Zilver Magazine - Herfst 2022

JAARGANG 5 NUMMER 3 - HERFST 2022

INSPIRATIEMAGAZINE VOOR DE TROTSE TWENTSE 60-PLUSSER

3, 95

Henny de Mönnink

WAS ZIJN LEVEN LANG OP ZOEK NAAR ZIJN VADER

ISSN 2665-9522

9 772665 952000

16.

SANTIAGO DE COMPOSTELA

Harry Bodde

43.

HERFSTKLASSIEKERS

Ton Kouwenberg

66.

DATINGFRAUDE

Ine Gerards

92.

BORNE

John van Zuidam

Al negentig jaar ga je

voor design naar Brok Interieur

BROK

INTERIEUR

90

sinds 1932

Maar liefst negentig jaar geleden

werd Brok Interieur geopend in

hartje centrum Hengelo. Eerst een

meubelmakerij en nu, bijna een

eeuw (!) later, worden er de nieuwste

designmeubelen verkocht, kun je er

terecht voor de lekkerste bedden en de

mooiste vloer- en raamdecoratie. Want

dat hebben ze er allemaal. Een team

van specialisten staat voor je klaar en

adviseert je graag!

Laat je verrassen

Want wanneer je binnenstapt bij Brok Interieur

komen de kleuren je tegemoet. Een okergele

strakke bank van Design on Stock op links en

een kobaltblauwe fauteuil van Harvink op een

groot hoogpolig kleed op rechts. Maar het

kan volgende week zo weer anders zijn hoor,

want het creatieve team schuift graag met de

meubelen en verft regelmatig de wanden in een

andere kleur. Allemaal om jou te inspireren en

om te laten zien wat er mogelijk is. En dat is veel!

Inspiratie, advies & ontwerp

Inspiratie opdoen kan dus heel goed bij Brok

Interieur. De winkel telt wel drie verdiepingen,

beschikt in totaal over 3000 vierkante meter

en werkelijk iedere hoek laat wat nieuws zien.

Maar om gevoel te krijgen bij hoe die eettafel

en eetkamerstoelen bij jou in (je nieuwe) huis

gaan staan, wordt er met je meegedacht

door een interieuradviseur. Er kan zelfs een

ontwerp op maat gemaakt worden, compleet

met vloer- en raamdecoratie. En dat geldt óók

voor de slaapkamer want met de uitgebreide

slaapafdeling waar de lekkerste designbedden

en -boxsprings staan, kunnen ze je voorzien van

een passend slaapadvies. En de slaapkamer

volledig inrichten is natuurlijk ook mogelijk.

Het merkenaanbod bestaat uit voornamelijk

Nederlands fabricaat: van Leolux tot Pastoe,

van Artifort tot Gelderland, van Auping tot

Pullman en van Luxaflex tot Tarkett. Een mix

die goed op elkaar aansluit en waarmee mooie

ontwerpen te realiseren zijn, passend bij jouw

woon- of slaapwensen.

Je bent van harte welkom

Dus of je nu enkel wat inspiratie op wilt komen

doen of interesse hebt in een uitgebreid advies

op het gebied van wonen, slapen of textiel; er

staat een team van specialisten voor je klaar.

Ze zijn al jaren op elkaar ingespeeld en hebben

allemaal hun eigen expertise. Brok Interieur is

van dinsdag t/m zaterdag geopend. Kijk voor

de koopzondagen op brokinterieur.nl.

Brok Interieur Wonen, Slapen & Textiel

Drienerstraat 47, 7551HL Hengelo

074-2913126, info@brokinterieur.nl

www.brokinterieur.nl

Voorwoord

Herfst

OP EEN ZONNIGE NAZOMERDAG LANCEERDE MARCEL WILLEMSEN VIJF JAAR GELEDEN

DE EERSTE EDITIE VAN ZILVER MAGAZINE. LANDELIJK WAS ER AL VEEL

MEDIA-AANDACHT VOOR SENIOREN, DAT KON IN DE REGIO OOK, VOND HIJ.

VIJF JAAR LANG AL ZET ZILVER MAGAZINE VIER KEER PER JAAR BEKENDE EN MINDER

BEKENDE TUKKERS IN HET ZONNETJE, GEVEN WE AANDACHT AAN CULTUUR, SPORT,

NATUUR EN GESCHIEDENIS EN VERTELLEN WE OVER GOEDE DOELEN, OPVALLENDE

INITIATIEVEN EN OVER ONDERWERPEN DIE SENIOREN AANGAAN,

ZOALS GEZONDHEID, VEILIGHEID EN ZORGEN VOOR ELKAAR.

Net als de wereld om ons heen, was ook Zilver

Magazine de afgelopen vijf jaar in beweging.

Zilver Magazine werd de eerste jaren gratis

verspreid, maar qua kosten was dat helaas niet

vol te houden. Erg jammer, want we gunnen

iedereen ieder kwartaal een paar uurtjes ontspannen

met ons mooie magazine. Maar we

vonden door heel Twente verkooppunten

en we wisten de verkoopprijs bescheiden te

houden. We weten dat Zilver Magazine los of

als abonnement vaak cadeau geven of na het

lezen doorgegeven aan een ander. Sharing

is caring, zeker tegenwoordig een uitspraak

die steeds meer waarde heeft.

Wat de afgelopen vijf jaar hetzelfde is gebleven,

is het plezier waarmee we Zilver Magazine

met ons team voor onze lezers maken. Zo ook

deze twintigste editie. Steeds vaker worden

we getipt over boeiende onderwerpen om

er een verhaal aan te wijden. Dat doen we

graag, dus blijft u dat vooral doen. Ondertussen

werken we aan ons platform Zilver

Maatje, waarin Twentse senioren met elkaar

in contact kunnen komen om samen iets

gezelligs te doen. Zo kregen we onlangs

een vraag van een tachtigjarige dame uit

Hengelo. Zij zou het gezellig vinden af en

toe samen met iemand te koken of te eten.

Bent u of kent u iemand die we aan haar kunnen

koppelen? Laat het ons dan weten! We

stellen Zilver Magazine ook graag beschikbaar

voor anderen die zo’n vraag hebben,

want soms is samen leuker en met een beetje

hulp makkelijk te organiseren.

Namens alle medewerkers wens ik u veel leesplezier

met deze najaarseditie.

.3

ZILVER HERFST 2022

INHOUD.

In dit

nummer

26.

Henny de Mönnink

EEN LEVEN LANG OP ZOEK NAAR EEN VADER

.4

‘ Ik wist niet anders dan

dat ik een kind van mijn

pleegouders was.’

32.

Muzikant

Eric Mohede

Interviews

06. HENNIE SCHOLTEN

Verkocht al een miljoen streekromans

26. HENNY DE MÖNNINK

Een leven lang op zoek naar een vader

32. VAN DE SNAREN NAAR DE ZIEL

Een interview met muzikant Eric Mohede

51. FRANS BANNINK

Op de fiets ontstaat er iets

66. ALS DE LIEFDE NIET OPRECHT BLIJKT

Ine Gerards over datingfraude

Reportages

16. HARRY BODDE

Onderweg naar Santiago de Compostela

38. 66 EN NU?

Mikos Teuben

60. ESTHER REINDERS

Met familie kun je best handelen

én wandelen

72. DE PASSIE VAN UBBO BORGESIUS

Oldtimers

78. BORNE: EEN ‘VERGETEN’ 19E EEUWS

BESCHERMD DORPSGEZICHT

Een reportage van John van Zuidam

60.

72.

Esther Reinders

MET FAMILIE KUN JE BEST HANDELEN ÉN WANDELEN

Oldtimers

DE PASSIE VAN

UBBO BORGESIUS

Vijfde jaargang, nummer 3, herfst 2022

Een uitgave van Zilver Media BV

Grootestraat 1 B

7571 EJ Oldenzaal

Hoofdredactie en bladmanagement

Carmen Luttikhuis

Aan dit nummer werkten mee:

Paul Abels, Lindy Brouwer, Henk Boom,

Mary Dijkshoorn, Alexa Gratama,

Annemarie Haak, Joan Koenderink,

Ton Kouwenberg, Ton Lamers, Johan Leurink,

Gerrit Lansink, Geke Mateboer, Rob Meijer,

Harry Moek, Astrid Olde Olthuis, Esther Reinders,

Marcel Olde Rikkert, Ton Ouwehand,

Sandra Teusink, Annina Romita, Theo de Rooij,

Jet van der Sluis, Jan Walburg, John van Zuidam

Coverfoto

Sandra Teusink

Met dank aan iedereen die we voor deze editie

mochten interviewen, aan iedereen van wie we

beeldmateriaal ter beschikking kregen en aan

de adverteerders en samenwerkingspartners.

Redactie website

Astrid Olde Olthuis

Vormgeving

Ellen Gözel-Niehoff, Enschede

whatellse.nl

Jos Hovestad, Losser

joshovestad.nl

Columns

‘ Zeventig procent van de

bedrijfsovernames naar de

tweede generatie mislukt. ’

Uitgever

Marcel Willemsen

Telefoon: 0541 511162

verkoop@zilvermedia.nl

Druk

Drukkerij Roelofs, Enschede

Oplage: 7.500

Bereik: 30.000 Twentse 60-plussers

.5

11. MARCEL OLDE RIKKERT

Je bent wat je eet

25. HENK BOOM

De spoedarts

31. GERRIT LANSINK

Bertram was nog mer

net achtteen

37. JAN WALBURG

Schuld en boete

55. ALEXA GRATAMA

Zeelevens

58. MR. DR. TON LAMERS

Huurbescherming

Vaste rubrieken

12. BERICHTEN UIT

HET WACHTMEISTERHAUS

Geke Mateboer

20. EEN (VOOR)BEELDIGE BEEK

Jet van der Sluis

43. CULINAIRE

HERFSTKLASSIEKERS

Ton Kouwenberg

46. OVER DE GRENS

Paul en Esther Benerink

Redactieadres

Postbus 59, 7570 AB Oldenzaal

redactie@zilvermedia.nl

Abonnementen

via verkoop@zilvermedia.nl

of 0541 511162

Op de cover van de zomereditie

stond dat Henk Boom

met Henk Kroeze terugging

naar de Kroezeboom. Het

ging om Hans Kroeze, zoals

ook in het boeiende artikel

in de zomereditie te lezen is.

Overig

84. OMMETJES

65. JOAN KOENDERINK

Vechten, vluchten, bevriezen

83. ZILVER MAATJE

Voor kookmaatje

86. MONUMENT

Het glazen boek

70. PAUL ABELS

Ploddnvolk

85. THEO DE ROOIJ

Fietsmoederliefde

90. NIEUWE BOEKEN

Nu in de Twentse Boekhandels

92. JAZZ

Volgens John en Ton

94. PUZZELPAGINA

97. SERVICEPAGINA

98. ZILVER AANBIEDING

ZILVER HERFST 2022

CULTUUR. HENNIE SCHOLTEN

‘Om rond te komen waren

twee boeken per jaar nodig.’

.6

// Tekst

MARRY DIJKSHOORN

// Foto’s

HARRY MOEK

Schrijfster

Hennie Scholten

Verkocht al

een miljoen

streekromans

.7

Johanne van Archem, 74 jaar, is schrijfster van tientallen streekromans, die zich veelal afspelen

in Twente en Salland. Haar echte naam is Hennie Scholten. Het pseudoniem dat ze gebruikt

is een verwijzing naar haar familie. Johanne is een veelvoorkomende naam en Archem de plek

waar haar familie vandaan komt. Ze woont in een witte boerderij met rieten dak,

een romantisch plekje dat zo in een van haar boeken voor zou kunnen komen. >>

ZILVER HERFST 2022


.8

U bent heel goed op de hoogte van de geschie denis van

Nijverdal. In uw boeken komt ook erg veel geschiedenis

voor als decor waar het verhaal zich afspeelt. Is die

liefde voor geschiedenis er al van jongs af aan?

‘In de vierde klas van de lagere school kregen we voor

het eerst geschiedenisles, vaderlandse geschiedenis. De

interesse was meteen gewekt en heeft mij nooit meer

verlaten. De geschiedenis van Twente is natuurlijk

wel bijzonder vanwege de textielindustrie. Mensen

gingen naar de fabriek om te werken. Ze verdienden

te weinig om van te leven en teveel om dood te gaan.

De textielbaronnen hebben welvaart gebracht in

Twente, maar zijn er toch vooral zelf rijk van geworden.

In Nijverdal hadden we de fabrikanten Salomonson,

twee broers met een sociaal hart. Ze hebben meegebouwd

aan alle kerken hier, geld gegeven, er kwam

een cultureel centrum, een park, muziekkorpsen

werden gefinancierd.‘

Wilde u als kind al schrijver worden?

‘Vast wel. Niet gehinderd door enige kennis van zaken.

Ik schreef verhalen vanaf het moment dat ik schrijven

kon. Geschiedenisverhalen, maar vooral verhalen over

van alles waar kinderen mee te maken krijgen als ze

wat ouder worden, zoals verliefdheid. Schriften vol,

maar ik liet ze aan niemand lezen. Mijn moeder vond

het eigenlijk een beetje vreemd, een kind dat zoveel

schreef. Rond mijn twaalfde kreeg Nijverdal een

nieuwe bibliotheek en moesten kinderen een opstel

schrijven over het mooiste boek dat je ooit gelezen

hebt. Ik schreef over het boek ‘De laatste dagen van

Troje’. Daar won ik de eerste prijs mee, zes gulden,

net genoeg om twee boeken van te kopen.’

Hebt u een opleiding in de richting van

geschiedenis gevolgd?

‘Na de mulo wilde ik naar de mms, maar dat vonden

mijn ouders niet nodig. Zij vonden dat ik maar naar

kantoor moest, daar kon je ‘op je kont’ geld verdienen.

Ik hoefde ook nooit te zeggen dat ik moe was. ‘Moe

was je als je aan de schop stond’. Ik werd administratief

medewerker bij een bank in Nijverdal, daarna bij

een grootgruttersbedrijf, maar ik bleef ook schrijven.

In 1973 verscheen mijn eerste boek, ‘Dorp in het oude

land’. Ik was toen twintig jaar. Ik had het manuscript

naar uitgeverij Callenbach gestuurd. Ze vonden het

goed, ze wilden alleen dat ik wat minder breedspra kig

schreef. Dat heb ik toen veranderd. Ik had inmiddels

wel in de gaten dat mijn maatschappelijke carrière

niet op zou schieten met alleen een mulodiploma,

dus ging ik naast mijn werk weer studeren, mbo, hbo,

arbeidsmarkt, politiek en personeelsbeleid.‘

‘Mijn boeken worden ook

veel door mannen gelezen.’

U had dus niet het idee om fulltime schrijver te worden?

‘Ik wist de weg niet. Het is ook niet eenvoudig om

van te leven in Nederland. Het taalgebied is klein.’

Johanne van Archems boek ‘Schaduwland’

Hoe begint u aan een boek?

‘Dat is heel verschillend. Soms heb ik een idee voor

een thema, daar hang je het hele verhaal dan aan op:

de Eerste Wereldoorlog, de Tweede Wereldoorlog,

de crisis van de jaren dertig. Ik heb een keer een

boek geschreven over het slavernijverleden. Ik was

uitgenodigd voor een bruiloft in Suriname. Ik heb

me toen in de geschiedenis van het land verdiept,

oude plekken bezocht. Het boek heet ‘Schaduwland’

en is wel twee of drie keer herdrukt. Het was erg

populair, juist dus bij mensen die streekromans lezen.’

‘Volgend jaar komt er een boek uit over een

gebeurtenis die in 1910 in Tubbergen plaatsvond.

Ik kreeg een exemplaar van het verhaal dat een meneer

hierover schreef, met de vraag of ik er een roman

van zou willen maken. Dat heb ik gedaan, alleen

heb ik het verhaal verplaatst naar de periode na de

Eerste Wereldoorlog. Over deze gebeurtenis kon ik

in oude kranten en archieven nog heel veel vinden.‘

U bent een van de weinige streekromanschrijvers

die alleen maar historisch schrijft. Waarom noemt u

het dan streekroman?

In de eerste plaats zit ik in een streekromanfonds,

bij Zomer en Keuning, maar verder is ‘streekroman’

eigenlijk een vaag begrip, het verhaal speelt in een

bepaalde streek. Twintig jaar na mijn eerste boek

stuurde ik een manuscript naar Luitingh Slijthoff

in Amsterdam met een brief dat ik nog vijf andere

manuscripten had liggen. Ik werd gelijk de volgende

dag gebeld door een mevrouw voor een afspraak

met mij in Nijverdal. Haar interesse was gewekt

omdat ik nog vijf manuscripten had, anders was ze

niet gekomen. Bij streekromans is het belangrijk

om meerdere boeken te schrijven. Iemand leest

jouw boek, vindt het leuk en neemt er nog een mee.

Die vijf manuscripten zijn ook uitgegeven.‘

Het schrijven is geen worsteling voor u?

‘Nee, je gaat achter de computer zitten

en begint bij hoofdstuk 1. In september

verscheen mijn 45 e boek, nummer 46 is al

klaar en ik ben nu met 47 bezig. Ik maak geen

schema voor de verhalen die ik schrijf, soms

zet ik personages op een lijstje zodat ik me

daar niet in vergis, verder doe ik het allemaal

uit mijn hoofd. Na verloop van tijd stopte

ik met mijn werk en ben ik gaan leven van

de pen. Dat was wel aanpoten. Om rond te

komen waren twee boeken per jaar nodig. Na

mijn 65e kreeg ik AOW en pensioen en kon

ik het iets rustiger aan doen met schrijven.’

U wordt goed verkocht?

‘Dat denk ik wel, anders zou de uitgeverij wel

stoppen met het uitgeven van mijn boeken.

Toen vier jaar geleden de nieuwe bibliotheek

in Nijverdal geopend werd, was uitgerekend

dat ik 750.000 boeken had verkocht. Ik denk

dat ik nu aan het miljoen zit, maar ik weet

het niet zeker.’

Wordt er neerbuigend gedaan over

streekromans?

‘Ja, zeker wel. Als ik iemand tegenkom die

tegen mij zegt dat hij of zij geen streekromans

leest, denk ik: waarom niet, heb je het weleens

geprobeerd? We staan nooit in de top

tien, wor den nooit uitgenodigd op de televisie,

maar we worden wel heel veel verkocht.’

>>

.9

ZILVER HERFST 2022


‘Mijn boeken zijn

niet waargebeurd.’

.10

Johanne van Archems nieuwste boek

Wie zijn die mensen die uw boeken kopen?

‘Dat is heel breed. Mijn boeken worden ook veel

door mannen gelezen. Ik denk dat dat komt

omdat ik veel over de oorlog schrijf, heel vaak

gebaseerd op waargebeurde verhalen, maar je

kunt het geen historische romans noemen zoals

Annejet van der Zijl ze schrijft. Mijn boeken zijn

niet waargebeurd. Een voorbeeld is het verhaal

dat ik hoorde over de oorlog. Mij was verteld dat

in Almelo een wagon had gestaan met twintig

Joodse kinderen die naar Westerbork zouden

worden gebracht. De kinderen zijn bevrijd door

mensen van het verzet en veilig ondergebracht.

Ik schreef daar een verhaal over en net voor

de publicatie zag ik bij een documentaire op

Canvas dat dit verhaal niet in Almelo speelde,

maar in het plaatsje L’Annelo in België. Daar

is een trein overvallen met Joodse mensen

en Joodse kinderen die vanuit Mechelen, het

Belgische Westerbork, naar Auschwitz zouden

worden gebracht. Ik heb het verhaal niet

veranderd, het speelt zich nog steeds af in

Almelo, maar heeft daar niet plaats gevonden.’

COLUMN. MARCEL OLDE RIKKERT

Marcel

COLUMN

Olde Rikkert

Je bent wat je eet

Marcel Olde Rikkert is in

zijn woonplaats Nijmegen

hoogleraar geriatrie in het

Radboudumc en hoofd van

het Radboudumc Alzheimer

Centrum. Hij is geboren en

getogen in Hengelo.

Zijn missie is om oudere

mensen zo goed mogelijk

te helpen kiezen uit al wat

de geneeskunde te bieden

heeft, passend bij hun eigen

verhaal. Dat heeft hij ook

beschreven in zijn boek

‘Jong blijven en Oud worden’

(2015, Thoeris A’dam).

Heeft u een vraag aan

professor Olde Rikkert,

stuur dan een e-mail naar

redactie@zilvermedia.nl

t.a.v. de heer Olde Rikkert.

Tijdens de drukte van de Nijmeegse vierdaagse

had ik mijn dienstweek. Altijd spannend

wat er ’s avonds en ‘s nachts gebeurt.

Deze uren geven vaak een heel andere kijk

op de gezondheidszorg en de noden van

mensen. Zo ook nu. Het meest bijzonder was

een oudere heer die met vijf ambulancemensen

uit zijn huis moest worden getakeld

omdat zijn lichaamsgewicht geschat werd op

200 kilo. Dat was te veel om via de trap of lift

te vervoeren. Overigens is het nog lang geen

record, omdat de zwaarste mens ooit ten

gevolge van een ernstige ziekte 635 kg woog.

Onze patiënt had ook enkele relevante

aandoeningen onder de leden, maar was

toch ook een uitroepteken achter de

toenemende zwaarlijvigheid, met name

onder ouderen. Meer dan de helft van de

Nederlanders ouder dan 65 jaar heeft matig

of ernstig overgewicht en deze cijfers nemen

alleen maar toe. Alleen onder de heel oude

mensen neemt overgewicht af, omdat

mensen met obesitas minder oud worden.

‘Waaraan heb ik de eer te

danken dat ik nachtelijk

bezoek krijg van deze

aantrekkelijke vrouwelijke

dokter’, vroeg hij

toen mijn collega hem

wilde onderzoeken. De

toon van uitbundig heid

onderstreepte dat hij de

gren zen op meerdere

vlakken wel eens anders

kon leggen dan gemiddeld.

Dat was ook te zien in zijn beperkte

zelfzorg. Waarom deze details? Omdat het

te makkelijk is om te stellen dat iedereen met

overgewicht maar minder moet gaan eten

en met een diëtist rond de tafel moet gaan

zitten. Bij iedere oudere speelt diens levensverhaal

de hoofdrol en ‘de mens is wat hij

eet’, zei de Duitse filosoof Ludwig Feuerbach

al. Hij bedoelde dat de mens net zo stoffelijk

is als het eten dat hij eet. En dat eetpatroon

is over het hele leven ingebed geraakt in zijn

‘Waaraan heb ik

de eer te danken

dat ik nachtelijk

bezoek krijg van

deze aantrekkelijke

vrouwelijke

dokter’

wel en wee. Dat verander je niet zomaar, als

het al een wens is van de persoon in kwestie

om te veranderen. Deze zaken worden op

grote schaal actueel nu er nieuwe geneesmiddelen

op de markt komen die zeer

effectief het lichaamsge wicht kunnen vermin

deren. Tirzepatide is het nieuw ste

wondermiddel dat in hogere dose ringen bij

meer dan de helft van de gebrui kers het

gewicht met 20 % kan doen afne men. Spectaculair!

Veel mensen krijgen maag-darmbijwerkingen,

maar die lijken (vooralsnog)

niet zeer ernstig. Hoewel dit middel in

Nederland nog niet op de markt is, is de

vraag of veel oudere mensen met overgewicht

hiermee geholpen zijn. Net zo-

min als een diëtist aan tafel, verandert een

wekelijkse injectie je gedrag. Veel eten terwijl

je afvalt lijkt veel mensen weliswaar het

ideaal, maar het is je rijk rekenen. Ons li -

chaam loopt immers niet schadevrij. Ook

een auto die zuinig staat afgesteld, maar wel

heel veel kilometers maakt, loopt schade op.

Kortom, bezint eer ge begint

geldt zeker ook voor

deze medicijnen. Over gewicht

bege leiden vraagt

daarom een in te graal

plan. Voor onze patiënt

maakten we een pal lia tief

plan. Hij bleek uiteinde -

lijk ‘slechts’ 150 kg te wegen

en niet meer ge motiveerd

voor veran de ring.

Wie zin heeft in een actief

behandelplan krijgt andere kost. Op dat menu

staan ook gematigd eten en meer bewegen:

de beste ingrediënten om goed oud te

worden. Het kan op ieders maat: van wat

va ker een blokje om tot de Vier daagse. En

soms kan medicatie onder steunen. Maar

ver wacht geen wonderen. Je blijft wat je eet.

Marcel

Olde Rikkert

Klinisch geriater Radboudumc

.11

ZILVER HERFST 2022

BERICHTEN UIT. WACHTMEISTERHAUS - 5

Schützenfest Nienborg:

VREUGDE IN

HET LEVEN

.12

Gärtner Schwietering verheugt zich

buitensporig op het Schützenfest.

Hij komt ook kijken, hoewel hij er

nadrukkelijk bij zegt: ‘Ik ben niet

van hier.’ Hier is Nienborg en dat is

belangrijk want in de buurgemeente

Epe is het Schützenfest vorige week

al geweest en het is wel de bedoeling

dat je in je eigen dorp blijft tijdens

dit evenement. Als iedereen maar

gaat rondzwerven en allerhande

buurfeesten gaat aandoen is het einde

zoek. Want bij het schuttersfeest draait

alles om de lokale samenhang.

Ik zag het al eerder in Gronau; een eindeloze optocht waar schijnbaar de hele

bevolking in mee marcheerde en alle verkeer voor was platgelegd. Het begint

met de Vaandeldrager, een imposante verschijning die heel de traditie in zijn

buikgordel met vaandelhouder meetorst. Daarachter de fanfare vol in bosgroen

ornaat, tressen en medailles, dan volgen de schutters met traditionele jachthoeden

met veren, daarna het bestuur met hoge zijden hoeden en in zwarte kostuums. Naar

mate de optocht vordert wordt de uitmonstering slordiger, hoewel zich eerst halverwege

ook vrouwen in pastelkleurig gala bij de groep voegen, volgt nog hier en daar

een half kostuum, een hoedje, een enkel vest met veer, tot aan het einde van de sliert

men zich waagt in korte broek en T-shirt. Zo weet je dat het einde van het oponthoud

in zicht is.

De tuinman uit ons buurdorp komt kijken omdat er deze keer wel iets bijzonders aan

de hand is: Bürgerschützenverein Nienborg bestaat 500 jaar en daarmee is het een

van de oudste schuttersverenigingen in heel West-Münsterland. De bijna drieduizend

inwoners van het dorp gaan dit keer groots uitpakken. Al weken zindert en zoemt

het, want na ruim twee jaar corona-achterstand is men toe aan een behoorlijk feest.

Duizenden rood-witte vlaggetjes en vlaggen zijn opgehangen, er wordt gerepeteerd

en er is ter gelegenheid van het jubileum een fonkelnieuw vaandel ontworpen. Op

het feestterrein werd een nieuwe feestpoort onthuld, met inscriptie in de zandsteensokkel

en versierd met gerbera’s, groen en ouderwetse anthurium festoenen.

// Tekst en foto’s

GEKE MATEBOER

‘Trau’ is een

veelgehoord

woord.’

Al eerder werden de Vogelstange versierd en de sabels

gepoetst. Daar moet men niet gering over denken. Alles

vol gens proto col. Ik zie op de foto op de nieuwsblog van de

vereniging (die dagelijks wordt bijgehouden) onze slager

Herbert Wolbeck duchtig met JIF en tandenborstel in de weer.

‘Die Offiziere trafen sich am Freitagabend bei Fahnen -

offizier Lukas Kuhnert und brachten ihren Säbel auf

Vordermann. Mit Reinigungsmitteln, Putztüchern und

Hilfsmitteln wie Zahnbürsten wurden die Klingen, Scheiden

und Griffe geputzt. Die Majestäten unterstützten die

Offiziere dabei mit gekühlten Getränken.’

Duidelijk mag zijn dat die gekoelde dranken maar uit één

soort bestaan. Bier, bier en nog eens bier. Het versieren van

de Vogelstange staat onder leiding van het Rünkelkönigspaar;

de jongste verenigingsleden annex schutters. De

koning is een jongen, de koningin ook als je iets beter kijkt.

Vogelbouwer en meestertimmerman

Bernhard Robers

Het eerste Schützenfest van mijn leven stemt tot na denken.

Op vrijdagavond verzamelt zich de vrijwel complete dorpsbevol

king in het plantsoentje naast ons Wachtmeis terhaus.

In Nederland zou zoiets door de Tik-Tokkende jeugd al snel

als een ‘ouwe-lullen-feest’ worden bestempeld, maar hier

doet iedereen mee. Van baby tot stokoude bejaarde, pubers,

vaders, moeders, grootouders en millennials, alles loopt

door elkaar. Het feest verbindt en geeft sociale samenhang.

Elke jongeman is lid van de schuttersvereniging en de

fanfare bestaat uit over wegend jonge mensen. En er is een

jeugdorkest. ‘Zodra je in Nienborg een instrument kunt

vasthouden ga je bij de vereniging. Alles Bildung!’, zegt

een trotse vader van een kleine trompettiste. Tijdens het

Schützenfest worden voortdurend plaatsgenoten gelauwerd

en geëerd vanwege jubilea of uitzonderlijke bijdragen aan

de gemeenschap. ‘Trau’ is een veelgehoord woord; trouw

aan het dorp en trouw aan de vereniging. Cultuurhistorie en

traditie gaan hier hand in hand. >>

Sinds april 2021 woont uitgever Paul

Abels met zijn vrouw Geke en zijn hond

Bennie in Nienborg, een klein dorp

tussen Heek en Epe in Nordrhein-

Westfalen. Hun huis, het 18e-eeuwse

Wachtmeisterhaus, staat op het hoogste

punt van het dorp, naast een 14e-eeuwse

Burg, het Hohes Haus, al ruim een eeuw

in bezit van de Nederlandse familie Von

Bönninghausen. In Zilver Magazine

bericht Abels op gezette tijden over

het Hohes Haus en over zijn wederwaardigheden

op het Duitse platteland.

Deze keer schrijft Geke Mateboer over

het Schützenfest in Nienborg.

