestrekte<br />

rietlanden en rietruigten <strong>van</strong> de<br />

niet toegankelijke Beningerslikken te zien.<br />

Bruine kiekendieven vliegen boven de rietlanden<br />

en het barst hier tijdens het voorjaar<br />

en de zomer <strong>van</strong> de rietvogels. Langs het<br />

pad zijn blauwborsten en baardmannetjes<br />

met wat geduld goed te fotograferen. <strong>De</strong><br />

vogelkijkhut zelf is niet ideaal voor vogelfotografie,<br />

maar wel een mooie plek voor<br />

beelden <strong>van</strong> grote groepen vogels of dierin-landschap-beelden.<br />

Soms zwemt hier<br />

ook een bever langs.<br />

Wat, waar en wanneer?<br />

1 jr<br />

2 jr<br />

3 jr<br />

4 jr<br />

5 jr<br />

6 jr<br />

7 jr<br />

8 jr<br />

<strong>De</strong> Hollandse <strong>De</strong>lta is een bijzonder deel<br />

<strong>van</strong> het dynamische rivierengebied. Het<br />

staat niet alleen onder invloed <strong>van</strong> hoge<br />

waterstanden in de winter en lage waterstanden<br />

in de zomer, maar ook <strong>van</strong> een<br />

verschil in hoog en laag water veroorzaakt<br />

door het getij. Bij lage waterstanden in het<br />

voorjaar, de zomer en de nazomer kan het<br />

hier wemelen <strong>van</strong> de steltlopers. Vanaf de<br />

dijken is het gebied goed te overzien. Let<br />

op de bomen en strekdammen langs de<br />

Haringvliet, hier zitten regelmatig één of<br />

meerdere zeearenden in het afgesloten<br />

deel. Op de grasgorzen in het westen<br />

grazen in de wintermaanden grote groepen<br />

(brand)ganzen.<br />

Interessante vogelsoorten jaarrond<br />

zeearend, grauwe gans, brandgans<br />

Interessante vogelsoorten lente<br />

bruine kiekendief<br />

Interessante vogelsoorten zomer<br />

kluut, dwergstern, lepelaar<br />

Interessante vogelsoorten herfst<br />

kemphaan<br />

Aan de noordrand <strong>van</strong> het gebied ligt een<br />

fietspad. Tijdens drogere perioden kun je<br />

hier dicht bij de slikranden komen en het<br />

riet gebruiken als kijkscherm. Steltlopers<br />

en andere vogels, zoals de op vogeleiland<br />

Bliek broedende sterns, komen dan ook<br />

vaak verrassend dichtbij.<br />

Locatie 5 - Korendijkse Slikken<br />

51.783053, 4.260669<br />

<strong>De</strong> Korendijkse Slikken vormen de rechteroever<br />

<strong>van</strong> de monding <strong>van</strong> het Spui in het<br />

Haringvliet. Het gebied bestaat eveneens uit<br />

rietlanden, graslanden, bosjes en bloemrijke<br />

oevers. Vanaf de parkeerplaats kom je<br />

eerst langs een observatiehut (hut-ID: 691)<br />

met zicht over de Leenheerenpolder. Dit<br />

is een nieuw getijdengebied <strong>van</strong> ruim 130<br />

hectare langs het Spui. <strong>De</strong> hut is door de<br />

hoge ligging en afstand tot het water echter<br />

niet ideaal voor fotografie, maar geeft wel<br />

een mooi overzicht over het gebied. Als je<br />

het pad volgt loop je over een graspad met<br />

aan de rechterkant een dijkje. In de zomer<br />

staan hier metershoge venkelplanten, het<br />

ruikt er heerlijk! Tussen de venkelplanten<br />

zijn vaak rietzangers, roodborsttapuiten en<br />

19


Utrecht<br />

6<br />

Amerongse Bovenpolder<br />

Sijmen Hendriks, Hans Brongers & Wessel Veenbrink<br />

<strong>De</strong> Amerongse Bovenpolder is een natuurgebied tussen de Nederrijn en de stuwwal <strong>van</strong> de Utrechtse Heuvelrug <strong>De</strong> Bovenpolder zelf is<br />

gelegen in de uiterwaarden en wordt doorsneden door een weg die naar een veerpont leidt. Het westelijke deel <strong>van</strong> de Bovenpolder is<br />

toegankelijk in de zomer en in het najaar. In het gebied zie je kruidenrijk grasland en ondiepe, moerassige waterpartijen. In de winter is de<br />

Bovenpolder een toevluchtsoord voor grote groepen ganzen.<br />

Locatie 1 - Moeras<br />

51.993239, 5.452256<br />

Locatie 3 - Uitkijkplatform<br />

51.997799, 5.470827<br />

Groenling. Sijmen Hendriks; Canon 7D op<br />

420mm; 1/640s bij f/14; ISO 400. 28-5-2012.<br />

P 1<br />

P 2<br />

3<br />

1<br />

2<br />

In Bovenpolder-West bevindt zich een<br />

wandelroute <strong>van</strong> 4 kilometer (laarzenpad,<br />

rode markering). In de polder loop je<br />

langs afgegraven grasland. In dit moerassige<br />

gebied leven veel water- en rietvogels,<br />

zoals fuut, krakeend, kuifeend en witgat,<br />

maar ook rietvogels als de rietgors, rietzanger<br />

en blauwborst.<br />

Locatie 2 - Hank<br />

51.98986, 5.436059<br />

Verderop op de wandeling kom je langs<br />

een oude rivierloop, de Hank. Ook hier zie<br />

je weer water- en rietvogels. In het voorjaar<br />

bevolken weidevogels de graslanden,<br />

waaronder de grutto. Bijzonder hier zijn<br />

de vele meidoornstruiken. Vooral wanneer<br />

de struiken vrucht dragen, zijn ze een<br />

magneet voor tapuiten, kramsvogels en<br />

koperwieken.<br />

Het oostelijke deel <strong>van</strong> de Bovenpolder is niet<br />

toegankelijk. Benut het pad langs de rand<br />

<strong>van</strong> dat gedeelte. Het uitkijkplatform (hut-ID:<br />

55) ligt ongeveer vijf minuten parkeerplaats<br />

2. Het platform geeft een weids zicht op<br />

het vogelrijke deel <strong>van</strong> de Amerongse<br />

Bovenpolder-Oost. Je kijkt naar het zuiden;<br />

in de ochtend en avond heb je dus het <strong>beste</strong><br />

licht. Ook in dit deel <strong>van</strong> de Benedenpolder<br />

is een moeras aangelegd. Veel watervogels<br />

foerageren hier. Tijdens de trekperiode zijn<br />

er ook veel steltlopers te zien.<br />

Praktisch<br />

Parkeerplaats P1: 1-3<br />

Gasthuisstraat 1,<br />

Amerongen<br />

(51.997727, 5.459108)<br />

Parkeerplaats P2: 3<br />

Burgwal 4, Amerongen<br />

(51.99801, 5.473254)<br />

Waarneming-ID<br />

26<br />

Eigendom<br />

Staatsbosbeheer, Utrechts Landschap<br />

Wat, waar en wanneer?<br />

1 z/h<br />

2 z/h<br />

3 jr<br />

Juveniele rietgors. Sijmen Hendriks.<br />

20<br />

Lepelaar. Sijmen Hendriks.


