Zilver Magazine - Zomer 2022

JAARGANG 5 NUMMER 2 - ZOMER 2022
INSPIRATIEMAGAZINE VOOR DE TROTSE TWENTSE 60-PLUSSER
3, 95
Marianne Neijhuis
EEN VECHTERTJE VOOR DE KUNST
ISSN 2665-9522
9 772665 952000
22.
REPAIR CAFÉ
Handige 65-plussers
39.
HENK BOOM EN HENK KROEZE
Terug naar de Kroezeboom
60.
LANDGOED SINGRAVEN
Een huis vol historie
80.
HET HOFKESHUIS
In Almelo is nog wat te doen

Al negentig jaar ga je
voor design naar Brok Interieur
BROK
INTERIEUR
90
sinds 1932
Maar liefst negentig jaar geleden
werd Brok Interieur geopend in
hartje centrum Hengelo. Eerst een
meubelmakerij en nu, bijna een
eeuw (!) later, worden er de nieuwste
designmeubelen verkocht, kun je er
terecht voor de lekkerste bedden en de
mooiste vloer- en raamdecoratie. Want
dat hebben ze er allemaal. Een team
van specialisten staat voor je klaar en
adviseert je graag!
Laat je verrassen
Want wanneer je binnenstapt bij Brok Interieur
komen de kleuren je tegemoet. Een okergele
strakke bank van Design on Stock op links en
een kobaltblauwe fauteuil van Harvink op een
groot hoogpolig kleed op rechts. Maar het
kan volgende week zo weer anders zijn hoor,
want het creatieve team schuift graag met de
meubelen en verft regelmatig de wanden in een
andere kleur. Allemaal om jou te inspireren en
om te laten zien wat er mogelijk is. En dat is veel!
Inspiratie, advies & ontwerp
Inspiratie opdoen kan dus heel goed bij Brok
Interieur. De winkel telt wel drie verdiepingen,
beschikt in totaal over 3000 vierkante meter
en werkelijk iedere hoek laat wat nieuws zien.
Maar om gevoel te krijgen bij hoe die eettafel
en eetkamerstoelen bij jou in (je nieuwe) huis
gaan staan, wordt er met je meegedacht
door een interieuradviseur. Er kan zelfs een
ontwerp op maat gemaakt worden, compleet
met vloer- en raamdecoratie. En dat geldt óók
voor de slaapkamer want met de uitgebreide
slaapafdeling waar de lekkerste designbedden
en -boxsprings staan, kunnen ze je voorzien van
een passend slaapadvies. En de slaapkamer
volledig inrichten is natuurlijk ook mogelijk.
Het merkenaanbod bestaat uit voornamelijk
Nederlands fabricaat: van Leolux tot Pastoe,
van Artifort tot Gelderland, van Auping tot
Pullman en van Luxaflex tot Tarkett. Een mix
die goed op elkaar aansluit en waarmee mooie
ontwerpen te realiseren zijn, passend bij jouw
woon- of slaapwensen.
Je bent van harte welkom
Dus of je nu enkel wat inspiratie op wilt komen
doen of interesse hebt in een uitgebreid advies
op het gebied van wonen, slapen of textiel; er
staat een team van specialisten voor je klaar.
Ze zijn al jaren op elkaar ingespeeld en hebben
allemaal hun eigen expertise. Brok Interieur is
van dinsdag t/m zaterdag geopend. Kijk voor
de koopzondagen op brokinterieur.nl.
Brok Interieur Wonen, Slapen & Textiel
Drienerstraat 47, 7551HL Hengelo
074-2913126, info@brokinterieur.nl
www.brokinterieur.nl

Voorwoord
Zomer
UIT ONZE LEZERSENQUÊTE BLEEK DAT VERHALEN OVER MENSEN DIE OGENSCHIJNLIJK
EENVOUDIGE DINGEN MET PLEZIER DOEN EN BIJZONDER MAKEN, ALLEEN OF SAMEN,
GRAAG GELEZEN WORDEN. ALS INSPIRATIE, ALS HERKENNING. WANT IS DAT NIET EEN
BEETJE DE KUNST VAN HET LEVEN EN ZEKER OOK, VAN OUDER WORDEN? PLEZIER
HOUDEN DOOR TE DOEN WAAR U VAN HOUDT, DE ZONNIGE KANT ZIEN, MAAR OOK
PLEZIER IN ELKAAR OPZOEKEN EN OOG HEBBEN VOOR EEN ANDER.
Niet voor niets zetten we op iedere editie
van Zilver Magazine: inspiratiemagazine
voor de trotse Twentse 60-plusser. Met
Zilver Magazine willen we u inspireren om
plezier in het leven te blijven opzoeken, ver of
dichtbij, actief of in uw luie stoel. Dat plezier
kan in zoveel momenten zitten: in dierbaar
gezelschap, in extra lekker koken, een sport
blijven beoefenen ook al bent u niet meer
zo fanatiek als vroeger, uw favoriete muziek
luisteren, dagelijks een ommetje wandelen,
een mooi boek lezen, een voorstelling of
expositie bezoeken, in dagdromen, in blijven
leren en door niet te stoppen met de hobby die
u al jaren heeft. In deze editie volop inspiratie,
tips en enthousiaste verhalen hierover.
Iets aardigs voor een ander doen stimuleert
gelukstofjes in de hersenen, bij uzelf en bij de
ontvanger. In iedere Zilver Magazine laten
we inwoners van Twente aan het woord die
dit opzoeken en dat regelmatig ervaren. Zo
vertellen we in deze zomereditie over het
mooie initiatief Thuisgekookt, waarin mensen
af en toe een extra maaltje koken en dit naar
een alleenstaande in de buurt brengen. Kleine
moeite, groot plezier! Omzien naar elkaar kan
het verschil maken tussen een eenzame dag en
een fijne dag.
We hebben deze editie van Zilver Magazine
weer met heel veel plezier en enthousiasme
gemaakt. Wij hopen dat u de verhalen met veel
plezier leest. Geef deze Zilver Magazine na het
lezen gerust door aan een buur, dat is dubbel
plezier! Wij wensen u een mooie, lange zomer.
.3
Namens alle medewerkers,
ZILVER ZOMER 2022

INHOUD.
In dit
nummer
06
Groote Sociëteit
125 JAAR OUD, MAAR NOG SPRINGLEVEND
.4
‘We hebben zo onze tradities en
mores. We hechten sterk aan
goede omgangsvormen.’
10.
Daniel Rowland
Reportages
Interviews
06. OLDENZAALSE GROOTE SOCIËTEIT
125 jaar oud, maar nog springlevend
10. DANIEL ROWLAND
Over natuur, liefde en muziek
27. SOBER EN NIJVER
De geschiedenis van de
doopsgezinde families in Borne
46. DERTIG JAAR TESSATRONIC
Omdat de megadisco er niet kwam
51. MARIANNE NEIJHUIS
Een vechtertje voor de kunst
74. HET ROER OM
Collagist Ellen Klasens
22. ACTIEVE 65-PLUSSERS
Repair Café Losser
30. TWENTSE THUISKOKS
Koken graag een portie extra
voor een ander
34. ACTIEVE 65-PLUSSERS
Noabers onderhouden Engels’ Tuin
39. EERST BOLSHOI, DAARNA
KWAM DE KROEZEBOOM
Een tijdreisverhaal
60. LANDGOED SINGRAVEN
Een huis vol historie
64. KONINKLIJKE OPDRACHT
Voor Twentse borduursters
70. VAN KATOEN EN WATER
Muziektheaterspektakel over
de trots van Almelo

Vijfde jaargang, nummer 2, zomer 2022
74.
Ellen Klasens
GOOIDE HET ROER OM
Een uitgave van Zilver Media BV
Grootestraat 1 B
7571 EJ Oldenzaal
Hoofdredactie en bladmanagement
Carmen Luttikhuis
Aan dit nummer werkten mee:
Paul Abels, Ina Brouwer, Lindy Brouwer,
Henk Boom, Alexa Gratama, Annemarie Haak,
Joan Koenderink, Ton Kouwenberg,
Ton Lamers, Gerrit Lansink, Rob Meijer,
Harry Moek, Astrid Olde Olthuis,
Marcel Olde Rikkert, Ton Ouwehand,
Annina Romita, Theo de Rooij, Jet van der Sluis,
Jan Auke Walburg, Truus Wijnen,
Brit Willemsen, John van Zuidam.
Coverfoto
Annina Romita
Met dank aan iedereen die we voor deze editie
mochten interviewen, aan iedereen van wie we
beeldmateriaal ter beschikking kregen en aan
de adverteerders en samenwerkingspartners.
60.
Columns
Singraven
EEN HUIS MET
EEN VERHAAL
21. MARCEL OLDE RIKKERT
Uw trouwste vriend
25. HENK BOOM
De reünie
33. GERRIT LANSINK
Luk lechter as liekbleek
37. JAN WALBURG
Turritopsis Dohrnii
‘ Mijn creativiteit is
de motor en die draait
bij alles wat ik doe. ’
Vaste rubrieken
14. BERICHTEN UIT
HET WACHTMEISTERHAUS
Paul Abels
18. EEN BEELDIG PARK
IN OLDENZAAL
Jet van der Sluis
Redactie website
Astrid Olde Olthuis
Vormgeving
Ellen Gözel-Niehoff, Enschede
whatellse.nl
Jos Hovestad, Losser
joshovestad.nl
Uitgever
Marcel Willemsen
Telefoon: 0541 511162
verkoop@zilvermedia.nl
Druk
Drukkerij Roelofs, Enschede
Oplage: 7.500
Bereik: 30.000 Twentse 60-plussers
Redactieadres
Postbus 59, 7570 AB Oldenzaal
redactie@zilvermedia.nl
Abonnementen
via verkoop@zilvermedia.nl
of 0541 511162
.5
54. ALEXA GRATAMA
Denkdrijven
58. MR. DR. TON LAMERS
Rechttoe rechtaan:
strijd met de buren
67. JOAN KOENDERINK
Onontkoombaar
72. PAUL ABELS
Opa’s ambitie
77. INA BROUWER
De kracht van stilte
43. CULINAIRE
ZOMERKLASSIEKERS
Ton Kouwenberg
80. CULTUURHISTORIE
Het Hofkeshuis
door John van Zuidam
85. CULTUUR
Deze zomer te zien in
Twentse musea
90. NIEUWE BOEKEN
Van Twentse schrijvers
Nu in de Twentse Boekhandels
Overig
68. ZOMERGEDICHT
Zommersokker
door Gerrit Lansink
87. ZOMERWANDELING
Met Truus Wijnen
94. PUZZELPAGINA
97. SERVICEPAGINA
86. THEO DE ROOIJ
Glorie, gladiolen en gloria
92. JAZZ
Volgens John en Ton
98. ZILVER AANBIEDING
ZILVER ZOMER 2022

VERENIGING. GROOTE SOCIËTEIT
‘We zoeken mensen die vanuit hun
beroep, ervaring, interesse of passie
wat inbrengen in de vereniging.’
.6

// Tekst & foto’s
HARRY MOEK
Oldenzaalse Groote Sociëteit
125 jaar oud,
maar nog
springlevend
.7
Op 28 december 1897 werd de Oldenzaalse Vereeniging De Groote Sociëteit opgericht.
Al een jaar later verwierf de vereniging het J.W. Racerhuis, waar zij nog steeds gevestigd is. Het
gebouw wordt door Oldenzalers daarom vaak als ‘de sociëteit’ aangeduid. 125 jaar na oprichting
is de vereniging nog steeds actief en telt maar liefst 143 leden. Voorzitter Albertjan Peters,
secretaris Michiel Bloemen en bestuurslid en jubileumcommissaris Alwy Semmekrot doen graag
een boekje open over hun vereniging, die voor veel Oldenzalers onbekend terrein is en wellicht
omgeven door een randje geheimzinnigheid. >>
ZILVER ZOMER 2022

VERENIGING. GROOTE SOCIËTEIT
su
.8
Gezelligheid en diversiteit
Peters: ‘We zijn feitelijk een gewone club hoor.
Onze doelstelling is om gezellig bij elkaar te
komen, maar ook om -in letterlijke zin- wijzer van elkaar
te worden. De eerste voorzitter van de Groote Sociëteit,
Diederich Gelderman, formuleerde als ‘doel: het bij elkaar
brengen van mensen met verschillende achtergronden.
Semmekrot: ‘We streven nog steeds naar diversiteit qua
achtergrond en interessegebied. Het is mooi dat leden
inhoudelijk wat toevoegen.’ Peters: ‘Oudere leden hebben
veel ervaring en waardevolle kennis en de jongere leden
houden ons scherp.’
Ballotage
Een lidmaatschap is echter niet voor iedereen weggelegd.
Peters: ‘We zoeken mensen die vanuit hun beroep,
ervaring, interesse of passie wat inbrengen in de vereniging.
Het gaat daarbij niet om je maatschappelijke positie of
bankrekening.’ Michiel Bloemen: ‘Nieuwe leden worden
door onze eigen leden voorgedragen en we kennen een
ballotageprincipe: de huidige leden moeten instemmen
met het toelaten van een nieuw lid. Maar dat is meestal
een formaliteit.’ Het lidmaatschap is enkel voorbehouden
aan heren, is dat nog van deze tijd? Peters: ‘Ja hoor, we
zijn opgericht als herensociëteit en dat willen we zo
voortzetten. Bedenk dat er ook nog veel vrouwenclubs zijn
die het prettig vinden dat ze exclusief voor vrouwen zijn.’
Tradities en mores
Peters: ‘We hebben zo onze tradities en mores. We
hechten sterk aan goede omgangsvormen. Een voorbeeld:
bij binnenkomst begroet je de voorzitter als eerste
en op de sociëteitsavonden wordt het dragen van de
verenigingsstropdas gewaardeerd. Dat klinkt misschien
ouderwets, maar het werkt goed binnen onze ‘club’.
Semmekrot: ‘Maar we blijven als vereniging echt niet stil
staan in de tijd, hoor. We hebben de sfeer in de afgelopen
vijfentwintig jaar zien veranderen en die zal de komende
vijfentwintig jaar ook weer veranderen. Leden kunnen
voorstellen voor veranderingen inbrengen, dat is in onze
ALV geregeld aan de orde. Het starten van een filosofieclub,
het heroprichten van het koor en de bridgeclub
zijn gebeurd op basis van initiatieven van nieuwe leden.
Verder zijn procedures voor het toelaten van nieuwe leden
gemoderniseerd en transparant beschreven.’
Met 143 leden is de Groote Sociëteit een omvangrijke club.
Peters: ‘Daarmee doen we het goed, ook in verhouding
tot andere sociëteiten in het land. Met een vrij gestage
instroom van nieuwe leden hebben we een goede basis
voor de komende jaren. De leden variëren in leeftijd van
veertigers tot negentigers’.
Activiteiten
De leden kunnen elke donderdagmiddag en -avond bij
elkaar komen in het Racerhuis. De opkomst is wisselend,
zo’n 20 tot 30 op een reguliere avond en 50 tot 100 op de
speciale bijeenkomsten. Peters: ‘We zitten dan aan de
bittertafel met koffie of een drankje en er wordt levendig
geconverseerd. Door het jaar heen hebben we specials
in het programma, zoals het jaarlijkse jachtmaal, de
bouillabaisseavond en de maatjesavond, een buitendag
en we hebben geregeld interessante gastsprekers of sprekers
uit eigen geledingen.’ Bloemen: ‘En er zijn clubjes van leden
die op donderdagmiddag eerst samen biljarten, bridgen,
over filosofie discussiëren, of die gaan kegelen. Ook kent de
Sociëteit een eigen mannenkoor.’ Peters: ‘De kegelbaan in
het Racerhuis is een van de laatst overgeblevene in Twente.’
Maatschappelijk nut
De Groote Sociëteit is geen serviceclub of businessclub.
Semmekrot: ‘Het is niet de bedoeling om zaken te doen
op de bijeenkomsten.’ Peters: ‘En serviceprojecten zoals

cces
bij Lions of Rotary kennen we niet. Toch zijn we in
belangrijke mate ondersteunend voor de Oldenzaalse
gemeenschap. In de kring van de Sociëteit worden
dikwijls onderling initiatieven besproken die voor
Oldenzaal van belang kunnen zijn. Per slot zijn veel
van de leden tevens actief in serviceclubs en in andere
verbanden. Binnen de Sociëteit worden soms met
succes kruisverbanden gelegd. Door de jaren heen zijn
hier maatschappelijke initiatieven geboren, zoals de
J.W. Racerprijs, maar vergeet vooral niet dat wij het
J.W. Racerhuis in stand houden. We hebben, door
inzet van de stichting J.W. Racerhuis, twee jaar geleden
zelfs een schitterende serre bij laten bouwen waar heel
Oldenzaal gebruik van kan maken. De stichting beheert
de hele accommodatie voor de vereniging’.
Scheiding vereniging en exploitatie
Pas sinds 1996 is het pand open voor een breed
publiek. Peters: ‘Vroeger was het gebouw alleen voor
leden toegankelijk. De bediening was in dienst van de
vereniging en woonde zelfs in het pand. De bediening
en de horeca-exploitatie liggen tegenwoordig bij
horecaondernemer Bernhard Luttikhuis. Hij kan hier
zelf feesten en evenementen organiseren. Dat is onder
twee voorwaarden: het moet passend zijn bij het gebouw
en op de donderdagmiddag en -avond is het gebouw
exclusief voor onze leden.’
Jubileumjaar
Jaarlijks wordt op 28 december de dies natalis
(Latijn voor geboortedag) met een feestavond gevierd.
Dit jubileumjaar pakt de Sociëteit natuurlijk extra
uit. Semmekrot: ‘Vanaf nu reiken we in elk lustrumjaar
de mr. J.W. Racerprijs uit. Die is dit najaar op
8 september gepland, wat ook de opening is van het
jubileumprogramma. We hebben bijzondere sprekers in
de aanloop naar de dies en er komt een jubileumboek,
waarmee de historie van de vereniging weer is geborgd.’
Mr. J.W. Racerprijs
Voor de mr. J.W. Racerprijs is een aparte stichting in
het leven geroepen. Peters: ‘Het gedachtegoed van
J.W. Racer verdient het om blijvend onder de aandacht
gebracht te worden. Niet alleen met het behouden
van zijn voormalig woonhuis en met een standbeeld,
maar ook met het instellen van de mr. J.W. Racerprijs.
Racer was niet alleen verdediger van de belangen van
de minder bedeelden, hij hechtte ook waarde aan
de zorgvuldige vastlegging van historisch relevante
documenten en beelden. Sinds 2016 wordt de naar
Racer vernoemde prijs uitgereikt aan iemand die
zich als historicus, jurist of op politiek-bestuurlijk
vlak verdienstelijk heeft gemaakt voor Twente. De
winnaar krijgt een kleine kopie van het standbeeld
van Racer dat in Oldenzaal staat.’
Jan Willem Racer werd geboren op 1 juli 1736 in Delden.
Zijn vader was Georg Frederik Racer, die lange tijd conrector
was aan de Latijnse school in Lingen (Dld). Daarna werd
hij beroepen tot predikant in Delden. Dominee Racer
kreeg na 22 jaar geestelijk leidsman in Delden te zijn
geweest onenigheid met de leden van zijn gemeente. Hij
vertrok in 1744 naar St. Croix in West-Indië. Zijn vrouw
was overleden vóór 1742. Zijn drie kinderen liet hij achter
bij hun grootmoeder. Jan Willem was toen 8 jaar. In 1748
werd Jan Willem Racer student aan de Latijnse School in
Oldenzaal. Hij maakte goede vorderingen en werd in 1752
student in Groningen aan de rechtenfaculteit. Op 3 mei
1758 promoveerde hij en twee maanden later werd hij door
de Staten van Overijssel beëdigd als advocaat. Hij werd
eerst rentmeester van het landgoed Twickel bij Delden,
vervolgens werkte hij drie jaar in Coevorden. Daar leerde
hij zijn vrouw Anna Jacoba Wilhelmina Werndly kennen. In
1763 ging hij met zijn gezin in Ootmarsum wonen. Vijf jaar
later vestigde hij zich als advocaat in Oldenzaal. Hij betrok
het woonhuis aan de (huidige) Marktstraat 15, thans bekend
als het J.W. Racerhuis/De Groote Sociëteit. Hij bouwde een
grote praktijk op. J.W. Racer interesseerde zich als verlichte
geest voor de politieke zaak: de strijd tussen de gevestigde
oligarchie van de regenten en de Oranjegezinden versus
de moderne democratische opvattingen van de patriotten.
Racer zette zich in voor meer bestuurlijke macht van de stad
Oldenzaal en de andere kleine steden in Twente. In 1786
werd Racer burgemeester van Oldenzaal. Racer heeft met
succes gevochten voor de rechten van de Twentse boeren en
burgers. Hij heeft belangrijk historisch onderzoek verricht
en veel publicaties nagelaten. Bij zijn overlijden in 1816 had
Jan Willen Racer 57 jaar zijn rechtspraktijk uitgeoefend.
Bron: www.canonvannederland.nl
.9
ZILVER ZOMER 2022

CULTUUR. HET STIFTFESTIVAL
.10
‘Het talent is zo buitengewoon,
ze zijn zo ongelofelijk goed, je
moet uit de allerbeste talenten
de allerallerbeste aanwijzen.’

// Tekst
JAN AUKE WALBURG
// Foto’s
MARCO BORGGREVE
ARCHIEF HET STIFTFESTIVAL
NATUUR, LIEFDE
EN MUZIEK
maar de sterkste is voor mij de muziek.
D
aniel Rowland (1972, Londen) en ik spreken komen die vereist is om in de top mee te draaien. Dat
elkaar via de video terwijl hij in Helsinki is verbroedert en draagt eraan bij dat de wereld van musici
.11
en ik in Twente achter de computer zit. een plezierige plek is om te verkeren.’ Daniel is artistiek
Daniel is daar als jurylid van de International Jean leider van het Stift International Music Festival, of, zoals
Sibelius Competition 2022, de meest gezagheb bende het is gaan heten, het Stiftfestival, en we duiken onmiddellijk
de komende 18e versie van het festival in.
competitie voor jonge violisten die een keer per vijf
jaar plaatsvindt. Dit keer zijn er ruim 250 aanmeldingen
uit de hele wereld, gingen 39 violisten door Waarom die titel Song of the Earth?
na de voorselectie, waaruit zes finalisten kwamen die ‘Tijdens de klimaattop kwam het in me op dat het goed
een zwaar muzikaal programma van elk 70 min uten zou zijn om de natuur als leidend thema te nemen voor
presen teren. Die avond is de laatste avond van de het Stiftfestival. Zo’n thema betekent niet dat alles
finale die uiteindelijk gewonnen zal worden door meteen over de natuur moet gaan, maar het is een
Inmo Yang. ‘Het is niet gemakkelijk’ zegt hij. ‘Het talent inspiratie. Al snel blijkt dan dat er wel heel veel
is zo buiten gewoon, ze zijn zo ongelofelijk goed, componisten zijn die hun inspiratie uit de natuur halen.
je moet uit de allerbeste talenten de alleraller beste Beethoven was wandelend aan het componeren.
aanwijzen’. Hij ziet met plezier dat de kandidaten Schubert was een groot wandelaar en natuurliefhebber.
alles geven in hun strijd tegen elkaar, maar dat er Gustav Mahler ging niet componeren zonder eerst een
tegelijk een sterk onderling respect is en waardering. lange wandeling te maken die hem talloze ideeën
‘De strijd verbroedert ook.’
opleverde. Veel composities zijn geschreven naar de
natuur: je hoort de zee, de vogels, je ziet de bergen en je
We praten even door over die verbroedering tussen beleeft de zonsopgang. Neem de Alpensymfonie van
musici. Het was heel opvallend de laatste maanden Strauss, of La Mer van Debussy. Het klassieke hoogtepunt
is wel Das Lied von der Erde van Gustav Mahler.
dat musici, die zo hebben geleden onder de coronaepidemie
en nauwelijks inkomsten hadden, na het Vandaar de titel’.
begin van de inval van Rusland in de Oekraïne, gratis
optraden bij benefietconcerten om hun collega’s uit Wat heb jijzelf met de natuur?
de Oekraïne te ondersteunen. ‘Veel musici hebben ‘Ik ben opgegroeid te midden van natuur op het Stift. Ik
een sterke internationale oriëntatie, ze komen elkaar woonde tot mijn derde met mijn ouders in Londen. Toen
tegen bij festivals en concerten, kennen elkaar er een huis beschikbaar kwam op het Stift en ook nog
persoonlijk en zijn sterk bij elkaar betrokken. Musici een aanstelling mogelijk was voor mijn vader, componist,
weten van elkaar hoe hard en hoe lang ze hebben aan het conservatorium in Enschede, trok ons gezin,
moeten werken om tot de uitvoering van muziek te waar inmiddels ook een broer bij was gekomen naar >>
ZILVER ZOMER 2022

CULTUUR. HET STIFTFESTIVAL
‘Muziek en natuur
liggen voor mij
dicht bij elkaar.‘
.12
het Stift. Daar, in die idyllische omgeving,
heb ik geleefd, gewandeld en gefietst. Ik
dacht daar toen natuurlijk niet over na, maar
de natuur is wel een belangrijk onderdeel
geworden van mijn leven. Ik zat er middenin:
de wisselende luchten, broeierige zomers,
plotselinge heftige onweersbuien en de
witte wieven boven de weilanden. Wat ik er
misschien aan heb overgehouden is dat ik
de natuur sterk beleef. Maar ook dat bij mij
snel muziek naar boven komt als ik in de
natuur ben. Ik kan dan delen van de
Pastorale van Beethoven horen, of La Mer.
Ik raak onder de indruk van de grootsheid
van de natuur. Rondrijdend in een Schots
landschap of boven Groenland vliegend,
dat maakt een diepe indruk waarbij de mens
ineens wegvalt tegenover de alomvattendheid
van de natuur. Als ik me een tijdlang
buitengewoon heb ingespannen met
concerten, is het zo dat een verblijf in de
natuur weer snel mijn evenwicht herstelt.
Dat kan misschien ook wel in een mooie
stedelijke omgeving, waar ik ook erg van
houd, maar het meest toch in de natuur.
Muziek en natuur liggen voor mij dicht bij
elkaar en vormen, samen met liefde, de
sterkste levenservaringen die de diepste
indruk maken. Natuur, liefde en muziek, maar
de sterkste van hen is voor mij de muziek’.
Wat kan muziek voor het publiek betekenen?
‘Om te beginnen kunnen mensen genieten van de
schoonheid. Hoeveel schoonheid maak je mee op
een dag? Gedurende een concert kan je intens de
schoonheid van de muziek beleven. Soms kan het
verder gaan. Muziek kan troosten, kan inspireren,
kan opbeuren. Maar muziek is niet alleen maar
romantische schoonheid. Het kan ook fel zijn,
revolutionair, zoals bij Beethoven en Verdi. Sibelius
is in Finland niet alleen geliefd door zijn verbeelding
van de natuur, in muziek maar ook omdat hij het
streven naar zelfstandigheid van de Finnen
ondersteunde. Daarom is hij in Finland een nationale
held. Muziek kan empathisch zijn, kan meevoelen
met wat mensen meemaken, zoals bij Sjostakovitsj.
Ook die humanistische kant, het meevoelen met de
mensheid maakt deel uit van wat muziek kan
betekenen. Ik vind het daarom ook belangrijk dat
kinderen al snel in hun ontwikkeling muziek leren
kennen. Niet meteen met het idee om daarmee op
het podium te komen, maar eerder in de wetenschap
Het 18 e Stiftfestival vindt plaats van 20-28 augustus
in Weerselo en op diverse andere Twentse locaties.
Kaartverkoop is begin juni gestart; er is nu nog
volop plaats en vroeg bestellen is raadzaam.
Op het programma bijna 30 concerten door ruim
40 internationale musici van naam. Programma
en kaartverkoop via www.stiftmusicfestival.nl

DANIEL
dat voor de meeste mensen muziek vroeg of laat
een plek krijgt. Voor de een is dat uitvoering, voor
de ander genieten, voor een derde troost, voor een
vierde samen iets beleven en zo geeft iedereen
muziek een eigen plaats. Ouders en grootouders
zouden waardering voor muziek kunnen stimuleren
door muziek in huis te laten klinken. Maar ook door
met kinderen naar concerten te gaan. Er zijn zo veel
initiatieven voor kinderen in het theater te
beluisteren. En dan kunnen ouders kijken waar dat
toe leidt. Soms is dat belangstelling voor een
instrument. Dan kan een les overwogen worden.
Het is jammer dat de vanzelfsprekende kennismaking
op school met muziek verdwenen is. Zingen
en koorzang, een keer een instrument uitproberen,
luisteren met wat uitleg; het opent een weg naar
creativiteit. Dat is een eigenschap overigens die in
de huidige economie ook van wezenlijk belang is.
Muziek is meer dan alleen vermaak, het heeft een
persoonlijke betekenis en een maatschappelijke
betekenis.’
Waar verheug jij je bij het komende festival
het meest op?
‘Eigenlijk op alles: op het spelen op het Stift en op al
die andere bijzondere locaties zoals het muziekkwartier
in Enschede en het Twickel in Delden. Op
de veertig musici, vrienden die de uitvoering voor
hun rekening nemen, op het enthousiaste publiek,
op de ambitieuze programmering met dertig
concerten, alles dus. Heel bijzonder is de uitvoering
van Das Lied von der Erde, het Requiem van Mozart,
het magische programma rond de uitvoering van
La Mer, het programma rond Pēteris Vasks die
samen met Maxim Shalygin composer in residence
Daniel Rowland is artistiek leider van het
Stiftfestival en internationaal vermaard
violist. Hij was twaalf jaar eerste violist van
het Brodsky Quartet met wie hij veel zeer
gewaarde opnames maakte, onder andere
een legendarische Sjostakovitsj-cyclus.
Hij behaalde verschillende belangrijke
prijzen waaronder de eerste prijs van het
Oskar Back Concours in het Concertgebouw
in Amsterdam. Het Stiftfestival is in de loop
van de tijd uitgegroeid tot een van de belangrijkste
en spannendste muziekfestivals in
Nederland, zo niet van Europa en kreeg onder
meer van de NRC vier sterren.
van het festival is en die beiden komen met
een wereldpremière. Ja, en het wel heel
buitengewone werk van George Crumb:
Vox Balaenae, dat betekent de stem van de
walvis, waar een fluit en een cello de
walvispartij spelen en de piano het water
verbeeldt. Een prachtig en ontroerend werk.
En met natuurlijk het eerste werk ooit dat
op de natuur gecomponeerd is: de Vier
Jaargetijden van Vivaldi en ook met de
muzikale visie op de jaargetijden door
Tsjaikovski, Vasks, Richter en Philip Glass.
Het doet me enorm veel plezier om met al
mijn muzikale vrienden, te midden van de
natuur van Twente op allerlei mooie plaatsen
muziek te spelen die met die natuur
verbonden is. Kan het mooier?’
.13
ZILVER ZOMER 2022

BERICHTEN UIT. WACHTMEISTERHAUS - 4
// Tekst en foto’s
PAUL ABELS
Mevrouw Elisabeth Leveling:
‘Das war nun
einmal so:
immer
arbeiten’
.14
Mevrouw Elisabeth Leveling (85)
woont vanaf 1964 in mijn dorp,
Nienborg. Ik zeg weliswaar ‘mijn
dorp’ maar ik woon er nog maar
een jaar. Ik spreek met haar over
de herinneringen aan haar jeugd,
aan haar contacten met jonkheer
Lodi von Bönninghausen
(1909-2005), de eigenaar van
het Hohes Haus, en haar leven in
het dorp.
Met grote regelmaat zag ik mevrouw Leveling, onze
buurvrouw, in een bedaard tempo een rondje door het
dorp maken. Alles in het dorp gaat bedaard, behalve
werken en feestvieren. Sinds mevrouw Leveling gevallen is, gebruikt ze
een rollator. ’s Middags zat ze vaak op een bankje aan de Hauptstraße,
de weg tussen en Epe en Heek - de stad waar de Twentse familie
Van Heek zijn geestgronden heeft. Een dame die ruim zestig jaar
van haar leven doorbrengt in een zo klein dorp als Nienborg... zou
dat nu veel verschillen van een dorpsleven in Nederland? Zoals dat
in mijn geboortedorp, Lonneker? Ik besloot het haar te vragen.
Häkeln
Op tafel liggen twee roze pannenlappen en een minuscuul speldenkussentje.
Mevrouw Leveling heeft haar hele leven gehaakt en gebreid.
Niets doen is ondenkbaar voor haar. De Duitsers zijn tüchtig en
pünktlich: afspraak is afspraak en luieren, dat hoort niet. ‘Ik heb
altijd moeten werken. Ik ben nog nooit op vakantie geweest,’ vertelt
ze. Ze stamt uit een groot gezin met zeven kinderen. ‘Vader had een
boerenbedrijf annex café in Epe, een stadje dat enkele kilometers
van Nienborg af ligt. Toen hij overleed in 1945, moest moeder in
haar eentje de boerderij en het café zien te runnen en zeven kinderen
opvoeden. Iedereen moest helpen, er was altijd wat te doen. Das war
nun einmal so: immer arbeiten.’