.13

ZILVER HERFST 2022

BERICHTEN UIT. WACHTMEISTERHAUS - 5

‘Al weken zindert

en zoemt het.’

‘Als de schutters blij zijn als ze de vogel zien, dan heb ik

alles goed gedaan,’ zegt vogelbouwer - timmermeester

Bernhard Robers in een uitgebreid interview in de

Westfählische Nachrichten. Zonder hem geen schuttersfeest.

Al decennialang levert hij de vele kilo’s

wegende konings- en keizersvogel waarop geschoten

wordt. Kunstwerken uit één blok wit hout, waar hij

maandenlang op zwoegt. Doet het geen pijn om te zien

hoe die prachtige houten vogels langzaam aan splinters

worden geschoten? Nee hoor, zegt Bernard, ‘Als ze er

honderdvijftig schoten over doen tot ‘ie neerkomt,

kan ik ermee leven.’ Want de kunst van het ambacht is

dat je een vogel bouwt die niet te snel valt. Maar dat is

Bernhard in al die jaren nog nooit overkomen.

.14

Wilhelm Mensing

Kaiser Wilhelm

Vrijdagavond knalt het in het parkje. Langzaam werkt

het feest zich naar een hoogtepunt, de splinters vliegen

in de rondte, de schutters nemen een stevige slok voor

weer een volgende ronde en eindelijk, tegen elven, valt

de vogel onder luid gejuich. Met het 443 e schot haalt

Hendrik Wolbeck de vogel neer en mag hij zich de

nieuwe Keizer van Nienborg noemen. De kersverse

majesteit wordt uitbundig bejubeld en omhangen met

het koninklijk zilver. Het lot bepaalt de winnaar. Je

moet geluk hebben, nét op tijd aan de beurt zijn om

met jouw schot het laatste stuk vogel naar beneden te

kunnen halen. Voorafgaand aan het Keizersschieten

heeft pastoor Vater Vincent de mis opgedragen en het

nieuwe vaandel gewijd in de Petrus- en Pauluskerk

in het midden van het dorpje. Er zijn kransen gelegd

voor de vrede. Er wordt afscheid genomen van de

oude Keizer. Na vijftien jaar komt er een einde aan het

bewind van de bejaarde Wilhelm Mensing.

Großer Zapfenstreich

Eigenlijk hoorde en zag ik voor het eerst een Zapfen -

s treich (grote taptoe) bij het afscheid van bondskanselier

Angela Merkel. Ook alweer zo’n oeroud gebruik.

In 1596 voor ’t eerst genoemd in de geschiedenis boeken.

Zapfenstreich was in het leger hét signaal voor

sol daten om terug te keren naar het legerkamp op een

bepaald tijdstip in de avond. Met een harde klap deed

de herbergier de kraan van de tap toe en daarna werd

met tromgeroffel of doedelzakspel de nacht ingeluid.

Vorstand Offiziere

In later eeuwen werd, met geweerescortes, fakkeldragers

en fanfare volgens een bepaald protocol, de Zapfenstreich

de hoogste militaire ceremonie van de Duitse strijdkrachten,

betoond aan burgers. En een grondrecht voor

een afscheidnemende kanselier. Vier muziekstukken,

waaronder marsmuziek, een koraal én een gebed (hoewel

Merkel koos voor Nina Hagens’ Du hast den Farbfilm

vergessen) klinken vanavond ook in de Nienborgse

Klanggarten. Wéér zijn jong en oud verzameld en wordt

de muziek met het grootste respect aangehoord.

Je kunt een speld horen vallen wanneer ‘Presenteer het

geweer!’ klinkt en het tromgeroffel begint. Als Nederlander

zit je er met gemengde gevoelens bij. Zonder de oorlog

te hebben meegemaakt voel je tóch een koude rilling

bij militaristisch vertoon en bij de eerste klanken van Das

Lied der Deutschen op de muziek van Joseph Hayden uit

1779. Bij ons beter bekend als ‘Deutschland, Deutschland

über alles’; een garantie voor braakneigingen bij mensen die

de schade van ’40-’45 nog voelen. Maar wie in Duitsland

wil wonen doet er goed aan zich te verdiepen in de Duitse

na-oorlogse schande- en schaamtegevoelens en diepe

discussies over tradities die ouder zijn dan de Tweede

Wereldoorlog. Nee, dat eerste couplet mag al vanaf 1952

niet meer gezongen worden. Het volkslied is streng beperkt

tot het derde couplet (‘Einigkeit und Recht und Freiheit

sind des Glückes Unterpfand’). En ja, er is een altijddurend

debat tussen voor- en tegenstanders van de Zapfenstreich.

Volgens Duitse antimilitaristen zou zoiets allerlei natio nale

machtsfantasieën aanmoedigen.

Rozen en chrysanten in de geweerloop

In Nienborg dragen de mannen een wandelstok in

plaats van een geweer. Uit de ‘loop’ steken vastgetapete

chrysanten en rozen. En als de bevolking, voorafge gaan

door het korps en fakkeldragers, naar het park marcheert

dragen de vrouwen de sabels van hun schutters-echtgenoten

op hun roze schouders. Ik weet niet wat mij dat

zeggen wil maar ik moet huilen bij het prachtige koraal

‘Ich bete an die Macht der Liebe’. Een melodie van -oh

toeval- de Oekraïense componist Bortniansky (1751-

1825) en op tekst gezet door de piëtistische predikant

Gerhard Tersteegen.

Na de formaliteiten is er kermis en dagelijks tot in de kleine

uurtjes stampend feest in de tent. Een Keizersbal met

polonaise, wederom vogelschieten, een Koningsdag met

Koningsbal, Frank Lütke-Wissing wordt tot nieuwe Koning

gekroond, nóg meer polonaise, jubilarissen, op dinsdag

Frühschoppen en wederom blaasmuziek – er lijkt geen eind

te komen aan het getoeter. Toch is op woensdagochtend de

bejaarde tuinman alweer vroeg van de partij. Ik vraag hem

hoe het is geweest. Terwijl hij een moment op zijn hark

leunt, verzucht hij met een dromerige glimlach: ‘Es war

verrückt. Ich habe fünf Tage hintereinander gefeiert...’

Schützenfest, ik heb er nog lang niet alles van begrepen.

Schutterskoningen

.15

ZILVER HERFST 2022

ACTIEF. HARRY BODDE

‘Ik heb

me geen

moment

alleen

gevoeld.’

.16

// Tekst

ASTRID OLDE OLTHUIS

// Foto’s

ARCHIEF HARRY BODDE

Harry Bodde fietste naar

Santiago de Compostela:

Ergens probeer je

met je gedachten in

het reine te komen

Jaarlijks reizen zo’n 300.000 pelgrims naar het Spaanse Santiago de Compostela,

het bedevaartoord waar volgens de legende het graf van de apostel Jacobus zich

bevindt. Reizigers komen van over de hele wereld, te voet, te fiets en zelfs te paard,

over verschillende routes. Denekamper Harry Bodde (68) legde de reis vanuit zijn

woonplaats af op zijn Gazelle Marco Polo. Zonder trapondersteuning, laten we daarover

helder zijn: 2.810 kilometer in vijf weken.

.17

Jaren geleden hoort hij ervan. Ootmarsummer

Frits Hulsink liep naar het

Spaanse pelgrimsoord en later ook

Tonnie Bekke uit De Lutte. Het triggert

Harry. Dat ga ik ook doen als ik met pensioen

ben, denkt hij vastbesloten. ‘Iedereen wil wel

eens een keer wat anders doen dan wat hij

gebruikelijk doet,’ motiveert hij zijn gedachte.

Door een fusie van het bedrijf waarvoor hij

werkt, verloopt de aanloop naar zijn pensioen

minder soepel dan verwacht. De in 2017 gecon

stateerde prostaatkanker met inmiddels

uitzaaiingen geeft zijn leven een andere

wending. Het weerhoudt hem er niet van om

de voorbereidingen voor zijn pelgrimsreis

voort te zetten.

Alleen kom je verder

Als jarenlang lid van wielervereniging RTC

Denekamp heeft Harry de nodige fietskilometers

in zijn benen. Dit jaar legt hij voordat

hij vertrekt al 3.500 kilometer af. Hij is fit

en voelt zich goed. Op zijn eerste etappe

wordt hij vergezeld door fietsvriend Erik, tot

Arnhem waar hij overnacht bij zoon Michiel.

Deze trapt de dag erna met z’n vader mee tot

Roermond. Daarna is Harry op zichzelf aangewezen.

Is dat niet eenzaam? ‘Nee, ik heb me

geen moment alleen gevoeld,’ zegt hij, ‘Ik heb

vooral genoten van het onderweg zijn, de

omgeving en de mooie uitzichten. En ik heb

over veel dingen nagedacht, daar heb je dan

tijd voor. Gedachten over het verleden. Heb

je de juiste keuzes gemaakt, zou ik het nu

anders gedaan hebben? Ergens probeer je

met je gedachten in het reine te komen.’ >>

ZILVER HERFST 2022

ACTIEF. HARRY BODDE

.18

CAMINO

‘Ik geloof niet dat ik het nu veel anders gedaan zou

hebben. Het zijn gedachten waar je normaal niet

de tijd voor neemt, ook niet als je met z’n tweeën

de reis zou hebben ondernomen. Ik geloof dat dan

zo’n reis anders loopt, alleen kom je verder.’ Wel

belde hij iedere avond met echtgenote Marian, om

even de dag door te nemen.’

Alleen een restje macaroni van gisteren

Bijzondere ontmoetingen. Daar draait het om op

de weg, de camino, naar Santiago de Compostela.

Harry beleeft er onderweg meerdere. Zo overnacht

hij bij Hans, de Nederlandse eigenaar van zijn

overnachtingsadres in het Noord-Franse dorp

Berzieux. ‘Ik had telefonisch gereserveerd en er

zou voor eten worden gezorgd. Kom ik daar, is

er niemand. Even later verschijnt Hans, maar hij

moet zich verontschuldigen in verband met andere

afspraken. ‘Sorry, sorry, zegt hij, ‘maar ik heb geen

eten, alleen een restje macaroni van gisteren.’

Hij warmt die op en brengt het met een half flesje

wijn en wat Franse kaasjes als dessert. Later vertelt

hij me dat zijn eerste vrouw overleden was en hij

met zijn tweede vrouw twee jaar geleden naar

Frankrijk was verhuisd om een nieuw leven op te

bouwen. Deze vrouw was zo’n zes weken voor mijn

komst plotseling overleden aan een hartstilstand.

Nou, dat raakte me enorm. Toen ik vertrok, zei

Hans nog: ‘Ik vond het zo mooi dat je er was.’ Harry

fietst samen op met Marcel en later Arno die hij

onderweg meerdere malen tegenkomt. Hij heeft

al fietsend hele gesprekken met een Belg die

mecanicien was bij wielerploeg Lotto Soudal. Om

de Duitser Michael die een herberg exploiteert voor

een Spaans echtpaar moet hij nog steeds lachen:

‘Hij had zelf al 7.000 kilometer op de camino gelopen,

begonnen na een fikse ruzie met z’n vrouw.’

‘Ik maakte een keer

mee dat ik ‘s ochtends

terugkwam van het

douchen en er iemand

anders in m’n bed lag.’

Santiago de Compostela kathedraal

‘Op het pleintje nuttig ik m’n

maaltijd en drink wijn uit de fles.’

Wie doet me wat?

De meeste nachten verblijft Harry in een pelgrimsherberg,

vaak samen met meerdere mensen op

een slaapzaal: ‘Ja, die maken de hele nacht door

geluid. Maar ik had van die siliconen oordoppen

in, dus ik sliep als een roosje. Ik maakte wel een

keer mee dat toen ik ’s ochtends terugkwam van

het douchen iemand anders in m’n bed lag. Dan

sta je wel raar te kijken.’ En soms is het onderweg

improviseren. ‘Ergens in Frankrijk overnachtte

ik in een herberg met een lawaaierige familie

en een chagrijnige eigenaresse. Niet de plek om

even gezellig te gaan eten. Ik loop het dorp in en

krijg bij een streekproductenwinkeltje een paar

plakken Franse kaas, een mooie jambon cru en

een flesje wijn. Natuurlijk had ik geen bestek bij

me, maar de vrouw pakt achter de toonbank een

Opinelmes. Ik beloof deze terug te geven. Op

het pleintje nuttig ik m’n maaltijd, drink wijn uit

de fles. En denk dan: wie doet me wat?’

Heimwee naar de fiets

Op 17 juni fietst Harry Santiago de Compostela

binnen, het plein op voor de grote kathedraal.

Zijn pelgrimspaspoort bevat de nodige en

bijzondere stempels die hij onderweg verzameld

heeft. De eerste stempel haalt hij

in de Sint Nicolaaskerk in Denekamp, de

tweede in de Jacobskerk in Enschede. Bij

vertoon van zijn volle paspoort ontvangt

hij het Compostelaat, een oorkonde waarin

hij als pelgrim erkend wordt. Hij verblijft een

paar dagen in de pel grimsstad, heeft heimwee

naar de fiets, bezoekt de zondagavond mis

in de kathedraal met een indrukwekkende

processie maar is ook blij weer naar huis

te vliegen. Marian en zoon Steven halen hem

op van Schiphol. Gaat hij nog eens? ‘Jawel,’

zegt hij bedachtzaam, ‘Niet naar Santiago,

maar misschien dat ik ooit nog eens zo’n

fietsreis met Marian onderneem.’

.19

ZILVER HERFST 2022

KUNST. IN DE OPENBARE RUIMTE

// Tekst

JET VAN DER SLUIS

// Fotografie

RINUS ROELOFS

EEN (VOOR)BEELDIGE

BEEK

Langs de oevers van de gloednieuwe, dertien kilometer

lange beek de Doorbraak staan zeven beelden van

Rinus Roelofs. Met de aanleg van deze beek leverde

zowel het waterschap Vechtstromen als de

beeldhouwer een opmerkelijke prestatie.

.20

Overstromingsgevaar

De indrukwekkende beelden van

het overstroomde Geuldal in en

rond Valkenburg uit 2021 liggen nog vers

in het collectieve geheugen. Toch zagen

veel Twentenaren die recente watersnood

als een ‘ver van mijn bed show’. Het is nu

gelukkig verleden tijd, maar ook in onze

contreien, met name in en rond Almelo,

was ernstige wateroverlast tot voor kort

een steeds terugkerend probleem. In het

Stedelijk Museum Almelo hangen oude

foto’s die laten zien dat vlak na de Tweede

Wereldoorlog het volledige stadscentrum

van Almelo blank stond!

Zoals bekend wordt het Twentse landschap

voor een belangrijk deel bepaald door de

vele beekjes en beekdalen, waarlangs

het overtollige regenwater wordt afgevoerd.

In het laaggelegen gebied rond

Almelo hapert dit natuurlijke systeem van

af watering echter, omdat de beek Lolee

onder extreme weersomstandigheden

de toevloed van de beken ten oosten van

de stad niet aan kan, met als ge volg

overstromingen en overlast. Voor de

Provincie en het Waterschap Vechtstromen

was dat de belangrijkste

reden om de waterhuishouding van

dit specifieke gebied onder handen te

nemen. Dat resulteerde in de aanleg

van de Doorbraak, een kunstmatige

‘beek’ die een ecologische verbinding

vormt tussen Twente en Salland. Het

relatief schone hemelwater uit ‘onze’

beken wordt nu afgevoerd door de

Doorbraak, om tenslotte (via de Eksosche

Aa bij Ypelo) uit te monden in de Regge.

Voor de realisatie van dit project

wa ren grote en ingenieuze water -

bouwkundige werkzaamheden nodig:

onder de A35 is een ecoduct aangelegd,

een onder doorgang voor zowel

het water als de fauna, en twee enorme

buizen van drie meter doorsnee voeren

het beekwater onder de zijtak van

het Twente kanaal door. Aan de overzijde

van het kanaal vervolgt de Doorbraak

zijn weg. >>

Tegelvormen

‘De verschillende

sculpturen benadrukken

de dynamiek van het

stromende beekwater.’

.21

ZILVER HERFST 2022

KUNST. IN DE OPENBARE RUIMTE

Recreatie en cultuur

Gelukkig heeft het Waterschap deze maatschappelijke

opdracht veel breder getrokken,

waar door er langs de oevers van de meanderende

Doorbraak een gevarieerd ‘natuurlijk’

beeklandschap is ontstaan, waarin volop

ge recreëerd kan worden. Bij de oplevering

van de Doorbraak in 2016 kreeg beeldhouwer

.22

DE DOORBRAAK

Rinus Roelofs de eervolle opdracht om dit stuk

nieuwe natuur te markeren met een zevental

beelden. Het is natuurlijk geen toeval dat voor dit

stuk geconstrueerde ‘natuur’ een beeldhouwer

werd aangezocht die plezier heeft in wiskundige

constructies. Roelofs (1954) woont en werkt in

Hengelo. Hij is opgeleid als wiskundige, maar

al jaren fulltime kunstenaar. Hij maakt vooral

veel ruimtelijk werk en is van meet af aan sterk

gefascineerd door het werk van Escher.

De inspiratie voor de zeven zuilvormige beelden

die Roelofs voor dit stroomgebied ontwierp,

vormt zijn met Escher gedeelde fascinatie voor

het fenomeen regelmatige vlakverdeling, dat

ook wel ‘regular tiling’ genoemd wordt. Het is al

moeilijk genoeg om met niet-vierkante tegels een

plat vlak gelijkmatig op te vullen, maar als je een

driedimensionale vorm wilt maken op basis van

steeds dezelfde groep niet-vier kante, maar wel

vlakke tegels, dan ver andert dit probleem in een

regelrechte wiskundige uitdaging.

Spiraalzuilen

Elk beeld langs de Doorbraak is gebaseerd op

een andere tegelvorm, maar is gecon strueerd

volgens hetzelfde principe. Roelofs laat de

specifieke tegelvorm spiraalvormig roteren,

op zo’n manier dat de delen naadloos in elkaar

passen en samen – in een opgaande beweging

- een zuil vormen. De grote verscheidenheid

van de uiteindelijke objecten, die ontstaat

door kleine wijzigingen in de basisvorm van de

‘tegel’, sluit aan op de variatie in het landschap

‘Het is al moeilijk

genoeg om met

niet-vierkante

tegels een plat vlak

gelijkmatig op te

vullen.’

langs de loop van de Doorbraak. De suggestie van

beweeglijkheid, door het draaien van de tegels rond

een denkbeeldige spiraal, is uiteraard een bewuste

keuze. De kunstenaar wil met deze serie van verwante,

maar steeds verschillende sculpturen de dynamiek

van het stromende beek water be nadrukken. Onder

invloed van de wisseling van de seizoenen, van weer

en wind en van stroming en vegetatie doet ook het

beeklandschap zich steeds anders aan ons voor.

De materiaalkeuze speelt een belangrijke rol binnen

de beleving van dit sculpturale en landschappelijke

verhaal. De beelden zijn gemaakt van steeds rond de

dertig, in cortenstaal uitgesneden tegels die – door

hun specifieke vorm - resulteren in zeven van elkaar

verschillende spiraalzuilen. Zoals bekend oxideert

cortenstaal onder invloed van de elementen tot zich

een beschermende laag roest heeft gevormd. Door

dit roestige patina krijgen de beelden een natuurlijk

en oeroud uiterlijk, terwijl het feitelijk om recente,

abstracte constructies gaat. Een opmerkelijke parallel

met de kunstmatige beek die inmiddels oogt alsof hij

altijd door dit landschap gemeanderd heeft.

‘Voor zijn gevoel heeft

hij eigenlijk één beeld

gemaakt dat bestaat uit

zeven delen.’

.23

Een speurtocht

Roelofs beschouwt de wandeling langs de oevers

van de beek als een verzameling van indrukken.

Impressies gebaseerd op de steeds wisselende manier

waarop je het water en de natuur ervaart. Dat is ook

de reden waarom hij zijn reeks beelden opbouwde

als zeven variaties op hetzelfde thema. Voor zijn gevoel

heeft hij eigenlijk één beeld gemaakt dat bestaat

uit zeven delen. Beelden die gezamenlijk het verhaal

van het oeverlandschap illustreren en markeren.

Er is helaas (nog) geen doorlopende fiets – en wandelroute

die langs alle beelden voert, maar een groot

aantal bestaande routes voert langs de afzonderlijke

beelden. Zelf begon ik mijn ontdekkingsreis in

het Mökkelengoor bij Ypelo, de plek waar de Doorbraak

uitmondt in de Eksosche Aa. Daar kun je

stroomopwaarts een heel stuk langs de Doorbraak

wandelen en kom je te voet twee beelden tegen.

Aan de kanaalweg langs het Twentekanaal markeert

een derde beeld de al genoemde onderdoorgang

van de Doorbraak, terwijl verscholen achter het

bedrijventerrein XL in de omgeving van de brug

Wolbeslanden een vierde sculptuur staat. Ook nummer

vijf staat nog aan deze kant van de A35, bij de

kruising van de Bolscherlanden en de Ossendijk bij

de vistrappen. De laatste twee aan de over -

zijde van de A35 heb ik per auto gezocht

en gevonden: in het Tusveld (bij de wandelbrug

Krikkenhaar) en aan het begin van de

Bornsestraat: vanuit Almelo aan de rechterkant,

vlakbij de brug, niet ver van Urenco. Dit

beeld staat in een stuk natuur dat beheerd

wordt door Natuurmonumenten. Toen ik het

van dichtbij wilde bekijken, werd ik onmiddel -

lijk ‘betrapt’ door een boswachter die me met

een standje wegstuurde!

Het kost wat moeite om alle zeven beelden te

vinden, maar ‘dan heb je ook wat’, zoals ze het

hier zo mooi zeggen. Een ‘must’ voor iedere

natuur- en kunstliefhebber!

Voor informatie, routebeschrijvingen en zelfs

een dronevlucht over de Doorbraak:

www.vechtstromen.nl/dedoorbraak

ZILVER HERFST 2022

Najaarsactie!

Ontvang gratis

luxe

Najaarsactie!

opties t.w.v.

Ontvang max. € 500,- gratis

luxe opties t.w.v.

max. € 500,-

Kies voor topkwaliteit en gun uzelf

Kies een échte voor topkwaliteit Fitform! en gun uzelf

.24

ADVERTENTIE

een échte Fitform!

Bij aanschaf van een fauteuil uit de Wellness- of Gemak-collectie ontvangt u voor

Bij aanschaf van een fauteuil uit de Wellness- of Gemak-collectie ontvangt u voor

maximaal € 500,- aan gratis luxe opties. Kies bijvoorbeeld uit stoelverwarming,

draaiplateau, accu, verrijdbare tafel of beweegsysteem fitMotion.

Professioneel zitcomfort

maximaal € 500,- aan gratis luxe opties. Kies bijvoorbeeld uit stoelverwarming,

draaiplateau, Zo heerlijk accu, verrijdbare heeft Topkwaliteit tafel u of nog van beweegsysteem Fitform: nooit gezeten!

fitMotion.

• Individueel maatwerk

Topkwaliteit • Relaxed Kies én ook gezond van voor: Fitform: zitten

Professioneel zitcomfort

• Individueel Vermindert

• 100% rugklachten

maatwerk

• individueel instelbare rugondersteuning

Zo heerlijk heeft u • nog

Relaxed Prettige nooit

én sta-op-functie gezeten!

• gebaseerd gezond wetenschappelijk zitten onderzoek

• volledig ergonomisch verantwoord

Kies

•

ook

Vermindert

voor: • écht Nederlands

rugklachten

kwaliteitsproduct

• 100%

• Prettige

maatwerk • 10 sta-op-functie

jaar Garantie Waarborg

• individueel instelbare rugondersteuning

• gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek

• volledig ergonomisch Ook verantwoord met sta-opfunctie leverbaar.

• écht Nederlands kwaliteitsproduct

• 10 jaar Garantie Waarborg Bel ons of kom langs voor een

Uw Fitform-dealer nodigt Ook met sta-opfunctie u uit leverbaar. voor een proefzit en persoonlijk zitadvies!

Bel ons of kom langs voor een

deskundig zitadvies en een

deskundig zitadvies en een

GRATIS PROEFZIT.

Uw Fitform-dealer nodigt GRATIS PROEFZIT. u uit BIJ voor AANKOOP een VAN proefzit EEN FITFORM-FAUTEUIL en persoonlijk OP MAAT zitadvies!

ONTVANGT U GRATIS EEN BIJPASSEND GESCHENK.

BIJ AANKOOP VAN EEN FITFORM-FAUTEUIL OP MAAT

ONTVANGT U GRATIS EEN BIJPASSEND GESCHENK.

Tel. 053 - 435 84 37

Voortsweg 31, 7523 CC Enschede

Tel. 053 - 435 84 37

www.elzingawonen.nl

Voortsweg 31, 7523 CC Enschede

www.elzingawonen.nl

Geldig van 26 september t/m 31 oktober 2022; informeer naar de actievoorwaarden.

INTERVIEW. COLUMN. WEDUWE HENK BOOM TIMMERMAN?

column

De spoedarts

Henk

Boom

Ineens getergd worden door een soms terugkerend pijnprobleem en dan vergeefs

aankloppen bij het ziekenhuis. Dat tafereel speelde zich af toen ik met een vriend in

de buurt van Vasse wandelde en hij omstreeks 16.15 uur hevige last kreeg van een

hem bekend prostaatprobleem. Wat te doen? Zijn huisarts woont 100 kilometer verder.

Ik stelde voor om naar het ziekenhuis in Hengelo te gaan. Daar is, zo wist ik, een spoedartsenpraktijk.

Onderweg belde hij het praktijknummer. Maar helaas, de arts zou er pas om 17.00 uur

zijn. Toch maar doorgereden. Ze waren toch al onderweg naar het ziekenhuis

(spoedartsenpraktijk). Bij de balie trok een alleszins sympathieke receptioniste

een diepe rimpel in haar voorhoofd. Wat jammer nu, het was intussen half vijf geweest.

De poli was net dichtgegaan. Na tien minuten bellen zei ze dat we het beste

naar het zieken huis in Almelo konden gaan. Dat leek ons geen goed idee. Spitsuur.

Dat zou zeker langer dan een half uur gaan duren en dan was de spoedartsenpraktijk

immers al geopend.

Traag gleed de tijd voorbij. En bij hem de prostaatpijn. Eindelijk werden we om

kwart over vijf toegelaten tot de wachtkamer. Er was verder niemand, behalve

een admini stratieve jongedame achter het glas die om 17.22 uur meldde dat de

dienst doende arts bereid was om de eerste patiënt te ontvangen.

Nog geen vier minuten later - het was inmiddels bijna half zes - meldde zich een

man aan de toegangsdeur, kennelijk ook met een nijpend gezondheidsprobleem.

De deur bleef gesloten. Eerst moest hij een telefonische afspraak maken. Zo zijn de

regels nou eenmaal. Ik hoorde de man bellen. ‘Hoort u mij… Nee, u hoort mij niet’.

Stilte. ’Hoort u mij…’. Zijn stem verried beginnende wanhoop.

Henk Boom (1945), geboren

in Almelo en woonachtig in

Diepenheim. Als journalist

werkte hij bij het dagblad

Tubantia en bij de Haagsche

Courant. Als correspondent

was hij ruim dertig jaar actief

in Mexico en Spanje. Als auteur

wijdt hij zich nu aan boeken

met historische thema’s.

.25

Toen het tien over half zes was en de man nog steeds telefonisch contact probeerde

te maken, voltrok zich een filmscène die Paul Verhoeven niet had kunnen bedenken.

Uit de kamer waar mijn vriend naar binnen was gegaan liep de nu zichtbaar geïrri -

teerde jongedame met een telefoon in haar hand naar de toegangsdeur, deed die van

het slot en zei met een stem die geen tegenspraak duldde tegen de bellende man:

‘U moet mij opnieuw bellen.’ Waarna de deur weer dicht ging en de man zijn zoveelste

poging deed om aan de ene kant van de deur een afspraak te maken met iemand aan

de andere kant van de deur.

Om kwart voor zes keerde een opgeluchte vriend terug in de nog steeds lege

wachtkamer. Hij was naar tevredenheid behandeld voor zijn prostaatprobleem. Toen

we wegliepen, zagen wij een wanhopige man met rood aanlopend hoofd en

een telefoon in zijn hand die op het punt stond het laatste restantje vertrouwen in de

spoedarts op te zeggen. ’Hallo, hoort u mij’, was het laatste dat wij hoorden.

Henk Boom

ZILVER HERFST 2022

AFKOMST. HENNY DE MÖNNINK

// Tekst

PAUL ABELS

// Foto’s

SANDRA TEUSINK

ARCHIEF HENNY DE MÖNNINK

.26

Een leven lang

OP ZOEK

NAAR EEN

VADER

Op bevrijdingsdag 1946 werd hij geboren, Henny de Mönnink. Een oer-

Twentse naam, maar zijn vader was een Canadese soldaat, zijn moeder

een Enschedese. Zij baarde met een blinddoek voor haar eerste kind. Het

werd direct na de bevalling geplaatst in een streng katholiek pleeggezin.

Henny zocht een leven lang naar zijn biologische vader. Nu, op zijn 76e,

heeft hij eindelijk antwoord.

In het voorjaar van 1945 vond de slag om het

Twen te kanaal plaats. Britten en Canadezen

be vrijd den op 1 april Enschede. Ze bereikten

de stad via de Usseler Es. De bevolking was uitgelaten,

de bevrijders werden als helden onthaald.

Er werd gefeest, gedronken, gedanst, de meisjes

waren dol op de exotische jongens in hun uniformen.

Het Ne derlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie

schat dat er in Nederland na de bevrijding

zo’n acht duizend kinderen verwekt zijn

door geallieerde soldaten. Door Duitse soldaten

zouden ongeveer zestienduizend kin deren verwekt

zijn tijdens de oorlog.

Een van die bevrijdingskinderen was Henny de

Mön nink. Hij werd geboren in het Enschedese

St. Joseph-ziekenhuis, het latere Stadsmaten. Direct

na de bevalling werd het kind weggehaald bij de

moeder, Betsy Barbara Veltman, 23 jaar. Ze kreeg

het jongetje niet te zien. Betsy woonde nabij de wijk

Dolphia, aan de Haverkampweg.