Utrecht<br />

7<br />

Plantage Willem III<br />

Jeroen <strong>van</strong> Wijk & Thijs Glastra<br />

Plantage Willem III is een voormalige tabaksplantage, gelegen op de zuidwestflank <strong>van</strong> de Utrechtse Heuvelrug, nabij Elst. Vanaf circa<br />

1900 raakte de tabaksteelt steeds verder op de achtergrond en kende het gebied verschillende eigenaren en wisselend landgebruik. In<br />

1995 werd het aangekocht door het Utrechts Landschap en sindsdien staat natuurontwikkeling centraal. Het 212 hectare grote gebied<br />

wordt tegenwoordig gekenmerkt door een glooiend, uitgestrekt en halfopen landschap, met een afwisseling <strong>van</strong> grasland, struweel,<br />

heide, bomenrijen en bossen. Er bevinden zich bovendien verschillende sneeuwsmeltwaterdalen uit de laatste ijstijd. Konikpaarden,<br />

gallowayrunderen en damherten dragen met hun foerageergedrag bij aan het behoud <strong>van</strong> het diverse landschap en zijn biodiversiteit.<br />

Locatie 1 - Voormalige<br />

landbouwgronden<br />

51.984367, 5.523274<br />

Mannetjesroodborsttapuit in de top <strong>van</strong> het<br />

braamstruweel. Jeroen <strong>van</strong> Wijk; Nikon D500 op<br />

600mm; 1/800s bij f/6.3; ISO 640. 18-5-2020.<br />

Gedurende het hele jaar zijn er fotografisch<br />

interessante soorten aanwezig. Als je <strong>van</strong><br />

de parkeerplaats het gebied in loopt, doorkruis<br />

je eerst een dunne strook met bos.<br />

Hier zingt in het voorjaar de gekraagde<br />

roodstaart en door de vele holten in de<br />

bomen, mede mogelijk gemaakt door de<br />

grote bonte specht, zijn hier ook veel broedende<br />

spreeuwen te vinden. Loop je een<br />

stukje door, dan kom je op de voormalige<br />

landbouwgronden met braamstruwelen<br />

en meidoorns, die goede mogelijkheden<br />

bieden voor vogelfotografie. Door de<br />

begrazing in het gebied is er een open<br />

vegetatiestructuur, waardoor de struiken<br />

los <strong>van</strong> elkaar staan. In combinatie met het<br />

glooiende landschap en de nabijgelegen<br />

bossen ontstaan diepe achtergronden, wat<br />

voor rustige foto’s zorgt. Een bijkomend<br />

voordeel is dat je met zonsopkomst en<br />

zonsondergang fraaie tegenlichtfoto’s kunt<br />

maken met de donkere bosrand als achtergrond.<br />

Soorten als de roodborsttapuit en<br />

de geelgors zijn in het voorjaar veelvuldig<br />

zingend te zien in de toppen <strong>van</strong> de struiken.<br />

Ook de grauwe klauwier kan in het struweel<br />

broeden. ’s Winters gebruikt onder andere<br />

de klapekster de toppen als uitkijkpunten<br />

tijdens zijn jacht. In de herfst hangen er<br />

veel bessen in de meidoorns, waar lijsterachtigen<br />

zoals de koperwiek zich tegoed<br />

aan doen. <strong>De</strong> rode bessen in combinatie<br />

met de herfstkleuren in de bosrand zorgen<br />

wederom voor een fraai decor. Tijdens de<br />

vogeltrek worden in het gebied ieder jaar<br />

beflijsters, paapjes en tapuiten gezien.<br />

P<br />

1<br />

Praktisch<br />

Parkeerplaats<br />

Rijksstraatweg 265, Elst<br />

(51.979967, 5.520284)<br />

Waarneming-ID<br />

30<br />

Eigendom<br />

Utrechts Landschap<br />

Nabijgelegen gebied<br />

Amerongse Bovenpolder<br />

Wat, waar en wanneer?<br />

1 jr<br />

21


Flevoland<br />

8<br />

Oostvaardersveld<br />

Andius Teijgeler<br />

Het Oostvaardersveld ontstond in 1968 na het droogmalen <strong>van</strong> de Flevopolder. Het gebied is ongeveer 300 hectare groot en ligt ten<br />

noordoosten <strong>van</strong> de Oostvaardersplassen, ingeklemd tussen de spoorlijn Almere-Lelystad en de Lage Vaart. Het is een vogelrijk gebied met<br />

onder andere veel verschillende soorten eenden, ganzen, rietvogels, ijsvogels en pleisterende zeearenden.<br />