‘We hadden
vier koeien,
varkens, kippen
en het café was
altijd open.’
Oom Lodi
Oorlog
In december 1940 moest de vader van mevrouw
Leveling, geboren in 1904, in dienst. Hij vocht
in Rusland en overleefde - tot 5 mei 1945. Bij
gevechtshandelingen aan het eind van de oorlog
in de Eifel sneuvelde hij. Hij ligt begraven op het
oorlogskerkhof van Sandweiler in Luxemburg.
Daar zijn 10.913 oorlogsgraven van Duitse
militairen, omgekomen tijdens de Slag om de
Ardennen in de winter van 1944 en de lente van
1945. De precieze sterfdatum van haar vader is niet
bekend. Hij lag met vele kameraden begraven in
een massagraf. Tien jaar later, op 5 mei 1955, was
er een grote herdenkingsdienst waar mevrouw
Leveling bij aanwezig was: ‘Ik zou het wel willen
maar ik kan nu niet meer zo regelmatig naar het
kerkhof. Gelukkig wordt de begraafplaats heel
goed onderhouden.’
Landwirtschaft en hoedenmakerij
Het boerencafé moest verder na de oorlog.
Zo ook de boerderij. ‘Aber mein Bruder
mußte heran, in die Bundeswehr. Dus een man
minder beschikbaar om te werken. We hadden
vier koeien, varkens, kippen en het café was altijd
open. Nou ja, officieel alleen niet op zondag
maar dan kwamen er toch altijd wel boeren
langs, also dann hatten wir doch auf...’ Na acht
jaar Volksschule kwam mevrouw Leveling
terecht bij een hoedenatelier in Epe als leerlinge.
‘Ik had eigenlijk kleermaker willen worden,
maar dat zat er aanvankelijk niet in. Later wel:
tot aan mijn huwelijk heb ik acht jaar gewerkt bij
een kleermaker in Heek.’ >>
Sinds april 2021 woont uitgever
Paul Abels met zijn vrouw en zijn hond
in Nienborg, een klein dorp tussen
Heek en Epe in Nordrhein-Westfalen.
Zijn huis, het 18 e -eeuwse Wachtmeisterhaus,
staat op het hoogste punt van
het dorp, naast een 14 e -eeuwse Burg,
het Hohes Haus, al ruim een eeuw in
het bezit van de Nederlandse familie
Von Bönninghausen. In Zilver Magazine
bericht Abels op gezette tijden over het
Hohes Haus en over zijn wederwaardigheden
op het Duitse platteland.
.15
ZILVER ZOMER 2022

BERICHTEN UIT. WACHTMEISTERHAUS - 4
‘Het model
was een beetje
anders dan de
Nederlandse
klomp.’
.16
Klompen
Het is een verhaal van oorlog en veel discipline.
Ik vraag Elisabeth Leveling maar eens of ze zich
ook vrolijke momenten herinnert. Ontspanning,
werd er gedanst, had ze vrije tijd? ‘Neen, vrije tijd
had ik eigenlijk nooit. Op zaterdagavond was ik
thuis, we gingen niet uit. Er was niets. Maar in het
café van mijn ouders ontmoette ik later Johann.
Hij was klompenmaker en brandweerman in
Nienborg. Met hem trouwde ik in 1963. Dat
werd een groot feest met dansen en zingen en
een Musikkapelle. We openden hier in het dorp
een klein café dat steeds groter werd. Zondags na
de kerk kwamen alle boeren langs. Het café werd
gerund door Johann en zijn vader. Mijn man is
in 1992 na een heupoperatie overleden, hij was
63 jaar. Hij had erg last van zijn heup en rug,
kon slecht lopen en staan. Dat is heel zwaar als
je een café moet runnen. Maar hij klaagde nooit.
Later ging mijn schoonvader alleen verder met
de klompenmakerij en wij met het café tot een
jaar of tien geleden. Een paar klompen kostte rond
1965 drieëneenhalve Duitse mark. Het model was
een beetje anders dan de Nederlandse klomp:
ze hadden op de neus een stuk leer. Alle boeren
droegen ze in die tijd.’

Lodi: ganz sparsam
Als ik baron Lodi ter sprake breng, verschijnt
er een glimlach op het gezicht van mevrouw
Leveling. Ze heeft hem ruim veertig jaar
gekend. Hij was haar buurman en ze
maakte zijn huis schoon. ‘Hij was een erg
vriendelijke en vrolijke man. Lodi, nou ja,
ik zei altijd Herr Von Bönninghausen, hij
was wel van adel, maar ganz einfach. Soms
kwamen er vervelende mensen bij hem aan
de deur. ‘Der Chef ist nich da,’ zei hij dan,
‘ich bin ja nur der Knecht.’ Hij deed alles zelf,
koken, klussen, tuinieren, alles. Kon alles
repareren. Hij at van borden waar een stuk
uit was. Ganz sparsam war er - heel zuinig.
Hij droeg wel eens een blauw pak en had er
groene sokken bij aan! We praatten niet veel,
dat was niet nodig. Hij zei wat ik doen moest
en dan deed ik het.’
het Schützenfest
Langweilig?
‘Ik heb nooit gedacht dat het hier in het dorp saai was.
Tegenwoordig misschien wel: je kunt hier nergens
koffie drinken. Maar ik heb me nooit verveeld.
Es mußte einfach so sein. Ik kon ook niet weg hier
trouwens...We hebben het Schützenfest. Om zes uur
’s ochtends trekken dan de leden van de schuttersvereniging
door het dorp. Met de Vogelstange, de paal
waarop de volgende dag het doelwit wordt bevestigd.
Dan trekken de schutters naar het huis van de General,
dat is de baas van de schutters, en gaan voor zijn huis
muziek maken. Een Ständchen. In augustus van
dit jaar bestaat de schuttersverenging in ons dorp
vijfhonderd jaar. En dan is er in mei, de maand van
Maria, een processie naar het gehucht Eggerode, bij
Schöppingen: 17 kilometer lopen. Met de pastoor en
misdienaars. Pilgern noemen we dat. Bijna iedereen is
hier katholiek. De kinderen doen nog communie, de
mensen trouwen in de kerk, dat wordt groot gevierd.
De schuttersvereniging heeft wel tweehonderdvijftig
leden. Belangrijk is ook de Nikolausverein. Sinterklaas
wordt hier groot gevierd. Hij trekt te paard door het
dorp en brengt kinderen en mensen vanaf zeventig
jaar een zak met snoepgoed. Zijn knecht heet niet
Zwarte Piet zoals bij jullie, maar Knecht Ruprecht. Hij
is ook zwart, maar niemand maakt er een probleem
van hier. Ik heb gelezen dat er bij jullie veel te doen is
over Zwarte Piet.’
het Schützenfest
.17
ZILVER ZOMER 2022

CULTUUR. JET VAN DER SLUIS
// Tekst
JET VAN DER SLUIS
// Foto’s
HENK HENKMAN
JET VAN DER SLUIS
EEN BEELDIG
PARK IN OLDENZAAL
Rond 1900 was de Haerstraat in Oldenzaal de favoriete
bouwlocatie van een aantal rijke textielfabrikanten. En geef ze
eens ongelijk! Ook nu nog is juist dat stukje van de Oost-Twentse
stuwwal landschappelijk ontzettend aantrekkelijk en dat is mede
te danken aan diezelfde textielbaronnen. Er verrezen destijds
niet alleen prachtige villa’s, zoals Eik en Dal, Helianthos, De Haer
en Het Kalheupink, maar rond die buitenplaatsen werden ook de
meest prachtige tuinen aangelegd.
.18
Het huidige Kalheupinkpark hoorde
bij het gelijknamige landhuis dat
de familie Gelderman in 1865 liet
bouwen. In 1869 werd de tuin aangelegd door
Dirk Wattez, maar in 1913 besloot de familie tot
een grondige renovatie en daarvoor werd de
beroemde tuinarchitect Leonard A. Springer
ingehuurd. Sindsdien wordt het park ook wel
de Engelse tuin genoemd. Het landhuis werd
in 1957 gesloopt, maar gelukkig is het beheer
van het park al sinds jaar en dag in handen van
de Gelderman Stichting. Naast de bijzondere
bomen en de iconische vijvers in de vorm van
een appel en een peer biedt het park ook plaats
aan een aantal bijzondere sculpturen. Beelden
die ieder op hun eigen wijze verbonden zijn met
deze paradijselijke omgeving.
De eerste beelden zijn een geschenk van de
gezamenlijke Oldenzaalse serviceclubs, die
ter gelegenheid van het 750-jarige bestaan van
de stad het centrum wilden verrijken met een
kunstwerk. Hun aanvankelijke opdracht aan
het kunstenaarsduo Koopman en Bolink
sneuvelde echter, omdat dit duo de
befaamde Markt steen wilde integreren in
hun ontwerp. Dit leidde tot veel commotie
én tot de nodige frustratie bij de gulle gevers.
Gelukkig zijn de schenkers toen uitgeweken
naar het Kalheupinkpark en aan hen danken
we de eerste beelden die in 2003 in de tuin
ge plaatst werden.
Iucindi acti labores
De landelijk bekende Iris le Rütte is de
maakster van een bijzondere bronzen
bank in de vorm van een geplooide lap stof
die in de ruimte lijkt te zweven, opgehouden
door slechts twee vrouwenhanden. Met
dit mysterieuze zitmeubel verwijst ze niet
alleen naar het textielverleden, maar ook
naar de gewoonte om de was op de vroeger
volop aanwezige bleekvelden te laten
drogen, waardoor de stof opbleekte.
Lucindi acti labores heet deze sculptuur
wat zoveel wil zeggen als ‘na gedane arbeid
is het goed rusten’.

‘Rond de buitenplaatsen
werden ook de meest
prachtige tuinen
aangelegd.’
.19
Daphne
Ook de prachtige, verstilde Daphne is van haar
hand. Een beeld dat verwijst naar het tragische
lot van de nimf Daphne die door de god Apollo
werd opgejaagd. Haar vader, de riviergod
Peneus wilde zijn dochter beschermen en
veranderde haar voor de ogen van haar
‘stalker’ in een laurierboom. Het is een van de
bekendste verhalen uit het boek Metamorphosen
van de Romeinse schrijver Ovidius. Een
populair thema dat door de eeuwen heen door
talloze schilders en beeldhouwers is verbeeld.
Meestal leggen die kunstenaars het accent op
de wellustige achtervolging en op de spectaculaire
gedaante verwisseling waarmee het
meisje aan de klauwen van haar belager
ontsnapt. Bij Le Rütte zie je niets van dit woeste
gebeuren: haar Daphne straalt een superieure
rust uit. Zij bevindt zich in een overgangsfase
tussen twee zijnsvormen en verbindt – half
vrouw, half boom – in deze parkachtige omgeving
de aarde met het hemelgewelf waarnaar
zij haar takken uitstrekt. De sokkel van het
beeld bestaat uit een restant van de oude villa
die hier ooit stond.
Liedje
Als dank voor de prettige samenwerking schonk de kunstenares
het geestige beeld Liedje aan de Geldermanstichting. Het zijn de
beroemde twee haasjes uit het meer dan ‘groene knollenland’
uit het welbekende kinderliedje, inclusief hun fluit en trommel.
Grappig is dat Le Rütte hiermee ook verwijst naar een van de
‘tjaps’ (een soort stempels) die in de Geldermanfabriek werden
gebruikt om het begin en het eind van de rol stof te markeren.
Dat verklaart overigens ook waarom diezelfde haasjes terug
komen in het logo van de Geldermanstichting.
Spinning Jenny
Nicolaas Dings maakte een beeld dat specifiek naar het Twentse
textielverleden verwijst. Zijn Spinning Jenny toont ons een meisje
dat ‘vast’ zit tussen twee levensgrote spinnenwielen. Het geheel
doet denken aan zo’n ouderwets mechanisch speelgoedje
van blik: het lijkt alsof ze zo voorover zou kunnen duikelen. Met
haar ontwa penende vlechtjes en klompjes staat ze ‘model’ voor
alle kinderen die dag in dag uit in de textiel hebben gewerkt,
te midden van het geweld van al die razende spoelen. De titel
verwijst natuurlijk ook naar de industrialisatie van de textielproductie
die begon met de uitvinding van een mecha nische
spinmachine door de Engelse James Hargreaves, een machine
die de naam ‘Spinning Jenny’ droeg. >>
ZILVER ZOMER 2022

CULTUUR. JET VAN DER SLUIS
Lichtvoetig
In 2013 kregen deze beelden gezelschap
van de sculptuur Lichtvoetig, gemaakt
door Helga Kock am Brink. Zij ontwierp
het beeld voor het gerenoveerde Plechelmus
plein, maar uit (koudwater!)vrees voor
verdringing van de bestaande beelden van
.20
GRIEKSE
GOD
de Heilige Plechelmus en de stads beiaardiers
Karel en Toon Borg huis moest ook haar
beeld uitwijken naar het Kal heupink park.
Lichtvoetig bestaat uit twee gespierde,
krachtige benen die over gaan in gigantische
vleugels. Kock am Brink refereert hiermee
subtiel aan het belang van de handel voor
Hanzestad Oldenzaal, omdat de Griekse God
van de handel (Hermes of Mercurius) altijd
wordt afgebeeld met twee kleine vleugeltjes
aan zijn enkels. Die vleugels krijgen bij haar
echter levensgrote, engelachtige proporties:
een verwijzing naar het rijke Roomse leven
van Oldenzaal met zijn prachtige basiliek.
Net als Daphne verbindt Lichtvoetig het
aardse met het hogere: de wereld van de
verbeelding waarin de geest vleugels krijgt.
Schapen en lammetjes
Recent, in 2019, werd er nog een beeldengroep
aan de collectie toegevoegd. Een ontwapenend
ensemble van twee schapen en twee
lammetjes, gemaakt door de Oldenzaalse
kunstenares Frederiek Terhaar Sive Droste,
in opdracht van de Gelderman Stichting. De
beestjes staan gemoedelijk in het gras aan
de voet van drie berken. Een geestig detail is
het winterkoninkje dat parmantig op de rug
van het grootste schaap zit. Een knipoog naar
de grootste carnavalsvereniging van de stad:
de Kadolstermennekes (onvervalst Twents voor
winterkoninkjes).
Dankzij de ‘gastvrijheid’ van de Gelderman Stichting
is het Kalheupinkpark uitgegroeid tot een beelden -
park waar Oldenzaal trots op mag zijn.
‘De beelden
zijn ieder op
hun eigen wijze
verbonden met
de paradijselijke
omgeving.’

COLUMN. MARCEL OLDE RIKKERT
Marcel
COLUMN
Olde Rikkert
Uw trouwste vriend
Marcel Olde Rikkert is in
zijn woonplaats Nijmegen
hoogleraar geriatrie in het
Radboudumc en hoofd van
het Radboudumc Alzheimer
Centrum. Hij is geboren en
getogen in Hengelo.
Zijn missie is om oudere
mensen zo goed mogelijk
te helpen kiezen uit al wat
de geneeskunde te bieden
heeft, passend bij hun eigen
verhaal. Dat heeft hij ook
beschreven in zijn boek
‘Jong blijven en Oud worden’
(2015, Thoeris A’dam).
Heeft u een vraag aan
professor Olde Rikkert,
stuur dan een e-mail naar
redactie@zilvermedia.nl
t.a.v. de heer Olde Rikkert.
De hond is al zo’n 15.000 jaar de grootste
huisvriend van mensen. Alleen in Nederland
zijn al zo’n anderhalf miljoen honden! Dus
miljoenen landgenoten houden van ze en zo
leveren ze een grote bijdrage aan ons
dagelijks geluk. Maar honden betekenen veel
meer. Zelf ren ik iedere dag een half uurtje
met onze Spaanse waterhond Ticho. En dat
loopje per dag, maakt dat ik zelf al jaren geen
dokter zag. Maar hardlopen hoeft niet eens.
Gemiddeld laat een baasje, jong of oud, zijn
hond ruim twee uur per week uit. Weer of
geen weer. Daardoor bewegen hondenbezitters
meer dan mensen die geen hond
hebben en hebben ze een lagere kans op
hart- en vaatziekten. Honden verleiden
bovendien tot spelen en aaien en stimuleren
zo de afgifte van het plezierhormoon serotonine
bij hun baasjes. Dat
geeft meer welzijn. Baasjes
ontmoeten elkaar bovendien
al wande lend en
hebben daardoor een grotere
be trokkenheid bij
buurt en wijk. Daar hebben
ze ook weer veel plezier van wanneer we,
zoals bij de pandemie, meer voor elkaar
moeten zorgen.
Soms spelen huisdieren ook een rol in mijn
patiëntenzorg. Zo vroeg een patiënte van
75 jaar me onlangs wat ze moest doen als Lilly,
haar tienjarige lieve teckeltje, zou komen te
overlijden. Zou ze nog een volgende hond
durven nemen? Ik heb haar op de eerste
plaats gerustgesteld. Honden worden net
als mensen tegenwoordig steeds ouder.
Teckels kunnen inmiddels 12 tot 16 jaar worden,
mits we goed voor ze zorgen. Bluey,
een Australische veedrijver en de oudste
hond ter wereld, werd maar liefst 29 jaar en
5 maanden. Bovendien worden honden
gemiddeld ouder naarmate ze kleiner zijn.
Dus ze zat met haar teckel juist goed en
misschien hoeft ze daarom de eerste zes jaar
nog niet aan een nieuwe Lilly te denken.
Mocht haar Lilly toch al spoedig overlijden,
dan heb ik haar ook daarin gerust kunnen
stellen: ze kan zelf nog op zo’n dertien levensjaren
rekenen en ook daarin past nog een
gemiddeld hondenleven.
Net als bij medische behandelingen is het wel
van groot belang om vooraf de keuze voor een
nieuw huisdier goed te overdenken. Het moet
wel passen. Grotere honden leven weliswaar
korter, maar ze zijn ook sterker en dat kan
lastig zijn wanneer je zelf wat aan kracht
inboet… Zo zien we soms valpartijen doordat
een hond zijn oudere baasje omver heeft
getrokken.
Honden worden
net als mensen
tegenwoordig
steeds ouder.
Maar doorgaans dragen honden dus bij aan
een gezonde leefstijl. Omdat ze zeven tot tien
keer sneller verouderen dan mensen, leveren
ze ons veel kennis over veroudering.
Aan gezien honden
al zolang met men sen
samenwonen, heb ben ze
ongeveer dezelf de leefomgeving
en een verge lijkbare
leefstijl. In die zin zien
we ook steeds meer te dikke honden, net als
te dikke baasjes. Ook zonder dat ze aan
laboratoriumexperimenten meedoen, helpen
ze bij het bestuderen van verouderingsziekten.
Honden hebben immers vergelijkbare
verouderingsziekten. Onze Ticho is nu
ouder dan zestien, in mensenleeftijd is dat
boven de honderd jaar, en helaas begint hij af
en toe te vallen. Zomaar, pardoes, in het bos
of op straat. Maar hij krabbelt altijd zonder te
klagen weer op en heeft nog niets gebroken.
’s Avonds piept hij wat meer dan vroeger
voordat hij inslaapt en zoekt nogal eens uit
eenzaamheid onze slaapkamer op. Maar al
met al is hij ongelooflijk lief en trouw en houdt
hij ons jong en levendig. Dus als u met een
trouwe vriend uw leefstijl een gezonde impuls
wilt laten geven…
Marcel
Olde Rikkert
Klinisch geriater Radboudumc
.21
ZILVER ZOMER 2022

ACTIEVE 65-PLUSSERS. REPAIR CAFÉ LOSSER
Stichting
Repair Café Losser:
GUN DEFECTE
APPARATEN EEN
TWEEDE LEVEN
.22
We gooien ontzettend veel dingen weg. Ook dingen
waarmee vaak bijna niets mis is en die na een simpele
reparatie weer prima bruikbaar zouden zijn. Het was
Martine Postma die zich op allerlei manieren inzet voor
duurzaamheid een doorn in het oog. Ze startte haar
eerste Repair Café in 2009 in Amsterdam. Inmiddels zijn
er een paar honderd Repair Cafés in Nederland en is het
concept zelfs over de landsgrenzen doorgedrongen tot
in meerdere Europese landen en de Verenigde Staten,
Japan en India. Ook Twente kent er tientallen, waaronder
sinds 2016 een in Losser.
// Tekst
ASTRID OLDE OLTHUIS
// Foto’s
BRIT WILLEMSEN

‘Soms kunnen
we van niet
te repareren
apparaten nog
wel onderdelen
hergebruiken.’
Het is een komen en gaan op vrijdagochtend
in de kleine werkplaats die dienst doet als
reparatieplek voor apparaten die een tweede
leven gegund wordt. Vrijwilligers Herman en Gerrit
buigen zich over een Medion CD-speler. ‘Het mechanisme
is kapot, de laser doet het niet,’ mompelt Herman.
Hij maakt met een in spiritus gedrenkt wattenstaafje
het mechanisme schoon. De mannen nemen er de tijd
voor, tijd die doorgaans niet aan defecte apparaten
wordt besteed. Er worden flink wat grappen over het
alcoholpercentage in de spiritus gemaakt, er wordt
hartelijk om gelachen en de sfeer is ontspannen. Het is
kenmerkend voor de dagelijkse sfeer bij het Repair Café.
Vaak is het een kwestie van goed schoonmaken en
dan doet het ding het weer
‘In principe kunnen we hier alle apparaten repareren,
maar omwille van de middenstand doen we geen witgoed
of fietsen,’ vertelt Sipke van Solkema, coördinator van
het Repair Café Losser. ‘Met onze vrijwilligers, het zijn
er ongeveer 25, draaien we 52 weken per jaar, 5 dagen
per week. De meesten zijn gepensioneerd en we hebben
allemaal onze eigen expertise vanuit ons werkzame
leven. Zo weet Henk alles van stofzuigers en heeft Hans
z’n leven lang in de naaimachines gewerkt.’ Het concept
is simpel: is een apparaat kapot, dan breng je dit op de
vrijdagochtend bij het Repair Café. Marleen, de enige
vrouw in het gezelschap, neemt het apparaat aan en zorgt
ervoor dat er omschreven wordt wat eraan mankeert.
Ook verzorgt ze de administratie. Een van de vrijwilligers
neemt het apparaat onder handen. Regelmatig gaat
het om eenvoudige reparaties. ‘Het meeste zien we
hier koffiezetapparaten en stofzuigers. Vaak is het een
kwestie van goed schoonmaken en dan doet het ding het
weer,’ zegt Ton Vaneker. ‘Maar we hebben geen nieuwe
onderdelen op voorraad hier. Soms kunnen we van andere
niet te repareren apparaten onderdelen hergebruiken.
Als een onderdeel nieuw aangeschaft moet worden, laten
we de klant dat zelf regelen.’ Op die manier blijven de
kosten laag en kan de klant met de koffiemachine onder
de arm weer vrolijk het pand verlaten. Dat alles voor een
habbekrats.
Reparatie van een goedkope klok met grote
emotionele waarde
Opmerkelijke defecten komen ook voorbij. De mannen
lachen hardop: ‘Ja, we hadden ooit eens een geldtelmachine
van de bank. Die pakte geen muntstukken van
twee euro meer, ja, ten nadele van de bank, hè? Anders
waren ze er vast niet mee gekomen! Of die keer toen we
een worstenmachine hadden gerepareerd. Als bedankje
kregen we later nog een aantal worsten cadeau.’ Maar
ook bandrecorders, kinderspeelgoed, babyfoons, lampen
worden onder handen genomen in Losser. ‘We gaan met
de trend mee, want we zien nu ook regelmatig defecte
stofzuigerrobots en airfryers,’ gaat Sipke verder. >>
.23
ZILVER ZOMER 2022

ACTIEVE 65-PLUSSERS. REPAIR CAFÉ LOSSER
gilde losser
.24
‘Met kerst en oud & nieuw zien we vooral kerstverlichting
en wafelijzers en in het voorjaar grasmaaiers en heggenscharen.’
Soms gaat het niet eens om de kosten. Nee’, weet
Sipke, ‘er was pas een vrouw die een kapotte klok langsbracht.
Ik dacht nog: waarom moet zo’n ding van een paar euro nog
gerepareerd worden? Maar het bleek dat die klok altijd in
de kamer hing waar haar zieke man verbleef. Voor haar
was die klok van grote emotionele waarde en dan doen
we natuurlijk onze uiterste best om ‘m te repareren.’ Een
ander voorbeeld is een oude Dual platenspeler. Sipke licht
toe: ‘Tijdens kerst draaide mevrouw plaatjes met haar man.
Nadat haar man overleed, wilde ze dit tijdens de feestdagen
ter nagedachtenis aan hem blijven doen. Ze kwam met de
kapotte pick-up binnen en door het simpele aanbrengen
van een klein stukje coaxkabel deed ie het weer. Ze was
dolgelukkig.’ Het zijn twee van de talloze voorbeelden die
de mannen uit de mouw schudden.
Ontlasten mantelzorgers
Als voorloper van het Repair Café in Losser hield
Gilde Losser zich in de jaren zeventig al bezig met het
bewerken van hout en glas-in-lood als onderdeel van
sociaal cultu reel ouderenwerk. Vanaf 2019 is het een
zelfstandige stichting: Stichting Gilde Losser. Daarnaast
is de stichting een opvang plaats voor mensen met fysieke
en/of verstandelijke problemen. Vanuit die hoedanigheid
worden regelmatig mantelzorgers ontlast. ‘Je moet ons
daarin zien als een voorliggende voorziening op de
dagopvang. Mensen die daar nog niet terecht kunnen
komen hier zo nu en dan, zodat hun vrouw of kinderen
even ontlast zijn,’ vertelt Ton die officieel als coördinator
houtbewerking te boek staat. ‘Het gaat dan om simpele
dingen als het maken van bijvoorbeeld een vogelhuisje.
Met de reparatie van elektrische apparaten laten we ze
meekijken als het kan. Maar we hadden hier ook een
‘Alles voor een
habbekrats.’
Syrische vluchteling die nu een reguliere baan heeft
en mensen die door het Leger des Heils ondersteund
worden. En we zijn gestart met Repair Café Junior met
scholieren van de hiernaast gelegen basisschool. We
brengen de kinderen wat vaardigheden bij op het gebied
van elektronica, techniek en houtbewerking. Er is te
weinig aandacht voor ambachten en beroepen waarin de
handen worden gebruikt. Het is mooi dat we die leerlingen
daarmee kennis kunnen laten maken. Wat dat betreft
zijn we maatschappelijk enorm betrokken. Ook dat is
duurzaamheid.’
Repair Café Losser, Vlasakker 51, Losser
www.repaircafelosser.nl
openingstijden voor klanten: vrijdag van 10.00 tot 12.30 uur

INTERVIEW. COLUMN. WEDUWE HENK BOOM TIMMERMAN?
column
Henk
Boom
De reünie
Reünie. Vreemd woord eigenlijk. Kennelijk overgenomen van het Franse
‘réunion’ oftewel ‘ontmoeting’. Of is het afkomstig van het Engelse ‘reunion’?
Maar dan gaat het om een bijeenkomst. Bij onze reünie moeten we meer
denken aan een eenmalig samenzijn van oude bekenden. Dat kan een
toogdag zijn van de leden van de studentenjaarclub of van de oudvolleyballers
van een al niet meer bestaand bedrijf of van de leerlingen
van de vierde klas HBS.
Tot dusver was de reünie met anekdotische herinneringen niet aan mij
besteed. Oh zeker, ik had menig verhaal kunnen opdissen over wat mij is
overkomen in Latijns-Amerika, Turkije en Spanje. Wie dat wil weten, zou
mijn boeken kunnen lezen. Omdat ik veertig jaar in het buitenland woonde,
bereikte mij trouwens nooit een uitnodiging voor een reünie. Maar nu
ik als een verloren zoon ben teruggekeerd in het wonderland van Marc en
Wopke, is het er dan toch eindelijk van gekomen: of ik wilde deelnemen
aan een lunch voor de leden van het Seniorenconvent van het dagblad
Tubantia. Ik wist niet eens dat ik lid was maar omdat ik in de jaren zeventig
zeven tropenjaren op de kunstredactie van Tubantia heb gewerkt, was dat
kennelijk voldoende voor het rechtvaardigen van de uitnodiging. Even
aarzelde ik of ik de wandeling van de parkeerplaats naar de plek van
de lunch zou afleggen met mijn wandelstok. Zou ik met dat attribuut
niet meteen worden ingedeeld bij de ‘hulpbehoevende bejaarden’?
Ik overwon mijn valse ijdelheid en meldde mij mét wandelstok op de
plaats van de reünie. Godzijdank. Van de twintig aanwezigen waren er drie
met een wandelstok, een zelfs met twee stokken en een met een rollator.
Ik voelde me direct thuis. Maar ja, na ruim veertig jaar herkende ik
niemand. Zelfs niet de ex-collega die ik na een half uurtje hilarische
herinneringen moest vragen hoe hij eigenlijk heette. Alleen de man met
de rollator. Bol gezicht. Kalend. Wie niet na zoveel jaren? Toch herkende ik
zijn gezicht zodat ik in elk geval één aanwezige met zijn voornaam kon
begroeten.
Henk Boom (1945), geboren
in Almelo en woonachtig in
Diepenheim. Als journalist
werkte hij bij het dagblad
Tubantia en bij de Haagsche
Courant. Als correspondent
was hij ruim dertig jaar actief
in Mexico en Spanje. Als auteur
wijdt hij zich nu aan boeken
met historische thema’s.
.25
Na afloop van het broodje, gesmeerd met anekdotes, hielp ik de man
met de rollator bij het nemen van enkele voor hem onmogelijke trappen.
Ik tilde de tweewieler schijnbaar moeiteloos op al had ik dat beter niet
kunnen doen vanwege mijn rugklachten. Eenmaal beneden plaatste
hij zich dankbaar achter het stuur van zijn tweewieler. ‘Weet je’, zei hij,
‘ik heb je al die jaren gevolgd.’ ‘Hoe dan?’ vroeg ik verbaasd. Hij: ’Ik heb al
jouw boeken thuis in de kast staan. Prachtig dat je dat allemaal hebt gedaan.’
Bijna ontroerd keek ik hem aan. Op zijn gezicht kwam een milde glim -
lach toen hij afscheid nam. Refererend aan de boeken zei hij: ‘Hopelijk is
mij de tijd nog gegund om ze een keer te lezen.’
Henk Boom
ZILVER ZOMER 2022