Vermoedelijk heeft ze de

verwekker ergens in de wijk

Pathmos ontmoet. In de school

daar waren geallieerde soldaten

gelegerd. Henny kwam terecht

bij een Enschedees pleeggezin.

De Glanerbrugse dokter

Schutte bemiddelde. Hij kende

een katholiek gezin in Dolphia

dat een kind verloren had.

Henny werd vernoemd naar

het gestorven kind. Tot zijn 24 e

bleef hij wonen in het huis van

zijn pleegouders, Bernhard de

Mönnink en Marie van der Herst.

Heb je je biologische moeder ooit weer ontmoet?

‘Jazeker. Toen ik tien jaar was. Op Dolphia hadden

we een speeltuin. Daar was ik altijd. Op een keer

kwamen er twee vrouwen naar me toe. Hallo

Henny, zei de ene, ik ben jouw tante, en dit is jouw

moeder. Ik wist niet anders dan dat ik een kind

van mijn pleegouders was. Die tante Janny was een

schoon zus van mijn biologische moeder. Het viel

heel slecht, dat bericht. Ik las in die tijd verhalen

over wees kinderen en vroeg aan mijn pleegmoeder:

mama, ik ben toch geen zigeunerkind?’

Het was een schok.

‘Ik geloof het wel. Ik heb altijd last gehad van nervo

siteit, ging na die ontmoeting ook in bed plassen.

Nou ja, ik moet ook niet overdrijven misschien.

Ik mag blij zijn dat ik niet in een streng

kindertehuis ben geplaatst. Dokter Schutte wist

wel een oplossing voor mijn pleegouders die hun

Henny de Mönnink als tienjarig jongetje

‘Ik wist niet

anders dan dat ik

een kind van mijn

pleegouders was.’

kind hadden verloren. Hij zei tegen ze dat ze een

pleegkind uit Den Haag zouden krijgen. Maar de

afstand tussen het huis van mijn echte moeder en

mijn pleegouders aan het Transvaalplein was maar

pakweg driehonderd meter.’

Dat zal onvermijdelijk confrontaties hebben opgeleverd…

‘Mijn biologische opa woonde ook op Dolphia. Hij

zat achter mij aan, want hij wilde dat ik in het gezin

van zijn dochter zou worden opgenomen. Die man

riep mij: ‘Kom ’s hier!’ maar dat deed ik niet, want

ik was bang voor die man.’

Begrepen je pleegouders dat

je het moeilijk had?

‘De zenuwarts Verbeek behan

delde me een keer of vier.

Zonder resultaat. De nervositeit

bleef. Veel zelfvertrouwen

heb ik nooit gehad

en veel praten deed ik niet.

Later ging mijn pleeg moeder

met me naar magnetiseur

Gerard Croiset. Ik was toen

tien jaar. We kwamen in een

grote kamer, de patiënt zat

in een stoel in het midden

en iedereen zat eromheen.

Croiset liep om de patiënt

heen maar raakte hem of haar niet aan. Hij was een

‘striekerd’ zoals ze dat in Twente noemen. We zijn

daar een keer of drie geweest, mijn pleegmoeder zei

dat het geholpen heeft.’

Hoe was de band met je pleegouders?

‘Mijn pleegvader is in 1965 gestorven aan een hartaanval

en mijn pleegmoeder in 1992. Mijn echte

moeder is overleden in 2006. Bij geen van de drie

sterf gevallen was ik verdrietig. Of mijn leven niet

ongelukkig was? Ik geloof van niet, ik had wel

vriend jes. Van mijn pleegouders heb ik wel geborgenheid

gehad. Twee jaar na mijn komst in hun

gezin kregen ze nog een eigen kind. Ook had ik vijf

halfbroers van mijn biologische moeder. Met mijn

halfroer Gerrit kon ik goed opschieten. Maar toen

ik wist dat ik geen echte De Mönnink was, ging ik me

tegendraads gedragen.’ >>

.27

ZILVER HERFST 2022

NA-onde

AFKOMST. HENNY DE MÖNNINK

.28

Na het Voortgezet Lager Onderwijs plaatste zijn

pleegvader hem op de Ambachtsschool aan de

Bodden kampsingel. Daar kon hij hetzelfde vak als

hij leren: huisschilder.

‘Toen heb ik wel gehuild. Ik wilde daar niet naartoe.

Ik kon aardig tekenen en ik was geen studiehoofd.

Maar het waren achteraf heel mooie jaren op die

school. Ik leerde schilderen met olieverf, lekker met

mijn handen werken. De ruzies thuis werden wel

heftiger. Ik kreeg wel eens een klap om de oren. Maar

ja, zo ging dat in die tijd. Uit gemakzucht bleef ik thuis

wonen, ook toen mijn pleegvader overleden was.

Misschien is het wel een soort afweermechanisme dat

in me zit: de gemakkelijkste weg kiezen. Alles was al

moeilijk genoeg.’

‘Via My Heritage kwam

ik erachter dat mijn

DNA afkomstig is uit

landen als Frankrijk,

Spanje, Portugal.’

Na school was Henny werkzaam bij een Hongaarse

dessinontwerper in Goor, Josef Laszlo, en later bij

de Boekelose Stoomblekerij als sjablonenmaker.

Ook volg de hij anderhalf jaar de avondopleiding

van de kunst academie. Het grootste deel van zijn

leven was Henny echter fotograaf. In 1974 begon hij

als assistent in de donkere kamer bij het beroemde

reclamebureau De Zuil. Daar werkten ruim vijftig

mensen. Ze maakten reclame voor grote klanten

als Grolsch, Bolletje, Miele en Frico. De beroemde

slogan ‘Ik Wil Bolletje’ is bedacht door een van

de directeuren en copywriters, de latere dichter Henny

Hamhuis. Vanaf 1980 werkte Henny de Mönnink

voor zichzelf. Ondertussen was hij getrouwd,

had twee zonen gekregen en was geschei den. Een

moeilijke tijd. Hij besloot hulp te vragen aan een

Hengelose helderziende, Majafra (Albert Frankenhuis).

Die was toen al 93 jaar. ‘Ik belde hem op. Hij

zei: ‘Hoe gaat het met u?’ Het klonk ongelooflijk

warm. Ik had het gevoel dat ik met mijn vader sprak.

Majafra zei: ‘Jij stamt uit een oud Joods geslacht. En

wat ik kan, dat kun jij ook.’

Vanaf zijn tiende jaar spookte door zijn hoofd dat hij

wilde weten wie ze waren, zijn echte moeder en zijn

echte vader. Zijn pleegouders waren streng katholiek

en spraken altijd over haar als over een ‘slechte vrouw’.

Betsy Veltman (1922-2006),

was Henny's biologische moeder

Dat is niet prettig om te horen.

‘Nee. Dat wil je niet horen over je moeder…

Henriëtte, mijn toenmalige echtgenote, spoorde

me aan uit te zoeken wie mijn echte ouders waren.

Op mijn 23 e heb ik mijn echte moeder thuis opgezocht,

met een grote bos rozen. Ze woonde

met haar man aan het Jasmijnplein in Tuindorp

(Dolphia). Mijn moeder deed open. Het eerste

wat ze zei: ‘Je lijkt precies op je vader!’ Ik vroeg haar

wie mijn vader was. Ze zei er bijna niets over. Alleen

dat hij haar grote liefde was en dat hij plotseling

naar Canada was vertrokken. Waarom wist ze niet.

Hij had haar wel brieven gestuurd maar die waren

weggegooid door mijn biologische grootouders.

Die wilden niets van hem weten. Mijn moeder kon

ook heel vervelend zijn. Ik kreeg na dat bezoek een

brief van haar met een inhoud waar de honden

geen brood van lusten. Heel pijnlijk, heel raar. Ze

was, denk ik, beschadigd. Een tijd lang had ik geen

contact meer met haar. Ze verweet me onder andere

dat ik nooit iets aan moederdag had gedaan.’

Kreeg je wel gegevens van haar om verder te kunnen

zoeken naar je vader?

‘Ja. Een zekere Joseph Firth, dat zou mijn vader geweest

zijn. Met hem heb ik ook contact gehad. Dat

lukte nadat ik een advertentie had laten zetten in

een blad dat verscheen in Brantford, Ontario. Zijn

zus reageerde. Ik ben toen naar Canada gereisd en

heb Joseph ontmoet. Ik weet nog precies hoe dat

was. Hij woonde in een verzorgingshuis en zat in de

tuin, met zijn rug naar me toe. Het was een vreselijk

aardige man. Maar toen ik weer een keer bij mijn

moeder was, zei ze: jouw vader is niet Joseph Firth.

Het is Leo Perez. Ze had geen foto van hem. Ik

had mijn zoon zelfs naar Joseph genoemd. Toen

ik hoorde dat hij toch niet mijn vader was, moest ik

wel huilen. Ik heb daarna het zoeken laten rusten.’

rzoek

Maar je had die naam, Perez, dus je kon verder toch?

‘Ja. Ik heb later het Rode Kruis aangeschreven. Zonder

resultaat. Tot vier jaar geleden. Via DNA-site

My Heritage kwam ik erachter dat mijn DNA afkomstig

is uit landen als Frankrijk, Spanje, Portugal.

Iemand meldde zich: Alain Lachapelle, een stamboomonderzoeker

en verre verwant van mij, iemand die

expert is in familierelaties. Hij is betrokken bij de

websites van Ancestry en Family Tree en wilde me wel

verder helpen. Ik heb DNA-materiaal afgegeven en

daar bleek uit dat ik verwant ben aan een familie Gagné

uit Quebec. Een van die Gagnés, mijn overgrootvader

Arthur, was blijkbaar een notoire vreemdganger en

verwekte in zijn dorp Lac des Seize Îles, veel kinderen.

Een van hen was Léonard Perras. Dat is volgens het

DNA-onderzoek onomstotelijk mijn vader.’

Wat weet je over Léonard Perras?

‘Dat is best bijzonder. Via Alain Lachapelle kreeg ik

een krantenartikel over hem en een foto. Een vitale

man was hij toen nog, zeven jaar voor zijn dood. Hij

is geboren in 1919 en vorig jaar gestorven. 101 is hij

geworden. Op de krantenfoto draagt hij een hele rits

medailles. Hij vocht voor de Canadezen in de Tweede

Wereldoorlog en later ook in Korea. Hij was 21 toen

hij zich aanmeldde bij het leger als vrijwilliger. Hij

werkte als verpleger of als legerarts, dat is onduidelijk.

Eén keer nam hij deel aan gevechtshandelingen. Een

Duitser schoot vanuit een hinderlaag onophoudelijk

op de geallieerde soldaten. Léonard zag waar de rook

van de knetterende salvo’s vandaan kwam. Tegen

de journalist van die krant zegt hij: ‘Ik ben erheen

gegaan met mijn geweer en heb hem zonder aarzelen

omgebracht, het enige schot dat ik ooit gelost heb.’

Hij vertelt verder dat hij vaak denkt aan zijn broer

Leopold die gesneuveld is in Normandië en aan zijn

vrouw en kinderen die omgekomen zijn bij een autoongeluk.

‘God is vergeten mij op te halen,’ zegt hij in

dat krantenstuk.’

Wel heb ik van

kleins af aan het

gevoel gehad dat ik

anders ben. Anders

dan de mensen in

het gezin waarin

ik ben opgegroeid.

Anders dan mijn

biologische moeder

en haar gezin. Anders dan de mensen om me heen.

Een leraar op de Am bachtsschool noemde me een

buitenbeentje. Toen ik elf was, hield een man in

een blauwe overall me staande en vroeg of ik een

‘jörnjungske’ was. Ik heb altijd gedacht dat er joods

bloed in mij zit. Door enkele namen van mijn

voorouders uit het DNA-onderzoek, Moise en Josafat

wordt dat min of meer bevestigd. Ach, ik woon nu

19 jaar in Arnhem en ben hier gelukkig. Ik mis Twente

en de mensen wel. Vooral de droge Twentse humor.

Maar ik kom er gelukkig nog regelmatig om met

Leon, mijn pleegzoon, wedstrijden van FC Twente te

bezoeken.’

Léonard Perras

(1919-2021),

Canadees oorlogsveteraan,

bleek na

DNA-onderzoek

Henny’s biologische

vader

.29

Ben je opgelucht, nu je dit eindelijk allemaal

ontdekt hebt?

‘Nee. Het is gewoon fijn dat ik het weet. Meer niet. Ik

heb een foto van mijn vader. Dat is goed, dat wilde ik.

Ik wil er niet te dramatisch over doen. Dat moet niet.

Het is helemaal niet uitzonderlijk, kinderen die hun

echte ouders niet kennen. Ik sta niet alleen in de strijd.

ZILVER HERFST 2022

Als dood

een deel van je

leven wordt…

NOLET BULT &

ANNEMARIE KOOP-HAKENBERG

T 0541 229 779

www.noletbult.nl

.30

Praktijkadres

Beatrixstraat 147

7571 CA Oldenzaal

Telefoon (0541) 51 25 28

E-mail praktijk@veerdig.nl

ADVERTENTIE

Hamburgstraat 28 l 7575 EG Oldenzaal l 0541 - 531 990

autobleeker.nl

www.veerdig.nl

Is uw auto al klaar voor de herfst?

Kom langs voor de GRATIS herfstcheck!

Is uw auto al klaar voor de herfst?

Uw Kom autobedrijf langs voor de alle GRATIS merken, herfstcheck!

voor zowel

de verkoop als de werkplaats!

Uw autobedrijf voor alle merken, voor zowel

Auto Bleeker Oldenzaal

de verkoop als de werkplaats!

Auto Bleeker Oldenzaal

Hamburgstraat 28 l 7575 EG Oldenzaal l 0541 - 531 990

autobleeker.nl

Voor uw

gezondheid

en vitaliteit!

Deel je leven

Een betekenisvol leven en uitgaan van wat mensen wél kunnen.

Dat is waar Zorggroep Sint Maarten voor staat. Elke dag

opnieuw gaan wij uit van de kracht van mensen, hun

mogelijkheden en hun talent. En van de kracht van delen.

Kijk op www.zorggroepsintmaarten.nl om te kijken wat we voor

elkaar kunnen betekenen.

088 - 000 52 00

info@zorggroepsintmaarten.nl

deel je leven

Maartje is er voor thuiszorg, kraamzorg, behandeling

én revalidatie. Professioneel en vertrouwd. Voor

jong en oud. Kleinschalig en in de buurt. Met eigen

vestigingen en altijd één vast aanspreekpunt.

Afspraak maken met Maartje bij ú in de buurt?

Bezoek dan één van onze vestigingen in Losser,

Oldenzaal, Ootmarsum, Tubbergen, Geesteren,

Weerselo of Hengelo. Of bel of mail ons!

Thuiszorg

Behandeling

Kraamzorg

Revalidatie

www.maartje.nl

info@maartje.nl

053 - 537 55 55

088 - 000 52 05

088 - 000 52 15

053 - 537 55 55

Maartje is onderdeel van

7 dagen per week,

24 uur per dag

bereikbaar

Uitleen van hulpmiddelen zonder lidmaatschap

COLUMN. GERRIT LANSINK

GERRITS

STUKSKE

Bertram was nog

mer net achtteen

As t der biester an too geet biej n zwoar onweersschoer

deank ik a gauw an Bertram Scudder. Hoo dat zo koomp?

Doarvuur mö’w noar t vleegveald van Tholthorpe in

Engelaand, noajoar 1943. Op 29 september geet doar

’s oavnds um 22 minuutn oaver 6 ne Halifax DK-259 de

loch in, noar t oostn op-an. Net zooas nog zon 350 aandre

vleegmasienn weelt ze den oavnd bomn goan smietn op

Bochum in de Nazi-Pruuske.

Bertram Scudder har den oavnd in

1943 nich met zoln goan, mer kort

vuur ofvleegn har nen aandern ofzeg...

Bertram Scudder is een van de zeuvn leu an boord. Hee

is n jungstn, nog mer net 18. Te hope met Amerikaann en

Kanadeezn is hee n ennigstn Engelsn van t stel. Zien vaa höld

n kop boavn water met n läpkesweenkel in Hadleigh, Essex.

Vuur de Halifax van Bertram wördt t gen Bochum, mer

Bokel. Ne Pruuske Messerschmitt schöt uur daal, an de

Hengeler kaant van t doarp. Zes vleegleu spreengt met

valschearmn oet de masien. Veer van uur wördt rap pakt

en goat noar t kaamp Stalag Luft III in de Pruuske. Nen

Amerikaansn vleger kriegt de Pruuskn nich in haande.

Eenn Kanadees hangt naar stief met t valschearm in nen

boom. Hee zal den oavnd nog oet de tied komn. Eerder a

hef Bertram t leavn verloorn. Hee is nich sprungn. Bangn

e zich of hebt Pruuske koegels t te doon maakt? Hoo ok,

hee lea kolnzwartverbraand biej de brokn van de Halifax.

.31

De vleegmasien met Bertram Scudder köm den oavnd

tieegn kwart vuur tien fosfor-gel braandnd en kriesknd

leeg oaver de Bokeler boerderiej van mien moo. Noatieds

was zee aait drietns bang vuur alns met groot lech en völ

geroas. ’s Nachtns biej onweer mosn wiej dreks an toafel,

met t jäske an – um voort noar boetn te könn. Moo zat

der biej met ne volle böggeltaske op n schoot, met alle

pepiern en luk goold en geeld der in. t Maakt dat onweer

en Bertram vuur miej biej mekaar bint goan heurn.

Bertram Thomas Henry Scudder (18) lig op de Oosterbegraaf plaats

in Eanske, graf nommer 206: That there’s some corner of a foreign

field that is for ever England.

Cerrit Lansink

Gerrit Lansink (Bokel, 1950) was

zon dertig joar tekstmänneke in

de reklame. Schrif zo noe en dan

gedichtn en stukskes in t plat en

mangs in t Neerlaands. Hef wat met

meziek, in t biejzeunder oet de joarn

vieftig, zestig en zeuvntig, mag geern

sportkiekn (voetbal, wielrenn en

schaatsn) en zöt dat 1+1+1 mangs

mooi weer spölt as.

ZILVER HERFST 2022

HET ROER OM. ERIC MOHEDE

// Tekst

TON OUWEHAND

// Foto’s

ANNINA ROMITA

.32

‘Wij streven om

bij een bepaalde

problematiek

de juiste vraag

te kunnen stellen.’

Van de snaren

naar de ziel

De Enschedeër Eric Mohede (61) is bekend als gitaardocent en muzikant. Altijd al was hij

geïnteresseerd in het gedachtegoed van de grote filosofen. En nadat hij drie jaar geleden

zijn studie aan de School voor Wijsbegeerte in Leusden afsloot, begon hij een praktijk als

filosofisch practicus. De snaren maken nu ook plaats voor de ziel.

Van de ziel naar de snaren.’ Dat stond dertig

jaar geleden boven het interview dat ik met

de toen 31-jarige gitarist Eric Mohede had

voor een dagblad in het oosten van het land. Het was

duidelijk waarom hij destijds zijn verhaal in de krant

mocht doen. Hij was een van de grote talenten op

het gebied van klassiek gitaarspel. Met hoge cijfers

afgestudeerd voor de studierichting Uitvoerend Musicus

aan het Twents Conservatorium. Geschoold

door de legendarische grootmeester Louis Gall.

En al een paar jaar succesvol bezig zich een plek

te verwerven in het concertcircuit voor gitaristen.

En de zomer van 1992 stond hij

op het programma van de Zwolse

Gitaardagen. Een uiterst eervolle

speelplek. Want tijdens dit festival

kwam iedereen in de we reld die op

klassiek gitaar gebied iets te melden

had naar Zwolle. Voor master classes,

work shops en concerten. Als

je uit ge nodigd werd om daar een

con cert te mogen geven, stelde je

wat voor in die wereld.

En als zo iemand in Enschede woont, de stad waar

de krant gemaakt en gedrukt wordt, ruim je daar

uiteraard plek voor in. Die kop ‘Van de ziel naar

de snaren’ illustreerde precies wat hem zo aantrok

in de klassieke gitaar. ‘Bij een gitaar gaat de emotie

rechtstreeks van de ziel naar de snaren. Bij violisten

zit er nog een strijkstok tussen, bij een piano sla je

toetsen aan die een hamertje op een snaar doen

‘Bij een gitaar

gaat de emotie

rechtstreeks van

de ziel naar

de snaren.’

belanden. Bij een elektrische gitaar zit er nog een

plectrum tussen. Maar bij de klassieke gitaar heb je

de snaren zelf in de hand.’

Omslag

We zijn dertig jaar verder. Eric Mohede woont nog

in hetzelfde huis. De gitaar is niet uit zijn leven verdwenen.

Sterker nog, er slingeren er een stuk of zes

door de woning. Klassieke gitaren met nylon snaren,

met staal bespannen gitaren, elektrische pop gitaren.

De ambitie om op concertpodia te staan heeft hij

twintig jaar geleden al aan de kant gescho ven. Niet

vanuit een vooruitziende blik (die

wereld is inderdaad in elkaar ge donderd),

maar vanuit een prak ti sche.

Een carrière op de internatio nale

klas sieke podia bleek niet handig

als je ook nog eens vader wordt van

vier kinderen. Gitaardocent werd hij

wel. En hij ging in popbandjes spelen.

Maar sinds een paar jaar beslaat de

muziek nog maar de helft van zijn

arbeidzame leven. Popbandjes zijn eraan gegeven, hij

heeft nog een halve baan aan de muziekschool, maar

naast zijn muzikale leven heeft hij een praktijk aan

huis als filosofisch practicus. In een speciaal daarvoor

ingerichte werkkamer met twee ge makkelijke stoelen

ontvangt hij zijn klandizie. Anders dan in andere

sectoren van het paramedische circuit zijn het geen

therapieën of sessies. >>

.33

ZILVER HERFST 2022

HET ROER OM. ERIC MOHEDE

een de

Hij spreekt van ontmoetingen. Hij ontvangt ook geen

patiënten of cliënten, hij noemt de mensen die hem

consulteren bezoekers. En eigenlijk hoeven ze van hem

geen antwoorden op hun levensvragen te verwachten.

Een filosofische praktijk is een plek waar filosofische

gesprekken worden gevoerd, die uiteindelijk leiden tot

een helder geformuleerde vraag.

Die draagt de bezoeker vervolgens met zich mee. Hij of

zij kan erover nadenken zonder er direct een antwoord

op te kunnen geven. Die vraag beweegt mee met de

momenten van de dag, maar het is ook de vraag waar

je op gezette tijden bij stil staat. Zo’n vraag die tot

nieuwe inzichten leidt. Het antwoord wordt uiteindelijk

gegeven door de bezoeker, door erover te filosoferen.

.34

Mensen die in zijn praktijk komen kunnen huwelijksproblemen

hebben, een verslaving, pro blemen rond

rouwverwerking, onzekerheid, genderproblematiek.

‘Met huwelijksproblemen gaan mensen meestal naar

een mediator. Dan wordt het huwelijk be sproken.

Komt men bij een filosofisch prac ticus dan gaat het

over het denken over een huwe lijk. Klopt mijn denken

over een bepaalde problematiek, daar gaat het om.

Wij streven ernaar om bij een bepaalde problematiek

de juiste vraag te kunnen stellen.’

Een filosofisch practicus stelt geen diagnoses, zegt hij.

Hij maakt ook geen behandelplan, geeft geen advies,

doet niet aan coaching. In een dergelijke praktijk

komt op socratische wijze een dialoog op gang tussen

twee gelijkwaardige gesprekpartners. Voor degene

die worstelt met een probleem, met een al dan niet

ingrijpende levensvraag, of een pijnlijke kwestie wordt

op deze manier een situatie geschapen door daar op

een andere manier naar te kijken. Er wordt uiteindelijk

een nieuwe vraagstelling geformuleerd. Waarbij de

vraag en het denken daarover belangrijker is dan het

antwoord.

nkertje

Pastoor

Een denkertje, iemand met interesse in de ander

was hij als kind al. ‘Mijn moeder dacht

altijd dat ik pastoor zou worden. Daar had ik

helemaal geen trek in. Maar vanaf het moment

dat we een gitaar in huis hadden, was er de liefde

voor dat instrument.’ Die gitaar kwam op een

onverwachte manier het gezin binnen. Bij de

meeste Indische gezinnen was het gebruikelijk

om een gitaar speelklaar aan de muur te hebben

hangen. In huize Mohede was dat niet het geval.

‘Menselijke interactie had

altijd mijn aandacht.’

‘Mijn vader was docent op de landbouwhogeschool

in Wageningen. Een collega was zo gefascineerd

door een orchidee die mijn vader uit

Indonesië had meegenomen, dat hij die wilde

ruilen voor een gitaar. Ik was twaalf toen.’ Die

gitaar kwam op zolder terecht. En Eric was de

enige die er interesse voor toonde. Twee oudere

broers en een jonger zusje keken er niet naar

om. De jonge Eric speelde de hardrock waar

hij naar luisterde na op die akoestische gitaar.

En door een documentaire op televisie over de

Britse gitarist Julian Bream werd hij door het

klassieke gitaarvirus gegrepen.

Interesse in filosofie heeft hij al heel lang,

zeker twintig jaar. ‘Menselijke interactie had

altijd mijn aandacht. Ik heb in dat opzicht

diverse communicatietrainingen gevolgd.

Op een gegeven moment zocht ik de communicatie

op het theologische ge bied. Ik

ben opgegroeid in een katholiek gezin. Het

le zen in de bijbel speelde in mijn opvoeding

totaal geen rol. Maar ik ben dat uit interesse

wel gaan doen. En dan kun je vaststellen dat

wat je in het bijbelboek Exodus leest, op dit

moment gewoon in Oost-Europa plaatsheeft.

.35

Gilde

Eric Mohede is lid van het Gilde van

Filo so fisch Practici. Het gilde bestaat

sinds 2012 en telt in Nederland en

Vlaanderen in totaal ongeveer twintig

praktijken. In Overijssel is Eric de enige.

www.stoftotdenken.nl

Mij sprak het boek Prediker erg aan. Een

heel eerlijk bijbelboek omdat daar iemand

aan het woord is, die het zelf helemaal niet

weet. Vandaar uit kreeg ik die belangstelling

voor de filosofische wereld. Ik ging boeken

lezen van Spinoza, Heidegger, Levinas en

Hegel. En toen stuitte ik op een advertentie

voor de opleiding tot filosofisch practicus.

Ik vond het wel mooi dat ik mijn zoektocht

in de wereld van de filosofie een kader kon

geven.’

ZILVER HERFST 2022

.36

IN DE HERFSTMAANDEN

IS HET SFEERVOL GENIETEN

BIJ WERELDRESTAURANT PAN

VAN HEERLIJKE WOK- EN GRILLGERECHTEN EN

EEN GROOT ASSORTIMENT VERRUKKELIJKE SUSHI

Kom gezellig bij ons dineren, met zijn tweeën of

met uw familie, en geniet van heerlijke gerechten

uit diverse keukens van de wereld, van Europees

tot oosters, voor jong en oud! Bij ons betaalt u

vooraf. Niet voor wat u eet, maar voor 2 of 2,5 uur

lang grenzeloos, uitgebreid genieten. Alcoholische

dranken rekent u na het dineren apart af.

Onze klanten waarderen onze sushi met 5 sterren

en onze sushi ‘deluxe dragon rolls’ worden door

kenners als een van de beste van Twente beoordeeld.

Test zelf en laat u verrassen!

Kĳk voor meer info op onze website

www.restaurantpan.nl

WELKOM BIJ PAN

WERELDS GENIETEN VAN WERELDSE GERECHTEN

Hengelosestraat 250 | 7562 PK Deurningen - Oldenzaal | Telefoon: 0541 512 674

E-mail: info@restaurantpan.nl | Website: www.restaurantpan.nl | Volg ons op Facebook: RestaurantPan

COLUMN. JAN WALBURG

SCHULD EN BOETE

COLUMN

JAN WALBURG

Vlak na onze studie konden we een appartement huren vlak bij Scheveningen. We waren opgetogen en

konden, als we op een krukje gingen staan, op het balkon de zee zien! In dat huis woonde ook een oudere

dame die direct verbonden was met God. Zo leek dat. Diens stem klonk via de, op een hoog geluidvolume

afgestelde, luidspreker elke zondagmorgen van tien tot half een vanuit een, naar wij veronderstelden,

christelijk gereformeerde kerk of een Scheveningse afsplitsing daarvan. In ieder geval een stuk strenger dan

wat ik met mijn hervormde opvoeding gewend was. Uitgebreid zette de predikant met lange uithalen in zijn

stem het thema neer. ‘Schuld’, zei hij, ‘begint met uw persoonlijke schuld en zondes’, waarvan hij er zo een

flink aantal kon opnoemen. ‘Dan zijn er de schulden van onze voorouders, generaties vol schuld en zonde,

een schuld die wij hebben mee te dragen.’ En dan was er nog de erfzonde omdat Adam en Eva het paradijs

verkwanseld hebben. De conclusie was helder en kon niet anders zijn, dan dat we verloren waren en nimmer

de hemel konden betreden. Zwijgend maakten we die dag onze wandeling over het strand. Als je eenmaal

begint na te denken over je zonden en schulden komt er verrassend veel op.

Sindsdien leek schuld als thema lange tijd een gedateerd onderwerp. Maar de laatste tijd is het weer actueel.

Schuld in ongeveer dezelfde lagen als in die kerk. Zo heb je allereerst je persoonlijke schulden omdat je iets

onaardigs hebt gezegd of gedaan of juist omdat je iets aardigs hebt nagelaten. Dan heb je je maatschappelijke

schuld omdat je naar je vakantiebestemming vliegt, nog geen elektrische auto hebt en een open haard bezit.

En dan is er je collectieve schuld zoals kolonialisme. Het kan me verbazen hoe we met elkaar nog een beetje

overeind blijven, gebukt als we gaan onder deze opeenstapeling van schulden.

Wat is schuld eigenlijk voor emotie? Wat heb je eraan? Waarom ervaren we schuld? Het waarom van angst

begrijpen we: die maakt je klaar om te vluchten. Woede maakt je klaar voor de strijd en liefde voor een relatie.

