Installatie & Bouw_2022-06
06.12.2022 • Views
Share Embed Flag

Installatie & Bouw_2022-06

ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
  • No tags were found...
luitgevers

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

START NOW

6<br />

INSTALLATIE&BOUW<br />

NUMMER 6 - <strong>2022</strong><br />

december - januari<br />

installatieenbouw.nl<br />

PLATFORM OVER INSTALLATIETECHNIEK, KLIMAATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT<br />

INSTALLATIE&BOUW PLATFORM OVER INSTALLATIETECHNIEK, KLIMAATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL<br />

REPUBLICA AMSTERDAM | TECHNISCHE GROOTHANDELS | INTERSOLUTION GENT | ROOKGASAFVOERSYSTEMEN

Systemair Sense<br />

De nieuwe compacte decentrale luchtbehandelingsunit voor klaslokalen<br />

De Sense is een compacte decentrale luchtbehandelingsunit voor<br />

plafondmontage en is dankzij zijn stille werking de perfecte keuze voor<br />

nieuwe en bestaande scholen. Frisse en schone lucht in klaslokalen<br />

verbetert de concentratie en verhoogt de productiviteit. Ventilatie is<br />

cruciaal om een gezond binnenklimaat te realiseren.<br />

De unit beschikt over een controller die eenvoudige en betrouwbare<br />

bediening mogelijk maakt en biedt tal van extra bedieningsopties,<br />

waaronder een CO 2<br />

-sensor.<br />

Naast de Sense bieden wij ook centrale ventilatiesystemen met onze<br />

Geniox, Topvex en HHflex units. Zo creëren we voor iedere specifieke<br />

situatie het gewenste binnenklimaat. Welke unit u ook kiest, al onze<br />

producten zijn eenvoudig, effectief en energie-efficiënt in gebruik.<br />

Voor uitgebreide informatie over onze<br />

nieuwe Sense unit scant u de QR-code<br />

of kijk op www.systemair.nl.<br />

www.systemair.nl

Hager projectoplossingen<br />

Succes<br />

maak je samen.<br />

Zeker bij grotere, technisch complexe projecten wil je een ervaren<br />

partner naast je hebben staan die adviseert, begeleidt en helpt in<br />

elke fase van je project.<br />

Daar zit precies de kracht van onze projectorganisatie. Van aanvraag<br />

tot en met uitvoering en nazorg bieden onze specialisten je zekerheid<br />

en duidelij kheid. Samen met jou zoeken we de juiste oplossing. Reken<br />

op ons eerlij ke advies, heldere communicatie, brede en diepgaande<br />

kennis, een proactieve houding en een vast aanspreekpunt; altij d<br />

bereikbaar of fysiek aanwezig op je project.<br />

Kenmerken die zorgen voor een proces dat staat als een huis,<br />

maar flexibel is waar nodig.<br />

Bekijk onze projectaanpak op hg.news/projecten<br />

For you, with you.

UITGAVE<br />

6<br />

VOORWOORD<br />

Bijzonder jaar, vol impactvolle ontwikkelingen<br />

Voor uw ligt alweer de laatste <strong>Installatie</strong> & <strong>Bouw</strong> editie van <strong>2022</strong>. Een bijzonder jaar, waarin diverse impactvolle ontwikkelingen op onze<br />

sector zijn afgekomen. Allereerst was daar natuurlijk het bericht van minister Hugo de Jonge dat hybride warmtepompen vanaf 2026 dé<br />

nieuwe standaard worden voor woningverwarming. Bij vervanging van hun cv-installaties moeten woningeigenaren verplicht overstappen op<br />

een duurzamer alternatief. In veel gevallen is dit een hybride warmtepomp, maar ook alternatieven zoals de volledig elektrische warmtepomp<br />

of een aansluiting op een warmtenet zijn mogelijk. Het kabinet heeft daarnaast besloten om de regie op het klimaatbeleid te versterken. Voor<br />

alle sectoren stelt ze een restemissiedoel vast, die duidelijk maakt hoeveel emissies deze sector in 2030 nog maximaal mag uitstoten. Betrokken<br />

ministers worden verantwoordelijk voor het behalen van dit doel in hun sector en de coördinerend minister voor Klimaat en Energie bewaakt<br />

de voortgang en samenhang van de uitvoering van het gehele beleid. Ook benoemt het kabinet een Klimaatraad, die in de tweede helft van<br />

2023 haar eerste advies over klimaatneutraliteit in 2050 zal opleveren.<br />

Omdat de klimaattransitie gevolgen heeft voor toekomstige generaties, werkt het kabinet bovendien een generatietoets uit waarmee de impact<br />

van de maatregelen en beleidsvoorstellen op de leefomstandigheden van generaties in het heden én de toekomst inzichtelijk wordt gemaakt.<br />

Last-but-not-least heeft ons kabinet 17 miljoen euro beschikbaar gesteld voor de aanschaf van CO 2<br />

-meters door scholen en is de aandacht voor<br />

(school)ventilatie uitgebreid met aandacht voor luchtreiniging, in de strijd tegen fijnstof en corona. Stuk voor stuk onderwerpen die we uitvoerig<br />

voor u hebben beschreven en die ook het komende jaar op de agenda blijven staan.<br />

Belangrijkste thema’s in deze editie zijn duurzame energieopwekking, netcongestie, ventilatie, vloerverwarming, rookgasafvoeren, toegangscontrole<br />

en technische groothandels. Daarnaast hebben we weer enkele mooie projecten voor u verzameld, zoals Republica in Amsterdam,<br />

MindLabs in Tilburg, het Rijkskantoor in Haarlem, Neele-Vat in Rotterdam, Fletcher Hotel-Restaurant ByZoo Emmen in Emmen, Orato Offices in<br />

Amsterdam en het Paleis van Justitie in Den Bosch én besteden we aandacht aan de InterSolution vakbeurs in Gent.<br />

Ik wens u veel leesplezier. Namens het team van <strong>Installatie</strong> & <strong>Bouw</strong> wens ik u bovendien hele fijne feestdagen en alle goeds voor 2023.<br />

Lieke van Zuilekom

INSTALLATIE&BOUW<br />

PLATFORM OVER INSTALLATIETECHNIEK,<br />

KLIMAATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT<br />

COLOFON<br />

Jaargang 9 • nummer 6 • <strong>2022</strong><br />

Verschijnt 6 x per jaar<br />

ISSN 2214-4196<br />

UITGEVER<br />

Schatbeurderlaan 6<br />

Postbus 249, 6000 AE Weert<br />

+31 495 45 00 95<br />

info@louwersmediagroep.nl<br />

louwersmediagroep.nl<br />

EINDREDACTIE<br />

Lieke van Zuilekom<br />

10<br />

REDACTIETEAM<br />

Tjerk van Duinen, Desiree Pennings, Liliane Verwoolde<br />

en Lieke van Zuilekom<br />

PROJECTMANAGEMENT<br />

Sander van Hout<br />

s.vanhout@louwersmediagroep.nl<br />

Yakup Yalcin<br />

y.yalcin@louwersmediagroep.nl<br />

SECRETARIAAT<br />

Manuela Depenbrock,<br />

Sandra Reijnders<br />

ADVERTENTIES<br />

Een hoge resolutie PDF moet worden aangeleverd via<br />

de AdPortal. Mocht u nog geen uploadlink hebben<br />

ontvangen, stuur een email naar traffic@louwersmediagroep.nl<br />

ABONNEMENTPRIJS<br />

Nederland: € 63,00 per jaar excl. BTW<br />

Buiten Nederland: € 99,00 per jaar excl. BTW<br />

ABN AMRO<br />

IBAN NL78 ABNA 0490 2820 67<br />

BIC ABNANL2A<br />

t.n.v. Louwers Mediagroep<br />

o.v.v. <strong>Installatie</strong> & <strong>Bouw</strong> magazine<br />

Informatie over abonnementen:<br />

+31 495 45 00 95<br />

ADRESWIJZIGINGEN<br />

Schriftelijk tenminste drie weken voor verhuizing<br />

naar: Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland<br />

OPZEGGINGEN<br />

Indien twee maanden voor het verstrijken van de<br />

abonnementsperiode geen schriftelijk bericht van<br />

op zegging is ontvangen, wordt het abonnement<br />

auto matisch met een jaar verlengd.<br />

DOELGROEP<br />

Verspreiding vindt plaats via abonnementen en via<br />

gerichte distributie in controlled circulation aan<br />

adviesbureaus architecten, aannemers, installateurs,<br />

gemeenten, grote industriële organisaties, opdrachtgevers,<br />

projectontwikkelaars, zorginstellingen, woningbouwverenigingen<br />

(semi-)overheidsinstellingen,<br />

brancheorganisaties en toeleveranciers.<br />

VORMGEVING/ART DIRECTION<br />

studio@louwersmediagroep.nl<br />

DRUKWERK<br />

Drukkerij Hendrix, Peer<br />

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of vermenigvuldigd<br />

zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever en zonder<br />

bronvermelding. Hoewel dit blad op zorgvuldige wijze en naar<br />

beste weten is samengesteld kunnen uitgever en auteurs op geen<br />

enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de informatie.<br />

Zij aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor<br />

schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen<br />

en/of beslissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.<br />

18 28<br />

Zelfstandige energieopwekking voor middelhoge en hoge gebouwen 8<br />

Neele-Vat opent duurzame nieuwbouw op Port Park Pernis 10<br />

Duurzaam, energiezuinig en met zorg gemonteerd 13<br />

De Pen: ‘Met standaardisatie en industrialisatie valt er echte winst te behalen’ 14<br />

Intelligent lichtmanagementsysteem voor MindLabs in Tilburg 18<br />

‘Propaan is een blijvertje’ 20<br />

Van het aardgas af? Ontdek de mogelijkheden van vloerverwarming! 22<br />

Drukbehoud voor een betere systeemwaterkwaliteit 26<br />

Snel en efficiënt rookgaskanalen renoveren 28<br />

De zonne-energiemarkt bruist, vakbeurs InterSolution breidt uit 30<br />

Contactloze bediening voor comfort en hygiëne 32<br />

Eigen republiek in Amsterdam 34<br />

‘Dat maakt het voor ons juist leuk’ 36<br />

De dirigent die vraag en aanbod optimaal samenbrengt 38<br />

Geen koudemiddel maar water als energiedrager in Fletcher-hotel 40<br />

‘Het duurzaam koelen van datacenters is een teamprestatie’ 42<br />

Ernstige nadelige gevolgen nog steeds onderschat 46<br />

De stilste dempers van Nederland 48<br />

10 Voordelen voor installateur én eindgebruiker 50

INHOUD<br />

30<br />

40 72<br />

82<br />

Twee hoofdverdelers voorzien Afghaanse evacués de komende twee jaar van energie 52<br />

Een duurzame en comfortabele keuze 54<br />

100% stekerbaar installeren, van groepenkast tot schakelmateriaal 56<br />

Slim, snel en flexibel richting de toekomst 60<br />

Een ingrijpende gebeurtenis waarmee veel materieel is gemoeid 62<br />

‘Orato Offices en De Henri gaan flink besparen op hun energierekening’ 64<br />

Hoe de E-installateur sneller en efficiënter kan werken 67<br />

Parkeergarageventilatie is specialistenwerk 68<br />

Pionieren met laadinfrastructuur op gelijkspanning 70<br />

Kansen in de renovatie van luchtbehandelingskasten 74<br />

Calculator voorspelt verspilling en onnodige bewegingen 77<br />

Een innovatieve ontwikkeling met legio mogelijkheden 78<br />

‘We zijn er voor leveringen, advies en trainingen’ 80<br />

Een luchtgordijn voor elke locatie waar de deur meer dan vier keer per uur opengaat 82<br />

‘Universele dimmers voor een eenvoudige aansluiting én tevreden klanten’ 84<br />

Toegangscontrole via de cloud 87<br />

Brandcompartimentering op alle (on)mogelijke plaatsen 88<br />

De juiste tools om het energieverbruik van koelinstallaties te verlagen 90<br />

<strong>Installatie</strong>partners 93<br />

6<br />

INSTALLATIE&BOUW PLATFORM OVER INSTALLATIETECHNIEK, KLIMAATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL<br />

INSTALLATIE&BOUW<br />

NUMMER 6 - <strong>2022</strong><br />

december - januari<br />

installatieenbouw.nl<br />

PLATFORM OVER INSTALLATIETECHNIEK, KLIMAATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT<br />

REPUBLICA AMSTERDAM | TECHNISCHE GROOTHANDELS | INTERSOLUTION GENT | ROOKGASAFVOERSYSTEMEN<br />

Cover: 6 tot 10 keer meer energie<br />

voor midden- en hoogbouw met<br />

innovatie wind en zonne-energie<br />

installatie PowerNEST<br />

Beeld: Ibis Power<br />

Blijf gratis en eenvoudig op de<br />

hoogte van het laatste nieuws.<br />

Volg ons op social media en meld<br />

je aan voor onze nieuwsbrief!<br />

installatieenbouw.nl

OPLOSSING VOOR NETCONGESTIE:<br />

ZELFSTANDIGE ENERGIEOPWEKKING<br />

VOOR MIDDELHOGE EN HOGE GEBOUWEN<br />

Voor de grote energietransitie wordt elektrische energie gezien als de eenvoudigste en meest voor de hand liggende oplossing. Toch kleven<br />

hier ook grote uitdagingen aan. “All-electric lijkt de oplossing voor ons energieprobleem”, weet Alexander Suma. “Maar hoe willen we dit realiseren<br />

met een elektranetwerk dat nu al overbelast is? Hoe gaan we om met de netcongestie?” Voor middelhoge en hoge gebouwen bedacht<br />

hij een gedecentraliseerde oplossing: PowerNEST.<br />

Tekst Liliane Verwoolde | Beeld IBIS Power<br />

PowerNEST is ontwikkeld binnen IBIS Power, een<br />

organisatie die zich sinds jaar en dag bezighoudt<br />

met de energiebevoorrading in ons land. Hierdoor<br />

behoort IBIS Power ook tot de eerste partijen die<br />

problemen voorziet bij de energietransitie zoals<br />

deze nu is ingezet. ”We kunnen niet eenvoudigweg<br />

de bestaande centrales vervangen en vervolgens<br />

blijven doen wat we deden. We moeten ook<br />

oplossingen bedenken om het netwerk te ontlasten.”<br />

Met de ontwikkeling van PowerNEST biedt<br />

IBIS Power een gedecentraliseerde oplossing voor<br />

de energieopwekking van middelhoge en hoge<br />

gebouwen die los van het bestaande netwerk<br />

functioneert.<br />

Slim gebruik van aerodynamica<br />

In het PowerNEST worden windstromen met behulp<br />

van aerodynamische vormen met 40 tot<br />

60% versterkt. Hierdoor wordt zelfs bij een lichte<br />

bries al windenergie gegenereerd. Door de windstroom<br />

ook nog onder de onderliggende zonne-<br />

Zelfstandig en duurzaam<br />

Het PowerNEST oogt als een kinetische, enigszins<br />

uitkragende sculptuur, bovenop het dak van<br />

hoge gebouwen. Daarnaast is het een zelfstandig,<br />

duurzaam energiesysteem dat het onderliggende<br />

gebouw volledig van stroom voorziet. “De extreme<br />

kracht van PowerNEST schuilt in de combinatie<br />

van wind- en zonne-energie op het kleinst mogelijke<br />

oppervlak”, onthult Alexander Suma, CEO en<br />

oprichter van IBIS Power. “Die vinden we op het<br />

dak van middelhoge tot hoge gebouwen.”<br />

Door de verkoelende windstroom onder de zonnepanelen leveren deze zo’n 10 tot 15% meer energie op, met<br />

uitlopers tot 30%.<br />

8 | INSTALLATIEENBOUW.NL

PowerNEST oogt als een kinetische, enigszins uitkragende sculptuur, bovenop het dak van hoge gebouwen.<br />

panelen te leiden, waardoor deze hier de lucht<br />

afkoelt, leveren de zonnepanelen zo’n 10 tot 15%<br />

meer energie op, met uitlopers tot 30%.<br />

Reflectie en oppervlakvergroting<br />

Dit percentage wordt nog eens extra verhoogd<br />

door de binnenkant van PowerNEST zoveel mogelijk<br />

wit te bekleden en zo maximale interne lichtreflectie<br />

te bewerkstelligen. De weerkaatsing van<br />

elke lichtstraal blijkt goed voor 30% extra energieopwekking<br />

aan de onderzijde van de bi-facial<br />

panelen. En ten slotte beperkt PowerNEST zich<br />

niet tot het dakoppervlak van het gebouw, maar<br />

steekt de constructie aan alle zijden van het<br />

dak een meter uit. Suma: “Deze ingreep is goed<br />

voor nog eens 20% meer energieopwekking. Dit<br />

‘De opbrengst is 10 keer zo hoog als de<br />

gebruikelijke opbrengst van<br />

zonnepanelen op hoogbouw’<br />

brengt ons naar een totaalopbrengst die 10 keer<br />

zo hoog is als de gebruikelijke hoogbouw toepassing<br />

van zonnepanelen.”<br />

Zelfvoorzienend<br />

Inmiddels zijn de eerste PowerNEST’s geplaatst.<br />

Het grootste bevindt zich op het 70-meter hoge<br />

dak van Haasje Over in Eindhoven. Met vier windturbines<br />

en 296 zonnepanelen levert dit Power-<br />

NEST zo’n 140 MWh per jaar. Suma: “Bij Haasje<br />

Over hebben we het gebouw met 4,8 meter verhoogd,<br />

waardoor alle aangebrachte faciliteiten,<br />

zoals voorzieningen voor raambewassing, rookafvoer<br />

en ventilatie, gewoon kunnen blijven liggen.<br />

Het gebouw is nu voor een belangrijk deel zelfvoorzienend<br />

en het elektriciteitsnet is ontlast. Met<br />

name dit laatste resultaat is een belangrijke stap<br />

op weg naar de energietransitie.” ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 9

ROTTERDAM NEELE-VAT<br />

NEELE-VAT OPENT DUURZAME<br />

NIEUWBOUW OP PORT PARK PERNIS<br />

Familiebedrijf en logistieke dienstverlener Neele-Vat heeft begin september haar intrek genomen in een nieuw en stateof-the-art<br />

distributiecentrum met hoofdkantoor in de haven van Rotterdam. De nieuwe hoofdvestiging van circa 45.000<br />

m 2 is gerealiseerd op het voormalige Port Park Pernis, in de directe nabijheid van de containerterminals van de Eemhaven/Waalhaven<br />

en aan het kruispunt van de snelwegen A15 en A4. Zowel tijdens het ontwerp als de bouw is nadrukkelijk<br />

aandacht besteed aan duurzaamheid, energiezuinigheid en flexibiliteit. Ook met betrekking tot de werktuigbouwkundige<br />

en elektrotechnische installaties.<br />

Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Schilt bedrijven, Ferry Verheij<br />

‘Bijzonder in het hoofdkantoor is het<br />

vloerkokersysteem, dat flexibele indelingen<br />

in de toekomst mogelijk maakt’<br />

In opdracht van De Vries en Verburg <strong>Bouw</strong> en in<br />

bouwteamverband heeft <strong>Installatie</strong>bedrijf Van<br />

Rennes het complete klimaatpakket voor de warehouse<br />

(circa 38.000 m 2 ) en het kantoor (circa<br />

7.000 m 2 ) van Neele-Vat verzorgd. Van de klimaatinstallaties<br />

t/m de licht- en krachtinstallaties en<br />

van ontwerp en engineering t/m uitvoering. “Om<br />

een optimaal werkklimaat én hoge duurzaamheidsscores<br />

te borgen, hebben wij twee grote<br />

lucht/water-warmtepompen geïnstalleerd die<br />

voor de koeling en verwarming van de kantoren<br />

zorgen”, vertelt Peter Jacobs, Manager Projecten<br />

bij <strong>Installatie</strong>bedrijf Van Rennes. “De warmtepompen<br />

voeden niet alleen de HR luchtbehandelingskasten,<br />

maar ook de klimaatplafonds. Het gehele<br />

kantoor is voorzien van klimaatplafonds met geïntrigeerde<br />

verlichting en ventilatievoorzieningen. In<br />

het loodskantoor waar de chauffeurs zich kunnen<br />

melden, is een standalone lucht/water-warmtepompsysteem<br />

met fancoilunits aangebracht terwijl<br />

in de warehouse sec de logistieke zone wordt<br />

geklimatiseerd. Op de plekken waar de goederen<br />

binnen komen, hebben wij enkele donkerstralers<br />

opgehangen die uitsluitend worden ingeschakeld<br />

op extreem koude dagen.”<br />

<strong>Installatie</strong>bedrijf Van Rennes heeft het complete<br />

klimaatpakket voor de warehouse (circa 38.000 m 2 )<br />

en het kantoor (circa 7.000 m 2 )<br />

van Neele-Vat verzorgd.<br />

Uitgebreide meeten<br />

regelinstallatie<br />

In totaal zijn vijf luchtbehandelingskasten geïnstalleerd,<br />

vertelt Jacobs: drie op het dak en twee<br />

in de technische ruimte. “Alle kasten zijn voorzien<br />

van warmteterugwinning door middel van een<br />

warmtewiel of kruisstroomwisselaar. Duurzaam<br />

is bovendien dat wij de nieuwbouw hebben uitgerust<br />

met een Priva meet- en regelinstallatie en<br />

gebouwbeheersysteem.” Collega en projectleider<br />

David Middelkoop: “Alle energieverdelers zijn voorzien<br />

van kWh-meters en worden uitgelezen met<br />

behulp van het gebouwbeheersysteem. Hierdoor<br />

kan Neele-Vat exact zien hoe hoog het verbruik<br />

is én hierop anticiperen. Ook is overal duurzame<br />

DALI LED-verlichting geïnstalleerd. De verlichting<br />

in de stellingpaden is gekoppeld aan DALI bewegingsmelders.<br />

Hier dimmen de armaturen automatisch<br />

terug naar 10% wanneer geen beweging<br />

wordt waargenomen.” In de kantoren zijn 120<br />

bewegingsmelders voorzien, die tevens gestuurd<br />

De warmtepompen voeden niet alleen de<br />

HR luchtbehandelingskasten, maar ook de<br />

klimaatplafonds.<br />

worden met het DALI-systeem en gekoppeld zijn<br />

met het Priva regelsysteem. En ook voor de gangverlichting<br />

is een koppeling gemaakt met Priva,<br />

om de verlichting in en uit te schakelen. “Zodra ’s<br />

avonds het alarm wordt ingeschakeld, gaat overal<br />

automatisch de verlichting uit. Zo wordt energieverspilling<br />

voorkomen.”<br />

De klimaatinstallaties, zonwering en verlichting in<br />

de kantoortuinen en spreekkamers kunnen eenvoudig<br />

met behulp van naregelingen en een bedienpaneel<br />

op de wand worden bediend. “Bijzonder<br />

in het hoofdkantoor is ook het vloerkokersysteem,<br />

10 | INSTALLATIEENBOUW.NL

NEELE-VAT ROTTERDAM<br />

De dakinstallatie staat nu nog alleen, maar wordt binnenkort vergezeld door grote aantallen zonnepanelen.<br />

dat flexibele indelingen in de toekomst mogelijk<br />

maakt”, aldus Middelkoop. “Omdat de vloerkokers<br />

al voor het storten van de zandcementdekvloer gemonteerd<br />

moesten worden, waren wij al in een zeer<br />

vroeg stadium op de bouw aanwezig.”<br />

Kantoor op 16 meter hoogte<br />

Om grote hoeveelheden bekabeling te voorkomen,<br />

is gekozen voor een uitgebreid railkokersysteem<br />

met aftakkasten in het warehouse,<br />

vertelt Middelkoop. “Vanaf hier worden ook de<br />

kantoren gevoed, waarvan de begane grondvloer<br />

zich op ca. 16 meter (!) hoogte bevindt.”<br />

Jacobs: “Het kantoor staat op het dak van het<br />

warehouse. Hierdoor waren de aanvoer van materialen<br />

en de afbouwwerkzaamheden complex.<br />

We hebben zoveel mogelijk materialen met kranen<br />

en door het raam naar binnen gebracht.<br />

Ook heeft De Vries en Verburg <strong>Bouw</strong> transportmiddelen<br />

zoals een transportlift ter beschikking<br />

gesteld, waarvan veelvuldig gebruik is gemaakt<br />

door alle partijen.” Het nieuwe distributiecentrum<br />

met hoofdkantoor is aan het eind van het<br />

tweede kwartaal opgeleverd. Dit betekent echter<br />

niet dat <strong>Installatie</strong>bedrijf Van Rennes al weg<br />

is uit Pernis. “Op dit moment wordt het dak van<br />

de nieuwbouw volgelegd met zonnepanelen”,<br />

aldus Middelkoop. “Hiervoor plaatsen wij nog<br />

separate verdelers, die opgewekte energie terugvoeden<br />

naar het railkokersysteem. Daarmee<br />

wordt ook de energielevering zo duurzaam mogelijk<br />

ingevuld.” ❚<br />

BOUWINFO<br />

Opdrachtgever<br />

Neele-Vat en Dudok Logistiek Vastgoed<br />

Architect<br />

Designlogic, RoosRos Architecten<br />

en HofmanDujardin<br />

Constructeur<br />

AMB<br />

Aannemer<br />

De Vries en Verburg <strong>Bouw</strong><br />

<strong>Installatie</strong>advies<br />

Valstar Simonis<br />

<strong>Installatie</strong>s<br />

<strong>Installatie</strong>bedrijf Van Rennes<br />

Luchttechnische installaties<br />

Schilt bedrijven<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 11

AIRCONDITIONING<br />

Duurzaam, gasloos en energie-efficiënt.<br />

LUCHTKANALEN<br />

Complete klimaatinstallaties op maat.<br />

LUCHTTECHNIEK<br />

TROX voorraadhouder: voor 14.00 uur<br />

besteld, morgen in huis.<br />

De Schilt bedrijven zijn totaalspecialisten in binnenklimaat en zorgen voor een comfortabel klimaat in de meest<br />

uiteenlopende situaties. De drie bedrijven Schilt Airconditioning, Schilt Luchtkanalen en Schilt Luchttechniek<br />

vullen elkaar perfect aan om voor u de totale klimaatinstallatie te verzorgen. Wij geloven in een gezond en prettig<br />

leef- en werkklimaat voor iedereen!<br />

ONZE MERKEN<br />

CERTIFICERINGEN<br />

ENERGIEWEG 29 | MEERKERK | (0183) 35 25 44 | WWW.SCHILTBEDRIJVEN.NL |

NEELE-VAT ROTTERDAM<br />

ONE-STOP-SHOP VOOR DE COMPLETE LUCHTTECHNISCHE INSTALLATIE<br />

DUURZAAM, ENERGIEZUINIG<br />

EN MET ZORG GEMONTEERD<br />

Logistieke dienstverlener Neele-Vat groeit en daarom zijn een nieuwe kantoorcampus en een nieuw distributiecentrum gebouwd in Pernis. Het<br />

warehouse meet circa 38.000 m 2 , met daar bovenop een kantoor van zo’n 7.000 m 2 . Doordat het kantoor is gedraaid, is deze zowel gericht op<br />

de snelwegen A15 en A4 als op de Eemhaven en Waalhaven. Bovendien kan het dak van de hal multifunctioneel worden ingezet voor vergroening,<br />

parkeren en zonnepanelen. Hiermee wordt invulling gegeven aan de duurzame ambitie van Neele-Vat, die ook is doorgetrokken naar de<br />

binnenzijde. De luchttechnische installaties van de Schilt bedrijven sluiten hier perfect op aan.<br />

Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Schilt bedrijven, Ferry Verheij<br />

In onderaanneming van <strong>Installatie</strong>bedrijf Van<br />

Rennes hebben Schilt Luchtkanalen en Schilt<br />

Luchttechniek de productie, levering en montage<br />

van circa 3.000 m 2 rechthoekig en 2.000 m1 rond<br />

kanaalwerk verzorgd. “Gekozen is voor thermisch<br />

De duurzame ambitie van Neele-Vat is doorgetrokken<br />

naar de binnenzijde. De luchttechnische installaties<br />

van de Schilt bedrijven sluiten hier perfect op aan.<br />

verzinkt stalen kanalen, die zeer hoog scoren op<br />

het vlak van duurzaamheid en energiezuinigheid”,<br />

vertelt projectleider Ben Stierman. “Zowel de<br />

rechthoekige als ronde luchtkanalen voldoen aan<br />

luchtdichtheidsklasse Luka C. Een uitdaging was<br />

vooral de montage van de kanalen in de distributiehal,<br />

die op 14 meter hoogte bevestigd moesten<br />

worden.”<br />

Als voorraadhouder van marktleider TROX stonden<br />

de Schilt bedrijven tevens in voor de just-intime<br />

levering van alle luchttechnische componenten,<br />

zoals de kleppensecties, brandkleppen,<br />

wandroosters, frontroosters, volumeregelaars, geluiddempers<br />

en kanaalroosters. “Ook verzorgden<br />

we de montage van de ventilatorconvectoren in<br />

het loodskantoor, evenals de Rodaflex Isophon III<br />

overstroomflexibels in het warehouse”, aldus Stierman.<br />

“De flexibele slangen – die tevens beschikken<br />

over geluiddempende eigenschappen – garanderen<br />

dat alle gebruikte binnenlucht centraal<br />

kan worden afgezogen. Ook vanuit de afgesloten<br />

ruimtes.” In de MER-ruimte plaatste Schilt Airconditioning<br />

luchtgekoelde splitsystem inverterunits<br />

geschikt voor wandmontage en in het kantoorwarehouse<br />

is een VRF R2-systeem voor koelen en<br />

verwarmen gemonteerd, allen van het fabricaat<br />

Mitsubishi Electric.<br />

“Dankzij de Schilt bedrijven zijn wij verzekerd<br />

van één aanspreekpunt en één leverancier voor<br />

de complete luchttechnische installatie”, vertelt<br />

Peter Jacobs, Manager Projecten bij <strong>Installatie</strong>bedrijf<br />

Van Rennes. “Zeer prettig is bovendien dat<br />

de Schilt engineers zelf het tekenwerk opzetten<br />

en een stuk projectengineering verzorgen. Daarmee<br />

worden wij maximaal ontzorgd. Wij voeren<br />

geregeld samen projecten uit, en dat is niet<br />

voor niets. De medewerkers op kantoor én op de<br />

bouw denken goed met ons mee. En ook de montage<br />

van de luchtkanalen is van een kwalitatief<br />

zeer hoog niveau.” ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 13

De Pen<br />

‘Met BENG-woningen<br />

gaan we het<br />

verschil niet maken’<br />

14 | INSTALLATIEENBOUW.NL

De Pen<br />

Ruud van Zijl<br />

Directeur van Homij<br />

‘MET STANDAARDISATIE EN<br />

INDUSTRIALISATIE VALT ER ECHTE<br />

WINST TE BEHALEN’<br />

Nog niet zo lang geleden was duurzaam duur, nu is het de oplossing. Zeker als je dit combineert met mijn persoonlijke<br />

vraag: ‘Waarom beperken we ons niet tot de bouw van energiepositieve gebouwen en dragen we zo ons (milieu)steentje<br />

bij?’ Het antwoord is duidelijk. Door de stijgende energie- en materiaalprijzen mag geld eigenlijk niet meer het probleem<br />

zijn. De financiële terugverdientijden zijn hierdoor verkort en zouden niet langer het criterium mogen zijn om een aannemer<br />

of onderaannemer te selecteren voor een project. Sterker nog, overal waar nog wel wordt geselecteerd op de laagste prijs,<br />

wordt impliciet de keuze gemaakt om maar door te gaan met de bouw van energie-eisende gebouwen. En dat terwijl de<br />

CO 2<br />

-uitstoot naar beneden moet en de oplossingen voor energiepositief bouwen voorhanden zijn!<br />

Toch zijn opdrachtgevers hierin behoorlijk vrij. Zij bepalen hoeveel geld zij willen investeren in milieuvriendelijk bouwen. Dit<br />

zorgt ervoor dat ik als directeur van een installatiebedrijf met de regelmaat van de klok word verleid om installaties aan te<br />

bieden voor energie-eisende gebouwen. Bij elke milieuvriendelijke aanbieding die ik doe – denk hierbij maar aan slimme<br />

installaties, isolatie, warmtepompen, warmte-/koudeopslag en zonnepanelen – loop ik de kans dat mijn collega net wat<br />

minder milieuvriendelijke – lees ‘voordeligere’ – oplossingen aanbiedt om er vervolgens met de opdracht vandoor te gaan.<br />

Gelukkig zie ik meerdere oplossingen om deze neergaande beweging te doorbreken. De eerste te nemen maatregel is stoppen<br />

met BENG. Door het realiseren van Bijna EnergieNeutrale Gebouwen te presenteren als een verantwoorde, milieuvriendelijke<br />

stap, geef je de verkeerde prikkel af. Met BENG-woningen gaan we het verschil niet maken. Alleen als van bovenaf<br />

een energiepositieve norm wordt vastgelegd, komen we verder.<br />

De tweede maatregel laat zich raden. Door de krachten te bundelen en gezamenlijk te kiezen voor milieubehoud, staan we<br />

sterker. Binnen VolkerWessels hebben we hiervan meerdere voorbeelden, zoals de warmte-/koudeopslag (WKO) skid van<br />

Dubotechniek of de relatief gestandaardiseerde, maar volledig geïndustrialiseerde grondgebonden woning van Morgen-<br />

Wonen. Door de vergaande industrialisatie kwam het budget vrij om de woningen energiepositief te maken. Met dit soort<br />

initiatieven kom je verder en maak je echt het verschil. Standaardisering en industrialisering zijn dé tools om milieuvriendelijk<br />

bouwen goedkoper te maken en gebouwen binnen dezelfde kostprijs aan te passen naar energiepositieve gebouwen.<br />

Binnen mijn gezin met vier kinderen is duurzaamheid een regelmatig terugkerend gespreksonderwerp. Onze kinderen zijn<br />

gemotiveerd om hieraan mee te werken. Ze zijn trots op onze zonnepanelen, hebben een broodtrommel van duurzaam<br />

materiaal en douchen zo kort mogelijk. Maar hoe goed ook, het blijft een druppel op een gloeiende plaat. Echte winst valt<br />

te behalen in de industrie en dan prijs ik me gelukkig dat ik twee petten op kan zetten, die van vader en die van directeur.<br />

Zo kan ik gelukkig een grotere druppel veroorzaken. ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 15

“aangenaam”<br />

Jesse<br />

Technisch Adviseur<br />

Jouw<br />

partner in<br />

duurzame<br />

installatietechniek.<br />

Ga voor meer informatie<br />

naar onze website<br />

solarnederland.nl

TILBURG MINDLABS<br />

INTELLIGENT LICHTMANAGEMENTSYSTEEM<br />

VOOR MINDLABS IN TILBURG<br />

Op de Locomotiefboulevard 101-119 in Tilburg, direct tegen de iconische LocHal, komt de nieuwe thuisbasis van MindLabs; een samenwerking<br />

tussen Fontys Hogescholen, Tilburg University, DPG Media en onderwijsgroep Tilburg/ROC Tilburg. De MindLabs partners ontwikkelen samen<br />

technologieën die interacteren met menselijk gedrag, oftewel: human centered AI. Hierbij staan technologieën uit de kunstmatige intelligentie<br />

centraal, zoals robotics & avatars, mixed en virtual reality, serious gaming, natural language en datatechnologieën. Met de unieke mogelijkheden<br />

van deze technologieën wil MindLabs maatschappelijke uitdagingen helpen oplossen.<br />

Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld BINX Smartility<br />

Project MindLabs heeft alles in zich: nieuwbouw, transformatie en bouwen middenin het stationsgebied, tegen de bestaande LocHal en ‘om’ de bestaande stalen<br />

spanten van Hal 70.<br />

Project MindLabs heeft alles in zich: nieuwbouw,<br />

transformatie en bouwen middenin het stationsgebied,<br />

tegen de bestaande LocHal en ‘om’ de<br />

bestaande stalen spanten van Hal 70. Ballast<br />

Nedam Zuid en BINX Smartility zijn samen verantwoordelijk<br />

voor de realisatie van het 12.000 m²<br />

grote complex, naar een ontwerp van Ector Hoogstad<br />

Architecten. Hierbij werken zij waar mogelijk<br />

samen met vertrouwde relaties, zoals WAGO. “In<br />

het verleden hebben wij vooral stekerbare oplossingen<br />

voor BINX Smartility geëngineerd en geleverd”,<br />

vertelt Gijs Knobbe, Specialist Building Automation<br />

bij WAGO. “In dit project echter werden<br />

wij benaderd voor de sturing van de verlichting.<br />

Wij hebben de hard- en software geleverd voor<br />

het lichtmanagementsysteem. Bovendien hebben<br />

we meegedacht over hoe de diverse systemen<br />

integraal aangesloten konden worden. Van de<br />

18 | INSTALLATIEENBOUW.NL

MINDLABS TILBURG<br />

MindLabs wordt een nieuwe pareltje voor de Spoorzone, waar onderwijs en ondernemers alle ruimte krijgen om onderzoek te doen naar de wereld van morgen.<br />

integratie met het gebouwbeheersysteem t/m de<br />

bewegingssensoren in de ruimtes. Hoe konden we<br />

bijvoorbeeld zorgen dat verlichting én klimaatinstallaties<br />

niet onnodig aan blijven?”<br />

Complete systeemintegratie<br />

“Om het lichtmanagement in dit project naar het<br />

hoogste niveau te brengen, werkten we samen<br />

met diverse partijen”, aldus Knobbe. Als voorbeeld<br />

De bewegings- en daglichtsensoren zijn via het<br />

lichtmanagementsysteem gekoppeld aan het<br />

gebouwbeheersysteem en de klimaatinstallaties.<br />

Hierdoor worden alleen de ruimtes geklimatiseerd<br />

waar ook daadwerkelijk gebruikers aanwezig zijn en<br />

wordt energievernietiging voorkomen.<br />

‘Het complete<br />

systeem stuurt zo'n<br />

2.500 armaturen<br />

aan’<br />

noemt hij leverancier van de bewegings- en daglichtsensoren<br />

ESYLUX en system integrator Insta-<br />

Ver Systems. “Gaandeweg het project kwam hier<br />

nog een derde partij bij. VanLien/ABB leverde de<br />

noodverlichting, die tevens op ons lichtmanagementsysteem<br />

is aangesloten. Ons systeem maakt<br />

gebruik van Digital Addressable Lighting Interface<br />

(DALI) technologie en al onze producten zijn<br />

DALI-2 gecertificeerd. Omdat ook de noodverlichting<br />

over een DALI-interface beschikte, kon deze<br />

eenvoudig en op dezelfde 2-draads infrastructuur<br />

worden aangesloten. Een groot voordeel voor<br />

de installateur, die geen separate noodverlichtingsbekabeling<br />

meer hoefde te trekken.” De<br />

bewegings- en daglichtsensoren zijn via het<br />

lichtmanagementsysteem gekoppeld aan het<br />

gebouwbeheersysteem en de klimaatinstallaties,<br />

vertelt hij. “Hierdoor worden alleen de<br />

ruimtes geklimatiseerd waar ook daadwerkelijk<br />

gebruikers aanwezig zijn en wordt energievernietiging<br />

voorkomen.”<br />

Meer dan 2.500 armaturen<br />

In totaal heeft WAGO tien DALI-controllers geleverd<br />

om de verlichtingsarmaturen aan te sturen<br />

en de noodverlichtingsarmaturen, bewegingsen<br />

daglichtsensoren uit te lezen. Ook zijn ruim<br />

vijftig DALI Multi Master modules (DALI-lijnen)<br />

geleverd, aldus Knobbe. “Op elke lijn zijn gemiddeld<br />

vijftig armaturen aangesloten. Dit betekent<br />

dat het complete systeem zo’n 2.500 armaturen<br />

aanstuurt.” Naast de hardware heeft WAGO ook<br />

gestandaardiseerde software geleverd. Via een<br />

standaard webbrowser kon de system integrator<br />

het complete systeem eenvoudig in bedrijf stellen.<br />

“Van tevoren heeft de system integrator hiervoor<br />

een korte software-instructie gevolgd. Ook hebben<br />

we verdeelkastenbouwer Distripoint Systemen<br />

begeleid. Welke WAGO-componenten moesten bijvoorbeeld<br />

in elke verdeelkast worden ingebouwd?<br />

En hoe kon dit het best worden uitgevoerd? De<br />

verdeelkasten zijn compleet met onze apparatuur<br />

op het project aangeleverd, waar BINX Smartility<br />

direct de montage kon verzorgen.” De oplevering<br />

van MindLabs staat gepland voor eind <strong>2022</strong>. ❚<br />

BOUWINFO<br />

Opdrachtgever<br />

Gemeente Tilburg en Fontys Hogescholen<br />

Ontwerp<br />

Ector Hoogstad Architecten<br />

Realisatie<br />

Ballast Nedam Zuid en BINX Smartility<br />

Bewegings- en daglichtsensoren<br />

ESYLUX<br />

Noodverlichting<br />

VanLien/ABB<br />

Lichtmanagementsysteem<br />

WAGO<br />

System integrator<br />

InstaVer Systems<br />

Verdeelkasten<br />

Distripoint Systemen<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 19

HAARLEM RIJKSKANTOOR<br />

PROPAAN WARMTEPOMPEN VOOR GERENOVEERD RIJKSKANTOOR IN HAARLEM<br />

‘PROPAAN IS EEN BLIJVERTJE’<br />

In 2023 neemt Rijkswaterstaat haar intrek in een duurzaam gerenoveerd Rijkskantoor aan de Surinameweg in Haarlem. Het U-vormige<br />

gebouw, waarin voorheen de FIOD en Belastingdienst gevestigd waren, wordt door BAM <strong>Bouw</strong> en Techniek – IP regio Oost getransformeerd<br />

van een gesloten bastion naar een lichte en transparante werkomgeving. Bovendien wordt een circulaire aanbouw van 380 m 2 toegevoegd.<br />

Vanuit de circulariteitsgedachte blijven zoveel mogelijk bouwkundige en installatietechnische onderdelen behouden, zoals de luchtkanalen, het<br />

leidingwerk voor koel en warm water, de datakasten en de vluchtwegaanduiding. In combinatie met nieuwe installaties, zoals de lucht/waterwarmtepompen<br />

van Western Airconditioning, zorgen zij voor hoge duurzaamheidsscores én een optimaal werkklimaat.<br />

Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Western Airconditioning<br />

Propaan is volgens Western Airconditioning hét koudemiddel van de toekomst.<br />

In opdracht van BAM <strong>Bouw</strong> en Techniek – IP regio<br />

Oost leverde Western Airconditioning twee TITAN<br />

SKY Hi HP R0 lucht/water-warmtepompen met<br />

een invertercompressor, een verwarmingsvermogen<br />

van 2 x 120 kW en een koelvermogen van<br />

2 x 200 kW. De warmtepompen maken gebruik<br />

van het milieuvriendelijke koudemiddel propaan.<br />

“In dit project golden hoge duurzaamheidseisen,<br />

zoals een Global Warming Potential (GWP) van 3”,<br />

20 | INSTALLATIEENBOUW.NL

RIJKSKANTOOR HAARLEM<br />

Western Airconditioning leverde twee TITAN SKY Hi HP R0 lucht/water-warmtepompen met een invertercompressor, een verwarmingsvermogen van 2 x 120 kW en een<br />

koelvermogen van 2 x 200 kW.<br />

vertelt Hans van Nes, Accountmanager bij Western<br />

Airconditioning. “Propaan als koudemiddel<br />

was in dit kader doorslaggevend en is volgens ons<br />

ook hét koudemiddel van de toekomst. Een verdere<br />

aanscherping voor synthetische koudemiddelen<br />

in Europa is aanstaande, met een update van de<br />

F-gassenverordening die momenteel ter discussie<br />

staat. Binnen dit scenario is één van de eerste natuurlijke<br />

koudemiddelen die ooit werd toegepast<br />

– ‘propaan’ – uitgegroeid tot een slimme vervangingskeuze<br />

in veel huidige en toekomstige HVACtoepassingen.”<br />

Uitstekende thermodynamische<br />

eigenschappen<br />

Propaan kent een lange geschiedenis en is uitgebreid<br />

getest. “Het koudemiddel beschikt over<br />

uitstekende thermodynamische eigenschappen<br />

en kan gebruikt worden in een breed scala aan<br />

HVAC-apparaten.” Niet voor niets ziet Western Airconditioning<br />

propaan als een lange termijn oplossing,<br />

die niet binnen afzienbare tijd zal worden<br />

verdrongen. Propaan is weliswaar brandbaar, weet<br />

‘Het koudemiddel<br />

helpt de overgang<br />

van ketel naar<br />

warmtepomp te<br />

ondersteunen’<br />

Van Nes, maar in de HVAC-toepassingen is het<br />

koudemiddel opgesloten in een veilig, gesloten<br />

systeem. “Uitgekiende componentontwerpen én<br />

lekkagebewakingen reduceren het risico op brand<br />

of explosies tot een absoluut minimum.”<br />

Hoge temperaturen<br />

Voor de meeste verwarmingssystemen is propaan<br />

zelfs een excellente keuze, volgens Van<br />

Nes. “Het koudemiddel helpt de overgang van<br />

ketel naar warmtepomp te ondersteunen. In het<br />

bijzonder zal propaan een belangrijke factor<br />

zijn in het ‘Renovation Wave initiatief’ van de<br />

Europese Commissie, dat de vervanging van bestaande<br />

ketels door hoge temperatuur warmtepompen<br />

zal versnellen. In deze gebouwen zullen<br />

warmtepompen met propaan een perfecte oplossing<br />

zijn, dankzij hun vermogen om water te leveren<br />

van 60°C bij een buitenluchttemperatuur<br />

van -10°C.”<br />

Geen schadelijke verbindingen<br />

In de afgelopen jaren is er een stormloop geweest<br />

in de koudemiddelenindustrie, waarbij veel chemische<br />

bedrijven zwaar geïnvesteerd hebben in<br />

het vinden van ‘het perfecte koudemiddel’. “Tot<br />

nu toe heeft niemand zijn waarde bewezen”, benadrukt<br />

Van Nes. “Met de nieuwste, lage GWP<br />

synthetische koudemiddelgeneratie (HFO, fluorolefine)<br />

zijn er zelfs groeiende zorgen over mogelijke<br />

schadelijke verbindingen, die gegenereerd<br />

worden door ontbinding in de atmosfeer. Het<br />

natuurlijke koudemiddel propaan heeft geen van<br />

deze problemen. Het is al aanwezig in de natuur<br />

en het is klaar voor gebruik. Kortom: propaan is<br />

een blijvertje.” ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 21

VAN HET AARDGAS AF? ONTDEK DE<br />

MOGELIJKHEDEN VAN VLOERVERWARMING!<br />

MAGNUM Heating adviseert, produceert en levert al bijna 30 jaar vloerverwarmingssystemen voor comfort en safety, inclusief bijbehorende<br />

controlesystemen. “Met behulp van onze watergedragen en elektrische systemen zorgen wij voor warmte en continuïteit in zowel de woningbouw<br />

als utiliteit”, vertelt Sales Director Michael Utermark. “Doordat de vloerverwarmings- en controlesystemen in eigen huis worden<br />

gemaakt, met kwalitatief hoogwaardige materialen en voor een concurrerende prijs, kunnen we zeer snel schakelen. Ook kunnen we snel en<br />

flexibel inspelen op vragen, trends en verwachtingen in de markt. Bijvoorbeeld met betrekking tot de energietransitie.”<br />

Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld MAGNUM Heating<br />

Om klimaatverandering tegen te gaan en onze<br />

luchtkwaliteit te verbeteren, moeten we anders<br />

omgaan met energie, water en fossiele grondstoffen.<br />

Op het gebied van wonen betekent dit heel<br />

concreet dat we minder of zelfs volledig onafhankelijk<br />

moeten worden van aardgas. Voor de verwarming<br />

van onze woningen is de combinatie van<br />

vloerverwarming en een warmtepomp in dit kader<br />

een logische stap, weet Utermark. “Wanneer de<br />

22 | INSTALLATIEENBOUW.NL

Voor wie toch de voorkeur geeft aan<br />

een watergedragen systeem, biedt MAGNUM<br />

HEATING sinds vorig jaar ook het MAGNUM<br />

HeatBoard W systeem.<br />

vloerverwarming gecombineerd kan worden met<br />

zonnepanelen, wordt zelfs zelfvoorzienend wonen<br />

mogelijk.” Als gevolg van de schaarste aan componenten<br />

en installateurs echter loopt de wachtrij<br />

voor een warmtepomp steeds verder op. Daarom<br />

roept Utermark op om ook alternatieve mogelijkheden<br />

te onderzoeken, zoals elektrische vloerverwarming.<br />

Zwevend droogbouw<br />

vloerverwarmingssysteem<br />

Speciaal voor de droge harde vloerenmarkt (hout,<br />

parket en laminaat) biedt MAGNUM Heating het<br />

revolutionaire MAGNUM HeatBoard E systeem.<br />

“Dit systeem dicht een belangrijk gat in bijvoorbeeld<br />

de appartementenmarkt”, aldus Utermark.<br />

“Groot voordeel is namelijk dat het HeatBoardsysteem<br />

zwevend gelegd kan worden, waardoor<br />

contactgeluid sterk wordt verminderd. Bovendien<br />

is het storten van vloeren, frezen van sleuven en/<br />

of aanbrengen van tegellijmen niet aan de orde.<br />

Het systeem kan eenvoudig gedemonteerd worden<br />

wanneer de huurder zijn appartement verlaat.<br />

En ook de (re)montage is heel eenvoudig.”<br />

Speciaal voor de droge harde vloerenmarkt (hout,<br />

parket en laminaat) biedt MAGNUM Heating het<br />

revolutionaire MAGNUM HeatBoard E systeem, dat<br />

zwevend gelegd kan worden.<br />

In plaats van een elektrische kabel maakt MAGNUM HeatBoard W gebruik van<br />

een watergedragen 12 mm MAGNUM Tube vloerverwarmingsbuis. Per 1 m 2 is<br />

ongeveer 8 m 1 MAGNUM Tube nodig.<br />

‘Wanneer de vloerverwarming gecombineerd<br />

kan worden met zonnepanelen, wordt zelfs<br />

zelfvoorzienend wonen mogelijk’<br />

Aan de basis van MAGNUM HeatBoard E ligt<br />

een High-Density EPS-plaat met een aluminium<br />

toplaag. “De systeemplaten kunnen snel en eenvoudig<br />

als puzzelstukken op de droge vloer worden<br />

uitgespreid en gekoppeld. Doordat de platen<br />

met een hobbymes op maat te snijden zijn, kan<br />

de gehele vloer zonder kieren en gaten worden<br />

afgedekt. Vervolgens kan een losse MAGNUM<br />

HeatBoard Cable van 7 mm in de voorgevormde<br />

kabelgoten worden geklemd en aangesloten worden<br />

op de digitale en remote bedienbare MAG-<br />

NUM Remote Control WiFi thermostaat met vloersensor,<br />

die voor een gelijkmatige opwarming van<br />

de vloer zorgt.” Dankzij de digitale thermostaat<br />

én gratis MAGNUM Heat app voor iOS of Android<br />

kunnen bewoners vanaf elke plek en tot op de<br />

minuut nauwkeurig bepalen welke ruimtes wanneer<br />

verwarmd moeten worden, benadrukt Utermark.<br />

"Hierdoor wordt nergens energie verspild.<br />

Dit komt niet alleen ons milieu, maar ook onze<br />

portemonnee ten goede.”<br />

Ook in een watergedragen variant<br />

Voor wie toch de voorkeur geeft aan een watergedragen<br />

systeem, biedt MAGNUM HEATING sinds<br />

vorig jaar ook het MAGNUM HeatBoard W systeem,<br />

dat over dezelfde opbouw en voordelen als<br />

MAGNUM HeatBoard E beschikt. In plaats van<br />

een elektrische kabel wordt hier echter gewerkt<br />

met een watergedragen 12 mm MAGNUM Tube<br />

vloerverwarmingsbuis. De vaste buisafstand hierbij<br />

is 12,5 cm. “Per 1 m 2 is ongeveer 8 m 1 MAG-<br />

NUM Tube nodig”, vertelt Utermark. “De vloer<br />

kan vervolgens worden afgedekt met de meegeleverde<br />

viltlaag, waarop de topvloer kan worden<br />

aangebracht.” Net als MAGNUM HeatBoard E is<br />

MAGNUM HeatBoard W uitstekend te combineren<br />

met harde droge vloersystemen (laminaat,<br />

hout en parket). “Bij zachte vloerbedekking (tapijt,<br />

pvc-laminaat en vinyl) moet eerst egaliserend<br />

materiaal tussen het verwarmingssysteem<br />

en de vloerbedekking worden aangebracht. Naar<br />

wens van de eindgebruiker kan MAGNUM Heat-<br />

Board W gecombineerd worden met zowel een<br />

cv-ketel, elektrische boiler of warmtepomp en<br />

zonnepanelen.”<br />

Efficiënte verwarming van<br />

vloer én wand<br />

Een zeer mooi en eenvoudig te monteren systeem is<br />

ook MAGNUM Slimfit, voor zowel vloerverwarming<br />

als wandverwarming. “MAGNUM Slimfit bestaat<br />

uit kunststof matten (tegels), die eenvoudig aan elkaar<br />

kunnen worden geklikt”, aldus Utermark. “Vervolgens<br />

kan met hetzelfde gemak de 12 mm vloerverwarmingsbuis<br />

in de matten worden geklemd.”<br />

Door MAGNUM Slimfit zowel op de wand als vloer<br />

toe te passen, kan het systeem in bijvoorbeeld kleine<br />

badkamers functioneren als hoofdverwarming.<br />

“Hierdoor hoeven geen separate radiatoren meer<br />

aangesloten te worden.” De open structuur van<br />

de tegels zorgt voor een perfecte hechting van de<br />

gietvloer met de basisvloer. “Wanneer het systeem<br />

wordt toegepast op de wand, dan ondersteunt de<br />

mat bovendien het stucwerk en gedraagt MAG-<br />

NUM Slimfit zich als een wapening.” ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 23