Fitform-fauteuils van Elzinga Wonen bieden optimale ondersteuning!
Gezond zitten kan rugklachten voorkomen
Veel mensen brengen een groot deel van de dag zittend door. Voor de tv, tijdens het werk of omdat bewegen niet
meer zo gemakkelijk gaat. Hoe meer je zit, hoe belangrijker het is hóe je zit. Dit kan rugklachten en ander lichamelijke
ongemak voorkomen en verminderen. Gezond zitten dus, en dat begint bij een verstelbare fauteuil van hoge kwaliteit.
Als je zit, is het belangrijk dat het lichaam zoveel mogelijk in zijn
natuurlijke vorm wordt ondersteund. Dat kan alleen met een op maat
gemaakte of ingestelde fauteuil. Hiermee bereik je de meest ideale
zithouding. Daarnaast is beweging ín de stoel van groot belang, door
zoveel mogelijk van houding te veranderen. Met name de rug blijft
daardoor in betere conditie. Een stoel met veel variatie in houdingen
is daarom altijd de beste keus, zegt Ibo Elzinga.
Een stoel ‘op maat’
Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat voor gezond zitten
het volgende nodig is: de juiste zithoogte, de juiste zitdiepte,
de juiste armleuninghoogte, de juiste lendenondersteuning en
de juiste zit hoek. Een stoel ‘op maat’ maakt dit mogelijk.
stoel voor elkaar? Het antwoord: met de juiste verstel mogelijkheden.
In een Fitform-fauteuil kun je zitten, relaxen en liggen.
Alle verstelbewegingen volgen de natuurlijke biomechanische
draai punten van het lichaam. De sta-op functie zorgt voor extra
gemak, vindt ook Ibo Elzinga.
Fitform beste keus
De kwaliteitsverschillen tussen fauteuils zijn groot. Experts
in ‘gezond zitten’ bevelen het merk Fitform aan vanwege de
meeste beweegmogelijkheden. Daarnaast zijn dit fauteuils van
hoge kwaliteit met een langdurige garantie. Fitform-stoelen
zijn van Hollandse makelij en worden grotendeels met de hand
vervaardigd. Er zijn diverse uitvoeringen, met veel opties en
accessoires. Van zo’n fauteuil heb je vele jaren plezier!
.26
Juiste verstelbewegingen
Regelmatig van houding veranderen kan gezondheids problemen
verminderen en voorkomen. Maar hoe krijg je dat zittend in een
ADVERTENTIE
U bent van harte welkom bij
Elzinga Wonen, uw FitForm
relaxstoel specialist.
Professioneel zitcomfort
Zo heerlijk heeft u nog nooit gezeten!
Kies ook voor:
• 100% maatwerk
• individueel instelbare rugondersteuning
• gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek
• volledig ergonomisch verantwoord
• écht Nederlands kwaliteitsproduct
• 10 jaar Garantie Waarborg
Ook met sta-opfunctie leverbaar.
Bel ons of kom langs voor een
deskundig zitadvies en een
GRATIS PROEFZIT.
BIJ AANKOOP VAN EEN FITFORM-FAUTEUIL OP MAAT
ONTVANGT U GRATIS EEN BIJPASSEND GESCHENK.
Voortsweg 31, 7523 CC Enschede
Tel. 053 - 435 84 37
www.elzingawonen.nl

GESCHIEDENIS. FAMILIES IN BORNE
// Tekst & Foto’s
ANNEMARIE HAAK
Sober en
Nijver
over
de geschiedenis
van de doopsgezinde
families in Borne
.27
Annette Evertzen werkte in de jaren negentig
als cultureel antropoloog in Bolivia toen
tijdens een reis in de binnenlanden een
woongemeenschap haar aandacht trok: mannen
met tuinbroek en een strooien hoed, vrouwen met
bloemetjesjurken, een schort en een hoofddoek.
Ze maakte kennis. De mensen spraken plat Duits
en leefden heel afgezonderd. Hier stond de tijd stil.
Welvaart en ontwikkeling schenen aan deze groep
voorbij te zijn gegaan. Ze bleken aanhangers van
de Doopsgezinde Gemeente. De ontmoeting houdt
haar gedachten jaren daarna, als ze weer in Borne
woont, regelmatig bezig. Temeer toen ze ontdekte
dat haar eigen huis ooit door een doopsgezinde
familie bewoond is geweest. Maar ook telkens als
ze de doopsgezinde kerk bij haar huis in Oud Borne
passeert. ‘Wie zijn die doopsgezinden en wat is hun
geschiedenis?’ vroeg ze zich af. Haar onderzoek
mondde uit in een boek over deze gemeenschap:
Sober en Nijver.
Het doopsgezinde geloof ontstond in de
twintiger jaren van de 16e eeuw als een
van de richtingen van het protestantisme,
het nieuwe geloof dat was ontstaan
omdat er veel kritiek was op de macht,
rijkdom en leer van de katholieke kerk.
Doopsgezinden kozen voor een sober en
arbeidzaam leven zonder franje, feesten,
alcohol of tabak. Ze waren tegen geweld,
wapengebruik, militaire dienst of werk
in dienst van de overheid. De streng–
heid in de leer verschilde regionaal. De
Bornse families bleken erg streng te zijn.
Er zijn heel weinig afbeeldingen uit die
begintijd. Doopsgezinden lieten zich niet
portretteren. >>
ZILVER ZOMER 2022

arkante
GESCHIEDENIS. FAMILIES IN BORNE
.28
‘ Veel vrouwen in
deze families
bezaten een
goede handelsgeest
en genoten
veel aanzien.’
Goede zaken
De zeventiende eeuw was ook voor Borne een Gouden Eeuw.
In 1675 was Borne het rijkste dorp van Twente. Borne was de
bakermat van de Twentse textielindustrie. Dat kwam hoofdzakelijk
door een kleine groep doopsgezinde families die hier woonde. De
boeren hadden het niet gemakkelijk op de schrale zandgronden
en waren erg arm. Vlas was een product dat goed wilde gedijen.
Dit werd in de wintermaanden op eigen getouwen gesponnen en
geweven tot linnen voor de eigen kleding en voor de verkoop aan
de fabri kanten, zoals de doopsgezinde Gerrit ten Cate. De familie
verkocht het linnen door in het hele land. Zo kwamen ze in
contact met andere onder nemers en met andere producten om te
verhandelen zoals Indiase mousseline, specerijen, brandewijn en
porseleinen schotels. Er wer den goede zaken gedaan. De familie
bezat veel boerderijen en lande rijen en leende geld uit, wat hen
geen windeieren legde.
Markante panden
Annette Evertzen volgt in haar boek de welvarende families
Ten Cate en Hulshoff. Deze families vormen een kleine toplaag
in het Bornse en hebben diverse markante panden gebouwd en
bewoond, waarvan er enkele nu nog te bewonderen zijn, zoals het
Kipshoes, het Hulshoffhuis en het Bussemakerhuis. Het boek bevat
een wandeling langs deze panden. Er wordt veel gehuwd binnen
deze families, omdat doopsgezinden niet buiten de gemeenschap

panden
mogen trouwen, maar ook om het kapitaal bij elkaar
te houden. In de zeventiende eeuw wordt de naam
Bussemaker geïntroduceerd. Trijntje Hulshoff
trouwt met Jan Bussemaker. Ze gaan wonen in
het Bussemakerhuis aan de Ennekerdijk, het enige
fabriqueurshuis in Nederland dat nog geheel
authen tiek is, thans museum.
‘Er werden veel huwelijken
binnen deze kleine
gemeenschap gesloten.’
Voor haar onderzoek dook Annette in tal van archieven
en sprak ze veelvuldig met Bram Hulshoff,
een van de weinige nazaten van deze welgestelde
familie. Hij kon haar veel vertellen en zij wist hem
van een aantal voor hem nog onbekende feiten op
de hoogte stellen. Bijzonder is overigens dat met
name veel vrouwen in deze families een goede
handelsgeest bezaten en veel aanzien genoten.
Annette: ‘Hoe meer ik erover te weten kwam, des te
nieuwsgieriger ik werd.’
officier en adjudant. De Duitsers, de verzetsmensen, de onderduikers,
de Weense meisjes, moeder en dochter Meijling,
het echtpaar Ten Cate, mensen van wie het huis gebombardeerd
was, de huishoudster en de dominee, allemaal
woon den ze korte of langere tijd in de pastorie. De Duitse
officieren en de onderduikers zelfs tegelijkertijd. Een
prestatie waarvoor Bakhoven een Yad Vashem onderscheiding
heeft ontvangen. Over doopsgezind gesproken!’
.29
Keerpunt
Zoals reeds gemeld werden er veel huwelijken
binnen deze kleine gemeenschap gesloten. Neven
trouwden met nichten. Dit kwam de vruchtbaarheid
en gezondheid van de nazaten niet ten
goede. Veel huwelijken bleven kinderloos en families
dunden behoorlijk uit. Bovendien kregen de
doops gezinden door de industriële revolutie concurrentie
op de textielmarkt. Er kwamen fabrieken
met grote weefgetouwen waar beroeps wevers te werk
gesteld werden. Het maakte Enschede en Almelo
heel welvarend. De doops gezinde families in Borne
moesten op zoek naar alternatieve inkomsten bronnen.
Dat werden onder meer cichorei fabrieken
en grutterijen. Melbuul, de bijnaam voor mensen
uit Borne, is afgeleid van de zakken met meel die
vanuit de grutterij van Erven Weduwe Ten Cate de
regio in gingen.
Onderscheiding
Annette: ‘Tijdens mijn onderzoek kwam ik tragische
gebeurtenissen tegen, maar ook hele bijzon dere
personen. Zoals dominee Lenie Leignes Bakhoven,
die in april 1940 predikant van de Doopsgezinde
Gemeente in Borne werd. Een slimme en actieve
vrouw die tijdens de oorlogsjaren tal van onderduikers
in huis had. Tot overmaat van ramp kreeg
de dominee ook nog inkwartiering van een Duitse
Sober en Nijver is te koop bij Bruna Borne
en bij Boekhandel Broekhuis.
Annette Evertzen ontdekte tevens dat in haar huis de oude
Izak Zilversmit woonde die op 90-jarige leeftijd werd gedeporteerd
naar Sobibor en daar overleed. Dit zette haar aan tot
een actie die ertoe geleid heeft dat er Stolpersteine geplaatst
werden. De kleine gemeenschap Joden in het dorp werd op een
enkeling na volledig uitgeroeid. Dankzij de actie van Annette
en haar vriendin Anke Lauvenberg werden bij alle woningen
van deze vermoorde Bornse burgers struikelsteentjes gelegd.
Borne was daarmee het eerste dorp in Nederland met deze
herinneringsklinkers. Evertzen bracht boeken uit over deze
Joodse gemeenschap waaronder ‘Ontduiken en onderduiken’
en ‘Jodenjagers’.
ZILVER ZOMER 2022

WELZIJN. THUISGEKOOKT
Twentse
thuiskoks
// Tekst
REDACTIE
// Foto’s
ARCHIEF THUISGEKOOKT
Dit zijn niet de personen die in
het artikel worden genoemd.
koken een portie extra voor een ander
.30
Het is voor veel mensen een
kleine moeite: van de warme
maaltijd een portie extra koken.
Stichting Thuisgekookt koppelt
mensen die graag koken aan
buurtgenoten die zichzelf
niet meer iedere avond van
een warme maaltijd kunnen
voorzien. Zo ontstaat een
mooie wisselwerking, want
de thuiskok vindt het fijn om
iemand blij te maken met zijn
of haar kookkunsten en de
afnemer geniet weer vaker
van een verse, met liefde
bereide maaltijd.
Stichting Thuisgekookt maakt al tien
jaar een-op-een-koppelingen tussen
buurtgenoten In die tijd zijn er ruim
500.000 maaltijden gedeeld. De stichting gaat
voor duurzame verbindingen, waarbij een
thuiskok langere tijd voor dezelfde afnemer
kookt. Daarom wordt een aanvrager niet
zomaar aan iedere kok gekoppeld; er wordt
rekening gehouden met smaak- en dieetwensen
en voordat er een vaste afspraak
wordt gemaakt, is er eerst een proefmaaltijd.
Als er van beide kanten een goed gevoel is,
wordt een vaste prijs afgesproken (dit ligt
meestal tussen de € 3,- en € 6,-) en wordt
over eengekomen op welke dagen de aanvrager
de maaltijd(en) ontvangt. Daarbij is de
ongeschreven regel dat alles in overleg gaat,
want in de praktijk blijkt dat het fijn is om
nergens aan vast te zitten.De koppelingen van
Stichting Thuisgekookt gaan verder dan
maaltijden delen alleen. Buurten worden
socialer, duurzamer én gezelliger. Daarnaast
is het ook een goede oplossing voor mensen
met een lichamelijke uitdaging die behoefte
hebben aan meer sociaal contact in de buurt
of mensen met een kleine portemonnee.
Stichting Thuisgekookt is in heel Nederland
actief, met name in de zestien focusgemeenten,
waaronder Enschede en Hengelo.
Iedereen kan zich vrijblijvend
aanmelden voor een proefmaaltijd.
Dat kan op thuisgekookt.nl of
door te bellen naar 085 - 06 08 768

‘Ik ben er erg dankbaar voor dat ze
dat doen, anders zou ik iedere dag
brood eten als avondmaaltijd.’
Marry
De Hengelose Marry (63) is een van mensen die
regelmatig een maaltijd van een buurtbewoner
ontvangt. Ze is alleenstaand en sinds haar buurvrouw
met wie ze goed contact had is verhuisd, voelt ze zich
vaak eenzaam. Ze heeft geen auto, geen fiets, haar
wereld is klein. In april kreeg ze corona, waarvan ze
maar niet herstelt. Iedere dag drie keer met haar
hondjes wandelen is haar enige vertier. Koken voor
zichzelf, dat heeft ze nooit leuk gevonden. Toen ze eind
2021 las over Thuisgekookt, meldde ze zich aan.
Twee buurtbewoners koken met regelmaat voor haar.
Marry: ‘Ik ben er erg dankbaar voor dat ze dat doen,
anders zou ik iedere dag brood eten als avondmaaltijd.’
Aart
Thuiskok Aart is een van de buurtbewoners die af en
toe een portie extra kookt die hij naar Marry brengt.
‘Koken is een van mijn hobby’s. Via Thuisgekookt kom
ik in contact met buurtgenoten die om een of andere
reden niet in staat zijn om zelf te koken en geholpen
zijn met een vers gekookte maaltijd. Daarbij is het vaak
een uitdaging om te voldoen aan specifieke (dieet)
wensen. Marry is bijvoorbeeld allergisch voor ui en
paprika en ze heeft een uitgesproken voorkeur voor
Hollandse kost. Als ik van plan ben iets te koken
waarvan ik denk, dat vindt ze lekker, stuur ik haar een
appje met de vraag of ik een portie voor haar zal koken.
Marry woont bij mij in de buurt dus is het voor mij
weinig moeite om het eten even langs te brengen. Zo
uit de pan en tien minuten later bij Marry op het bord!’
.31
Samen koken
Marry zou het erg leuk vinden om een kookmaatje te hebben. Een vrouw of een man
die net zoals zij meestal alleen eet, maar dat veel liever voor de gezelligheid regelmatig
met iemand, of samen met een groep, zou doen. Bent u of kent u iemand in Hengelo
die hier open voor staat? Iemand die wel wat vaker gezelschap kan gebruiken tijdens de
avondmaaltijd? Stuur dan een mailtje naar redactie@zilvermedia.nl met de gegevens en
wij zorgen voor het contact.
N
ZILVER ZOMER 2022

Voor uw
gezondheid
en vitaliteit!
.32
Deel je leven
Een betekenisvol leven en uitgaan van wat mensen wél kunnen.
Dat is waar Zorggroep Sint Maarten voor staat. Elke dag
opnieuw gaan wij uit van de kracht van mensen, hun
mogelijkheden en hun talent. En van de kracht van delen.
Kijk op www.zorggroepsintmaarten.nl om te kijken wat we voor
elkaar kunnen betekenen.
088 - 000 52 00
info@zorggroepsintmaarten.nl
Maartje is er voor thuiszorg, kraamzorg, behandeling
én revalidatie. Professioneel en vertrouwd. Voor
jong en oud. Kleinschalig en in de buurt. Met eigen
vestigingen en altijd één vast aanspreekpunt.
Afspraak maken met Maartje bij ú in de buurt?
Bezoek dan één van onze vestigingen in Losser,
Oldenzaal, Ootmarsum, Tubbergen, Geesteren,
Weerselo of Hengelo. Of bel of mail ons!
Thuiszorg
Behandeling
Kraamzorg
Revalidatie
053 - 537 55 55
088 - 000 52 05
088 - 000 52 15
053 - 537 55 55
7 dagen per week,
24 uur per dag
bereikbaar
Uitleen van hulpmiddelen zonder lidmaatschap
www.maartje.nl
ADVERTENTIE
HET VERMOGEN
FINANCIEEL TE
ONTSTRESSEN
deel je leven
2000 dieren –
100 verschillende
soorten
info@maartje.nl
Maartje is onderdeel van
ZI 6-22
10%
korting
Op vertoon van deze
waardebon krijgt één
persoon 10% korting
op de dagentree.
Niet te combineren met
andere kortingsacties.
Geldig t/m 31.12.2022
www.dierentuin-nordhorn.nl
/ DierentuinNordhorn / DierentuinNordhorn
Emden
VLAK OVER DE GRENS!
Groningen
Emmen
31
Meppen
Coevorden
Foto’s: Franz Frieling
Hazenweg 110, Hengelo (Ov.)
074 - 248 00 48
groenstate.nl
aaien, spelen, lachen –
dierentuin voor groot en klein
Volwassenen: 11,50 € / 65+/studenten: 10,50 € / Kinderen tot 16 jaar: 7,00 €
Kleuters t/m 3 jaar: gratis / Gehandicapten: 1,00 € / Honden: 1,00 € / Gratis parkeren
Arnhem
A1
Almelo
Enschede
Nordhorn
Gronau
Oberhausen
Heseper Weg 110, Nordhorn, D
Telefoon 0049 5921 712000
31
30
Bottrop
Osnabrück
Münster

COLUMN. GERRIT LANSINK
GERRITS
STUKSKE
Luk lechter
as liekbleek
Der bint leu dee’j midn-nachtends oet n deepstn sloap
magt trekn met Bohemian Rhapsody van Queen. Zee
bint gen tel verdreaid, mer onmeunig bliej dat leed te
heurn. Aandre leu könt Hey Jude van de Beatles met alle
plezeer tien moal achter mekaar oflostern. Vroag ie dan:
‘Nog tien moal?’ Zegt ze gewis: ‘O joa, geerne!’ En zo zint
der ok doezenden en doezenden alderbarstns gek op het
oargelste leed oet de popmeziek.
Rupert’s People hef kraank nich
bestoan. Op de plaat spöldn der n
paar leu oet de Pink Floyd-achtige
Fleur de Lys met. Reflections of
Charles Brown steet op YouTube.
Matthew Fisher, n oargelspoller van dat leed, dach der
luk aans oaver: ‘Iej magt met de ploog duur mien golfgrös
henbaskn, iej magt mien zwembad volsmietn met
piranhas en met de schearpste doemspiekers oaver mien
Lamborghini kraskn, as iej miej mer nicht vroagt um dat
leed nog ns te spöln.’ Hee was der naar hellig op dat allenig
zanger Gary Brooker en tekstschriever Keith Reed as
makers van t leed op pepier stondn. Fisher hef t gerech der
biejhaald. Doar is t nummer n moal ofspöald met t oargel
der oet. t Heurn kaant aans an. Brooker-Reed-Fisher steet
der noe tusken heakskes achter n titelnaam van t leed.
Matthew Fisher spöldn t oargel
op n plaatje woarvan der naar völ
van zint verkoch – mer hee was
der laank nich bliej met.
.33
Het nummer wör op 12 mei 1967 op plaat oetbrach. Kort
der op, op 7 juli, kwam Reflections Of Charles Brown
van Rupert’s People oet. Ok hier heur iej n oargel, net zo
Bacherig bespöald as Fisher t hef doan. ‘Deeverieje’, zea
Jan en alleman. De ‘noa-apers’ kwamn zo good as nich op
de radio, uur plaat verkochn vuur gen meter. Mer hoo zat
t met dee noamakeriej? Reflections of Charles Brown was
a in 1966 opnomn. Hebt Fisher, Brooker of Reed dat leed
eargns heurd en zich loatn ‘inspireern’? Wee zal t zegn.
Eand december 2021 stond t nummer op 3 in de Top 2000.
Dat har oet te stoan met t umbrengn van Peter R. de Vries,
dee aait naar gek op dat leed was wes. Joa, wiej hebt t hier
oaver Procol Harums A Whiter Shade Of Pale.
Cerrit Lansink
Gerrit Lansink (Bokel, 1950) was
zon dertig joar tekstmänneke in de
reklame. Heuld et in t schrievn kort
met gedichtn en stukskes in t plat en
mangs in t Neerlaands. Hoold van
meziek, in t biejzeunder oet de joarn
vieftig, zestig en zeuvntig, sportkiekn
(voetbal, wielrenn en schaatsn) en
t gefloster van pöppelblaar biej
waarmn oostnweend.
ZILVER ZOMER 2022

REPORTAGE. ACTIEVE 65-PLUSSERS
Actie
.34
Noabers
onderhouden
Engels’ Tuin
Al tien jaar verzorgen ze met hun club van
zo’n vijf entwintig vrijwilligers Engels’ Tuin
in Ootmarsum. De meeste leden van de tuinclub
zijn Ootmarsummers en kennen het
charmante stadspark uit hun jeugd om er
de eendjes te voeren, verstoppertje te spelen,
van het bergje af te glijden, beukennootjes
te zoeken of om er na een avondje stappen
onder weg naar huis even rust te nemen op de
monumentale stenen bank.
// Foto’s
ROB MEIJER

ve
+
.35
Tot 2012 was het onderhoud een taak van de gemeente
totdat een groepje senioren uit de buurt dacht: ‘dat
kunnen wij ook en waarschijnlijk beter.’ De gemeente
had er geen problemen mee om het werk uit handen
te geven en zo geschiedde. Het eerste jaar werkte de
tuinclub nog onder de stadsraad. In 2013 gingen ze als
Stichting Engels’ Tuin Ootmarsum zelfstandig verder.
In samenwerking met gemeente en provincie werd
een revitaliteitsplan opgesteld met daarin een plan van
aanpak voor de paden, de pilaren bij de ingangen, het
plaatsen van een nieuwe gietijzeren toegangspoort,
nieuwe verlichting, hekwerken rondom de bomen,
het schoonmaken van de vijvers, een fontein en het
schoonhouden van de beelden. Genoeg werk om er
maandelijks met een groep aan de slag te gaan en
het park in volle glorie en tot in de puntjes verzorgd
N
te laten groeien en bloeien. Ook koffie met lekkers
tijdens de werkpauze wordt verzorgd N door vrijwilligers.
Het pittoreske theehuis midden in Engels’ Tuin stelt
daarvoor hun gezellige terras beschikbaar.
ZILVER ZOMER 2022

ZILVER ZAKELIJK. RESTAURANT PAN
Restaurant Pan na tien jaar
nog steeds vernieuwend
Tien jaar geleden was wereldrestaurant Pan een van de eerste wereldrestaurants van
Nederland. Sindsdien heeft Pan, gevestigd aan de Hengelosestraat tussen Deurningen
en Oldenzaal, het concept steeds verder doorontwikkeld.
Gezellige zitjes in de serre.
Voor een vast bedrag onbeperkt genieten van wereldse gerechten.
Het vernieuwde buitenterras.
.36
Tablet
Sommige mensen hebben bij een wereldrestaurant het
beeld van wachtrijen en halflege tafels. Bij Pan is dat niet
het geval. Pan heeft een tablet geïntroduceerd waarop
de gasten eenvoudig hun keuze uit de verschillende
keukens kunnen maken. Als het gerecht klaar is komt
er een berichtje. Eigenaar Patrick Pan: ‘Wij zijn hier als
wereldrestaurant uniek in. Mensen hoeven niet lang van
tafel, zodat het gezelschap bij elkaar blijft. De rijen voor
de keukens zijn nagenoeg verdwenen, niemand vindt het
toch leuk om te moeten wachten? Overigens zijn buffet -
gerechten en desserts zonder wachten zelf op te halen.’
Ook voor de koks brengt het nieuwe systeem veel gemak.
Meer overzicht in de bestellingen, meer rust in de zaak.
Patrick: ‘We hebben warmhoudbruggen, af te halen
gerechten blijven zo mooi op temperatuur. Je hoeft niet
meteen van je tafel weg te lopen.’
Alcoholische dranken kunnen ook via de tablet besteld
worden en worden aan tafel geserveerd. Patrick: ‘Dat werkt
stukken sneller.’ Frisdrank is op basis van zelfbediening en
is bij het arrangement ingegrepen.
Hans Kroezen (notaris)
Diverse faciliteiten
Er zijn verschillende zalen, zoals de Pan Family zaal
speciaal voor gezinnen met kinderen. Aangrenzend is
een uitgebreide speelhal en een kinderbioscoop. Patrick:
‘Dat maakt het voor de ouders relaxter en het geeft rust
in het restaurant.’ Ook is er een groot terras om bij mooi
weer buiten te eten.
Pan heeft een speciale zaal met uitgebreide presentatiemogelijkheden
voor besloten bijeenkomsten tot
80 personen. Deze wordt vaak zakelijk gebruikt. Voor grote
gezelschappen, zoals personeelsfeesten, kan Pan zelfs
tot 400 personen ontvangen.
Blijven vernieuwen
Met de tablet heeft Pan een sterke troef in handen, maar het
restaurant blijft vernieuwen. Patrick: ‘We hebben dit jaar veel
geïnvesteerd in nieuwe vloeren en meubilair. We willen het
hier voortdurend mooier maken. Maar ook in techniek gaan
we steeds verder. We hebben nu een cocktailautomaat, die
het voor onze kelners stukken gemakkelijker maakt. We
bestuderen nu zelfs de inzet van robots voor het afruimen.
Zo krijgt onze bediening meer tijd en aandacht voor onze
gasten. In een periode van personeelstekort in de horeca
geen vreemde gedachte. Patrick: ‘Wij mogen niet klagen
qua bezetting, hoor. Het heeft ons geholpen dat we in de
coronaperiode sterk hebben ingezet op afhaalgerechten.
Daarmee konden we mensen gelukkig aan boord houden
en daar plukken we nu de vruchten van!’
Hengelosestraat 250, 7562 PK Deurningen | 0541 512 674 | restaurantpan.com

COLUMN. JAN WALBURG
TURRITOPSIS DOHRNII
COLUMN
JAN WALBURG
De Turritopsis dobrnii heeft wat op zijn of
haar geweten. Recent is namelijk ontdekt dat
deze kwal onsterfelijk is. Nadat die volwassen
is, gaat de kwal niet dood, maar verandert
in een poliep die weer uitgroeit tot dezelfde
kwal. Althans een kwal met exact dezelfde
genetische code.
Voor zeer gelovige mensen is het nieuws van die
kwal niet eens zo opzienbarend. Zij vertrouwen
erop dat na de dood het eeuwige leven volgt.
Maar een aantal wetenschappers voelde zich
aangesproken en uitgedaagd. Als zo’n kwal
dat kan, dan kunnen wij dat verdorie toch
zeker ook. Maar langs welke weg? De meeste
mensen overlijden aan een chronische ziekte:
kanker, hart- en vaatziekte, diabetes, dementie,
om een handvol te noemen. Dat zijn allemaal
ziektes die vermoedelijk al gedurende deze
eeuw effectief voorkomen of bestreden kunnen
worden. Al was het maar met een kleine drone,
een nanorobot die in de aderen gebracht
ziekteverwekkers opzoekt en wegwerkt, slecht
cholesterol en andere blokkeringen opruimt
en die tumoren verwijdert. Sommige mensen
kunnen daar niet op wachten en hebben zich
na hun overlijden laten invriezen om, als de
wetenschap ver genoeg is, zich te laten ontdooien
en herstellen. Anderen verheugen zich
erop om hun brein te zijner tijd te uploaden
naar de Cloud om daar virtueel door te leven.
Hun hemel. Dat is al gelukt bij een worm. Oké,
die is wat minder complex dan een mens, maar
toch. Er zijn ook onderzoekers die naarstig
zoeken naar een levensverlengende pil. Zo
bleek dat een middel om diabetes tegen te gaan,
Metformine, mogelijk veroudering tegengaat.
En technici experimenteren met printers die
met levende cellen nieuwe organen printen.
Of wat dacht u ervan om door te leven in de
gedaante van een robot, kiest u maar hoe leuk
u er uit wilt zien, waarbij uw brein bewaard is
gebleven en de robot aanstuurt.
Op onze bescheiden manier doen we zelf
ook mee. Veel van mijn vrienden hebben een
stappenteller en kunnen niet naar bed als zij
de 10.000 stappen niet hebben gehaald. Als
hun partner al lang in bed ligt, lopen zij nog
onrustig door het huis. 9001, 9002, 9003... We
doen anti-agingcrème op ons gezicht, slikken
antioxidanten, wassen ons haar met haargroeibevorderende
shampoo, doen aan een vorm
van fitness, eten gezond en zo hopen we er
een paar jaar bij te smokkelen en er ook nog
goed uit te zien. Dat lijkt eigenlijk nog wel het
beste wat we kunnen doen. Al die activiteiten
geven waarschijnlijk niet de 100% garantie
op een leeftijd van 120, maar houden wel
onze levenskwaliteit op peil. En daar gaat
het de meesten van ons toch om: niet zozeer
meer jaren, maar meer jaren met een goede
levenskwaliteit. Zitten we echt te wachten
op een eeuwig leven in de Cloud? Of om met
onze hersens een robot aan te sturen naar
een Portugees strand? Of liever veranderen in
een poliep om dan weer terug te komen met
als enige mogelijkheid, de gedaante van de
Turritopsis dobrnii? Misschien is het zelfs wel
zo aantrekkelijk om te beseffen dat het leven
uniek en eindig is en dat je het moet doen met
één leven en dan het liefst zo gezond mogelijk,
het liefst een leven dat zin en betekenis heeft
voor jezelf en anderen en het liefst een beetje
gelukkig.
.37
Jan Auke Walburg
Jan Auke Walburg is emeritus hoogleraar op het gebied van de positieve psychologie, die condities
bestudeert waaronder mensen tot bloei komen. Daarvoor werkte hij als directeur bij verschillende
organisaties op het gebied van de gezondheidszorg. Thans schrijft hij over diverse onderwerpen,
helpt hij mee aan de organisatie van een klassiek muziek festival in Twente, werkt hij in zijn tuin en
heeft hij plezier met zijn vrouw, vrienden, kinderen en vooral kleinkinderen. Hij woont in Losser.
ZILVER ZOMER 2022