Maar schuld? We kunnen ervan uitgaan dat geen enkele emotie overbodig is. De functie van schuld kan zijn

dat het voorkomt dat je te veel afdwaalt van je eigen waarden, principes en normen. Schuld stelt je in staat

om ongewenste gevolgen van je gedrag alsnog te herstellen en om je gedrag in de toekomst bij te stellen.

Bijvoorbeeld: je bent een vriendelijk mens en dan ontvalt je volstrekt onnodig iets onaardigs tegenover

iemand anders. En ’s avonds in bed pieker je: ‘Waarom zei ik dat nou toch?’ Dat knagende gevoel van schuld

dat je dan kunt ervaren maakt je klaar om de misstap te herstellen, om de relatie te repareren en om je tegelijk

voor te nemen voortaan wat voorzichtiger te zijn. Dat is dan ook de oplossing bij een gevoel van schuld waar

je zelf verantwoordelijk voor bent. Je toetst even bij de ander hoe je opmerking is overgekomen, zegt iets van:

‘Sorry hoor zo heb ik het echt niet bedoeld’ en in de meeste gevallen is het dan opgelost. Een ander soort

schuld gaat over zaken waaraan je zelf nauwelijks hebt bijgedragen. Zoals de klimaatproblematiek. Je per -

soon lijke bijdrage aan het teveel aan stikstof en klimaatverandering is minimaal. Ja. Maar de gevolgen zijn

im mens. Dus pakken veel mensen hun eigen deel van de verantwoordelijkheid op, scheiden afval, plaatsen

zonnepanelen en de volgende auto wordt hybride. Mooi dat veel mensen zo reageren.

.37

En dan de schuld over de fouten van onze voorouders waar we steeds meer over horen. We zijn daar niet

verantwoordelijk voor en we kunnen het ook niet oplossen. Is daarmee de kous af? Niet helemaal, want we

horen van mensen dat het koloniale verleden hen ook in het heden nog dwarszit. Toch heeft jezelf schuld

laten aanpraten waar je verder niets mee kunt, weinig zin. Maar wegstoppen voelt als je kop in het zand

steken. Het beste is misschien om open naar het verleden te kijken en te erkennen dat er, achteraf gezien,

fouten zijn gemaakt in het verleden. Dat zijn niet jouw fouten en jij bent niet verantwoordelijk maar het

zijn fouten. Zoals overal waar geleefd en gewerkt wordt, zich fouten voordoen waarvan je je soms pas later

bewust wordt. Dus schuldgevoel heeft dan weinig zin maar het is wel goed om je er bewust van te zijn. Ik

denk dat schuldgevoelens pas zinvol zijn als ze kunnen leiden tot een nieuw inzicht of tot zinvolle acties. Dus

als de schuld gaat over zaken die binnen je cirkel van invloed liggen. Schuldgevoelens over zaken waar je

totaal geen invloed op hebt kan je maar beter wat op de achtergrond laten sudderen tot zich een mogelijkheid

van actie aandient. De slechtste oplossing is je voortdurend over van alles schuldig voelen. Dat deprimeert.

En het is zinloos want er komt niets anders uit voort dan klagen. En daar word je een vervelend mens van.

Dat wil je ook niet.

Jan Auke Walburg

Jan Auke Walburg is emeritus hoogleraar op het gebied van de positieve psychologie, die condities bestudeert

waaronder mensen tot bloei komen. Daarvoor werkte hij als directeur in verschillende organisaties op het

gebied van de gezondheidszorg. Thans schrijft hij over diverse onderwerpen, helpt hij mee aan de organisatie

van een klassiek muziek festival in Twente, werkt hij in zijn tuin en heeft hij plezier met zijn vrouw, vrienden,

kinderen en vooral kleinkinderen. Hij woont in Losser.

ZILVER HERFST 2022

66 EN NU? MIKOS TEUBEN

// Tekst

TON OUWEHAND

// Fotografie

ANNINA ROMITA

Aan de

randen

van de

kunst

.38

Op de laatste vrijdag van oktober zet

Mikos Teuben (66) een punt achter haar

werk bij Boekhandel Broekhuis. Ze gaat met

pensioen. De boekwinkelketen is na 36 jaar

een van de prominente gezichten kwijt.

En Mikos heeft meer tijd voor de kunstwereld.

Ze heeft altijd tussen de boeken gezeten.

Haar ouders waren lezers.

Mikos Teuben groeide op in een

huis vol boeken. Vijftien was ze toen ze

vakan tie werk ging doen bij Berkhout

Twente, een academische boekhandel

aan de Boulevard in Enschede. Toen het

bedrijf zich opsplitste ging ze mee met de

tak Groothengel. Ze deed er vakantiewerk

en werd er later zaterdaghulp. Nadat ze

kunstacademie AKI, na vier enhalf jaar, had

afgebroken kreeg ze een baan bij warenhuis

Vroom & Dreesmann: op de boekenafdeling.

Zeven jaar deed ze dat werk tot volle

tevredenheid van klanten, personeelszaken

en zichzelf. Maar toen er in 1986 een vacature

was bij Boekhandel Broekhuis in Hengelo,

was dat wel andere koek. Ze solliciteerde

en werd aangenomen. Toen ze er drie jaar

werkte opende Broek huis een vestiging in

Enschede. De toen malige directeur Gerard

van der Maar vroeg Mikos of ze in die nieuwe

winkel assistent-bedrijfsleider wilde worden,

waar ze graag op inging. ‘Dat ik niet meer

elke dag naar Hengelo hoefde voor mijn werk

was best prettig. En het is mij door de jaren

heen duidelijk geworden dat wanneer je in

een winkel werkt het voor het klantencontact

wel gunstig is als je ook in die stad woont.’

>>

‘ Ook al leeft

ze er niet van,

ze leeft er

wel voor.’

.39

ZILVER HERFST 2022

66 EN NU? MIKOS TEUBEN

AKI

.40

Kunst

Voor de Enschedese vestiging van Broekhuis huurde

Gerard van der Maar een pand aan de Marktstraat

met drie verdiepingen. Voor de boekhandel had hij

echter alleen de begane grond nodig. Om invulling

te geven aan de eerste verdieping, zocht hij contact

met Paul Abels en Elvira van Eijl. Zij hadden in 1986

het Antiquariaat Leida aan de Haverstraatpassage

overgenomen van de oprichter Wijnand Steemers.

Paul Abels, schrijver, toekomstig uitgever, deed

de boeken, Eefke van Koot assisteerde, terwijl

Abels’ schoonzuster Elvira van Eijl (docent op

de AKI) achter in de winkel een galerie opende.

‘Een geweldige tijd’, blikt Abels terug. ‘Prachtige

exposities, knetterhard werken en vrijwel niets

verdienen.’

Toen meldde Van der Maar zich. Hij vroeg of

de drie het antiquariaat en de expositieruimte

onder de vlag van Broekhuis wilden voortzetten.

Hij kocht het antiquariaat, verplaatste het naar

de eerste verdieping van het pand en nam de drie

in dienst. Paul maakte een paar catalogi, Elvira

kocht de kunstboeken in en verzorgde exposities

in de ruimte achterin de eerste etage en Eefke

werd verkoopmedewerker. Na een of twee jaar

ging Paul weg. Elvira bleef tot 2003 en Eefke werkte

tot haar overlijden in 2016 in de winkel. Omdat

Mikos al veel in de kunstwereld vertoefde, was zij

de logische opvolger van Elvira voor de inkoop van

de kunstboeken tot en met de organisatie van de

exposities die inmiddels naar de bovenverdieping

waren verhuisd.

Voor Mikos was de komst van Elvira van Eijl bij de

boekhandel in 1989 een prettig weerzien. ‘Ik kende

haar van lang daarvoor. We zaten bij elkaar in de

brugklas. Door haar ben ik met kunst in aanraking

gekomen.’ Elvira nam haar mee naar huis. Vader

Jan van Eijl en moeder Marie Eitink waren beiden

beeldend kunstenaar. Mikos was twaalf toen ze haar

in hun atelier haar eerste koperen schaal lieten maken

(‘drijven’). Na de middelbare school ging ze naar

de AKI. Ze koos in het tweede jaar de studierichting

beeldhouwen. Daar trof ze Jan van Eijl weer,

nu als docent. En later studeerde ze ook fotografie.

Een half jaar voor het eindexamen stopte ze met

de opleiding. ‘Waarom? Ik had meer sturing nodig

van de opleiding dan ze konden bieden. Het was

allemaal nogal vrijgevochten. Daar kon ik niet mee

overweg. Ik begon ook te twijfelen aan mijn talent, ik

vond het ineens nogal middelmatig.’

‘Dagelijks is ze

met Alice bezig.’

Verzamelen

De kunst verdween nooit uit haar leven. Sterker,

ook al leeft ze er niet van, ze leeft er wel voor. Ze

fotografeert, heeft ook diverse malen met haar werk

geëxposeerd. Bij Broekhuis hangt een imponerende

foto van haar hand waarop de overleden Amsterdamse

burgemeester Eberhardt van der Laan te

zien is. Je ziet in eerste instantie niet dat het een

foto is. Het lijkt een poster. Maar het is een muur in

Amsterdam-Noord waarop twee in elkaar vloeiende

hoofden van de oud-burgemeester zijn afgebeeld.

Daaronder staat een container, net zo breed als de

afeelding erboven. En daar weer voor een kleine

afvalbak. Het is zo gefotografeerd dat alles op een

natuurlijke manier bij elkaar lijkt te horen terwijl

het contrast tussen de geportretteerde en het afval

nauwelijks groter kan zijn. En dan is er nog dat licht.

Mikos steekt veel tijd in het wachten op de juiste

lichtval. In dit geval verdeelt een diagonale lijn de

afeelding waardoor het een posterachtig karakter

krijgt. Fotografie is altijd belangrijk gebleven.

Niet voor niets is ze al jaren betrokken bij fotogale rie

Objektief.

‘Ik ben ooit lid geweest van

een geologische vereniging.’

Nadat ze de galerie van Broekhuis van Elvira had

overgenomen, kreeg Mikos door haar opmerkelijke

keuzes steeds meer aanbiedingen op dat vlak. Ze is

inmiddels verantwoordelijk voor de exposities in

Het Bolwerk en richt de expositieruimte van de

Enschedese kunstbroedplaats ‘Robson’ in. Ze zit al

jaren in de commissie van wat vroeger de Lonneker

Kunstroute werd genoemd en nu is omgedoopt tot

‘KunstenLandschap’.

In het kader van de landelijke Grafiek

Triënnale 2022, organiseert Mikos Teuben

samen met een aantal galeries op zondag

2 oktober een wandelroute langs zes locaties

in Enschede waar grafisch werk te zien is.

www.grafiek2022.nl

Ze exposeert niet alleen werk van anderen. Een

paar maal is ze naar buiten getreden met eigen

verzamelingen. Zand bijvoorbeeld. Ze heeft een

uitgebreide collectie van verschillende soorten

zand. ‘Ik ben ooit lid geweest van een geologische

vereniging. Via de zoektochten naar fossielen,

raakte ik gefascineerd door zand. Het is de uiterste

vorm van erosie. De steen die van een berg rolt

eindigt uiteindelijk als een zandkorrel. Hoe je

dat bewaart? In potjes en zakjes.’ Ze heeft ermee

geëxposeerd in het Enschedese natuurmuseum

en het Lammerinkswönner. De verzameling, die

trouwens door collega’s en welwillende klanten

in de boekhandel werd aangevuld door van

verre vakanties een zakje zand voor haar mee te

nemen, staat al een tijdje op een laag pitje. In het

huis in Enschede waar ze al sinds haar achttiende

woont, heeft ze de ruimte niet om het uit te stallen.

Bovendien is ze druk met een andere verzameling:

Alice in Wonderland van Lewis Carroll.

Alice in Wonderland

Twee kasten vol Alice-materiaal heeft ze. Boeken

die door de jaren heen in het Nederlands zijn

verschenen, vertalingen uit de hele wereld en

uitgaven met bijzondere illustraties. Dagelijks is

ze met Alice bezig. Als redacteur van het online

tijdschrift Phlizz en als lid van het Nederlandse

Lewis Carroll Genootschap. Voor dat genootschap

is ze momenteel bezig met een artikel over de

fotografie van Lewis Carroll. ‘Hij was een heel

veelzijdig iemand. Behalve schrijver van poëzie en

kinderboeken was hij een wiskundige en een zeer

begaafde fotograaf.’ Hoe Alice op haar pad kwam?

Door haar moeder, zegt ze. ‘Als kind van een jaar

of drie moest ik op doktersadvies elke dag een paar

minuten onder de hoogtezon om aan te sterken.

Mijn moeder las me op die momenten voor uit Alice

in Wonderland. Het werd een liefde die nooit meer

over is gegaan.’

.41

ZILVER HERFST 2022

ZILVER ZAKELIJK. WOONBOULEVARD OLDENZAAL

Pronto Wonen in Oldenzaal

De Woonboulevard Oldenzaal is kort een prachtige winkel rijker: Pronto Wonen,

de leukste en gezelligste woonwinkel van Nederland. U vindt hier een exclusieve

collectie meubels in verschillende stijlen, van nieuw klassiek tot modern, voor elk

wat wils. ‘Precies zoals jij het wilt’, zoals de slogan al aangeeft.

.42

“Het is het 41 e filiaal van Pronto Wonen”, vertelt

Mark van Gils enthousiast. “Door de landelijke formule

kunnen we scherp inkopen en de beste prijsgarantie

bieden. In het westen van ons land zijn al veel

filialen, in het oosten nog relatief weinig. We krijgen

erg leuke reacties van enthousiaste klanten over

de nieuwste winkel binnen de Woonboulevard.”

Pronto Wonen bevindt zich direct bij de ingang

van de Woonboulevard. U kijkt uw ogen uit in deze

trendy winkel. Van fauteuils, tafels, banken, kasten,

eetkamersets, verlichting tot kapstokken en uite r-

aard met een ruime keuze aan mooie betaal bare

accessoires.

“Bij ons kunt u uw hele huis laten inrichten met de

mooiste meubels en accessoires en kosteloos interieuradvies

op afspraak is ook nog eens mogelijk.

Daar staat de formule bekend om. Bijna alles kan

en de meeste meubels zijn snel leverbaar, vaak

binnen een week”, legt Mark uit. De winkel heeft

een af haalconcept, maar beschikt wel over een

aan hang wagen die u gratis mag gebruiken, tevens

is er een leenbus te huur. Bezorgservice tegen betaling

kan uiteraard ook.”

Relaxfauteuils

“We hebben ook een grote diversiteit aan relaxfauteuils”,

zegt Mark tot slot. “Van sta-op-stoelen tot

fauteuils met een manuele bediening. Van eenvoudige

en betaalbare fauteuils tot luxe modellen met een

ruime keuze aan stoffen, materialen en kleuren”.

Bent u benieuwd naar deze prachtige nieuwe

woon winkel? Kom dan snel een kijkje nemen! Het

enthousiaste team van Pronto Wonen staat voor u klaar.

Pronto Wonen is geopend:

maandag van 13.00 tot 18.00 uur

dinsdag t/m vrijdag van 10.00 tot 18.00 uur

zaterdag van 10.00 tot 17.30 uur en

iedere zondag van 12.00 tot 17.00 uur.

Pronto Wonen - Woonboulevard Oldenzaal,

Kleibultweg 48. Tel: 0541 85 01 30. Kijk voor

meer informatie op www.prontowonen.nl.

Woonboulevard Oldenzaal 24 unieke woonwinkels onder één dak

Kleibultweg 48 - Oldenzaal | woonboulevardoldenzaal.nl

CULINAIR. NOSTALGIE

KLASSIEK HERFSTMENU

Ballotine van fazant en ganzenlever

met gebrande mosterd

Traditionele hazenpeper

Fazant-hen met gekonfijte witlof

en cantharellensaus

Comice Doyenne peer gepocheerd

met amandelcrème

.43

Culinaire

herfstklassiekers

Voormalig chef Ton Kouwenberg (72) van In den Guldene Crone in Ootmarsum en

Mondriaan en ’t Lansink in Hengelo deelt in deze herfsteditie van Zilver Magazine klassieke

bereidingen met wild. Ton: ‘In mijn leerlingentijd stonden fazant, haas en ree vaak op de

menukaart. Al het wild kwam vuil binnen, daardoor werd ik ook een beetje poelier. Plukken,

stropen en afhangen van wild gebeurt niet meer zo vaak omdat het teveel tijd kost, maar het

is o zo leerzaam voor onze nieuwe generatie koks. Ik ben mijn archief ingegaan en ga u enkele

klassieke recepturen van toen verklappen.’

ZILVER HERFST 2022

CULINAIR. NOSTALGIE

Voorgerecht

Ballotine van fazant en ganzenlever met

gebrande mosterd, traiteur De Wijs, 1964

Ingrediënten (4 personen)

Ballotine

- 2 dubbele fazantfilets

- 250 gr ganzenlever*

- slamelange

- sherrydressing

Gebrande mosterd

- 1 pot Pommery de Meaux

- 1,5 l olijfolie

- 100 gr sjalotten, gesnipperd

Bereiding

Ballotine

Filets van fazant met de huid aan de onderkant onder plastic licht pletten, kruiden

met peper en zout en beleggen met dikke plakken ganzenlever*. Oprollen in

plasticfolie en dan verpakken en stevig dicht draaien in aluminiumfolie. Gaar

pocheren op 85 o C tot een kerntemperatuur van 58 o C. Goed af laten koelen en

in dunne plakken snijden en serveren op slasoorten en sherrydressing.

*Als u liever geen ganzenlever gebruikt, kunt u de fazantfilets ook beleggen met

licht gezoete zuurkool en muskaatdruifjes.

Gebrande mosterd

Bak de mosterd droog in een koekenpan, voeg de sjalotten toe en laat onder voortdurend

roeren verder indrogen. Voeg dan de olijfolie toe en roer goed door. Sla op

in een weckfles. Voor gebruik: haal de hoeveelheid eruit die u nodig heeft, roer er

nog wat olijfolie door en meng met verse, gehakte peterselie. Schep de mosterd

op uw manier op het bord bij de presentatie (wij serveerden de mosterd in een

porseleinen kan erbij).

.44

Hoofdgerechten

Traditionele hazenpeper, traiteur De Wijs, 1965

Ingrediënten

- 2 hazen, de billen en schouders

- 4 sjalotten, grof gesnipperd

- 2 wortelen, grof gesneden

- 1 blaadje laurier

- 500 ml stevige rode wijn

- 1 liter kalfsbouillon

(maggiblokje)

- 3 el tarwebloem

- indien beschikbaar bloed

van de betreffende hazen

- 50 g bittere chocolade

- 2 el bessengelei (jam)

- 250 gr kleine champignons

- 100 gr gerookte spekblokjes

- 100 gr zilveruitjes

- boter

- peper en zout van de molen

Bereiding

Versnijd zelf of laat uw poelier de billen en de schouders in twee en/of in drie versnijden.

Bak de stukken haas aan in bruisende boter, voeg er de sjalot bij, laat die ook even bruin

worden, bestrooi dit alles met enkele soeplepels bloem, voeg de wortelen, de laurier en de

rode wijn toe en zet het vlees onder de kalfsbouillon.

Breng al roerend aan de kook en laat de haas circa 2 uur zeer zachtjes stoven. Vis de stukken

haas er met een keukenvork uit en laat het kookvocht nog 1/3 inkoken. Voeg de chocolade,

de cassis en zout en peper toe en roer het hazenbloed er zachtjes doorheen terwijl de saus

amper kookt. Schenk dit alles door een zeef.

Bak de champignons, de spekjes en de uitjes lichtjes bruin in een pannetje met boter.

Voeg de haas terug bij het kookvocht, doe er ook de champignons, spekjes en uitjes bij

en kook alles nog even heel zachtjes op.

Tip

Zet het gerecht een nacht in de koelkast en warm voor gebruik even op.

Fazant-hen met gekonfijte witlof en cantharellensaus,

traiteur De Wijs, 1964

Ingrediënten

- 2 fazanthennen

- zout en versgemalen peper

- 100 gr boter

- 1 knolselderij

- slagroom

- 4 à 6 struikjes witlof

- suiker

- bieslook

Voor de saus

- 150 gr cantharellen

(champignons of shiitake mag ook)

- 1 sjalotje fijngesneden

- 1 el boter

- 2 tl bloem

- 4 el ingekookte kippenfond

- 1 dl slagroom

- zout en versgemalen peper

Bereiding

Maak de paddenstoelen schoon, snijd 1/3 ervan, de minst mooie, fijn. Fruit de

fijngesneden paddenstoelen met het fijngesneden sjalotje in de boter. Strooi de bloem

erover en laat deze 5 minuten garen. Roer de kippenfond en de room erdoor. Laat de

saus circa 5 minuten zachtjes koken. Passeer de saus door een fijne zeef en breng op

smaak met zout en peper. Verwarm de oven voor op 180 o C. Peper en zout de fazanten

in de buikholte en braad ze circa 5 minuten per kant in een braadslee in de hete boter.

Zet ze nu met pan en al in de oven en braad gedurende 15 minuten onder voortdurend

bedruipen door de braadboter over de fazant te scheppen. Neem de fazanten uit de

oven en snijd de pootjes eraf. Doe deze terug in de oven voor ongeveer 10 minuten.

Snijd de borstfilets van de fazant af en houd warm onder aluminiumfolie.

Bereiding van de knolselderijpuree

Schil de knolselderij en snijd in blokken van 5 cm. Kook in water met selderijzout.

De knolselderij is gaar wanneer je geen weerstand meer voelt wanneer je erin prikt.

Giet de knolselderij af in een vergiet en laat goed uitlekken. Doe de knolselderij in een

kom en voeg een scheut slagroom toe. Maak er een gladde puree van met de staafmixer

(of roerzeef) tot deze zonder klontjes is en eruit ziet als een zalfje, eventueel voegt u

nog wat room. Afmaken met peper en zout.

Bereiding van de witlof

Haal het bittere hart uit de witlof. Halveer de witlofstronk en snijd de witlof in brede

repen. Verwarm een koekenpan, doe er wat boter in en bak hierin de witlof. Strooi er

ongeveer een eetlepel suiker over en laat het even karamelliseren. Kruid met peper en

zout, leg in een bolzeef om het vocht weg te laten lekken en serveer op het bord.

Het serveren

Verwarm de saus en voeg de overige cantharellen toe. Leg op 4 warme borden een

schepje knolselderij en een schepje uitgelekte witlof. Snijd nu de borstfilet in mooie

tranches en leg hier de poot tegenaan. Schep de saus om de fazant heen.

.45

Warm dessert

Comice Doyenne peer gepocheerd met amandelcrème,

hotel Riche, 1963

Ingrediënten

- 4 Comice Doyenne peren

- 600 gr suiker

- 1 liter witte wijn of poire williams

- 3 vanillestokjes

- 1 citroen

Amandelcrème van amandelpoeder

- 300 gr amandelpoeder

- 300 gr suiker

- 3 eieren

- 5 dl room

Bereiding pêche melba

Schil de peer en ontdoe van het klokkenhuis met een parisienneboor.

Pocheer de peer (afdekt) gaar in suikerstroop met witte wijn of poire williams,

600 gr op 1 ltr (half om half kan ook), voeg 3 vanillestokjes toe en het sap van

1 citroen. Laat gaar worden, afhankelijk van soort en gewicht, in 30 à 45 minuten.

Amandelcrème van amandelpoeder

Meng de ingrediënten met elkaar en laat 1 uur rusten om de smaak los te laten

komen. Schep de amandelcrème op een diep bord, circa 1 dl per persoon.

Haal de peer uit de fond en laat uitlekken. Snijd de peer van boven naar beneden

in, afhankelijk van de dikte zo’n 6 keer. Zet de peer in het midden van het bord

en draai een kwart slag zodat alle inkepingen zichtbaar zijn. Zet onder een goed

voorverwarmde grill en laat mooi kleuren.

ZILVER HERFST 2022

OVER DE GRENS. OOSTENRIJK

Paul en Esther Benerink

hebben het goed

in Oostenrijk

.46

‘De mensen

leven hier

bewuster met

hun omgeving

en zijn een met

de natuur.’

// Tekst

CARMEN LUTTIKHUIS

// Foto’s

WALDVILLA BERGSEE

Als Tukker ben je wel natuurschoon om

je heen gewend. Dat het nog groener kan,

ervaren Paul (63) en Esther (54) Benerink

op hun nieuwe woonplek in het Oostenrijkse

Karinthië, waar ze als extraatje ook

nog bergen en meren in de nabije omgeving

hebben. In maart van dit jaar verruilden

ze Oldenzaal voor Bodensdorf. Niet om er

helemaal te gaan niksen, want niet werken

dat past niet bij hen.

Paul: ‘Als ik terugkijk op ons eerste

halfjaar hier, dan voelt het vaak nog

als een lange vakantie. We wonen

hier in een prachtig toeristisch gebied. Je hebt

hier alles: bergen, water, rustige dorpjes en

charmante stadjes. Daar zitten we midden

tussen. De appartementen in onze vakantievilla

waren de meeste tijd vol met gasten van aller lei

nationaliteiten en we hebben veel vrienden op

bezoek gehad waar we leuke dingen mee deden

in de omgeving. Je kunt alle kanten op, van

actief tot cultuur, van rust zoeken tot uitgaan.

Ik ben benieuwd wat de meestal rustiger

maanden oktober en november ons brengen.

Dan gaan we ons echt realiseren dat dit onze

nieuwe woonplek is. We kunnen ons niet voorstellen

dat het dan tegenvalt.’

Hebben jullie al heimwee gehad?

Esther: ‘Eigenlijk niet, we waren te druk om

daarbij stil te staan. Het eerste halfjaar vloog

voorbij. De weken na aankomst stond een

verbouwing op de planning en binnen een

maand kwamen de eerste gasten. We verhuren

vier appartementen. Het boekingssysteem

daarvoor heb ik zelf ingericht en me eigen

moeten maken. Het is echt een nieuw bedrijf

starten, maar daar houd ik wel van. Ik wil alles

goed geregeld hebben en dat kostte behoor

lijk wat tijd, naast de promotie en bedenken

wat je wilt bieden. Iedere ochtend fiets ik naar

de bakker in het dorp en haal ik verse broodjes

voor de gasten. In de hal hebben we een klein

winkeltje ingericht met lekkere dingen, zodat

gasten niet gelijk bij aankomst of na een dag

op stap boodschappen hoeven te doen. We

koken niet voor ze, restaurantjes zijn er volop

in de buurt. >>

.47

ZILVER HERFST 2022


‘We hebben nog geen

moment gedacht, hadden

we de stap maar niet gezet.’

.48

We hebben alles nu goed op de rit en zodra het

straks wat rustiger is, ga ik de laatste puntjes

op de i zetten. We zijn al aardig ingeburgerd.

Contacten leggen gaat hier gemakkelijk. De

mensen zijn heel vriendelijk en staan ervoor

open om ons wegwijs te maken. Er is geen

taalbarrière, we spreken goed Duits. Het is wel

fijn dat we twee honden hebben waarmee we

dagelijks op pad gaan. Dan kom je altijd wel

mensen tegen. Je maakt een praatje en voordat

je het weet wordt je uitgenodigd voor iets

gezelligs. Dat gebeurt regelmatig. Voordat we

hiernaartoe gingen hoorden we van mensen dat

het lastig is om hier te integreren, maar daar

merken wij niets van.’

Paul: ‘We hebben nog geen moment gedacht,

hadden we de stap maar niet gezet. Het voelt

ook niet of we heel ver weg van Twente zijn,

binnen één dag kun je terugrijden. En andersom

geldt dat ook. Onze kinderen zijn binnen een

dag bij ons en zijn gelukkig al een paar keer op

bezoek geweest. Een goede bereikbaarheid was

wel een van de criteria toen we onze nieuwe

woonplek zochten. En dan hebben we ook nog

twee vliegvelden in de buurt. Van daaruit duurt

een vlucht naar Amsterdam of Keulen maar

anderhalf uur.’

Hoe anders is het leven in Oostenrijk?

Esther: ‘De mensen leven hier bewuster met hun

omgeving en zijn een met de natuur. Zo vroeg

onze buurman of we ’s nachts de terraslampen

uit wilden doen, omdat de dieren anders niet

kunnen slapen. Ons buur jongetje van vijf kan

werkelijk alles ver tellen over plantjes, struiken,

INBURGEREN IN OOSTENRIJK

bomen. Voorge sne den groente verkopen ze

niet in de lokale supermarkt. Bijna iedereen

eet uit eigen moes tuin, die wij inmiddels ook

zelf hebben. Als er geoogst is, dan wordt alles

gebruikt, hoeveel het ook is. Boontjes, tomaten,

‘Als we vrij

zijn gaan

we het liefst

wandelen.’

appels, noem maar op. Er wordt gekookt,

gebakken, ingemaakt, bewaard, ingevroren

en met de buren gedeeld. De mensen hier

gooien niets weg. Kropsla wordt in een krant

gewikkeld en in het aardappelhok op planken

gelegd. Iedere week even bijdraaien en je hebt

maandenlang sla voor eigen gebruik. Kruiden

worden gesneden en gedroogd. Bonenstaken,

daar ga je niet voor naar de winkel, die maak

je zelf van takken. Verpakkingsafval is er

heel weinig. Als je naar de markt gaat, het

zijn meest boerenmarkten in deze omgeving,

dan neem je iedere keer je eigen flessen en

glazen potjes mee om te vullen. Vlees is vaak

biologisch, wild komt uit het jachtgebied in

deze regio. Soms lijkt het een beetje terug in

de tijd. Luxe gemaksproducten hebben ze geen

behoefte aan. Het leuke daarvan is, is dat we

echt in een andere wereld leven. Dat is wat je

ook zoekt als je gaat emigreren, dingen anders

gaan doen.’

Paul: ‘Onze installateur is 80 jaar, misschien

nog wel ouder. Het is hier gebruikelijk om lang

door te blijven werken. Onze buurvrouw, een

dame op leeftijd en geboren en getogen op

deze plek, noemt het hier ein kleines Paradis.