Beheer al uw assets onafhankelijk<br />

van het communicatieprotocol<br />

Protocol Translators<br />

Bidirectionele besturing<br />

van elk device in het veld<br />

AC Interfaces<br />

Ontwikkeld in samenwerking<br />

met de belangrijkste<br />

AC-fabrikanten<br />

Cloud Solutions<br />

Toegang op afstand en<br />

monitoring<br />

HMS Networks Benelux<br />

benelux-sales@hms-networks.com<br />

+31 (0)487 203000<br />

www.hms-networks.com

Verminder verborgen<br />

verspilling van onnodige<br />

beweging<br />

44% van de werknemers<br />

wordt minstens<br />

20<br />

keer per<br />

dag<br />

onderbroken omdat ze<br />

reinigingsdoeken moeten<br />

halen of weggooien*<br />

* Onderzoek onder Tork machine-operators (juli 2019)<br />

Verhoog de productiviteit met Tork Performance-dispensers<br />

Tork Performance ® dispensers zijn ontworpen om precies daar te worden<br />

geplaatst waar ze nodig zijn: bij de werkplekken. Het volledige assortiment<br />

Tork dispensers biedt flexibele groottes, meerdere montagemogelijkheden<br />

en reinigingsdoeken geschikt voor elke taak.<br />

Kom meer te weten op:<br />

www.tork.nl/verminderverspilling<br />

Tork, een merk van Essity

VERBETER DE EFFICIENCY EN LEVENSDUUR VAN UW INSTALLATIES<br />

DRUKBEHOUD VOOR EEN<br />

BETERE SYSTEEMWATERKWALITEIT<br />

Door temperatuurschommelingen in uw verwarmings- en koelwatersystemen zal het systeemwater uitzetten en krimpen, wat leidt tot volumeveranderingen<br />

in de installatie. Als de temperatuur van het systeemwater stijgt, zet het water in de installatie uit en nemen de druk en<br />

belasting op de afzonderlijke componenten (zoals de circulatiepomp en koppelingen) en leidingen toe. Als de druk in een installatie te hoog<br />

wordt, dan zal dit onherroepelijk effect hebben op de levensduur van deze componenten of zelfs leiden tot lekkages. Wanneer de temperatuur<br />

daalt daarentegen, dan nemen het volume en de druk op de installatie af. Wordt de druk in de installatie te laag, dan kan dit leiden tot luchtopname<br />

(zuurstofopname). Als gevolg hiervan daalt de efficiëntie van de installatie en ligt corrosie – de grootste vijand van verwarmings- of<br />

koelinstallaties – op de loer.<br />

Tekst Spirotech en Lieke van Zuilekom |<br />

Beeld Spirotech<br />

Een niet optimale drukopbouw in een installatie<br />

heeft zeer grote gevolgen voor de prestatie en<br />

levensduur van het complete systeem. Daarom<br />

is het van essentieel belang om te investeren<br />

in een drukbehoudsysteem van hoge kwaliteit,<br />

die exact is afgestemd op de behoeften van uw<br />

verwarmings- of koelinstallatie. Een optimale systeemdruk<br />

zal de systeemcomponenten optimaal<br />

laten functioneren én garandeert probleemloze,<br />

kosteneffectieve prestaties.<br />

Hoogwaardig balgmembraan<br />

Primair zijn gesloten expansievaten een veiligheidsvoorziening<br />

voor systemen waarin water als<br />

warmteoverdrachtsmedium wordt gebruikt. Bijvoorbeeld<br />

om de energie van de verwarmings- en/<br />

of koelinstallaties over te dragen naar de woon- of<br />

gebruiksruimtes. Secundair draagt een expansievat<br />

bij aan het verbeteren van de efficiëntie en<br />

betrouwbaarheid van een installatie door de systeemcomponenten<br />

optimaal te laten functioneren<br />

én beschermen. Een standaard expansievat bestaat<br />

uit twee kamers, die van elkaar gescheiden<br />

zijn door een membraan. Bij de expansievaten<br />

van Spirotech is dit uitgevoerd als een hoogwaardige<br />

balg, waarbij het systeemwater volledig is<br />

omsloten. Dankzij de balg wordt voorkomen dat<br />

het systeemwater in contact kan komen met de<br />

plaatstalen wand van het vat, waardoor corrosie<br />

wordt vermeden. De ruimte in het balgmembraan<br />

dient bovendien om de volumeverandering van<br />

Een standaard expansievat bestaat uit twee kamers, die van elkaar gescheiden zijn door een membraan. Bij de EVN expansievaten van Spirotech is dit uitgevoerd<br />

als een hoogwaardige balg, waarbij het systeemwater volledig is omsloten.<br />

26 | INSTALLATIEENBOUW.NL

‘Praktijkervaring wijst uit dat expansievaten<br />

met een balg efficiënter zijn om de optimale<br />

druk te handhaven dan expansievaten met<br />

een standaard vlakmembraan’<br />

Toonaangevend in<br />

systeemwaterkwaliteit<br />

Spirotech is toonaangevend in het verbeteren van<br />

de waterkwaliteit in verwarmings- en koelsystemen.<br />

Het familiebedrijf heeft meer dan 60 jaar<br />

ervaring in het voorkomen en verwijderen van<br />

lucht en vuil uit energiesystemen. Met de Spirotech-producten<br />

kunt u rekenen op een lager energieverbruik,<br />

een hoger comfort, minder slijtage en<br />

een maximale bedrijfstijd van uw installaties. De<br />

betrouwbare en klantgerichte oplossingen zorgen<br />

voor topprestaties en een maximaal rendement.<br />

Zowel in woningen en kantoorgebouwen als in<br />

industriële processen. Spirotech beschikt over een<br />

uitgebreid netwerk van zorgvuldig geselecteerde<br />

importeurs in meer dan 70 landen. ❚<br />

het water bij verwarming op te vangen. De voordruk<br />

in de gasruimte van het expansievat duwt<br />

het systeemwater terug in de installatie zodra het<br />

afkoelt. Praktijkervaring wijst uit dat expansievaten<br />

met een balg efficiënter zijn om de optimale<br />

druk te handhaven dan expansievaten met een<br />

standaard vlakmembraan.<br />

Een passende oplossing voor<br />

elke installatie<br />

Spirotech biedt EVN veiligheidsexpansievaten<br />

voor gesloten warmwater, verwarmings-, airconditionings-<br />

en koelwatersystemen volgens EN<br />

12828 en inclusief een balgmembraan om het<br />

water op te vangen. Een gasvulling met voordruk-<br />

ventiel garandeert een langer voordrukbehoud.<br />

De EVN vaten zijn beschikbaar met een inhoud<br />

van 4 tot 140 liter. Maar het productaanbod gaat<br />

verder. Spirotech biedt een uitgebreide range expansievaten<br />

voor woningbouw en utiliteit, van de<br />

eenvoudigste opstellingen tot de meest uitgebreide<br />

systemen en in alle vormen en maten.<br />

Met de Spirotech-producten kunt u rekenen op<br />

een lager energieverbruik, een hoger comfort,<br />

minder slijtage en een maximale bedrijfstijd<br />

van uw installaties.<br />

De SpiroExpand MultiControl is beschikbaar in 78 uitvoeringen en 12 vatvolumes.<br />

Uitgebreid aanbod<br />

dankzij overname<br />

Begin dit jaar heeft Spirotech het Oostenrijkse<br />

familiebedrijf EDER overgenomen, dat<br />

veel kennis, ervaring en technische oplossingen<br />

in huis heeft op het gebied van drukbehoud<br />

in HVAC-installaties. Met de overname<br />

van alle activiteiten voor drukbehoud en<br />

circa 90 medewerkers van EDER Heizung<br />

(serviceverlening) en Anton EDER (productie<br />

en verkoop) versterkt Spirotech haar aanbod<br />

van oplossingen om de systeemwaterkwaliteit<br />

te verbeteren. Hier kunnen álle klanten<br />

en partners in de HVAC-markt van profiteren.<br />

Drukbehoud is van essentieel belang om de<br />

kwaliteit van het systeemwater te kunnen beheersen<br />

en als gevolg daarvan de prestaties<br />

en levensduur te optimaliseren.<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 27

VEELZIJDIG SYSTEEM MET GROOT TOEPASSINGSGEBIED<br />

SNEL EN EFFICIËNT<br />

ROOKGASKANALEN<br />

RENOVEREN<br />

Een jaar of tien geleden begon F.F. Kanaalrenovatie<br />

uit Wateringen met een eenvoudige<br />

en heel praktische methode om rookgaskanalen<br />

te renoveren: FuranFlex. Inmiddels<br />

worden ruim tweeduizend aansluitingen per<br />

jaar met dit zeer effectieve systeem aangepakt.<br />

De snelheid, de geringe overlast voor<br />

bewoners en het feit dat FuranFlex geschikt<br />

is voor vrijwel alle rookgaskanalen en alle<br />

typen HR-ketels verklaren onder meer het<br />

succes van deze renovatiemethode.<br />

Tekst Tjerk van Duinen | Beeld F.F. Kanaalrenovatie<br />

Het principe van FuranFlex is simpel: je laat een<br />

flexibele slang zakken in een rookgaskanaal,<br />

blaast er stoom doorheen en na een paar uur heb<br />

je een voegloze, naadloze en luchtdichte voering<br />

die bestand is tegen hitte, corrosie en vocht. De<br />

slang bestaat uit drie lagen: een buitenlaag van<br />

kevlar versterkt glasvezel, een tussenlaag van<br />

composiet en glasvezel en een binnenfolie die na<br />

het uitharden uit de buis wordt verwijderd. “Het is<br />

een goed doorontwikkeld systeem dat toepasbaar<br />

is voor de meeste typen rookgaskanalen, maar<br />

ook voor ventilatiekanalen”, vertelt Rudie Balink<br />

van F.F. Kanaalrenovatie. “We hebben FuranFlex<br />

in 2019 laten keuren door Kiwa. Zij heeft zowel<br />

het product technisch als de installatietechnische<br />

toepassing doorgelicht en vervolgens geschikt verklaard<br />

als wij de installatie uitvoeren.” Kiwa voert<br />

jaarlijks meerdere audits uit bij F.F. Kanaalrenovatie<br />

om de werkwijze te beoordelen. “Als er een<br />

wijziging in de richtlijnen komt, wordt dit direct<br />

in de beoordeling meegenomen. Hierdoor wordt<br />

altijd volgens de huidige geldende eisen, normen<br />

en richtlijnen gewerkt.”<br />

Minimale overlast<br />

Het systeem is met name ideaal voor renovaties<br />

van rookgaskanalen in appartementengebouwen<br />

met cv-ketels. Dat kan zijn als een VR-ketel wordt<br />

vervangen door een HR-ketel, maar ook wanneer<br />

Gerenoveerde rookgasafvoeren op een appartementengebouw.<br />

een kanaalrenovatie nodig is als een HR-ketel geplaatst<br />

is. Dan is een nieuwe voering van het kanaal<br />

de slimste en goedkoopste oplossing. Omdat<br />

breken niet nodig is en een renovatie in een dag<br />

gebeurd is, hebben de bewoners vrijwel nergens<br />

28 | INSTALLATIEENBOUW.NL

Adapter met stoomuitlaat op een dak.<br />

‘Het is een goed doorontwikkeld systeem<br />

dat toepasbaar is voor de meeste<br />

typen rookgaskanalen, maar ook voor<br />

ventilatiekanalen’<br />

last van. Bij de aftakkingen van de woningaansluitingen<br />

op een collectief kanaal worden nieuwe<br />

roestvrijstalen T-stukken geplaatst waarna de FuranFlex<br />

slang wordt aangebracht en met stoom<br />

in vorm wordt geblazen. “Zo doen we zes tot acht<br />

aansluitingen op een dag”, aldus Balink. “Na<br />

twee uur is de slang zo hard als staal en heeft<br />

hij exact de vorm van het oude kanaal. Na de renovatie<br />

wordt bij oplevering een compleet technisch<br />

dossier opgesteld waarin alle specificaties<br />

en technische gegevens van de rookgaskanalen<br />

staan. Onderdeel hiervan is de geschiktheidsverklaring.<br />

Aan de hand van deze verklaring kan de<br />

ketelleverancier bepalen welk type ketel hij kan<br />

en mag installeren.”<br />

Geschikt voor WTW<br />

Als het op zijn plaats zit, is het materiaal nog geen<br />

2,5 mm dik. “Dat is een van de grote voordelen<br />

van FuranFlex”, benadrukt Ballink. “Andere systemen<br />

beperken de capaciteit van een kanaal en<br />

daardoor functioneert deze minder. Met ons systeem<br />

gebeurt dat niet. Daardoor is FuranFlex ook<br />

het enige systeem waarmee je veilig en goed een<br />

collectieve rookgasafvoer kunt renoveren waarin<br />

een warmteterugwinunit is toegepast. Bij zo’n<br />

installatie is de rookgasafvoer gecombineerd met<br />

de uitblaas van de ventilatie van de woning. Het<br />

beperken van het debiet is geen optie en daarom<br />

is FuranFlex hiervoor de ideale oplossing.”<br />

Furanflex is toepasbaar op alle CLV-systemen<br />

(Combinatie Luchttoevoer en Verbrandingsgasafvoer),<br />

half CLV-systemen (toevoer vanuit de gevel,<br />

afvoer collectief door het dak, WTW) en alle individuele<br />

rookgasafvoeren. F.F. Kanaalrenovatie heeft<br />

vergelijkbare Furanflex-oplossingen voor ventilatiekanalen,<br />

schoorsteenkanalen van open haard<br />

en houtkachels. ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 29

GENT INTERSOLUTION<br />

TWEE DAGEN NETWERKEN EN INNOVATIES ONTDEKKEN OP 11E EDITIE INTERNATIONALE SOLARVAKBEURS<br />

DE ZONNE-ENERGIEMARKT BRUIST,<br />

VAKBEURS INTERSOLUTION BREIDT UIT<br />

Op 25 en 26 januari is het voor de koplopers in de internationale solarindustrie verzamelen geblazen in Flanders Expo in Gent (België). Dan vindt<br />

de 11e editie plaats van InterSolution, dé netwerk- en vakbeurs voor zonne-energie van de Benelux. De nieuwste innovaties en trends binnen<br />

de solarmarkt zullen er worden onthuld, op het vlak van zonnepanelen, zonnecellen, batterijen en gerelateerde producten. Omwille van de<br />

grote belangstelling van exposanten én de talrijke nieuwigheden die dit jaar gedemonstreerd zullen worden, wordt de beursvloer met 40%<br />

uitgebreid! Toegang is exclusief voor vakbezoekers en gratis mits online voorregistratie. Tijdens de nocturne op woensdag 25 september is<br />

de beurs tot 20 uur te bezoeken.<br />

Tekst en beeld InterSolution<br />

Intussen al voor de 11e keer zullen vooraanstaande<br />

marktspelers uit Europa gedurende twee dagen<br />

hun laatste nieuwigheden in Gent etaleren.<br />

“De solarbusiness bruist en steeds meer mensen<br />

geven aan iets voor het klimaat te willen doen. Bovendien<br />

behoort zonne-energie tot de goedkoopste<br />

vormen van energie. Met de beurs, die dit jaar<br />

bijna de helft groter zal zijn dan vorige keer, willen<br />

wij een steentje bijdragen aan de verdere ontwikkeling<br />

van de markt”, aldus Delphine Martens.<br />

Energieke beurs<br />

Er zijn weer meer dan voldoende redenen om InterSolution<br />

te bezoeken. Zo is er een belangrijke<br />

rol voor de solarindustrie weggelegd bij de energietransitie.<br />

Er zitten dan ook heel wat vernieuwingen<br />

aan te komen, die op de vakbeurs aangekondigd<br />

zullen worden of die voor het eerst te<br />

zien zullen zijn.<br />

Met het stijgen van de gas- en elektriciteitsprijzen,<br />

gaan consumenten onverminderd door met<br />

de aankoop van zonnepanelen. De wereldwijde<br />

vraag blijft groeien. Indak zonne-energiesystemen<br />

zijn steeds meer in trek. Op InterSolution maakt<br />

u kennis met de zonnepanelen van de toekomst.<br />

Ook de belangstelling voor zonnecollectoren<br />

groeit. Zonnewarmte zal van grote betekenis zijn<br />

voor de energieswitch. Energieopslag is niet meer<br />

weg te denken uit de zonne-energiemarkt, en dus<br />

ook niet uit het beursaanbod. In Vlaanderen is de<br />

thuisbatterij definitief doorgebroken.<br />

Omvormerleveranciers blijven investeren in<br />

nieuwe producten. Het elektriciteitsnet vereist<br />

alsmaar meer intelligente omvormers. Voor de<br />

residiëntiele markt bieden leveranciers steeds<br />

vaker hybride omvormeroplossingen aan, die<br />

componenten van een PV-omvormer en batterijomvormer<br />

combineren. Op het gebied van<br />

montage hebben systeemfabrikanten bij hun<br />

productinnovaties in toenemende mate aandacht<br />

30 | INSTALLATIEENBOUW.NL

INTERSOLUTION GENT<br />

voor circulariteit en het beperken van grondstoffen.<br />

En voor de installateur is software onmisbaar<br />

geworden. Met de nieuwste lay-out- en calculatietools<br />

die op InterSolution gepresenteerd worden,<br />

kunnen projecten razendsnel berekend worden,<br />

inclusief materiaallijst, ballastplan en duidelijke<br />

tekeningen voor op het dak.<br />

Tot slot kunnen bezoekers van InterSolution opnieuw<br />

gratis masterclasses van verschillende exposanten<br />

bijwonen, gespreid over beide beursdagen<br />

en over uiteenlopende onderwerpen. Bezoekers<br />

hebben er de kans om vragen te stellen en zijn zo<br />

weer helemaal mee met de laatste nieuwe ontwikkelingen.<br />

InterSolution in het kort<br />

InterSolution is een ‘solarbrede’ beurs en biedt<br />

een 360°-overzicht van solargerelateerde toepassingen:<br />

batterijen, bedrading, fixatiesystemen,<br />

meet- en regeltechnieken, monitoringsystemen,<br />

montagesystemen, omvormers, productie-uitrusting,<br />

PV-modules, regulatoren, software, trackers,<br />

warmtepompen, zonneboilers, zonnecellen, zonnecollectoren,<br />

zonnepanelen, …<br />

Naast heel wat trouwe exposanten, zullen ook<br />

enkele nieuwkomers zich aan de markt presenteren.<br />

Tal van vooraanstaande spelers hebben<br />

hun aanwezigheid inmiddels bevestigd: Qcells,<br />

SMA Benelux, Esdec, Schäfer + Peters, Schletter,<br />

SoldarEdge, SAJ, Kostal, Niko, Growatt, Tesvolt,<br />

GoodWe, Mounting Systems, Solax Power, Rexel,<br />

Cebeo, Carbomat, Baywa r.e., Ecostal, Sadef,<br />

... De volledige exposantenlijst is te vinden op<br />

www.intersolution.be.<br />

Dat maakt van InterSolution de niet te missen afspraak<br />

voor elke professional die in contact komt<br />

met de solarbranche in België én Nederland, zoals<br />

elektriciens, solarteurs, fabrikanten, bouwaannemers,<br />

installateurs, studiebureaus, dakwerkers,<br />

loodgieters, architecten, verdelers, verwarmingstechnici,<br />

openbare besturen en andere solarprofessionals<br />

actief in consultancy, hernieuwbare<br />

energie of zwembaden. ❚<br />

InterSolution 2023<br />

Locatie:<br />

Flanders Expo in Gent, België – Hal 8<br />

Data:<br />

woensdag 25 en donderdag 26 januari 2023<br />

Openingstijden:<br />

op woensdag van 9.30 uur tot 20.00 uur<br />

(nocturne) en op donderdag van 9.30 uur<br />

tot 18.00 uur<br />

Gratis toegang voor professionals:<br />

registreer vooraf op<br />

www.intersolution.be met code P1012583<br />

Gratis masterclasses van verschillende<br />

exposanten gespreid over de twee beursdagen<br />

Exposantenlijst:<br />

www.intersolution.be<br />

9.30 -<br />

20.00<br />

JAN 2023 9.30 -<br />

18.00<br />

INTERNATIONALE VAKBEURS<br />

VOOR ZONNE-ENERGIE<br />

IN DE BENELUX<br />

Registreer nu<br />

online voor<br />

GRATIS toegang<br />

CODE: P1012583<br />

www.intersolution.be<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 31

FRAAI MATZWART IN OPENBARE RUIMTEN<br />

CONTACTLOZE BEDIENING<br />

VOOR COMFORT EN HYGIËNE<br />

Nu zwart in keukens en badkamers een toonaangevende plaats heeft veroverd, rukt het zwart ook op in de sanitaire ruimten van openbare<br />

gebouwen. Als eerste was daar de Black Binoptic wastafelkraan. Nu breidt DELABIE haar iconische Black-assortiment uit met handendrogers,<br />

elektronische zeepdispensers, toiletrolhouders, kledinghaken, toiletborstelhouders en handdoekverdelers in diep matzwart. Door de contactloze<br />

bediening bereiken ook de nieuwe producten de hoogste staat van comfort en hygiëne.<br />

Tekst Liliane Verwoolde | Beeld DELABIE<br />

DELABIE werd in 1928 opgericht in Frankrijk en<br />

groeide sindsdien uit tot Europees marktleider in<br />

kranen en sanitaire voorzieningen voor publieke<br />

ruimten. Het bedrijf biedt voor deze specifieke<br />

markt vijf assortimenten: kranen voor publieke<br />

ruimten, kranen voor ziekenhuizen, toegankelijkheids-<br />

en hygiëneaccessoires, sanitaire toestellen<br />

in rvs en specifieke kranen. Met de uitbreiding van<br />

het fraaie Black-assortiment speelt DELABIE in op<br />

de laatste trends in architectuur en de hoogste eisen<br />

op het gebied van comfort, waterbesparing,<br />

hygiëne, vandaalbestendigheid en uitstraling.<br />

Vanuit negen landen vinden de producten hun<br />

weg naar overheidsgebouwen, publieke instellingen,<br />

winkels en theaters.<br />

Tempoflux 3, fraai en stijlvol<br />

DELABIE ontwikkelde een volledig gamma accessoires met afwerking in mat zwart als aanvulling op het aanbod sanitair toebehoren.<br />