ZILVER ZAKELIJK. WOONBOULEVARD OLDENZAAL
Woonboulevard Oldenzaal
verduurzaamt verder met
een stijlvolle zonnecarport
Verduurzamen, Woonboulevard Oldenzaal is het traject jaren geleden al gestart
en stap voor stap merken bezoekers van de winkels er ook steeds meer van.
.38
Energie
Met drie recent geplaatste warmtepompen op het dak die
de oude gasinstallaties steeds verder vervangen, bespaart
de Woonboulevard niet alleen inmiddels ruim 50% van het
gasverbruik, ook is de temperatuur zowel zomers als in de
winter optimaal comfortabel te regelen. De verlichting in
de eigen woonwinkels is grotendeels vervangen door de
nieuwste led-lampen die ook niet meer de hele nacht
branden.
Afval
Verpakkingen van producten worden bij aflevering bij
de klant weer mee terug naar het magazijn in Oldenzaal
genomen en in het magazijn gescheiden op papier,
plastic en metaal en apart opgehaald door afval verwerkende
bedrijven. Ook leveranciers nemen vaker duurzaamheidsmaatregelen,
zoals beddenfabrikanten, die
sinds kort recyclebijdrages in rekening brengen om hiermee
matrassen aan het eind van de levenscyclus verantwoord
te recyclen.
Parkeren, opwekken en laden
Onlangs werd als volgende stap op de parkeerplaats van
de Woonboulevard Oldenzaal een elegante en stijlvolle
zonnecarport geplaatst door AmperaPark uit Enschede, dat
door samenwerking met technologische partners uit de
regio zoals Universiteit Twente en Saxion Hogeschool
energieopwekking op parkeerplaatsen optimaliseert, zowel
qua energieopbrengst als gebruiksgemak. De Amperaportzonnecarport
met plek voor zowel elektrische als nietelektrische
auto’s dient drie doelen: parkeren, opwekken
en laden. De auto’s staan droog bij regen en staan er
beschermd tegen felle zon op warme zomerdagen.
Tien plekken zijn er onder de zonnecarport om
elektrische auto’s op te kunnen laden. Bezoekers
van de Woonboulevard die met hun elektrische
auto zijn gekomen, stappen na een uurtje winkelen in een
opgeladen auto. Hoe gemakkelijk is dat!
Woonboulevard Oldenzaal 24 unieke woonwinkels onder één dak
Kleibultweg 48 - Oldenzaal | woonboulevardoldenzaal.nl

// Tekst
HENK BOOM
// Foto’s
ARCHIEF HENK BOOM
.39
Eerst Bolshoi,
daarna kwam
de Kroezeboom
Herinneringen aan koetsen,
een heildronk en een ‘vretmoalke’
Elk verhaal heeft een voorgeschiedenis. Ook dit verhaal. Zo kon het gebeuren dat in het voorjaar van 1976
in de foyer van het Bolshoi Theater in Moskou de basis werd gelegd voor een historische gebeurtenis bij
de Kroezeboom in Fleringen. In de Russische kathedraal van opera en ballet maakte ik tijdens de pauze
in de opera Chovansjtsjina van Modest Moessorgski een afspraak met Hans Kroeze. Hij leidde namens
platenmaatschappij CNR een persreis naar Moskou. Ik maakte deel uit van het persgezelschap. >>
ZILVER ZOMER 2022

UO
‘Ik volgde de
omgekeerde
route, ook
per koets.’
.40
Daar, onder de kroonluchters
in de Bolshoi-foyer, spraken
we af dat als zich ooit een
historisch moment zou aandienen voor
een duo-optreden dat wij dan de acteurs
zouden zijn. Na meerdere glaasjes wod–
ka waren we nog net op tijd terug in
het rode pluche van de grote zaal voor
de imponerende slotscène waarin de
zogenoemde oudgelovigen, omsingeld
door de troepen van de tsaar, vrijwillig
de dood kozen tijdens een collectieve
zelfverbranding. Bijna zoals zich dat
onlangs in Marioepol afspeelde.
Henk Boom en Hans Kroeze bij de Kroezeboom in 1982
Zwolle naar Enschede en vice versa
Dat in Moskou vastgelegde historische
moment diende zich aan in de zomer
van 1982 toen ik na twee jaar reizen door
Latijns-Amerika wel eens in eigen land
een avontuurlijke tocht wilde maken.
Daarbij baseerde ik mij op het reisverhaal
van Harm Boom (nee, geen familie) die
in 1846 in opdracht van de Zwolsche
Courant een reis per koets had gemaakt
van Zwolle naar Enschede. Dat zou
resulteren in het later veel geciteerde boek
Mijne Reisportefeuille. Harm schreef
verhalen over wat hij onderweg in het
‘verre oosten’ tegenkwam. Ik volgde de
omgekeerde route, ook per koets. Drie
weken was ik onderweg. Elke dag schreef
ik verhalen voor Tubantia over al hetgeen
mij onderweg verwonderde. Omdat de
Kroezeboom zich aan de route bevond,
lag een eenmalig optreden van het
duo Kroeze-Boom voor de hand, ook
al duurde het even voordat we elkaar
weer hadden gelokaliseerd. Ik was in
het zuiden van Spanje terechtgekomen
waar ik mij wijdde aan de eerste voorbereidingen
voor de koetsentocht.
Zonder whatsapp en smartphone lukte
het mij om Hans Kroeze te lokaliseren
zodat ik hem kon herinneren aan de in
Moskou gemaakte afspraak. Zo brachten
wij op zaterdag 13 augustus 1982, om
precies 18.46 uur, in aanwezigheid van
ruim honderd Tubantia-lezers een
heildronk uit op Harm Boom.
Nu, veertig jaar later, liggen voor
mij stapels krantenknipsels die mijn
moeder zaliger keurig voor mij had
bewaard. ‘Na twee jaar Zuid-Amerika
en een jaar Spanje gaat Boom, nu in de
voetsporen van zijn naamgenoot, Twente
verkennen. In een geklede jas, een das
met dasspeld, een hoge zijde of bolhoed
op en voorzien van een valies imiteert hij
zoveel mogelijk de reisdracht van oudcollega
Harm Boom.’ Met die woorden
kondigde Pieter Bos op 31 juli 1982 in
zijn veelgelezen rubriek Even Apart in
het dagblad Tubantia de reis aan die
mij tijdens haastig georganiseerde
evenementen langs lokale folklore en
regionale gastronomie zou voeren.
De tocht eindigde voor het Provinciehuis
in de hoofdstad van Overijssel waar
ik de toenmalige Commissaris van
de Koningin, mr. J.L.M. Niers, een
missive overhandigde. Daarin hield
mr. Ph.J.I.M. Houben als voorzitter van
het Gewest Twente zijn zoveelste plei dooi
om Twente als zelfstandige provincie
toe te voegen aan het koninkrijk. Behalve
reiziger was ik die maand dus ook
postbode.

Herinneringen
Het werd een reis om nooit te vergeten.
Omdat de Enschedese burgemeester
Ko Wieringa op het laatste moment
mee liftte, moest ik ter elfder ure
‘officieel’ worden ontvangen door de
haastig opgetrommelde burgervader
W.A.M. Peters uit Losser. Prompt
kwam er die avond een speenvarken
aan het spit bij herberg Marktzicht.
Nog steeds wordt daaraan herinnerd
met een Breugheliaans festijn in
augustus zonder dat iemand zich de
oorsprong van deze Bourgondische
feestelijk heden kan herinneren. Daarna
kwamen de Böggelrieders in beeld,
dronk ik Deenkel-Broen in Denekamp
en legde Johan Poorthuis (’n Vasterd) mij
in Ootmarsum uit hoe je een authentieke
kloot maakt voor het klootschieten.
Ik zocht naar een burgemeester onder
de Oldenzaalse steen en gaf mij in
Rossum over aan ringsteken.
Witte Wieven
Terugkijkend herinner ik mij drie
hoogte punten als de dag van gisteren.
Als eerste uiteraard de heildronk bij
de Kroezeboom. Enigszins beneveld
door de kruidenbitters probeerden wij
die avond laat de slaap te vatten in de
kapel naast de Kroezeboom. Dat ging
niet zonder incidenten. Toen de nacht
halverwege leek te zijn en de uil zich voor
het laatst had laten horen, weerklonk er
ineens een geheimzinnig sissend geluid
uit het maïsveld naast ons. Harm Boom
had het destijds al geschreven: ‘’t Spoekt
er iesselik’, had een boer uit Tubbergen
hem gewaarschuwd. Spookachtige
gedaantes maakten zich met dansende
lichtjes los uit de maïsplanten. Het
waren de Witte Wieven die ons met een
bliksembezoek vereerden. Van slapen
kwam die nacht niet veel meer.
Op de fiets naar Palestina
Enkele dagen daarvoor vond een her–
haling plaats van een legendarische
ontmoeting onder aan ’n Bult, tussen
Denekamp en Oldenzaal. Jaren hadden
ze elkaar niet meer gezien, Toon Damhuis
uit Denekamp en Gerard Monnink uit
Oldenzaal. In 1936 hadden ze samen
ruim 16.000 kilometer afgelegd op hun
roemruchte fietstocht naar het Midden-
Oosten, hetgeen had geresulteerd in het
reisboek Met fiets en tent naar de Oriënt.
Ter voorbereiding had ik Damhuis eerder
al opgezocht in zijn huisje in Denekamp.
Henk Boom en Hans Kroeze bij de Kroezeboom in 2022
Het duurde even voordat hij zich weer
herinnerde waarom ik was gekomen.
Trots nam hij mij mee naar het schuurtje
waar zijn rijwiel stond geparkeerd.
Nog steeds dezelfde fiets met handrem
waarmee hij in 1936 de ene grens na de
andere was gepasseerd. Achterop zat het
geschilderde plaatje met de letters NL.
Op mijn verzoek was Damhuis, toen
83 jaar oud, nog één keer op zijn fiets
gestapt om naar de plek te peddelen
waar hij Monnink (toen 75 jaar) op
19 augustus 1936 voor het eerst had
ont moet. De Oldenzaler zocht toen een
maat die hem wilde vergezellen op een
avontuurlijke tocht. Damhuis wilde
wel. Toen ze daar onder aan ’n Bult een
kwartiertje aan elkaar hadden geroken
had Damhuis op de valreep gevraagd
waar Monnink naar toe wilde. Monnink
schraapte zijn keel en zei aarzelend:
‘Naar Palestina’. Damhuis dacht even
na en zei: ‘Joa, dan koonk wa metgoan.’
En gelijk daarna: ‘Wanneer wo’j dan
weg?’ Monnink keek nu echt benauwd.
‘Zaterdag al. Zou dat passen?’ Damhuis:
‘Da’s wa good. Dan zak d’r wa ween’.
Afijn, het werd die zaterdag 9 augustus
onder aan ’n Bult een vrolijk weerzien. >>
.41
ZILVER ZOMER 2022

9 ~ 08
.42
Het draaiorgel ’t Pierpenrek speelde
‘Lang zullen ze leven’ voor Toon, de
stille, de fotograaf en voor Gerard,
de drukke, de schrijver. ‘’s Nachts lag
Toon altijd met een doek over zijn hoofd
in de tent als hij foto’s ontwikkelde’,
kompaan Hans Kroeze en, als eregast,
de immer sigaar rokende opa Kloezen
die in Oldenzaal naam en faam had gekregen
met zijn slagerij. Aan een lange
tafel genoten we die avond van een
‘vret moalke’. Het eten was voortreffelijk.
van hen zullen al zijn overleden, zo
ook Jan Bosch, de chefkok van het
‘vretmoalke’. Trouwens, het Postiljon
Motel in Almelo bestaat ook al niet meer.
Hans Kroeze trof ik onlangs opnieuw
in de gelagkamer van café De Molen
grote beren & diepe afgronden
wist Gerard zich nog als de dag van
gisteren te herinneren. Damhuis merkt
fijntjes op dat het die dag eigenlijk sabbat
was. Uit de mond van Monnink kwamen
vooral veel woeste verhalen over grote
beren en diepe afgronden die ze tijdens
hun fietstocht hadden ontmoet.
Vretmoalke
Het derde hoogtepunt vond enkele
weken na het beëindigen van de reis
plaats. In het Almelose Postiljon Motel
mocht ik gastheer spelen van mr. Niers,
mr. Houben, enkele burgemeesters,
veel Koets’n Keerls die mij in augustus
van plaats naar plaats hadden gereden,
Eerst humkessoep. Daarna een bonen–
schotel met krabbers, lamspoot, en verse
worst. Als toetje kregen we ‘vretperen’.
Toch kon de gastronomie niet bijdragen
aan provinciale consensus. Weliswaar
toonde Niers grote sympathie voor
Twente, maar een afzonderlijke, zelf–
standige provincie zoals Houben wilde?
Daar wilde de CdK niets van weten.
Waarna het die avond toch nog heel
gezellig werd.
Weemoed
Dat alles is geschiedenis. Vrijwel allen
die meewerkten aan mijn reis per koets
ben ik uit het oog verloren. De meesten
tussen Albergen en Fleringen. Met weemoed
dachten we terug aan vroeger.
We bekeken de foto’s van de heildronk
in 1982 waarop Hans tot zijn verrassing
zijn moeder en zus nog herkende en
wij lieten ons nog eens vereeuwigen bij
de eik der eiken, ditmaal digitaal en in
kleur. Voor Russische opera’s kunnen we
niet meer terecht in het Bolshoi-theater.
Maar thuis kunnen we ons altijd nog
laven aan de muziek van Prokofjev
en Tsjaikovski en de literatuur ven
Toergenjev en Tolstoi. Als verdwaalde
oudgelovigen blijven Moskou en
Moessorgski ons bovendien tot in lengte
van jaren herinneren aan de Kroezeboom.

CULINAIR. NOSTALGIE
KLASSIEK ZOMERMENU
Cocktail van Hollandse garnalen
Sole à la meunière
Filets des sole Honolulu
Pêche melba met amandelkrullen
.43
Culinaire
zomerklassiekers
Voormalig chef Ton Kouwenberg (72) van In den Guldene Crone in Ootmarsum en
Mondriaan en ’t Lansink in Hengelo deelde in de vorige editie van Zilver Magazine klassieke
bereidingen met asperges. Voor de zomereditie kiest hij voor vis, met als hoofdgerecht
zeetong. Als u dit te prijzig vindt, kunt u deze vervangen door schartong, schol, kleine griet
of tarbot.
Ton: ‘Een bekende bereiding uit mijn leerlingentijd van 1961 tot 1965 is de Sole Walewska:
tongfilet geserveerd met langoustinestaarten en kreeftensaus. Een gerecht voor professionals,
moeilijk en kostbaar. Het recept daarvan ga ik niet met u delen. In die tijd was de combinatie
vis en fruit ook erg populair, zoals filets des soles Honolulu. Zet u dit gerecht deze zomer op
tafel of kiest u voor de sole à la meunière? Ik wens u veel kookplezier!’
ZILVER ZOMER 2022

CULINAIR. NOSTALGIE
Voorgerecht
Hollandse garnalencocktail
1962, restaurant Manuela Tilburg
Ingrediënten
Hollandse garnalen: ongepeld 100 gram p.p., gepeld 60 gram p.p.
2 dl verse room
1 el tomatenketchup
25 cc sherry
25 cc cognac
peper - zout
snufje paprikapoeder
1 gekookt ei (6 minuten)
hart van 1 kropsla
peterselie
1 citroen
Optioneel: tabasco
Het is de moeite waard om bij uw visboer ongepelde garnalen te
bestellen, deze zijn zoveel lekkerder. Pel de garnaal door de rug naar de
kop te duwen en rol dan met de duim het losgekomen rug velletje eraf.
Bereiding
Cocktailsaus
Meng in een kom alle vloeibare ingrediënten.
Klop de room op tot yoghurtdikte. Breng op smaak
met peper en zout en voeg eventueel een paar
druppels tabasco toe.
Was de kropsla en haal het hart er uit. Droog de sla
en maak op smaak met enkele druppels citroensap
en wat zout. Leg enkele blaadjes sla onderin een
cocktailglas, laat het blaadje iets boven het glas
uitsteken. Leg de garnalen erop en schep de saus
erover. Maak af met een kwart van het gekookte
ei, een klein snuifje paprikapoeder en een toefje
peterselie.
Lekker met vers geroosterde toast.
.44
Hoofdgerechten
Sole à la meunière
1964, restaurant Riche, Tilburg
Ingrediënten
4 Noordzeetongen
(elk 600 à 700 g)
80 g boter + 50 g voor
de saus
4 el peterselie
halve citroen
peper - zout
aardappelen op zout:
150 g grof zeezout
800 g Charlotte aardappelen
Bereiding
Zeetong
Laat de visboer de vis ontvellen. Wilt u dit zelf doen, maak dan een kleine inkeping net boven
de staart en maak met het mes een klein beginnetje door de huid wat op te duwen. Neem
een schone handdoek en trek met behulp van de handdoek het vel naar de kop eraf. Snijd
de kleine vinnetjes aan de zijkanten van de zeetong en de kop weg. Spoel alle resten af onder
koud, stromend water. Dep droog met een schone handdoek. Breng op smaak met peper
en zout. Doe de boter in een pan en kleur deze op hoog vuur bruin. Leg de vis in de pan en
voeg constant klontjes boter toe, zodat de boter niet verbrandt. Kleur beide kanten van de vis
bruin. Neem de vis uit de pan en houd warm in de oven met een temperatuur van 80 °C.
Saus
Zet de pan van de zeetongen terug op het vuur. Voeg een klontje boter toe tot deze bruist. Neem
de pan van het vuur. Hak de peterselie fijn. Breng op smaak met peper, zout, sap van een halve
citroen en de peterselie. Leg de zeetongen in de pan. Als u met de wijsvinger op het midden van
de graat naar de buitenkant drukt en de filet laat los van de graat is deze precies gaar.
Aardappelen
Verwarm de oven voor op 140 °C. Vul een ovenschaal met het zout. Was de aardappelen met de
schil en leg ze op het zout. Plaats ze 40 minuten in de oven. Schil de aardappelen en plet ze met
een vork. Bijgerecht: jonge bospeen, gekookt en opgeschud met roomboter en een beetje suiker.
U kunt de zeetong vervangen door schol of schartong. Wilt u het extra luxe, neem dan een
tarbot van 500 gram. De bereidingswijze is hetzelfde.

Filet de sole Honolulu
1963, traiteur De Wijs, Tilburg
Ingrediënten
Bereiding
8 filets van twee dikke zeetongen
flinke scheut melk in een kom
4 el bloem
100 g roomboter
twee stevige bananen
twee sinaasappels
1 citroen
flinke pluk gehakte peterselie
Schil de sinaasappels dun en verwijder ook het wit. Snijd met een scherp mesje de
partjes tussen de velletjes uit. Bewaar in een schaaltje samen met het sap. Pel de
banaan en snijd in mooie mootjes van een halve centimeter. Besprenkel met een
paar druppels citroensap en zet weg in een schaaltje.
Leg de tongfilets in de melk. Plaats een koekenpan op het vuur met de helft van de
boter en laat uitbruisen. Haal de tongfilets door de bloem en leg in de bruisende
boter. Voeg de helft van de overgebleven boter toe. Kleur de filets mooi goudgeel
aan beide zijden, twee minuten aan elke kant zal volstaan. Leg ze op vier warme
borden en strooi er wat zout en witte peper naar smaak over. Haal de banaan door
de bloem, voeg de laatste boter toe en bak de banaan mooi bruin. Schep ze
over de tongfilets, druppel er wat citroensap over en maak af met de
partjes sinaasappel, de jus uit de pan en gehakte peterselie.
Dessert
Pêche melba
1965, traiteur De Wijs, Tilburg
Ingrediënten
6 verse perziken
2 el citroensap
0,5 l witte wijn
200 g kristalsuiker
1 vanillepeul in de lengte opengesneden
12 bollen vanille-ijs
300 g frambozen
200 g aalbessen
Voor de aalbessengelei:
de aalbessengelei
200 g aalbessen
3 el suiker
Voor de amandelkrullen:
50 g geschaafde amandelen
70 g fijne tafelsuiker
25 g glutenvrije bloem
10 g vanillesuiker
10 g roomboter
1 ei, losgeklopt
10 g water
een mespuntje zout
Bereiding pêche melba
Snijd de perziken doormidden en verwijder de pitten.
Besprenkel ze met het citroensap.
Kook een siroop van de witte wijn, suiker en de opengesneden vanillepeul.
Pocheer hierin de perzikhelften (samen met de pitten, voor de smaak) ongeveer
15 minuten op laag vuur tot ze beetgaar zijn. Laat ze afkoelen in de siroop en
verwijder dan voorzichtig het schilletje.
Neem een groot diep (liefst ijskoud) bord of schaal. Schep hier een laagje
aalbessengelei in en leg rondom de halve perziken met de bolle kant naar boven.
Maak in het midden een torentje van bolletjes vanille-ijs. Garneer met de aalbessen
en frambozen en besprenkel met een beetje siroop uit de pan.
Bereiding aalbessengelei
Kook 200 gram aalbessen met steel en al samen met drie eetlepels suiker gedurende
een minuut of tien. Giet de bessen door een zeef en vang het vocht op. Druk met de
achterkant van een pollepel al het vruchtvlees door de zeef. Roer even door en laat
helemaal afkoelen. De gelei stijft vanzelf op door het pectinegehalte van de bessen.
Verwarm de oven voor op 170 °C. Meng de geschaafde amandelen met de suiker,
de bloem en de vanillesuiker. Smelt de boter en roer die, evenals het ei, het water en
het zout door het amandelmengsel. Laat het deeg een uurtje rusten om te rijpen.
Bereiding amandelkrullen
Smeer een bakplaat in met boter. Leg hierop, op ruime afstand van elkaar, kleine
hoopjes van het amandelmengsel (het vloeit erg uit). Druk ze met een natte vork plat en
bak ze vijftien minuten in een voorverwarmde oven. Schep ze met een pannenkoekmes
onmiddellijk na het bakken van de plaat en leg ze over een bezemsteel zodat ze de
ronde vorm krijgen. Laat afkoelen en bewaar in een gesloten trommel.
.45
Serveer de pêche melba met amandelkrullen.
Geef er een glas champagne verrijkt met een scheut perziksiroop bij!
ZILVER ZOMER 2022

INTERVIEW. TESSATRONIC
.46
De megadisco
die er niet kwam
// Tekst
TON OUWEHAND
// Foto’s
ANNINA ROMITA
ARCHIEF FAMILIE JANSSEN
Dat de enorm succesvolle discotheek Regina
aan de Oude Molenweg in Hengelo er in 1990
mee ophield, was geen probleem. De eigenaar
Gerard Janssen zou namelijk het jaar erop in
Enschede een megadiscotheek openen. In
Regina konden ze twaalfhonderd mensen op
een avond hebben. In de nieuwe tussen vieren
vijfduizend. Maar die nieuwe disco kwam
er niet omdat een paar Zweden dwarslagen.

Vorige maand vierden ze het dertigjarig
bestaan van TessaTronic, een elektronicazaak
waar 160.000 verschillende artikelen
te koop zijn. Gerard Janssen (81) is sinds de oprichting
de baas van het bedrijf, waar ook zijn
dochter Tessa (1968) en zijn kleinzoon Martijn
(2003) in dienst zijn. TessaTronic is een succes, dat
kan Gerard niet ontkennen. Toen
hij de zaak op 12 mei 1992 aan de
Oude Postweg in Hengelo opende,
waren er in Nederland zo’n 250 van
dat soort winkels. Inmiddels zijn
er landelijk nog een handjevol. En
TessaTronic draait nog steeds goed.
Je hoeft geen rekenwonder te zijn
om vast te stellen dat Gerard rond
de vijftig was toen hij dit bedrijf
begon. Geen leeftijd waarop men
doorgaans een stap in de richting van de detailhandel
zet. De winkel, hoe succesvol die ook uitpakte,
was een noodsprong. Als het aan Gerard
had gelegen had hij in zijn ambities in de discowereld
voortgezet. Hij zou in Enschede een
megadiscotheek opzetten, boven winkelcentrum
De Klan derij, in het vier verdiepingen tellende
pand waarin woninginrichter Van der Meer had
gezeten. Het was een enorme stap voorwaarts.
Nachtclub
Met een bevriend echtpaar waren zijn vrouw en
hij ooit in Almelo begonnen met nachtclub Lotus.
Geen uitgaansgelegenheid in de ordinaire zin van
het woord, er stonden twee gokkasten, er was live
muziek, er kon gedanst worden en ze hadden een
vergunning om ’s nachts open te zijn. Boven de
nachtclub bevond zich Hotel Lido, met negentien
kamers, waarvan Gerard, zijn vrouw Miny en
dochter Tessa er vier bewoonden. In 1976 zette hij
een nieuwe stap. Hij kocht de failliete discotheek
Prison aan de Oude Molenweg in Hengelo.
Hij zag kans het winstgevend te krijgen. En na een
grondige verbouwing heropende hij het na drie jaar
als Regina. Een discotheek waar hij op hoogtij dagen
‘Als kind
hielp hij zijn
opa in de
winkel.’
twaalfhonderd man over de vloer had. Bekende
radio dj’s draaiden er (Frits Spits, Ferry Maat). Er
zijn optredens geweest van iedereen die wat voorstelde
in die jaren: Vanessa, Spargo, Anita Meijer,
Mr. Boo Boo, Billy Ocean, Gloria Gaynor…
Miny runde de keuken met hulp van hun dochter
Tessa. Want in het uitgaanscircuit moest behalve
gedanst en gedronken ook gegeten
worden. McDonald’s bestond nog
niet. Er waren nog geen shoarmatenten.
‘Om een uur of een ’s nachts
had iedereen honger. Dan gingen
er onnoemelijk veel hamburgers en
satés doorheen.’ Gerard was geen
eigenaar die op de achtergrond figureerde,
hij was van het deur beleid.
Hij werd daarnaast op elek tro nische
wijze op de hoogte gesteld bij welke
van de vier in het pand aanwezige barretjes de
drank voorraden moesten worden bijgevuld, waar
nieuwe vaten bier moesten worden aangesloten. En
ook was hij niet te beroerd om even in te vallen als
de dj van dienst een pauze nodig had. >>
.47
‘We hadden als eerste
een verlichte dansvloer,
we hadden rookmachines.’
ZILVER ZOMER 2022

INTERVIEW. TESSATRONIC
‘Ik dacht: dan valt er nog iets te
onderhandelen. Maar ze vonden
het onmiddellijk goed.’
.48
‘We waren trendy. Onze sterke kant was licht en
geluid. Dat was het nieuwste van het nieuwste. We
hadden een geluidsinstallatie die hard klonk op
de dansvloer, maar het geluid was daarbuiten heel
aangenaam.
Aan de bar kon je gewoon met elkaar zitten praten.
We hadden als eerste een verlichte dansvloer, we
hadden rookmachines.’ Dochter Tessa herinnert
zich dat haar vader haar in haar hele leven slechts
eenmaal had meegenomen naar de bioscoop. Maar
ze kreeg wel een blocnote en pen mee, want ze
gingen naar de befaamde dansfilm Saturday Night
Fever met John Travolta. Ze had de taak om de
dansvloer uit de film zo nauwgezet mogelijk na te
tekenen.
Nieuwe stap
Maar in 1991 was het tijd voor een nieuwe stap.
Regina werd verkocht aan een Chinees die er
Yip’s Snookercentrum begon. Gerard Janssen had
een keurig bedrijfsplan voor die grote discotheek
in Enschede, 115 man personeel had hij nodig.
In het pand zouden 15 thematische barretjes komen.
De vergunningen waren geregeld, de hand tekeningen
waren gezet. Hij had een huurcontract voor
vijf jaar, met de mogelijkheid om na elke vijf jaar
weer bij te tekenen. En toen las hij in de krant dat de
Zweedse eigenaar van het pand dwars ging liggen.
Ze waren tegen de vestiging van een discotheek
in hun pand. ‘Het pand was eigendom van een
Rotterdamse investeringsmaatschappij, met een
Zweedse vertegenwoordiging. Die Zweden hadden
alle papieren laten passeren, terwijl ze niet in de
gaten hadden dat het om een discotheek ging. Ze
associeerden een discotheek met criminaliteit en
dat zou hun imago schaden.’
Maar omdat alles rond was, moest Janssen worden
afgekocht. ‘In een gesprek werd me duidelijk
gemaakt dat ik met alle papieren wel recht had om
er een discotheek te beginnen, maar ze zouden het
me heel moeilijk maken. Ik moest niet gek opkijken
als ik ineens zonder stroom of zonder water zou
komen te zitten. Mij werd ook verteld dat ze mij
hadden laten checken door een privédetective. De
conclusie was dat ik een nette zakenman was, ze
hadden niets kunnen vinden. Ik had gelijk, maar
ik kreeg het niet. Ik mocht me laten afkopen.
Ik moest zelf een bedrag noemen wat ik wilde

‘Ik droom
er nog
steeds over.’
hebben aan gederfde inkomsten en investeringen,
enzovoort. Ik vroeg tweemaal het bedrag dat ik
had willen hebben. Ik dacht: dan valt er nog iets te
onderhandelen. Maar ze vonden het onmiddellijk
goed. Toen vervolgde ik met de opmerking dat
het exclusief btw was, waardoor er nog eens
18,5 procent overheen kwam. En om te voorkomen
dat iemand anders er met mijn ideeën
van door zou gaan heb ik notarieel laten vast leggen
dat het pand de eerste tien jaar niet verhuurd
mocht worden aan horeca.’ Van het geld is hij op
15 mei 1992 TessaTronic begonnen. Een bedrijf in
elektronica-componenten. Een logische stap, zegt
hij. ‘Als discotheek met licht- en geluidsinstallaties
heb je veel te maken met elektronica.’
In dertig jaar is TessaTronic uitgegroeid tot een
bedrijf met vier medewerkers, dat 160.000 verschillende
artikelen verkoopt in zowel detailhandel
als groothandel, dat nieuwe elektronica
op maat bouwt en dat een eigen reparatiecentrum
in huis heeft. De naam bestond al vanaf de jaren
tachtig. ‘Je bent als discotheek grootverbruiker als
het om stroom gaat. Elk pand heeft een maximale
hoeveelheid stroom die je kunt gebruiken. Je kunt
niet hebben dat wanneer je in de keuken de grill
aanzet, dat dan het geluid in de zaal uitvalt. En dat
gebeurde steeds vaker. Toen zijn we naast het pand,
in een kleine ruimte die we alleen voor opslag
gebruikten een apart bedrijfje begonnen voor de
krachtstroom. In dat bedrijf gebeurde niet meer
dan dat er de elektriciteits rekening werd betaald.
Een naam was snel gevonden: TessaTronic, naar
onze dochter.’
Tessa Janssen staat nu in de winkel. Dat was niet
vanaf het begin zo. Tessa: ‘Ik ben boekhouder. Ik
had al op een aantal plekken gewerkt, maar toen
mijn vader die winkel begon, hielp ik hem naast
mijn vaste baan met de boekhouding. En dat breidde
zich uit. Ik hielp met de administratie, met de
inkoop. Na tien jaar ben ik er vast gaan werken. Dat
geldt ook voor mijn zoon Martijn. Als kind hielp
hij zijn opa in de winkel. Batterijen vervangen, dat
soort klusjes. Maar hij werkt er nu ook.’
En Gerard? Hij sprong er door de hoog uitgevallen
afkoopsom financieel goed uit. Maar gelukkig
werd hij er niet van. Niet eens alleen omdat de
fiscus in dit soort gevallen altijd de lachende derde
is. ‘Ik ben er goed ziek van geweest. Het feit dat
anderen gaan bepalen hoe ik verder ga met mijn
zaken, is iets wat zeer tegen mijn natuur in ging. Ik
weet dat de uitgaanswereld inmiddels heel erg is
veranderd. Maar ik had het toch graag gedaan, die
megadisco. Ik droom er nog steeds over. Dan heb
ik Regina nog, dan staat er een enorme rij voor
de deur en dan ben ik vergeten bier in te kopen.
Badend in het zweet word ik dan wakker. Maar
dat is dan gelukkig nergens voor nodig.’
.49
ZILVER ZOMER 2022