Ze kookt de lekkerste gerechten op een gasfornuis

zoals je in Nederland bijna niet meer

aantreft. De mensen hier geven niet veel om

materiële luxe. Wat goed is, is goed, dat vervang

je niet. Ik hoef hier niet over het autobedrijf

dat we in Nederland hadden te praten. Daar

ligt hun interesse niet en dat is prima.’

Wat doet de natuur met jullie?

Esther: ‘We zijn naar Oostenrijk verhuisd en

bijvoorbeeld niet naar Spanje, omdat we de

seizoenen mee willen maken. De natuur is

hier het hele jaar door prachtig en het is heel

bijzonder dat het er telkens anders uitziet. Als

we vrij zijn, doen we onze wandelschoenen aan

en dan met de honden de berg op. Het allerleukste

vind ik het om met de honden de berg

op te gaan. We kiezen een route waarvan we

zeker weten dat er onderweg een berghut is. >>

.49

ZILVER HERFST 2022


‘We zijn

benieuwd

naar het

najaar en

de winter.’

.50

Paul: ‘Je kunt hier alle kanten op. Er zijn mooie fietsen

mountainbikeroutes en golfanen met schitterende

vergezichten. Bodensdorf waar we wonen ligt aan

de Ossiacher See met watersportactiviteiten en veel

strandjes rondom. We zijn benieuwd naar het najaar

en de winter. De mensen hier zijn dol op de herfst met

al haar kleuren en de advent- en kerstversieringen

zijn nog sfeervoller en uitbundiger dan in Duitsland.

Er zijn verschillende skigebieden in de buurt en de

winterwandelpaden zijn eindeloos. Met acht autominuten

zijn we bij de gondel om de Gerlitzen op te gaan.

Het is een stuk rustiger dan de in bekende skigebieden,

maar de pistes en de authentieke en rustieke berghutten

zijn des te mooier. We kijken ernaar uit.’

Sommige zijn alleen te voet te bereiken. We

nemen de gondel en wandelen daar dan in zo’n

anderhalf tot twee uur naartoe. Soms knijp ik

mezelf even: kijk ons nou eens lopen hier, in

Nederland namen we daar nooit de tijd voor.

Tijdens de wandeling hoor je bijna niets, alleen

de vogels, af en toe een koe met bel, en het ruikt

heerlijk. Aangekomen bij de hut lijkt de tijd

te hebben stilgestaan. Alles is zoals het er

ooit is neergezet. Je gaat buiten op een bankje

zitten, binnen is een klein keukentje, je bestelt

een Kaiserschmarnn en een glas Grüner

Veltliner en in alle rust hoef je alleen maar te

genieten. Gelukkiger kun je me niet maken. We

maken zo’n uitstapje ook wel eens met gasten.’

KUNST. FRANS BANNINK

Frans Bannink

‘Op de fiets

ontstaat er iets’

.51

// Tekst & foto’s

HARRY MOEK

ZILVER HERFST 2022


.52

Oldenzaler Frans Bannink (64)

studeerde tandheelkunde en

bouwde een tandartspraktijk

in Oldenzaal op, maar vond

uiteindelijk zijn roeping in de

schilderkunst. Zijn verblijf in

Oldenzaal wisselt hij graag af

met reizen naar de mediterrane

landen, met Zuid-Frankrijk

als favoriete regio. Met zijn

onafscheidelijke racefiets

verkent hij daar nieuwe,

verlaten natuurlandschappen

en ontdekt hij steeds weer

een bijzondere lichtval en een

pakkend lijnenpatroon.

Frans: ‘Na mijn atheneum op het

Car melcollege moest ik natuurlijk

een studie kiezen. Mijn vader deed

de financiële administratie voor veel ondernemingen

en adviseerde me tandheelkunde

te gaan doen: grote werkzekerheid en een

prima salaris, zo wist hij me te vertellen. Ik

was wel handvaardig aangelegd en zo werd

tandheelkunde mijn eerste studiekeuze en ik

had het geluk te worden ingeloot. Eigenlijk

paste mijn tweede studiekeuze, bouwkunde,

meer bij me. Architectuur, vormgeving, het

scheppen van mooie dingen en gebruik van

creativiteit was wat me erin aantrok en dat bleek

later ook mijn pad te gaan bepalen.’

Frans: ‘Het tandartsvak begon na 28 jaar een

sleur te worden, ik kon het werk niet voldoende

van me afzetten en mijn drive verdween

langzaamaan. Ik had een praktijk opgebouwd

met vierduizend patiënten en ik was 51 jaar

toen ik daar mee stopte. Vroeg in de negentiger

jaren was ik al met schilderen begonnen en dat

ben ik toen professioneel gaan doen’.

Waar ligt de grens met professioneel schilderen

voor jou, wanneer ben je een echte schilder?

Frans: ‘Nou, voor mij was dat het moment dat ik

zelf overtuigd was van mijn schilderwerk. Dat is

voor mij veelzeggend want ik ben niet iemand

die zichzelf snel durft aan te prijzen. Ik ben

dan ook geen goede verkoper van kunst, haha.’

Van 2002 tot 2013 had Frans een galerie in

Stil verlangen

Bad Bentheim. Frans: ‘Dat was destijds voor mij

de manier om m’n werk aan de man te brengen,

maar Bentheim bleek toch niet de place to be te

zijn. Ootmarsum is wat dat betreft wellicht een

betere voedingsbodem.’

Als schilder heeft Frans veel gevoel voor sfeer,

kleuren en licht. En dat was al op jeugdige

leeftijd merkbaar. Frans: ‘Ik groeide op aan

de Grootestraat en ging als basisscholier naar

de CVO-school aan de Noordwal. Ik liep

altijd een stukje om, zodat ik niet langs de

Radboudschool hoefde te lopen. Dat was een

katholieke school, alleen voor jongens, met

hoge hekken, hoge ramen en duistere beelden.

Een vrij donkere, intimiderende omgeving.

Nu realiseer ik me: ik was daar toen al gevoelig

voor. Een omgeving doet iets met me.’

Autodidact onder invloed

Frans is autodidact, maar heeft wel zijn grote

voorbeelden. Frans: ‘Ik ben beïnvloed door

Jan Sluijters en Kees van Dongen, beiden

Nederlandse impressionisten en avantgardisten.

Van Dongen schildert veelal vrouwen

met bijzondere, grote ogen. Dat vind ik heel

bijzon der. Ik heb ook grote bewondering

voor het mooie kleurgebruik en ‘het Franse

licht’ in het werk van Wim Oepts.’

Frans Bannink in zijn atelier

‘Ik gebruik graag Sienaroodbruin

als basislaag

en die warme kleur zie je

vaak nog door de lagen van

mijn schilderijen heen.’

Nazomerlicht

O-Art

Frans is sinds 2010 aangesloten bij O-Art, een collectief

van Oldenzaalse beeldende kunstenaars. Zij delen

faciliteiten aan de Jacob Catsstraat met atelier- en

expositieruimte. Het is de bedoeling om wat van elkaar

op te steken en dat was voor Frans erg waarde

vol. Frans: ‘En dat was voor mij’. Met name wijlen

François Peters, schilder en beeldhouwer. Wat was die

man een superkunstenaar! Erg veelzijdig ook! Ik heb

veel van hem geleerd. Over compositie en licht. Hij

leerde me dat de lijnen in het schilderij de blik van de

kijker ergens naar toe moeten trekken. Het gebruik

van complementaire kleuren heb ik van hem overge nomen.

Ook zijn gevoel voor mystiek sprak me erg aan.’

Wat kenmerkt jouw stijl?

Frans: ‘Mijn kleurgebruik en licht, dat is volgens mij

ook moeilijk na te maken. Ik gebruik graag Sienaroodbruin

als basislaag en die warme kleur zie je vaak

nog door de lagen van mijn schilderijen heen. Ik heb

een losse toets. Dat heeft er ook mee te maken dat een

schilderij voor mij qua gevoel in één keer goed moet zijn.

Niet perfect, maar goed! Als het schilderij niet in één

keer goed is dan, kun je wel gaan verfijnen en verbeteren,

maar uiteindelijk wordt het toch niets. Mijn thema’s

zijn onder meer: vergankelijkheid, mystiek, kwetsbaarheid,

verleden (middeleeuwen), (on)schuld, symboliek,

natuur en verlangen.’

Racefiets

Een tweede passie van Frans is fietsen. Frans: ‘Op

de racefiets ontdek ik de mooiste plaatsen, die als

inspiratie voor mijn schilderijen kunnen werken. Het

is voor mij een zoektocht naar de natuur en het juiste

licht. En, op de fiets ontstaat er iets!’ Enthousiast laat hij

foto’s op zijn mobiel zien en inderdaad: er zit schoonheid

en magie in zijn foto’s en die aspecten komen later terug

in zijn schilderwerk. >>

COLLECTIEF

OLDENZAALSE

BEELDENDE

KUNSTENAARS

.53

ZILVER HERFST 2022


Montagne jaune

Zijn jouw portretten op basis

van bestaande mensen?

Frans: ‘Nee, de meeste niet. Ik heb wel schilderijen

van mijn dochters gemaakt, daar zitten dan wel

thema’s in verweven zoals (on)schuld, kwetsbaarheid

en timiditeit. Ik denk wel herkenbaar voor elke

vader van een dochter.’

Maak je schilderijen op verzoek?

Frans: ‘Zoals portretten? Nee dat is niets voor mij.

Ik zou dan in ieder geval volledige vrijheid willen

hebben en dat levert waarschijnlijk een ander resultaat

op dan wat de opdrachtgever voor ogen heeft.’

De kunstenaars van O-Art zijn te

vinden op: www.oart-oldenzaal.nl

De werken van Frans zijn te zien op:

www.galleryofartfb.nl of

www.fransbanninkkunstschilder.nl

Voor serieuze belangstellenden is een

bezoek aan zijn atelier ook mogelijk.

Heb je een zelfportret?

Frans: ‘Niet echt. Ik heb een harlekijn geschilderd een beetje in de stijl

van Pablo Picasso (zie foto). Het laat iemand zien met een façade, die

vrolijkheid doet voorkomen terwijl hij zich van binnen anders voelt.

Dat is ook wel tekenend voor mij. Die façade kostte mij vroeger in

mijn tandartsleven veel energie. Nu ik schilder heb ik daar geen last

meer van.’

Wat worden je volgende werken?

Frans: ’Ik heb me nu toegelegd op Bretagne en Normandië. Ruige

kusten, vol mystiek.’

Onze lezers zijn veelal 60-plussers. Is schilderen een hobby die je op

latere leeftijd goed kunt oppakken en wat is je tip?

Frans: ‘Jazeker! Mijn advies is dat je gewoon moet beginnen vanuit

je gevoel. En niet te veel nadenken, dat remt alleen maar af en maak

gebruik van de zeggingskracht van kleuren!’

.54

Wat is je ultieme droom of ambitie als schilder?

Frans: ’Nou, als ik iets mag wensen dan is het dat mijn werken, net

als die van Jan Sluijters, ooit in het Singer Museum in Laren komen te

hangen. Maar zo goed ben ik niet, hoor.’

‘Mijn advies

is dat je

gewoon

moet

beginnen

vanuit je

gevoel.’

Frans bij twee nieuwe doeken, geïnspireerd door de Bretagne en Normandië

COLUMN. ALEXA GRATAMA

Alexa Gratama

COLUMN

Zeelevens

Alexa woonde tien jaar in

Delden voordat zij in 2020

naar Amsterdam verhuisde.

Ze is gelukkig getrouwd met

een zeilende ondernemer en

moeder van drie kinderen.

Haar oudste, een dochter,

overleed op de laatste dag

van 2021 aan de gevolgen

van uitgezaaide longkanker.

Beide zoons wonen bij haar

om de hoek en studeren nog.

Na een intense en aangrijpende

periode pakt Alexa

haar werk als raadsheerplaatsvervanger

en arbiter

voorzichtig weer op en

probeert ze voor het

schrijven van een boek

nu eindelijk serieus ruimte

te maken.

Mijn man bracht ooit de zee in mijn leven. Opgegroeid tussen louter

steen met weinig avontuurlijke ouders stelde ik zout water gelijk aan

Holland International en witte strepen op een roodverbrande rug. Met

hem - toen een indrukwekkende, tien jaar oudere, kersverse geliefde -

ging ik voor het eerst zeilen, meteen maar naar Denemarken. In mijn

veel te grote zeilpak, met zoveel ruimte in de nek dat de genadeloze

zomerregen een bassin in mijn kraag vormde, raakte ik in de eerste

de beste sluis direct al in paniek. De kade kwam bij het binnenvaren

als een reusachtige muur op ons af, ik begreep niet wat er van me

verwacht werd en miste daardoor op een haar na de bolder waar

ik geacht werd de lijn omheen te leggen. Het liep goed af, maar het

huilen stond me nader dan het lachen. Afijn, drie weken later had ik

wel voor eeuwig willen doorvaren. De golven waren me vertrouwd

geworden en uren samen kunnen zwijgen bleek de verheugende

bijvangst van de test die deze tocht toch was. Bovendien: niets heerlijker

dan in slaap vallen met het zacht tikkende geluid van stromend water

tegen de scheepshuid. Een goede zeiler ben ik desalniettemin nooit

geworden, daarvoor was ik aan boord te veel een prinses en liet ik het

matrozenwerk aan de kinderen over. Die waren met luiers om het Wad

opgejaagd, ze hadden het varen met de paplepel ingegoten gekregen.

Het was er intussen heel lang niet van gekomen, samen op ons gemak op een bootje.

Hij had het wel gewild, heel graag zelfs, maar ik had steeds een goede reden gevonden

waarom het niet kon. Het ene kind had dit, het andere dat, iemand moest op het honk

blijven. Dat was in zekere zin lariekoek, maar vooral als ik onze dochter in stelling

bracht leek er geen speld tussen te krijgen. Die vlieger ging nu niet meer op en toch, in

de maanden die volgden op haar afscheid voelde ik eerder minder dan meer behoefte

op pad te gaan. Ik wilde zelf haar boom verzorgen, zeker weten dat die de droogte

van dit jaar zou overleven. Maar nu waren we acht maanden verder en onze jongens

hadden voorzichtig hun draai weer gevonden. De zomer liep op zijn eind en de meeste

vakantiegangers keerden terug op het honk. Het werd tijd de zeilen te hijsen.

.55

September is warm. In vertrouwd gezelschap van zus en zwager bevaren we de Aegeïsche

zee. Met mijn rug tegen de kajuit en benen over de reling zie ik kale eilanden langszij

schuiven. De letters van het Griekse alfabet heb ik uit een diepe put omhoog gehesen, net

als mijn liefde voor de klassieke oudheid. Vergeten was ik hoe het voelt om overgeleverd

te zijn aan de elementen, alles is zo groot en onmetelijk, het duizelingwekkend diepe

blauw van de zee, brullende monsters onder de aardkorst, de wolken, het helle licht. Tijd

is hier zonder betekenis. Het verhaal van ons kind vermengt zich met dat van de goden

en al het andere valt stil, alleen het klapperen van het grootzeil dat aansluiting zoekt bij

de veranderlijke wind.

Alexa Cratama

ZILVER HERFST 2022

Lekker bijpraten en op pad zijn.

Nieuwe en mooie dingen zien,

ervaren en proeven.

Het uitgebreide aanbod van De Ledenservice maakt

voor jong en oud het leven makkelijker, veiliger en

leuker. En hoe leuk wordt het om een online college te

volgen of naar de bioscoop of één van de theaters te

gaan met korting!? Speciaal voor onze leden is er een

gevarieerd aanbod geselecteerd, voor een gezellige

avond uit.

.56

Theaterhotel Almelo

Midden in het centrum van Almelo vindt u dit prachtige

Theaterhotel. Speciaal voor onze leden vindt u hier mooie

voorstellingen met korting: www.theaterhotel.nl/crleden

Schouwburg Hengelo

Vlak bij het station is de Schouwburg Hengelo te vinden.

Kijk voor het programma van voorstellingen en concerten

op: www.schouwburghengelo.nl/crleden

Stadstheater de Bond in Oldenzaal

Stadstheater De Bond is dé culturele voorziening voor

Oldenzaal en omgeving. Kijk op deze pagina voor het

gevarieerde aanbod: www.stadstheaterdebond.nl/crleden

ADVERT

Even iets

anders!

Dierenpark Nordhorn

Wilt u erop uit in het najaar. Bij dierenpark Nordhorn, net over

de grens, kunt u tijdens een heerlijke wandeling genieten van

prachtige herfstkleuren. Bewonder samen met uw familie meer

dan 1700 dieren. En er zijn tevens leuke speeltuinen en het

restaurant biedt u heerlijke versnaperingen.

Ledenvoordeel 15% korting op de entreeprijs van de dagkaart en

gratis parkeren! Op vertoon van uw (digitale) ledenpas.

Lekker naar de film

Kinepolis en Cineast Bioscoop

Ga naar de bioscoop met korting. Een avondje heerlijk te

ontspannen en genieten van uw favoriete film met het beste

beeld en geluid. U kunt heel gemakkelijk online uw ticket kopen.

Ledenvoordeel €1,50 korting op het reguliere tarief van een

bioscoopkaartje. Kijk voor de voorwaarden op onze website*.

ENTIE

.57

Groetjes van

Digitale ledenpas

Nieuws! Vanaf 2022 ontvangt u geen fysieke ledenpas. Wij vinden

duurzaamheid belangrijk, daarom is besloten om geen fysieke pas meer

aan te bieden. Op onze nieuwe website staat uw digitale ledenpas klaar in

uw eigen account. Bent u al lid, maar heeft u nog geen account? Ga naar

de website* en klik op inloggen om uw inloggegevens aan te vragen.

Van druppel bloed

tot de rechtbank

Volg een gratis online collegereeks forensische

wetenschappen

Houdt u ook zo van series als Flikken Maastricht,

NCIS of Baantjer? In het echte leven gaat dit

natuurlijk allemaal een beetje anders. In deze

gratis collegereeks wordt u meegenomen in het

proces van een misdrijf, de opsporing en wat er

gebeurt tijdens en na de vervolging.

In samenwerking met Stichting Oud Geleerd

Jong Gedaan en Stichting Else organiseert

Carintreggeland in de maanden oktober en

november een interactieve collegereeks! Hierbij

kunt u alleen, of samen met iemand, online

seniorencolleges volgen en in gesprek gaan met

de studentdocent en andere deelnemers! Gewoon

vanuit huis!

De collegereeksen bestaan uit vier wekelijkse

seniorencolleges van één uur en zullen online via

het programma Zoom plaatsvinden.

Wanneer 20 en 27 oktober, 3 en 10 november

Tijdstip 13.00 uur - 14.00 uur Kosten gratis

Aanmelden Voor meer informatie en aanmelden

gaat u naar onze website*.

Reisbureau SamenUit!

Reisbureau SamenUit! van Carintreggeland

verzorgt uitstapjes voor ouderen, leden van

De Ledenservice, naar allerlei bestemmingen

binnen de regio en daarbuiten. Daarbij wordt

gebruik gemaakt van de eigen aangepaste bus.

Er wordt rekening gehouden met de wensen en

‘uitdagingen’ van de deelnemers.

De uitstapjes worden begeleid

door enthousiaste, ervaren

vrijwilligers.

Word nu

gratis lid en

betaal pas

in 2023

Word nu gratis lid!

Word nu lid en ontvang het lidmaatschap drie

maanden gratis! U betaalt de jaarlijkse contributie van

€22,50 per huishouden, per kalenderjaar pas in 2023!

Ga naar onze website* en meld u vandaag eenvoudig

nog aan! Liever persoonlijk contact? Bel of mail:

088 367 2373 | leden@carintreggeland.nl | *www.carintreggeland.nl/ledenservice

ZILVER HERFST 2022

ZILVER. MONUMENT

Tussen de ANWB-oriënteertafel (1922)

en de Joodse begraafplaats (1786) op

de Kuiperberg in Ootmarsum staat

Het Glazen Boek met een gedicht van

Willem Wilmink, een kunstwerk van

Desirée Groot Koerkamp. Het is een

eerbetoon aan de dichter die tijdens

de Tweede Wereldoorlog enkele jaren

in Ootmarsum verbleef en nadien tot

zijn dood (2003) een speciale band

bleef houden met de omgeving van

de Kuiperberg. Een deel van Wilminks

.58

as is door Herman Finkers op de

Kuiperberg verstrooid.

// Foto

ROB MEIJER

ZILVER HERFST 2022

.59

TOEKOMST. ESTHER REINDERS

Opvolgerscoach Esther Reinders

// Tekst

ESTHER REINDERS

// Foto’s

ESTHER REINDERS

SHUTTERSTOCK

KAN JE BEST

HANDELEN

ÉN WANDELEN

.60

‘Zakendoen, geld en

familierelaties zorgen

geregeld voor een

ingewikkelde mix.’

‘M

isschien moet ik het mijn kinderen niet

aandoen’, hoor ik een bedrijfseigenaar

zeggen over de zoektocht naar een

opvolger. Gezien zijn grijze haren vermoed ik dat hij

hier al een tijdje over nadenkt. ‘Het is niet altijd

gemakkelijk om een bedrijf te leiden’, verklaart hij

zich nader. ‘Het is als een rugzakje. En je staat ermee

op en je gaat ermee naar bed.’ Wat de kinderen zelf

willen, dat weet hij niet.

Ik ken het familiebedrijf van huis uit, maar toen ik

besloot om opvolgers te gaan coachen naar een

harmonieuze overdracht wilde ik me vooral niet

alleen baseren op mijn eigen verhaal. Ik besloot om

zeker het lezen waard. Een overdrager heeft

vaak al sinds jaar en dag een financieel adviseur

die tevens vertrouwenspersoon is. Een opvolger

staat vaak alleen in het proces. Dat is een gemiste

kans als je weet dat uit cijfers blijkt dat de

succesfactor niet bij een goede financiële

planning ligt, maar bij heldere communicatie en

een goede voorbereiding van de opvolger.

Externe begeleiding hierbij kan de kans op een

succesvolle én harmonieuze overname vergroten.

Dan hoeft het verleden zich niet te herha len,

daar kan je dan samen juist mooie en waar devolle

lessen uit trekken.

.61

BOEK VOOR OPVOLGERS

op onderzoek uit te gaan en om bedrijfseigenaren

vanaf de tweede generatie te interviewen. Zo merkte

ik dat de worsteling van een overdrager minstens

zo groot kan zijn als die van de volgende generatie,

al zijn de zorgen van heel andere aard. Ik zag dat

overdragers soms, logischerwijs, redeneren vanuit

zichzelf en vanuit pijnlijke ervaringen die zijzelf als

opvolger hebben gekend. Het laatste wat ze dan

willen is dat de geschiedenis zich herhaalt.

Waardevolle lessen

Ik bundelde de interviews met 25 opvolgers, aangevuld

met mijn kennis als opvolgerscoach, in het

boek ‘Familiezaken zonder ruzie’. Het is een boek

voor opvolgers, want er is al zoveel leesvoer en

advies voor overdragers. Al is het boek ook voor hen

Ongelijkwaardigheid en loyaliteit

Iedereen kent de spreuk wel dat je ‘met je familie

moet wandelen, en vooral niet moet handelen’.

Familiebedrijven zullen echter wel moeten! Toch

zit er een waar heid in zo’n collectief bekende

‘wijsheid’. Zaken doen, geld en familierelaties

zorgen geregeld voor een ingewikkelde mix. Ik

weet dat han delen én wandelen met

familieleden best kan en ik blijf me verwonderen

over waarom het vaak zo ingewikkeld is. Naar

mijn idee speelt ongelijkwaardigheid een rol.

Tussen ouder en kind is er namelijk een

natuurlijke hiërarchie die gelijkwaardige

communicatie in de weg kan staan. Want

‘moeders wil is wet’, toch? >>

ZILVER HERFST 2022

TOEKOMST. ESTHER REINDERS

‘Zeventig procent van

de bedrijfsovernames

naar de tweede

generatie mislukt.’

.62

Een ander belangrijk ingrediënt dat bij familiebedrijven

vrijwel altijd aanwezig is, is loyaliteit. Ook

dit is iets waarover ik me blijf verbazen, want

loyaliteit naar familie toe kan zo sterk zijn dat er

rationeel gezien onbegrijpelijke keuzes worden

gemaakt. Zo ken ik verhalen van opvolgers die

bereid waren om een onverantwoord groot financieel

risico te lopen om het familiebedrijf over te

nemen. Een emotionele keuze die zakelijk gezien

niet is uit te leggen. Positief gezien zijn die emotie

en die loyaliteit ook een belangrijke kracht van het

familiebedrijf, het zorgt voor een unieke bedrijfscultuur.

LOYALITEIT

Alertheid blijft echter geboden, want die emotie kan

dus ook zorgen voor een mislukte bedrijfsoverdracht.

De cijfers liegen er namelijk niet om.

Zeventig procent van de bedrijfsovernames naar

de tweede generatie mislukt. Alle volgende

generaties hebben nog minder kans op succes.

Zoals gezegd is de emotionele kant, ofwel de zachte

kant, daarvan de grootste oorzaak. Er wordt

simpelweg te weinig gepraat en de opvolger

krijgt vaak te weinig vertrouwen en te weinig

ruimte om zich goed voor te bereiden. Gelukkig

kan een open houding, luisteren naar elkaar en

bijvoor beeld het uitspreken van verwachtingen

veel oplossen.

Harmonie en vrede

Ik refereerde er al even aan; ik kom zelf ook uit

een familie met een bedrijf. Dat bedrijf bestaat

al sinds 1910 en begon als smederij. In de loop

van de jaren zijn daar meerdere bedrijven in met

name de metaalsector uit voortgekomen, die

nog altijd door familieleden worden gerund. In

sommige gevallen staat de vierde generatie al

aan het roer. Mijn man en ik proefden ook even

aan werken in het familiebedrijf, maar juist door

de combinatie van zaken en privé, en dus

emotie, besloten wij er ook weer mee te stoppen.

Dat was geen lichthartig besluit, maar het heeft

in elk geval gezorgd voor harmonie en vrede in

de familie. Het bedrijf is uiteindelijk overgenomen

door een ander familielid en wij gingen

gewoon weer ander werk doen. Net zoals

voordat we in het bedrijf stapten.

Deze periode was de opmaat naar mijn huidige werk

als opvolgerscoach. Ik help nu opvolgers bij het maken

van zelfbewuste keuzes en om open te communiceren

met de familie. Behalve dat ik wil bijdragen aan

harmonieuze overnames, vind ik het ook belangrijk dat

de verhalen en ervaringen binnen familiebedrijven

verder komen dan die bekende keukentafel. Vandaar

dat ik er veel over schrijf.

Openheid

Ik kwam er namelijk na mijn periode in het familiebedrijf

achter dat er best veel ervaringen zijn om van te

leren. Dat is ook niet zo gek als je weet dat er zoveel

overnames fout aflopen. Toch lees en hoor er je er

nauwelijks wat over. Gedoe in de familie ligt altijd heel

gevoelig. Zelfs gebrouilleerde familieleden worden

vaak nog in bescherming genomen door er niet meer

over te spreken. Zo moet de geest in de fles blijven.

Dat kan, maar dat kost altijd heel veel energie. Een

familie is een systeem en de familieleden kunnen

daar in feite niet aan ontsnappen. Als het de één niet

goed gaat, gaat het de anderen vanzelf - in meer of

mindere mate – ook minder goed. Ook al is dat aan de

buiten kant misschien niet te zien. Het verstoppen van

nare ervaringen, valse verwachtingen of bepaalde meningen

heeft uiteindelijk een averechts effect. Open -

heid helpt. Dan komt er zicht op, zodat de onenig heid

en onduidelijkheid kunnen oplossen en de vrede en

harmonie blijven bestaan.

Esther Reinders

Opvolgerscoach voor familiebedrijven en auteur

Esther Reinders coacht en adviseert familiebedrijven om de

overname van het familiebedrijf succesvol én harmonieus

te laten verlopen. Ze zet daarbij de opvolger centraal en ze

zorgt voor open communicatie met familieleden. Esther

schreef het boek Familiezaken zonder ruzie.

Familiezaken zonder ruzie

Het boek Familiezaken zonder ruzie

is geschreven voor de opvolger in

het familiebedrijf. Het boek biedt

inspiratie en ondersteuning bij elke

fase van een bedrijfsoverdracht.

Esther Reinders interviewde 25 opvolgers

over hun ervaringen. Het

boek is aangevuld met tips en inzichten

van Esther als coach. Vele

gevoelige onderwerpen komen aan

de orde, zoals talent, broers en

zussen, belangen, niet meewer kende

familie leden en nog veel meer.

Het boek is verkrijgbaar bij de bekende

boekhandels. Prijs: € 29,50

.63

ZILVER HERFST 2022

Pedro Swier

Algemeen directeur

.64

ADVERTENTIE

Vredehof. In dienst van het leven.

Het gevoel dat iemand naast je staat en er voor je is op

Een afscheid is een heel belangrijk moment in je leven

een van de meest kwetsbare momenten van je leven. Die waarop je met een goed gevoel wil terugkijken. Want je

blik van herkenning, het komt goed. Je voelt je gesterkt moet verder, verder met je eigen leven hoe moeilijk dat

en weet dat je kunt vertrouwen op de mensen om je

soms ook is.

heen. Zodat je uiteindelijk kunt terugkijken met een goed

gevoel. Welkom bij Vredehof. In dienst van het leven. Wij blikken samen op een waardige manier terug op het

leven dat jouw dierbare heeft geleefd. Dat leven heeft er

In dienst van het leven.

immers voor gezorgd dat er een steen in de levensrivier

Het is voor ons een belangrijk fundament, in alles wat we is verlegd, het heeft een indruk achtergelaten die

doen. Het vormt voor ons de toets, het is onze belofte. onuitwisbaar is. Die indruk, dat willen we samen met de

Wanneer je geconfronteerd wordt met het verlies van een nabestaanden herdenken. Ieder overlijden markeert niet

naaste, dan wil je maar één ding: een laatste eerbetoon alleen een einde, maar het is ook een nieuw begin.

dat rechtdoet aan het geleefde leven. Samen met je

dierbaren wil je herdenken, passend op een manier die bij

jou en je overleden dierbare past.