Locatie 1 - Vogelkijkhut <strong>De</strong><br />

Poelruiter (hut-ID: 120)<br />

52.444636, 5.414918<br />

Een goede plek voor het fotograferen <strong>van</strong> jonge<br />

zeearenden. Andius Teijgeler; Canon 1 DX III op<br />

1000mm; 1/1250s bij f/9; ISO 800. 8-8-2020.<br />

<strong>De</strong> Poelruiterhut is jarenlang heel populair<br />

geweest <strong>van</strong>wege de ijsvogels. Die kwamen<br />

op een geplaatste tak nog geen vier meter<br />

<strong>van</strong> de hut. Inmiddels is het een veel onregelmatiger<br />

bezoeker. Rechts <strong>van</strong> de hut op<br />

behoorlijke afstand staat een aantal kale<br />

bomen, die goed zijn voor zeearend. Als ze<br />

opvliegen richting de hut heb je een unieke<br />

kans. Het water voor de hut zit meestal vol<br />

met eenden en ganzen. Die reageren direct<br />

op de komst <strong>van</strong> een zeearend. Let dan op<br />

de grote groepen opvliegende vogels. Vaak<br />

zit de zeearend ertussen. In de herfst zijn er<br />

regelmatig meerdere juveniele zeearenden,<br />

die tussen het Oostvaardersveld en de<br />

Oostvaardersplassen pendelen. Ook verschillende<br />

reigerachtigen laten zich hier vastleggen.<br />

In de ochtend heb je hier in het voorjaar en<br />

de zomer mooi tegenlicht, geschikt voor<br />

sfeerplaten. Ook in de winter is het interessant,<br />

vooral bij de eerste vorst en bij mist.<br />

P 1<br />

2<br />

3<br />

Praktisch<br />

Parkeerplaats<br />

Praamweg, Lelystad<br />

(52.44607, 5.414217)<br />

Langs de weg in<br />

de berm parkeren.<br />

Eigendom<br />

Staatsbosbeheer<br />

Wat, waar en wanneer?<br />

1 jr<br />

2 jr<br />

3 l<br />

Waarneming-ID<br />

5645, 5653, 9053<br />

22


Flevoland<br />

en bij het eilandje. Nadeel is wel dat je<br />

iets <strong>van</strong> boven fotografeert. Voor vluchtbeelden<br />

<strong>van</strong> aalscholver, grauwe gans,<br />

lepelaar en grote zilverreiger kun je hier<br />

eveneens prima terecht. In de zomer en<br />

vroege herfst kun je geluk hebben dat de<br />

aalscholvers in de plas vissen en dat de<br />

grote en kleine zilverreigers en blauwe<br />

reigers er<strong>van</strong> profiteren langs de randen.<br />

Schitterend om te zien en leuk om ook te<br />

proberen dit vast te leggen.<br />

Locatie 3 - Bosgebied<br />

52.442495, 5.42016<br />

Lepelaars foerageren voor de hut bij zonsopkomst. Andius Teijgeler; Canon 90D op 400mm; 1/8000s<br />

bij f/7.1; ISO 800. 12-7-2020.<br />

Locatie 2 - Vogelkijkhut <strong>De</strong><br />

Krakeend (hut-ID: 121)<br />

52.447543, 5.42325<br />

Op de grote plas voor deze hut zijn vaak<br />

grote groepen ganzen. Ook is er zicht op<br />

het bosje met de nestelende aalscholvers.<br />

Als het voorjaar en de winter relatief<br />

droog zijn, valt het eilandje voor de hut<br />

droog. In die jaren kun je parende kluten,<br />

kieviten en scholeksters fotograferen op<br />

Af en toe komt de ijsvogel langs.<br />

Andius Teijgeler; Canon 1 DX III op 1000mm;<br />

1/250s bij f/8; ISO 1600. 15-8-2020.<br />

Vanuit de twee hutten kun je prima lopen<br />

naar de andere hut. <strong>De</strong> wandeling voert je<br />

onder andere door gebieden met bomen<br />

en struiken met onder andere grasmus,<br />

vlakten met onder andere veel putters op<br />

de distels en een bosgebied. In het voorjaar<br />

biedt het bosgebied één groot concert <strong>van</strong><br />

vogelgeluiden. Naast merel, vink, koolmees<br />

en pimpelmees zingen met name de zwartkoppen<br />

het hoogste lied. Uiteraard zijn er<br />

ook veel grote bonte spechten, winterkoninkjes<br />

en boomklevers. Het <strong>beste</strong> kun<br />

je ergens rustig gaan staan. Na verloop <strong>van</strong><br />

tijd zie je meer en meer. Tegen de zomer is<br />

het gebied erg rijk aan muggen; zorg dat<br />

je daarop voorbereid bent. Aan de randen<br />

<strong>van</strong> het bos heb je vaak zicht op de zeearenden<br />

die in de bomen rusten. Ook staan<br />

er rietvelden met mooie kansen op onder<br />

andere rietzanger. Tijdens de wandeling is<br />

er in de winter veel kans op kramsvogel en<br />

koperwiek.<br />

Interessante vogelsoorten jaarrond<br />

aalscholver, grauwe gans, krakeend, slobeend,<br />

dodaars, wilde eend, knobbelzwaan,<br />

zeearend, koolmees, pimpelmees,<br />

merel, ijsvogel, raaf, spreeuw<br />

Interessante vogelsoorten lente<br />

grote zilverreiger, lepelaar, kluut, kleine karekiet,<br />

grote karekiet, zwartkop, grasmus, fitis, tjiftjaf<br />

Interessante vogelsoorten zomer<br />

grote zilverreiger, lepelaar, krakeend,<br />

kluut, grote karekiet, kleine karekiet,<br />

zwartkop, grutto, grasmus, fitis, tjiftjaf<br />

Interessante vogelsoorten herfst<br />

kramsvogel, koperwiek<br />

Interessante vogelsoorten winter<br />

kramsvogel, koperwiek<br />

Cetti’s zanger in het bos. Andius Teijgeler;<br />

Canon 90D op 400mm; 1/640s bij f//6.3;<br />

ISO 400. 3-5-2020.<br />

23


Overijssel<br />

9<br />

Reevediep<br />

Herman <strong>van</strong> der Hart<br />

IJslandse grutto’s. Herman <strong>van</strong> der Hart.<br />

Het Reevediep is de derde rivierarm die de IJssel verbindt met het Drontermeer. Het is een <strong>van</strong> de grootste projecten <strong>van</strong> Ruimte voor de<br />

Rivier en het heeft het landschap aan de zuidkant <strong>van</strong> Kampen compleet veranderd. Door de grote variatie aan biotopen en het feit dat de<br />

uiterwaarden het hele jaar grotendeels plasdras zijn, werkt het voor vele soorten vogels die bij en in het water leven als een magneet. Het<br />

Reevediep bestaat in feite uit een aantal met elkaar verbonden natuurgebieden. Het gebied is het <strong>beste</strong> te bezoeken met de fiets, <strong>van</strong>wege<br />

de grootte en ook door het uitstekende net aan fietspaden. Vogelsoorten die hier voorkomen zijn onder andere roerdomp, aalscholver,<br />

zomertaling, baardman, grote karekiet, lepelaar en vele soorten eenden en ganzen.<br />

Locatie 1 - Fietspad tussen<br />

Kamperstraatweg en Venedijk Zuid<br />

52.525383, 5.946838<br />

Vanaf deze locatie heb je overzicht over<br />

een grasland, dat doorsneden wordt door<br />

enkele sloten en met name bij hoog water<br />

verandert in een prachtig plasdras gebied,<br />

ideaal voor doortrekkende steltlopers als<br />

kemphaan, (IJslandse) grutto, zwarte<br />

ruiter, groenpootruiter, maar ook voor<br />

reigers als grote zilverreiger en lepelaars.<br />

Het gebied kent geen observatiehutten<br />

en is verder niet toegankelijk, dus heb je<br />

voor vogelfotografie echt een teleobjectief<br />

nodig <strong>van</strong> minimaal 400 millimeter (dit<br />

geldt voor alle locaties!). In het vroege<br />

Een grote groep zwarte sterns op trek boven het<br />

Reevediep. Herman <strong>van</strong> der Hart.<br />

8<br />

Praktisch<br />

7<br />

6<br />

5<br />

P<br />

4<br />

3<br />

2<br />

1<br />

Parkeerplaats<br />

Zwartendijk 2, Kampen<br />

(52.527508, 5.906982)<br />

Het gebied is het <strong>beste</strong> met<br />

de fiets te verkennen. <strong>De</strong> P-plaats<br />

ligt centraal in het hele gebied.<br />

24


Overijssel<br />

Waterral met spiegelbeeld. Herman <strong>van</strong> der Hart;<br />

Nikon D500 op 500mm; 1/320s bij f/4;<br />

ISO 400. 6-10-2017.<br />

Zonsondergang in het najaar bij de Enk met aalscholvers in hun slaapboom. Herman <strong>van</strong> der Hart.<br />