Pedro Swier
Algemeen directeur
.50
ADVERTENTIE
Vredehof. In dienst van het leven.
Het gevoel dat iemand naast je staat en er voor je is op
Een afscheid is een heel belangrijk moment in je leven
een van de meest kwetsbare momenten van je leven. Die waarop je met een goed gevoel wil terugkijken. Want je
blik van herkenning, het komt goed. Je voelt je gesterkt moet verder, verder met je eigen leven hoe moeilijk dat
en weet dat je kunt vertrouwen op de mensen om je
soms ook is.
heen. Zodat je uiteindelijk kunt terugkijken met een goed
gevoel. Welkom bij Vredehof. In dienst van het leven. Wij blikken samen op een waardige manier terug op het
leven dat jouw dierbare heeft geleefd. Dat leven heeft er
In dienst van het leven.
immers voor gezorgd dat er een steen in de levensrivier
Het is voor ons een belangrijk fundament, in alles wat we is verlegd, het heeft een indruk achtergelaten die
doen. Het vormt voor ons de toets, het is onze belofte. onuitwisbaar is. Die indruk, dat willen we samen met de
Wanneer je geconfronteerd wordt met het verlies van een nabestaanden herdenken. Ieder overlijden markeert niet
naaste, dan wil je maar één ding: een laatste eerbetoon alleen een einde, maar het is ook een nieuw begin.
dat rechtdoet aan het geleefde leven. Samen met je
dierbaren wil je herdenken, passend op een manier die bij
jou en je overleden dierbare past.
Vredehof Uitvaartverzorging
www.vredehof.nl
www.indienstvanhetleven.nl
Tel. 088 – 1198 200

KUNST. MARIANNE NEIJHUIS
Marianne Neijhuis
.51
Een vechtertje
voor de kunst
// Tekst
TON OUWEHAND
// Foto’s
ANNINA ROMITA
ZILVER ZOMER 2022

KUNST. MARIANNE NEIJHUIS
.52
Tot driemaal toe organiseerde
Marianne Neijhuis (71) grote
overzichtstentoonstellingen
van Enschedese professionele
kunstenaars onder de noemer
‘Mooi Enschede’. Haar eigen
werk is geëxposeerd op diverse
plekken in Parijs, Luxemburg,
Straatsburg en tot voor kort
in Venetië.
Een doorslaggevend moment, halverwege
de jaren negentig van de
vorige eeuw. Ze ziet het nog zo voor
zich. Marianne Neijhuis is midden veertig.
Ze heeft vrij van haar werk in de Fair Tradewinkel
en loopt shoppend door Den Haag.
Op de Gedempte Gracht blijft ze staan voor
een woning. In de erker staan drie schilderijen
die haar raken. Er wordt iets in haar wakker
geroepen. De stijl, die ze omschrijft als een
vanzelfsprekende combinatie van abstract en
concreet, intrigeert haar. Zo wil ze ook schilderen.
Ze belt aan, maar er wordt niet opengedaan.
Thuis vindt ze in de Gouden Gids
welke naam en welk telefoonnummer bij
het adres horen. Ze belt op en vertelt dat ze wil
leren schilderen zoals op de schilderijen in de
erker. Ze mag langskomen om wat eigen werk
te laten zien.
Een heel belangrijk moment, zegt ze nu in
haar appartement in Enschede met uitzicht
op het Harry Bannink Muziekcentrum. Als
internet toen bestaan had en ze had kunnen
opzoeken wie deze Ralph Prins eigenlijk was,
had ze hem nooit durven bellen. Prins, toen net
over de zeventig, was een gerenommeerd
kunstenaar. Er was werk van hem aangekocht
door het Rijksmuseum en het Stedelijk Museum.
Had diverse oorlogsmonumenten op zijn
naam, waaronder het Nationaal Monument
van Westerbork, hij was docent grafisch
ontwerp en tekenen geweest aan de Minerva
Academie, was beroemd om de affiches die hij
maakte voor Amnesty International. Maar dat
wist ze allemaal niet.
Stadhuis Enschede in de lente
Hij zag wat in de tekeningen die Marianne
meebracht. En ze moet zeggen: hij was de eerste.
Ze tekende haar hele leven al, maar haar
omgeving had altijd te kennen gegeven dat
haar werk weinig voorstelde. Hij gaf haar les, ze
was zijn enige leerling. Hij werd haar mentor.
Tot zijn dood in 2015 hebben ze contact
gehouden. Toen ze eenmaal terug in haar
geboorteplaats Enschede foto’s van enkele
van door haar geschilderde stadsportretten
van Enschede had gestuurd, was zijn ant woord:
‘dit is museumwaardig.’
Kunst
De lessen van Ralph Prins zijn dermate
inspirerend dat ze toelatingsexamen doet bij de
Koninklijke Academie voor Beeldende Kunst
in Den Haag. Ze wordt toegelaten. Maar na een
jaar al wordt duidelijk dat de onbuigzaamheid
van een van de docenten niet in overeenstemming
is te krijgen met de eigenzinnigheid
van Marianne. ‘We moesten een model tekenen.
De studenten staan om het model heen. En ik
kijk goed hoe ik het lichaam van het model zo
natuurgetrouw op papier krijg. Staat er ineens
een docent achter me die zegt dat ik moet
beginnen met het zetten van puntjes op het
papier. Ik zeg dat ik zelf wel uitmaak hoe ik dit
doe. Toen heb ik de academie verlaten. Ik ben
naar de Vrije Academie gegaan. Daar heb ik
meer opgestoken. Daar kon je je gang gaan. De
docenten liepen rond en die kon je bij vragen
aanschieten. Dat werkte voor mij veel beter.’
Jeugd
Er zat meer kunst in haar jonge leven dan ze
zichzelf realiseerde. Ze is geboren in Enschede
en daar bleef ze de eerste 25 jaar van haar leven.
Dat de jongere broer van haar vader schilderde,
net als meer familieleden van haar vaders kant,
heeft ze pas veel later ontdekt. Net als het feit
dat haar overgrootvader vioolbouwer was.

‘Hij deed 1001 dingen,
altijd bezig en met
een grote passie voor
muziek en kunst.’
Haar vader nam haar als klein meisje elke zondag mee
naar het Rijksmuseum Twenthe, waar ze elke keer
opnieuw haar angst moest overwinnen voor een groot
schilderij van Jeroen Bosch vol Middeleeuwse
gedrochten. Maar de vreugde was altijd groot als ze het
museumbezoek afsloten in het bij het museum
behorende ‘Los Hoes’, een nagebouwde historische
boerderij waar kippen en geiten vrij rondliepen.
Om zijn gezin te kunnen onderhouden werkte haar
vader bij Polaroid. In zijn vrije tijd hield hij er allerlei
bedrijvigheid op na. Hij was onder andere meubelmaker
en uitvinder. ‘Hij deed 1001 dingen, altijd bezig en met
een grote passie voor muziek en kunst.’
Ze was twaalf toen haar moeder een baan kreeg als
koffiejuffrouw bij het toenmalige Opera Forum, de
voorloper van de Nederlandse Reisopera. ‘Voor elke
voorstelling kreeg ze vrijkaarten, ik ging met mijn
moeder naar al die opera’s. Ik leerde ook mensen achter
de schermen kennen. Gé Madern, de decorbouwer, vond
ik heel fascinerend. De enorme doeken lagen in zijn
atelier op de vloer. Die enorme decors schilderde hij
met aan bezemstelen bevestigde kwasten.’
Haar moeder had het liefst gezien dat ze de huishoudschool
zou doen, maar met hulp van haar vader ging het
een andere kant op. Kleuterkweek, al hield ze dat wegens
een ernstige vorm van ‘gevoel van verspilde tijd’ na een
jaar voor gezien.
Ze was twintig, haar zoon was net geboren, toen ze een
baan kreeg bij Opera Forum. Er stond een tournee door
het land voor de deur en er was een kleedster uitgevallen.
Een plek waar Marianne Neijhuis graag insprong.
Ze leerde de andere kant van glamour kennen. De
acteurs tussen de scènes door omkleden, van kopjes thee
voorzien. En voor haar viel de acteur Joop Doderer voor
eens en voor altijd door de mand. ‘Een man die zijn
handen niet thuis kon houden. Een heel onbeschofte
ijdele kerel. Hij was beroemd van tv als Swiebertje, maar
daar heb na die tournee nooit meer naar kunnen kijken.’
Den Haag – Enschede
Ze werd jong weduwe, deed uiteenlopend werk. Kreeg
verkering met een Egyptenaar met wie ze nog enige tijd
in Egypte woonde. Maar kwam toch weer terug naar Den
Haag, waar ze schilderde en daarnaast in een zorginstelling
werkte. ‘Ik werkte met geriatrische patiënten.
Toen mijn moeder werd opgenomen in een instelling in
Goor, besloot ik terug te gaan naar Twente. Waarom zou
ik met mij onbekende mensen werken, als mijn moeder
ook zorg nodig had?’ >>
Marianne Neijhuis in haar atelier
VRIJE
ACADEMIE
DEN HAAG
.53
ZILVER ZOMER 2022

KUNST. MARIANNE NEIJHUIS
.54
In 2003 kwam ze terug in Enschede en het duurde niet lang
of Marianne Neijhuis maakte volop deel uit van het
Twentse culturele leven. Ze werkte bij het filmhuis van
Theater Concordia aan de Oude Markt. Vanuit het
trappenhuis had ze avond aan avond zicht op de Grote
Kerk, waarvan ze later vernam dat ze er is gedoopt. ‘Ik zag
de kerk in alle seizoenen. Dat is de aanzet geweest tot mijn
serie Enschede portretten.’ Inmiddels is ze op het organiserende
vlak met van alles bezig, waaronder met de
culturele zondagen.
Onvrede
Omdat het niet goed ging met het Rijksmuseum in
Enschede, besluit ze er vrijwilligerswerk te gaan doen. En
net als bij het zien van de schilderijen van Ralph Prins
destijds is er zo’n twintig jaar later opnieuw een moment
waarop voor Marianne Neijhuis alles een nieuwe draai
krijgt. ‘Er werd een tentoonstelling ingericht door de
schrijver Atte Jongstra: Paden naar het paradijs. Er was
alleen maar werk te zien van mensen die Jongstra had
aangedragen. Dat waren allemaal kunstenaars uit het
westen van het land. Vriendjes van de schrijver. Ik werd zo
kwaad. In Enschede kende ik een heleboel professionele
kunstenaars. Die werden allemaal gepasseerd. Ik realiseerde
me dat er voor amateurkunst van alles is geregeld,
maar voor professionals niet. Enschede had geen platform
voor professionele kunstenaars.’
Marianne besluit zo’n platform op te richten dat
Mooi Enschede moet gaan heten, te beginnen met een
grote overzichtstentoonstelling. ‘Ik had daarvoor graag
Villa van Heek gehad. Ik zag het voor me.
Allemaal werk van Enschedese professionals. Niet
alleen beeldend kunstenaars, ook musici, dichters,
alle disciplines.’ In overleg met de legendarische
galeriehoudster Martha Haveman houdt ze eerst een
pilot van Mooi Enschede in galerie W8 aan de
Wilhelminastraat. Bij de opening zegde burgemeester
Peter den Oudsten toe dat de gemeente
Villa van Heek beschikbaar zou stellen voor haar
Mooi Enschede project. ‘Het moest echter binnen
twee weken zijn ingericht. Dat lukte natuurlijk nooit.’
Er kwam een vreemd getouwtrek. De gemeente die
leegstaande panden suggereerde, waarvan de
eigenaar claimde dat wanneer zich een koper of
huurder zou aandienen ze de expositieruimte
binnen een dag zou moeten leeg maken. Uiteindelijk
werd Mooi Enschede in 2014 gehouden in Nouverture,
een groot nieuw gebouwd pand in de Walstraat.
Er was van ruim zestig kunstenaars werk te zien, het
werd een doorslaand succes. De tweede editie van
Mooi Enschede had twee jaar later plaats in
de expositieruimtes van Concordia. Opnieuw een
groot succes.
Dat er geen platform van de grond kwam, dat er
nooit een derde versie van Mooi Enschede is
geweest, is te wijten aan de familieomstandigheden
waardoor ze haar kunstenaarsactiviteiten enkele
jaren vanuit Oud-Beijerland voortzette. Maar sinds
een jaar is ze weer terug in Enschede. En er bruist
weer van alles.
‘Het was een
doorslaand
succes,
waar van
ruim zestig
kunstenaars
werk te
zien was.’
Synagoge in de Prinsestraat

COLUMN. ALEXA GRATAMA
Alexa Gratama
COLUMN
Denkdrijven
Alexa woonde tien jaar in
Delden voordat zij in 2020
naar Amsterdam verhuisde.
Ze is gelukkig getrouwd met
een zeilende ondernemer en
moeder van drie kinderen.
Haar oudste, een dochter,
overleed op de laatste dag
van 2021 aan de gevolgen
van uitgezaaide longkanker.
Beide zoons wonen bij haar
om de hoek en studeren nog.
Na een intense en aangrijpende
periode pakt Alexa
haar werk als raadsheerplaatsvervanger
en arbiter
voorzichtig weer op en
probeert ze voor het
schrijven van een boek
nu eindelijk serieus ruimte
te maken.
Deze vrijdag is het vijf maanden geleden. Of dat lang is of kort weet ik
niet goed, ik drijf verder op de rivier van tijd. In het algemeen hoef ik daar
weinig voor te doen, gewoon op mijn rug liggen en me mee laten voeren,
maar soms val ik voor een onduidelijke tijdseenheid stil, zijn het seconden,
minuten, is het een kwartier? Dan komen denken en voelen samen en
kan ik tijdelijk niet voor- of achteruit. Het is als wachten voor de sluis of
voor een brug die open moet. Even later rinkelt de bel en springt het licht
op groen, juist dan blijk ik een nieuw inzicht te hebben verworven. Daar
is het me, met al dat kort of lang op de plaats rondcirkelen, kennelijk om
te doen geweest.
Terwijl ik mezelf langzaam weer in beweging voel komen, gooi ik een euro in de klomp
die aan een stok langszij wordt gehengeld. Ik weet wie ik moet bedanken, al spreek ik mijn
dankwoord niet hardop uit. Zij is het die me zacht en stevig de nabije toekomst induwt,
waar alles opnieuw moet worden uitgevonden. Dit kind is bij me in een onzichtbare
aanwezigheid, ik word haar van tijd tot tijd gewaar aan de linkerkant van mijn lijf, op
rechts voel ik haar eigenlijk nooit. Het zijn de andere twee – beide broers inmiddels zeker
geen kind meer – die maken dat ook dit nieuwe leven waarachtig en belangrijk is. Ik weet
dat mij nog zaken te doen staan, voor hen en voor een heleboel anderen. Het is wonderlijk
en soms onbevattelijk ongelofelijk om zoveel kracht en trots te voelen, om vanbinnen te
kunnen juichen om het oogverblindende groen en tedere wit langs de oevers, en me
tegelijkertijd bewust te zijn van het ritmisch net iets te hard samengeknepen worden
van het hart, als lag ik aan een verkeerd afgestelde hartlongmachine. Dat knijpen geeft
met vaste intervallen pijnimpulsen, zo frequent en terloops dat ik er vaak nauwelijks bij
stilsta. Tot ik ineens tranen voel stromen omdat het niet te doen zo verdrietig is. En dan
dus ook die vreugde om schoonheid, om wat er toch is, om het leven.
We weten niet wat er voorbij ons ligt en dat is lastig, maar ergens ook heel leuk. Gewoon
denken aan een vertrouwde grijns van bovenaf, want daar zal die wel ergens vandaan
komen. En, met een beetje gemanipuleerde inspanning misschien, toch live haar schaterlach
horen. Ik beeld me in dat ook zij doorgaat en plezier heeft, en ontzettend blij is te
zien dat wij er echt iets van maken.
.55
Als ik vandaag al rondjes draaiend voor de brug op nieuwe inzichten lig te wachten hoor
ik haar zeggen: ‘Mam, laat ze het zelf uitzoeken, de jongens, bemoei je er niet mee. Je
moet niet alles en iedereen aan elkaar proberen te knopen maar in vertrouwen de dingen
op hun beloop laten. Ze bewandelen hun eigen pad. En ik ben er ook nog, hoor, ik laat
ze echt niet los.’ Soms weet ik niet wie er tegen me praat, is het mijn eigen stem, die van
haar, of van mijn moeder? Ach, we moeten verder, we moeten de beste versie van onszelf
blijven willen worden.
Alexa Cratama
ZILVER ZOMER 2022

Met De Ledenservice van
Carintreggeland
Het uitgebreide aanbod van De Ledenservice maakt
voor jong en oud het leven leuker, makkelijker en
veiliger. Wij werken samen met gekwalificeerde en
betrouwbare partners, die exclusief voor onze leden,
voordelig producten en diensten aanbieden. U ziet
hier een aantal items uit ons aanbod, zodat u er lekker
op uit kunt! Wilt u weten wat De Ledenservice nog
meer te bieden heeft? Bezoek dan onze website*.
Hier vindt u het complete aanbod verdeeld in vier
categorieën: Uitgaan en ontspanning, Aan huis
diensten, Voel je veilig en Zaken op orde.
U kunt direct gebruik maken van het aanbod.
.56
Fietsvoordeel
Een actief leven draagt positief bij aan uw gezondheid.
Bent u toe aan een nieuwe fiets? De Fietsvoordeelshop
heeft een uitgebreid aanbod en een passende fiets
voor iedereen. Van E-Bike tot transportfiets zonder
trapondersteuning. In diverse prijscategorieën vindt
u op onze website* goede en betrouwbare fietsen.
Ledenvoordeel Tot wel 15% korting op de aanschaf van
een nieuwe fiets en bij de aanschaf van een E-Bike een jaar
gratis AON fietsverzekering, incl. pechhulp.
ADVERT
De mooiste plekjes zien
Samen met vrienden, familie of met z’n tweeën per scooter,
solex, fiets of kano! Huur een fiets, tandem of voertuig en
ontdek de mooiste plekje van Twente. Zelfs bezorging van
voertuigen op uw eigen locatie is mogelijk. De hele week
geopend (9 tot 19 uur). Reserveer vooraf via onze website*.
Ledenvoordeel 10% korting op het huurtarief van de
voertuigen of €7,50 korting op het E-Bike arrangement.
Preston Palace
Kom ook genieten in Preston Palace! Zwem onder de
tropische sterrenhemel, ontdek alle faciliteiten vanaf je
luxe ligstoel aan de waterkant, bubbel weg in de whirlpools
en geniet van een lekker drankje en ijs. Riviera heeft
de volgende faciliteiten: recreatieve sauna, stoombad,
verwarmd kinderbad, whirlpools, zonnehemels.
Ledenvoordeel €7,50 korting per persoon korting
op de normale entreeprijs (€15,-) kinderen t/m
3 jaar gratis. Prijs is incl. onbeperkt water,
koffie/thee, frisdranken en waterijs.

Zomers
ENTIE
.57
genieten!
Ervaringsverhaal LifeWatcher
Miranda (46) - Dochter van Jaap (76)
Mijn vader kwakkelt al jaren met zijn gezondheid.
Na een val van zijn scootmobiel een jaar geleden, was hij niet
meer zo zelfverzekerd en mobiel als daarvoor. Mijn vader
gaat er graag met de scootmobiel op uit. Ik merkte dat mijn
vader het spannend vond om alleen de deur uit te gaan. En
tijdens zijn tochtjes vergeet hij vaak zijn mobiele telefoon.
Nu hij de LifeWatcher SOS Button heeft kan hij altijd in een
noodsituatie alarmeren. Het geeft hem een veilig gevoel dat
ik gemakkelijk bereikbaar ben en snel ter plaatse kan zijn
indien nodig.
Voordelen van LifeWatcher
• Eenvoudig alarmeren door SOS-knop.
• Zeer nauwkeurige locatiebepaling, binnen en buiten.
• Geen abonnement, maar prepaid.
• Bellen en gebeld worden.
Ledenvoordeel €19,95 korting op aanschaf van een product
en geen verzendkosten. Gratis prepaid simkaart met €10,-
tegoed. Meer informatie vindt u op onze website*.
Spoorfietsen Hengelo- Twekkelo
Fietsen over het Schaddenspoor. Waar vroeger stoomtreinen
van de GOLS en kolentransporten richting Duitsland
reden kunt u nu zelf spoorfietsen. Een uniek arrangement
van fietsen, natuurbeleving en bezoek aan Het Plukreef
in Twekkelo, met een prachtige bloemenpluktuin en een
welverdiend rustpunt onderweg. Niet alleen het spoor zal u
verrassen, ook de unieke omgeving is de moeite meer dan
waard!
Ledenvoordeel €5,- korting op het huren van een
Gezinsspoorfiets (2-6 personen) van €25,- (weekend €27,50).
Lid worden
Lid worden van De Ledenservice voor slechts
€22,50 per huishouden, per kalenderjaargaat
eenvoudig via de website*. Klik op de knop
‘Word lid’ en vul uw gegevens in. Liever
persoonlijk contact dat kan via:
Digitale ledenpas
Nieuws! Vanaf 2022 ontvangt u geen fysieke ledenpas. Wij vinden
duurzaamheid belangrijk, daarom is besloten om geen fysieke pas meer
aan te bieden. Op onze nieuwe website staat uw digitale ledenpas klaar in
uw eigen account. Bent u al lid, maar heeft u nog geen account? Ga naar de
website* en klik op inloggen om uw inloggegevens aan te vragen.
088 367 2373 | leden@carintreggeland.nl | *www.carintreggeland.nl/ledenservice
ZILVER ZOMER 2022

COLUMN. RECHTTOE RECHTAAN
// Tekst
MR. DR. TON LAMERS
Van privacy
in de tuin
naar meekijken vanaf het balkon, mag dat?
.58
Mr. dr. Ton Lamers bespreekt in
Zilver Magazine telkens een actueel
juridisch thema. Soms zullen de
onderwerpen zijn ingegeven door
actuele zaken waarbij hij zelf
betrokken is geweest maar hij
staat ook open voor door lezers
aangedragen onderwerpen en
vragen. Voorstellen kunnen via
redactie@zilvermedia.nl worden
ingebracht.
Deze keer bespreekt hij een zaak
tussen buren die alleen maar
verliezers kent.
Een van de functies van het recht is ervoor zorgen dat
iemand zijn recht kan halen. Wat is het systeem immers
waard als het niet kan worden gehandhaafd. Handhaving in het
privaatrecht betekent dat de ene partij een andere partij
aanspreekt op zijn recht. Als die andere partij dichtbij staat leidt
een aanspraak op recht niet zelden tot structurele verstoring van
de relatie. De vraag is of het dat allemaal wel waard is.
Zo af en toe vraagt iemand om juridische hulp in een kwestie met
de buren. Daarbij gaat het bijna altijd om schuttingen,
overhangende beplanting of buren die op elkaars grond komen
en dergelijke. In het geval dat ik in deze bijdrage wil bespreken
ging het om een aanbouw aan de achterzijde van de ‘twee-ondereen-kapper’
waarop de buren een dakterras hebben aangelegd
waardoor de buren vanaf dat terras vol zicht kregen in de tuin
van de buren aan de andere zijde.
Het zal je maar overkomen dat je gewend bent aan je tuintje
waarin je veel privacy hebt en dat die privacy van de ene op de
andere dag tot nul is gereduceerd. Nooit meer gezellig met je
gezin in je pyjama in de vroege zomerzon ontbijten aan de
tuintafel of in de warme avondzon gezellig borrelen met vrienden
of in de hete middagzon aan je teint werken zonder dat vanaf
ruim twee meter hoogte en op niet meer dan twee meter breedte
de buren vanaf hun nieuwe dakterras op je neer kijken.
Deze nachtmerrie overkwam een cliënt toen bleek dat de buren
boven op de aanbouw achter hun huis een dakterras hadden
aangelegd. Daarbij was ook geen sprake van half werk, want om
het terras te kunnen bereiken werd er een deur vanaf een
slaapkamer aan de achterzijde van de woning gemaakt zodat
vanaf daar het dakterras direct vanuit huis kon worden betreden.
Ook tilde een kraan enkele dagen later een grote stalen trap over
het huis die achter tegen de aanbouw werd geplaatst zodat de
buren via die trap vanuit hun tuin rechtstreeks toegang hadden
tot het dakterras. Als het maar even kon zaten de buren op hun
dak en hun kinderen renden de hele dag via het dakterras in de
tuin en weer terug.

‘Doe elkaar
dit niet aan.’
Eigenlijk direct nadat cliënt waarnam dat de buren iets aan
de achterzijde van het huis gingen verbouwen is cliënt bij
de buren, met wie ze tot op dat moment een prima relatie
hadden, gaan informeren wat ze van plan waren. De buren
vertelden wat er ging gebeuren en cliënt gaf aan dat zij zich
afvroeg welke gevolgen dat voor haar zou hebben. De
jarenlange goede stemming sloeg direct om. ‘Wij mogen
toch zelf wel bepalen of wij op ons eigen dak gaan zitten en
bovendien hebben wij een groot gezin dat de ruimte nodig
heeft’. Cliënte heeft daarna nog gepoogd om met werkelijk
zeer beschaafde mails de buren tot rede te brengen maar
dat mocht helaas niet meer baten. Als enkele weken later
de verbouwoperatie klaar is en de buurvrouw ten einde
raad, krijg ik een telefoontje met het verzoek haar bij te
staan.
Van aardig tot ware draken
Eerlijk gezegd zit ik niet echt te wachten op dat soort
zaken maar het hoort er nu eenmaal bij. Als buren met
elkaar in de clinch liggen zijn er altijd alleen maar
verliezers. Het verlies van woongenot en de voortdurende
ergernis reduceren mensen niet zelden van ‘aardig’ tot
ware draken. Alle pogingen, ook van mijn zijde, om tot
een redelijk gesprek met de buren te komen liepen op
niets uit. De jurist van de rechtsbijstandsverzekeraar van
de buren was ook voor geen enkele rede vatbaar. Die was
Amsterdam nog nooit uit geweest en wist niet beter dan
dat mensen de hele dag boven op elkaar zitten en gaf het
voorbeeld van tante Truus die als ze in haar tuintje in de
Jordaan ‘oben ohne’ een zonnestraaltje wist te vangen, er
geen enkel probleem mee had dat de halve buurt mee
keek. Nou… hier in het achterlijke Twente zien we dat
toch anders.
Er zat niets andere op dan maar te gaan procederen en
daarbij te vorderen dat het terras als zodanig wordt
ontmanteld en de trap wordt verwijderd, enzovoorts.
De wet biedt daarvoor aanknoping. Art. 5:50 BW luidt:
Tenzij de eigenaar van het naburige erf daarvoor
toestemming heeft gegeven, is het niet geoorloofd binnen
twee meter van de grenslijn van dit erf vensters of andere
muuropeningen, dan wel balkons of soortgelijke werken
te hebben, voor zover deze op dit erf uitzicht geven.
Vrij vertaald betekent dit dat zomaar een nieuwe inkijk
creëren in de tuin van de buren niet is toegestaan. De wet
spreekt van vensters en balkons maar de Hoge Raad heeft
in 2003 bepaald dat ook een dakterras onder deze
omschrijving valt. In deze bijdrage zal ik de lezer de
details van de juridische schermutselingen besparen maar
de rechter was er kort in. De aanleg/bouw van het
dakterras was onrechtmatig jegens mijn cliënte en dus
moet het hele zaakje in de oude toestand worden hersteld
en dat alles onder last van een dwangsom.
Wat heeft dit succes nu opgeleverd? Alleen maar ellende!
De buren niet alleen op hoge kosten gejaagd maar ook
voor altijd boos op de buurvrouw. Cliënte voor altijd boos
op de buren, de hele menselijke cohesie in de straat kapot.
‘Als dat wijf komt, kom ik niet’, enzovoorts.
Beste mensen doe elkaar dit niet aan. Als je iets gaat
aanpassen aan je woonomgeving hou dan rekening met
die omgeving want de (korte) lol van de aanpassing weegt
bij lange na niet op tegen de ruzie die je er voor terug
krijgt.
.59
ZILVER ZOMER 2022

HISTORIE. LANDGOED SINGRAVEN
Singraven:
huis met
een verhaal
.60

Een prachtige foto van Huis Singraven siert
de cover van de vorige uitgave van Zilver
Magazine. Voor ons een mooie aanleiding
om in deze editie aan het verhaal achter dit
veelzijdige landgoed aandacht te schenken.
Vroeger bewoond door tal van kleurrijke
personen en tegenwoordig in eigendom van de
Stichting Edwina van Heek. We spraken met
Daan van Mierlo, beheerder van Singraven
in Denekamp. Sin betekent groot, graven is
gegraven waterweg die duidt op de toe- en
afvoer van het water voor de allereerste molen
die aan de omliggende rivier de Dinkel werd
gebouwd.
// Tekst
ASTRID OLDE OLTHUIS
// Foto’s
LANDGOED SINGRAVEN
De naam Singraven is sinds 1381 in gebruik
en vermoedelijk zelfs nog langer. Het is 1946
als de Stichting Edwina van Heek wordt
opgericht uit de nalatenschap van de Amerikaanse
weduwe Edwina van Heek-Burr Ewing. Edwina was
getrouwd met de Twentse textielfabrikant Jan Bernard
van Heek. Het doel van de stichting is het behoud van
cultureel erfgoed en waardevolle natuurgebieden in
Twente. ‘Je kunt de stichting zien als een van de eerste
subsidieverstrekkers voor restauratie en behoud van
vastgoed,’ vergelijkt Daan.
Weinig geluk
In 1415 wordt het eerste stenen huis op het landgoed in
Denekamp gebouwd. Het is het huis van de molenaar
van de op een steenworp gelegen watermolen die hout,
olie en koren verwerkt, en staat op de plek waar nu de
garderobe is. Singraven wisselt meerdere keren van
eigenaar en na drie generaties Roessingh-Uddink wordt
in 1915 het huis verkocht aan Jan Adriaan Laan, een
rijke industrieel uit de Zaanstreek. Veel geluk kent het
stel niet in het huis. Cornelia overlijdt in 1916 aan tbc
en Jan Adriaan sterft twee jaar later. De twee oudste
kinderen nemen het bedrijf van hun vader over en de
jongsten, Agatha en Willem, erven het huis. De twee
zijn erg op elkaar gesteld tot ook Agatha in 1922 op
33-jarige leeftijd overlijdt. Willem blijft alleen achter.
‘In 1415 wordt het
stenen huis op het
landgoed gebouwd.’
Hij neemt wat men tegenwoordig een sabbatical
noemt en vertrekt voor een safari van acht
maanden naar Khartoem, de hoofdstad van het
Afrikaanse Soedan. Bij terugkomst in Denekamp
besluit hij: ik blijf. Hij maakt er zijn levenswerk
van om het oude huis terug te brengen naar de sfeer
van de 17 e /18 e eeuw inclusief een oude collectie van
kunst en antiek. Het omliggende park laat hij
aanleggen door de in die tijd bekende landschapsarchitect
Leonard Springer die later in 1932 start
met de aanleg van een decoratief arboretum.
Heer van Singraven
‘Willem Laan was goed voor zijn personeel. Als er
bijvoorbeeld een kind van een medewerker ziek
was, zorgde hij ervoor dat het naar een dokter of
ziekenhuis kon,’ vertelt Daan. ‘Maar in de omgeving
werd hij gezien als ‘de heer van Singraven’. In de
jaren vijftig krijgt Laan, die niet trouwt en geen
kinderen heeft, het besef: wat komt er van het
erfgoed terecht als ik er niet meer ben? Om het
voortbestaan van het landgoed te borgen zoekt
hij contact met de Stichting Edwina van Heek
en na drie jaar onderhandelen komt in 1956
landgoed Singraven in handen van de stichting met
als voorwaarde dat Laan er mag blijven wonen
tot aan zijn dood. Die volgt in 1966. >>
ZILVER ZOMER 2022
.61

HISTORIE. LANDGOED SINGRAVEN
UNST
.62
Historische kunstcollectie en
Chinees porselein
Laan laat een indrukwekkende historische kunstcollectie
na. Tegenwoordig is het huis opengesteld
voor publiek. Een rondleiding voert langs schilderijen
van wijlen families Roessingh-Uddink en Laan
en diverse handgeknoopte 18 e -eeuwse wandtapijten
uit Aubusson. In de eetkamer is de tafel gedekt met
Chinees porselein of Niderviller servies uit de Elzas.
Ook zijn er in elke kamer wel een of meerdere
klokken uit de 17 e en 18 e eeuw te vinden die allemaal
nog lopen en op gezette tijden slaan en bellen. Die
verfijning is ook terug te zien in de salon, het
kabinet en de eetkamer. Wie denkt dat de ruime
bibliotheek louter oude boeken herbergt, komt
bedrogen uit. Laan vindt dat zijn boeken die veelal
tot de literatuurgeschiedenis van zijn tijd behoren,
moesten passen bij het interieur en hij laat ze in
Parijs opnieuw inbinden en voorzien van een leren
rug voor een antieke uitstraling.