32 | INSTALLATIEENBOUW.NL

Ook in de nieuwe zelfsluitende toiletkraan Tempoflux<br />

3 eist zwart de hoofdrol op.<br />

Als er een product is dat naadloos aansluit op de specifieke behoeften in publieke<br />

ruimten, dan is het wel de Tempoflux 3. Deze toiletkraan met directe spoeling<br />

heeft een dubbele bediening, een ingebouwd antiblokkeersysteem en een<br />

zwarte designplaat. Het stijlvolle design van de zwarte glazen plaat betekent een<br />

verfraaiing voor elke sanitaire ruimte in openbare gebouwen. Dankzij de innovatieve<br />

inbouwdoos sluit de kraan perfect aan op elke installatie en elke wand, of<br />

het nu gaat om gipsplaat, bakstenen of panelen. De soepele bediening maakt<br />

de Tempoflux 3 bruikbaar voor iedere gebruiker (kind, senior of iemand met een<br />

beperkte mobiliteit).<br />

Het antwoord op de<br />

hedendaagse eisen<br />

Behalve haar gevoel voor stijl en uitstraling toont DELABIE haar kennis van<br />

zaken als het om sanitaire voorzieningen gaat. De producten voldoen aan de<br />

hoogste eisen van deze tijd. Zo biedt de afwerking in matzwart chroom een<br />

optimale weerstand. Het gebruik zonder manueel contact verhindert de overdracht<br />

van kiemen via de handen en ook aan het voorkomen van bacterievorming<br />

in de leidingen is gedacht. Bij onregelmatig gebruik van de kraan treedt<br />

periodiek een spoelsysteem in werking. De automatische zelfsluiting beperkt<br />

het watergebruik tot een debiet van drie liter per minuut, wat resulteert in<br />

een waterbesparing van 90% ten opzichte van een traditionele kraan. En dan<br />

zijn er nog speciale voorzieningen die het onderhoud vereenvoudigen, zoals<br />

kalkwerende oplossingen, ingebouwde vuilfilters en verklikkerlichtjes.<br />

Het BLACK SPIRIT assortiment doet zijn intrede<br />

in openbare ruimten. Niets ontbreekt aan dit<br />

geheel van technologische voorzieningen:<br />

BLACK BINOPTIC elektronische wastafelkraan<br />

Totale hygiëne: geen manueel contact,<br />

antibacteriële periodieke spoeling<br />

90 % water- en energiebesparing<br />

Specifiek ontwerp in mat chroom voor<br />

publieke ruimten<br />

BLACK BINOPTIC elektronische zeepverdeler<br />

Totale hygiëne: geen manueel contact<br />

Besparende doseerpomp<br />

Voor vloeibare zeep of schuimzeep<br />

HIGHFLOW handendroger met dubbele luchtstraal<br />

Inwerkingstelling d.m.v. infrarood detectie<br />

Ultrasnelle droogtijd: 10 tot 12 seconden<br />

Maximale hygiëne: bacteriostatisch RVS 304<br />

Met de hoogstaande kwalificaties van het Black Binoptic-assortiment, neemt<br />

DELABIE de sanitaire ruimtes mee in de lijn van de instelling. De nieuwe<br />

wastafels, toiletten en urinoirs – in RVS 304 met afwerking in mat zwart Teflon<br />

® – beantwoorden zowel aan de zwarte trend in sanitaire voorzieningen als<br />

aan de vereisten voor openbare gebouwen. Het esthetische en het praktische<br />

gingen nog nooit zo goed samen. ❚<br />

DELABIE, expert in sanitaire voorzieningen en kranen voor publieke<br />

ruimten, stelt water- en energiebesparing voorop bij het ontwerpen van<br />

hoogwaardige en verantwoorde productlijnen.<br />

Meer informatie op delabiebenelux.com<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 33<br />

I&B_95x267_0522.indd 1 10/05/<strong>2022</strong> 15:35:53

AMSTERDAM REPUBLICA<br />

REPUBLICA WISSELT ONDERLING ENERGIE UIT<br />

EIGEN REPUBLIEK IN AMSTERDAM<br />

In Buiksloterham, in Amsterdam-Noord, wordt een voormalig bedrijventerrein getransformeerd tot circulaire woonwijk. Zes gebouwen huisvesten<br />

appartementen, een restaurant met kantoorruimte en bedrijfsruimte en een Bob W hotel met 116 kamers. De woningen bestaan uit vrije<br />

sector huur- en koopwoningen die variëren van klein appartement tot superloft.<br />

Tekst Desiree Pennings | Beeld Van Dorp Projecten<br />

De distributieleidingen voor de WKO lopen door de parkeergarage heen.<br />

Bij Republica vind je elegante gebouwen en een<br />

groene omgeving met pleinen, straatjes en horeca<br />

om elkaar te ontmoeten. Wat met name belangrijk<br />

is bij dit project, is duurzaamheid. Daar wordt vol<br />

op ingezet met herbruikbare materialen, sedum<br />

daken, een natuurzwembad bij het hotel met<br />

innovatief zuiveringssysteem, een smart grid, PVpanelen,<br />

energieopslag en -uitwisseling tussen de<br />

verschillende gebouwen en een WKO-installatie.<br />

Op deze manier werkt Republica zijn eigen energie<br />

op, slaat deze op en wisselt deze onderling uit<br />

wanneer nodig.<br />

Eigen energievoorziening<br />

Van Dorp projecten realiseert het WKO-systeem en<br />

voor het hotel de klimaatinstallatie. Projectleider<br />

Hans Hueber is enthousiast over de innovatieve<br />

manier van werken. “De bewoners worden allemaal<br />

onderdeel van een coöperatie die zo duurzaam mogelijk<br />

met energie omgaat. Doordat er slechts één<br />

stroomaansluiting is voor het hele project, worden<br />

ze gezien als grootverbruiker. Daardoor kunnen ze<br />

gebruik maken van fluctuaties in de energietarieven<br />

per kwartier. Bij veel wind of energie zijn de<br />

34 | INSTALLATIEENBOUW.NL

REPUBLICA AMSTERDAM<br />

‘Het is goed om als<br />

installateur in<br />

een vroeg stadium<br />

kennis te maken met<br />

dit soort installaties’<br />

tarieven laag of zelfs negatief en dan worden de<br />

warmtepompen aangezet en de accu’s opgeladen.<br />

Zijn de tarieven hoog, dan wordt energie verbruikt<br />

uit die accu’s. Slimme software van Spectral monitort<br />

de energieprijzen, het verbruik van de afnemers<br />

en het weer. Door middel van parameters wordt geanalyseerd<br />

hoe de energie opgewekt, opgeslagen<br />

en verbruikt moet worden en op welke momenten<br />

de energievraag het hoogst is.”<br />

Van Dorp projecten realiseert het WKO-systeem en voor het hotel de klimaatinstallatie.<br />

Hans Hueber, projectleider bij Van Dorp projecten.<br />

Van Dorp projecten verzorgt vanuit de vestiging<br />

in Rotterdam grote projecten op het gebied van<br />

klimaattechniek en werkt vanuit Van Dorp Energie<br />

ook samen met Spectral. Hueber vindt Republica<br />

een bijzonder mooie leerschool. “In de toekomst<br />

zullen we dit soort installaties vaker zien en het is<br />

goed om daarmee als installateur al in een vroeg<br />

stadium kennis te maken.”<br />

Een echt team<br />

Bij Republica werkt Van Dorp projecten in opdracht<br />

van Vink <strong>Bouw</strong>. Voor deze aannemer realiseert ze<br />

de WKO-installatie waarmee warmte en koude<br />

wordt gedistribueerd naar alle afnemers binnen<br />

het project. Dat betreft 65 appartementen en het<br />

hotel, restaurant en kantoor. De WKO-installatie bestaat<br />

uit een monobron buiten het gebouw, twee<br />

warmtepompen van Carrier, distributieleidingen<br />

door de parkeergarage heen en afleversets bij iedere<br />

afnemer. In de halfondergrondse parkeergarage<br />

bevindt zich de techniekruimte. Ook maakt Van<br />

Dorp de klimaatinstallatie in het hotel.<br />

Volgens Hueber verloopt het project goed, omdat<br />

het bouwteam echt als een team werkt: “Door corona<br />

liep het project vertraging op, maar de bedrijven<br />

kennen elkaar goed. Het is prettig samenwerken<br />

met Vink <strong>Bouw</strong> en ook met andere partners<br />

werken we regelmatig samen. Dat is een pre.” ❚<br />

BOUWINFO<br />

Ontwikkelaar<br />

Banlieu<br />

Architect<br />

Marc Koehler Architects<br />

Ontwerp huurappartementen<br />

Loer Architecten<br />

Hoofdaannemer<br />

Vink <strong>Bouw</strong><br />

Klimaatinstallatie hotel en WKO<br />

Van Dorp Projecten<br />

<strong>Bouw</strong>periode<br />

januari 2021 – zomer 2023<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 35

Naamloos-2 1 22-11-<strong>2022</strong> 09:17<br />

AMSTERDAM REPUBLICA<br />

EEN DUURZAAM BODEMENERGIESYSTEEM OP BEPERKTE RUIMTE<br />

‘DAT MAAKT HET VOOR ONS JUIST LEUK’<br />

Voor de koeling en verwarming bij Republica wordt gebruik gemaakt van een Warmte Koude Opslagsysteem (WKO). Gezien de beperkte ruimte<br />

heeft Visser Pomptechniek bij de realisatie van dit duurzame bodemenergiesysteem gekozen voor een monobron. Hierbij worden twee bronfilters<br />

in één boorgat geïnstalleerd: een koude en een warme bronfilter. In de winter wordt het water vanuit de warme bron naar de TSA in de<br />

technische ruimte gepompt en vervolgens kouder in de koude bron geïnjecteerd. In de technische ruimte van Republica wordt de temperatuur<br />

verder opgewaardeerd met warmtepompen. In de zomer vindt ditzelfde proces plaats, maar dan andersom.<br />

Tekst Liliane Verwoolde |<br />

Beeld Visser Pomptechniek<br />

“De uitdaging van Republica zit voor ons in de beperkte ruimte”, vertelt Gert-<br />

Jan Visser van Visser Pomptechniek. “Daarom hebben we gekozen voor een<br />

monobron. Dit is in stedelijke gebieden met een geschikte bodemopbouw<br />

een ideale oplossing. We hoeven dan maar één boring te realiseren en maken<br />

minder inbreuk op het bouwproces van de aannemer.”<br />

Specialist krappe ruimtes<br />

Inmiddels heeft Visser Pomptechniek dermate veel ervaring in de aanleg van<br />

bodemenergiesystemen in krappe ruimtes, dat zij zich hierin specialist kan<br />

noemen. Zij beschikt hiervoor over het benodigde materieel en het ervaren,<br />

vakbekwame team voelt zich goed in de bijkomende hectiek. Met leveranciers<br />

VISSER POMPTECHNIEK<br />

Vakkundig en innovatief<br />

• WKO-systemen<br />

• Waterbronnen<br />

• Brandputten<br />

• Bodemwarmtewisselaars<br />

Visser Pomptechniek B.V.<br />

Rutgershof 5a<br />

8161 TB Epe<br />

T 0578 628198<br />

www.visserpomptechniek.nl<br />

De uitdaging van Republica zat in de beperkte ruimte. Daarom werd gekozen<br />

voor één boorgat.<br />

‘We kunnen uitstekend uit de<br />

voeten in stedelijke gebieden’<br />

worden just in time-leveringen afgesproken om zodoende de overlast in het<br />

stedelijk gebied tot een minimum te beperken. Daarnaast zijn de machines<br />

voorzien van moderne Euro6-motoren met geluiddemping zodat ook uitstoot<br />

en geluidsoverlast minimaal blijven.<br />

Planmatig werken<br />

“Er spelen altijd enorm veel belangen op een bouwplaats”, vertelt Visser. “De<br />

aannemer wil dat de bouw ongestoord doorloopt, onderaannemers zoeken<br />

ruimte voor de opslag van hun materialen en dan komen wij nog aanrijden<br />

met ons materieel. Inmiddels hebben we voor deze situaties al zo vaak oplossingen<br />

bedacht, dat het voor ons dan juist leuk wordt. We maken een<br />

werkplan, gaan in overleg met de betrokken partijen en blijven praktisch. We<br />

kunnen uitstekend uit de voeten in stedelijke gebieden.” ❚<br />

36 | INSTALLATIEENBOUW.NL

SPIROCROSS<br />

INNOVATION THAT STICKS<br />

Spirotech introduceert de SpiroCross<br />

AX-J. De nieuwe generatie open<br />

verdeler gecombineerd met luchten<br />

magnetische vuilafscheiding.<br />

• Optimale hydraulische balans tussen<br />

primaire en secundaire verwarmingscircuits.<br />

• De krachtige magneet garandeert een<br />

optimale vuilafscheiding.<br />

• De ontluchter verwijdert continu<br />

circulerende lucht en microbellen.<br />

• Zorgt voor een optimale warmteoverdracht<br />

met constant lage drukverliezen.<br />

• Spirotech kwaliteit & technologie met<br />

20 jaar garantie.<br />

ONTDEK HET OP<br />

SPIROTECH.NL<br />

Maximising Maximising Performance Performance You for You

AMSTERDAM REPUBLICA<br />

SMART GRID-TECHNOLOGIE HEEFT DE TOEKOMST<br />

DE DIRIGENT DIE VRAAG EN<br />

AANBOD OPTIMAAL SAMENBRENGT<br />

Republica in Amsterdam-Noord wordt een circulaire gemeenschap waar wonen, werken en vrije tijd samenkomen. De appartementen,<br />

kantoorruimtes, het restaurant en het hotel worden zoveel mogelijk zelfvoorzienend. Om dit voor elkaar te krijgen, ontwierp en implementeerde<br />

Spectral haar smart grid platform. In het platform worden alle lokale energiesystemen geïntegreerd en de impact van netcongestie<br />

wordt, middels slimme optimalisatie, geminimaliseerd. Het werk bij Republica bouwt voort op eerdere smart grid-implementaties in transformatiegebied<br />

Buiksloterham. De nieuwe standaard van energietechnologie wordt hier in levenden lijve toegepast.<br />

Tekst Desiree Pennings | Beeld Republica<br />

Sinds 2015 werkt Spectral, een Amsterdamse endto-end<br />

system integrator en softwarebedrijf, aan<br />

de versnelling van de energietransitie. De technische<br />

oplossingen die het innovatieve bedrijf biedt,<br />

maken energiesystemen steeds slimmer. Zo realiseert<br />

het bij Republica een smart grid platform<br />

met een geavanceerd energiebesturingssysteem,<br />

waardoor alle woningen, bedrijven en faciliteiten<br />

worden geïntegreerd en aangestuurd voor een zo<br />

duurzaam en energiezuinig mogelijk systeem. De<br />

energie wordt opgewekt met zonnepanelen en<br />

slim ingekocht wanneer de tarieven laag of zelfs<br />

negatief zijn. Het algoritme besluit of de energie<br />

wordt opgeslagen in een batterij, zodat het<br />

gebruikt kan worden wanneer de tarieven hoog<br />

38 | INSTALLATIEENBOUW.NL

REPUBLICA AMSTERDAM<br />

zijn, of dat het direct gebruikt wordt. De software<br />

stuurt de energiestromen tussen al die verschillende<br />

assets aan: van zonnepaneel tot batterij, elektrische<br />

auto, warmtepomp en gebruiker (ongeacht<br />

of het nu hotelgasten, bewoners of kantoren zijn).<br />

Energiecongestie als<br />

groot probleem<br />

Bijna gooide energiecongestie roet in de plannen<br />

voor Republica. Waar zij 2 MW gridconnectie aanvroeg,<br />

kon ze slechts 535 kW krijgen. Teamleider<br />

Julian Croker: “Dit komt door een substation in Amsterdam-Noord<br />

dat te weinig capaciteit heeft. Het<br />

probleem kwam pas aan het licht toen ons ontwerp<br />

al klaar was. We moesten ons aansturingssysteem<br />

dus rigoureus aanpassen, maar het is gelukt. Door<br />

het strak aansturen van batterij, zonnepanelen,<br />

warmtepompen en elektrische voertuigen en dankzij<br />

Lianders flexibiliteit zorgen we ervoor dat we binnen<br />

de mogelijkheden van Liander blijven.”<br />

‘De urgentie om<br />

op deze manier te<br />

werken, is heel hoog’<br />

De toekomst<br />

Het is niet de eerste keer dat Spectral deze technieken<br />

inzet. Eerder werden projecten in onder<br />

meer Amsterdam, Delft en Groningen al voorzien<br />

van deze toekomstbestendige smart grids. Wat<br />

Republica bijzonder maakt, is de complexiteit van<br />

het project. Er is zowel een mix van gebruiksfuncties,<br />

met appartementen, een hotel en andere bedrijven,<br />

als een mix van aanstuurbare installaties,<br />

zoals de batterij, elektrische voertuigen, warmtepomp<br />

en zonnepanelen. Hier wordt alle kennis<br />

ingezet die Spectral in de afgelopen jaren heeft<br />

opgedaan, om het in de toekomst verder uit te<br />

breiden, zegt Croker. “Het is gebouwd op de fundamenten<br />

waaraan we werken sinds de oprichting<br />

van het bedrijf. Alles komt hier samen en we<br />

laten zien wat er mogelijk is met slimme energieoplossingen.”<br />

Medeoprichter Tom Westra vult<br />

hem aan. “Wonen, werken en vrije tijd komen<br />

hier samen binnen één elektriciteitsaansluiting.<br />

De VvE is zelf gebruiker, producent én netbeheerder.<br />

Dat maakt ons werk juridisch mogelijk, want<br />

volgens de regels mag dit eigenlijk nog niet. Republica<br />

is een experiment. Spectral is de dirigent<br />

die alle vraag en aanbod samenbrengt op een zo<br />

efficiënt mogelijke manier.”<br />

Volgens Westra wordt het inzetten van smart<br />

grid technologie standaard in de toekomst: “Als<br />

we het hier kunnen, dan kunnen we het overal.<br />

Gelukkig maar, want de urgentie om op deze manier<br />

te werken, is heel hoog. Deze technologie<br />

heb je nodig om alle complexe opgaven in de<br />

energietransitie aan te pakken. Dat gebeurt niet<br />

in één keer. De technologie ontwikkelt zich snel<br />

en wordt snel volwassen. Het smart grid platform<br />

is een essentiële sleutel om de lokale energielevering<br />

en vraag op een flexibele, modulaire,<br />

toekomstgerichte manier te verbinden.”<br />

Smart Building Platform<br />

Om het systeem te optimaliseren, zal binnen<br />

Republica in de toekomst ook gebruik worden<br />

gemaakt van Spectrals andere software, het<br />

Smart Building Platform. Een belangrijke stap bij<br />

verduurzaming is namelijk het verkleinen van de<br />

vraag en het optimaliseren van het warmtesysteem.<br />

“Met de combinatie van Smart Building<br />

Platform en Smart Grid Platform optimaliseren<br />

we Republica maximaal en minimaliseren we de<br />

energieverliezen en dus ook de kosten. Republica<br />

is echt een multi commodity smart grid dat niet<br />

alleen de elektrificatie verduurzaamt, maar ook<br />

integraal de warmte- en koudevoorzieningen”,<br />

aldus Croker.<br />

Inmiddels is Spectral in de opleveringsfase belandt.<br />

Vanaf de zomer van 2023 moeten alle zes<br />

gebouwen van Republica in gebruik zijn. ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 39

EMMEN FLETCHER HOTEL-RESTAURANT BYZOO EMMEN<br />

GEEN KOUDEMIDDEL MAAR WATER ALS<br />

ENERGIEDRAGER IN FLETCHER-HOTEL<br />

Aan het Willinkplein, middenin het centrum van Emmen, is in maart 2021 het nieuwe Fletcher Hotel-Restaurant ByZoo Emmen geopend. In drie<br />

jaar tijd is een prachtig hotel met 88 kamers, een sfeervol restaurant, een parkeergarage, 8.000 m 2 commerciële ruimten en twee penthouses<br />

gerealiseerd, dat recent is uitgebreid met een grote evenementenhal. In opdracht van De Groot <strong>Installatie</strong>groep realiseerde Emondt Multiclima<br />

de verwarmings- en koelinstallaties in de 88 hotelkamers. Daarbij koos de Enschedese installateur resoluut voor het Mitsubishi Electric City<br />

Multi HVRF-systeem van leverancier Alklima, dat alle voordelen van directe expansie combineert met een watergevoerd systeem. Voor de<br />

warmtapwaterbereiding in de hotelkamers werden twee CO 2<br />

Hot Water warmtepompen geleverd, terwijl voor de verwarming en koeling van<br />

de evenementenzalen twee lucht/lucht-warmtepompen werden geselecteerd.<br />

Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Alklima<br />

Het installatietechnische bestek voor ByZoo Emmen<br />

is gemaakt door Bordewijk De Adviseurs. Op<br />

basis hiervan hebben diverse installateurs een<br />

aanbieding gemaakt. Emondt Multiclima werd<br />

door twee installateurs betrokken, vertelt Accountmanager<br />

Martijn Steunenberg. “Na gunning<br />

van het project aan De Groot <strong>Installatie</strong>groep<br />

mochten wij de verwarming en koeling voor de<br />

hotelkamers realiseren. Op het dak van het hotel<br />

staan zes buitenunits, die gekoppeld zijn aan zes<br />

hybride verdeelboxen (BC-controllers) en 88 satelliet<br />

binnenunits. Dankzij de BC-controllers kunnen<br />

de hotelkamers niet alleen onafhankelijk van<br />

elkaar gekoeld of verwarmd worden, maar wordt<br />

ook efficiënt energie (warmte en koude) uitgewisseld.<br />

Hierdoor worden zeer hoge rendementen geborgd<br />

en wordt energievernietiging voorkomen.”<br />

Watergevoerd systeem<br />

Fletcher Hotels zet hoog in op (ecologische) duurzaamheid<br />

en CO 2<br />

-reductie en gaf de voorkeur aan<br />

een watergevoerd systeem, aldus Steunenberg.<br />

“Daarom hebben wij het Mitsubishi Electric City<br />

Multi Hybride (H)VRF-systeem geadviseerd, waarbij<br />

de leidingen tussen de BC-controllers en binnenunits<br />

als enige in de markt zijn voorzien van<br />

water in plaats van een koudemiddel.” Dankzij<br />

een waterdragend afgiftesysteem zijn geen koudemiddelen<br />

meer in de hotelkamers aanwezig,<br />

vertelt hij. “Daarnaast is de milieu-impact van het<br />

systeem aanzienlijk lager. De koudemiddelinhoud<br />

in dit systeem is beperkt. Het koudemiddel dat<br />

nog wel gebruikt wordt (R32), heeft bovendien<br />

een veel lagere Global Warming Potential/GWP<br />

(675) dan het traditionele R410A koudemiddel<br />

(GWP = 2.088) dat nog door heel veel fabrikanten<br />

wordt toegepast.”<br />

Beste van twee werelden<br />

Het Mitsubishi Electric City Multi HVRF-systeem<br />

combineert het beste van VRF met de unieke<br />

eigenschappen van water, benadrukt Martijn<br />

Moekotte, Accountmanager bij Alklima. “Waar<br />

de VRF-techniek zorgt voor een efficiënte energieuitwisseling,<br />

draagt de toepassing van water als<br />

energiedrager bij aan een nog hoger gebruikerscomfort.<br />

Met name omdat een hogere inblaastemperatuur<br />

mogelijk is. Uniek aan het systeem is dat<br />

de verdeling van gas en vloeistof niet plaatsvindt<br />

bij de buitenunit, maar bij de BC-controllers. Met<br />

de toevoeging van deze slimme verdeelboxen is<br />

Mitsubishi Electric er in geslaagd om een warm-<br />

De lokale afstandsbedieningen van Mitsubishi Electric<br />

bieden comfort met slechts één druk op de knop.<br />

40 | INSTALLATIEENBOUW.NL

FLETCHER HOTEL-RESTAURANT BYZOO EMMEN EMMEN<br />

Peter Muizenbelt, Consultant bij Alklima/Mitsubishi Electric (staand) en Martijn Steunenberg, Accountmanager bij Emondt Multiclima (zittend) voor het Mitsubishi<br />

Electric City Multi HVRF-systeem.<br />

‘Waar de VRF-techniek zorgt voor een<br />

efficiënte energie-uitwisseling, draagt de<br />

toepassing van water als energiedrager bij<br />

aan een nog hoger gebruikerscomfort’<br />

teterugwinsysteem met twee pijpen uit te voeren,<br />

waar andere fabrikanten drie pijpen nodig hebben.<br />

Hierdoor zijn minder leidingwerk en minder<br />

lasverbindingen nodig, waardoor de montagetijd<br />

aanzienlijk wordt verkort en installatie- en onderhoudskosten<br />

afnemen.”<br />

Milieuvriendelijke<br />

tapwaterbereiding<br />

Voor de warmtapwaterbereiding in de hotelkamers<br />

leverde Alklima in opdracht van De Groot <strong>Installatie</strong>groep<br />

twee Mitsubishi Electric QAHV Hot<br />

Water warmtepompen. “Deze warmtepompen<br />

onderscheiden zich door een excellente warmteoverdracht,<br />

ook bij lage buitentemperaturen,<br />

evenals een zeer geluidsarme werking”, aldus<br />

Moekotte. “Doordat de warmtepompen gebruikmaken<br />

van CO 2<br />

(R744) als koudemiddel, worden<br />

opwarming van de aarde (GWP = 1) en afbraak<br />

van de ozonlaag (ODP = 0) tot een minimum gereduceerd<br />

of zelfs voorkomen.”<br />

Verwarming en koeling<br />

van de evenementenzalen<br />

Voor de ventilatie van de evenementenzalen<br />

heeft De Groot <strong>Installatie</strong>groep een grote luchtbehandelingskast<br />

met DX-batterij geplaatst.<br />

Emondt Multiclima heeft deze DX-batterij gekoppeld<br />

aan twee Mitsubishi Electric PUZ-ZM 200<br />

YKA lucht/lucht-warmtepompen, die voor de verwarming<br />

en koeling in de zalen zorgen. Beide Mr.<br />

Slim Power Inverter warmtepompen hebben een<br />

koelvermogen van 20 kW en een verwarmingsvermogen<br />

van 22,5 kW en maken gebruik van het<br />

milieuvriendelijke koudemiddel R32.<br />

In navolging van Fletcher Hotel-Restaurant By-<br />

Zoo Emmen is Emondt Multiclima op dit moment<br />

betrokken bij de bouw van een nieuw Fletcher<br />

Hotel in Marknesse, waarin een vergelijkbaar<br />

HVRF-systeem van Mitsubishi Electric/Alklima<br />

wordt ingepast. ❚<br />

BOUWINFO<br />

Opdrachtgever<br />

Fletcher Hotels<br />

Adviseur<br />

Bordewijk De Adviseurs<br />

Installateur<br />

De Groot <strong>Installatie</strong>groep<br />

Verwarming en koeling hotelkamers<br />

en evenementenzalen<br />

Emondt Multiclima<br />

Leverancier HVRF-systeem<br />

en warmtepompen<br />

Alklima<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 41

‘HET DUURZAAM KOELEN VAN<br />

DATACENTERS IS EEN TEAMPRESTATIE’<br />

Leverancier van klimaatoplossingen Lennox is met 127 jaar het oudste bedrijf met de meeste kennis en ervaring in de HVAC&R-industrie.<br />