voorjaar is deze plek (indien er sprake<br />

is <strong>van</strong> plasdras) spectaculair voor grote<br />

groepen IJslandse grutto’s. Wanneer daar<br />

een havik overheen scheert, gaat alles op<br />

de wieken en ontstaan er prachtige luchtshows,<br />

die een geweldige fotografische<br />

uitdaging vormen.<br />

Locatie 2 - Tussen dijkopgang<br />

<strong>van</strong>af Venedijk Zuid en het viaduct<br />

<strong>van</strong> de Hanzelijn en N50<br />

52.524535, 5.941937<br />

Locatie 2 laat vooral moerasgebieden<br />

zien die het hele jaar plasdras zijn. Het<br />

varieert <strong>van</strong> rietlanden tot plassen met<br />

regelmatig dusdanig ondiep water dat<br />

reigers, lepelaars en steltlopers er goed<br />

kunnen foerageren en rusten. Ook zijn er<br />

diverse eendensoorten aanwezig, zoals in<br />

het voorjaar de zomertaling. Soms zijn er<br />

bijzondere soorten te zien, als de rosse<br />

stekelstaart. <strong>De</strong> roerdomp heeft hier tevens<br />

gebroed de afgelopen jaren. Met enig<br />

geduld zijn er, met name in het voorjaar,<br />

diverse vogelsoorten behoorlijk goed te<br />

fotograferen. Tip: neem de tijd. Ga ergens<br />

zitten en laat het een beetje op je afkomen.<br />

Zorg wel dat je fiets ook in de berm staat,<br />

want met name in de weekenden en met<br />

mooi weer ben je hier absoluut niet de<br />

enige fietser (of wandelaar) …<br />

Locatie 3 - <strong>De</strong> Enk<br />

52.524913, 5.920993<br />

<strong>De</strong> Enk is een gebied dat je meteen tegenkomt<br />

wanneer je <strong>van</strong>af locatie 2 onder<br />

het viaduct <strong>van</strong> de Hanzelijn en N50 door<br />

bent gegaan. Recht voor je is een prima<br />

plek om de fiets even te parkeren (en een<br />

bank om te zitten) en een kijkje te nemen<br />

wat er zoal te zien is in de plassen, die<br />

afgewisseld worden door eilandjes en<br />

moerasgebieden. Dit is echt een plek<br />

voor de (vroege) ochtend. Naarmate de<br />

dag vordert is hier sprake <strong>van</strong> hinderlijk<br />

tegenlicht en veranderen alle vogels in<br />

silhouetten. Wel is dit een prima plek<br />

om een mooie zonsondergang in beeld<br />

te brengen. Op het water kun je fuut<br />

verwachten, allerlei soorten eenden, waaronder<br />

soms krooneend, naast soorten<br />

reigers, lepelaars en ganzen. Als de<br />

waterstand laag is, zijn er ook vaak steltlopers<br />

te zien. Met een beetje geluk zelfs<br />

de steltkluut! Na dit uitkijkpunt loopt het<br />

fietspad eerst even parallel aan de N50,<br />

om vervolgens een scherpe bocht naar<br />

rechts te maken. Net na de bocht is er<br />

een moerasgebied met afwisselend water,<br />

riet en zegge, waar soorten als waterral<br />

en roerdomp voorkomen. Na de bovengenoemde<br />

bocht is het ook mogelijk om in<br />

de middag te fotograferen. Hier staat ook<br />

een infobord.<br />

Waarneming-ID<br />

258475, 258476, 5898, 6635<br />

Eigendom<br />

Staatsbosbeheer<br />

Nabijgelegen gebied<br />

Drontermeer. Het Drontermeer is het randmeer<br />

dat ligt tussen Elburg en Roggebotsluis. In<br />

de winter is het een pleisterplaats voor veel<br />

eenden en zwanen, onder andere kleine zwaan.<br />

In de rietmoerassen broeden onder andere<br />

blauwborst, grote karekiet en roerdomp.<br />

Polder Oosterwolde. <strong>De</strong>ze polder bestaat uit<br />

een aantal door Staatsbosbeheer beheerde<br />

natuurgebieden, bestaande uit graslanden (met<br />

hoge waterstand), rietlanden en waterpartijen.<br />

Soorten vogels die hier te fotograferen zijn,<br />

zijn onder andere roerdomp, blauwborst,<br />

weidevogels, kiekendieven, eenden en ganzen.<br />

Wat, waar en wanneer?<br />

1 l<br />

2 l/z<br />

3 jr<br />

4 jr<br />

5 h/w<br />

6 jr<br />

7 l/z<br />

8 l/z<br />

25


Gelderland<br />

10<br />

Wageningse Bovenpolder<br />

Jeroen <strong>van</strong> Wijk<br />

Ten zuiden <strong>van</strong> Wageningen ligt de Wageningse Bovenpolder, omsloten door de Grebbedijk,<br />

Wageningse Berg, Veerdam naar Lexkesveer en de Nederrijn. Dit uiterwaardengebied<br />

bestaat uit weilanden, braamstruwelen, wilgenbosjes, rietkragen en een hoogwatergeul<br />