Nieuwe karaktervolle huizen
De ontvangsthal wordt nu veelvuldig gebruikt door
trouwlustige stellen, jaarlijks beloven zo’n dertig
paartjes elkaar er de eeuwige trouw. Er worden zo
nu en dan lezingen en concerten, binnen of in de
tuin, gegeven. ‘Passend bij de sfeer van het huis,’ legt
Daan uit. ‘We willen de oase van rust op het
landgoed behouden. Zo hebben we op 24 juli een
zomerfair, maar dan in Engelse sfeer met een
bescheiden aantal stands. Een hardrockconcert zul
je hier niet vinden.’ Daarmee genereert het landgoed
inkomsten. Tekorten uit exploitatie van het
landgoed en restauratie van de collectie vult de
Stichting Edwina van Heek aan. Om de exploitatie
van het landgoed gezond te maken, krijgen oude
schuren en boerderijen een herbestemming. Er
worden nieuwe karaktervolle huizen gebouwd die
passen in het cultuurhistorische landschap. Zo
krijgt de stichting weer meer inkomsten uit pacht
binnen. Er zijn al enige van totaal zestien woningen
opgeleverd. ‘Wat dat betreft ziet de toekomst er
rooskleurig uit,’ laat Daan weten. ‘En natuurlijk staat
bij ons duurzaamheid ook op de kalender. We
wekken bijvoorbeeld zelf nu al energie op met
behulp van water uit De Dinkel. 280.000 kW per
jaar, goed voor 75 huishoudens op het landgoed.’
Van april tot en met oktober zijn er op de dinsdagen,
woensdagen, donderdagen en zaterdagen tus sen
13 en 16 uur rondleidingen van plm. tachtig minuten.
Iedere twintig minuten start er een rondleiding. In
de winterperiode is dit alleen mogelijk op de
zaterdagmiddag. Groepsrond leidingen zijn het hele
jaar door mogelijk. www.singraven.nl
Singraven draait op vrijwilligers
Daan van Mierlo (56) komt elf jaar geleden samen
met zijn vrouw Sabine op landgoed Singraven
terecht. Hij is geboren en getogen in Brabant,
bewoont diverse plekken in Nederland en is een
tijdlang beheerder van een landgoed in Breukelen.
Sabine runt sinds acht jaar de landgoedwinkel
nabij de watermolen en verkoopt streekproducten,
cadeauartikelen, kaarten en boeken. In de winkel
is een plattegrond van het landgoed beschikbaar
en kan de bezoeker toegang krijgen tot het park.
Met het echtpaar Van Mierlo zijn circa vijftig
vrijwilligers actief op het landgoed, waaronder
gidsen, gastvrouwen, tuinvrijwilligers en vrouwen
die wekelijks bloemstukken maken voor het huis.
.63
‘We willen de
oase van rust
op het landgoed
behouden.’
ZILVER ZOMER 2022

JONG GELEERD. BORDUURWERK
.64
KONINKLIJKE
OPDRACHT
VOOR TWENTSE BORDUURSTERS
Op elk raamwerk is een loep gemonteerd.
Met flinterdunne naalden en zijdegaren
worden de minuscule steekjes op
het doek gezet. Monnikenwerk, maar
de dames van de borduurclub van het
Bussemakerhuis hebben er ontzet tend
veel plezier in. Daar komt bij dat dit niet
zomaar een borduurwerkje is, maar een
opdracht vanuit het Koninklijk Huis.
De motieven die in Borne geborduurd worden,
krijgen straks hun definitieve plek op de gordijnen
in de Chinese zaal van Huis ten Bosch, een zaal
die veelal gebruikt wordt als ontvangstzaal. De groep
zestigplussers en zestigminners komt uit heel Twente.
Marijke Hoek uit Enschede, Truus van Otten uit Enter,
Marianne de Lenne uit Diepenheim, Annemiek Maartens
uit Hengelo, Annet Rijswijk, Marian Brand en Ilse ter Haar
uit Borne. Elke maandag zitten ze bij elkaar om te borduren.
De passie voor het handwerken zit hen in het bloed.
‘Dat begon al op de basisschool, waar we les kregen in
verschillende technieken. Dat mondde uit in een hobby
voor het leven. Bij ons thuis waren we altijd aan het
handwerken, daar groei je mee op’, vertelt Truus. De anderen
beamen dat.
Samen
Schilderijen, tafelkleden, merklappen, voor de dames is het
bekende kost. Wordt er een baby geboren, dan krijgt een
omslagdoek nog gauw even een naam met geboortedatum.
Niks oubollig, handwerken is weer helemaal trendy en daar
is de groep heel blij mee. Menigeen geeft les op scholen of
aan handwerkgroepen. ‘Even je hoofd leeg maken en je

‘Bij ons thuis waren
we altijd aan het
handwerken.’
// Tekst & foto’s
ANNEMARIE HAAK
helemaal focussen op je werk’, verklaart Annemiek. Toen
ze de oproep zagen van het Textielmuseum Tilburg
waarin borduursters gezocht werden, aarzelden de
dames geen moment en meldden ze zich direct aan.
‘We wisten nog niet waarvoor of waarom, maar het
leek ons gewoon leuk om samen aan een opdracht te
werken.’ En dat is tevens de essentie van het project, de
verbindende rol van handwerken, als middel tot
ontmoeting, gesprekken en het uitwisselen van elkaars
kennis en vaardigheden. Dat de dames werden
uitverkoren, was uiteraard geweldig. Ze stralen van trots.
Vanaf februari zijn ze al bij elkaar. In totaal doen ruim
150 mensen mee aan dit project, vijftien groepen,
verdeeld over het hele land.
Koninklijk Paleis
‘Eerst kregen we een workshop van Anna Bolk, de
autoriteit op het gebied van borduren. We leerden onder
meer aan en af te hechten aan de voorkant, niet aan de
draad likken voor je hem in de naald doet, nieuwe steken
en patronen lezen. Dit is het echte werk, heel interessant.
Van daaruit zijn we gestart.’ Het is de bedoeling dat er
kleine onderdeeltjes geborduurd worden. Bloempjes,
blaadjes, steentjes. Kleuren, steken en patroontjes staan
vast. Als het klaar is gaat het naar Amsterdam waar alle
onderdelen weer uitgeknipt, op vlieseline geplakt en
opnieuw bevestigd worden op de zijden gordijnstof. Die
zijn allemaal geweven in het Textielmuseum in Tilburg,
waar ze tevens machinaal bedrukt en voorgeborduurd
zijn. Het is de bedoeling dat de resultaten van medio
oktober tot april te bewonderen zijn in het museum.
Voor die tijd mogen er geen foto’s gepubliceerd worden
van de ontwerpen. Daarna krijgen ze hun definitieve
plek in het Koninklijk Paleis. ‘Tijdens de tentoonstelling
mogen we ook eigen werk exposeren, zo kunnen we
onszelf profileren’, aldus Ilse.
Remake
De borduuropdracht betreft een remake van de
18 e -eeuwse gordijnen, die nu te oud en te kwetsbaar
zijn om nog te hangen. Bovendien zijn ze eigenlijk
te smal om dicht te kunnen. Daarom werd deze op -
dracht voor nieuwe gordijnen bedacht waaraan ook
Koningin Maxima gaat meewerken. Het ontwerp is van
Liesbeth Stinissen en het eerste deel van de
productontwikkeling vond plaats op een hi-tech
borduurmachine in co-creatie met de experts van het
Textiellab. De originele gordijnen, een geschenk uit
China aan Stadhouder Willem V en zijn echtgenote
Wilhelmina van Pruisen, dateren uit 1721. De kronkelende
rivier die erop afgebeeld staat, vormde een
inspiratiebron voor Stinissen die het vertaalde naar een
Nederlandse delta. Aan weerszijden worden markante
gebouwen en belangrijke gebeurtenissen uit de
vaderlandse geschiedenis afgebeeld. Centraal staat
Nederland als land van vele culturen.
Cultureel erfgoed
Met uiterste precisie werken de dames aan de ontwerpen.
‘Soms mag je ook je eigen fantasie laten werken
bij het gebruik van de steken, maar in grote lijnen is het
hele patroon voorgeschreven,’ legt Annet uit. Ze zijn
allen heel benieuwd naar het uiteindelijke resultaat.
‘Het is toch geweldig om aan zo’n project mee te mogen
doen. Het is toch een stukje cultureel erfgoed. Stel je
voor dat straks een van mijn achterkleinkinderen een
bezoek brengt aan het paleis en dan kan zeggen: Aan die
gordijnen heeft mijn overgrootmoeder nog gewerkt!’
.65
ZILVER ZOMER 2022

Zilver Magazine
LEZERSMENU
Voorgerecht
Dessert
Carpaccio van ossenhaas en
truffelcrème met Parmezaanse kaas
of
Grand dessert
.66
Huisgemaakte paddenstoelkroketjes
met pastinaakcrème
Hoofdgerecht
Gegrilde zeebaarsfilet
met kruidenrisotto en wittewijnsaus
of
Zachtgegaarde wildzwijnnek
met truffeljus
Nu voor alle 60 + lezers * van
Zilver Magazine geen €39, 50 maar €29, 50
Op een gezellige plek naast de Sint-Plechelmusbasiliek in Oldenzaal geniet u van klassieke gerechten met een moderne twist. Ook deze
winter leggen chefkok Jan Huiskes en zijn team u weer helemaal in de watten. (H)eerlijk, vers eten om uw vingers bij af te likken. Geniet
van een mals stukje vlees, vis of een truffelrisotto. Wat u ook kiest, u snapt waar het restaurant zijn naam aan te danken heeft. Natuurlijk
staat er dit seizoen ook vis en wild op de kaart en prijst u uzelf gelukkig met een uitgebreide selectie aan mooie wijnen.
* Dit speciale en erg mooie lezersmenu wordt alleen op dinsdag, woensdag en donderdag voor u bereid.
De bijpassende wijnen staan in onze fraaie, maar zeker betaalbare, wijnkaart.
* Wij verzoeken u ons aan te tonen dat u 60 jaar of ouder bent.
Sint Plechelmusplein 18 | Oldenzaal | Tel: 0541 535060 | www.bistropuur.nl

COLUMN. JOAN KOENDERINK
Column
Joan Koenderink
Onontkoombaar
In de supermarkt vanuit je ooghoeken een bekende zien maar zin noch tijd
hebben in een tête-à-tête tussen de met pakken rijst en blikjes tomaten -
puree gevulde schappen. Er vervolgens alles aan doen die te voorkomen,
stiekem wetende dat het niet uitmaakt welk gangpad je induikt met je karretje.
Want al verstop je je hoofd onder een berg sperziebonen of bestudeer
je quasi-geïntersseerd alle verpakkingen babyvoeding terwijl je geen kind
hebt, op miraculeuze wijze volgt altijd dat moment: ‘Hé, hallo! Jij hier?
Hoe is het?’ Geen ontkomen aan.
Dat fenomeen schiet door mij heen als ik op een
ons gezien? Weet ik niet! Niet cringen nu!
Joan Koenderink. Inmiddels
regenachtige woensdagmiddag in een nog stil-
Sta erboven, misschien loopt hij door? Kijkt-ie?
50-jarige geboren en
staande trein ongewenst getrakteerd word op
O, hij kijkt… we zijn gespot. Wat? Hij stapt in!
getogen Tukker. Woont
een conversatie van twee tienermeiden aan de
andere kant van het gangpad. Ik wil niet luiste-
Move!!’ Het tweetal schiet als door een wesp
gestoken omhoog en de naaktslakken boven
samen met haar hond
Charlie in Enschede en
.67
ren en ik wil niet kijken maar het stel wenst ge-
hun ogen schieten alle kanten op. Smetteloos
zou nergens anders willen
hoord te worden? Ze spreken met stem-
witte sneakers stampen, tassen dreigen te val-
wonen (nou ja... op Ameland
verheffing en het is moeilijk om níet te staren
len, haren wapperen en deuren worden open-
misschien). Schrijft uit
naar tot vol wassen naaktslakken bijge schil-
gerukt. Weg zijn ze. Ze staan er blijkbaar toch
haar eigen leven gegrepen
derde wenk brauwen. Ongegeneerd kakelen de
niet boven? Ze willen ontkomen.
teksten: columns voor alle
dames elkaar (en dus ook mij en de enige ande-
Een jonge vent struikelt de coupe in. Kan niet
leeftijden. Is ooit voor Zilver
re passagier in de coupé) bij over de zin van het
missen, dat moet Robert zijn. Robert kijkt ver-
Magazine benaderd door
bestaan in onvervalst Twentse zinnen, door-
baasd om zich heen en maakt aanstalten te
voormalig hoofdredacteur
spekt met Engelse woorden. Over leraren die
gaan zitten op een nog warme zitplaats. Ineens
Gijs Eijssink die ze in haar
niet capabel zijn hun eigen naam te schrijven.
komt er geluid uit de passagier tegenover mij:
bewogen hockeyverleden
Over project groepen en studie genoten waar ze
‘Hi Robert, je vriendinnen zijn die kant op gelo-
heeft leren kennen en
het blijkbaar niet mee getrof fen hebben. Over
pen.’ Robert bedankt de man met een vrolijk
waarvoor ze destijds menig
hoe Ilse zich altijd denkt te moeten exposen en
‘Oh, oké, chill man. Dan ga ik een coupeetje ver-
zondagavond op de sport-
gecanceld moet worden. Dat Eva clever maar
der.’ ‘U kent Robert?’ vraag ik. ’Nee hoor’, ant-
redactie van de Twentsche
awkward is omdat ze haar kennis niet wil sha-
woordt hij, ‘maar sommige relaties verdienen
Courant heeft gewerkt.
ren. Dat Thijs een player is en het stellen van
een zetje?’ Ik stik bijna in het broodje dat ik weg
hardcore dead lines een must als je nog enigs-
zit te kauwen en overweeg kort ook een coupee
zins een awsome leven wilt proberen te leven
tje op te schuiven om antwoord te krijgen op de
tussen alle nog niet woke zijnde losers. Ik vind
vraag hoe het met de naaktslakken en Robert
er iets van. De tegenover mij zittende man waar-
is. Ik blijf zitten. De trein begint te rijden en
schijnlijk ook, maar hij vertrekt geen spier. Het
ik open Google op mijn telefoon en zoek op
wachten is op hun visie op de MeToo-problema-
“to cringe or not to cringe”. Nog voordat ik sta-
tieken maar er ontstaat paniek: ’Shit! Wat?
tion Hengelo binnengerold ben heb ik twee keer
Robert! Why? Waar? Op het perron! Boring, die
“awkward” gemompeld.
gast!’ Pittige krachttermen worden geuit. Ik
schrik ervan. ‘Rennen?’ roept de een. ‘Nee, zitten
blijven!’ roept de ander. Ze duiken voorover,
onder het raam. Kruinen raken elkaar. ‘Heeft hij
Joan Koenderink
Namen zijn gefingeerd maar bekend bij deze columnist ;)
ZILVER ZOMER 2022

ZILVER. GEDICHT
.68
// Foto
DASHA VODOREZOVA
// Gedicht
GERRIT LANSINK

Zommersokker
Kaamperfoelieloch
zog oe vol,
dreg oe
in ne dekn
van zeut,
bungelnd an
hönningdröa
n nach in.
.69
ZILVER ZOMER 2022

CULTUUR. VAN KATOEN EN WATER
an katoen
en water
// Tekst
TON OUWEHAND
// Foto Gerard
WILLEM VAN WALDERVEEN
MUZIEKTHEATERSPEKTAKEL OVER DE TROTS VAN ALMELO
Daar wordt producent Gerard Cornelisse (1954) nou blij van. Dat in het centrum van Almelo onder de naam
Huis van Katoen & Nu inmiddels een volksmuseum bestaat. Een plek waar Almeloërs bij elkaar komen. Waar
ze trots zitten te zijn op het feit dat ze Herman Finkers, Ilse de Lange en Tom Egberts hebben voortgebracht.
.70
Waar ze koffie drinken en kunnen bomen over Heracles, over heden en verleden. Dat dit volksmuseum in
2017 de stadsprijs van Almelo kreeg, weet Cornelisse niet eens. Hij is er zich er wel bewust van dat deze
ontmoetingsplek een rechtstreeks gevolg is van het bijna gelijknamige muziektheaterspektakel uit 2014:
Van Katoen en Nu. En daar was hij als producent verantwoordelijk voor.
De Amsterdammer Cornelisse was toen al
een tijdje in het oosten van het land. Hij
had in 2009 het eerste Willem Wilmink
Festival geproduceerd. Was verliefd geraakt op de
toenmalige programmeur van het Wilminktheater
Simone Kratz, die daar inmiddels artistiek directeur
is. Dat de voorstelling Van Katoen en Nu van de
grond kwam was het gevolg van het feit dat Gerard
Cornelisse maar niet kon begrijpen dat men in
Almelo collectief aan het Calimero-syndroom
leed. Waarom voelden de Almeloërs zich zo klein?
Waarom bliezen ze zo laag van de toren? Waarom
waren ze niet trots op zichzelf, op hun geschiedenis?
Hij was dat als Amsterdammer helemaal
niet gewend. Op de plek waar hij opgroeide waren
ze bij wijze van spreken nog trots op misluk kingen.
Door zo’n muziektheaterspektakel waaraan half
Almelo zou moeten meewerken, kon hij dat gevoel
van eigenwaarde wel wat opkrikken, meende hij.

Fragment uit de promovideo van Katoen en water
Vervolgens had iedereen de mazzel dat Cornelisse
niet doorhad wat men in Twente bedoelt met de
reactie ‘joa joa’. Toen hij zijn plannen op die
manier beantwoord hoorde, meende hij te doen
te hebben met een dubbele bevestiging, terwijl hij
inmiddels weet dat het eigenlijk ‘nee’ betekent van
mensen die dat niet expliciet durven te zeggen.
Succes
Van Katoen en Nu werd een succes. Het trok
10.000 bezoekers. Drie jaar later werd op dezelfde
locatie Het Verzet Kraakt opgevoerd. Een verhaal
dat zich tijdens de Tweede Wereldoorlog afspeelt
en handelt over de grootste bankroof aller tijden.
Opnieuw een schot in de roos. Deze voorstelling
trok 30.000 bezoekers. En ook deze begon voor
de toeschouwers met een gemeenschappelijk
driegangendiner. Volgens Cornelisse een essentieel
onderdeel van zo’n voorstelling. ‘Bij zo’n
diner kun je heel goed in de sfeer komen van het
spektakel dat volgt. De menukaarten en de
gerechten zelf leiden je al naar de tijd waarin de
voorstelling zich afspeelt. Bovendien zit je aan
tafel met mensen die hetzelfde gaan beleven, die
je hoogstwaarschijnlijk niet kent. Zeer waardevol.’
Het verhaal
Het door Laurens ten Den geschreven script ver -
telt het verhaal van voormalig stadsarchivaris
Bertus, gespeeld door de in Borne geboren acteur
Laus Steenbeeke. Deze Bertus is ongeneeslijk ziek.
In zijn rijke fantasie dwaalt hij door de geschiedenis
van ‘een slordige’ zeshonderd jaar Almelo. Maar
omdat hij als stadsarchivaris alles weet over Almelo,
verweeft hij de historie van de stad zich met zijn eigen
verleden. Uit de waargebeurde lokale geschiedenisverhalen
die hij vertelt, krijgen bezoekers steeds meer
te zien over zijn relatie met zijn te vroeg gestorven
vrouw. En zoals hij in zijn hoofd door de verschillende
tijdsgewrichten kan dwalen, zo hoopt Bertus in zijn
sterven zijn vrouw weer te ontmoeten en het ‘goed te
maken’.
Het is een geschiedenis van water, land en handel.
Van huisnijverheid en stoommachines. Van recht,
onrecht en aanrecht. Van bezettingen door Spanjaarden,
Fransen en Pruisen. Het is een voorstel ling
over wapenfeiten waarop Almelo trots kan zijn. En
vooral is het een geschiedenis van een liefde die alles
overwint.
.71
En nu gaat op 25 augustus een nieuwe grootschalige
voorstelling in première: Van Katoen en
Water. Opnieuw op het Indiëterrein dat inmiddels
aan het uitgroeien is tot een moderne woonwijk.
Zo’n 200 mensen gaan hieraan meewerken.
De voorstelling was al gepland in het kader van
het 600-jarig bestaan van Almelo, maar vanwege
corona zijn we twee jaar verder. Omdat Almelo
inmiddels 602 jaar stadsrechten heeft, spreekt
men nu van ‘een slordige zeshonderd jaar.’
Van Katoen en Water
Te zien: vanaf 24 augustus tot half september op
het Indiëterrein in Almelo. Prijs € 60,-, inclusief
driegangendiner en drank voorafgaand aan de
voorstelling. Kaarten via Wilminktheater.
www.vankatoenenwater.nl
ZILVER ZOMER 2022

COLUMN. PAUL ABELS
De klok
.72
In 1955 maakte mijn vader een klok
voor mijn moeder. Hij was bankwerker.
De klok is het meest vrije stuk siersmeedwerk
dat hij gemaakt heeft. Op
een soort boomstammetje, voorzien
van ‘hamerslag’, aangebracht met de
bankhamer, staat de klok. De wijzerplaat
heeft rust. Geen cijfers maar een soort
speldenknopjes. Boven de zes zit het
gat voor de sleutel waarmee je de klok
opwindt. Het binnenste rondje van de
wijzerplaat heeft een facebookgezicht
(‘verbluft’). De klok loopt op tijd maar
de korte wijzer staat op acht uur precies
als het negen minuten over acht is. Dat
geeft niks, want de lange wijzer staat
om negen over acht precies op negen
over acht. Daar hoef je niet achteraan.
Als je dit weet, is er niks aan de hand. Je
voelt je sterk in de wereld, met een klok
waarvan buitenstaanders denken dat hij
niet op tijd loopt. Jij ziet immers precies
hoe laat het is. Je hebt een geheime
verstandhouding met de tijd. Je hebt de
wereld mooi te pakken.
Maar het gaat om de roosjes. Mijn
vader sneed uit heel dun staal twee
roosjes. Dat had hij niet geleerd op de
Stork-school. Hij leerde er vormen en
elektrisch lassen onder alle hoeken.
Enorme ketels, pompen, motoren -
constructiebankwerkers maken geen
roosjes met tere blaadjes. De blaadjes
zijn zonder sopperij gepuntlast aan
een sierlijke boog die de wijzerplaat
omspant, eindigend in een merkwaardig
scherp puntje. Daar heb ik vaak aan
gevoeld vroeger. Ik weet niet waarom.
De blaadjes zijn van een onbekende, niet
bestaande boomsoort. Van de natuur
had mijn vader geen verstand. Wel heeft
hij met groot geduld de randen van de
blaadjes kartelig gesneden en er nerven
in getekend met een metalen stift. Ik zie
aan de klok dat mijn pa een poëtische
arbeider geweest is.
Toen mijn moeder overleed in 2007,
kreeg ik de klok. Mijn broer en mijn zus
wilden hem ook heel graag, maar bij de
verloting won ik. Vele jaren stond de
klok in mijn huis. Ik keek anders naar
de klok dan vroeger. Toen ik klein was,
schaamde ik me ervoor: we hadden
geeneens geld om een nieuwe klok te
kopen, die moesten we zelf maken. Nu
ben ik trots op de klok.
Je moet cadeautjes geven die je zelf ook
heel graag zou willen hebben. Ik ben
gek met mijn broer. Daarom heb ik hem
de klok gegeven. Vier jaar geleden, om
negen over acht, hebben we hem op
de schoorsteenmantel in zijn nieuwe
zomerhuisje gezet. Ik hoop dat ik hem
over een jaar of tien weer terug krijg.
Misschien heb ik dan ook een huisje in
Toscane of in Twente. Of in Duitsland.
De tijd zal het leren.
Paul Abels

‘Je voelt je sterk
in de wereld, met
een klok waarvan
buitenstaanders
denken dat hij
niet op tijd loopt’
.73
ZILVER ZOMER LENTE 2022

HET ROER OM. ELLEN KLASENS
// Tekst & foto’s
ANNEMARIE HAAK
.74
Ellen Klasens noemt zichzelf een
collagist, een niet bestaande
term, maar wel eentje die voor
haar precies weergeeft wat
ze doet. ‘Ik maak collages met
beelden, woorden, emotie, foto’s,
illustraties, et cetera. Ik voeg
beelden samen waarmee ik
een verhaal vertel.’

‘Door aandacht ontstaat
zachtheid en openheid
in het gesprek.’
Ellen (60) leidde geruime tijd een heel
tevreden bestaan. Haar man moest voor zijn
werk vaak naar het buitenland en zij zorgde
thuis voor het huishouden en hun vijf kinderen. Ze
is 42 als ze in een burn-out raakt. Haar therapeut
adviseert haar dat ze meer aan zichzelf gaat
denken. Een advertentie van de AKI trekt Ellens
aandacht. Dat ze creatief was weet ze wel, maar
daar heeft ze nooit echt iets mee gedaan. De
Bornse trekt de stoute schoenen aan en schrijft
zich in. Ellen: ‘Toen ik het gebouw binnenstapte
voor een intakegesprek, wist ik gelijk: dit is wat ik
wil, nu moet ik voor mezelf kiezen!’ De docenten
reageerden eerst ietwat sceptisch: was dit weer
zo’n huisvrouw die zo nodig de kunstenaar wilde
spelen? Ze kreeg het voordeel van de twijfel en
Het Poorthuisje
In Borne sluit ze zich aan bij de werkgroep die
bij de begraafplaats een opslaghok in de
toegangs poort omtoverde en inrichtte als
troosthuisje, een ruimte om even alleen te zijn
met jezelf, om te rouwen: het Poorthuisje. Een
kleurrijk schilderij van haar hand siert de muur,
er branden kaarsen, een bankje nodigt uit om te
gaan zitten en er zijn kaartjes om een klein
tekstje op te schrijven. Aan het eind van het jaar
verzamelt Ellen alle kaartjes en kneedt deze tot
pasta. Deze vormt ze om tot een hart dat een
permanent plaatsje krijgt in het Poorthuisje.
‘Op die manier blijven de kaartjes met woorden
uit het hart bewaard. Dat is mooi want ze horen
bij het verhaal van iemand.’
.75
GEMENGDE MEDIA
werd aangenomen. ‘De hele opleiding was voor mij
een speeltuin, ik heb ontzet tend veel geleerd op de
meest uiteenlopende vlakken. Niet alleen kunstgerelateerd,
maar ook van die verscheidenheid aan
mensen, medestudenten en docenten. Voor mij is
die opleidingsperiode een hoogtepunt in mijn leven.’
Ellen volgt de richting Gemengde Media. Na vijf
jaar studie sluit ze de opleiding met een diploma
af en gaat ze aan het werk. Ze schildert, maakt beelden,
probeert nieuwe technieken uit en houdt
expo sities. Ellen geniet met volle teugen van deze
nieuwe episode in haar leven. Ze werkt mee aan
kunst projecten, geeft les op scholen en vervaar digt
kunst werken in opdracht. Ze heeft een atelier in de
kelder van haar huis waar ze tevens les geeft.
Op haar geliefde Schiermonnikoog waar ze dik -
wijls verblijft, maakt ze kunst die met het eiland te
maken heeft. Ze leert boekbinden en maakt beeldende
dagboeken waarin ze plaatjes, gedich ten,
korte teksten, foto’s, een veelheid aan creatieve
uitingen verwerkt. ‘Ik was weer zichtbaar, ik mocht
er zijn! De AKI heeft voor mij een deur geopend.’
Afscheidsfotograaf
Toen ze de vraag kreeg om een uitvaart op beeld
vast te leggen, moest ze daar even over
nadenken. ‘Je komt wel heel dicht bij de emoties
van een familie, zou ik dat kunnen?’ Ze besloot
het te doen. ‘Ik geef er een eigen draai aan.
Door thuis bij de familie te zijn, markante voorwerpen
vast te leggen, door te ontdekken wie
de overledene was, ook door het verdriet
in beeld te brengen. Ik maak zo’n vijfhonderd
foto’s waar uit ik een selectie maak voor een
fotoboek. Het samenstellen kost me een aantal
weken. Het is zorgvuldig wikken en wegen hoe
het verhaal van de overledene het mooist wordt
verteld. In het hele proces heb ik het vertrouwen
nodig van de familie, het gaat immers wel om
rouwver werking.’ Ellen heeft er een aantal
gemaakt. Ze geeft toe dat het haar aangrijpt en
dat ze soms een time-out voor zichzelf inlast om
even op adem te komen. >>
ZILVER ZOMER 2022

HET ROER OM. ELLEN KLASENS
‘Mijn creativiteit is de
motor en die draait bij
alles wat ik doe.’
.76
Magazine
Ellens creativiteit daagt haar uit zichzelf steeds
op andere manieren te uiten. Dat leidde tot het
lanceren van een magazine: Blad voor je mond,
dat ze samen met Karin Slettenaar opzette, een
magazine dat uitnodigt om een gesprek aan te gaan.
De vrouwen hadden eerder al gespreksgroepen
rondom dit thema opgericht, maar corona gooide
roet in het eten. De behoefte aan het gesprek bleef
echter bestaan, dat kon ook via een magazine.
‘We hebben het magazine helemaal zelf
bekostigd, dus zonder adverteerders. We
willen ons door niets laten beïnvloeden,
de inhoud moet puur zijn en dat is gelukt,’
verklaart Ellen met een stralende lach.
Als kunstenaar heeft ze haar creatieve
talenten volop kunnen inzetten. Kirsten
was als haptonomisch professional en
dominee een hele goede aanvulling. Het
heeft hen twee jaar gekost om de uitgave
met de grootste zorg samen te stellen.
Ruim honderd pagina’s met aantrekkelijke
artikelen, sprekende foto’s, poëzie, inter–
views, humor, gelardeerd met kleine op–
drachten en vragen. Dat alles op mooi
glanzend papier. De eerste editie staat
in het teken van vorm, een thema dat op
veel manieren belicht wordt. Uiterlijke
vormen en innerlijke vormen, opvallende
en mooie. ‘Het beste is om het magazine
samen te lezen met een paar vrienden of
in een lees- of gespreksgroep en dan het
gesprek met elkaar aan te gaan en het
thema uit te diepen,’ vervolgt Kirsten. Via
de website bladvoorjemond.nl wordt het
onderwerp ondersteund met video’s, uitleg
en instructie. De bedoeling is om twee
keer per jaar een uitgave op de markt te
brengen. Het magazine kan via de website
besteld worden, maar zal binnenkort ook
voor € 12,95 in de boekwinkel te koop
zijn. ‘Dat lijkt best prijzig, maar het is geen
tijdschrift dat je even relaxed in het zon -
netje gaat lezen. Je moet aan het werk! Je
hebt er echt een half jaar gespreksstof aan.’
VERBONDENHEID
Ellen: ‘Als je werkelijk aandacht hebt voor een ander
komen de mooiste dingen tevoorschijn. Je vraagt
door naar wat iemand bedoelt, hoe iemand iets
ervaren heeft. Door aandacht ontstaat zachtheid
en openheid in het gesprek. Je luistert elkaar
tevoorschijn. Je gaat steeds meer zien van wie de
ander is. Als er voor iedereen aandacht is, ontstaat
er verbondenheid. Dat is onze drijfveer. Ieder mens
heeft behoefte aan ontmoeting en contact, luchtig
of diepgaand. ‘Verbinding verrijkt de mens, het kan
de wereld mooier maken.’