“Inmiddels bieden we een breed en compleet binnenklimaatassortiment met hoogwaardige producten”, vertelt Ad Vink, European Product<br />

Segment Leader Close Control bij Lennox Benelux BV. “Van koudwater koelmachines (chillers) tot rooftop luchtbehandelingskasten en warmtepompen,<br />

die een comfortabel en gezond binnenklimaat in tal van nieuwbouw- en renovatieprojecten garanderen. Van de kantorenmarkt t/m<br />

de zorg, (non-food) retail en industrie. Met onze Close Control lijn voorzien we bovendien in de behoefte aan precisiekoeling in onder andere<br />

archiefruimtes, musea, productie-omgevingen en datacenters.”<br />

Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Lennox<br />

“Anno <strong>2022</strong> focussen we nog meer dan voorheen<br />

op onze Close Control lijn”, vertelt Vink. “Deze lijn<br />

gooit niet alleen hoge ogen in archieven (continue<br />

units) en productie-omgevingen (procestechniek)<br />

maar ook in data- en telecomruimtes met<br />

een hoge warmtelast, waarin een goede beheersing<br />

van de temperatuur en relatieve vochtigheid<br />

vereist is.” Data- en telecomruimtes staan vaak<br />

vol servers, die dag en nacht aan staan en veel<br />

warmte produceren, weet hij. Hierdoor kan de<br />

temperatuur in de ruimte flink oplopen. “Om te<br />

voorkomen dat de kritieke IT-apparatuur als gevolg<br />

hiervan oververhit raakt, vertraagt of zelfs<br />

uitvalt, is koeling noodzakelijk. Lennox levert hier<br />

graag een bijdrage aan, waarbij we nadrukkelijk<br />

aandacht besteden aan betrouwbaarheid, veiligheid<br />

en energiezuinigheid. Wij zijn goed bekend<br />

met deze actuele datacentereisen en ontwerpen,<br />

leveren en installeren steevast redundante (koel)<br />

oplossingen op maat, eventueel in combinatie<br />

met luchtbehandeling, bevochtiging en ontvochtiging.<br />

In een projectteam en op basis van o.a. locatie,<br />

geluidseisen, gewenste vermogens, tijdsplanning<br />

en beschikbare budgetten werken wij ieder<br />

project tot op detailniveau uit. Bovendien zetten<br />

wij hoog in op onderhoud en service, waardoor de<br />

betrouwbaarheid én lange levensduur van onze<br />

technieken te allen tijde wordt geborgd.”<br />

Europees team van specialisten<br />

‘Great things in business are never done by one<br />

person. They’re done by a team of people’. Deze<br />

beroemde uitspraak van Apple-oprichter Steve<br />

Jobs is zeker ook van toepassing op data- en<br />

telecomprojecten. “Omdat de datacentermarkt<br />

een Europese of zelfs wereldwijde markt betreft,<br />

heeft Lennox een Europees team van Close Control<br />

specialisten gevormd met vertegenwoordigers in<br />

Lennox DFHCF gekoeld water Close Control unit.<br />

Spanje, Duitsland, Polen, Frankrijk, Italië, België en<br />

Nederland”, aldus Vink. “Hierdoor kunnen we ook<br />

grensoverschrijdende projecten geïntegreerd oppakken<br />

en nog beter afstemmen. Daarnaast blijven<br />

we focus houden op de Nederlandse markt, met<br />

een uitbreiding met regio accountmanagers die<br />

ook kennis hebben van de Close Control productlijnen.<br />

Voor de productie en levering van onze units<br />

42 | INSTALLATIEENBOUW.NL

werken wij samen met diverse installatiepartners.<br />

Bovendien hebben wij goede vertrouwensbanden<br />

opgebouwd met solution partners, projectleiders,<br />

adviseurs en eindklanten. We werken samen op<br />

basis van gelijkwaardigheid en onze lijnen zijn<br />

kort. Zowel nationaal als internationaal kunnen we<br />

snel schakelen. Ook staan we open voor feedback,<br />

want alleen samen komen we tot optimaal functionerende<br />

installaties én tevreden eindklanten.”<br />

Milieuvriendelijke koudemiddelen<br />

met een laag risico<br />

Als organisatie gaat Lennox bovendien met haar<br />

tijd mee. “Om de aarde leefbaar te houden voor<br />

toekomstige generaties, voeren we de meeste van<br />

onze producten uit met efficiënte koudemiddelen,<br />

toerengeregelde componenten en duurzame materialen”,<br />

aldus Vink. “Inspanningen die recent hebben<br />

geleid tot een EcoVadis Zilver medaille.”<br />

EcoVadis is een ratingsplatform voor de beoordeling<br />

van maatschappelijk verantwoord en duurzaam ondernemen.<br />

De EcoVadis-methode onderzoekt 21 criteria<br />

op het gebied van milieu, arbeidsomstandigheden,<br />

eerlijke handel en duurzame inkoop. Met de<br />

‘Om te voorkomen<br />

dat kritieke<br />

IT-apparatuur<br />

oververhit raakt,<br />

vertraagt of zelfs<br />

uitvalt, is koeling<br />

noodzakelijk’<br />

zilveren score behoort Lennox tot de top 25% van<br />

alle leveranciers die door EcoVadis zijn beoordeeld.<br />

“Een belangrijke stap hiervoor is de overstap naar<br />

milieuvriendelijke koudemiddelen. Wij nemen gefaseerd<br />

afscheid van koudemiddel R-410a, dat een<br />

Global Warming Potential (GWP) heeft van 2.088,<br />

en kiezen bewust voor milieuvriendelijke alternatieven.<br />

Op dit moment kunnen we bijvoorbeeld al<br />

diverse Close Control units leveren met R-513A (Opteon<br />

® XP10), dat een GWP heeft van slechts 631! In<br />

Lennox heeft recent een EcoVadis Zilver medaille<br />

behaald en behoort daarmee tot de top 25% van<br />

alle leveranciers die door EcoVadis zijn beoordeeld.<br />

de toekomst verwachten we zelfs dat R-515A (GWP<br />

= 293) mogelijk wordt.” Belangrijk is dat zowel R-<br />

513B als R-515B niet ontvlambaar en laag-giftig<br />

zijn (veiligheidsklasse A1), benadrukt Vink. “Een essentiële<br />

eigenschap voor onder andere data- en telecomruimtes<br />

waar, vanwege de hoge luchtstroom<br />

en verhoogde vermogensdichtheid van servers, bijzondere<br />

(brand)risico’s gelden.”<br />

Dat de nieuwe focus en duurzame inspanningen<br />

van Lennox op prijs worden gesteld, werd andermaal<br />

bevestigd tijdens de Data Center World conferentie<br />

op 16 en 17 november in Parijs. ❚<br />

Lennox R@ck Cool Air: een ‘in row’ Close Control<br />

unit voor high density systemen.<br />

Lennox INNOV@ Energy Inverter Close Control unit.<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 43

6 - 10 FEBRUARI 2023<br />

SAMEN<br />

BOUWEN<br />

AAN DE<br />

TOEKOMST<br />

Tijdens <strong>Bouw</strong>Beurs 2023 verandert de vloer van Jaarbeurs in de spannendste bouwplaats van Nederland. Kom naar Utrecht<br />

om te zien, horen, beleven en te vertellen wat er nodig is om toekomstbestendig te worden en te blijven. Het bijeenbrengen<br />

van de modernste technieken, nieuwste materialen en slimme toepassingen toont dat de digitale en circulaire transformatie<br />

in de bouw sneller gaat dan ooit! Het bewijs dat duurzaam samenwerken in de keten extra belangrijk wordt: experts hebben<br />

experts nodig om vandaag succesvol te bouwen aan de toekomst.<br />

GRATIS TOEGANG?<br />

SCAN DE QR-CODE OF GEBRUIK<br />

DE CODE BOUWBEURSREGISTREER<br />

OP BOUWBEURSLIVE.NL

Nieuwbouw<br />

Renovatie<br />

Droogbouw<br />

Duurzame vloerverwarming<br />

voor iedere situatie.<br />

Met de huidige energietransitie en<br />

bouwtechnische ontwikkelingen, stelt<br />

de consument steeds meer belang<br />

bij een duurzaam en comfortabel<br />

woonklimaat. MAGNUM Heating biedt<br />

verwarmingsoplossingen inclusief de<br />

controlesystemen om deze interactief<br />

te beheren.<br />

Wij fabriceren en assembleren de<br />

meeste producten zelf op onze eigen<br />

productieafdelingen met kwalitatief<br />

hoogwaardige materialen voor een<br />

concurrerende prijs. Op deze manier<br />

wordt het traject van begin tot eind<br />

in eigen hand gehouden en is er een<br />

optimale kwaliteitsbewaking.<br />

Het echte verschil zit voor ons in de<br />

manier waarop we servicegericht<br />

zaken doen en geloven in<br />

lange termijn partnership. Onze<br />

verwarmingssystemen bieden voor<br />

al deze wensen ideale en betaalbare<br />

oplossingen.<br />

MAGNUM Heating B.V.<br />

Stevinweg 8<br />

4691 SM Tholen<br />

T +31 166 609300<br />

E info@magnumheating.nl<br />

W www.magnumheating.nl

PLEIDOOI VOOR EEN GEZOND BINNENKLIMAAT<br />

ERNSTIGE NADELIGE GEVOLGEN<br />

NOG STEEDS ONDERSCHAT<br />

Als je bedenkt dat we gemiddeld tachtig tot negentig procent van onze tijd binnen doorbrengen, dan is aandacht voor een gezond binnenklimaat<br />

geen overbodige luxe. Toch laten we vieze lucht ongefilterd binnenkomen om vervolgens de deur te sluiten en weer uren te verblijven in die<br />

bedompte lucht. Dat gebeurt in huizen, scholen en talloze openbare gelegenheden. En dat terwijl hiervoor uitstekende ventilatieoplossingen zijn.<br />

Tekst Liliane Verwoolde | Beeld Binnenklimaat Nederland<br />

Als iemand hiervan niet hoeft te worden overtuigd,<br />

dan is het Wouter Wijma, voorzitter van<br />

branchevereniging Binnenklimaat Nederland. Hij<br />

is doordrongen van het belang van een gezond<br />

binnenklimaat en zet zich vanuit Binnenklimaat<br />

Nederland in om dit overal, altijd én voor iedereen<br />

beschikbaar te maken. De aangesloten leden zijn<br />

fabrikanten, leveranciers en dienstverlenende organisaties<br />

van ventilatie- en filtersystemen, luchten<br />

klimaattechnologie en producten en diensten<br />

op het gebied van koelen en verwarmen. De leden<br />

zijn actief in omgevingen voor wonen, werken, leren,<br />

verzorgen en recreëren. Samen zetten zij zich<br />

in voor een gezond binnenklimaat in utiliteits- en<br />

woningbouw.<br />

Bewustwording door CO 2<br />

-meters<br />

Op dit moment focust Binnenklimaat Nederland<br />

zich op twee thema’s. Een ervan is de verplichtstelling<br />

van CO 2<br />

-meters. “Het gaat ons hierbij niet om<br />

de verplichting”, benadrukt Wijma. “Wat wij belangrijk<br />

vinden is de bewustwording. Overal waar<br />

de CO 2<br />

-meter uitslaat, ziet de gebruiker met eigen<br />

ogen dat de luchtkwaliteit niet in orde is. Deze<br />

bewustwording blijkt de beste manier om over te<br />

dragen dat er werk aan de winkel is, dat het tijd is<br />

om het binnenklimaat aan te pakken.”<br />

Wouter Wijma, voorzitter van Binnenklimaat<br />

Nederland: ‘De gevolgen van een slecht<br />

binnenklimaat reiken verder dan veelal wordt<br />

aangenomen’.<br />

46 | INSTALLATIEENBOUW.NL

Pleidooi voor subsidie<br />

Tegelijkertijd zet de branchevereniging zich in<br />

om deze bewustwording ook bij de overheid tot<br />

stand te brengen. “Op dit moment geeft de overheid<br />

subsidie aan huiseigenaren die hun woning<br />

isoleren. Onbegrijpelijk genoeg geldt deze subsidie<br />

niet voor de aanleg van een ventilatiesysteem ter<br />

verbetering van het binnenklimaat, terwijl een modern<br />

ventilatiesysteem ook energie bespaart door<br />

significant minder warmteverlies. Wij vragen hiervoor<br />

aandacht in de politiek. Zo waren we zeer verheugd<br />

dat we onlangs VVD Tweede Kamerlid Peter<br />

de Groot mochten ontvangen bij Brink Climate Systems.<br />

We hebben hem de ontwikkeling en werking<br />

van ventilatie en ventilatie-verwarmingssystemen<br />

laten zien. Tevens hebben we een pleidooi gehouden<br />

om de subsidie uit te breiden. Met de aandacht<br />

‘Inzet voor een gezond binnenklimaat.<br />

Overal, altijd, voor iedereen’<br />

voor dit onderwerp zijn we weer een stap verder.<br />

Voor scholen is er al wel de Specifieke Uitkering<br />

Ventilatie in Scholen, de ‘SUVIS-regeling’. Scholen<br />

die hun ventilatiesysteem verbeteren, krijgen hierdoor<br />

30% van hun investeringskosten terug. In de<br />

praktijk blijkt dit percentage onvoldoende, maar<br />

het is een verbetering.”<br />

Onderschatte gevolgen<br />

De gevolgen van een slecht binnenklimaat reiken<br />

verder dan veelal wordt aangenomen. Als<br />

een woning schimmel vertoont, dan weet iedereen<br />

dat dit wordt veroorzaakt door vocht en dat<br />

vocht slecht is voor onze gezondheid. Op het moment<br />

dat iemand allergisch reageert of eczeem<br />

vertoont, wordt dit verband veel minder gelegd,<br />

terwijl de relatie even evident is. “Hier geldt bovendien<br />

nog een extra argument om de ventilatie<br />

te verbeteren”, vertelt Wijma. “Het vraagt aanzienlijk<br />

meer energie om vochtige lucht op te warmen<br />

dan droge lucht. Dus ook uit milieuoogpunt is een<br />

gezond binnenklimaat beter. Op dit moment heeft<br />

één op de vijf woningen een schimmelproblematiek.<br />

Dit wordt nog erger nu de regering oproept<br />

om de thermostaat twee graden lager te zetten.<br />

Ook onderzoeken van TNO tonen het belang van<br />

een gezond binnenklimaat aan. Zo presteren leerlingen<br />

20% beter als het klaslokaal goed geventileerd<br />

wordt en daalt in werksituaties het ziekteverzuim<br />

met 18% nadat een ventilatiesysteem is<br />

aangelegd.”<br />

Veelheid aan activiteiten<br />

Behalve de directe inzet voor een gezond binnenklimaat,<br />

werpt Binnenklimaat Nederland<br />

zich op als adviesinstituut voor professionals<br />

zoals installateurs, adviseurs en eindgebruikers.<br />

Zij stelt richtlijnen, bestekken en PvE’s<br />

op voor gezonde woningen en werkruimtes en<br />

legt hierbij de lat hoger dan het <strong>Bouw</strong>besluit.<br />

Daarnaast verbreedt Binnenklimaat Nederland<br />

voortdurend haar werkterrein. Lag de focus<br />

tot voor kort nog op scholen en utiliteit, nu<br />

zijn de activiteiten ook gericht op zorginstellingen<br />

en woningen. Zij stelde hiervoor een<br />

ventilatiekeurmerk op, dat nu wordt uitgerold<br />

naar de utiliteitsbouw. En ten slotte is zij de<br />

oprichter van het platform ‘Gezond Binnen’<br />

voor de consument.<br />

Bekroning<br />

Het totaal van deze prestaties was in 2020 aanleiding<br />

om Binnenklimaat Nederland te bekronen<br />

tot de meest innovatieve en vooruitstrevende vereniging<br />

van Nederland. Nederland telt op dit moment<br />

zo’n 65.000 verenigingen en stichtingen. ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 47

TOENEMENDE BEHOEFTE AAN AKOESTISCHE ISOLATIE<br />

DE STILSTE DEMPERS VAN NEDERLAND<br />

Overal waar grondig geïsoleerd wordt, moet ook grondig geventileerd worden. Gelukkig zijn steeds meer mensen zich hiervan bewust. Maar<br />

helaas komt hier ook een nieuw probleem om de hoek kijken: geluidsoverlast.<br />

Tekst Liliane Verwoolde | Beeld Panflex<br />

Een bedrijf dat zich heeft gespecialiseerd in het<br />

dempen van geluidsoverlast is Panflex. Het bedrijf<br />

startte in 1965 en legde zich aanvankelijk toe op<br />

de import van industrieslangen en rookgasslangen.<br />

Veel later kwamen hier de ventilatieslangen<br />

bij. “Ventilatie is iets van de laatste vijftien jaar”,<br />

vertelt Henry Kale, accountmanager bij Panflex.<br />

“Met de toename van het aantal gebouwbeheersystemen<br />

en warmteterugwininstallaties is de behoefte<br />

aan ventilatie toegenomen en daarmee de<br />

behoefte aan akoestische isolatie.” Nu vormen de<br />

akoestisch geïsoleerde slangen het hoofdproduct<br />

van Panflex. Deze dempen het geluid van installaties<br />

tot onder de toegestane norm van 30 dB.<br />

Wat overblijft, is het geluid van vallende bladeren.<br />

Een gemiddeld wtw-systeem produceert al gauw zo’n 55 tot 60 dB. Hier moet dus behoorlijk wat geluid<br />

worden weggefilterd om binnen de toegestane norm van 30 dB uit te komen.<br />

'De akoestisch geïsoleerde slangen dempen<br />

het geluid van installaties tot onder de<br />

toegestane norm van 30 dB. Wat overblijft,<br />

is het geluid van vallende bladeren’<br />

Het wtw-pakket bezorgt installateurs tijdwinst en gemak.<br />

Geluid wegfilteren<br />

Uitstekende diensten verrichten de akoestisch<br />

geïsoleerde slangen van Panflex bij de installatie<br />

van warmteterugwininstallaties. “Een gemiddeld<br />

wtw-systeem produceert al gauw zo’n 55 tot 60<br />

dB”, weet Kale. “Hier moet dus behoorlijk wat<br />

geluid worden weggefilterd om binnen de toegestane<br />

norm van 30 dB uit te komen. Dit begint bij<br />

de juiste engineering en installatie van het systeem.<br />

Elke obstructie kan immers geluid veroorzaken. Vervolgens<br />

gaan we de uitgaande luchtstroom thermisch<br />

isoleren en de inkomende stroom akoestisch<br />

isoleren. Daarna is het geluid onder de 30 dB.”<br />

Het wtw-pakket<br />

Om installateurs tegemoet te komen, heeft Panflex<br />

het ‘wtw-pakket’ gelanceerd, met daarin twee<br />

akoestisch geïsoleerde ventilatieslangen, twee<br />

thermisch geïsoleerde ventilatieslangen van elk<br />

twee meter, acht rvs-slangklemmen en een rol Alutape.<br />

Het wtw-pakket is verkrijgbaar in alle gangbare<br />

diameters (125 tot 200 mm) en is standaard<br />

op voorraad bij de bekende technische groothandels.<br />

Kale: “In het wtw-pakket vindt de installateur<br />

alle toebehoren die hij nodig heeft om de wtw-installatie<br />

aan te sluiten. Dat zorgt voor tijdwinst en<br />

gemak. De akoestische ventilatieslangen zijn dan<br />

al aan één kant afgetapet, waardoor zoveel mogelijk<br />

geluid al bij de bron wordt gedempt en de<br />

geluiddempers worden oversized geleverd, zodat<br />

deze zich snel en gemakkelijk laten verwerken.”<br />

48 | INSTALLATIEENBOUW.NL

Met de toename van ventilatie groeit de behoefte aan akoestische isolatie.<br />

Kennisoverdracht via trainingen<br />

Als ambassadeur van een gezond en veilig binnenklimaat<br />

steekt Panflex veel energie in kennisoverdracht.<br />

In het Experience Center – onderdeel van het hoofdkantoor<br />

in Soest – verzorgt zij trainingen waarvoor<br />

iedere professionele installateur zich gratis kan aanmelden.<br />

De training is praktisch ingericht en duurt<br />

slechts een dagdeel. “Helaas is akoestische isolatie<br />

nog geen standaardonderdeel bij de aanleg van de<br />

wtw-installatie”, weet Kale. “We hopen dat kennisdeling<br />

en deze trainingen daar verandering in brengen.<br />

Anderzijds ligt het wtw-pakket nu wel bij de meeste<br />

groothandels op de plank, compleet met slangen<br />

en dempers. Dus de bewustwording dat het geluid<br />

moet worden gedempt, groeit.” ❚<br />

VOOR ELKE<br />

TOEPASSING<br />

EEN GESCHIKTE<br />

LED DIMMER.<br />

UNIVERSELE LUMIKO DIMMERS<br />

Kijk op klemko.nl of<br />

bel 088 002 3300<br />

Fase aan- of afsnijding dimmer: 891082<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 49

OP AFSTAND DE BESTE INTERCOMOPLOSSING:<br />

10 VOORDELEN VOOR<br />

INSTALLATEUR ÉN EINDGEBRUIKER<br />

Intratone staat sinds jaar en dag voor toegangscontrole- en intercomoplossingen met realtime updates, die eenvoudig geïnstalleerd, onderhouden<br />

én beheerd kunnen worden. Ook op afstand. “Met onze oplossingen bieden wij Management as a Service”, vertelt Edwin van Reijsen<br />

van Intratone. “Gemak, veiligheid en betrouwbaarheid gaan hand in hand. In combinatie met een Europese productie, lange levensduur en<br />

een optimaal gebruik van het mobiele telefoonnetwerk weten we zowel installateurs, woningbouwverenigingen, Verenigingen van Eigenaren,<br />

gebouwbeheerders en bewoners te overtuigen. Nu én richting de toekomst.” De grootste voordelen op een rij:<br />

Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Intratone<br />

Door gebruik te maken van digitale naamdisplays kan alle mutatiebeheer eenvoudig en via de beveiligde Intratone managementportal op de desktop, tablet of<br />

smartphone worden uitgevoerd.<br />

1. Hoogwaardige, stabiele<br />

en draadloze verbinding<br />

Onderscheidend aan de systemen van Intratone is<br />

het gebruik van het mobiele telefoonnetwerk. “Wij<br />

plaatsen een robuust intercomsysteem met simkaart<br />

op de gevel, die in verbinding staat met het<br />

elektronische sluitsysteem van de toegangsdeur”,<br />

aldus Van Reijsen. “Kwetsbare bedrading en zwakke<br />

plekken in wifi- of bluetoothnetwerken zijn niet<br />

aan de orde. In plaats hiervan garandeert het GSMnetwerk<br />

een hoogwaardige, stabiele en draadloze<br />

verbinding vanaf de intercom naar de smartphone<br />

en vice versa. Via de Intratone App kan bovendien<br />

video aan het systeem worden gekoppeld.”<br />

2. Geen separate binnenpost<br />

Behalve het GSM-netwerk is ook communicatie via<br />

een vaste (land)lijn of tablet mogelijk, waardoor<br />

een separate binnenpost vervalt. Hiermee neemt<br />

Intratone een grote ergernis weg bij gebouweigenaren<br />

én beheerders. Bovendien worden de<br />

investeringskosten gedrukt, want een binnenpost<br />

50 | INSTALLATIEENBOUW.NL

Een elektronische badge/transpondersleutel van Intratone biedt bewoners en gebouwgebruikers maximaal gemak én comfort.<br />

kost al gauw 300 euro. “Binnenposten kampen<br />

regelmatig met storingen en defecten, omdat bewoners<br />

hier niet zachtzinnig mee omgaan. Door<br />

in plaats hiervan gebruik te maken van hun eigen<br />

devices, wordt dit probleem doeltreffend ondervangen.<br />

Immers zijn bewoners een stuk zuiniger<br />

op hun eigen spullen.”<br />

3. Mutatiebeheer op afstand<br />

“Nieuwbouw- en renovatieprojecten worden anno<br />

<strong>2022</strong> niet meer gegund op basis van systeemopbouw<br />

en levertijden, maar op eenvoud in beheer”,<br />

weet Van Reijsen. “Is het mogelijk om mutatie- en<br />

sleutelbeheer op afstand uit te voeren, zodat gebouwbeheerders<br />

niet meer voor elke wijziging in<br />

de auto hoeven te stappen? Zodat zij een groter<br />

werkgebied kunnen faciliteren? En zodat budgetten<br />

nuttiger besteed kunnen worden? Onze<br />

intercomsystemen maken het zonder problemen<br />

mogelijk! Door gebruik te maken van digitale<br />

naamdisplays kan alle mutatiebeheer eenvoudig<br />

en via de beveiligde Intratone managementportal<br />

op de desktop, tablet of smartphone worden<br />

uitgevoerd. Woningbeheerders kunnen bovendien<br />

realtime gebruikers toevoegen, verwijderen en/of<br />

tijdsloten inbouwen voor specifieke gebruikers.”<br />

4. Eenvoudig sleutelbeheer<br />

“Sleutels zijn veruit het kwetsbaarste onderdeel<br />

van de toegangscontrole”, benadrukt Van Reijsen.<br />

“Immers komt het regelmatig voor dat bewoners<br />

sleutels (of: badges/fobs/druppels) verliezen,<br />

waardoor de voordeur kwetsbaar wordt. En<br />

ook kapotte sleutels en cilinders zijn aan de orde<br />

van de dag. Om beheerders ook op dit vlak te<br />

ontzorgen en tijd en kosten te besparen, bieden<br />

wij een uitgebreid aanbod elektronische sleutels<br />

die eenvoudig op afstand en via dezelfde ma-<br />

nagementportal uitgegeven en geautoriseerd<br />

kunnen worden. Verloren sleutels worden realtime<br />

geblokkeerd, waardoor de veiligheid naar<br />

het hoogste niveau wordt getild. Bovendien kan<br />

eenvoudig tijdelijke toegang worden verleend<br />

aan bijvoorbeeld thuiszorgmedewerkers, installateurs,<br />

liftmonteurs en schilders.”<br />

5. Minder gebouwbeheerders,<br />

meer budget<br />

Doordat het complete beheer vanaf een centrale<br />

locatie uitgevoerd kan worden, zijn minder beheerders<br />

nodig om het totale gebouwaanbod te beheren.<br />

“Bovendien blijft meer budget over voor het<br />

verbeteren en verduurzamen van de bestaande<br />

woningvoorraad en tal van andere initiatieven.”<br />

6. Volledig personaliseerbaar<br />

Woningbouwverenigingen, Verenigingen van Eigenaren,<br />

gebouwbeheerders en bewoners willen<br />

hun intercomsystemen nog meer dan voorheen<br />

kunnen personaliseren. Bijvoorbeeld door in de<br />

LCD-display een logo of eigendomsetiket op te<br />

nemen, weet Van Reijsen. “Maar ook door de<br />

display nog meer onderdeel te laten worden van<br />

de esthetiek van het gebouw. Hier spelen wij op<br />

in met Vendône; een nieuw systeem met een volledig<br />

personaliseerbaar front waarop naast een<br />

uitgebreid gamma kleuren ook een logo en/of<br />

foto naar keuze geprojecteerd kan worden. Omdat<br />

Vendône zowel in een inbouw- als opbouwvariant<br />

verkrijgbaar is, wordt voor elke situatie een passende<br />

oplossing geboden.”<br />

7. Dynamische displayinformatie<br />

Ook is het mogelijk om overdag bedrijfsnamen<br />

zichtbaar te maken op de displayunits, terwijl na<br />

17:00 uur de namen van de privépersonen worden<br />

getoond. Hiermee komt Intratone tevens tegemoet<br />

aan de thuiswerktrend én draagt zij bij<br />

aan een hoge bewonerstevredenheid.<br />

8. Europese productie<br />

Intratone is een merk van Cogelec en vindt haar<br />

oorsprong in Frankrijk. “We combineren de kennis<br />

van de Nederlandse markt met de slagkracht en<br />

knowhow van een Europese organisatie”, aldus<br />

Van Reijsen. “De toegangscontrole- en intercomsystemen<br />

worden nog altijd in Frankrijk geproduceerd.<br />

In plaats van kostbare en lange transporten<br />

vanuit China (en bijbehorende CO 2<br />

-uitstoot) profiteren<br />

klanten van een lokale productie én toelevering<br />

van materialen.”<br />

9. Niet inflatiegevoelig<br />

Woningbouwverenigingen, Verenigingen van Eigenaren<br />

en gebouwbeheerders die kiezen voor de toegangscontrole-<br />

en intercomsystemen van Intratone,<br />

zijn verzekerd van een vaste abonnementsprijs. In<br />

10 jaar betalen zij het systeem volledig af, waarbij<br />

zij niet met onvoorziene abonnementskosten of inflatieverhogingen<br />

geconfronteerd worden. Deze zekerheid<br />

is ook prettig voor installateurs, die steeds<br />

vaker het beheer overnemen.<br />

10. Mogelijkheid tot lease<br />

Intratone biedt tevens de mogelijkheid om de<br />

intercomsystemen met infodisplays te leasen (XLcontract).<br />

Dit is bijvoorbeeld interessant voor Verenigingen<br />

van Eigenaren. Zij hoeven niet ineens<br />

een groot bedrag uit de VvE-pot te halen, maar<br />

kunnen de investering in toegangscontrole bijvoorbeeld<br />

over 5 of 10 jaar uitsmeren. Omdat de kosten<br />

voor onderhoud en reparaties zijn inbegrepen in<br />

het leasecontract, worden zij niet met onvoorziene<br />

kosten geconfronteerd. ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 51

WINSUM EN UITHUIZEN COA CONTAINERDORPEN<br />

TWEE HOOFDVERDELERS VOORZIEN AFGHAANSE<br />

EVACUÉS DE KOMENDE TWEE JAAR VAN ENERGIE<br />

Begin november zijn vijfhonderd Afghaanse evacués verhuisd van de kazerne in Zoutkamp naar tijdelijke containerdorpen in Winsum en Uithuizen.<br />

Zij zullen twee jaar verblijven in tijdelijke woonunits bij bedrijventerrein Het Aanleg in Winsum en naast de tennisvereniging en zwembad<br />

De Dinge in Uithuizen. Deze laatste locatie zal in de toekomst ook gebruikt worden voor de bouw van zogeheten wisselwoningen; tijdelijke<br />

woningen voor inwoners van wie het huis wordt versterkt.<br />

Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Heijmans Apeldoorn en Hager<br />

De containerdorpen zijn een initiatief van het Centraal<br />

Orgaan opvang Asielzoekers (COA), dat hiervoor<br />

een Europese aanbesteding uitschreef. De<br />

tijdelijke woonunits zijn door een Griekse leverancier<br />

geleverd aan de Europese COA, dat de units<br />

vervolgens aan COA Nederland heeft geschonken.<br />

Heijmans Infra Hoogeveen heeft alle grondwerkzaamheden<br />

op de planlocaties verzorgd, terwijl<br />

Heijmans Apeldoorn de engineering en aanleg<br />

van de elektrische infrastructuur gegund kreeg.<br />

Hierbij is het COA heel breed en compleet ontzorgd.<br />

“In totaal zijn 128 slaapkamerunits, zestien<br />

sanitaire units en zestien keukenunits geleverd”,<br />

vertelt Hans Berends, senior lead engineer elektrotechniek<br />

bij Heijmans Apeldoorn. “Elk containerdorp<br />

telt vier woonblokken van twee verdiepingen,<br />

met zestien slaapkamerunits, twee sanitaire units<br />

en twee keukenunits. Voor de energievoorziening<br />

van deze woonblokken is in het veld een trafo<br />

geplaatst.” Heijmans Apeldoorn stond in voor de<br />

bekabeling vanaf de trafo’s naar de hoofdverdelers<br />

en woonblokken, evenals de montage van de<br />

hoofdverdelers, onderverdelers en groepenkasten.<br />

Flexibel en meewerkend<br />

Voor de engineering en levering van de hoofdverdelers<br />

nam Heijmans Apeldoorn contact op met<br />

Hager. “Vanuit onze vestiging in Apeldoorn hebben<br />

wij heel nauw en warm contact met Hager”,<br />

vertelt Berends. “We voeren regelmatig samen<br />

projecten uit, waarbij Hager zich zeer flexibel en<br />

meewerkend opstelt. Zo lang een verdeler de fabriek<br />

in Coevorden nog niet heeft verlaten, zijn<br />

In dit project is gekozen voor twee Unimes hoofdverdelers van 1.600 Ampère met twaalf afgaande groepen en<br />

een aantal kleine installatie-automaatjes.<br />

nog optimalisaties mogelijk. Bovendien zijn de<br />

levertijden kort. Met name dat laatste was in dit<br />

project een pré.”<br />

Binnen drie weken gereed<br />

Hager werd gevraagd om op korte termijn twee<br />

hoofdverdelers te leveren: één voor de locatie in<br />

52 | INSTALLATIEENBOUW.NL

COA CONTAINERDORPEN WINSUM EN UITHUIZEN<br />

Elk containerdorp telt vier woonblokken van twee<br />

verdiepingen, met zestien slaapkamerunits,<br />

twee sanitaire units en twee keukenunits.<br />

‘Zo lang een<br />

verdeler de fabriek in<br />

Coevorden nog niet<br />

heeft verlaten,<br />

zijn nog<br />

optimalisaties<br />

mogelijk’<br />

Al snel werd besloten om de verdelers te plaatsen in een beschermende container van 1,60 bij 2,20 meter,<br />

waardoor zij niet blootgesteld worden aan weer en wind.<br />

Winsum en één voor de locatie in Uithuizen. “De<br />

initiële vraag betrof twee Univers N-HS hoofdverdeelkasten<br />

van 1.600 Ampère, met een beschermingsgraad<br />

van IP54”, vertelt Arjan Kluitenberg,<br />

technisch specialist bij Hager. “Echter hadden we<br />

deze kasten op dat moment niet op voorraad. Op<br />

basis van de projectspecificaties hebben we direct<br />

een alternatieve oplossing uitgewerkt en voorgesteld.<br />

Onze Unimes hoofdverdelers hebben weliswaar<br />

een beschermingsgraad van IP30, maar dat<br />

bleek voor dit project ook acceptabel. Gekozen is<br />

voor twee hoofdverdelers van 1.600 Ampère met<br />

twaalf afgaande groepen en een aantal kleine<br />

installatie-automaatjes. Binnen drie weken na de<br />

aanvraag waren de hoofdverdeelkasten al gereed<br />

voor montage.”<br />

Beschermende container<br />

“Aanvankelijk was het idee om de hoofdverdelers<br />

tegen de containerunits te plaatsen en om<br />

hier een omkasting omheen te timmeren”, aldus<br />

Berends. “Al snel werd echter besloten om<br />

de verdelers te plaatsen in een beschermende<br />

container van 1,60 bij 2,20 meter, waardoor zij<br />

niet blootgesteld worden aan weer en wind. Een<br />

IP30-klasse was in dit geval meer dan voldoende.”<br />

Heijmans Apeldoorn heeft de containers<br />

aangeleverd in de werkplaats van Hager, dat<br />

de montage van de hoofdverdelers verzorgde.<br />

“In de bodemplaat van de containers is een gat<br />

gemaakt, waar de bekabeling binnen komt”, vertelt<br />

Kluitenberg. “Wij hebben hier onze kasten<br />

overheen gezet. Een stukje extra service, dat wij<br />

graag voor onze klanten verzorgen. Om de kwaliteit<br />

en veiligheid te garanderen, zijn beide hoofdverdelers<br />

in onze werkplaats getest en gekeurd<br />

door de Hager keurmeester. Vervolgens hebben<br />

we de kasten ingekrat om transportschades te<br />

voorkomen.”<br />

Vanaf de hoofdverdelers loopt één kabel naar<br />

de onderverdeler van ieder woonblok, vertelt<br />

Berends. “Vanuit deze onderverdelers worden<br />

de groepenkasten van alle units de komende<br />

twee jaar van stroom voorzien.” Zodra de tijdelijke<br />

woonunits niet meer nodig zijn, gaan<br />

zij terug naar Griekenland. De containers met<br />

de hoofdverdelers blijven in eigendom van<br />

COA Nederland. ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 53

INBLAASPLENUMS VOOR DISTRIBUTIECENTRA EN MAGAZIJNEN:<br />

EEN DUURZAME EN COMFORTABELE KEUZE<br />

Met de energietransitie in het achterhoofd, zoeken steeds meer bedrijven naar mogelijkheden om hun gebouwen te verduurzamen. Ook als<br />

het om de verwarming en koeling gaat. “Bijvoorbeeld in distributiecentra en magazijnen wordt steeds vaker overgestapt van traditionele<br />

gasheaters naar moderne warmtepompsystemen”, merkt Rick Duifhuis Technical Support/Sales bij Smitsair Jetsystemen B.V. “Onze SAC<br />

inblaasplenums sluiten hier naadloos op aan.”<br />

Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Smitsair Jetsystemen B.V.<br />

De Smitsair Airconditioning Plenum (SAC) inblaasplenums<br />

kunnen aangesloten worden op elk type<br />

warmtepomp. “Doordat we de inblaasplenums in<br />

eigen beheer engineeren en produceren, zijn we<br />

volledig vrij in afmeting en vormgeving”, aldus<br />

Duifhuis. “Op basis van o.a. de warmtepompspecificaties<br />

(afmetingen, druk en luchthoeveelheden),<br />

de inblaashoogte én het te klimatiseren oppervlak<br />

engineeren wij voor elk gebouw een effectief en<br />

energiezuinig luchtverdeelsysteem op maat.”<br />

‘Doordat we de<br />

inblaasplenums<br />

in eigen beheer<br />

engineeren en<br />

produceren, zijn<br />

we volledig vrij<br />

in afmeting en<br />

vormgeving’<br />

Grote worp, zonder<br />

verticaal temperatuurverschil<br />

Distributiecentra en magazijnen zijn over het algemeen<br />

grote en hoge open ruimtes met vaak hoge<br />

stellingen en smalle stellingpaden, weet Duifhuis.<br />

“Met onze uitblaasornamenten is het mogelijk om<br />

de verwarmde of gekoelde lucht precies in die stellingpaden<br />

te krijgen, waar de behoefte het grootst<br />

is. De hooginducerende jets in het inblaasplenum<br />

creëren een dermate grote worp, dat we over pakweg<br />

40 meter de ruimte kunnen doorspoelen met<br />

lucht. De opmenging van de lucht gebeurt heel<br />

gelijkmatig, waardoor het verticale temperatuurverschil<br />

nihil is.”<br />

De hooginducerende jets in het inblaasplenum creëren een dermate grote worp, dat Smitsair Jetsystemen B.V. ​<br />

over pakweg 40 meter de ruimte kan doorspoelen met lucht.<br />

Compacte vormgeving,<br />

eenvoudige montage<br />

“Onze inblaasplenums onderscheiden zich door<br />

een compacte vormgeving”, benadrukt Duifhuis.<br />

“Je kunt ze op elke gewenste plek aan het plafond<br />

monteren. De montage is bovendien erg<br />

eenvoudig. De plenumboxen sluiten exact aan<br />

op de toevoermond van de warmtepomp-binnendelen,<br />

waardoor geen additioneel kanalenwerk voor<br />

luchtdistributie nodig is. Het aandraaien van enkele<br />

schroefjes en boutjes is voldoende, waardoor ook de<br />

54 | INSTALLATIEENBOUW.NL

De plenumboxen sluiten exact aan op de toevoermond van de warmtepomp-binnendelen, waardoor geen additioneel kanalenwerk voor luchtdistributie nodig is.<br />

montagekosten beperkt blijven. In combinatie met<br />

de warmtepomp wordt bovendien flink bespaard op<br />

stookkosten. Niet voor niets worden onze plenums<br />

steeds vaker voorgeschreven in bestekken.”<br />

Mooie referenties voor de SAC inblaasplenums<br />

zijn bijvoorbeeld het fulfilment center van Bol.<br />

22SA03 SA-SCHAKO ADV. INST+BW 197x130.pdf 1 27/<strong>06</strong>/<strong>2022</strong> 11:24<br />

com in Waalwijk, het distributiecentrum van Verbruggen<br />

Food Group in Haps en het distributiecentrum<br />

voor ProDelta Real Estate in Ede.<br />

Additionele systemen<br />

In haar advies neemt Smitsair Jetsystemen B.V. niet<br />

alleen de hallen zelf, maar ook de verblijfsdoorgangen<br />

mee. Denk bijvoorbeeld aan de grote (rol)deuren en<br />

laad- en losplaatsen (dock shelters), waar luchtgordijnen<br />

ongewenst warmteverlies naar buiten voorkomen.<br />

“En ook wanneer ventilatie gewenst is, kunnen wij<br />

een passend systeem engineeren en leveren”, besluit<br />

Duifhuis. “Daarmee bieden wij voor elk project en elke<br />

klantvraag een duurzame oplossing op maat.” ❚<br />

Smitsair introduceert<br />

SCHAKO in Nederland<br />

ENKELE SCHAKO PRODUCTEN<br />

Pure competence in air.<br />

BRANDVEILIGHEID LUCHTROOSTERS REGELAPPARATUUR<br />

Met de toetreding tot de SCHAKO Group is het assortiment van Smitsair in<br />

Nederland substantieel toegenomen met o.a.: brandkleppen, plafond<br />

wervelroosters, ventilatieroosters en luchtvolumeregelaars. Voor de SCHAKOproducten<br />

gelden bovendien zeer korte levertijden!<br />

Het volledige aanbod: schako.com/nl<br />

Vraag een offerte aan 0297 - 564455 of verkoop@smitsair.nl<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 55

UTRECHT TIJDELIJKE WONINGEN<br />

100% STEKERBAAR INSTALLEREN,<br />

VAN GROEPENKAST TOT SCHAKELMATERIAAL<br />

In Utrecht worden voor het eind van het jaar 108 modulaire woningen opgeleverd, voor de opvang van asielzoekers. De verplaatsbare en<br />

duurzame miniwoningen van 11 bij 2,5 meter worden compleet samengebouwd in de fabriek van ontwikkelaar Avoned in Heinenoord. Inclusief<br />

de elektrotechnische installaties. Om de snelheid in het project te houden en om faalkosten tot een minimum te beperken, is gekozen voor een<br />

100% stekerbare installatie. Van groepenkast tot schakelmateriaal.<br />

Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Attema<br />

Alle elektrotechnische installaties in de woningen<br />

worden in opdracht van Avoned aangelegd door<br />

Pluimers en Verhoeks. De keuze voor stekerbare<br />

installaties was hierbij een logische, volgens Steven<br />

Pluimers, die samen met Ronnie Verhoeks<br />

aan het roer staat van het Barneveldse installatiebedrijf.<br />

“Immers leent modulaire bouw zich bij<br />

Attema stekerbare groepenkast.<br />

‘Op een<br />

standaard werkdag<br />

installeren we – met<br />

twee man – zo’n vijf<br />

tot zes woningen’<br />

uitstek voor stekerbaar installeren. Alle woonunits<br />

worden compleet, in de fabriek en volgens een gestandaardiseerd<br />

proces geproduceerd. Bovendien<br />

zijn zij volledig demontabel. Onze installaties sluiten<br />

hier naadloos op aan.”<br />

108 installatiekopieën<br />

Pluimers en Verhoeks is al enige tijd thuis in stekerbaar<br />

installeren, benadrukt Pluimers. “Groot<br />

voordeel van deze montagewijze is dat installaties<br />

snel opgebouwd kunnen worden. Zeker in projecten<br />

met een hoog repeterend karakter, zoals deze<br />

miniwoningen. Wij hebben een compleet concept<br />

voor één woning uitgewerkt, dat we 108 keer kopiëren.<br />

Hierdoor worden montagetijden verkort en<br />

faalkosten gereduceerd.” Pluimers geeft hierbij een<br />

pluim aan elektrogroothandel ROBRI die, in samenwerking<br />

met de stekerbare leveranciers, waaronder<br />

Attema, de juiste producten voor dit project heeft<br />

bepaald én op voorraad heeft genomen.<br />

Pakket per woning<br />

“Op basis van onze kennis en ervaring hadden wij<br />

al een eerste productselectie gemaakt en voorgelegd<br />

aan ROBRI. Vervolgens is het stekerbare<br />

concept in een projectteam verder uitgewerkt”,<br />

vertelt Pluimers. Hierbij was ook Jan Tabak, Accountmanager<br />

<strong>Installatie</strong> & <strong>Bouw</strong> regio Noord-<br />

Oost bij Attema, betrokken. “Op basis van de<br />

installatietekeningen hebben wij de juiste stekerbare<br />

componenten geselecteerd”, vertelt hij.<br />

“Van groepenkasten tot centraaldozen en hollewanddozen.<br />

Ook hebben wij de installaties reeds<br />

voorbereid.” Bij aanvang van het project heeft<br />

Pluimers en Verhoeks stekerbare pakketten per<br />

woning samengesteld. “De locatie van ROBRI in<br />

Wekerom ligt precies op onze route van Barneveld<br />

naar Heinenoord. Hierdoor kunnen we elke dag<br />

de juiste hoeveelheid pakketten inladen en direct<br />

verwerken”, aldus Pluimers. “Op een standaard<br />

werkdag installeren we – met twee man – zo’n<br />

vijf tot zes woningen. Wanneer we langer doorwerken,<br />

kunnen we zelfs negen woningen installeren.<br />

Naar wens kunnen we bovendien één man<br />

bijschakelen, waardoor een dagproductie van<br />

vijftien woningen mogelijk wordt.” Zodra gereed,<br />

worden de woonunits met een vrachtwagen naar<br />

de planlocatie vervoerd, waar ze in een U-vorm<br />

Attema kabeldoos.<br />

56 | INSTALLATIEENBOUW.NL

TIJDELIJKE WONINGEN UTRECHT<br />

worden opgesteld. Eind dit jaar moeten de laatste<br />

miniwoningen geplaatst, gekoppeld en aangesloten<br />

worden op de nutsvoorzieningen.<br />

Installeren 2.0<br />

Waar in dit project nog met meerdere leveranciers<br />

wordt gewerkt, kunnen installateurs vanaf nu<br />

ook vertrouwen op één leverancier en één garantiepartij<br />

voor de complete stekerbare installatie.<br />

Attema heeft haar complete dienstverlening voor<br />

stekerbaar installeren namelijk recent verankerd<br />

in Installeren 2.0. “Met Installeren 2.0 bieden wij<br />

een uiterst compleet assortiment voor de woningbouw,<br />

van groepenkast t/m centraaldoos, hollewanddoos<br />

en bekabeling”, aldus Tabak. “Alle producten<br />

worden volledig naar wens in elkaar gezet,<br />

Attema kabel met brandklasse Eca.<br />

getest en per verdieping of ruimte afgeleverd op<br />

de afgesproken locatie. Hier is het nog slechts een<br />

kwestie van inpluggen, monteren en klaar!”<br />

Attema centraaldoos.<br />

Ook Pluimers en Verhoeks heeft inmiddels kennis<br />

gemaakt met Installeren 2.0. Pluimers is zeer<br />

enthousiast over de one-stop-shop-gedachte,<br />

waardoor nog meer tijdswinst behaald kan worden<br />

“Bovendien worden faalkosten nog verder gereduceerd.<br />

Doordat Attema werkt met gekleurde<br />

kabels met duidelijke coderingen, kunnen we nog<br />

sneller de juiste producten pakken”, vertelt hij. “In<br />

combinatie met een zeer ruime voorraad grijpen<br />

we nooit meer mis. Speciale labels maken het mogelijk<br />

om op de kabels te schrijven. Zeer prettig<br />

is bovendien dat de connectoren iets dikker en<br />

robuuster zijn. Ook is een ronde vijfpolige steker<br />

toegevoegd, waardoor we met een simpele ronde<br />

speedboor al de juiste doorvoeren kunnen maken.<br />

In toekomstige projecten gaan we heel graag met<br />

dit nieuwe concept aan de slag!” ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 57

Renoveren zonder<br />

breek- of sloopwerk<br />

• rookgaskanaal (CLV en individueel)<br />

• shunt- en ventilatiekanalen<br />

• rookkanaal open haard / houtkachel<br />

• hemelwaterafvoer.<br />

Wat is Furanflex?<br />

Furanflex is een kunststof composiet met verschillende chemische<br />

samen-stellingen, afhankelijk van de toepassing. Een Furanflex<br />

kanaal bestaat uit drie lagen: de buitenmantel gemaakt van textiel<br />

of glasvezel verstevigd met kevlar, de middelste laag bestaande<br />

uit een composiet van kunsthars met glasvezel en de binnenste<br />

laag die voorzien is van een thermische folie.<br />

In de fabriek wordt elk Furanflex kanaal op maat gemaakt. Het<br />

materiaal wordt in de flexibele toestand afgeleverd. Het is te<br />

vergelijken met een platte brandweerslang. De platte Furanflex<br />

slang wordt in het kanaal gebracht door hem van boven in het<br />

kanaal te laten zakken of van onderen, met behulp van een takel,<br />

omhoog te trekken. Wanneer de nieuwe voering in het kanaal<br />

geplaatst is kan hij worden opgeblazen met een fastblower.<br />

Tijdens het opblazen zet de voering uit en neemt hij de vorm van<br />

het bestaande kanaal aan, inclusief eventuele bochten. Na het<br />

opblazen kan de voering worden uitgehard met stoom.<br />

085 080 50 23 info@ffkanaalrenovatie.nl www.ffkanaalrenovatie.nl

PARTNER<br />

www.ecodim.nl | info@ecodim.nl | 0314 - 212646<br />

GLN: 8719332901511<br />

ECO-DIM.01<br />

0-300W<br />

ECO-DIM.03<br />

0-500W<br />

ECO-DIM.05<br />

DUO 2x0-100W<br />

certified<br />

product<br />

ECO-DIM.07/.10<br />

Zigbee/Z-Wave/WiFi<br />

ECO-DIM.11<br />

Wisseldimmer 0-250W<br />

certified<br />

product<br />

Universele led dimmers met KRACHTIGE specificaties!