(nevengeul). Loslopende paarden en koeien worden ingezet om de variatie in het landschap<br />

te behouden. Er broeden ruim zestig vogelsoorten, waaronder de blauwborst, waterral,<br />

rietgors en roodborsttapuit. Verder foerageren lepelaars, grote zilverreigers en steltlopers<br />

regelmatig langs de oevers <strong>van</strong> de nevengeul. Met een beetje geluk kun je in de vroege<br />

ochtend ook nog een vos of bever tegenkomen. ’s Winters verblijven hier grote aantallen<br />

wintergasten, met name watervogels.<br />

Locatie 1 - Wandelbrug<br />

51.960007, 5.667683<br />

In het westen <strong>van</strong> de Bovenpolder kan de<br />

nevengeul worden overgestoken via een<br />

houten wandelbrug. Dit maakt het niet<br />

alleen mogelijk om een rondwandeling door<br />

het gebied te maken, maar biedt ook een<br />

goed overzicht over het water. Foeragerende<br />

reigers en lepelaars kunnen <strong>van</strong>af de brug<br />

mooi in het landschap gefotografeerd<br />

worden. Daarnaast is dit een goede locatie<br />

om vliegbeelden <strong>van</strong> vogels te maken. In<br />

het voorjaar vliegen onder andere visdiefjes,<br />

lepelaars en ijsvogels hier vaak voorbij.<br />

Jeroen <strong>van</strong> Wijk.<br />

Lepelaar. Jeroen <strong>van</strong> Wijk.<br />

P 3<br />

1<br />

3<br />

P 2<br />

4<br />

2<br />

P 1<br />

Praktisch<br />

Parkeerplaats P1: 1-3<br />

Veerweg 105,<br />

Wageningen<br />

(51.9646, 5.679256)<br />

Parkeerplaats P2: 1-4<br />

Aan de Rijn 5, Wageningen<br />

(51.957986, 5.673508)<br />

Parkeerplaats P3: 1-3<br />

Pabstsendam 2, Wageningen<br />

(51.961083, 5.659258)<br />

Waarneming-ID<br />

5134<br />

Eigendom<br />

Staatsbosbeheer<br />

26


Gelderland<br />

Beflijster in een weiland nabij de steenfabriek. Jeroen <strong>van</strong> Wijk;<br />

Nikon D500 op 600mm; 1/1000s bij f/7.1; ISO 1100. 23-4-2019.<br />

Baardman in de rietkraag langs de nevengeul. Jeroen <strong>van</strong> Wijk;<br />