COLUMN. INA BROUWER
column
Ina
Brouwer
Ina Brouwer-Snippe is journalist bij RTV Oost, met speciale belangstelling voor levens-
beschouwing. Ze maakt wekelijks op zondagochtend het radioprogramma Hoogtij.
Wilt u reageren op haar column? Dat kan via een e-mail naar i.brouwer@rtvoost.nl
De kracht van stilte
Soms zijn er momenten dat je pas op de plaats moet maken.
Even noodgedwongen verder in een iets lagere versnelling.
En laat ik nu in die fase zitten! In afwachting van een ingreep
aan een van mijn ogen werk ik tijdelijk wat minder. Halve
dagen, want mijn zicht is ook maar half. Maar een halve dag
werken, werkt dat eigenlijk wel? In mijn werk als journalist
vaak niet. ‘s Morgens is er een onderwerp dat je raakt, je belt
en mailt eens wat rond, pakt de camera en gaat draaien, ‘s
middags monteren, een internetbericht schrijven en o, ja,
heb je eraan gedacht een radio-interview te regelen? U raadt
het al… dat gaat ‘m niet worden. Het is hollen of stilstaan.
We zijn allemaal zo vreselijk druk. En er moet zoveel.
En tussendoor moet je ook nog met vakantie. Deze week
kwamen ze weer langs, beelden van de enorme wachtrijen
op Schiphol. Nu corona voorbij lijkt, stappen we allemaal
weer massaal in het vliegtuig, op weg naar zonnige
bestemmingen. Ik vind het een beetje triest, die mensen die
buiten de vertrekhal in de brandende zon lijdzaam staan te
wachten bij hun koffer. En stiekem verlang ik terug naar
blauwe luchten zonder vliegtuigstrepen, naar verstilde
oude binnensteden die niet worden overspoeld door
rolkoffertoeristen op weg naar hun Airbnb. In sommige
opzichten was de corona pandemie zo slecht nog niet.
Vorige week was ik een dag te gast bij de zusters
Franciscanessen van Denekamp. Niet om te onthaasten of
om een retraite mee te maken, nee, er moest gewoon
gewerkt worden. Zuster Christella loodste me vakkundig
de dag door: een ontbijt in stilte, een viering, een interview,
weer een viering, een intake van een gast, een interview,
weer een viering, nog een interview, een wandeling door de
tuin en een ontmoeting met twee bejaarde zusters op de
begraafplaats. Ik kwam thuis met meer dan een uur aan
beeldmateriaal, zere voeten en een overvol hoofd. En heel
veel respect voor de zusters van Denekamp! Want waar ik
regelmatig op de klok keek (o jee, is het al zo laat en ik heb
nog helemaal geen snijshots!) nemen zij de tijd.
Tijd voor een praatje met een gast, met mij, met elkaar. En
tijd voor stilte. Waar wij geneigd zijn alles dicht te metselen
met woorden zijn zij stil. Het motto van de zusters is Uit stilte
komt kracht. Stilte en tijd geven ruimte om te bepalen waar
je zelf staat. Waar je voor staat. Wat je wilt in dit leven, of
juist niet meer wilt. Sinds corona weten mensen de retraites
van de zusters goed te vinden. Het is dus vaak druk in het
klooster en ook zuster Christella vraagt zich aan het einde
van de dag wel eens af wat ze allemaal heeft gedaan. Daarom
is voor haar stilte zo van belang.
‘Door de stilte is het makkelijker om de reis naar binnen te
maken’, zegt zuster Christella. ‘Juist nu er in deze tijd zoveel
op ons afkomt. En vooral op de jongeren.’ Zij vergelijkt het
opzoeken van de stilte met het herkauwen wat de koeien
doen. ‘Eerst gaat ze eten, eten, eten, en daarna zitten en
herkauwen. Dat is eigenlijk mediteren. Zo kunnen we in
gesprek gaan met onszelf en praten over wat belangrijk is
in ons leven.’
Stilte geeft kracht. Misschien dat ik daarom zelf zo graag op
zomerse dagen mijn sup inpak en de Regge opzoek. Na nog
geen tien autominuten en tien minuten (elektrisch) pompen,
onderga ik al peddelend de stilte van natuur. Ik snuif die
karakteristieke geur van oppervlaktewater op. Ik hoor de
koeien grazen en geniet na elke bocht in de rivier van een
nieuw panorama. Ik probeer de vogelgeluiden te herkennen
en ik weet dat ik leef. Schiphol, werk, ziekenhuis, ze zijn
allemaal heel ver weg.
Dit is mijn laatste column. Ik hoop dat u wat aan mijn
schrijfsels heeft gehad en wens u een heel mooie zomer toe.
Ina Brouwer
.77
ZILVER ZOMER 2022

.78
ADVERT

ENTIE
.79
ZILVER ZOMER 2022

CULTUURHISTORIE. HET HOFKESHUIS
Boddenstraat | Hoofdstraat | Herenstr
// Tekst
JOHN VAN ZUIDAM
// Foto’s
STICHTING HOFKESHUIS
Het Hofkeshuis:
ooit het pronkstuk van
de Grotestraat in het
grachtenstadje Almelo
.80
Herinneringen
Niet geboren, wel getogen in Almelo. Mijn
schoolleven, bewaarschool, lagere school
en HBS, speelde zich af in de omgeving van de
Geogoriuskerk, die in de Boddenstraat dichtbij
de overgang van de Grotestraat Oude Eind naar de
Oranjestraat lag. Vanuit ons kleine woonstraatje,
de G.K. van Hogendorpstraat, gelegen aan de Loolee
in het Rohofkwartier, moesten we dwars door de
binnenstad van de ene naar de andere kant van
Almelo om bij de scholen te komen. Heel vaak kozen
we de route via de Grotestraat Oude Eind. Ik zal heus
wel eens ongemerkt naar boven hebben gekeken
als ik langs de schoenenwinkel van Niers liep.
Niet beseffend dat zich achter die prachtige topgevel
op de eerste verdieping een verborgen schat bevindt.
Dit artikel is dan ook een eerbetoon aan de straat die
ik als kind vele malen mocht betreden. Het was rond
1960 nog een straat met een zekere allure: bijzondere
speciaalzaken, zoals Niers er een was. Maar ook de
herenmodezaak Oostvogel, de banketbakkerij van
Zwiers met als specialiteit heerlijke rumtompoucen,
apotheek Van de Biggelaar, Juweliershuis Brummer,
bioscoop Varossiau, Italiaanse ijssalon ‘Tante Mini’
(Talamini) en zo zou ik door kunnen gaan. Toentertijd
had ik nog niet in de gaten dat de aanleg van
winkelpuien de voorgevels van veel historische
panden ernstig heeft geschonden. Dus is dit verhaal
tevens een pleidooi voor stadsherstel van dit oudste
centrale gedeelte van Almelo. Met als uitschieter het
Hofkeshuis.
In elke Nederlandse binnenstad is wel een Hoofdstraat,
Herenstraat, Langestraat, Voorstraat of Grotestraat.
Het is de belangrijkste verbindingsweg waarlangs de
nederzetting is ontstaan. Zo ook in Almelo. Op de oudst
bekende stadsplattegrond van Jacob van Deventer
uit circa 1545 is de Grotestraat al prominent als
noord-zuidas aanwezig.
Op diezelfde plattegrond zien we dat het stadje is
ontstaan aan de ‘voet’ van het kasteel Almelo, en dat
het een ‘grachtenstadje’ is, gevoed door het water van
beken. Almelo ontleent zijn waterrijkdom namelijk
aan het feit dat het is gelegen op het (bijna) laagste
punt van Twente. Het diepste gedeelte ligt iets
westelijker richting Wierden en Vriezenveen, waar
uitgestrekte moerassen ontstonden. Almelo wordt
daarom ook wel het ‘waterputje’ van Twente genoemd,
waar de meeste beken van Twente van oost
naar west stromend, samenkomen. Nog tot kort na
de Tweede Wereldoorlog had Almelo te lijden onder
over stromingen.
Helaas zijn de grachten vrijwel geheel uit het
stadsbeeld verdwenen. Alleen straatnamen herinneren
nog aan hun aanwezigheid, zoals de Hagengracht
en de Herengracht. Omdat ze veelal in gebruik
waren als open riolen, werden ze bijna allemaal om
hygiënische redenen aan het einde van de 19e en
begin 20e eeuw gedempt, waarmee de oorspronkelijke
waterstructuur van het stadje ernstig werd aangetast.
Ook de grafelijke watermolens moesten het veld
ruimen en verdwenen als beeldbepalend element.

aat | Langestraat | Voorstraat | Grotestraat | Marktstraat
Hoe reizigers in de 19e eeuw Almelo zagen
In 1812 en 1813 logeert de jonge doopsgezinde graanhandelaar
Willem de Clercq, de latere secretaris en directeur van
de Nederlandse Handelsmaatschappij, bij de vooraanstaande
doops gezinde familie Coster in Almelo. Hij roemt deze stad
als het ‘bouquet’ van Overijssel. Tijdens zijn verblijf brengt
hij een bezoek aan de oude heer Egbert Hofkes in het
Hofkeshuis aan de Grotestraat en noemt hem een ‘rijm
maniak’, en een ‘man van geest’ die Voltaire en de Pruisische
koning citeert. In Willems dagboekaantekeningen is te lezen
dat er veel nieuwbouw wordt gepleegd: ‘huizen van twee
etages!’ Door de ogen van Willem zien we dat de binnenstad,
met name de Grotestraat, van gedaante verandert. Bestuurlijk
belangrijke en welgestelde families laten er steeds vaker
patriciërswoningen van twee verdiepingen bouwen.
Geen schoonheidsprijs
De aanleg van textiel- en confectiefabrieken na 1830 maakte Almelo er
niet mooier op: er ontstond een fabrieksstad met een uiterst rommelige
stedelijke structuur. Na de ondergang van genoemde industrie leidden
de herstructurering en stadsvernieuwing niet tot een heldere en
overzichtelijke verbetering. Fabrieksgebouwen met schoorstenen
moesten het veld ruimen, arbeiders- en weefhuisjes werden afgebroken,
hele straten verdwenen, inclusief de synagoge, de havenkom werd
gedempt. Wat ervoor in de plaats kwam verdiende bij lange na niet de
schoonheidsprijs: lelijke hoogbouw, moderne winkelpanden,
winkelpassages die al snel verloederden, het werd er allemaal niet beter
op. De omslag kwam eigenlijk geleidelijk eind jaren zeventig van de
vorige eeuw, mede door het particuliere initiatief van de in 1978
opgerichte Stichting Stadsherstel Almelo. Vanaf die tijd kreeg men meer
oog voor renovatie in plaats van vernieuwing, maar nog steeds moet er
in Almelo hard worden gevochten om de overheden te overtuigen dat
waardevolle cultuurelementen in de binnenstad behouden moeten
blijven voor het nageslacht.
Ondanks alle gekrakeel en het opofferen van cultureel erfgoed door de
drang naar modernisering, bleef de Grotestraat als slagader van de
binnenstad al die eeuwen overeind staan. Niet dat het straatbeeld intact
bleef, het was voortdurend aan veranderingen onderhevig, maar in de
plattegrond van de stad tot op de dag van vandaag herkenbaar. Hoe de
gevelwanden van de Grotestraat er in de 16 e tot en met de 18 e eeuw
hebben uitgezien, weten we niet. Er zijn geen afbeeldingen uit die tijd
beschikbaar. Vermoedelijk moeten we denken aan kleine boerenwoningen
met aanvankelijk daken en topgevels van stro en lemen
vakwerkmuren, in een later stadium vervangen door dakpannen,
opvulling met bakstenen en houten topgevels. Er werd in die huisjes al
gesponnen en geweven voor eigen linnengebruik en de overschotten
werden op de markt verkocht.
In 1819 brengt de staatsman Gijsbert Karel van Hogendorp
een bezoek aan Twente. Daarbij doet hij ook Almelo aan.
Een visite aan de familie Hofkes in Het Hofkeshuis kon daarbij
niet uitblijven, de familie Hofkes werd gezien als voortrekker
van de industrialisering. Hij schrijft over Almelo: ‘Almelo
is een klein Zwolle, de welvaart en de rijkdom springen er
aanstonds in de oogen’. Zoon Dirk van Hogendorp en zijn
vriend Jacob van Lennep, die in 1823 een voetreis door
Nederland maken, treden in het voetspoor van vader Gijsbert
door eveneens bij genoemde familie in het Hofkeshuis op
de thee te gaan.
In 1847 doet Harm Boom in zijn boek ‘Mijne reisportefeuille
of Omzwervingen door Overijssel in het najaar van 1846,
ernstig en luimig verteld’ verslag van zijn rondreis door deze
provincie. Hij besteedt een kleine veertig bladzijden aan
Almelo. Voor het eerst wordt er rechtstreeks mededeling
gedaan over de Grotestraat zelf en de achtertuinen aan de
westzijde, uitkomend op de Hagengracht. Enkele zin sneden:
‘De straat is breed, hoewel ze veel terrein afstond voor de
stoepen… De huizen zijn over ’t algemeen net, doch niet hoog,
en staan op voetstukken die de nabijheid der Gildehauser
steengroeven verklappen… Wij wandelden door een klein
laantje waar nevens een naauw stroompje loopt, dat den
toegang tot de Engelsche miniatuurtuintjes achter de huizen
der straat zou beletten, als niet talloos tal van kleine groen en
wit geverwde ophaalbruggetjes, die naar verkiezing der
eigenaars openhield… Almelo heeft hier een Broek in
Waterland’s achtereind.’ Geen woord over het Hofkeshuis,
maar wel over het textielbedrijf van de familie, waar we aanstonds
over zullen spreken. >>
‘Almelo is een klein
Zwolle, de welvaart en
de rijkdom springen er
aanstonds in de oogen.’
.81
ZILVER ZOMER 2022

CULTUURHISTORIE. HET HOFKESHUIS
.82
Grotestraat getekend
In 1873 krijgen we eindelijk een goed beeld van hoe de gevelwanden
in de Grotestraat er daadwerkelijk hebben uitgezien. Op voorspraak
van de familie Coster krijgt de in Amsterdam geboren tekenaar
P.J. Lutgers de opdracht de voorgevels van alle 188 huizen en
gebouwen te tekenen die in die tijd samen de bebouwing vormden
van Grootestraat Oude Eind, tegenwoordig City Promenade, en
Nieuwe Eind, het huidige Grotestraat Zuid. Lutgers was het meest
bekend van zijn 86 Gezichten aan de Vecht, waarin hij de
buitenhuizen aan de Utrechtse Vecht van Amsterdamse kooplieden
had vastgelegd. Beperken we ons tot het oude gedeelte van de
Grotestraat zoals dat al op de plattegrond van Jacob van Deventer
zichtbaar was, dan zien we op de tekeningen van Lutgers dat de
overgang van de arbeidershuisjes met één verdieping naar de
patriciërshuizen nog niet was voltooid, hoewel Willem de Clercq
er in 1813 al gewag van maakte. We telden op het Oude Eind nog
39 eenverdiepingwoningen en 38 patriciërsvilla’s met twee verdiepingen:
een 50-50 % verhouding. Het huis dat er het meest
uitsprong in het oude gedeelte was het Hofkeshuis in
neoclassicistische stijl met Louis XVI ornamenten dat in 1775
gereed was gekomen. Het zou niet hebben misstaan langs een
van de Amsterdamse hoofdgrachten.
De familie Hofkes
Het geslacht Hofkes komt in 17 e eeuwse bronnen voor als zijnde
afkomstig van erve ’t Haeveken uit de buurschap Meddo bij
Winterswijk. Tot 1763 waren ze uitsluitend aanwezig in die plaats
en hielden zich bezig met de handel in linnen. In dat jaar verhuist
Egbert Hofkes (1738-1822) naar Almelo om daar te trouwen met
Judith Coster, een zeer gunstige alliantie tussen twee vermogende
doopsgezinde families. Een bijkomende reden om naar Almelo
te verkassen zal zijn geweest dat in Winterswijk het weversgilde nog
oppermachtig was, terwijl in Almelo de fabrikeurs alle ruimte
kregen om hun bedrijf uit te oefenen. Egbert en zijn zoon Lambert
maakten van die vrijheid gebruik door na 1800 hun zaken uit te
bouwen tot de toen grootste textielbedrijven van Twente. In 1829
werden opgericht: Hofkes & Zonen, die zich bezig bleef houden
met de traditionele linnenactiviteiten en met de in 1831 met de hulp
van Thomas Ainsworth opgerichte stoomblekerij. Hofkes & Co
richtte zich op de nieuwe katoenweverij en -spinnerij activiteiten.
In 1829 kwamen uit Gent spinmolens naar Almelo, in 1831 gevolgd
door een tiental Gentse spinners. Tevens werd in 1830 bij Cockerill
in Luik een stoommachine aangeschaft, die ook op turf gestookt
kon worden. Hiermee was de basis gelegd voor de Industriële
Revolutie in dit gewest. Van de Hofkesfabrieken is alleen het
katoenbalenpakhuis, dat, gerestaureerd, in de straatwand van de
Marktstraat is opgenomen, bewaard gebleven.
‘Tegenover die rijkdom
stond echter niet of
nauwelijks enige macht
in het stadje.’
Wel en wee van het Hofkeshuis
Vermoedelijk kocht Egbert Hofkes al in 1765 een huis aan de
Grotestraat 62 van de doopsgezinde weduwe Warnaars met
inbegrip van de zes weefhuisjes achter in de tuin. In 1775 liet hij
het verbouwen tot het indrukwekkende neo-classicistische huis,
zoals we dat van de tekening van Lutgers en van oude foto’s van
vóór 1927 kennen. Helaas sloeg het noodlot in die twintiger jaren
toe: de Grotestraat veranderde van karakter doordat de
‘verwinkeling’ een aanvang nam: de gevels op de begane grond van
de huizen werden omgezet in winkeletalages, zoals in alle steden
met de hoofdstraten gebeurde. Het Hofkeshuis ontkwam als
monument ook niet aan die aantasting. Nadat de familie Niers het
huis in 1927 kocht van de laatst levende ongetrouwde zussen
Hofkes, kwam er een schoenenwinkel. In de vijftiger jaren vond
nogmaals een verbouwing plaats en ontstond naar de mode van
die tijd over de volle breedte een glazen winkelpui. Toen de
schoenenzaak werd opgeheven, vonden enkele andere winkels
korte tijd onderdak, de pui werd enkele jaren geleden nogmaals
aangepast, maar de winkelbestemming bleef overeind. Van het
interieur is het meest opmerkelijk de zeer bijzondere behangselschildering
in de ontvangstruimte, de ‘zaal’, op de eerste verdieping.
Het verhaal van de wandschildering
Egbert Hofkes was opgegroeid met de idealen van de Verlichting.
Hij was zeer belezen en kende de klassieken. Tijdgenoten noemden
hem ‘een levende boekerij’. Het tafereel dat Egbert op het
linnenbehang door de decoratieschilder Andries Warmoes in 1778
in ‘grisaille’ (grijstinten) liet schilderen omvat de zegepralende
optocht in Rome van Quintus Fabius Maximus, Romeins legerleider
in de derde eeuw voor Christus. Deze slaagde erin om het
veel sterkere leger van Carthago onder het bevel van de veldheer
Hannibal hinderlijk te volgen, veldslagen te vermijden en uiteindelijk
volledig uit te putten. Hofkes kende dit verhaal uit een
prentenboek over de kunstwerken in het toenmalige Amsterdamse
stadhuis, het huidige Paleis op de Dam. Op een marmeren schouw
in de burgemeesterskamer was een reliëf met een gelijksoortige
afbeelding gebeiteld. Het geschiedenisverhaal van zo’n twintig
eeuwen geleden moet Egbert ten zeerste hebben aangesproken.
Enerzijds omdat de twintig meter lange schildering de rechten van
een volk om zijn eigen leiders te kiezen, onderstreepte. Anderzijds
omdat de zachtaardigheid van Fabius Maximus, zijn bijnaam was
‘lammetje’, uitstekend paste bij de pacifistische idealen van de
doopsgezinde Hofkes.

Stil protest
De kleine doopsgezinde gemeenschap in Almelo hield zich in de 18 e eeuw
voornamelijk bezig met de linnenhandel. Families zoals de Ten Cates,
de Costers en dus ook de Hofkes raakten daardoor in goeden doen.
Tegenover die rijkdom stond echter niet of nauwelijks enige macht in het
stadje. Van oudsher maakten de graven van Rechteren op het Huis Almelo
de dienst uit in rechtspraak en bestuur. Veel doopsgezinden schaarden zich
eind 18 e eeuw onder de patriottenbeweging, die meer volksinvloed en een
einde van de overheersende macht van de adellijke regenten rond
de stadhouders van Oranje wilde. De wandschildering in het Hofkeshuis
is daarom in feite een stil protest tegen de regentenkliek. Zelfs de Franse
generaal Moreau, die in 1794 aan het hoofd van 20.000 Fransen ons land
was binnengevallen, kwam in 1795 bij Hofkes de uitzonderlijke wandversiering
bewonderen.
Restauratieplannen
De behangschildering van uitzonderlijke, zelfs internationale, cultuurhistorische
waarde is al jaren hard toe aan een deskundige restauratie. Er
zitten hier en daar gaten in het behang, de verf bladdert af en is verkleurd,
het craquelé neemt ernstige vormen aan. In 1984 verscheen het eerste
rapport van toen nog de Rijksdienst voor Monumentenzorg met aanbevelingen
voor het herstel. Daarna volgden in 1986 en 1993 nog rapporten
van restauratieateliers en in 2018 een verslag van een pilot study over een
restauratieproef. In 1989 zag de eerste publicatie over het Hofkeshuis op
basis van wetenschappelijk onderzoek het licht, in 2006 kon met subsidie
een mooie brochure worden samengesteld. Een uitvoerig wetenschappelijk
onderzoek door de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed en de Technische
Universiteit Delft, vastgelegd in een gedegen weten schappelijke publicatie,
volgden enkele jaren later. Ook werd er in het tijdschrift van de Rijksdienst
aandacht voor gevraagd. In het tijdschrift Stad en Ambt van de Historische
Kring Stad en Ambt Almelo kreeg het Hofkeshuis in korte artikelen zeven
keer aandacht. En ook Tubantia schreef regelmatig met interesse over de
behangschildering, onder andere een dubbele bladzijde in 2014 in de toen
nog bestaande rubriek Stad en Land. Tenslotte werd op initiatief van de
Stichting Stadsherstel Almelo in 2007 de Stichting Hofkeshuis opgericht,
die streeft naar restauratie van het exterieur en interieur van het huis.
Helaas bleven alle pogingen tot herstel tot nu toe tevergeefs. Ondanks alle
publiciteit en goede wil om tot een restauratieplan te komen zijn de
resultaten bedroevend. Dat heeft te maken met de complicerende factor
dat het huis tot op heden particulier bezit is en dus niet toegankelijk is
voor bezoek, omdat de zaal wordt bewoond.
John van Zuidam (Nijverdal 1945)
Studeerde geografie aan de Radboud Universiteit
Nijmegen. Was van 1970-2004 docent aard rijkskunde
en decaan aan het Canisiuscollege aldaar. Schrijft
sinds 1980 over zijn geboortestreek. In 2011 oprichter
en secretaris-penningmeester van het Netwerk
voor Landschap & Geschiedenis Twènterlaand, een
wetenschappelijke ‘denktank’ van onderzoekers uit
verschillende disciplines. Deed na zijn vervroegde
pensionering 12 jaar onderzoek in zijn geboortestreek,
resulterend in zijn boek: ‘Oale Groond. Geschiedenis
van het Twentse landschap’ (2018, herdruk 2019
en 2021). Ontving in oktober 2019 vanwege zijn
verdiensten voor Twente als tweede de prestigieuze
J.W. Racer prijs in Oldenzaal. Woont ‘boetenmaarks’
in Malden bij Nijmegen.
Stadskern met historische allure
In 2025 is het huis 250 jaar oud en het behang heeft drie jaar
later dezelfde ouderdom. Het is de uitgelezen gelegenheid om
nu eindelijk eens werk te maken van een ambitieus restauratieplan.
Voorwaarde is wel dat de gemeente Almelo het voortouw
neemt om het pand aan te kopen van de familie Niers die
daartoe bereid zou moeten zijn. Want als het huis niet in het
publieke domein wordt gebracht, kunnen er geen subsidies
van de overheden worden gekregen. Particuliere stichtingen
in Twente zullen zeker bij willen dragen. En het zal in de
toekomst een culturele functie moeten krijgen, toegankelijk
voor publiek. Als de omgeving van het Hofkeshuis, de City
Promenade tussen het Oude Stadhuis en het kerkplein voor de
NH Kerk, mede in de renovatieplannen wordt opgenomen,
ontstaat een stadskern met een aantrekkelijke uitstraling en
historische allure. Om met een knipoog naar Herman Finkers
te eindigen: ‘Een stoplicht op rood, een andere op groen, in
Almelo is nog veel te doen!’
.83
ZILVER ZOMER 2022

CULTUUR. IN IN TWENTE
Cul
tuur
M
DEZE ZOMER
TE ZIEN IN
TWENTSE MUSEA
.84
OLYMPISCH GOUD
Het Hennie Kuiper Wielermuseum is gevestigd op de
geboortegrond van Hennie aan de Schotbroekweg 2
(Erve Kuiper) in Denekamp (Noord Deurningen). Dit
jaar is het 50 jaar geleden dat Hennie Kuiper tijdens
de Olympische Spelen in 1972 in München Olympisch
kampioen werd. ‘De mooiste overwinning uit mijn
carrière’, zegt Hennie. Het Hennie Kuiper Wielermuseum
staat het hele zomerseizoen in het teken van dit gouden
jubileum. In een speciale expositie in combinatie met
tal van activiteiten op wielergebied op regionaal en
landelijk niveau maakt u met ‘het goud van toen en het
goud van nu’ kennis.
Wielermuseum Hennie Kuiper, Schotbroekweg 2, Denekamp
www.henniekuiperwielermuseum.nl
Schoolplaten,
bijbelplaten
en meer
Zonder het te weten heeft bijna elke Nederlander
wel eens wat van het werk van illustrator
Ben Horsthuis gezien. Het gaat om illustraties in boeken
en tijdschriften en op tekeningen en platen. Hij
illustreerde honderden boeken, maakte 1.200 boekomslagen,
maakte striptekeningen voor kranten en
tijdschriften, maakte schitterende historische prenten,
politieke tekeningen, schoolplaten en nog veel meer.
Ben Horsthuis werd in 1918 geboren in Oud-Ootmarsum.
Hij vertrok in de jaren veertig naar Pijnacker waar hij in
1998 op 80-jarige leeftijd overleed. Waar illustrator
Horsthuis in Pijnacker de nodige bekendheid genoot,
is dat in zijn geboorteplaats veel minder het geval.
Reden voor het Schoolmuseum Ootmarsum om zijn
werk tot leven te brengen in een uitgebreide expositie,
die deels ook in de beide kerken van Ootmarsum te
bewonderen is. Daar is de complete collectie van zijn
bijbelplaten te bezichtigen.
Onderwijsmuseum Educatorium, Keerweer 2, Ootmarsum
www.educatorium.nl

usea
UNIEK EN WAARDEVOL
Tot en met 30 oktober 2022 toont Rijksmuseum Twenthe een
bijzondere archeologische vondst. In 2019 zijn er door amateurarcheologen
gouden munten gevonden in het Springendal, nabij
Ootmarsum, waarna er tussen 2019 en 2021 door een samenwerking
tussen de Vrije Universiteit Amsterdam, de Rijksdienst
voor het Cultureel Erfgoed en de Provincie Overijssel nog meer is
gevonden. Naast munten bestaat deze unieke goud- en zilverschat
uit verschillende sieraden, allen daterend uit de zevende eeuw.
Deze schat is uitzonderlijk, omdat resten van mogelijke offer- of
cultusplaatsen bijna nooit op deze manier in Nederland worden
teruggevonden. Daarnaast is dit de eerste keer dat een vondst uit
deze periode in Twente wordt gedaan. De vondsten die op deze
plek zijn gedaan, zijn daarom van grote historische waarde en van
dichtbij te bewonderen in het Rijksmuseum Twenthe.
Rijksmuseum Twenthe, Lasondersingel 129 – 131, Enschede
www.rijksmuseumtwenthe.nl
Mode van toen
Trends volgen elkaar op maar lijken ook
altijd weer terug te komen. Mode is en blijft
fascineren. Oude kleding wordt vanzelf weer
modern maar behoudt een zweem van nostalgie.
Over deze golfbewegingen van de
mode geschiedenis gaat deze tentoonstelling.
Interessant voor wie herinneringen wil ophalen
aan de jaren 1930-1950. Maar ook
een goede gelegenheid om (klein)kinderen
te laten zien wat er gedragen werd en hoe
creatief men soms was in tijden van nood om
er toch modieus uit te zien. Ook liefhebbers
van vintagemode kunnen hun hart ophalen.
De tentoonstelling modebeeld 1930-1950
in Museum Bussemakerhuis, midden in de
pittoreske kern van Borne, laat je voorgoed
anders naar mode kijken.
Bussemakerhuis, Ennekerdijk 11, Borne
www.museumbussemakerhuis.nl
.85
TUIN EN KLEUR
De tentoonstelling ‘Twentse Lusthoven’ is een expositie over drie tuinen:
Nijenhuis, Twickel en Weldam. Alle drie ontworpen door Éduard André
(1840 - 1911) en Hugo Poortman (1858 - 1953), tuinlandschapsarchitecten.
Nieuw is de expositie ‘Verzamelen is kleur bekennen. De wilde collectie van
Geert Steinmeijer’. Op de bovenverdieping vijf zalen met zowel schilderijen
als meubelen van de verzamelaar en oprichter van het museum. Het scala
aan kleuren is opvallend: van de gedekte tinten van de ‘Haagse School’ tot
de uitbundigheid van de Amerikaanse schilders uit de jaren ‘60 of de rauwe
kleurrijkheid van de ‘Neue Wilden’.
Museum No Hero, Hengelosestraat 2/4, Delden
www.museumnohero.nl
ZILVER ZOMER 2022