DEN BOSCH PALEIS VAN JUSTITIE<br />

STEKERBARE E-INSTALLATIE VOOR PALEIS VAN JUSTITIE IN DEN BOSCH:<br />

SLIM, SNEL EN FLEXIBEL RICHTING DE TOEKOMST<br />

Onder het motto ‘duurzaam tot recht komen’ wordt het Paleis van Justitie in Den Bosch ingrijpend gerenoveerd. Belangrijkste doel is om de<br />

werkomgeving van de rechtbank Oost-Brabant, het gerechtshof ’s-Hertogenbosch en het Openbaar Ministerie te verduurzamen en weer aan<br />

te laten sluiten bij de eisen van vandaag én morgen.<br />

Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Isolectra<br />

‘In het Paleis van Justitie zitten veel<br />

repeterende stramienen.<br />

Dit maakt het gebouw bij uitstek geschikt<br />

voor stekerbaar installeren’<br />

De werkzaamheden worden uitgevoerd door het<br />

consortium Dura Vermeer en Croonwolter&dros<br />

en startten in april 2021. “Omdat het Paleis van<br />

Justitie tijdens de renovatie in gebruik blijft, is<br />

besloten om de uitvoering op te knippen in fases”,<br />

vertelt Michel Molenaar, projectmanager bij<br />

Croonwolter&dros. “Begin september is gestart<br />

met de derde en laatste renovatiefase, die in juni<br />

2023 moet worden opgeleverd. Per bouwdeel en<br />

naar een ontwerp van Fokkema & Partners Architecten<br />

maken de donkere, lange gangen en kleine<br />

kantoortjes plaats voor open en transparante routes<br />

en ruimtes. Overal in het gebouw worden comfortabele,<br />

lichte en eigentijdse werkplekken ingericht.<br />

Ook wordt de geluidsisolatie geoptimaliseerd,<br />

zodat medewerkers in alle rust en geconcentreerd<br />

aan hun zaken kunnen werken. Dankzij het gebruik<br />

van systeemwanden zijn de werkplekken eenvoudig<br />

te vergoten of verkleinen. Bovendien biedt de<br />

herindeling in de toekomst ruimte voor aanverwante<br />

justitieorganisaties, zoals de Immigratie- en Naturalisatiedienst,<br />

de Raad voor de Kinderbescherming<br />

en de Dienst Terugkeer en Vertrek.”<br />

Stekerbaar waar mogelijk<br />

Om duurzaamheid en (werk)comfort in het Paleis<br />

van Justitie naar het hoogste niveau te tillen, worden<br />

nieuwe klimaatinstallaties zoals een warmtepomp<br />

aangelegd. “Daarmee wordt een belangrijke<br />

stap gezet naar een all-electric toekomst”, aldus<br />

Molenaar. “Ook worden alle technische installaties<br />

vernieuwd. Hierbij werken wij zoveel mogelijk<br />

met de stekerbare technieken van Isolectra.”<br />

Molenaar heeft stekerbaar installeren al in 2007<br />

omarmd, vertelt hij. “Met name omdat stekerbaar<br />

installeren enorm veel uitvoeringstijd bespaart,<br />

zonder in te boeten aan kwaliteit en levensduur.<br />

De afgelopen jaren heb ik samen met Isolectra<br />

gekeken naar waar installatieprocessen verbeterd<br />

en versneld konden worden. Een traject<br />

waarvan Croonwolter&dros nog altijd de vruch-<br />

60 | INSTALLATIEENBOUW.NL

PALEIS VAN JUSTITIE DEN BOSCH<br />

Voor de gangen heeft Isolectra een 5-aderig en 3-fase Wieland vlakbandsysteem ontworpen die tegen de draadgoot wordt aangebracht.<br />

ten plukt. Ook in het Paleis van Justitie, waarin<br />

zowel de verlichtingsinstallatie als elektrische<br />

infrastructuur stekerbaar worden opgebouwd.<br />

Omdat de renovatie wordt uitgevoerd in een UAV-<br />

GC-contractvorm, moeten we de kwaliteit van de<br />

installaties voor ten minste 10 jaar kunnen garanderen.<br />

Dankzij de Wieland stekebare installaties<br />

van Isolectra én onze uitgebreide kennis van stekerbaar<br />

installeren is dat geen enkel probleem.”<br />

Repeterende stramienen<br />

“In het Paleis van Justitie zitten veel repeterende<br />

stramienen”, vertelt Frans van Loon, Key Accountmanager<br />

bij Isolectra. “Dit maakt het gebouw<br />

bij uitstek geschikt voor stekerbaar installeren.<br />

Bovendien speelt stekerbaar installeren in op de<br />

wens voor flexibiliteit. De installatie kan eenvoudig<br />

per stramien worden aangepast. Bijvoorbeeld<br />

wanneer systeemwanden worden verplaatst, kunnen<br />

de Wieland-snoeren eenvoudig worden losgekoppeld<br />

en aangepast aan de nieuwe situatie.”<br />

maturen eenvoudig over de groepen heen worden<br />

aangesloten en ontstaat nóg meer flexibiliteit.”<br />

3-fase vlakbandsysteem<br />

Voor de gangen heeft Isolectra een 5-aderig en<br />

3-fase Wieland vlakbandsysteem ontworpen die<br />

tegen de draadgoot wordt aangebracht. “Vanuit<br />

het vlakbandsysteem wordt de noodverlichting<br />

constant gevoed”, aldus Molenaar. “Bovendien<br />

kunnen wij hiermee de gangverlichting schakelen.”<br />

Van Loon: “De aftakpunten op de vlakband<br />

zijn eenvoudig in fase (1, 2 of 3) instelbaar. Ook<br />

kan direct een Wieland-snoer worden ingestoken<br />

voor bijvoorbeeld de voeding van de verlichting.”<br />

Alle stekerbare Wieland-componenten worden per<br />

bouwdeel en per verdieping aangeleverd door<br />

groothandel Technische Unie. Hierdoor kunnen de<br />

monteurs van Croonwolter&dros snel doorwerken<br />

en grijpen zij nooit mis. ❚<br />

Gescheiden voeding<br />

en DALI-signaal<br />

In eerste instantie heeft Isolectra een stekerbare<br />

oplossing uitgewerkt voor de verlichting in de<br />

kantoorruimtes, vertelt Van Loon. “Wij hebben de<br />

verlichting voorzien van een gescheiden Wieland<br />

GST18i3 ® koppelsnoer voor de voeding en Wieland<br />

GST15i2 ® DALI-koppelsnoer, die de armaturen verbindt<br />

met een Priva-meet- en regelunit op de gang.<br />

Door te werken met gescheiden Wieland-snoeren<br />

voor de voeding en het DALI-signaal kunnen de ar-<br />

In eerste instantie heeft Isolectra een stekerbare oplossing uitgewerkt voor de verlichting in de kantoorruimtes.<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 61

AMSTERDAM ORATO OFFICES EN DE HENRI<br />

HET AANBOREN VAN WARMTE-/KOUDEBRONNEN<br />

EEN INGRIJPENDE GEBEURTENIS<br />

WAARMEE VEEL MATERIEEL IS GEMOEID<br />

Orato Offices is een duurzaam en toekomstgericht kantoorgebouw in Amsterdam. Opdrachtgever Zadelhoff zet voor het nieuwbouwproject<br />

van circa 12.500 m 2 in op een BREEAM ‘Excellent’-certificatie. Een belangrijk onderdeel voor het behalen van dit duurzaamheidscertificaat is de<br />

WKO-installatie. Hiermee worden niet alleen de koeling en verwarming van Orato Offices geregeld, maar ook die van het naastgelegen pand.<br />

Tekst Liliane Verwoolde | Beeld Roodenburg<br />

De WKO-installatie wordt gevoed door een warme<br />

en een koude bron. Het realiseren van deze bronnen<br />

is een ingrijpende gebeurtenis waarmee veel<br />

materieel is gemoeid. De bronnen worden geboord<br />

tot een diepte van zo’n 200 meter. Hierbij<br />

wordt circa 65 m 3 grond uit de bodem gepompt,<br />

die wordt opgevangen in zandbezinkbakken. Bij<br />

het opboren van het zandwatermengsel wordt per<br />

meter diepte een monster genomen waarbij de samenstelling<br />

van de bodem wordt vastgesteld. Zo<br />

wordt bepaald op welke diepte het grondwater uit<br />

de bodem gehaald kan worden. Op deze plaatsen<br />

WKO-ruimte in aanleg.<br />

62 | INSTALLATIEENBOUW.NL

ORATO OFFICES EN DE HENRI AMSTERDAM<br />

Verdiepingsdoorsnede (15e en 16e) in het 3D-model.<br />

wordt de zogenoemde ‘filterstelling’ geplaatst. Bij<br />

Orato Offices is gekozen voor twee monobronnen<br />

met warmtepompen en een droge koeler. “Deze<br />

hebben samen voldoende capaciteit om het bestaande<br />

kantoorpand ‘De Henri’ en de nieuwbouw<br />

‘Orato Offices’ aan de H.J.E. Wenckebachweg<br />

duurzaam te koelen en verwarmen”, vertelt<br />

David Hoogstad, projectleider van Roodenburg.<br />

BREEAM-maatregelen<br />

Nu met de WKO-installatie de energieopwekking<br />

is verduurzaamd, gaat het bestaande bouw<br />

helemaal van het gas af. Het complex is dan allelectric.<br />

Een niet minder belangrijk aandeel voor<br />

het BREEAM-certificaat leveren de zonnepanelen,<br />

die geïnstalleerd worden op het dak van de bestaande<br />

bouw. Met 200 zonnepanelen is er bij<br />

oplevering van het project geen lege plek meer<br />

op het dak over.<br />

Om ook aan de voorschriften en eisen van BREE-<br />

AM te voldoen, wordt het gebouw voorzien van regelzones,<br />

LED-verlichting, energieverrekening door<br />

middel van energiemeters en vergaderkamers met<br />

een variabel volumesysteem. CO 2<br />

-meters waarmee<br />

het CO 2<br />

-gehalte in ruimtes kan worden gemeten<br />

en aangepast maken het BREEAM-plaatje compleet.<br />

Voorbereiding in BIM<br />

“We waren al heel vroeg opgenomen in het bouwteam<br />

van het project”, vertelt Hoogstad. “Dat gaf<br />

ons de tijd om het project zorgvuldig voor te bereiden<br />

en te coördineren binnen het bouwteam.<br />

Onze ruime ervaring in het ontwerpen van complexe<br />

WKO-installaties in BIM en de vroegtijdige<br />

3D-model van Orato Offices en De Henri.<br />

‘De WKO-installatie en de zonnepanelen<br />

leveren een belangrijke bijdrage aan het<br />

BREEAM ‘Excellent’-certificaat’<br />

betrokkenheid hebben geresulteerd in een clashvrij<br />

ontwerp. Daar plukken we tijdens de realisatiefase<br />

de vruchten van. De installaties worden<br />

bovendien grotendeels als zichtinstallatie uitgevoerd.<br />

Met de architect hebben we overlegd hoe<br />

we dit zowel technisch verantwoord als esthetisch<br />

kunnen doen. Rechte lijnen en haakse aftakkingen<br />

zijn hierbij het uitgangspunt.”<br />

De sprinklerinstallatie heeft Roodenburg uitbesteed<br />

aan SPIE, die deze onder eigen verantwoordelijkheid<br />

aanlegt. Zij maakt hierbij gebruik<br />

van een sprinklerbron en niet – zoals ook<br />

vaak toegepast – van een waterreservoir. Hierbij<br />

wordt het bluswater rechtstreeks aan het grondwater<br />

onttrokken. Bij dit natte systeem staan de<br />

leidingen altijd vol met water. ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 63

AMSTERDAM ORATO OFFICES EN DE HENRI<br />

HOOG RENDEMENT DOOR KWALITATIEVE ISOLATIE<br />

‘ORATO OFFICES EN DE HENRI GAAN<br />

FLINK BESPAREN OP HUN ENERGIEREKENING’<br />

Om niet alleen Orato Offices te voorzien van warmte en koude, maar ook het naastgelegen kantoorpand De Henri, voorzag Isolatiebedrijf C.J.<br />

van Staveren B.V. de nieuwe WKO-installatie van hoogwaardige isolatie. Zij isoleerde de schachtleidingen van de GKW en CV vanaf de WKOruimte<br />

naar de technische ruimte op de zevende verdieping – inclusief alle aftakkingen naar de klimaatplafonds – en vanaf de technische<br />

ruimte naar het dak. Over dit gehele traject bekleedde zij alle leidingen met een ‘tracing’, een doeltreffende isolatielaag met een aluminium<br />

stucco-afwerking.<br />

Tekst Liliane Verwoolde |<br />

Beeld C.J. van Staveren B.V.<br />

Het Rotterdamse Isolatiebedrijf C.J. van Staveren<br />

B.V. is al sinds 1980 actief in de technische isolatiewereld<br />

en sindsdien uitgegroeid tot een gerenommeerd<br />

familiebedrijf. Met bijna een halve<br />

eeuw ervaring staat het te boek als landelijk opererend<br />

isolatiebedrijf met projecten in de utiliteitsen<br />

scheepsbouw, offshore-, petro- en chemische<br />

industrie. Voor deze brede klantenkring biedt Van<br />

Staveren alle werkzaamheden op het gebied van<br />

isolatie, steigerbouw, coating, tracing en brandwerende<br />

applicaties.<br />

Hoofdleidingen en aftakkingen<br />

“Het isolatiewerk bij Orato Offices was een intensieve<br />

klus”, vertelt Joey van Staveren, bedrijfsleider en toekomstig<br />

directeur van Isolatiebedrijf C.J. van Staveren<br />

B.V. “We hebben niet alleen de hoofdleidingen geïsoleerd,<br />

maar ook alle aftakkingen naar de verdiepingen.<br />

Alleen dan leveren de isolatiewerkzaamheden<br />

het hoogste rendement op. Orato Offices en De Henri<br />

gaan flink besparen op hun energierekening. Zij hebben<br />

een verminderde CO 2<br />

-uitstoot en hun installaties<br />

zijn dusdanig beschermd, dat deze langer meegaan.”<br />

De WKO-installatie van kantoorpand De Henri.<br />

Het verloop van het leidingwerk naar Orato Offices.<br />

Gecertificeerd<br />

Van Staveren hanteert bij de uitvoering van de<br />

isolatiewerkzaamheden een hoge kwaliteitsstandaard.<br />

Het werk moet veilig zijn voor de medewerkers;<br />

elk risico op incidenten moet uitgesloten zijn.<br />

De kwaliteit moet voldoen aan de normen van<br />

VCA**2017/6.0, SCL en NEN-EN-ISO 9001:2015.<br />

64 | INSTALLATIEENBOUW.NL

ORATO OFFICES EN DE HENRI AMSTERDAM<br />

Op de verdiepingsvloer liggen de schachtleidingen klaar voor isolatie.<br />

‘Een hoge standaard op het gebied van<br />

kwaliteit en veiligheid’<br />

Trots<br />

Van Staveren: “We zullen elke keer weer trots zijn<br />

als we langs Orato rijden, op deze mooie locatie<br />

aan de A10 en waarderen dat wij mee hebben mogen<br />

werken aan dit project. Hier wil je als ondernemer<br />

graag je naam aan verbinden. Ook de samenwerking<br />

met Roodenburg heeft het werk plezierig<br />

gemaakt. Door de jaren heen hebben Roodenburg<br />

en Van Staveren elkaar goed leren kennen. We hebben<br />

aan een half woord genoeg.” ❚<br />

• ISOLA T I E<br />

• S TEIGERB OUW<br />

• TR A C I N G<br />

• CO A T I N G<br />

• BR A N DPR EVEN T I E<br />

Mandenmakerstraat 31d<br />

3194 DA Hoogvliet<br />

+31 (0)10 - 501 22 88<br />

www.staverenbv.nl<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 65

‘Wij leveren<br />

installatietechniek zoals<br />

het hoort’<br />

Wij zijn experts op het gebied<br />

van complexe sanitaire<br />

installaties, hemelwaterafvoer en<br />

rioleringsinstallaties, met ontwerp<br />

en engineering in eigen beheer.<br />

Ook voor verwarmings- en<br />

ventilatie installaties bent u bij ons<br />

aan het goede adres. Binnen ons<br />

klantenbestand vindt u diverse<br />

opdrachtgevers: bouwbedrijven,<br />

W-installateurs, gemeentelijke<br />

instellingen, woningbouwverenigingen<br />

en vastgoedmakelaars.<br />

Jonker BV<br />

Tuiniersstraat 28<br />

1501 NK Zaandam | T: 075-617 43 50<br />

M: info@jonkerbv.nl | W: www.jonkerbv.nl<br />

00033852001 - JONKER BV.indd 1 16-11-<strong>2022</strong> 12:54<br />

Raamopeners voor natuurlijke ventilatie en een gezond binnenklimaat<br />

info@teleflex.nl www.teleflex.nl +31 (0) 344 673020

ALTIJD OP DE HOOGTE VAN DE NIEUWSTE INNOVATIES<br />

HOE DE E-INSTALLATEUR SNELLER<br />

EN EFFICIËNTER KAN WERKEN<br />

Klemko Techniek produceert LED-verlichting, dimmers, lichtbesturingen zoals schemerschakelaars en bewegingsmelders en verschillende<br />

aansluitmaterialen. Het gaat om een groot assortiment waarmee de E-installateur snel en efficiënt kan werken. De producten zijn verkrijgbaar<br />

via (elektro)technische en verlichtingsgroothandels.<br />

Tekst Desiree Pennings | Beeld Klemko Techniek<br />

Voor het aansluiten en verwerken van elektrodraad<br />

en kabel vind je bij Klemko Techniek vrijwel<br />

alles waar vraag naar is. Door de grote voorraad<br />

kan Klemko Techniek altijd snel leveren en<br />

sinds 2020 is het bedrijf de nieuwe eigenaar van<br />

Panflex. Samen met deze dochtermaatschappij<br />

kan er nog beter samengewerkt worden met de<br />

installateur. Doel van Klemko Techniek is om de<br />

installateur sneller en efficiënter te laten werken,<br />

vertelt Wouter Verhoef, accountmanager aansluittechniek.<br />

“Installateurs hebben steeds minder tijd<br />

en wij kijken hoe we hen daarin het best kunnen<br />

ondersteunen. Dat kan met kleine producten, zoals<br />

een klembeugel die alles makkelijk bij elkaar<br />

klikt, maar ook met universele dimmers en diverse<br />

gereedschappen.”<br />

‘Al onze producten staan op onze website<br />

en maandelijks versturen we een nieuwsbrief<br />

met alle vernieuwingen’<br />

Ondersteuning<br />

Naast het eigen merk Klemko Techniek voert het<br />

bedrijf ook de merken Lumiko, Bluegrip, Canalit<br />

en Mepac. Met deze merken voorziet Klemko<br />

Techniek de installatiewereld van slimme en efficiënte<br />

oplossingen. Dit komt allemaal samen voor<br />

de elektrotechnische sector, waar de ontwikkelingen<br />

elkaar snel opvolgen. Verhoef: “Wij leveren<br />

uitsluitend via elektrotechnische, technische en<br />

Voor het aansluiten en verwerken van elektrodraad en<br />

kabel vind je bij Klemko Techniek vrijwel alles waar<br />

vraag naar is.<br />

Klemko Techniek produceert LED-verlichting, dimmers, lichtbesturingen en aansluitmaterialen.<br />

verlichtingsgroothandels. Samen met deze partners<br />

zorgen wij voor betrouwbaar, specialistisch<br />

advies en verrassende oplossingen op het juiste<br />

moment. Onze kracht is het persoonlijke contact<br />

met installateurs die wij ondersteunen bij offertes,<br />

productinformatie en alle overige vragen. Al onze<br />

producten staan op onze website en maandelijks<br />

versturen we een nieuwsbrief met alle vernieuwingen.<br />

Zo is de installateur altijd op de hoogte.” ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 67

ROSMALEN PARKEERGARAGE DE HOEF<br />

STUWDRUK VENTILATIESYSTEEM VOORZIET IN EEN OPTIMALE AFVOER VAN UITLAATGASSEN, ROOK EN WARMTE<br />

PARKEERGARAGEVENTILATIE IS SPECIALISTENWERK<br />

Rosmalen is een schitterende groene woonbuurt rijker: De Hoef. Op de voormalige voetbalvelden van O.J.C. Rosmalen zijn gefaseerd 62 bijna<br />

energieneutrale appartementen en 26 woningen met een tuin gerealiseerd. Onder de appartementen en op circa 2 meter onder maaiveldniveau<br />

is bovendien een enkellaagse parkeergarage van 2.560 m 2 en met 92 parkeerplaatsen voorzien. De bouw is uitgevoerd door Van Santvoort<br />

<strong>Bouw</strong>, terwijl Sankomij <strong>Installatie</strong>techniek verantwoordelijk was voor de werktuigbouwkundige installaties. Van loodgieterswerk t/m<br />

verwarming en ventilatie en van advies t/m realisatie en onderhoud. Voor de rook- en warmteafvoerinstallatie (RWA) en brandventilatie van<br />

de parkeergarage nam de Veldhovense installateur contact op met Systemair.<br />

Tekst Lieke van Zuilekom | Beeld Sankomij <strong>Installatie</strong>techniek en Systemair<br />

Aan de plafonds boven de rijbanen heeftSystemair drie stuwdrukventilatoren opgehangen, die de ruimtelucht geforceerd opmengen en transporteren richting de afvoerventilatoren.<br />

De keuze voor Systemair was een logische, volgens<br />

Leon van Zomeren, Projectmanager bij Sankomij<br />

<strong>Installatie</strong>techniek. “We hebben samen al<br />

meerdere succesvolle projecten uitgevoerd. Wat<br />

wij vooral waarderen aan Systemair, is de oplossingsgerichte<br />

houding. Al in het voortraject wordt<br />

niet alleen meegedacht in systemen, maar worden<br />

ook suggesties voor optimalisatie gedaan. De<br />

parkeergarage aan De Hoef is hier een uitstekend<br />

voorbeeld van.”<br />

Gelijkwaardigheid<br />

“Zodra wij een aanvraag voor parkeergarageventilatie<br />

ontvangen, stellen wij altijd een belangrijke<br />

wedervraag”, vertelt Niels de Harder, Industrial<br />

Account Manager bij Systemair. “Is de mechanische<br />

ventilatie alleen bestemd om de concentraties<br />

gevaarlijke gassen zoals koolmonoxide (CO)<br />

zo laag mogelijk te houden? Of moet het systeem<br />

ook ingezet kunnen worden voor brandbestrijding?<br />

Op basis van het <strong>Bouw</strong>besluit 2012 moet<br />

namelijk gelijkwaardigheid worden aangetoond<br />

voor ruimtes groter dan 1.000 m 2 .”<br />

Onder de appartementen en op circa 2 meter onder maaiveldniveau is een enkellaagse parkeergarage van<br />