Nikon D500 op 420mm; 1/800s bij f/5.6; ISO 1000. 30-10-2017.<br />

Locatie 2 - Langs de nevengeul<br />

51.963362, 5.678996<br />

Locatie 4 - Langs de Rijn<br />

51.958791, 5.675661<br />

Langs grote delen <strong>van</strong> zowel de noordals<br />

zuidkant <strong>van</strong> de nevengeul loopt een<br />

wandelpad vlak langs de rietkragen en<br />

oevers. Op sommige plekken zijn openingen<br />

in de rietkraag of tussen de wilgen<br />

aanwezig, <strong>van</strong>af waar je vogels voorzichtig<br />

kunt benaderen en op ooghoogte kunt fotograferen.<br />

In het voorjaar en de zomer kun je<br />

op deze manier bijvoorbeeld verschillende<br />

soorten steltlopers of lepelaars fraai op de<br />

foto krijgen. In de winter begeven zich veel<br />

wintergasten op het water. Onder andere<br />

wintertalingen zwemmen in groepjes regelmatig<br />

dicht langs de oever. Verder tref je<br />

er gedurende het hele jaar futen en vissen<br />

er reigers. Niet alleen in het water, maar<br />

ook in de rietkraag, braamstruwelen en<br />

bosschages langs het pad bevinden zich<br />

veel interessante soorten. In het voorjaar<br />

zingen hier volop blauwborsten, rietgorzen<br />

en Cetti’s zangers. In de herfst en winter<br />

kunnen in de rietkraag soms zelfs baardmannetjes<br />

zitten en zie je met het nodige<br />

geluk een waterral. Het bewandelen <strong>van</strong><br />

dit pad is goed te combineren met het<br />

bezoeken <strong>van</strong> de andere locaties. Let er<br />

echter wel op dat het oostelijke deel <strong>van</strong><br />

het pad (en de ingang bij Aan de Rijn) is<br />

afgesloten gedurende het broedseizoen<br />

(15 maart t/m 15 juli).<br />

Locatie 3 - Omgeving steenfabriek<br />

51.958411, 5.671817<br />

Dicht bij de Nederrijn staat een voormalige<br />

steenfabriek. In de omliggende<br />

weilanden lopen doorgaans veel fazanten<br />

en tijdens de vogeltrek maken beflijsters<br />

hier regelmatig een tussenstop. In de<br />

braamstruwelen broeden onder andere<br />

kneuen, roodborsttapuiten, grasmussen<br />

en braamsluipers.<br />

Op de oever <strong>van</strong> de Nederrijn zijn meerdere<br />

stukken ruigte en struweel aanwezig.<br />

Een smal wandelpaadje loopt hier vlak<br />

langs. In het voorjaar zitten roodborsttapuiten,<br />

grasmussen en kneuen op de<br />

uitkijk en zingen zij hun lied. In het warme<br />

avond- of ochtendlicht kan dit mooie<br />

plaatjes opleveren.<br />

Paartje roodborsttapuit. Jeroen <strong>van</strong> Wijk.<br />

Wat, waar en wanneer?<br />

1 l/z<br />

2 jr<br />

3 l/h<br />

4 l/z<br />

Interessante vogelsoorten jaarrond<br />

blauwe reiger, watersnip, waterral, fuut, groene<br />

specht, fazant, rietgors, Cetti's zanger, havik,<br />

sperwer, torenvalk, krakeend, ijsvogel, aalscholver<br />

Interessante vogelsoorten lente<br />

blauwborst, roodborsttapuit, groenpootruiter,<br />

kneu, lepelaar, koekoek, beflijster, visdief,<br />

bruine kiekendief, rietzanger, kleine karekiet,<br />

sprinkhaanzanger, grasmus, braamsluiper<br />

Interessante vogelsoorten zomer<br />

lepelaar, kwartel, roodborsttapuit, kneu, Cetti's<br />

zanger, grasmus, ooievaar, bergeend, slobeend<br />

Interessante vogelsoorten herfst<br />

visarend, beflijster, kramsvogel, koperwiek<br />

Interessante vogelsoorten winter<br />

wintertaling, grauwe gans, kuifeend,<br />

bokje, smient, grote zilverreiger<br />

27


Zeeland<br />

11<br />

Brouwersdam<br />

Jannie Timmer<br />

Een <strong>van</strong> de <strong>beste</strong> vogelhotspots in<br />

<strong>Nederland</strong> is de Brouwersdam. <strong>De</strong><br />

6 kilometer lange dam (het zevende<br />

bouwwerk <strong>van</strong> de <strong>De</strong>ltawerken) sloot<br />

in 1971 het Brouwersgat af, dat we nu<br />

kennen als het Grevelingenmeer. Vooral<br />

tijdens de wintermaanden, <strong>van</strong>af grofweg<br />

november tot maart, is het een toplocatie.<br />

Maar ook tijdens het voorjaar en de vroege<br />

zomermaanden is het leuk vogels kijken<br />

aan de Grevelingenkant <strong>van</strong> de dam. Aan<br />

beide kanten is het mogelijk om <strong>van</strong>uit de<br />

auto te kijken en te fotograferen, wat het<br />

ook aantrekkelijk maakt voor mensen die<br />

minder mobiel zijn.<br />

Jannie Timmer.<br />

Locatie 1 - Spuisluis<br />

51.748487, 3.825365<br />

3<br />

<strong>De</strong> in 1978 in gebruik genomen spuisluis<br />

in de Brouwersdam is een zeer geschikte<br />

locatie om in de winter te kijken naar<br />

roodkeel-, parel- en ijsduikers. Als het<br />

laag water wordt, laten ze zich meevoeren<br />

met de stroming <strong>van</strong> het spuien, waar<br />

genoeg eten in te vinden is. Samen met<br />

de aalscholvers, middelste zaagbekken<br />

en natuurlijk de diverse soorten meeuwen<br />

is er altijd genoeg te zien. Het is jammer<br />

dat ze voor de veiligheid de spuisluis met<br />

een hek hebben moeten afzetten, maar<br />

met een niet al te groot objectief is het<br />

mogelijk om tussen de spijlen door te<br />

1<br />

2<br />

P<br />

4<br />

Praktisch<br />

Parkeerplaats<br />

Strand, Brouwersdam 2,<br />

Scharendijke<br />

(51.758235, 3.838695)<br />

Op de gehele Brouwersdam, zowel aan<br />

de binnen- als de buitenkant, is er volop<br />

gelegenheid om vrij te parkeren.<br />

Bezoekerscentrum<br />

Informatiecentrum Grevelingen (Staatsbosbeheer)<br />

Brouwersdam Binnenzijde 25, Ouddorp<br />

Waarneming-ID<br />

91075<br />

Eigendom<br />

Staatsbosbeheer, Rijkswaterstaat<br />

28


Zeeland<br />

Locatie 2 - Noordzeezijde<br />

51.754741, 3.830154<br />

fotograferen. Naast de ingang <strong>van</strong> de spuisluis<br />

is de plaats waar de zwarte zee-eend,<br />

eidereend en kuifduiker zich juist vaak<br />

bevinden. Zowel voor mensen die alleen<br />

maar willen kijken als voor vogelfotografen<br />

is het een goede locatie om menig uurtje<br />

door te brengen. Zoals altijd is het getijde<br />

<strong>van</strong> invloed op welke vogels zich vlak onder<br />

de kust laten zien, dus meerdere keren op<br />

een dag terugkomen is vooral in de winter<br />

aan te raden. Zeker met stormachtig weer,<br />

omdat meerdere vogels zich veilig voelen<br />

in de spuisluis en de directe omgeving.<br />

Dan is het ook zomaar mogelijk om er een<br />

jan-<strong>van</strong>-gent te zien.<br />

Met laag water komt de dijkvoet <strong>van</strong> de<br />

Brouwersdam vrij, waar diverse strandlopers<br />

dankbaar gebruik <strong>van</strong> maken. <strong>De</strong><br />

altijd aanwezige scholeksters kraken er<br />

menige mossel open, om vervolgens een<br />

bad te nemen in de plasjes water die blijven<br />

staan. <strong>De</strong> kanoeten en de paarse, drieteen-,<br />

steenloper en bonte strandloper zoeken<br />

samen met bontbekplevieren tussen het<br />

wier naar iets eetbaars. Als je rustig naar<br />

beneden loopt en je houdt een laag profiel<br />

aan, dan is het mogelijk om zeer dichtbij<br />

te komen. Dit is vooral voor de vogelfotografen<br />

zeer aantrekkelijk. Met hoog water<br />

rusten de vogels op de beschoeiing <strong>van</strong><br />

de Brouwersdam en is het mogelijk om<br />

ze <strong>van</strong>uit de auto te fotograferen. Vooral<br />

in de wintermaanden is dit een interessante<br />

locatie omdat brilduikers, eiders en<br />

ijseenden vlak onder de kant komen. Ze<br />

zijn nieuwsgierig <strong>van</strong> aard, dus als je laag<br />

op de dijk gaat zitten, komen ze soms heel<br />

dichtbij. Met geluk kom je ook wat sneeuwgorzen<br />

op de beschoeiing tegen. Tijdens de<br />

vogeltrek worden hier regelmatig rustende<br />

roofvogels gezien, zoals de slechtvalk en<br />

het smelleken, die gebruikmaken <strong>van</strong> de<br />

overvloed aan kleine vogeltjes die daar<br />

ook rusten, waaronder de witte kwikstaart,<br />

vink, graspieper en tapuit.<br />

Kuifduikers. Jannie Timmer.<br />

IJseend. Jannie Timmer.<br />

Roodkeelduiker. Jannie Timmer.<br />

Al vroeg in het jaar proberen de eidereenden koppeltjes te vormen; Jannie Timmer.<br />