Vredehof Uitvaartverzorging

www.vredehof.nl

www.indienstvanhetleven.nl

Tel. 088 – 1198 200

Column

Theo de Rooij

Fietsmoederliefde

Vijftien jaar geleden besloot ik na een zeer bewogen Tour de France en een

actieve wielerloopbaan als renner en ploegleider van 34 jaar terug te treden als

Rabobank-teamdirecteur. Tussen 1974 en 2007 stonden alle zomers in functie

van het wielrennen. Voordat ik in 1980 profrenner werd vormden de zomerse

koersen een uitstekend alternatief voor een vakantiebaantje. Ik was een uiterst

talentvolle, fietsende student en verdubbelde in die jaren mijn studiebeurs met

vele premies en prijzen. Tot en met 1977 stonden mijn ouders vaak langs de

parcoursen te genieten van mijn strapatsen.

Begin 1978 overleed mijn vader op 51-jarige leeftijd, na een veel te kort, keihard leven

en een slopende ziekte. Mijn moeder Corry (48) zette het kleine, net één jaar draaiende

heidekwekerijtje in Erica (Dr.) voort. Ik haalde onmiddellijk mijn rijbewijs en mijn

wielerzomers waren voorgoed veranderd zonder mijn vader langs de parcoursen.

Moeders leven in Zuidoost-Drenthe verliep met ups en downs. Ons gezin, bestaande

uit drie jongens en een meisje, had zwaar te lijden onder het wegvallen van vader,

moeder had moeite een balans te vinden. Na het verkopen van de kwekerij in 1982

eindigden een tweetal uiterst moeizame relaties in het overlijden van haar partners.

Na 2007 had ik meer tijd voor haar en nam als oudste zoon langzamerhand de regie

in haar leven over. In 2014 kon ik haar onderbrengen in een aanleunwoning bij een

Emmens zorgcentrum. Een jaar later kwam mijn jongste broer onder dramatische

omstandigheden om het leven.

Wij groeiden steeds meer naar elkaar toe. Haar teruglopende gezondheid en mobiliteit

werden opgevangen door ziekenhuis, revalidatiecentrum, hulpapparatuur, verhuizing

naar een aanleunappartement en tenslotte begin dit jaar naar een zorgkamertje.

Zij leverde bijna alles in.

Het wielrennen heeft haar nooit losgelaten. Vrijwel wekelijks reed ik de laatste jaren

van Holten naar Emmen om met haar in de rolstoel te gaan wandelen, een bakkie

te doen en soms uitstapjes te maken met de duofiets. Ik plaatste vaak haar rolstoel

achter een hometrainer, zette een fietsfilm op, we fietsten een route samen en ik

praatte haar door de Amstel Gold Race, Ronde van Vlaanderen of over de Holterberg.

De Parkinsondementie gaf haar regelmatig het gevoel dat zij de heuvels daad -

werkelijk beklom. Ik genoot intens van haar blije gezicht en glimlach en wij verstil den

die momenten in warme omhelzingen.

Voormalig profwielrenner en

tot op de dag van vandaag in

geest en activiteit overtuigd

sporter. ‘Goed voor jezelf

zorgen betekent dat je ook voor

een ander het verschil kunt

maken. Verantwoordelijkheid

nemen voor jezelf is de enige

manier om de grote pro blemen

van deze tijd op te lossen. Deze

filosofische instelling komt vaak

terug in mijn columns.’

.65

Moeders verjaardag vormde altijd het middelpunt van zomer en Tour. Ik was tot 2007

vrijwel altijd in de Tour actief en vierde haar verjaardag op grote afstand. In de week

van haar verjaardag dit jaar bezocht ik haar maandag en we deden een bakkie met

gevulde koek in Emmen. De twee dagen daarna won zij prijzen bij de bingo en deed

actief mee tijdens de handwerkmiddag. Donderdagmorgen 14 juli blies zij onver -

wacht en vredig haar laatste adem uit. Exact twintig jaar na een Rabo-Touretappezege,

een dag voor haar 93 e verjaardag en twee dagen voor haar trouwdag. Gelukkig waren

mijn laatste 15 jaar Tourloos. Het heeft mij vele onvergetelijke en dierbare momenten

met moeder Corry opgeleverd.

Theo de Rooij

ZILVER HERFST 2022

INTERVIEW. INE GERARDS

Ine Gerards was slachtoffer van datingfraude

ALS DE LIEFDE

NIET OPRECHT

BLIJKT

.66

Datingfraude, dat zal mij niet

overkomen! Dat was steevast

de uitspraak van Ine Gerards

wanneer het onderwerp ter

sprake kwam. Maar hoe sterk

ze ook in haar schoenen stond,

het overkwam haar toch. Ze

besloot haar ervaringen in een

boek te verwerken om anderen

te waarschuwen: Gewoon een

Europese vrouw.

// Tekst

ANNEMARIE HAAK

// Foto’s

ARCHIEF INE GERARDS

Na een huwelijk van tweeëndertig jaar en een

scheiding met een langdurige en vervelende

nasleep, besloot de in Twente opgegroeide

Ine Gerards het roer om te gooien en een nieuwe

weg in te slaan. Dat kon toen ze reageerde op een

vacature van WCS4ALL in Lissabon. ‘Ik had al wel

een baantje en een plek om te wonen, maar ik zat

nog steeds niet lekker in mijn vel. Ik kon mijn draai

niet meer vinden en wilde gewoon weg van alles.’

De geboren Utrechtse had textiele werkvormen

gestudeerd aan de lerarenopleiding en zich vervolgens

verder gespecialiseerd op de kunstacademie. Na haar

afstuderen zette ze een eigen atelier op en richtte zich

op het ontwerpen en vervaardigen van onder meer

theaterkleding. Daarnaast gaf ze les op het ROC. In

Portugal kreeg ze een aanstelling op de klantenservice

aangeboden, iets totaal anders dan ze tot nu toe gedaan

had. Maar dat nam ze voor lief, net als het veel lagere

inkomen. Voor woonruimte werd gezorgd en zo

stond ze op een goeie dag als alleenstaande vrouw

met twee koffers in de hand op de trein naar Schiphol

te wachten, klaar voor het nieuwe avontuur.

‘Hij was eenentwintig

jaar jonger dan ik en

mijn verstand zei:

Stop hiermee, dit kan niet!’

Vlinders

’Lissabon is een prachtige stad en het voelde vanaf het

moment dat ik er aankwam goed. Ik genoot van de

zon, de warmte, de sfeer, de prachtige panden, eigenlijk

voelde ik me direct thuis.’ Na een jaar speekt ze de taal

redelijk en als haar contract verlengd wordt, besluit

ze zich er definitief te vestigen. Ze bouwt een leuke

vriendenkring op en geniet weer van het leven. Dan

ziet ze op een dag op een van de kunstenaarspagina’s

die ze volgt op facebook een tekening voorbijkomen

van een jonge Marokkaanse kunstenaar. De schoonheid

fascineert haar en ze liket de afeelding. Kort daarna

volgt er een reactie. In eerste instantie heel oppervlakkig

en informeel. Zo komt ze erachter dat hij hetzelfde werk

doet als zij omdat hij van zijn kunst niet kan leven. Het

klikt en ze hebben vervolgens frequenter contact. Ine

merkt dat de chats wat met haar doen, ze vindt het

heerlijk om met hem te appen, ontdekt dat ze zelfs

verlangt naar zijn stem, die gaandeweg romantischer

lijkt te worden. Ze krijgt zelfs complimentjes over haar

uiterlijk hoewel ze elkaar nog niet in levende lijve of via

de webcam hebben gesproken. ‘Hij was eenentwintig

jaar jonger dan ik en mijn verstand zei: Stop hiermee,

dit kan niet! Maar het voelde zo goed, ik kreeg zelfs

vlinders in mijn buik tijdens het appen.’

Huwelijksaanzoek

Rizou is altijd bij haar. Dag en nacht, non-stop. Via

de app, de telefoon, videobellen. Het is allemaal

geweldig spannend, nieuw en vooral intens. Het

voelt alsof ze elkaar al jaren kennen. Ze praten over

kunst, literatuur maar ook over toekomstdromen,

de reizen die ze willen gaan maken en landen die

ze willen bezoeken. Elke minuut van de dag zijn ze

met elkaar bezig. Ze is stapelverliefd, valt kilo’s af

en verwaarloost haar vrienden. Na een bezoek aan

Marseille wil Rizou haar ontmoeten in Lissabon.

Ze spreken af bij het Campopequeno, een markant

gebouw in de stad. Een hartstochtelijk weekend

volgt waarin hij haar zelfs ten huwelijk vraagt. Als

ze dit aan familie en vrienden meedeelt zijn de

reacties wisselend. Een collega waarschuwt haar

zelfs: ‘Die vent wil alleen een verblijfsvergunning!

Zodra hij die heeft, laat-ie je vallen als een baksteen.

Hij palmt je in. Hier ga je spijt van krijgen.’ Ine

wil er echter niets van weten, ze zal iedereen wel

bewijzen dat ze fout zitten. >>

‘Het ergste is om

dit aan je familie en

vrienden te vertellen.’

.67

ZILVER HERFST 2022

INTERVIEW. INE GERARDS

IEFDE

.68

Alarmbellen

Ze boekt een reis naar Casablanca om haar geliefde

te verrassen. Ze neemt hiervoor haar vakantiedagen

op. Met deze reis wil ze iedereen bewijzen dat dit

echte liefde is. Ze vertelt hem haar plan en merkt

in eerste instantie terughoudendheid bij Rizou.

Direct daarna verklaart hij heel enthousiast te zijn

en vervolgens vraagt hij haar om een videoband bij

Amazon te bestellen. Ze weet niet wat er op de band

te zien is, wel dat de video in Marokko verboden is.

Tijdens een volgend gesprek vraagt hij haar € 700

te storten voor een appartement van een vriend

dat ze kunnen huren. Het moet contant, omdat hij

ook nog een lening bij een bank moet terugbetalen,

is zijn uitleg. Uiteindelijk vraagt hij haar om haar

creditcard om de broodnodige formaliteiten af

te kunnen handelen. Hij geeft een omslachtige

uitleg waarom hij dat niet kan voorschieten. Dat

is het moment waarop de alarmbellen afgaan bij

Ine. Hij vraagt om geld. Dat is waar iedereen haar

voor gewaarschuwd heeft. Ze besluit de relatie te

verbreken, maar dat blijkt niet zo eenvoudig. Hij

blijft haar bestoken met appjes, telefoontjes, smsberichtjes

en mailtjes en weet haar zelfs op te sporen

als ze een nieuw telefoonnummer heeft. Telkens

deelt hij nieuwe liefdesverklaringen en doet hij

nieuwe beloftes.

Ze voelt zich vreselijk vernederd, gebruikt, ze schaamt

zich diep en zou het liefst van de aarde verdwijnen.

Ziek van ellende sluit ze zich op in haar appartement.

Ze weet nu dat ze in de val is gelopen van een

hele mooie intelligente jongen, die op een sluwe

manier haar hart heeft geopend om het zich daarna

vakkundig toe te eigenen. ‘Het ergste is om dit aan je

familie en vrienden te vertellen en toe te geven dat

ze gelijk hadden. Ondanks alle waarschuwingen ben

je er immers zo van overtuigd dat het echte liefde is.’

Gelukkig ondervindt ze ook steun en krabbelt ze er

weer langzaam bovenop. ‘Dan bedenk je dat er meer

mensen moeten zijn, die dit is overkomen en dat

het eigenlijk te gek voor woorden is dat het gebeurt.

Dat je bepaalde mensen niet kunt vertrouwen, dat

er misbruik gemaakt wordt van je kwetsbaarheid.

Dat heeft me ertoe aangezet om mijn ervaring in een

boek te verwerken, als een soort waarschuwing hoe

geraffineerd het kan gaan!’ Ze volgt een schrijfcursus

en komt inderdaad in contact met meer slacht

offers. Sommigen zijn zelfs hun huis en spaarcenten

kwijt geraakt.

Boek

‘Op de omslag zijn de post-it briefjes te zien, de basis

van haar boek, met daaroverheen de plattegrond

van Lissabon. Op die kleine papiertjes had ik

allerlei gebeurtenissen, uitspraken, zinnetjes en

belangrijke zaken geschreven, die ik in mijn boek

wilde verwerken. Die had ik allemaal op de muur van

mijn appartement geplakt. Ze zijn heel symbolisch

voor dit boek. Ruim twee jaar heb ik eraan gewerkt.

Schrijven, schrappen, huilen, wanhopen en

uiteindelijk ben ik met hulp van een schrijfcoach

tot dit verhaal gekomen.’ De schrijfster heeft

haar verhaal niet in de ik-vorm geschreven maar

haar personages een fictieve naam gegeven. Op die

manier kon ze bepaalde gebeurtenissen en emoties

beter beschrijven en dieper op zaken ingaan.

‘Ruim twee jaar heb

ik eraan gewerkt.’

Van het boek is al een fiks aantal verkocht. ‘Daaruit

blijkt wel dat datingfraude meer voorkomt dan

je verwacht. Maar de slachtoffers schamen zich,

vinden zichzelf dom en naïef, terwijl juist die daders

zich zouden moeten schamen. Zij zijn degenen

die de schade aanrichten, die mannen die door

hun claimende gedrag vrouwen beroven van hun

zelfrespect!’ Inmiddels heeft de auteur zichzelf

herpakt, is ze werkzaam bij de ING en vastbe sloten

om datingfraude aan te pakken. Ze heeft een

besloten facebook-pagina geopend (dating fraude

no way) waar slachtoffers hun ervaringen kunnen

delen. Gewoon een Europese vrouw is onder

meer te koop bij Boekhandel Broekhuis.

.69

Meer info en hulp

Slachtoffers van datingfraude en andere vormen van online fraude

kunnen terecht bij Slachtofferhulp Nederland, maar u kunt ook de politie

inschakelen. Op de website maakhetzeniettemakkelijk.nl, een initia tief

van het ministerie van Justitie en Veiligheid en verschillende partners

vindt u alle info als u denkt dat u met valse voorwendselen online bent

benaderd en wat u kunt doen om dit te voorkomen.

ZILVER HERFST 2022

COLUMN. PAUL ABELS

‘Ik was in een tent in

het rooie stadje Goor’

.70

Ploddnvolk

Ik was in een tent in het rooie stadje

Goor. In die tent bevonden zich tweeduizend

mensen. Er speelde een orkest

samengesteld uit leden van de plaatselijke

muziekvereniging Apollo. Veel blues.

B.B. King en André Hazes. De mensen

liepen met blaadjes bier, tien glazen.

Niemand dronk wat anders. Niemand

haalde alleen voor zichzelf een biertje.

Als je eigen blaadje leeg was, pakte je

gewoon een biertje van andermans

blad. Dat is usance. In Goor gebruiken

ze dat woord niet. Daar zeggen ze: ‘Dat

is normaal.’

Het School- en Volksfeest Goor duurt

een paar dagen. Er gaat 50.000 liter

bier doorheen – een mooie Oost-

Nederlandse uitdrukking: door de

bier leiding heen. De mensen lachen

en kloppen elkaar op de schouders.

Oud-minister Ank Bijleveld is er ook

altijd. Met een potje bier in de hand.

En Gerrie Tromp. Zij doet de frituur.

En de vrolijke Hans Lammertink. En

Tina Boes met haar verkering, motorman

Herman Tromp. En Theo Hakkert

van de Tub. Die trekt altijd een Hawaïhemd

aan, speciaal voor het feest. En

kunstjournalist Herman Haverkate.

Zonder Hawaï-hemd, want Herman

komt uit Hengelo. Jan Op den Dries is

er niet meer bij. Jan is dood. Hij had een

prachtige bijnaam: de nachtzuster. Jan

was de liefste man die ik ooit ontmoet

heb. Zijn klusbedrijf heette ‘De Hamer

van Thor’, zijn logo was een klussende

Viking. Jan kon alles.

Er zijn moeders met kinderwagens en

rollatorbejaarden. De mannen plassen

schouder aan schouder in een ver pletterend

lange pisbak aan de zijkant van

de tent. Met hun tanden klemmen zij

hun glaasje bier vast en geven elkaar een

vuurtje tijdens het wateren. Dit schept

een sterke band.

Het feest wordt al bijna anderhalve eeuw

gevierd. Trammelant is er nooit. Wel

over spel en dronkenschap, maar alles

natuur lijk en gemoedelijk. Een paar jaar

geleden meldde de krant opgewonden

dat er toch een exces was geweest. Een

man van 34 had een vrouwelijke politieagent

van 23 in de bil geknepen. De verslag

gever schreef erbij dat het hard was

geweest, het knijpen. De man is onmiddellijk

in de boeien geslagen.

Inwoners van keurige, niet-rooie omliggende

dorpen reageerden fanatiek via

de sociale media. ‘Zo is Goor’ en ‘Het

blijft ploddnvolk, daar in Goor’. Ik moest

denken aan een oud proefschrift van

de socioloog Fré van Heek. Hij schrijft

over verticale sociale mobiliteit. Zijn

boodschap is dat het heel moeilijk is,

stijging en daling op de maatschappelijke

ladder. Nu kom ik tot mijn punt.

Ik zeg: laten we de wereld veranderen.

Methode: horizontale sociale mobiliteit.

Samen elkaars bier opdrinken. In de

tente van het School- en Volksfeest heb

ik gezien hoe mooi dat werkt. In de

tente is middeleeuwse levensvreugde,

solidariteit en gezelligheid. Volgend jaar

ga ik weer. Ik neem drie dagen vrij.

.71

Paul Abels

ZILVER HERFST LENTE 2022

PASSIE. OLDTIMERS

.72

Ubbo Borgesius

VOLLEDIG

IN ZIJN

ELEMENT

TUSSEN EN

IN ZIJN

OLDTIMERS

Op 76-jarige leeftijd is Ubbo Borgesius

nog altijd verliefd. Op zijn echtgenote

Joke natuurlijk, maar zij moet zijn liefde

delen met zijn liefde voor klassieke auto’s.

Ubbo heeft een flinke collectie oldtimers

die dagelijks worden gekoesterd en vertroeteld.

Zijn echtgenote deelt zijn passie,

samen doen ze vooral waarvoor de

auto’s ooit gemaakt zijn; rijden! Leuker

kan het bezit van een oldtimer niet zijn.

// Tekst & foto’s

JOHAN LEURINK

‘Als kind

stond ik langs

de kant van

de weg auto’s

kijken..’

Als ik hem bel om een afspraak te

ma ken en een datum voorstel

wordt deze vriendelijk maar beslist

afgewezen. ‘Nee, dat lukt mij niet.

Dan zijn Joke en ik in Venray. Wij doen

mee met de Venrayse Oldtimer Toertocht.

Voor de 10e keer en uiteraard ook weer

met de Knapzakkentoer. Geweldig mooi

evenement. We gaan dit keer met de MG-B.

Uit nostalgie. Mijn vader reed er altijd in.’

Fraaie collectie

Op de dag van de afspraak vult de neus van

een zilvergrijze Jaguar de deuropening.

Het is een MK II uit 1966, de wagen van

het type waaraan hij zelf nog heeft gesleuteld

toen hij in Engeland studeerde en werkte.

Verder op staan de andere ‘schatten’ met

bouwjaren van 1931 tot 1978. Tegen een

muur staan bovendien een paar gemotoriseerde

twee wielers, voertuigen waar Ubbo

al even gek mee is als met zijn auto’s.

‘Oldtimers hebben karakter’, zegt Ubbo.

‘Mechanisch vaak eenvoudig, maar toch

geniaal ontworpen en verfijnd. Het handwerk

getuigt van een vakmanschap dat

langzaam maar zeker verloren gaat. Ik kan

ernaar blijven kijken, maar het mooiste is

om erin te rijden en dat doen we. Alles wat

hier staat rijdt en is verzekerd. Maar oude

machines, ze laten je af en toe ook in de

steek. Dan moet er gesleuteld worden. Als

het even kan doe ik dat zelf. Kijk maar daar

in de hoek.’

weerhoudt hem er niet van om toch zoveel

mogelijk zelf te doen. ‘En lukt dat niet

dan heb ik in mijn omgeving een heleboel

vakmensen en liefhebbers die mij helpen.’

De Oldsmobile is een indrukwekkende

verschijning. Eentje die tot de verbeel

ding spreekt, die je ziet rijden in een oude

Ameri kaanse gangsterfilm. ‘Ik vond er een

huls van een automatisch wapen in toen

ik hem kocht. En er lag een embleem in

van een autoclub uit Brazilië.’ Hij opent

de achterklep van de tweezitter. In de

laadruimte is plek voor grote monsterkoffers

en je kunt erin slapen. ‘Dit was dé

auto voor vertegenwoordigers. Die hadden

vaak veel spullen bij zich. Daarom is het ook

een grote wagen’, legt Ubbo uit. ‘Type F38

met een gewicht van 1560 kilogram, een

3.8 liter motor, 95 pk en drie versnellingen.

Het koetswerk is van Fisher, een heel

bekende Amerikaanse carrosseriebouwer.

Kijk toch eens naar die achterlampen,

zo prachtig gemaakt. Dat vind ik ook zo

mooi aan oude wagens; de details.’

Blikvanger

De ‘Olds’ was ooit in bezit van een andere

Gorenaar. Ubbo wist dat en had zijn zinnen

gezet op de wagen. Na het overlijden van de

plaatsgenoot benaderde Ubbo diens zoon.

Uiteraard was er veel meer belangstelling

voor de wagen. ‘Ik heb hem ervan weten

te overtuigen dat de wagen in Goor moest

blijven en dat ik hem zou koesteren. Zo kon

hij bovendien zelf ook altijd komen kijken.

Er moest best veel aan gebeuren. Onderdelen

van dit soort wagens zijn schaars, ik heb

de halve wereld ervoor afgezocht. Het is

een blikvanger van jewelste. Als ik ermee

onderweg ben gaan duimen omhoog en er

worden volop foto’s gemaakt. Dat gebeurt

trouwens ook als ik met een van de andere

wagens op pad ben.’

Tijdens een vakantie in Zuid-Frankrijk

raakte Ubbo in een café aan de praat met

Claude, een advocaat en kasteelheer uit

Parijs. Al snel ging het over auto’s. ‘Claude

had zelf een mooie oldtimerverzameling.

Na vele verhandelingen en vele drankjes in

het café kon ik enkele oldtimers kopen. >>

.73

Oldsmobile

Daar staat een gitzwart gevaarte dat boven

alle andere voertuigen omhoog rijst. Nu

nog meer omdat de voorwielen van de

Oldsmobile op bokken staan. Ubbo legt uit

dat een terugslagklep problemen geeft. Hij

werkt eraan. Dat zijn eigen motoriek door

een herseninfarct niet meer zo verfijnd is

ZILVER HERFST 2022

PASSIE. OLDTIMERS

LE MANS

‘Mechanisch

vaak eenvoudig,

maar toch geniaal

ontworpen

en verfijnd.’

.74

Dat gebeurde met de Peugeot 201 X die nu bij

mij in de stalling staat. Ook de triporteur was

ooit van hem. Dit type is gebouwd voor de

24 uur van Le Mans. In de loop der jaren met

veel ‘rijplezier’ heb ik een hechte band met deze

201 X gekregen, wat trouwens ook geldt voor

de rest. De BMW1602 bijvoorbeeld is van 1972,

het jaar waarin ik bij BMW in München aan het

werk ging. Dat is ook pure nostalgie. De MG-B

heb ik geruild tegen een Triumph Spitfire. Ik

wilde de MG-B omdat die mij aan mijn vader

doet denken. Hij heeft er vele jaren een gehad.

Ik zie hem nog rijden.’

Austin A30

Het was ook zijn vader, vindt Ubbo, aan wie

hij zijn privé-oldtimersmuseum dankt. Het is

zijn mancave. Aan de muren zijn rallyschildjes,

onderdelen, foto’s en in een hoek staat een

praattafel vol autobladen en boeken.

Ubbo’s vader was gemeentesecretaris van Goor

en had zeer waarschijnlijk een andere loopbaan

voor zijn zoon in gedachten dan de weg waarvoor

Ubbo koos. ‘Auto’s fascineerden mij als kind al.

Dan stond ik met pen en papier langs de kant van

de weg om op te schrijven welke auto’s passeerden.

Later ging ik naar garagebedrijven, auto’s en

motoren kijken. Na de lagere school ging ik naar

de ULO. Ik vond het helemaal niets, wilde met

mijn handen werken, liefst aan auto’s. Mijn vader

had dat in de gaten. Toen ik in de tweede klas zat

zei hij: ‘Ubbo, als je er zoveel plezier aan beleeft

moet je een beroep leren, automonteur worden

in plaats van professor’. Als stimulans kocht

hij een Austin A30 Cabrio voor mij. Een wrak,

maar wel een bijzonder ding. Het was chassisnummer

50 van een reeks prototypes. Uiteindelijk

is de wagen nooit in productie genomen. ‘Voor

jou Ubbo, om het vak te leren’, zei mijn vader.

‘Ik heb de wagen helemaal opgeknapt en er

inderdaad veel van geleerd.’

Ubbo haalde zijn monteursdiploma’s en voegde

er het middenstands- en patroonsdiploma aan

toe. Aan de ambachtsschool in Hengelo leerde

hij elektrolassen en metaalbewerking. Ondertussen

had hij al de nodige werkervaring opgedaan

bij autobedrijven in Goor en Hengelo. ‘Mijn

leven draaide om auto’s. Als tiener poetste ik

op zaterdagen auto’s voor notabelen en ondernemers

in Goor. Gewoon bij ons voor de deur.

Ik haalde ze op en bracht ze terug. Zo heb ik

autorijden ge leerd, lang voor ik achttien was. Op

mijn acht tiende nam ik rijles en de rij-instructeur

meldde mij direct aan voor het examen. Al na een

half uurtje met de examinator was ik geslaagd.’

De wereld over voor BMW

Omdat hij met het middenstandsdiploma op zak

nadacht over een eigen bedrijf adviseerde zijn

vader hem om de Engelse en de Franse taal te

leren. Dat deed hij in Derby, Engeland, waar hij

een jaar bij een Jaguar-dealer werkte aan onder

meer de MK II. De Franse taal leerde hij bij een

dealer in Lausanne, Zwitserland.

Het was bijzonder mooi, maar ook intensief.

Terug in Goor was de vraag, wat nu? Het

antwoord kwam via zijn buurjongen, technisch

medewerker in de buitendienst bij BMW. ‘Hij

kwam altijd in een BMW 700 serie of een groter

model voorrijden. Mooi merk, mooie wagen.

Ik kreeg een baan als receptionist bij Keizer

Autobedrijven BMW in Enschede, daarna

bij Alimpo, de BMW-importeur in Den Haag

als receptionist voor de centrale werkplaats.

Daar hoorde een buitendienstman van het

hoofdkantoor van BMW in München dat

ik Frans en Engels sprak. Of ik zin had om in

München te komen werken bij de ‘Kundendienst’,

ondersteuning wereldwijd. Dat was in 1972,

net na de Olympische Spelen. Zat ik daar

tien hoog in de ‘Vierzylinder’, een kantoor

met uitzicht op het stadion en de bergen. Ik

heb de hele wereld afgereisd voor BMW, heb

trainingscentra opgezet, cursussen gegeven

en zelf ook medewerkers getraind. Door mijn

talen werkte ik ook een paar jaren bij de BMWimporteur

in België. Het was bijzonder mooi,

maar ook intensief. Te intensief. Op 43-jarige

leeftijd maakte een hartinfarct een abrupt einde

aan het jachtige leven. Ik ben opgekrabbeld, maar

het zette mij wel aan het denken. Uiteindelijk

ben ik op 57-jarige leeftijd bij BMW afgezwaaid.

Ik was als Marketing Manager verantwoordelijk

voor het BMW Motorrad Traningszentrum.

Niet van de auto’s, maar de tweewielers. Want

ook daar heb ik iets mee. Sindsdien is het vooral

genieten van mijn wagens en de ritten die ik er

samen met Joke in maak.’

.75

ZILVER HERFST 2022

(advertorial)

‘De Fietsclub’

Nieuwe serie bij RTV Oost

Hoe mooi is Overijssel vanaf de fiets? Dat zie je

in de nieuwe serie ‘De Fietsclub’ waarin

Overijsselse fietsclubs op dikke banden, e-bike,

racefiets, gravelbike of MTB hun mooiste stukje

Overijssel laten zien. We gaan kris kras door de

provincie en ontdekken prachtige routes,

ontmoeten markante Overijsselaars, laten ons

verrassen door Overijsselse innovaties op

fietsgebied en natuurlijk gaan we fietsen met

onze wielerhelden.

Overijssel wordt wel gezien als de bakermat

van fietsend Nederland en daar zijn we trots op.

Met de eerste fietsfabriek in Nederland (1869)

en de officiële eerste fietsclub in ons land

‘Immer Weiter’ (1871), beide uit Deventer, kreeg

het fietsen in ons land een enorme impuls.

.76

ADVERT

12

23

78

De Fietsclub Quiz

‘De Fietsclub’ zie je elke dinsdag om 17.30 uur

op TV Oost. Aansluitend kun je kijken naar ‘De

Fietsclub Quiz’ om 17.45 uur. Elke week maak je

kans op een uniek RTV Oost wielershirt én ding

je mee naar de hoofdprijs: een fantastische

fiets naar keuze ter waarde van 1.500 euro!

Voor terugkijken, fietsroutes en meespelen met

de quiz ga je naar rtvoost.nl/defietsclub.