COLUMN. THEO DE ROOIJ
Column
Theo de Rooij
Glorie, gladiolen en gloria
‘Palm voor de winnaar’ was een prikkelende, incidentele toevoeging aan
sommige van de vele wedstrijdadvertenties die ik in het blad Wielersport
midden zeventiger jaren doorspitte. Winnen betekende huiswaarts keren
met een enorm bloemstuk, samengesteld uit plastic kelken en chrysanten,
opgemaakt op een bed van een drietal donkergroene palmtakken. Daar
wilde je wel een trap extra voor doen. Vlaamse wielerhelden van mijn
generatie stonden op iconisch zwart-wit foto’s trots met een palm te
stralen, omringd door rondemissen en fans. Jarenlang sleurde ik een vijftal
in dozen opgeborgen, uiterst belangrijke, verspinde en verstofte palmen
van het ene naar het andere adres. Met andere dierbare aandenkens in
de vorm van bekers en trofeeën verdwenen ze onberoerd achter vele
knieschotten.
.86
Totdat Marian en ik dit voorjaar op mijn achttiende adres aanbelandden: een
zogenaamde levensloopbestendige woning in de vorm van een riante maisonette
in het centrum van Holten. Verhuizen betekent organiseren, aanpassen,
ontspullen, opruimen, hoofd- en bijzaken scheiden. Ik heb recent afscheid
genomen van vele dozen vol sportprijzen en wielerboeken. Het merendeel zal
een plekje hebben gevonden in een wielercafé in Eijsden (Limburg).
Verhuizen. Tegenwoordig slechts voorbehouden aan de bevoorrechten onder
ons. Voorsorteren, voorbereiden op wat komen gaat. Afstuderen, trouwen,
kinderen krijgen, werk of ander werk. Het onvermijdelijke oud worden. Tot een
kantelpunt omringen wij onszelf met steeds meer belangrijke spullen, vervolgens
nemen we er vroeger of later, bewust, onbewust, vrijwillig, gedwongen of
noodgedwongen afscheid van. De ene mens stapje voor stapje, totdat alleen nog
de meest essentiële bezittingen resteren. De ander na overlijden, als de kinderen
zorgvuldig de in veel te grote huizen en tuinen verzamelde kostbaarheden op
Marktplaats, bij de kringloop of in de afvalcontainer dumpen.
Onze eigen lift brengt ons tot twee hoog. De grootste kamer boven zal gaan
fungeren als speelkamer voor onze twee kleinkinderen en als mijn kantoor
slash mancave. Met plek voor een paar van mijn oude, stalen racefietsen en wat
bijzondere aandenkens. Die verschoten graftakken heb ik veertig jaar geleden
opgeruimd. Mijn fietsen slinger ik moeiteloos de lift in. Nog wel.
Voormalig profwielrenner en
tot op de dag van vandaag in
geest en activiteit overtuigd
sporter. ‘Goed voor jezelf
zorgen betekent dat je ook voor
een ander het verschil kunt
maken. Verantwoordelijkheid
nemen voor jezelf is de enige
manier om de grote pro blemen
van deze tijd op te lossen. Deze
filosofische instelling komt vaak
terug in mijn columns.’
Theo de Rooij

ZILVER. ZOMERWANDELING
// Tekst & foto’s
TRUUS WIJNEN
Rondwandeling
Markelose Berg
Stokkum
Uit de wandelgids
Wandelen op de Twentse Wallen
van Truus Wijnen
.87
De Markelose Berg (40 m), daar begint het allemaal mee op deze route. Amper
begonnen aan de wandeling met start midden in de plaats Markelo en u staat al op
genoemde berg en kunt u genieten van vergezichten. Door de strategische ligging
was Markelo een plek waar in de Tweede Wereldoorlog veel gebeurde. Langs de
route treft u stille getuigen, loopgraven en gedenkplekken. De wandelpassages
langs de Schipbeek en buurtschap Stokkum zorgen voor de afwisseling.
ZILVER ZOMER 2022

ZILVER. ZOMERWANDELING
Geniet van fraaie
vergezichten, kronkelende
bergpaden en diepe dalen.
.88
Wandelen op de
Twentse Wallen
Over de mooie route
In de zuidelijk van Markelo gelegen Schipbeek zijn
de laatste jaren meerdere vis passages aangelegd.
Vissen kunnen weer door de hele beek trekken en bovenstrooms
paaien zodat de visstand gaat verbeteren. Ook zijn
de oevers natuurlijker ingericht. Het maakt dat het wandelen
langs deze Schipbeek - die trouwens ook aangewezen is als
ecologische verbindingszone - een prettige bezigheid is.
Niet ver van de Schipbeek ligt in een agrarische omgeving
het buurtschap Stokkum. Je treft er nog prachtige historische
boerderijen aan waarvan een enkele met een monumentale
status. Een deel van Stokkum is aangewezen als beschermd
dorpsgezicht. De aan het begin van de wandelroute gelegen
Markelose Berg alsmede de Kattenberg zijn kleinere gebieden
die voornamelijk uit naald- en loofhout bestaan. Op
eerstgenoemde - die in eigendom is van het Landschap
Overijssel - staat het door bomen omgeven indrukwekkende
OverijsselsVerzetsmonument 1940 - 1945. Tussen de bomen
op de Kattenberg loopt de wandelroute langs andere
herinneringen aan de oorlog en gaat een deel van de tocht
zelfs door loopgraven. Deze ten zuiden van Markelo lopende
wandeling is een wandeling vol historische indrukken maar
ook een wandeling om ruimschoots de natuur te ervaren.
Een wandelgids met 13 rondwandelingen
van 12 tot 18 kilometer over de stuwwallen
van Twente. Op elke route maak je kennis
met een of meerdere ‘bergen’ in Twente,
in de voorlaatste ijstijd ontstaan door het
voortstuwende ijs. Duidelijk zichtbare
plooien en glooien in het landschap zijn
het nog steeds zichtbare gevolg. Niet alleen
op de Veluwe en de Sallandse Heuvelrug
zijn stuwwallen heel duidelijk te zien
maar ook in Twente kom je bergen tegen
met namen als Apenberg, Kuiperberg,
Lonnekerberg, Tankenberg of Austieberg.
Ze beloven vergezichten zoals je die alleen
in het buitenland verwacht. Truus Wijnen,
Tukker in hart en nieren, heeft al deze
Twentse bergen beklommen en de mooiste
van deze wandeltochten heeft ze in deze
gids verzameld.
De gids is verkrijgbaar bij de boekhandels
en kan ook besteld worden bij
Uitgeverij Gegarandeerd Onregelmatig.
ISBN : 9789078641698

Start:
bij VVV- agentschap Markelo
Adres:
Goorseweg 1, 7475 BB Markelo
Afstand:
rondwandeling van 13 km
Horeca:
nabij startpunt Het Wapen van Markelo en Grand Café De Kroon.
Halverwege de route: Theehuis De Hoestinkhof.
Routebeschrijving
Nummers in de routebeschrijving komen overeen met de nummers
op de routekaart. In de routebeschrijving staat LA voor linksaf,
RA voor rechtsaf, RD voor rechtdoor en RP voor routepaaltje van
het Wandelroutenetwerk Twente
Vertrek met de rug naar de VVV naar rechts, u loopt de Grotestraat
in. Loop door tot de 4-sprong en ga LA: Bergweg. Negeer de
Zonneweg naar rechts en ga vervolgens na passeren huisnr 36 RA:
richting Provinciaals Verzetsmonument. U loopt nu geleidelijk de
Markelose Berg op. Negeer paden naar links. Asfaltweggetje wordt
half verhard weggetje. Blijf RD lopen: pad na passeren wit houten
hek met tekst Overijssels Verzetsmonument.
1.
Aan de linkerzijde ziet u even later een open plek met het Provinciaal
Verzetsmonument Overijssel. Passeer weer een wit hek en volg
verderop in een bocht het pad naar links. In de verte kunt u de
‘Televisietoren Markelo’ zien. Bij een volgende bocht, bij meerdere
bankjes, de route naar links vervolgen. Negeer vervolgens afslagen
naar links en blijf RD lopen (ook waar het pad zich splitst, maakt
niet uit welke u pakt) tot eind bij een breder zandpad, ga hier RA.
Doorlopen tot klinkerweggetje en daar LA gaan. Het 1 e pad, een
akkerpad bij een routepaaltje, RA.
2.
Aan het eind op verharde weg RA en al snel het eerste bospad weer
LA, bij bordje Voetpad. U loopt nu op de Kattenberg. Negeer de
diverse zijpaden en blijf op het hoofdpad lopen. Passeer hekjes en
ga op het brede zandpad bij routepaaltje U41 LA en direct weer naar
links langs houten hek een smal pad op, bij bordje Eigen Weg.
Dit paadje komt uit bij ‘de Dikke Steen’. Ga weer naar rechts richting
breed zandpad en steek deze RD over naar een smal pad bij hekje.
Ga - al snel - het eerste pad LA. U passeert de herdenkingsplek voor
een neergestorte vliegenier. Het pad vervolgen. Bij het infobord over
een bomkrater de route naar rechts blijven volgen. Het pad gaat
over in een verdiept pad. Dit is een loopgraaf. De Kattenberg was
in de Tweede Wereldoorlog van strategisch belang voor de Duitsers.
Vanaf het hoogste punt konden 7 bruggen over de Schipbeek in de
gaten gehouden worden. Destijds aangelegde loopgraven zijn
bewaard gebleven. Negeer zijpaden en blijf rechtdoor lopen tot het
infobord over de loopgraven. Ga hier RA. Even later liggen aan
weerszijden acht grote keien. In een bocht - met voor u diverse
mountainbikepaden - met bocht mee naar rechts en even verderop
- ter hoogte van een paaltje met een blauw pijltje - met bocht mee
naar links. Op 3-sprong links aanhouden. Passeer hekjes, steek
mountainbikepad over, langs houten paaltjes en ga bij de hekken
van een paardenfarm naar rechts en vervolgens naar links naar de
verharde weg. Ga hier LA.
3.
Aan het eind van de weg met bocht mee naar links en daarna
RA de brug over en direct weer LA: oeverpad langs Schipbeek of
ga op het fietspad lopen. Bij volgende brug LA op klinkerstraat.
Ga de 2e straat naar rechts: Welmersweg.
4.
Aan eind van deze straat LA: Veldstadsweg. Deze smalle asfaltweg
die later overgaat in een klinkerstraat almaar RD volgen, negeer de
Veldweg en even later ook de Sligsweg naar rechts. Aan het eind RA.
5.
Net voor de verkeersweg is links Theehuis De Hoestinkhof gelegen
(ingang aan de Wenninkweg). Volg de Ensinkgoorsdijk voor de
verkeersweg met een bocht naar rechts en hierna een bocht naar
links en steek de verkeersweg over. Loop RD de klinkerstraat
(Stokkummerweg) in. Ter hoogte van huisnr 69 = net voor bord
bebouwde kom Stokkum LA, wordt akkerpad. Aan het eind het
asfaltweggetje oversteken naar graspad dat later langs rand bos
gaat: bordje opengesteld. Op het punt waar het een bospad wordt
ligt aan de rechterkant (wat verscholen achter bosschage) het
Onderduikershol StokkumerEs.
6.
RD blijven lopen en bij akker RA. Komt uit bij een 3-sprong van
akkerpaden (aan eind bosdeel), ga hier LA. Aan eind LA op
asfaltweggetje en vervolgens het eerste pad - bij grijs/groen
elektriciteitskastje - RA. Voor hek en muur van een woonhuis rechts
aanhouden. Ga het eerste pad bij bordje opengesteld Weldam en
een bankje LA. Eerste pad naar rechts negeren en op splitsing
het linkerpad blijven volgen. Negeer zijpaden en blijf het hoofdpad
RD volgen. Het pad gaat iets voor een weiland met bocht naar rechts
en komt uiteindelijk uit bij een akker. Ga hier LA. Aan eind, bij
bankje, linksaf, hekje door. U komt even later langs een Mariakapel.
7.
Volg het pad met een bocht naar links en blijf nu almaar het pad dat
langs rand akkers loopt RD volgen. Uiteindelijk komt u dan uit op
een verkeersweg. Steek deze over en ga op het trottoir RA. Loop aan
het eind van het trottoir/fietspad, ter hoogte van café-restaurant
De Haverkamp, schuin links de Stationsstraat in. U passeert een
molen, blijf straat RD volgen. Volg aan het eind de straat met een
bocht naar links en bij een parkeerplaats naar rechts waarna u weer
bij de VVV uitkomt.
.89
ZILVER ZOMER 2022

BOEKENTIPS. NU IN UW BOEKHANDEL
Nieuwe
boeken
van Twentse schrijvers
aan
VAN
HARTE
AANBEVOLEN
AANGRIJPEND
.90
Ad en Marina vieren vakantie op een camping
in Kroatië. De 65-plussers hebben het er
best naar hun zin en genieten van de rust,
maar Ad is niet zichzelf. Wanneer hij voor de
zoveelste keer de koffiekopjes uit zijn vingers
laat vallen, krijgt het echtpaar grote ruzie. Een
ruzie die hun leven op zijn kop zet. Want Ad
komt niet uit zijn woorden, en valt plotseling
op de grond. Marina belt in paniek met hun
enige dochter Jessica en vraagt haar zo snel
mogelijk te komen. Maar hun dochter is ruim
1.300 kilometer van haar ouders verwijderd
en staat met haar rug tegen de muur.
‘Toekomstnevel’ is een meeslepende roman
van de Almelose Kirstin Rozema.
Kirstin Rozema - Toekomstnevel - 224 blz.
Spannend
Nederland zucht al vier jaar onder de Duitse bezetting, als
een groep vastberaden verzetsvrienden de wapens opneemt.
De tijd van onzichtbaar en klein verzet is voorbij. Ze deinzen
nergens voor terug, plegen overvallen, blazen spoorlijnen
op en bevrijden twee maten uit het Huis van Bewaring. Hun
leider is Derk Smoes, een ondergedoken bankmedewerker en
gezocht door de nazi’s. Er is voor de hulp aan de onderduikers
dringend geld nodig. Veel geld. Na de hete verzetszomer van
1944 krijgt hij een gouden tip. In de kluizen van twee banken in
het oosten van het land ligt meer dan 200 miljoen gulden. Cash.
De grootste bankoverval aller tijden vertelt het waargebeurde
verhaal van een groep jonge mensen die zich verenigen in
hun verzet tegen de bezetters. Van ongekende dapperheid,
onvoorwaardelijke vriendschap en een ontluikende liefde,
tegen de achtergrond van een alles verscheurende oorlog.
Frank Krake - De grootste bankoverval aller tijden - 423 blz.

bevolen
HEBBEN REPTIELEN GEVOEL?
Broers die hun zussen beschermen, ouders die voor hun nageslacht zorgen,
paartjes die voor het leven bij elkaar blijven en slangenbaby’s die nog in het
ei met hun hartslag met elkaar communiceren: reptielen verschillen niet
zoveel van mensen. In dit boek laat reptielendeskundige Sterrin Smalbrugge
(Rijssen) de vele onderbelichte kanten van deze dieren zien en schrijft ze over
het bijzondere gedrag van slangen, krokodillen, schildpadden en hagedissen.
Reptielen zijn onmisbaar voor ons ecosysteem. Er zijn gekko’s die planten
bestuiven, slangen die zaden verspreiden en hagedissen die voor medicijnen
tegen diabetes type 2 zorgen. Op basis van wetenschappelijk onderzoek en
haar persoonlijke ervaringen en visie hoopt Sterrin de scheidslijn tussen mens
en dier te doorbreken.
Sterrin Smalburgge - Het fascinerende leven van reptielen – 256 blz.
Van de Stadsdichter
Volgens Dick Schlüter gaf de textiel- en metaalsamenleving Twente
ruim een eeuw geleden een eigen regionale identiteit waarin stad
en platteland elkaar vonden en afstootten. Vanaf de jaren zeventig is
Twente naar zijn mening op de rest van Nederland gaan lijken maar
toch ook een karakteristieke en herkenbare regio gebleven. In deze
bundel zijn 101 gedichten opgenomen waarvan zeventien in het
Twents/Nedersaksisch inclusief een vertaling. Laat u door Dick Schlüter,
voormalig provinciedichter van Overijssel (2011-2013) en Stadsdichter
van Enschede (2021-2023), verrassen door wat hij te zeggen heeft
over een stedelijk, agrarisch én natuurrijk deel van Nederland, waar
paarden, vuur en nabuurschap culturele waarden zijn.
.91
Dick Schlüter - De Oostlandse Gedichten
LEZENSWAARDIG
Met zijn aaneengesloten grondbezit van bijna 4.400 hectare is Twickel
een van de grootste landgoederen van Nederland. Twickel is ontstaan in
1347 toen Herman van Twickelo het huis Eijsinc op de Deldeneresch kocht,
met de bijhorende Noordmolen aan de Oelerbeek. Daarmee is het ook een
van de oudere landgoederen van Nederland, opgebouwd door vier adellijke
families gedurende zeven eeuwen. Door zijn ligging in het hart van Twente
heeft Twickel het historisch cultuur- en natuurlandschap in dit gebied
vormgegeven en vervulde hij een grote maatschappelijke rol. Drie specialisten
onderzoeken in dit rijk geïllustreerde boek hoe Twickel Twente
veranderde, en dat nog steeds doet.
Aafke Brunt, Jan Haverate, Lucia den Ouden - Atlas van Twickel - 192 blz.
ZILVER ZOMER 2022

PASSIE. JAZZ VOLGENS JOHN EN TON
Hallo Ton,
.92
Voordat ik antwoord geef op je vraag met welke jazzberoemdheid
ik op de foto zou willen of ben gegaan, moet ik
eerst even kwijt dat ik in de komende briefwisselingen een
spannende dialoog verwacht, omdat ik uit je vorige brief heb
opgemaakt dat jouw voorkeur voornamelijk naar modernere
jazz stijlen uitgaat. En dat ik door toevallige omstandi gheden,
onder meer omdat ik een jazzclub voor klassieke jazz van de
ondergang heb proberen te redden en succesvol te maken,
zo’n 25 jaar geleden terecht ben gekomen in de hoek van de
oudere jazzstijlen. Hetgeen niet wil zeggen dat ik de modernere
stijlen niet kan waarderen. Per slot van rekening ben ik
als puber er juist vertrouwd mee geraakt. Overigens heb
ik totaal geen spijt ‘back to the jazz roots’ te zijn gegaan.
Het voordeel van onze uiteenlopende smaak is wel, dat we
in de komende tijd nog het nodige van elkaar op kunnen
steken, hetgeen ook voor onze lezers interessant kan zijn.
Zo had ik om eerlijk te zijn nog nooit van jouw ‘held’, de gitarist
Jim Hall gehoord. Maar tegenwoordig hebben we daar
YouTube voor om deze nalatigheid goed te maken. En ik
moet zeggen: je hebt een goede smaak, het is inderdaad
een fantastische gitarist, maar niet gemakkelijk om naar te
luisteren, echt iets voor de fijnproever!
Nu naar het antwoord op je vraag: de man met wie ik nooit
op de foto kon gaan, gelukkig maar want ook ik houd daar
niet zo van, is de klarinettist George Lewis (1900-1968) uit
de stad van de bakermat van de jazz: New Orleans. Je zult
hem waarschijnlijk niet kennen. Toch had hij een grote schare
fans uit de hele wereld. Hij was namelijk degene die in de
vijftiger en zestiger jaren van de vorige eeuw met zijn band,
waarmee hij meermalen op wereldtournee ging, een ‘Revival’
van de New Orleans Jazzstijl, de basis van alle jazzstijlen,
teweegbracht. In heel West-Europa en zelfs in Japan en
Australië werden er ‘Lewis bands’ opgericht die zijn stijl overnamen.
Ik werd door een buurman attent gemaakt op deze
bijzondere jazzmusicus en was meteen verkocht. Bij
gelegenheid van zijn 100 ste geboortedag op 13 juli 2000 heb
ik zelfs een internationale stichting, The Dutch George Lewis
Jazz Society opgericht, waarover wellicht later meer.
In april 2005 ben ik toch nabij George Lewis gefotografeerd.
En wel toen ik zijn graf bezocht op de Mc Donoghville Cemetery
in Grant aan de overzijde van de Mississippi tegenover
New Orleans. Deze begraafplaats vindt zijn oorsprong op de
plantage van eigenaar John Mc Donogh, overleden in 1850,
waar tot slaaf gemaakte Afro-Amerikanen werden begraven.
De overgrootmoeder van George werd in1808 als 8-jarig
meisje uit Senegal ontvoerd en in Louisiana als slaaf ver -
kocht. Het was de wens van George om juist hier zijn laatste
rustplaats te vinden. Voor mij een ontroerend moment om
de tekst op zijn graf te mogen lezen: ‘The sweet, soulful,
beautiful sounds from his clarinet will be forever more’.
Luister ter illustratie maar eens naar zijn eigen compositie:
‘Burgundy Street Blues’!
Mijn vraag: Is er een lied uit The American Songbook dat bij
jou emoties losmaakt?

Ton Ouwehand en
John van Zuidam zijn allebei
liefhebbers van Jazzmuziek.
In Zilver Magazine schrijven
ze via een reeks brieven aan
elkaar welke jazzinvloeden
bepalend zijn geweest voor
hun eigen jazzbeleving.
Ha John,
Als oude stijl jazz goed wordt gespeeld, ben ik de laatste die
daar bezwaar tegen maakt. Er is zo’n cliché dat er maar twee
soorten muziek zijn: goede en slechte. Ik kan daar niet zoveel
mee. Want wat is goed en wat is slecht? Daar denkt vrijwel
iedereen anders over. En een muzikant met een goede
instrumentbeheersing kan best slecht spelen. Andersom kan
een niet capabele muzikant soms ook imponeren. De legendarische
pianist Misha Mengelberg zei ooit (voordat hij
dementeerde) dat hij alleen maar ‘vervelende’ en ‘aardige’
muziek onderscheidde. Dat is me weer te cynisch. Ik kan het
best uit de voeten met de twee soorten: ‘echte’ en ‘onechte’
muziek. En daarom snap ik jouw voorkeur voor George Lewis
wel. Ik hou niet zo van zijn notenkeuze en zijn repertoire,
maar hij was een gepassioneerde muzikant. Hij speelde
omdat hij niet anders kon. Hij wekte de indruk dat als er geen
publiek meer voor hem zou zijn, hij gewoon door zou blijven
spelen. En dan kan het best dat je niet gecharmeerd bent van
zijn muziek, of zijn manier van spelen. George Lewis was wel
iemand die op zijn manier zijn ziel stond uit te venten. Echte
muziek dus.
Maar ja, nu je vraag over een stuk uit The American Songbook
dat me echt bij de kladden heeft? Ik vind My Funny Valentine
heel inspirerend. Ik speel het zelf graag en als ik er naar
luister is dat vooral in een van de vele uitvoeringen van
Chet Baker. Baker heeft me altijd gefascineerd. Hij was zeker
niet de meest virtuoze trompettist. Hij las geen noot, maar
de noten die hij uit zijn trompet liet ontsnappen of zong
waren allemaal raak. Ik heb hem de sterren van de hemel
zien spelen en ik heb hem uiterst breekbaar aan het werk
gezien waarbij ik voordurend het gevoel had dat hij elk
moment dood neer kon vallen. Chet, dat vond ik toch wel een
voorbeeld van een muzikant die voor echte muziek stond.
En ik denk dat hij My Funny Valentine ook als zijn lijflied
beschouwde.
Ton Ouwehand
.93
Ik schrijf al heel lang over jazz. Ik heb bijvoorbeeld ooit
Chris Barber en Papa Bue geïnterviewd. De eerste herinner
ik me als een matig trombonist, maar een bevlogen en
bezielde bandleider met een heel goed geheugen. Een
entertainer en een leuke gesprekspartner.
Van Papa Bue herinner ik me alleen nog dat ik hem sprak in
een kleedkamer voordat hij moest optreden. Een klein oud
mannetje dat de hele tijd aquavit in een borrelglaasje schonk
om het vervolgens in zijn keel te gieten. Ik geloof dat ik van
het concert dat volgde de pauze niet eens heb afgewacht.
Een aanklacht tegen muziek. Onecht.
ZILVER ZOMER 2022

ZILVER. PUZZELPAGINA
Binaire
puzzel
De binaire puzzel is een uitdagende puzzel die
u op kunt lossen door logisch te redeneren.
Hoewel de binaire puzzel slechts bestaat uit
nullen en enen, is het oplossen zeker niet
gemakkelijk.
Regels
1. Elke cel moet een nul of een één bevatten.
2. Er mogen niet meer dan twee dezelfde
cijfers direct naast elkaar of direct onder
elkaar worden geplaatst.
3. Elke rij en elke kolom moet evenveel nullen
als enen bevatten.
4. Elke rij is uniek en elke kolom is uniek.
Een willekeurige rij mag echter wel
hetzelfde ingevuld worden als een
willekeurige kolom.
De oplossing vindt u op pagina 97.
.94
Zoek de verschillen
Een uitkijkje op de watertoren in Almelo. De twee foto’s lijken identiek, toch zijn er maar liefst 10 verschillen. Kunt u ze allemaal vinden?
https://www.binairepuzzel.net/printpuzzel.php?id=3921&grootte=4 1/1
De oplossing vindt u op pagina 97.

Puzzel & WIN! Woordzoeker nr. 7
Vind de oplossing door alle woorden weg te strepen. Woorden kunnen horizontaal, verticaal, diagonaal en achterstevoren staan.
Stuur de oplossing met vermelding van uw naam en adres naar redactie@zilvermedia.nl. Onder de goede inzenders verloten
we drie prijzen waaronder een boekenbon ter waarde van € 50,- die beschikbaar wordt gesteld door Boekhandel Broekhuis.
De 2e en 3e prijswinnaars verblijden we met een mooie Twentse gedichtenbundel van Geert Christenhusz uit Oldenzaal.
L A B A B M A S T R A N D P A R A S O L D E
L L A B H C A E B U B B E L U C H T B E D S
E Z D R A A P E E Z Y B A B B R U I N E N C
I R P Z L D S T R A N D P A V I L J O E N H
T E A W G O H Z L A B D N A R T S D N A Z E
N K K E E P L A N K T O N R U T B E E K M V
A K A M N A V O N D N A R T S L E Z E I K E
K O O M E V L O E D R D N A Z R E T T U L N
A D I E P Z E E O N D E R Z O E K E R F I I
V I N N L V I J E B L O E M E N D A A L G N
F A G R E B U N D E L H E L M G R A S A B G
R N A A E C O U K L I R B K I U D B O A E E
U G O L V E N X R E D D I N G S B O E I D N
S P R I N G T O L V R A A B S A A L B P O L
S E S I R E C R E A T I E P L A S S E N Z A
AALFUIK
ALGEN
AVOND
BABYZEEPAARD
BADHANDDOEK
BADPAK
BEACHBALL
BERGAF
BLOEMENDAAL
BRUINEN
BUBBEL
BUNDEL
CERISES
DIEPZEEONDERZOEKER
DOKKER
DUIKBRIL
GOLVEN
HELMGRAS
HULSBEEK
KAMPVUUR
KIEZELSTRAND
KOELBOX
LIGBED
LUCHTBED
LUTTERZAND
OCEAAN
OPBLAASBAAR VLOT
PLANKTON
SAMBABAL
SENZA
SCHEVENINGEN
SPRINGTOL
STRANDBAL
STRANDPARASOL
STRANDPAVILJOEN
SURFVAKANTIE
RECREATIEPLASSEN
REDDINGSBOEI
RUTBEEK
VLOED
ZANDSTRAND
ZINKER
ZWEMMEN
.95
S
** ***
u do
k
u
In
de sudoku-puzzel moeten de cijfers 1 tot en met 9 worden ingevuld, en wel op zodanige wijze dat:
• op elke horizontale rij elk cijfer slechts één keer voorkomt
• in elke verticale kolom elk cijfer slechts één keer voorkomt
• in elk subrooster elk cijfer slechts één keer voorkomt
Hier komt ook de naam van de puzzel vandaan: sudoku betekent in het Japans zoiets als
‘getallen enkelvoudig’.
De oplossing vindt u op pagina 97.
ZILVER ZOMER 2022

Wij wensen u
een heel fijne
zomer toe
S
.96
Het
herfstnummer
verschijnt
21 september

ervice
Oplossingen puzzelpagina
ZILVER. SERVICEPAGINA
**
***
Oplossing prijspuzzel
Woordzoeker nr. 6 lentenummer
Oplossing:
Z A N G V O G E L C O N C E R T
Z A N G V O G E L C O N C E R T
ANDESKLUUT
BAARDMAN
BAZA
BONTEVLIEGENVANGER
BOSUIL
BRILVOGEL
BLEKOK
CASUARI
CETTI
DIAMANTVINK
DIEFDUIKER
DISTELVINK
DUIF
DUIFMEES
DUINPIEPER
FITIS
FUUT
GAAL
GEELVINK
GOUDVINK
GROENVINK
HOP
HUISMUS
KEEP
KIEVIET
KIWI
KNOR
KNEUTER
KRIEL
KOEKOEK
KUIFGORS
MEEUW
PAAP
PARKIET
PINGO
PIMPEL
POELREIGER
PUTTER
RIETMUS
RIETVINK
RINGMUS
SCHEUT
SNIP
SNOR
SPECHT
SPRIET
TAPUIT
TRAPGANS
VISUIL
WEVER
Contactinformatie
ANDESKLUUT
BAARDMAN
BAZA
BONTEVLIEGENVANGER
BOSUIL
BRILVOGEL
BLEKOK
Losse nummers
CASUARI
CETTI
Zilver Magazine DIAMANTVINK is te koop voor
DIEFDUIKER
DUIF
DISTELVINK
slechts € 3,95 bij diverse ver-
DUIFMEES
kooppunten zoals boekhandels,
DUINPIEPER
FITIS
tijdschriftenwinkels en kiosken in
FUUT
GAAL
GOUDVINK
Twente en GEELVINK bij een aantal verkooppunten
in GROENVINK de rest van Nederland.
HOP
HUISMUS
KEEP
KIEVIET
Abonnement
KIWI
KNOR
Wilt u informatie KNEUTER over het afsluiten
KRIEL
van een abonnement, KOEKOEK voor uzelf
KUIFGORS
of zakelijk? MEEUWStuur dan een e-mail
PAAP
PARKIET
naar info@zilvermedia.nl of bel
PINGO
PIMPEL
met 0541 511162.
POELREIGER
PUTTER
RIETMUS
RIETVINK
RINGMUS
SCHEUT
SNIP
SNOR
SPECHT
SPRIET
TAPUIT
TRAPGANS
VISUIL
WEVER
Adverteren
Wilt u adverteren in Zilver Magazine
of op de website zilvermedia.nl?
Wij denken graag met u mee
over de mogelijkheden.
Neem voor meer informatie
contact op met onze afdeling
media-advies en advertenties,
Marcel Willemsen,
telefoon: 0541 511162 of
via e-mail: verkoop@zilvermedia.nl
Volgende uitgave
Het herfstnummer van
Zilver Magazine verschijnt
op 21 september 2022.
Wat vindt u van Zilver Magazine?
.97
We zijn benieuwd naar wat u graag leest in Zilver Magazine.
Waar kunnen we u mee plezieren?
Tips voor de redactie zijn van harte welkom via redactie@zilvermedia.nl.
ZILVER ZOMER 2022

Neem nu een
zeer voordelig
abonnement op
Zilver Magazine
CADEAUTIP:
Geef een
abonnement op
Zilver Magazine
Wilt u ieder kwartaal verzekerd zijn van mooie achtergrondverhalen,
boeiende interviews, tips voor uitjes, interessante artikelen en
mooie natuurfoto’s, neem dan een abonnement op Zilver
Magazine. Dan valt ieder kwartaal een nieuwe uitgave vanzelf op
uw deurmat. Al vele Twentse 60-plussers ervaren het plezier en
gemak van een abonnement.
.98
SPECIALE AANBIEDING
Een halfjaarabonnement voor 2022
(herfst- en wintereditie) kost slechts € 7,-.
Als cadeautje krijgt u daar van ons
de gratis zomer-editie 2022 bij!
Voor een abonnement neemt u contact met ons op
via telefoonnummer 0541-511162 of via e-mail:
verkoop@zilvermedia.nl. Ook kunt u zich abonneren
via de website van Zilver Magazine www.zilvermedia.nl.
ZILVER MAGAZINE IS VOOR € 3,95 TE KOOP IN BIJNA ALLE
TWENTSE BOEKHANDELS EN DIVERSE BOEKHANDELS IN
DE REST VAN NEDERLAND.
Het
herfstnummer
verschijnt
21 september

9.3
klant
beoordeling
Al 6 jaar
op rij!
Volgens de NVM hebben wij in 2021 wederom
de meeste transacties* gedaan en de hoogste
opbrengst behaald bij alle woningtypes.
*Gebied: Oldenzaal + Losser + Dinkelland
Wilt ook een huis aan- of verkopen,
wanneer mogen wij dan bij uw Thuis komen?
T 0541 522 022
E info@kvbm.nl
kvbm.nl

Alles voor jouw
droominterieur bij
Woonboulevard
Oldenzaal
*Afbeelding: Rivièra Maison.