Nabijgelegen gebied<br />

<strong>De</strong> Punt. Vlak bij het trammuseum ligt een klein<br />

bosgebied waar je kunt wandelen, een gebiedje<br />

dat in de lente- en zomermaanden interessant<br />

kan zijn. Naast de bekende zomersoorten<br />

als de nachtegaal en de koekoek kun je er in<br />

de zomer ook de wielewaal en zomertortel<br />

tegenkomen. In de kleine meertjes broeden<br />

verschillende vogels, zoals de dodaars.<br />

Wat, waar en wanneer?<br />

1 l/h/w<br />

2 l/h/w<br />

3 l/h/w<br />

4 l/z<br />

Interessante vogelsoorten jaarrond<br />

aalscholver, scholekster, grote mantelmeeuw,<br />

kokmeeuw, wulp, zwarte kraai, ekster, zilvermeeuw<br />

Interessante vogelsoorten lente<br />

drieteenstrandloper, steenloper, paarse strandloper,<br />

kanoet, zilvermeeuw, kokmeeuw, wulp, eider,<br />

bonte strandloper, nachtegaal, zwartkopmeeuw,<br />

zwartkop, witte kwikstaart, Cetti's zanger, spotvogel<br />

Interessante vogelsoorten zomer<br />

grote stern, visdief, zwartkop, graspieper,<br />

witte kwikstaart, gele kwikstaart, Cetti's<br />

zanger, nachtegaal, spotvogel, kneu,<br />

vink, tjiftjaf, grasmus, dwergstern<br />

29


Noord-Brabant<br />

12<br />

Beleven<br />

Bob Luijks<br />

Slobeend. Bob Luijks.<br />

Bij het Beleven valt voor de vogelliefhebber<br />

heel wat te beleven. Het ven bestaat pas<br />

sinds 2008, maar was eigenlijk al direct<br />

een magneet voor vogels, inclusief soorten<br />

die je in dit deel <strong>van</strong> het land weinig<br />

tegenkomt, zoals de grutto.<br />

Grauwe ganzen. Bob Luijks.<br />

Locatie 1 - Vlonder<br />

51.359642, 5.123089<br />

Op de kop <strong>van</strong> het ven bevindt zich een<br />

vlonder in de vorm <strong>van</strong> een mammoet, een<br />

verwijzing naar archeologische vondsten<br />

die gedaan zijn bij het uitgraven <strong>van</strong> het<br />

ven. Vanaf de vlonder heb je een prachtig<br />

uitzicht over het water. Je staat wel open<br />

en bloot aan het water, waardoor alleen<br />

minder schuwe soorten zich <strong>van</strong> dichtbij<br />

laten zien. Een scope is hier ideaal om<br />

ook de soorten verder weg te bekijken.<br />

Omdat je richting het oosten kijkt, kun<br />

je hier sfeervolle platen maken <strong>van</strong> de<br />

zonsopkomst. Het ven is niet diep, de<br />

oevers zeer flauw. Dit biedt ruimte aan<br />

steltlopers, zoals kievit en grutto. Op de<br />

natte graslanden ‘grazen’ graag ganzen.<br />

Locatie 2 - Vogelkijkscherm<br />

(hut-ID: 594)<br />

51.361263, 5.129606<br />

Halverwege het Beleven staat een vogelkijkscherm<br />

om de vogels in alle rust te<br />

bekijken. Omdat je uitkijkt richting het<br />

westen, kun je hier het <strong>beste</strong> gedurende<br />

het eerste deel <strong>van</strong> de dag terecht. Op en<br />

rond het ven zijn altijd diverse eenden-,<br />

ganzen- en reigersoorten aanwezig. In de<br />

winter is er kans op kleine zwaan. Andere<br />

interessante soorten die je hier (afhankelijk<br />

<strong>van</strong> het seizoen en de waterstand)<br />

kunt spotten zijn onder andere geoorde<br />

fuut, dodaars, slobeend, wulp en lepelaar.<br />

Het ven ligt in een kleinschalig landschap.<br />

Tijdens een wandeling rond het ven of<br />

richting dit scherm kun je daarom onder<br />

andere geelgors en fazant tegenkomen.<br />

P 1 2<br />

Kievit. Bob Luijks.<br />

30<br />

Praktisch<br />

Parkeerplaats<br />

Beleven, Reusel<br />

(51.359482, 5.122864)<br />

Waarneming-ID<br />

191164<br />

Eigendom<br />

Brabants Landschap<br />

Wat, waar en wanneer?<br />

1 jr<br />

2 jr<br />

Interessante vogelsoorten jaarrond<br />

geelgors, kokmeeuw, grauwe gans, kievit,<br />

krakeend, grote zilverreiger, nijlgans, grote<br />

Canadese gans, watersnip, dodaars<br />

Interessante vogelsoorten lente<br />

slobeend, grasmus, grutto, kleine<br />

karekiet, grote karekiet<br />

Interessante vogelsoorten zomer<br />

slobeend, boerenzwaluw, oeverzwaluw, koekoek<br />

Interessante vogelsoorten winter<br />

tafeleend, kleine zwaan, kolgans,<br />

grote zaagbek, toendrarietgans


Noord-Brabant<br />

13<br />

Kraaijenbergse Plassen<br />

Roland Smanski<br />

<strong>De</strong> Kraaijenbergse Plassen is een natuuren<br />

recreatiegebied dat is ontstaan door<br />

zand- en grindwinning. Het gebied bestaat<br />

uit negen plassen met ieder hun eigen<br />

functie. Vanzelfsprekend trekt het veel<br />

watervogels, maar de diversiteit <strong>van</strong> andere<br />

soorten is ook erg groot. Regelmatig zijn<br />

er bijzondere soorten te zien. Het gebied<br />

is prima te verkennen met de auto, fiets<br />

(<strong>beste</strong> mogelijkheden) of te voet. Mooie<br />

plekken zijn nooit ver <strong>van</strong> de auto af en<br />

je kunt helemaal om het gebied heen (14<br />

kilometer). Plas 5 heeft een exclusieve<br />

natuur<strong>beste</strong>mming en is daarom niet<br />

toegankelijk voor recreatieverkeer.<br />

In het (doorn)struweel houden zich veel vogels schuil, zoals de exotisch gekleurde kneu. Roland Smanski.<br />

1<br />

P 4<br />

P 2<br />

3<br />

P 3<br />

2<br />

Locatie 1 - Vogelkijkhut<br />

Over de Voort<br />

51.741519, 5.794413<br />

<strong>De</strong> vogelkijkhut (hut-ID: 89) aan Plas 5<br />

geeft een weids uitzicht over het water.<br />

<strong>De</strong>ze plas is uitsluitend bedoeld als<br />

natuurgebied; waterrecreanten kunnen<br />

(en mogen) er niet komen. Een stevig<br />

teleobjectief of een scoop is in de hut<br />

wel een aanrader, omdat de afstanden<br />

vrij groot kunnen zijn. In de zomerperiode<br />

zijn er een paar drijvende eilandjes voor<br />

P 1<br />

31<br />

visdiefjes. <strong>De</strong> ijsvogel is er te vinden en<br />

de roodhalsfuut wordt hier gezien. In de<br />

winter zijn er regelmatig (voor dit deel <strong>van</strong><br />

het land) bijzonderheden te spotten, zoals<br />

de grote zaagbek of het nonnetje. Vanuit de<br />

hut kun je langs het water gaan wandelen.<br />

Interessant is het dan om (rechtsom)<br />

onder de hoogspanningsmast door te<br />

wandelen naar de andere kant, waarbij je<br />

een moerassig gebied en het Geesterbos<br />

passeert. Dit is een oud eikenhakhoutbos<br />

op een zandrug. In het gebied lopen<br />

ook gallowayrunderen en exmoorpony’s.<br />

Praktisch<br />

Parkeerplaats P1<br />

Kerkeveld 2, Beers<br />

(51.727763, 5.826075)<br />

Ook veel gebruikt door recreanten <strong>van</strong>wege het<br />

zwemstrandje. Prima startpunt om de auto te<br />

parkeren en vervolgens met de fiets verder te gaan.<br />

Parkeerplaats P2: 1, 3<br />

<strong>De</strong> Geest 3, Linden<br />

(51.740772, 5.799912)<br />

Geen echte parkeerplaats, parkeren in berm.<br />

Parkeerplaats P3: 2<br />

Steegstraat, Linden<br />

(51.745809, 5.834285)<br />

Geen echte parkeerplaats, parkeren in berm.<br />

Parkeerplaats P4: 2<br />

Eindsestraat 22, Linden<br />

(51.747938, 5.81874)<br />

Parkeerplaatsen aan rotonde.<br />

Waarneming-ID<br />

134498<br />

Eigendom<br />

Brabants Landschap, gemeente, provincie


Limburg<br />

14<br />

Fokko Erhart<br />

Sibbe – Hamsterreservaat<br />

Midden in de leegte <strong>van</strong> het heuvelland in de buurt <strong>van</strong> Sibbe ligt een akkerreservaat. Door de roofvogels die in de lucht hangen weet je dat<br />