Thuis in Overijssel

Elke

dinsdag

17.30 uur

34

OVERIJSSEL

38

SINDS 1871

ENTIE

45

66

62

49

51

71

58

CULTUURHISTORIE. BORNE

Hulshoff | Ten Cate | Bussemaker | Sp

// Tekst

JOHN VAN ZUIDAM

Borne:

een ‘vergeten’

19 e eeuws beschermd

dorpsgezicht

.78

Ik weet niet meer wat voor mij de aanleiding was om een aantal jaren geleden Borne te bezoeken. Mogelijk een

spontane fietstocht vanuit Landgoed Twickel in Delden waar ik onderzoek in het huisarchief deed. In ieder

geval werd ik aangenaam verrast door het feit dat Borne rondom de oude kerk zijn 19e eeuwse dorpskarakter

in belangrijke mate heeft weten te behouden. Dat ging zeker niet voetstoots. De slopershamer heeft heel wat

oude huizen en bedrijfsgebouwtjes naar beneden gehaald. Men heeft de nodige restauraties aan de resterende

dorpspanden uitgevoerd en daar waar nodig nieuwe huizen een historisch aanzien gegeven. Het is alleszins de

moeite waard voor een toerist die in cultuurhistorie is geïnteresseerd een uitstapje naar Borne te wagen. Vanuit

het Bussemakershuis aan de Ennekerdijk worden er regelmatig dorpswandelingen georganiseerd.

Oorsprong en naamgeving

Borne is ontstaan aan de rand van de buur(t)

schap Zenderen, destijds Sindron geheten.

Het dorp ligt dus in Zenderen en niet omgekeerd.

De naam is een verbastering van het reeds in 1206

genoemde ‘Borg(h)ende’, hetgeen de betekenis heeft

aan het einde van de buurschap Sindron, waar de

borg is gelegen.

De borg heeft als eerste kristallisatiepunt gefungeerd

voor het ontstaan van de nederzetting. Dit vroegmiddel

eeuwse kasteel moet er ongeveer hetzelfde

hebben uitgezien als de Hunenborg in Volthe,

waarover ik eerder heb geschreven: een aarden

omwalling met grachten bij zowel de hoger gelegen

hoofdburcht als de voorburcht. Een nazaat van de

Bornse familie Ten Cate heeft in 1989 geprobeerd de

ligging op de plattegrond van het dorp te traceren:

zie het kaartje. De borg zou zijn gebouwd op een

horst, dat wil zeggen een begroeide hoger gelegen

opduiking: een door het landijs opgeduwde kleine

stuwwal, die in een volgende fase door het ijs werd

overreden en afgevlakt. De hoogte werd omgeven

door moerassig terrein dat werd gevoed door het

water van de Bornse Beek aan de oostzijde en de

Woolder Beek aan de westzijde. De Germaanse

burchtbewoner zal na de kerstening op de horst

een eigen (houten) kerkje hebben gesticht, dat

naderhand werd vervangen door een stenen kerk.

Het was dus een zelfstandige kerk en geen afsplitsing

van een moeder kerk In Delden, zoals dikwijls wordt

beweerd. Dit is het tweede kristallisatiepunt voor

het ontstaan van de nederzetting. De kerk behoorde

later toe aan het klooster van Ruinen in Drenthe. In

1206 werd het, met bijbe horende rechten, goederen

en tienden, afgestaan aan de bisschop van Utrecht in

ruil voor Drentse bezittingen.

Een derde kristallisatiepunt voor het ontstaan van

de neder zetting Borne betrof de aanwezigheid

van een hoofdhof, het bestuurlijke centrum voor

een reeks onderhorige hoeven met een hofgericht

en hofrichter, de meier, plaats vervanger van de

bisschop van Utrecht. De hoofdhof, bekend onder

de naam Meijershof, zal eerst op de voorburcht

hebben gelegen, maar is later verplaatst naar de

huidige locatie ten oosten van de horst aan de

tegenoverliggende oever van de Bornse Beek en ligt

dus in Sindron. Vanaf 1868 tot heden is de familie

Rientjes eigenaar van de hof, maar zij oefenden

de functie van hofmeijer niet meer uit, omdat

het hofrecht in 1809 werd afgeschaft. Een van de

markantste leden was Tony Rientjes, geboren

(1887) en gestorven (1982) op de Meijershof, maar

woonachtig in de Oale Pastorie aan de Koppelsbrink,

waar hij als mank lopende vrijgezel zijn leven sleet

anjaard | van Hogendorp | Abbink-Hazewinkel | Ter Kuile

erve Paschen, zij het dat deze tak nogal wat doopsgezinde leraren

(predikers) voortbracht, die de linnenhandel als nevenverdienste

beschouwden. Voorts de familie Ten Cate, afkomstig van de

kate(r)stede Kate- of Kotteman in Zenderen. Anneke ten Cate,

dochter van leerlooier Lambert, bracht in 1684 de Hengelose

koopman Hendrik Bussemaker naar Borne, toen ze in dat jaar

met hem in het huwelijk trad. Deze drie families groeiden uit

tot de ‘dragende families’ van Borne, een term die we ontlenen

aan Bas Willink, telg uit een belangrijk textielfamiliegeslacht in

Winterswijk. Deze families brachten de economie van een dorp,

streek of stad tot welvaart.

Onder de doopsgezinden was binnentrouw de gewoonste zaak

van de wereld. Men trouwde onderling met elkaar. Daardoor

waren in Borne de families Hulshoff en Ten Cate sterk aan elkaar

verwant, later aangevuld met de familie Bussemaker. Men kocht

de linnen stukken op van de huisnijverheid op de boerderijen,

maar later voorzag men de boeren en de ambachtslieden

in het dorp ook van spin- en weefgetouwen, samengebracht in

spin- en weeflokalen. Ook werden linnen garens en vlaszaad

geïmporteerd. De linnenreder werd daardoor fabrikeur, omdat

ze sturend optraden met betrekking tot de productie.

Rijksmonument museum Bussemakerhuis

als boer. Hij was uit naam van de familie tevens de laatste

markerichter van Borne. Uiteindelijk werd de bestuurlijke

functie van Borne nog eens versterkt door dat de kerkelijke

parochie- of kerspelgrenzen als basis dienden voor de omzetting

in een seculier richterambt met aan het hoofd de richter, die de

lagere rechtspraak uitoefende.

Textielcentrum vanaf de 17 de tot de 19 de eeuw

Er heeft in Twente altijd een nauwe band bestaan tussen het

platteland, de acht landstadjes en de grotere dorpen. Dat kan aan

de hand van het voorbeeld Borne worden geïllustreerd.

Borne groeide in de 17 de eeuw uit tot het oudste textielcentrum

van Twente. Door het recente onderzoek van Annette

Evertzen, zie het interview door Annemarie Haak met haar

in het zomernummer van Zilver, weten we, dat een tweetal

doopsgezinde families het voortouw namen om vanuit hun

boerderijen op het platteland van Zenderen naar het dorp Borne

te verhuizen om aldaar de linnenhandel voort te zetten. Op

hun erven hadden ze zich al beziggehouden met huisnijverheid

in de vorm van het spinnen van vlas tot linnengarens en

het weven van linnen. Dat kwam in een stroomversnelling

toen ze zich in Borne vestigden. Het betrof hier de familie

Hulshof(f), met als stamerve het Oude Paschen in Zenderen,

waar doopsgezinden in het geheim hun godsdienstoefeningen

hielden. Een tak vestigde zich nadien op het erve Hulshoff, dat

er vlakbij was gelegen, om zich van daaruit als linnenhandelaren

in het dorp Borne te vestigen. Datzelfde geschiedde vanuit het

Textiel niet alleen zaligmakend

Opvallend in Borne is dat de linnenreders blijkbaar geen volledig

bestaan in de linnenhandel opbouwden, want zij hielden zich

vrijwel allemaal ook bezig met de handel in andere producten.

Zo verhandelde Berend ten Cate in het midden van de 17 de eeuw

niet alleen textiel, maar ook etenswaren zoals vlees, vis, kaas,

honing, pruimen en granen. Maar hij voorzag ook in specerijen,

brandewijn en zeep. En zelfs in ijzer, teer en porseleinen

schotels. En Lambert ten Cate hield er in de 17 de eeuw een kleine

leerlooierij aan de Bornse Beek op na in het (Oude) Kipshuis

(kips zijn huiden van jonge dieren) die tot in de 18 de eeuw is

voortgezet. Er werd in de 18 de eeuw bier gebrouwen en in de

19 de eeuw cichorei als surrogaatkoffie gebrand. Opgebouwd

vermogen werd belegd in erven en tienden, leningen verstrekt

aan de verarmde adellijke heren van Weleveld en Saterslo

(Saasveld) op onderpand van boerderijen. Daarmee werd de

band tussen dorp en omliggend platteland opnieuw versterkt.

Einde aan de heerschappij

van de doopsgezinde families

Rond 1800 stierven takken van genoemde families uit,

doordat er geen opvolgers meer werden geboren. Het effect

van de jarenlange binnentrouw kwam onder meer tot uiting in

onvruchtbaarheid. Een dergelijke situatie deed zich ook voor in

Almelo en Enschede. >>

‘Er werd in de 18 de eeuw

bier gebrouwen en

in de 19 de eeuw cichorei

als surrogaatkoffie

gebrand.’

.79

ZILVER HERFST 2022

CULTUURHISTORIE. BORNE

.80

Daarnaast bleven er familieleden ongetrouwd

en vond er een uittocht plaats naar Deventer en

Groningen, waar bloeiende doopsgezinde gemeenten

bestonden. Ten Cates zwermden uit naar

Friesland, met name naar IJlst en Sneek. In feite

ging de opkomst van de Industriële Revolutie aan de

am bach telijke textielbedrijfjes in Borne voorbij. Er

werd wel gebruik gemaakt van verbeterde spin- en

weeftoestellen, maar dat alles met louter hand- of

soms met dierlijke (paarden)kracht aangedreven.

Stoommachines werden in de textiel toen nog niet

ingezet. Dat gebeurde pas toen de Joodse stamvader

Salomon Jacob Spanjaard (1773-1861), geboren in

Bad Bodendorf (Rijnland Pals) zich na 1800 in Borne

vestigde en een bloeiend textielbedrijf stichtte. Zijn

zonen Jacob en Levie namen de zaak na zijn dood

over om er in 1864 een stoomspin nerij en -weverij van

te maken langs het spoor dat in 1865 in gereedheid

kwam en Almelo met Salzbergen in Duitsland

verbond. Daardoor kon rechtstreeks steenkool

uit Ibbenbüren in Twente worden aangevoerd. De

Hulshofffamilie verliet de textiel nijverheid, gevolgd

door de Ten Cates en Bussemakers. Men ging in de

loop van de 19 de en 20 ste eeuw over op andere takken

van bedrijvigheid, zoals de cichoreibranderij en

de grutterij, waarbij de beukennootvormige zaden

van de boekweit werden gebroken en vermalen tot

boekweitmeel. In een latere fase kwam daar het meel

van diverse andere granen, zoals haver, rogge, tarwe,

maar ook maïs bij.

Pioniers van nieuwe bedrijvigheid

in de 19 de eeuw

In de 19 de eeuw draaide het in Borne niet alleen maar

om de textiel. Borne bezat in die tijd twee windmolens,

vier steenbakkerijen, twee bierbrouwe rijen,

vier cichoreifabriekjes, twee zeepziederijen, een

grutterij, twee melkfabrieken, een mosterdfabriekje

en een kartonnagefabriek. Na de Industriële Revolutie,

waarbij de fabricage van producten machinaal

werd aangedreven door stoomkracht, ontwikkelden

pioniers nieuwe uitvindingen. Nog voordat het

stoomtijdperk in 1830 in Twente een aanvang nam,

maakte de staatsman Gijsbert Karel van Hogendorp

in 1819 een rondreis door Nederland om zich op

de hoogte te stellen van de staatshuishoudkundige

toestand van het land. Hij deed daarbij ook

Twente aan. In zijn verslag, dat te boek is gesteld,

vermeldt hij in Borne een curieus voorbeeld van

‘Een curieus

voorbeeld van

nijverheid

en vernuft.’

Grutterij Erven ten Cate

‘nijverheid en vernuft’ tegen te zijn gekomen en

wel ‘het maken alhier van brandspuitslangen van

hennep’ naar Saksisch voorbeeld. De fabrikeur

is Jan Abbink-Hazewinkel die in zijn bedrijf aan

de Grotestraat brandemmers, brandslangen en

zeildoek vervaardigde. Nu is het opmerkelijk dat

men in Enschede in dezelfde tijd de textielfabrikant,

astronoom en uitvinder Coenraad Ter Kuile (1781-

1852) verantwoordelijk houdt voor de uitvinding

van het rondweven van een naadloze brandslang van

hennep. Ook is het bekend dat Coenraad in Borne

de brandslangen liet fabriceren. Maar daarmee houdt

de kennis ook op, want vrijwel alle uitvindingen van

Ter Kuile zijn tijdens de stadsbrand van Enschede

in 1862 verloren gegaan. Of Coenraad de uitvinder

en Jan Abbink de uitvoerder van het rondweven is

geweest blijft duister, evenals het Saksische aandeel

in de uitvinding waarover Van Hogendorp repte.

Zowel de Heemkundevereniging Borne als de

Oudheidkamer Twente konden mijn vragen daarover

niet beantwoorden.

De Bornse smid Jan Meijling begint in 1859 samen

met ingenieur Coenraad Stork uit Oldenzaal een

bescheiden smederij en werkplaats om allerlei

machines voor de textielindustrie te repareren. Stork

overlijdt op jonge leeftijd en de zaak wordt voortgezet

door zijn twee broers Charles en Jurriaan onder de

naam Gebroeders Stork & Co. In 1868 wordt het

bedrijf verplaatst naar Hengelo om uit te groeien

tot een fabriek voor stoomketels, stoommachines,

scheepsmotoren en suikerrietinstallaties.

Rento Hofstede Crull uit Groningen begint in

1894 in Borne een technisch bureau. Hij weet het

gemeentebestuur te overtuigen van de noodzaak

van elektrische straatverlichting en twee jaar later is

Borne de eerste plattelandsgemeente in Nederland

die dit nieuwe netwerk in gebruik neemt. De stroom

is afkomstig van een elektrische centrale die hij in

het dorp laat bouwen. In 1908 verhuist het bedrijf

naar Hengelo waar Hofstede Crull de fabriek

voor elektronische apparaten Heemaf start. Later

komen er nog twee andere bedrijven uit voort:

Hazemeijer voor schakelapparatuur van elektrische

stroom en Hollandse Signaal voor militaire

elektronische apparatuur, zoals radarsystemen.

‘Meer en meer werd men zich bewust

van de waarde van het eigen verleden.’

Eind 17 de eeuw bezat Borne al zo’n viertal bierbrouwerijen,

onder meer op de boerderij van de Hofmeijer. Een eeuw later

werden er acht geteld en in de 19 de eeuw nog een tweetal: De

Hoop en De Keijzerskroon. Eerstgenoemde was in handen

van de burgemeestersfamilie Van Cleeff, de tweede van de

doopsgezinde familie Meijling. In 1875 trouwde een dochter

Van Cleeff met Herman Meijling, die daarmee de eigenaar werd

van De Hoop.Toen hij besloot de brouwerij te vergroten en het

brouwproces te vernieuwen onder toepassing van stoomkracht,

verhuis de hij in 1878 de brouwerij naar Hengelo en ging samen

met Jan Hendrik Bartelink uit Almelo verder als de Hengelosche

Stoom-Beierse Bierbrouwerij.

In 1910 begint Willem Aal uit Amsterdam met zijn twee zoons

een gieterij van producten van koper, aluminium en tin. Later

maakt de gieterij vooral onderdelen voor de machinefabriek

Philips in Almelo en wordt uiteindelijk als een afdeling van

gieterij Cirex voortgezet in Almelo.

Uiteindelijk blijft in Borne alleen de metaaldraadfabriek van

Jannes Jonge Poerink uit 1932 nog lange tijd overeind, maar eind

vorige eeuw verplaatste de laatste directeur Klaas Anne Okkinga,

getrouwd met Anke Jonge Poerink, alle activiteiten naar het

filiaal in Oosterwolde. De fabriekshallen worden thans gesloopt

om plaats te maken voor woningen. En de firma Bons en Evers,

thans All Brasz geheten (de families hebben zich teruggetrokken)

die sinds 1949 ingewikkelde onderdelen van messing

produ ceert die gebruikt worden in sanitair, verwarmingssystemen

en in allerlei machines, apparaten en voertuigen.

Het is ronduit opvallend dat nieuwe bedrijven hun oorsprong

vonden in Borne, maar zich later verplaatsten naar voor namelijk

Hengelo, dat pas in de tweede helft van de 19 de eeuw aan zijn

eigenlijke groei begon. In de literatuur wordt meestal als reden

voor die verhuizing opgegeven, dat Hengelo vanaf 1865 een

belangrijk spoorwegknooppunt werd, omdat in 1865 de spoorlijn

Almelo-Salzbergen gereedkwam, evenals de lijn Zutphen-

Hengelo, die een jaar later werd doorgetrokken naar Enschede.

En in 1885 werd daar nog eens de lijn naar Winterswijk aan

toegevoegd. Langs die spoorlijnen was ruimte in overvloed om

fabrieksgebouwen neer te zetten. Of er nog andere redenen voor

vertrek uit Borne aan zijn te voeren, bijvoorbeeld de almacht van

de familie Spanjaard die lokale initiatieven in de weg zou hebben

gestaan, laten we even in het midden.

Dorpsvernieuwing in Borne

Rond 1970 woedde er een hevige strijd in Borne. Borne had zich,

mede door de aanleg van de Stroom-Esch wijk, ontwikkeld tot

een forensendorp voor werknemers die in de steden Almelo,

Hengelo en Enschede een baan hadden gevonden. Het betekende

tevens dat de dorpskom bij de tijd moest worden gebracht. In die

periode vierde de ‘doorbraak’-gedachte hoogtij, dat wil zeggen

dat men het centrum gemakkelijk met de auto moest kunnen

bereiken. In Borne kreeg het vermaarde bureau Van den Broek

& Bakema uit Rotterdam opdracht om een ontwerp op te stellen

voor het nieuwe dorpshart. Borne zou het modernste dorp van

Twente moeten worden. Veel glas en beton. >>

.81

Stationstraat en fabriek Spanjaard in 1950

ZILVER HERFST 2022

.82

De nieuwbouw van de Rabobank gaf hierop alvast een

voorproefje. De Grotestraat zou moeten wijken voor

een modern nieuw winkelcentrum. De autochtone

bevolking van Borne en de middenstand werden door

al die reconstructieplannen opgeschrikt en gingen

zich tegen deze kaalslag verzetten. Met name de

heer Van den Berg, eigenaar van Manufacturenzaak

Van Den Berg aan de Grotestraat, heeft vele procedures

aangespannen om dit voornemen tegen te houden.

Desondanks viel kostbaar cultureel erfgoed ten offer aan

de dadendrang van de modernisten, zoals de pastorie

van de Oude Kerk, de grutterij van Hulshoff-Ten Cate

op de Potkamp en het unieke Klompenmakershuis aan

de Grotestraat. De statige Spanjaardvilla was al een

ruïne en het notariskantoor aan de Marktstraat stond

leeg. Gelukkig keerde het tij zich op tijd. Meer en

meer werd men zich bewust van de waarde van het

eigen verleden. De Oude Kerk werd gerestaureerd,

het Spanjaardhuis kon op het nippertje worden gered

en de winkels aan de Grotestraat konden grotendeels

blijven bestaan, doordat het nieuwe winkelcentrum

werd opgeschoven. Het voorname Bussemakershuis

aan de Ennekerdijk uit 1779, waarin achter de gevel

nog het oude huis uit 1655 was verwerkt, werd in 1961

aangekocht door de gelijknamige stichting en door

een Hulshoff, telg en bijdragen van vele subsidies,

gerestaureerd. Hard nodig want het viel bijna uit

elkaar van ellende door het gestegen grondwaterpeil

en de aantasting van de balken door een knaagkever.

Het is het enige fabrikeurshuis in Nederland dat

nog in vrijwel oorspronkelijke staat bestaat. Er zijn

andere monumenten in de jaren daarna gerenoveerd:

de doopsgezinde Vermaning, de Joodse synagoge,

de klopjeshuizen, het (nieuwe) Kipshuis, woningen

van de Hulshoff en Ten Cate families en zo zouden we

door kunnen gaan.

Grotestraat 118 - maart 1967

Drie vrachtwagens Erven ten Cate

Aan het spoor, even buiten de dorpskom, moest nog het

‘gat van Borne’ van de ‘god van Borne’, Jacob Spanjaard II,

kleinzoon van de oprichter Salomon Jacob van de

textielonderneming, worden gedicht. Jacob II was

een van de directieleden die het textielimperium tot

grote bloei bracht en zich in Borne met bijna alles

bemoeide. Vanaf 1960 viel het bedrijf onder de vlag

van Nijverdal-Ten Cate uit Almelo in een poging om

het van de ondergang te redden. Echter in 1973 viel

definitief het doek voor dit ooit zo machtige concern.

De fabrieksgebouwen kwamen leeg te staan en vielen

in 1985 en 1986 ten prooi aan de slopershamer.

Vanaf de negentiger jaren van de vorige eeuw kreeg

op de lege plek een nieuwe woonwijk gestalte in een

tuindorpachtige sfeer met veel groen, de Spanjaardshof.

Hopelijk heeft dit artikel de nieuwgierigheid van de

lezer gewekt om een keer Borne te bezoeken en er een

dorpswandeling aan te wagen.

John van Zuidam (Nijverdal 1945)

Studeerde geografie aan de Radboud Universiteit

Nijmegen. Was van 1970-2004 docent aardrijkskunde

en decaan aan het Canisiuscollege

aldaar. Schrijft sinds 1980 over zijn geboortestreek.

In 2011 oprichter en secretaris-penningmeester

van het Netwerk voor Landschap & Geschiedenis

Twènterlaand, een wetenschappelijke ‘denktank’

van onderzoekers uit verschillende disciplines. Deed

na zijn vervroegde pensionering 12 jaar onderzoek

in zijn geboortestreek, resulterend in zijn boek: ‘Oale

Groond. Geschiedenis van het Twentse landschap’

(2018, herdruk 2019 en 2021). Ontving in oktober

2019 vanwege zijn verdiensten voor Twente als

tweede de prestigieuze J.W. Racer prijs in Oldenzaal.

Woont ‘boetenmaarks’ in Malden bij Nijmegen.

ZILVER. MAATJE GEZOCHT

Foto: Freepik.com

OPROEP

Een van onze lezers, een dame uit de omgeving

van Hengelo, zoekt een maatje om samen af en

toe wat gezelligs te doen. Ze schreef ons:

‘Mijn 86-jarige moeder vindt koken voor zichzelf

niet meer zo leuk om te doen. Ze woont in Hengelo.

We zoeken iemand die af en toe een maaltijd met

haar wil delen.’

Bent u of kent u iemand die een maatje wil zijn?

Laat ons dat weten via: maatje@zilvermedia.nl

en we brengen u met elkaar in contact.

Samen

op zoek

naar uw

zilvermaatje

Zilver Magazine gaat u helpen om een maatje te

vinden om af en toe samen wat gezelligs te doen:

een wandeling, kaarten, naar de film of het theater,

een praatje, samen koken, samen eten.

Wat kunt u doen?

Bent u op zoek naar een maatje, stuur dan

een e-mail naar maatje@zilvermedia.nl

waarin u ons aangeeft wat u graag met uw

maatje zou willen doen. Laat ons ook weten

in welke woonplaats of omgeving u dat zou

willen doen. Wij zoeken een match voor

u en brengen u dan, met uw toestemming,

in contact met iemand die ook een maatje

zoekt om dezelfde activiteit te ondernemen.

In de wintereditie van Zilver Magazine

plaatsen we de oproepen waarvoor we

nog geen match hebben kunnen vinden,

zodat onze lezers hierop kunnen reageren.

Hierboven vindt u een oproep.

.83

ZILVER HERFST 2022

BEWEGING. OMMETJES

Welk

ommetje

WANDELT U VANDAAG?

Hoeveel wandelkilometers u ook achter uw naam heeft staan, er zijn in Twente

voor iedereen onontdekte mooie plekjes. Natuur- en wandel organisaties

maken het u gemakkelijk met routes en beschrijvingen die u kunt downloaden

via de website of app of die u vanaf de website kunt uitprinten. Er zijn er

altijd enkele bij u in de buurt, maar u kunt natuurlijk ook eens een wandeling

maken die wat verder van uw woonplaats ligt.

.84

10 km

MANDER:

BRONNEN EN GRAFHEUVELS

Een prachtige wandeling vol (pre)historie, met onder andere

grafheuvels, de vindplaats van de Man van Mander, de

Mander-cirkels en het meest zuidelijke hunebed van Nederland.

Overweldigend mooie natuur met bronnen, beken en heide.

landschapoverijssel.nl

TWENTEPAD

87 km

Wandel langs de mooiste stukjes van Nederland, zoveel mogelijk

over onverharde paden en wegen, door bossen, heide of langs

idyllische dorpen en historische steden. Het Twentepad toont

alle facetten van het noordoosten van Twente: de schitterende

landgoederen en havezaten. Het Streekpad (SP 02) is 87 kilometer

lang en met geelrode tekens in beide richtingen gemarkeerd.

Het Streekpad is opgeknipt in vijf fantastische dagwandelingen!

wandelnet.nl

5,4 km

OMMETJE HOGE HEXEL

U wandelt langs glooiende akkers, groene weilanden, ruwe natuurterreinen

en authentieke boerenerven. Met deze route ervaart u

hoe machtig mooi Hoge Hexel is!

ivn.nl

VOLKSPARK RIJSSEN

2,1 km

Deze wandelroute neemt u mee langs veertig verschillende bomen.

Het park werd aangelegd in 1921 door architect Springer,

in opdracht van de heren Ter Horst.

ivn.nl

.85

3,7 km

LANDGOED ’T SNIPPERT

Ga in de herfst op zoek naar tamme kastanjes en paddenstoelen en

verwonder u over al het natuurschoon. De rondwandeling is aangegeven

met groene pijltjes. Het begin- en eindpunt van de wandeling is

de parkeerplaats langs de provinciale weg van Oldenzaal naar Losser,

bij hectometerpaaltje 2.1; hier staat ook een informatiepaneel.

Natuurmonumenten.nl

BEZINNINGSROUTE

HILLIGENPAD

98 km

Een vijfdaagse bezinningsroute voor wie op zoek is naar rust en reflectie

of voor als u gewoon lekker wilt genieten van de ‘oale’ grond;

het Twentse landschap. De bijbehorende wandelgids ‘Hilligenpad’

is helaas uitverkocht, maar met de app ook zonder te lopen.

landschapoverijssel.nl

ZILVER HERFST 2022

ZILVER. HERFST

Nachtweend

Iej hooldt miej

oet n sloap,

maak ik oe wies.

Mer ik bin t

den blös,

oe in waarmn oam

dreumn löt

tot n morn

.86

oons beare

stil n dag in drif.

// Gedicht

GERRIT LANSINK

// Foto

SHUTTERSTOCK

ZILVER HERFST 2022

.87

COLUMN. RECHTTOE RECHTAAN

// Tekst

MR. DR. TON LAMERS

// Foto sleutels

PHOTOMIX COMPANY

Huurbescherming

.88

Mr. dr. Ton Lamers bespreekt in

Zilver Magazine telkens een actueel

juridisch thema. Soms zullen de

onderwerpen zijn ingegeven door

actuele zaken waarbij hij zelf

betrokken is geweest maar hij

staat ook open voor door lezers

aangedragen onderwerpen en

vragen. Voorstellen kunnen via

redactie@zilvermedia.nl worden

ingebracht.

Deze keer bespreekt hij een zaak

tussen huurder en verhuurder.

Iemand helpen die even in nood zit is iets waarvoor men

op zijn minst enige dankbaarheid zou verwachten. Niets

is minder waar voor iemand die een woning uit een

nalatenschap heeft verkregen en deze te zijner tijd wil renoveren

voor hij er een nadere bestemming aan wil geven. Kort nadat

hij eigenaar is geworden van de woning, loopt hij een goede

kennis tegen het lijf die vanwege relatieproblemen snel een

andere woonplek zoekt. Omdat het toch nog wel een paar jaar

kan duren voordat met de renovatie kan worden gestart, gunt

de eigenaar als tussenoplossing de kennis de woning te huur,

voor een matsprijs.

Verhuurder en huurder van de woning komen in de schriftelijke

huurovereenkomst overeen dat de verhuurder het recht heeft

om de huurovereenkomst op te zeggen als hij de woning

‘over enkele jaren’ wil gaan renoveren. Daarbij wordt ook

overeengekomen dat de huurder vanaf het moment van

opzegging nog een half jaar de tijd heeft om een andere woning

te vinden. Beide partijen zijn blij. De verhuurder omdat de

huurder wil meewerken aan zijn voorwaarde dat hij de woning

vrij van huur kan verkopen en de huurder dat hij een woning

heeft voor een heel schappelijke prijs. De huurder vindt de

voorwaarde dat hij moet vertrekken zodra de verhuurder met

de reorganisatie start niet onredelijk omdat de huurprijs ruim

onder de marktprijs ligt en hij een half jaar de tijd krijgt om een

andere woning te vinden. Toch gaat het tussen de verhuurder

en huurder mis.

Om helder te maken waar de schoen gaat wringen leg ik hier de

grondbeginselen van het contractenrecht uit:

Het contractenrecht is gebaseerd op drie beginselen:

1. Contractsvrijheid: het staat partijen vrij een overeenkomst te

sluiten met wie zij wensen en partijen mogen zelf de inhoud

van de overeenkomst vaststellen (de partijautonomie in het

contractenrecht).

2. Consensualisme: een contract kan in iedere vorm worden

gesloten. De basis hiervan is de wilsovereenstemming.

3. De verbindende kracht: een eenmaal gesloten overeenkomst

kan worden afgedwongen als een partij na het sluiten van de

overeenkomst niet meer wil meewerken aan de uitvoering

van de overeenkomst.

‘Feitelijk is de

afspraak over de

opzegging van de

huur in dit geval

niets waard.’

De huurder trekt in de woning en installeert zich. Om

de woning bewoonbaar te maken, repareert hij de meest in

het oog springende zaken. Tot zover lijkt alles te gaan zoals

het hoort. De huurder bewoont de woning, betaalt iedere

maand de huur op tijd en zorgt goed voor de woning.

De verhuurder heeft er geen omkijken naar en vindt

het allemaal best. Zo best dat hij pas na drieëneenhalf

jaar toekomt aan de wens om de woning te verbeteren.