je de plek nadert. Het gebied dankt zijn naam aan het voorkomen <strong>van</strong> de laatste hamsters <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong>. Helaas zijn die diertjes er schaars<br />

en is het gebied afgesloten voor het publiek om deze bedreigde diersoort te beschermen. Dat neemt niet weg dat het gevoerde akkerbeheer<br />

succesvol is voor vogels. <strong>De</strong> akkers trekken veel zangvogels aan. <strong>De</strong> grote aantallen veldleeuweriken, vinken, kneuen en geelgorzen zijn<br />

op zich al goede reden om hier vogels te gaan fotograferen. Als je geluk hebt, krijg je ook nog een grauwe gors voor de lens. Diverse<br />

roofvogelsoorten worden aangetrokken door deze voedselrijkdom. In de winter zijn hier vaak blauwe kiekendieven te zien en in de voorjaar<br />

en zomer is de kans op een rode wouw groter.<br />

Locatie 1 - Oude Heerweg<br />

50.840283, 5.810152<br />

Neem <strong>van</strong>af de kruising Gastweg-<br />

Smitserweg de Oude Heerweg in oostelijke<br />

richting. Al voor zonsopkomst is het mogelijk<br />

om hier roofvogels als buizerd en<br />

torenvalk te zien. Onder gunstige omstandigheden<br />

zijn de vogels tegen een<br />

rijkgeschakeerde lucht te fotograferen.<br />

Later op de dag is het nog steeds kansrijk<br />

om hier roofvogels te spotten. Hou<br />

tijdens het lopen de lucht links en rechts<br />

<strong>van</strong> de weg goed in de gaten. In de periode<br />

oktober tot en met maart is de kans groot<br />

Blauwe kiekendief wordt aangetrokken door de<br />

voedselrijkdom <strong>van</strong> het akkerreservaat bij Sibbe.<br />

Fokko Erhart; Sony A7III op 400mm; 1/1250s<br />

bij f/6.3; ISO 640. 20-2-2021.<br />

Praktisch<br />

Parkeerplaats<br />

Welsderweg, Margraten<br />

Wat, waar en wanneer?<br />

1 jr<br />

2 jr<br />

3 l/h<br />

P<br />

1<br />

2<br />

(50.840807, 5.805725)<br />

Waarneming-ID<br />

4531<br />

Interessante vogelsoorten jaarrond<br />

buizerd, torenvalk, geelgors, veldleeuwerik<br />

3<br />

32<br />

Eigendom<br />

Stichting het Limburgs Landschap<br />

Interessante vogelsoorten lente<br />

kraanvogel, rode wouw


Limburg<br />

Langs de Oude Heerweg is het mogelijk om roofvogels tegen een<br />

rijkgeschakeerde lucht te fotograferen. Fokko Erhart; Sony A7III op 400mm;<br />

1/400s bij f/5.6; ISO 800. 21-2-2021.<br />

Op dagen met veel kraanvogeltrek vliegen de vogels door tot laat in<br />

de middag. Fokko Erhart; Canon 7D op 70mm; 1/200s bij f/6.3;<br />

ISO 400. 22-10-2012.<br />

om een blauwe kiekendief voorbij te zien<br />

zoeven. In de periode <strong>van</strong> maart tot en<br />

met oktober zal het vaker om een rode<br />

wouw gaan. In de winter loont het om de<br />

velden af te speuren naar velduilen. Als<br />

deze vogels op de grond zitten, kunnen<br />

ze lastig te zien zijn, maar als ze overdag<br />

over de velden vliegen vallen ze meer op.<br />

Locatie 2 - Uitkijkpunt<br />

50.839324, 5.814232<br />

Na ongeveer 600 meter in oostelijke<br />

richting over de Oude Heerweg te lopen, is<br />

er een mogelijkheid om rechts af te slaan.<br />

Loop tot aan de slagboom dit pad op.<br />

Daar ligt een uitkijkpunt. Speur de akkers<br />

af naar grauwe, geel- en rietgorzen.<br />

Wees niet verbaasd als er groepen <strong>van</strong><br />

honderden vinken, kneuen en/of putters<br />

opvliegen. In het voorjaar klinkt hier <strong>van</strong>af<br />

verschillende kanten de vrolijke zang <strong>van</strong><br />

de veldleeuwerik en in de winter zijn er<br />

meestal tientallen grote zilverreigers en<br />

blauwe reigers aanwezig.<br />

Locatie 3 - Welsderweg<br />

50.837851, 5.797814<br />

Neem <strong>van</strong>af de kruising Gastweg-<br />

Smitserweg het zandpad in zuidwestelijke<br />

richting. Na een kleine kilometer bereik je<br />

een punt waar<strong>van</strong>daan de omgeving goed<br />

te overzien is. Op dagen met veel trek<br />

kun je hier voorbijvliegende kraanvogels<br />

fotograferen. <strong>De</strong> kans op kraanvogeltrek is<br />

het grootst op dagen met oostenwind in de<br />

periode eind oktober tot begin november<br />

en eind februari tot begin maart. Daarnaast<br />

kunnen hier dezelfde soorten als bij<br />

locatie 1 en 2 gezien worden. Een andere<br />

bijzondere soort die hier te verwachten is,<br />

is de grauwe kiekendief. <strong>De</strong> kans daarop is<br />

het grootst rond half mei (voorjaarstrek) en<br />

eind augustus (najaarstrek).<br />

Interessante vogelsoorten zomer<br />

rode wouw<br />

Interessante vogelsoorten herfst<br />

kraanvogel, rode wouw, blauwe kiekendief<br />

Interessante vogelsoorten winter<br />

blauwe kiekendief, grote zilverreiger, grauwe<br />

gors, geelgors, putter, kneu, rietgors, keep<br />

Wees niet verbaasd als er groepen <strong>van</strong> honderden kneuen te zien zijn. Fokko Erhart.<br />

33


Ben je enthousiast over dit e-book?<br />

Het is een sneak preview <strong>van</strong> het boek <strong>De</strong> <strong>beste</strong> <strong>vogelgebieden</strong> <strong>van</strong> <strong>Nederland</strong>.<br />

Specificaties<br />

Formaat: 24x21 cm<br />

Aantal pagina’s: 368<br />

Uitgave: Softcover, gebonden en genaaid<br />

ISBN: 9789079588411<br />

Prijs: € 44,90<br />

Ga naar webshop.natuurfotografie.nl<br />

en ont<strong>van</strong>g een extra e-book met nog eens<br />

19 gebieden!

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!