Op dat moment went de verhuurder zich tot de huurder

met het verzoek de woning zo spoedig mogelijk, maar op

zijn laatst binnen een half jaar, op te leveren.

Dan gaat het mis. De huurder wil weten wat zijn rechten

zijn en wendt zich tot een juridisch hulpver lener. Deze

legt hem uit dat de overeenkomst die verhuurder en

huurder hebben gesloten, juridisch niets waard is. Een

groot deel van het huurrecht inzake woningen zoals vastgelegd

in het Burgerlijk Wetboek, is van zogenaamd ‘dwingend

recht’. Dat betekent dat de wettelijke regels boven de

zelfgemaakte afspraken gaan, hoezeer partijen het op het

moment dat de afspraken werden gemaakt ook met elkaar

eens zijn. Feitelijk is de afspraak over de opzegging van

de huur niets waard. Op het mo ment dat de verhuurder

opzegt en de huurder ‘geen zin’ heeft om de afspraak

na te komen, geniet hij de volle huurbescherming. De

verhuurder zit voor onbepaalde tijd vast aan de huurder.

In het Burgerlijk Wetboek is bepaald dat tijdelijke verhuur

van woningen alleen is toegestaan voor een periode van

twee jaar als het een zelfstandige woonruimte betreft

en een periode van vijf jaar als het een onzelfstandige

woonruimte betreft. Een wettelijke uitzondering daarop

is een overeenkomst die naar zijn aard voor korte duur

is, zoals een vakantiewoning of een woning die op korte

termijn zal worden gesloopt.

De contractsvrijheid is, afhankelijk van het soort overeenkomst,

dus maar heel relatief. De dwingende regels in de

wet zijn vooral te vinden in drie rechtsgebieden:

1. Arbeidsovereenkomstenrecht

2. Consumentenrecht

3. Huurrecht (het huren van woningen in het bijzonder)

Bescherming

Deze dwingende regels vinden de oorsprong in ‘bescherming’

van een zwakke partij ten opzichte van een sterke

partij. Wie denkt aan de omstandigheden waarin

arbeiders in het midden van de 19 e eeuw verkeerden,

kan zich iets voorstellen bij de motivatie van de

wetgever om de zwakke partij op sommige gebieden

van het overeenkomstenrecht, zoals het arbeidsrecht

en het huurrecht, een voorsprong te geven. Toch heeft

deze bescherming soms een keerzijde. Als partijen zich

gelijkwaardig tot elkaar verhouden en de ene partij wil

de andere partij even uit de nood helpen omdat deze

tijdelijk andere woonruimte nodig heeft, dan kan

deze goedertierenheid maar zo in het gezicht van de

goedbedoelende verhuurder ontploffen als de wederpartij

ineens niet oprecht blijkt te zijn.

.89

ZILVER HERFST 2022

BOEKENTIPS. NU IN UW BOEKHANDEL

aan

Nieuwe

boeken

In de Twentse boekhandels

VAN

HARTE

AANBEVOLEN

.90

BLOEMLEZING

TOON HERMANS

Toon Hermans heeft een leven lang geschreven,

vaak met een sterk persoonlijk en autobiografisch

karakter. Uit die vele duizenden

pagina’s gepubliceerd én ongepubliceerd

materiaal zijn voor deze omvangrijke bloemlezing

de beste en meest relevante teksten

geselecteerd en in chronologische volgorde

gezet. Het resultaat is een kleurrijk, genuanceerd

levensverhaal in Toons eigen woorden

en verzen. We herkennen natuurlijk de grote

clown en entertainer, maar Toon Hermans was

ook diepgelovig, evenzeer filosoof als levensgenieter,

voortdurend in de weer met het zo

mooi mogelijk verwoorden van zijn ideeën en

gedachten. Al die facetten komen ruimschoots

aan bod in dit definitieve Toon-boek.

Helemaal Toon - 552 blz. - € 29,99

Oud

worden

met het

glas

half vol

In de wereld van nu is oud out en jong in, constateerde Hedy

d’Ancona in haar vorige boek Vrolijk verval. Ze werd na verschijnen

vaak aangesproken door grijsaards die haar complimenteerden

met haar ‘coming out’ voor de ouderdom. Dat het niet alleen

kommer en kwel was, dat ze geen compassie behoefden en dat

ze niet zaten te wachten op knuffels. Toch is er ook een andere

kant aan die vrolijkheid. Het verlies van een partner en andere

dierbaren. Het afscheid van de dingen die je niet meer kunt, of

durft. De teleurstelling over de dingen in de wereld die nog steeds

niet zijn verbeterd. Oud worden is niet altijd makkelijk, en de

verworvenheden van wijsheid en ervaring gaan soms hand in hand

met het verval van krachten. In Koude kermis schrijft d’Ancona

op de haar kenmerkende eerlijke en relativerende wijze over die

keerzijde. Met humor, en met altijd oog voor het halfvolle glas.

Kouwe kermis - 128 blz. - € 12,50 – € 17,50

bevolen

SPRAAKMAKEND

Jongen van Kotte vertelt het verhaal van de open neergang van de

katholieke Twentsche Courant en de opkomst van de regionale omroep

voor Overijssel. Onderdelen van het bijzondere levensverhaal van Tukker

Henny Everts, de Jongen van Kotte, die nabij de machinefabriek Stork

sportief opgroeit in Tuindorp ’t Lansink en ’t Kotte in metaalstad Hengelo.

Tot zijn eigen verbazing schopt hij het van voetballer tot journalist bij

de Twentsche Courant en directeur-hoofdredacteur van RTV Oost. Het

boek is naast een verslag van bewogen jonge jaren een weergave van

sociaaleconomische omwentelingen in Twente en turbulente regionale

en landelijke ontwikkelingen bij de radio- en televisieomroepen.

Jongen van Kotte - 484 blz. - € 24,95

De Nederlanders en hun vogels

Vogels spelen soms een onverwachte rol in de menselijke geschiedenis en mensen

spelen vaak een bijzondere rol in de geschiedenis van vogels. In Gevleugelde geschiedenis

van Nederland kijken meer dan dertig auteurs, onder wie toonaangevende

historici, met andere ogen, vol verwondering, naar vogels en geschiedenis. Gevleugelde

geschiedenis van Nederland staat onder redactie van historicus en vogelaar Jan Luiten

van Zanden. Van de vroegste vogelfossielen die zijn teruggevonden in de Limburgse

mergel, de introductie van het gebraden kippetje door de Romeinen en het met ganzenveer

genoteerde hebban olla vogala tot de papegaai van Johan de Witt, het overzeese

drama van de dodo, de vogelliefde van Van Gogh en vogelen als nationale covidhobby –

ieder verhaal in dit monumentale boek ontsluit weer een nieuwe episode in het

eeuwenoude verbond tussen de Nederlanders en hun vogels.

.91

Gevleugelde geschiedenis van Nederland - 496 blz. - € 35,00

GELEGENHEIDSMENUKAARTEN

Vertel menu van Rudy Becker (Enschede) is een selectie uit zijn

verzameling van inmiddels rond de drieduizend gelegenheidsmenukaarten

met een bijzonder verhaal of onderwerp. Het is een

verzameling waar zijn overgrootvader, kok en restaurant eigenaar,

mee startte (het oudste menu is uit 1855) en die door iedere

daaropvolgende generatie bewaard of aangevuld werd, tot Rudy

er zijn passie van maakte en de verzameling liet groeien, met dit

boekwerk met talrijke fraaie illustraties als resultaat.

Vertel menu - 239 blz. - € 34,50

ZILVER HERFST 2022

PASSIE. JAZZ VOLGENS JOHN EN TON

Hallo Ton,

.92

Ik vind je tweedeling in soorten muziek een ware vondst:

‘echte’ en ‘onechte’ muziek! Naar mijn idee te onderscheiden

door wat je daarbij ervaart en voelt.

Bij ‘echte’ jazz springen bij mij de vonken over, je beleeft de

muziek met al je zintuigen, maar ook over je hele lichaam. En

als een nummer ook nog eens de pan uit swingt en reg uut

’t hert komt, zoals ze in Nijmegen zeggen, kan ik niet stil blijven

zitten, ik moet met het ritme meeklappen en voetstampen

en krijg de rillingen over mijn rug en kippenvel op mijn armen!

Bij Chris Barber had ik zelden dat gevoel, zeker niet toen hij in

de laatste jaren van zijn leven zelf niet meer zo veel kon en met

‘small bigbands’ begon, omringd door vakbekwame musici.

Hoewel de ‘English trad’ met zijn eentonige en constante

‘bounch’ van de banjo, een variant is van de New Orleans

Jazz, kan deze stijl mij niet erg bekoren. Met Papa Bue had

ik dezelfde ervaring als jij. Een pokdalig, vies, oud mannetje,

die, zijn onkunde verbloemend, want niet meer in staat een

fatsoenlijke chorus uit zijn trombone te persen, de andere

musici voor hem liet spelen. De band teerde op de oude roem

van hun Mozart-hit uit mijn jeugd: Schlafe mein Prinzchen,

schlaf ein! Ik had spijt als haren op mijn hoofd, dat ik mij

had laten verleiden om ze te programmeren. De man was

bagger en moest aan het einde van het concert ladderzat,

ondersteund door twee musici, worden afgevoerd. En dat

bij een (te) hoge gage die wij als club voor deelname aan de

tournee moesten betalen!

Ik denk niet dat de song die ik heb gekozen in het American

Songbook staat. Het is een protestlied, in hetzelfde jaar

geschreven als Funny Valentine. Op het lijf geschreven van

Billie Holiday, die het twee jaar later opnam. Het is een

aanklacht tegen het racisme, met name de lynchpartijen

van Afro-Amerikanen door de Ku Klux Klan in het zuiden

van de Verenigde Staten. Eerlijk gezegd heb ik de song

pas ontdekt toen ik op zondagavond 18 oktober 2015

naar Podium Witteman keek. In dat programma gaven de

werkelijk schitterende zangeres Sherry Diane, gekleed in een

opzienbarende zelfgemaakte donkere jurk met een groot

portret van Billie Holiday, en pianist Michiel Borstlap een

voorproefje van de voorstelling die zij in de theaters brachten

als ode aan Billie Holiday. Er werden enkele filmfragmenten

van Billie getoond, onder meer van de door mij bedoelde song.

En Sherry zong tijdens de uitzending het trieste nummer Lover

Man. Op 1 december bezocht ik met echtgenote Ineke de

voorstelling in het Lux theater in Nijmegen. Een verbijsterende

en ontroerende ervaring, waarbij Strange Fruit je volledig bij

de strot greep.

John

Jouw keuze van My Funny Valentine uit 1937 is een terechte!

En de uitvoering van Chet Baker (weer schoot YouTube mij

te hulp) bezorgde mij het kippenvel waarmee mijn lichaam

‘echte’ muziek van ‘onechte’ kan onderscheiden.

Ton Ouwehand en John van Zuidam, schrijvers

voor Zilver Magazine en allebei liefhebbers van

jazzmuziek. In Zilver Magazine schrijven ze via

brieven aan elkaar welke jazzinvloeden bepalend

zijn geweest voor hun eigen jazzbeleving.

Beste John,

Strange Fruit, een aangrijpend stuk. Volkomen mee eens.

Karin Bloemen vindt dat trouwens ook. Ze vertelde me dat

ze dat lang geleden op haar repertoire wilde zetten. Maar ze

kwam op tijd tot het besef dat het niet geloofwaardig is als je

dit lied als blanke succesvolle vrouw gaat zingen.

Triviaal misschien, maar weet je wat bij mij altijd ontroering

teweeg brengt? Dat is niet één bepaald liedje, maar alles van

gitarist Jim Hall. Het spel van die man grijpt me dusdanig,

dat ik zelfs met hem op de foto wilde. Mijn broer en ik zijn

samen met gitarist Jim Hall gefotografeerd. Het gebeurde op

North Sea Jazz, destijds in het Congresgebouw in Den Haag.

We liepen door een van die vele gangen op weg naar een

concert en ineens zagen we Jim Hall staan. De man die ons

eerder die dag met zijn gitaarspel had ontroerd. Jim Hall die

als een onaantastbare grootheid in een keurig pak de sterren

van de hemel had staan te spelen, leunde, wat hulpeloos om

zich heen kijkend, tegen een muurtje. Klein, kale kop, grote

bril, ferme snor. Zijn kostuum had plaatsgemaakt voor een

trui met een zo overdreven rode kleur dat ik ineens zeker

wist dat er in de VS een mevrouw Hall moest rondlopen die,

om te voorkomen dat haar man aan de andere kant van

oceaan vreemd zou gaan, maar vast eigenaardige truien voor

hem had gekocht. Jim Hall stond er ongetwijfeld te wachten

op iemand van de organisatie die hem door het warrige

gangenstelsel naar zijn hotelkamer zou brengen. Toen mijn

broer en ik hem daar zo anoniem zagen staan hadden we

hetzelfde idee: foto.

een foto? Van de vraag alleen al zag je hem opknappen. Hij

glimlachte en het gezellige spleetje tussen voortanden kwam

tevoorschijn. Mijn vrouw wilde die foto wel maken. Jim Hall

had wel een verzoek. Niet flitsen alsjeblieft, dat kon hij niet

hebben aan zijn ogen. Zodat wij alleen nog maar moesten

uitzoeken hoe je de flitser van ons zelfdenkende cameraatje

eigenlijk uitschakelt. Drie foto’s leek genoeg. We keken niet

direct naar het resultaat. Het gevoel dat er een foto was

van onze grote held en dat we hem er zelf een plezier mee

hadden gedaan was voldoende.

Toen we de foto’s later bekeken, zagen we dat het spleetje

tussen Jim Halls voortanden de foto niet had gehaald. Sterker

nog, Jim Hall zelf stond ook niet op de foto, en ook mijn

broer en ik ontbraken. De zelfdenkende camera was nogal

enthousiast over die rode trui. Hij had ontzettend z’n best

gedaan om die kleur optimaal vast te leggen en was vergeten

de drie mannetjes ook nog op het geheugenkaartje te zetten.

Je zag alleen maar een rood vlak, dat erg deed denken aan het

schilderij van Barnett Newman: Who’s afraid of red, yellow

and blue. Maar dan zonder de gele en blauwe strook. Wij

vonden dat echter niet erg. Het onvergetelijke moment zelf

is altijd in ons hoofd blijven zitten.

Ton Ouwehand

.93

Niet om daarna op Facebook te zetten. Dat moest nog uitgevonden

worden. Nee het was eerder naastenliefde. Om

Jim Hall het gevoel te geven dat hij ertoe deed. We stapten

op hem af en deden het voorstel. Tussen twee broers op

ZILVER HERFST 2022

ZILVER. PUZZELPAGINA

WANKLANKEN

MANDATOR

1

LOOPSTOK

KLAPPEN

5

DEEL VAN HET

LICHAAM

VOGEL

TRILLEN

8

MANNETJES

SCHAAP

WANKLANKEN

MANDATOR

1

LOOPSTOK

KLAPPEN

5

DEEL VAN HET

LICHAAM

VOGEL

TRILLEN

MANNETJES

SCHAAP

Zweedse

puzzel

KANTOOR-

BEDIENDE

VANAF

8

BUIDEL-

BEERTJE

DOCHTER

VAN ZEUS

KANTOOR-

BEDIENDE

BUIDEL-

BEERTJE

BETAMELIJK-

HEID

HEMEL-

LICHAAM

RIJWIEL

UITROEP

3

WORDT DOOR

EEN KIP

GELEGD

INSECTEN-

ETER

KUNSTWERK

4

PERSOONLIJK

VOORNAAM

WOORD

HANDVAT

VANAF

DOCHTER

VAN ZEUS

7

UITING

VAN

GENEGENHEID

8

ROOFVOGEL

2

PERSOONLIJK

VOORNAAM

WOORD

Vul het diagram met de woorden

HANDVAT

3

BETAMELIJKdie

in de omschrijving bedoeld

HEID

HEMEL-

LICHAAM

worden. Deze staan in het

INSECTENdiagram,

naast of ETER

boven de in

KUNSTWERK

te vullen vakjes. U vindt de

UITROEP

RIJWIEL

WORDT DOOR

oplossing door de letters in

EEN KIP

GELEGD

4

de vakjes met getallen in

onderstaande vakjes in te

vullen.

VORDERING

6

INWONER

VAN

BASKENLAND

TELWOORD

7

UITING

VAN

GENEGENHEID

8

ROOFVOGEL

2

TELWOORD

VORDERING

6

INWONER

VAN

BASKENLAND

1 2 3 4 5 6 7 8

1 2 3 4 5 6 7 8

De oplossing vindt u op pagina 97.

.94

Zoek de verschillen

Een mooi Twents herfsttafereel.

De twee foto’s lijken identiek,

toch zijn er maar liefst

10 verschillen.

Kunt u ze allemaal vinden?


Puzzel & WIN! Woordzoeker nr. 8

Vind de oplossing door alle woorden weg te strepen. Woorden kunnen horizontaal, verticaal, diagonaal en achterstevoren staan.

Stuur de oplossing met vermelding van uw naam en adres naar redactie@zilvermedia.nl. Onder de goede inzenders verloten

we drie prijzen waaronder een boekenbon ter waarde van € 50,- die beschikbaar wordt gesteld door Boekhandel Broekhuis.

De 2e en 3e prijswinnaars verblijden we met een mooi boek van een Twentse schrijver.

S R E T S E E M L E E N O T K L A N K

N C E N O K L A B W O H S N A M E N O

G E O N G N I D E L K S N A A G T I U

E O T U G N E O Z I E S S T A R E N K

S J R N P E R E S E R V E R E N E L L

R V K D E O L C L E S U A L P P A O E

E O M E IJ M N E B G R H M O E S G Z E

W O L Y O N E B N T E O E O S E U E D

U R A V T B E N O B D Z R I U A E B K

O S C R E H A N N E A G E W P R K O A

H T T E F R E M R O K K I L S S R R M

C E R E P E D N M E B J M T S E O E E

S L I F L U B E I A A A E B R C C D R

E L C S O A B Z L Z R R R S E C H R Z

O I E U L Y U L Z I A G P D G U T A R

T N S L G M E B I N N E O Z I S A G P

O G E S I T A R G E E G S R E L E P S

K T S T R O O K N E K N A L P M I L G

S E H C I F F A S R E K R E W E D E M

ABONNEMENTEN

ACTRICES

AFFICHES

AMATEURTONEEL

APPLAUS

BALKON

COUPONBOEKJES

DECOR

EERSTERANG

ENGELENBAK

FOYER

GARDEROBE

GLIMP

GORDIJNEN

GRATIS

JAZZ

KLANK

KLASSIEKBALLET

KLEEDKAMER

KROCHT

LIEFHEBBERS

LOGE

MEDEWERKERS

MODERNBALLET

MUZIEKGROEPEN

MYTHEN

ONEMANSHOW

PAUZE

PLANKENKOORTS

PREMIERE

PROGRAMMABOEKJE

PUBLIEK

REGIE

RESERVEREN

ROLVERDELING

SEIZOEN

SFEER

SPELERS

STAREN

SUCCES

TOESCHOUWERS

TONEELGEZELSCHAP

TONEELMEESTER

UITGAANSKLEDING

VOORSTELLING

ZAAL

.95

S

** ***

u do

k u

In de sudoku-puzzel moeten de cijfers 1 tot en met 9 worden ingevuld, en wel zo dat:

• op elke horizontale rij elk cijfer slechts één keer voorkomt

• in elke verticale kolom elk cijfer slechts één keer voorkomt

• in elk subrooster elk cijfer slechts één keer voorkomt

Hier komt ook de naam van de puzzel vandaan:

sudoku betekent in het Japans zoiets als ‘getallen enkelvoudig’.


ZILVER HERFST 2022

COLUMN. JOAN KOENDERINK

Column

Joan Koenderink

S

Vechten, vluchten, bevriezen

Hoe zou ik dat vinden? Als wildvreemden mij onverwacht en schreeuwend

tegemoet zouden treden om mij vervolgens bij mijn oren te pakken, vingers

in mijn neus te steken, wild over mijn rug te aaien en diep in mijn ogen te

kijken? En wat zou ik doen? Zou ik verlamd raken van angst? Het op een

lopen zetten? Mijn belagers te lijf gaan? Geen idee, een dergelijke situatie

heeft zich gelukkig nog nooit voorgedaan. De kans dat ik gelijk begin te bijten

acht ik klein, maar zoiets zeker weten doe je pas als het moment suprême

daar is? Feit is: ik wens niet bepoteld te worden door onbekenden.

.96

Dieren moeten in eenzelfde situatie ook keuzes

maken en voor mij is het ineens een thema:

“aangelijnde hond versus loslopende kin de ren”.

Uit alle macht probeer ik confrontaties te vermijden

nu er een nieuwe trend gaande lijkt te

zijn. Niet eenvoudig, want eenmaal gespot en

erbij weglopend achtervolgen ze je, ook als je

vriendelijk vraagt dat niet te doen. Wat is dat

voor een gekkigheid? Wordt dit tegen woordig

onderwezen op de kleuterschool en moeten

kinderen in hun vrije tijd verplicht praktijkervaring

opdoen in het knuffelen van andermans

hond? Wordt dat aangemoedigd door

opvoeders?

Ze lijken ineens overal uit huizen te vallen, uit

struiken te kruipen, uit buggy’s te springen:

hordes kleine homo sapiens komen aanrennen

zo hard als hun nog lang niet volgroeide benen

het toelaten. En ze gillen allemaal hetzelfde:

‘Mevrouw, mevrouw, mag ik die hond aaien?!’

Het antwoord wordt zelden afgewacht en met

goedkeurend toekijkende, vrolijk zwaaiende

ouders op de achtergrond begint het grote,

gruwelijke graaien naar die hond. Mijn hond.

Ruikend naar een overdosis opvolgmelk, Ligakoekjes

en misschien niet helemaal goed afgeveegde

billen grabbelen tientallen vingertjes

naar zijn kop en dan breekt het zweet mij uit.

Wat als een van die kleverige pindakaashandjes Joan Koenderink.

aan zijn oor blijft hangen en hem dat pijn doet? Geboren en getogen Tukker.

Hond “ondergaat” het. Gelaten. Met zijn kop Woont samen met haar

naar beneden en met zijn zachte oren plat hond Charlie in Enschede en

in zijn nek. Hij krimpt in elkaar. Hij moet een zou nergens anders willen

stressvolle keuze maken in een setting die voor wonen (nou ja... op Ameland

hem onveilig voelt. Hij bevriest. Vluchten kan hij misschien). Schrijft uit

immers niet, hij zit aan de riem.

haar eigen leven gegrepen

teksten: columns voor alle

‘Stop! Niet aankomen! Hij is... ZIEK!’ Deze leeftijden. Is ooit voor Zilver

krachtig uitgespuwde woorden hebben Magazine benaderd door

impact op het grut. Stokstijf vraagt een van voormalig hoofdredacteur

hen: ‘wat heeft hij dan?’ Koortsachtig zoek ik Gijs Eijssink die ze in haar

naar een antwoord en gooi er tenslotte nog bewogen hockeyverleden

maar een snoeiharde leugen achteraan: ‘Hij heeft leren kennen en

heeft corona! Heel erg!’ Jokken mag wanneer waarvoor ze destijds menig

alle betrokkenen erbij gebaat zijn? Ik zou het zondagavond op de sportredactie

van de Twentsche

namelijk wel begrijpen als Charlie er vandaag

of morgen helemaal klaar mee is en besluit Courant heeft gewerkt.

het zich niet meer te laten welgevallen, dat

gepluk aan zijn lijf. Als hij niet meer van

ellende op zijn kont gaat zitten wachten

tot dat beroerde moment weer voorbij is,

maar ineens zijn kaken rond zo’n mollig onderarmpje

vouwt. Hond treft dan geen blaam.

Kind ook niet en God verhoede, maar wat word

ik dan precies geacht te doen? Een doekje voor

het bloeden trekken? Vrolijk terugzwaaien

naar die ouders en ‘dat doet-ie anders nooit’

roepen?

Joan Koenderink

ervice

Oplossingen puzzelpagina

ZILVER. SERVICEPAGINA

WANKLANKEN

MANDATOR

K

1

LOOPSTOK

KLAPPEN

S

5

DEEL VAN HET

LICHAAM

VOGEL

N

TRILLEN

B

MANNETJES

SCHAAP

L

A

S

T

G

E

V

E

8

R

KANTOOR-

BEDIENDE

BUIDEL-

BEERTJE

K

L

E

R

K

VANAF

DOCHTER

VAN ZEUS

V

A

K

O

A

L

A

PERSOONLIJK

VOORNAAM

WOORD

HANDVAT

H

E

M

BETAMELIJK-

HEID

HEMEL-

LICHAAM

F

A

3

T

S

O

E

7

N

ROOFVOGEL

ETER

Z O N M

RIJWIEL

N

UITROEP

WORDT DOOR

EEN KIP

GELEGD

INSECTEN-

KUNSTWERK

E U

O

R

L

E

UITING

VAN

GENEGENHEID

8

K

V

A

** ***

F

I

E

T

S

4

TELWOORD

N

U

L

2

VORDERING

E I S

6

INWONER

VAN

BASKENLAND

B

A

S

K

1 2 3 4 5 6 7 8

K L A S S I E K

Oplossing prijspuzzel

Woordzoeker nr. 7 zomernummer

Oplossing:

Z A N G V O G E L C O N C E R T

Z A N G V O G E L C O N C E R T

Contactinformatie

ANDESKLUUT

ANDESKLUUT CASUARI

Losse nummers

BAARDMAN

CETTI

BAZA

DIAMANTVINK

Zilver BONTEVLIEGENVANGER Magazine is te koop voor

BOSUIL

BLEKOK

DISTELVINK

BRILVOGEL

slechts DUIF € 3,95 bij diverse ver-

CASUARI

kooppunten CETTI

DUINPIEPER

zoals boekhandels,

DIAMANTVINK FITIS

DIEFDUIKER FUUT

tijdschriftenwinkels en kiosken in

DISTELVINK GAAL

DUINPIEPER GROENVINK

DUIF GEELVINK

Twente DUIFMEESGOUDVINK

en bij een aantal verkoop-

FITIS

punten HOP in de rest van Nederland.

FUUT HUISMUS

GAAL

KEEP

GEELVINK

KIEVIET

GOUDVINK

KIWI

Abonnement

GROENVINK

HOP

KNEUTER

HUISMUS

Wilt u informatie KRIEL over het afsluiten

KEEP

KIEVIET

van KIWIeen KUIFGORS

abonnement, voor uzelf

KNOR

KNEUTER PAAP

of zakelijk? Stuur dan een e-mail

KRIEL

KOEKOEK PINGO

naar KUIFGORS info@zilvermedia.nl PIMPEL

of bel

MEEUW

PAAP

met 0541 PUTTER511162.

PARKIET

RIETMUS

PINGO

RIETVINK

PIMPEL

RINGMUS

POELREIGER

SCHEUT

PUTTER

SNIP

RIETMUS

SNOR

RIETVINK

RINGMUS SPECHT

SCHEUT SPRIET

SNIP

SNOR

SPECHT

SPRIET

TAPUIT

TRAPGANS

VISUIL

WEVER

BAARDMAN

BAZA

BONTEVLIEGENVANGER

BOSUIL

BRILVOGEL

BLEKOK

DIEFDUIKER

DUIFMEES

KNOR

KOEKOEK

MEEUW

PARKIET

POELREIGER

TAPUIT

TRAPGANS

VISUIL

WEVER

Adverteren

Wilt u adverteren in Zilver Magazine

of op de website zilvermedia.nl?

Wij denken graag met u mee

over de mogelijkheden.

Neem voor meer informatie

contact op met onze afdeling

media-advies en advertenties,

Marcel Willemsen,

telefoon: 0541 511162 of

via e-mail: verkoop@zilvermedia.nl

Volgende uitgave

Het winternummer van

Zilver Magazine verschijnt

op 16 december 2022.

Wat vindt u van Zilver Magazine?

.97

We zijn benieuwd naar wat u graag leest in Zilver Magazine.

Waar kunnen we u mee plezieren?

Tips voor de redactie zijn van harte welkom via redactie@zilvermedia.nl.

ZILVER HERFST 2022

Neem nu een

zeer voordelig

abonnement op

Zilver Magazine

CADEAUTIP:

Geef een

abonnement op

Zilver Magazine

Wilt u ieder kwartaal verzekerd zijn van mooie achtergrondverhalen,

boeiende interviews, tips voor uitjes, interessante artikelen en

mooie natuurfoto’s, neem dan een abonnement op Zilver

Magazine. Dan valt ieder kwartaal een nieuwe uitgave vanzelf op

uw deurmat. Al vele Twentse 60-plussers ervaren het plezier en

gemak van een abonnement.

.98

SPECIALE AANBIEDING

Kiest u voor een jaarabonnement,

vier edities, dan betaalt u voor

drie edities: €12,-. De wintereditie

krijgt u van ons cadeau.

Voor een abonnement neemt u contact met ons op via

telefoonnummer 0541-511162 of via e-mail:

verkoop@zilvermedia.nl. Ook kunt u zich abonneren via de

website van Zilver Magazine www.zilvermedia.nl.

ZILVER MAGAZINE IS VOOR € 3,95 TE KOOP IN VEEL

BOEKHANDELS IN TWENTE EN IN DIVERSE BOEKHANDELS

IN DE REST VAN NEDERLAND.

Het

winternummer

verschijnt

16 december.

9.3

klant

beoordeling

Al 6 jaar

op rij!

Volgens de NVM hebben wij in 2021 wederom

de meeste transacties* gedaan en de hoogste

opbrengst behaald bij alle woningtypes.

*Gebied: Oldenzaal + Losser + Dinkelland

Wilt ook een huis aan- of verkopen,

wanneer mogen wij dan bij uw Thuis komen?

T 0541 522 022

E info@kvbm.nl

kvbm.nl

NIEUW

IN OLDENZAAL

ELKE ZONDAG

KOOPZONDAG

VAN 12-17 UUR

U BENT

VAN HARTE

WELKOM

Zilver Magazine - Herfst 2022

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?