2.560 m 2 en met 92 parkeerplaatsen voorzien.<br />

Minimale overschrijding<br />

Voor de brandbestrijding in de parkeergarage<br />

aan De Hoef was nog geen oplossing uitgewerkt,<br />

aldus De Harder. “Eén van de gedachten van de<br />

adviseur was om brandventilatie toe te passen.<br />

De parkeergarage in Rosmalen heeft echter een<br />

oppervlakte van 2.560 m 2 , wat brandventilatie<br />

complexer maakte. Conform de brandventilatienorm<br />

(NEN 6098) mag voor ruimtes tot 2.500<br />

m 2 worden volstaan met F300 gekeurde axiaalventilatoren,<br />

waarmee 140.000 m 3 /h lucht kan<br />

worden afgezogen. Voor ruimtes groter dan 2.500<br />

m 2 echter moet de brandventilatie door middel<br />

van een Computational Fluid Dynamics (CFD) si-<br />

68 | INSTALLATIEENBOUW.NL

PARKEERGARAGE DE HOEF ROSMALEN<br />

Op de plek waar de lucht naar buiten wordt afgevoerd, zijn drie AXC 900 medium druk axiaalventilatoren gemonteerd.<br />

mulatie gedimensioneerd worden en zijn grotere,<br />

zwaardere en duurdere ventilatoren noodzakelijk.<br />

Omdat de compartimentsgrootte in de parkeergarage<br />

slechts minimaal werd overschreden, hebben<br />

wij geadviseerd om enkele bergingen, een extra<br />

ruimte of scheidingswanden toe te voegen, zodat<br />

de te ventileren ruimte binnen de 2.500 m 2 grens<br />

zou blijven.”<br />

Werkbare, kostenefficiënte<br />

en veilige oplossing<br />

“Samen met Systemair, de installatie-adviseur en<br />

het bevoegd gezag (de brandweer) zijn we tot<br />

een werkbare, kostenefficiënte en veilige oplos-<br />

De ventilatoren van Systemair worden aangestuurd<br />

door een maatwerk regelkast, die in een brandwerend<br />

afgescheiden technische ruimte staat opgesteld.<br />

‘In het voortraject wordt niet alleen<br />

meegedacht in systemen, maar worden<br />

ook suggesties voor optimalisatie gedaan.<br />

De parkeergarage aan De Hoef is hier een<br />

uitstekend voorbeeld van’<br />

sing voor de parkeergarage gekomen”, vertelt<br />

Van Zomeren. “Op het verzoek van Systemair<br />

en Sankomij heeft de opdrachtgever een CFD<br />

gemaakt, waarin is aangetoond én onderbouwd<br />

dat de rookontwikkeling bij brand binnen de gevraagde<br />

tijd uit de parkeergarage kan worden<br />

afgevoerd. Op basis hiervan hebben wij akkoord<br />

gekregen om de parkeergarage van 2.560 m 2 als<br />

een garage van 2.500 m 2 te beschouwen. Dit is<br />

ook bevestigd in het uitgangspuntendocument<br />

brandbeveiliging, waardoor alsnog met een vast<br />

debiet van 140.000 m 3 /h en zonder brandschermen<br />

gewerkt kon worden.”<br />

Uitgekiende ventilatie en rooken<br />

warmteafvoer<br />

In het dagelijks gebruik wordt de parkeergarage<br />

via roosters bij de in- en uitritten natuurlijk geventileerd.<br />

Bij een verhoogde CO-concentratie<br />

echter worden de stuwdrukventilatoren van Systemair<br />

geactiveerd. “Aan de plafonds boven de<br />

rijbanen hebben wij drie stuwdrukventilatoren<br />

opgehangen, die de ruimtelucht geforceerd opmengen<br />

en transporteren richting de afvoerventilatoren”,<br />

aldus De Harder. “Op de plek waar<br />

de lucht naar buiten wordt afgevoerd, hebben<br />

wij bovendien drie AXC 900 medium druk axiaalventilatoren<br />

gemonteerd. Twee ventilatoren hiervan<br />

draaien in dagelijks bedrijf op 20% van hun<br />

vermogen. In geval van een calamiteit schakelen<br />

zij automatisch op naar 100%. Bovendien wordt<br />

in dit geval de derde ventilator bijgeschakeld.”<br />

Drie minuten wachttijd<br />

De ventilatoren van Systemair worden aangestuurd<br />

door een maatwerk regelkast, die in een<br />

brandwerend afgescheiden technische ruimte<br />

staat opgesteld. “De regelkast is voorzien van zowel<br />

optische signalering (lampje) als akoestische<br />

signalering en staat continu in verbinding met de<br />

brandmeldinstallatie”, aldus De Harder. “Wanneer<br />

een calamiteit wordt gedetecteerd, dan wacht de<br />

regelkast drie minuten. Zouden de ventilatoren gelijk<br />

inschakelen namelijk, dan wordt het zicht van<br />

bewoners en bezoekers in de parkeergarage belemmerd<br />

door de vermenging van rook en ruimtelucht.<br />

In de eerste drie minuten zal de rook zich als een<br />

deken tegen het plafond verspreiden. In die periode<br />

kunnen bewoners en bezoekers veilig de parkeergarage<br />

verlaten, waarna de ventilatoren alle rook<br />

en warmte geforceerd naar buiten duwen. Hierdoor<br />

kan ook de brandweer veilig zijn werk doen.” ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 69

UTRECHT AUTONOOM DC-LAADPLEIN<br />

EV ALS ONDERDEEL VAN DE DC-INSTALLATIE<br />

PIONIEREN MET LAADINFRASTRUCTUUR<br />

OP GELIJKSPANNING<br />

Binnen het laadpleinproject ‘Green Parking’ van a.s.r., dat voorziet in PV-opwekking, energieopslag en AC-laadpalen, werd een ambitieus plan<br />

uitgewerkt voor het ontwikkelen van een veilig en autonoom regelend PV-laadplein op basis van gelijkstroom. De eerste in zijn soort in Nederland.<br />

Reden voor een aantal partijen om de kop boven het maaiveld uit te steken en voor RVO om onderzoek naar het pioniersproject te subsidiëren.<br />

Tekst en beeld Elektro Internationaal en VAP-DC team<br />

Jos Ruijter begeleidde als projectleider de recente<br />

renovatie van het gebouw van a.s.r. in Utrecht<br />

naar BREEAM ‘Excellent’, inclusief de loskoppeling<br />

van het gas. Ruijter: “De gedachte was dat<br />

we CO 2<br />

-neutraal zouden zijn. Maar mobiliteit is<br />

ook een onderdeel van de milieu-footprint. Daarin<br />

was zeker nog een slag te maken. We willen dat<br />

al onze leaseauto’s vanaf 2024 full-electric zijn.<br />

Om daarop vooruit te lopen, hebben we het tweelaagse<br />

parkeerdek voor 450 auto’s overdekt met<br />

ruim 5.000 m 2 aan zonnepanelen. Mijn idee was<br />

om een slim regelend laadplein te creëren. De<br />

laadvoorzieningen zijn deels op AC en deels op<br />

DC. Dat is een eerste in zijn soort in Nederland.<br />

Wanneer er geladen wordt op gelijkspanning direct<br />

vanuit de PV-installatie, dan slaan we twee<br />

keer een conversie over en daarmee hebben we<br />

significant minder verlies. Inmiddels zijn 250 ACen<br />

de eerste 3 DC-laadplekken operationeel.”<br />

Kennis van zaken<br />

De ontwikkeling van het DC-laadplein wordt<br />

nauwgezet gevolgd en onderzocht (gesubsidieerd<br />

door de RVO) onder de naam VAP-DC: Veilig en<br />

Autonoom regelend PV-laadplein met DC-distributie.<br />

Daarin participeren partijen die enthousiast<br />

worden van een uitdaging en voorop willen lopen<br />

in nieuwe ontwikkelingen op de energiemarkt.<br />

Deze partijen vond Ruijter in Kropman <strong>Installatie</strong>techniek<br />

BV, Venema E-mobility en de Hogeschool<br />

van Amsterdam. Het elektrotechnische systeemontwerp,<br />

de engineering en de realisatie zijn door<br />

Kropman uitgevoerd in nauwe samenwerking met<br />

het projectteam. Producttechnische kennis en<br />

detailengineering kwamen uit de koker van DC<br />

Systems (by Schneider Electric) en Elektro Internationaal.<br />

Een flinke line-up, maar stuk voor stuk<br />

partijen die een belangrijke bijdrage leveren aan<br />

het pionierswerk door hun kennis in te brengen.<br />

Anticiperende regeling<br />

En die kennis van zaken heeft het laadpleinproject<br />

verder gebracht dan in eerste instantie de opzet<br />

was. Het autonome DC-grid is namelijk geïntegreerd<br />

in de gebouwinstallatie. Allereerst dankzij<br />

eerder onderzoek in het Living Lab van Kropman<br />

<strong>Installatie</strong>techniek in Breda. Adviseur Ontwerp &<br />

Techniek Werner Verhelst licht toe: “Het Living<br />

Lab behelst het gebouw met al haar gebouwinstallaties<br />

en medewerkers en is ontstaan vanuit<br />

samenwerking met o.a. de Technische Universiteit<br />

Eindhoven om onderzoek onder real life omstandigheden<br />

uit te voeren. De opgewekte energie<br />

wordt vooraf voorspeld in samenhang met de<br />

elektrisch laad- en gebouwenergiebehoefte. Vervolgens<br />

wordt op basis van een anticiperende regeling<br />

een optimale strategie bepaald voor het accusysteem<br />

om zoveel mogelijk het belastingprofiel<br />

aan te passen, zodat pieken verdwijnen. Volgens<br />

dat principe hebben we het laadpleinproject bij<br />

a.s.r. aangevlogen en in het groot ingericht.”<br />

Rendement van VAP-DC<br />

Ruijter: “Voor mij was het vooral een eyeopener<br />

dat het gasloze a.s.r.-gebouw met zijn HVACsysteem<br />

en datacenter een integraal onderdeel<br />

kon vormen van de energieopwekking. Maar ook<br />

dat alles aan elkaar geknoopt kon worden in<br />

combinatie met het laadplein dat ik voor ogen<br />

70 | INSTALLATIEENBOUW.NL

AUTONOOM DC-LAADPLEIN UTRECHT<br />

DC/DC-stringoptimizers.<br />

V2DC-laders aan het werk.<br />

Tweelaags parkeerdek met PV-panelen.<br />

‘We hebben<br />

het over<br />

rendementswinst<br />

van 15 tot 20%<br />

t.o.v. traditionele<br />

AC/DC-laders’<br />

had. Daarvoor hebben we 84 van de 2.100 PVpanelen<br />

gesepareerd van het standaardsysteem.<br />

Die hebben we gestabiliseerd met speciale DC/<br />

DC-stringoptimizers. Deze zijn aangesloten op<br />

de DC-hoofdverdeelkast. Hiervandaan zijn drie<br />

DC-laders en -LED-verlichting aangesloten. Het<br />

DC-laadsysteem is autonoom op basis van een<br />

‘drooprate-regeling’. Het start ook zelf op zodra de<br />

zon begint te schijnen. En omdat er geen conversie<br />

nodig is, kun je niet alleen sneller laden, maar<br />

bovendien met zeer beperkt vermogensverlies. We<br />

hebben het dan over rendementswinst van 15 tot<br />

20% t.o.v. traditionele AC/DC-laders. Dat is op<br />

een beoogd laadplein met 250 auto’s al zo’n 50<br />

auto’s die extra opgeladen kunnen worden.”<br />

Vehicle-to-DC<br />

Als de zon weg is, moet de spanning wel ergens<br />

anders vandaan komen. Dat werd opgelost met<br />

door Venema geleverde V2DC-laders (vehicle-to-<br />

DC). Daarmee kunnen de accu’s van de aangestekkerde<br />

auto’s niet alleen opgeladen worden,<br />

maar doen ze tevens dienst als ‘mobiele batterijen’<br />

die (tot een aangegeven niveau) ontladen<br />

kunnen worden. Het systeem kan dus door de<br />

autonome vraag- en aanbodregeling in eilandbedrijf<br />

functioneren. Daarnaast is er een mogelijkheid<br />

om terug te vallen op het net. Als dat nodig<br />

is, zorgt de Active Front End (AFE) ervoor dat de<br />

wisselspanning van het net wordt omgezet naar<br />

gelijkspanning voor het DC-grid. En er zijn ook legio<br />

situaties denkbaar waarbij er voor het gebouw<br />

bij piekvraag energie uit het DC-grid kan worden<br />

getrokken.<br />

Bi-directionele omvormer<br />

Deze koppeling van energiesystemen is realiseerbaar<br />

met een door DC-Systems (by Schneider Electric)<br />

uitgedachte Active Front End, die dienstdoet<br />

als bi-directionele omvormer. De AFE is door de<br />

Woerdens paneelbouwer Elektro Internationaal<br />

doorontwikkeld en geproduceerd binnen het systeem<br />

van Schneider en staat inmiddels tussen<br />

het DC-grid en de laagspanningspanelen van<br />

de wisselstroominstallatie. Verhelst: “Het gaat<br />

in dit project niet om een massaproductieorder.<br />

Je zoekt juist partijen op die hun nek durven uit<br />

te steken en continuïteit bieden in hun engineerend<br />

vermogen en in hun kennis van wat er in de<br />

markt aanwezig is. Zo denken wij als installateur<br />

vanuit functionaliteit en systeemintegratie om het<br />

doel te bereiken en Elektro Internationaal vanuit<br />

de productinvulling die daarvoor nodig is.” John<br />

Berkhof, Lead Engineer bij Elektro Internationaal<br />

beaamt dit: “We hebben al ervaring met DCprojecten<br />

en werken veelal met het fabricaat van<br />

Schneider, die inmiddels al aardig wat DC-componenten<br />

heeft ontwikkeld. Met die productkennis<br />

hebben we de speciale DC-hoofdverdeler helpen<br />

ontwikkelen en het AFE-paneel kunnen doorontwikkelen<br />

naar wat het VAP-DC-team in gedachten<br />

had. Van dit soort projecten krijgen wij energie.”<br />

Onderzoek en normering<br />

Maar waar blijft die energie? Daarnaar doet de<br />

Hogeschool van Amsterdam onderzoek onder leiding<br />

van Jos Warmerdam en Rob Schaacke. “De<br />

gelijkstroom transporteert door constructiedelen<br />

heen, waardoor er veranderingen op zouden kunnen<br />

treden in het materiaal”, vertelt Schaacke.<br />

“Er is veel vraag vanuit de markt naar kennis<br />

over dit zwerfstroomgedrag vanuit met name PVopwekking<br />

en EV-laders. We hopen daar met dit<br />

onderzoek zicht op te krijgen.” Ook willen de projectuitvoerders<br />

antwoorden formuleren op vragen<br />

over veiligheid en normering van gelijkstroom.<br />

Verhelst: “Er is nog geen NEN-normering voor gelijkspanning,<br />

enkel een praktijkrichtlijn in ontwerp<br />

(NPR 9090). De vraag is hoe we die implementeren<br />

in de systeemelementen en de installatie die<br />

eraan hangt. En hoe vertalen we dat door naar<br />

onderhoudssituaties (de NEN 3140 maar dan<br />

voor DC)? Die informatie is er gewoon nog niet. Je<br />

merkt dat men daar in de installatiebranche naar<br />

op zoek is. Door dit proces met elkaar te doorlopen<br />

en nauwgezet te documenteren wat we aan<br />

gedragingen tegenkomen in ons DC-systeem, komen<br />

we tot een basis voor het opstellen van functionele<br />

richtlijnen. In die zin zetten we samen dus<br />

op meerder punten belangrijke stappen.” ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 71

Een luchtgordijn zó slim,<br />

dat je het niet ziet.<br />

Functioneel en<br />

onzichtbaar.<br />

Onze luchtgordijnen zijn strak naast of boven de dagopening<br />

opgesteld en zijn daardoor nagenoeg onzichtbaar. Met een<br />

luchtgordijn kan de entree volledig open blijven, wat het meest<br />

uitnodigend is voor klanten en bezoekers. Of het nu zomer of winter<br />

is, de binnentemperatuur blijft onder controle en je bedrijf vrij van<br />

naar binnen waaiend vuil.<br />

Is er dan helemaal niets dat je ziet aan een HVAC luchtgordijn?<br />

Jazeker. Je ziet zichtbaar veel besparing op de energiekosten en je<br />

krijgt natuurlijk een fraaie toevoeging aan de entree.<br />

Nieuwsgierig? Kijk voor meer innovatieve oplossingen op onze website of neem contact met ons op.<br />

www.hvac.nl | +31 (0) 255 - 52 24 20

De EduComfort 1000<br />

Een verademing in schoolventilatie<br />

Deze schoolventilatie-unit is het<br />

resultaat van ruim 5 jaar ervaring<br />

in het toepassen van decentrale<br />

schoolventilatie. De EduComfort 1000<br />

is de eerste decentrale unit ‘in het zicht’<br />

die voorzien kan worden van koeling<br />

én verwarming. Zo creëert u het gehele<br />

jaar een gezond binnenklimaat.<br />

Voldoet aan Programma van Eisen Frisse Scholen klasse B<br />

<strong>Installatie</strong>geluid maximaal 33 dB(A)<br />

Verwarmen en koelen in één compacte decentrale unit<br />

Optimale luchtstroom middels hoog inducerende JET-nozzles<br />

www.nedair.nl/schoolventilatie

NIEUWE DIRECTIE ZIET TOEKOMST MET VERTROUWEN TEGEMOET<br />

KANSEN IN DE RENOVATIE<br />

VAN LUCHTBEHANDELINGSKASTEN<br />

Het zijn enerverende tijden voor Ned Air. De toonaangevende fabrikant van energiezuinige luchtbehandelings- en warmteterugwinsystemen<br />

uit Kampen meldde recent nog de overname per 1 januari van Centrotec Climate Systems, waar Ned Air deel van uitmaakt, door de Italiaanse<br />

Ariston Group. Op 20 oktober kwam daar het nieuws bij dat Tom Lammerts benoemd is tot algemeen directeur. Volgens Hans Robben, die<br />

tegelijk is aangetreden als commercieel directeur, staat de markt voor grote uitdagingen.<br />

Tekst Tjerk van Duinen<br />

| Beeld Ned Air<br />

Productie van de ventilatie-units in Kampen.<br />

“We staan middenin een energiecrisis en een stikstofimpasse<br />

en vermoedelijk aan het begin van een<br />

recessie”, begint Robben. “Ned Air is zeer actief in<br />

de onderwijsmarkt en daar is de impact van de<br />

energiecrisis bijvoorbeeld erg groot. Scholen staan<br />

voor een grote opgave om het binnenklimaat te verbeteren<br />

en kampen sinds kort met enorm gestegen<br />

energielasten. En dat de dilemma's hierbij groot<br />

zijn, blijkt wel uit een gesprek dat ik had met een<br />

‘Een belangrijk deel van het vastgoed is<br />

met een betrekkelijk kleine investering naar<br />

energielabel C te krijgen’<br />

facilitair manager van een middelbare school. Hij<br />

ziet de energierekening oplopen van 400.000 euro<br />

naar 1,6 miljoen euro per jaar. ‘Dat zijn 25 fte’s’, zei<br />

hij, ‘moet ik die dan ontslaan’?”<br />

74 | INSTALLATIEENBOUW.NL

Onlangs werd de tweeduizendste EduComfort schoolventilatie-unit van Ned Air geïnstalleerd.<br />

Mijlpaal<br />

Dit dilemma zal bij veel onderwijsinstellingen<br />

spelen. Robben: “Wij kunnen ze daar niet direct<br />

bij helpen. Als wij de klimaatsystemen moderniseren<br />

zal dat een energiebesparing opleveren,<br />

maar daar gaat wel een initiële investering aan<br />

vooraf. Met de veelal afgeknepen budgetten zal<br />

De ventilatie-units van Ned Air genereren veel data<br />

zoals temperatuur, CO 2<br />

-gehalte en luchtvochtigheid.<br />

hier minder ruimte voor zijn.” Dat neemt niet weg<br />

dat Ned Air met een succesvol programma voor<br />

gezonde schoolventilatie onlangs een mijlpaal bereikte.<br />

Van de fabrikant werd namelijk de tweeduizendste<br />

EduComfort schoolventilatie-unit geïnstalleerd.<br />

Dat betekent dat zestigduizend kinderen en<br />

tweeduizend leerkrachten dagelijks profiteren van<br />

een gezonde leer- en werkomgeving. Dat betekent<br />

ook het hele jaar door meer comfort, betere leerprestaties<br />

en minder ziekteverzuim van zowel leerlingen<br />

als leerkrachten.<br />

Ontzorgen<br />

De koers en visie van Ned Air blijft ook in 2023<br />

om de luchtkwaliteit in de gebouwde omgeving<br />

te verbeteren. Voor Robben is de strategie helder:<br />

Ned Air gaat bedrijven ontzorgen. “Wij zijn geen<br />

aannemer of installateur, maar een leverancier<br />

van een specifiek product dat bijdraagt aan een<br />

goed binnenklimaat en comfort. Doordat onze<br />

ventilatie-units veel data zoals temperatuur,<br />

CO 2<br />

-gehalte en luchtvochtigheid genereren en<br />

we deze data monitoren en analyseren, kunnen<br />

we simulaties creëren en de installateur en adviseur<br />

nog beter helpen in de keuze van het meest<br />

passende ventilatiesysteem en het inrichten van het<br />

onderhoud ervan. De dienstverlening rondom onze<br />

producten wordt zo steeds beter.”<br />

Verplicht energielabel<br />

Een ander punt van aandacht is het energielabel<br />

voor utiliteitsgebouwen. Robben: “Per 1 januari van<br />

volgend jaar is label C verplicht. Ik weet zeker dat<br />

heel veel gebouwen hier nog niet aan voldoen en<br />

de eigenaren wellicht aanhikken tegen de grote investering<br />

die ze nodig denken te hebben. Volgens<br />

ons is een belangrijk deel van dat vastgoed met een<br />

betrekkelijk kleine investering naar energielabel C<br />

te krijgen. Veel luchtbehandelingskasten hebben<br />

geen warmteterugwinning. Wij kunnen bestaande<br />

luchtbehandelingskasten renoveren door warmteterugwinning<br />

toe te passen, evenals nieuwe, zuinigere<br />

ventilatoren en moderne regeltechniek. Dit zijn effectieve<br />

maatregelen die ook voor de installateur kansen<br />

bieden. Gebouweigenaren kunnen bovendien<br />

met een bescheiden investering risico's van boetes en<br />

sluitingen voorkomen.”<br />

“Er is dus nog veel te doen”, besluit Robben. “We gaan<br />

met frisse zin aan de slag en zien uit naar de samenwerking<br />

binnen onze nieuwe ondernemingsstructuur.<br />

Want ook internationaal liggen er mooie kansen.” ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 75

MODERN<br />

Scan de<br />

QR-code voor<br />

een gratis<br />

sample<br />

INSTALLEREN<br />

MEER TIJDSBESPARING OP DE BOUW<br />

WAGO WINSTA ®<br />

• 100% stekerbaar installeren en 100% onderhoudsvrij<br />

• Duurzaam en circulair<br />

• Toegestaan in gesloten wanden en plafonds<br />

• Stekerbaar installeren volgens de NEN NPR 5310 Praktijkrichtlijn<br />

• Maintenance Free gecertificeerd<br />

www.wago.com/nl/winsta

VERBETER DE PRODUCTIVITEIT BINNEN JE BEDRIJF!<br />

CALCULATOR VOORSPELT<br />

VERSPILLING EN ONNODIGE BEWEGINGEN<br />

Binnen industriële omgevingen worden de werkzaamheden van machinewerkers minstens twintig keer per dag onderbroken door het heen<br />

en weer lopen naar opslaglocaties van poetsdoeken. Om nog meer werkinterrupties te voorkomen, neemt 74% van hen meer poetsdoeken<br />

mee dan nodig. 69% ervaart zelfs stress als de werkzaamheden onnodig vaak moeten worden neergelegd. Volgens 90% zou de werktevredenheid<br />

verbeteren als kwalitatieve hulpmiddelen als poetsdoeken in de buurt te vinden zijn. Dit blijkt uit onderzoek van Tork, leverancier van<br />

hygiëneproducten.<br />

Tekst Desiree Pennings | Beeld Het PR Bureau<br />

De Tork Performance ® dispensers kunnen een oplossing<br />

zijn. Deze zijn zo ontworpen dat ze op een<br />

flexibele manier geplaatst kunnen worden waar<br />

ze het meest nodig zijn. Er zijn meerdere montage-<br />

en plaatsingsmogelijkheden, bijvoorbeeld<br />

een vloerstandaard of muurdispenser. Tork expert<br />

Michal Wojdat vertelt: “De Tork Performance ® dispensers<br />

kunnen overal geplaatst worden waar ze<br />

nodig zijn, dus zo dicht mogelijk bij de medewerkers.<br />

Ze zijn robuust en ergonomisch en voldoen<br />

aan de strengste eisen. Dit vermindert kosten en<br />

leidt tot een betere productiviteit.”<br />

‘Onze dispensers<br />

verminderen kosten<br />

en leiden tot een<br />

betere productiviteit’<br />

Calculator voor berekenen<br />

verspilling in beweging<br />

Wil je meer inzicht in de verspilling binnen jouw<br />

bedrijf, dan kun je gebruik maken van de gratis<br />

Tork calculator voor het berekenen van verspilling<br />

in beweging. Deze online tool laat je in drie klikken<br />

zien hoeveel tijd er wordt verspild door nietnoodzakelijke<br />

bewegingen. Wojdat: “De basis voor<br />

de berekening is een oude managementregel die<br />

zegt dat een stap gelijk staat aan een meter en<br />

een seconde tijd kost, wat gelijk is aan een cent.<br />

Al deze onnodige stappen worden bij elkaar opgeteld<br />

en vertaald naar de gemiddelde tijdsverspilling<br />

per dienst. Alleen door hier bewust van te zijn,<br />

kunnen belangrijke veranderingen doorgevoerd<br />

worden.”<br />

De Tork Performance ® dispensers kunnen overal<br />

geplaatst worden waar ze nodig zijn.<br />

Door de dispensers op strategische plekken te plaatsen, ontstaan er minder werkinterrupties, waardoor tijd en<br />

geld wordt bespaard.<br />

Advies om productieprocessen<br />

te verbeteren<br />

Om bedrijven verder te helpen om iets aan deze<br />

verspilling te doen, geeft Tork graag advies om<br />

productieprocessen te verbeteren. Dit kan tot 1,5<br />

uur verschil uitmaken per shift en kan leiden tot<br />

een afvalreductie van 18%. Wojdat: “Wij moedigen<br />

elk bedrijf aan om een gratis Tork Workflowconsult<br />

aan te vragen, zodat ons ervaren verkoopteam<br />

advies kan geven over hoe de productiviteit<br />

kan worden verbeterd.” ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 77

INDUSTRIËLE APPARATUUR LATEN COMMUNICEREN<br />

EEN INNOVATIEVE ONTWIKKELING<br />

MET LEGIO MOGELIJKHEDEN<br />

HMS is al sinds jaar en dag de ontwikkelaar en vermarkter van producten en oplossingen binnen de industriële informatie- en communicatietechnologie.<br />

Vrij vertaald: zij levert de tools waardoor de ene industriële apparatuur kan communiceren met de andere. Nu breidt HMS haar<br />

assortiment uit met de Intesis 700-serie. Een doorbraak voor gebouwbeheerders, fabriekseigenaren en systeemintegrators.<br />

Tekst Liliane Verwoolde | Beeld HMS Network Benelux<br />

78 | INSTALLATIEENBOUW.NL

De Intesis 700 serie is uiterst gebruikersvriendelijk.<br />

HMS Network Benelux is een dochterorganisatie<br />

van het Zweedse HMS Networks. Vanuit vestigingen<br />

in zeventien landen werken professionals<br />

– verbonden door het motto ‘Hardware Meets<br />

Software’ – aan de ontwikkeling, productie en<br />

verkoop van producten in de voorhoede van de<br />

technologie. Aan de ene kant zijn daar de makers<br />

van apparatuur. “Denk hierbij maar aan de<br />

ontwikkelaars van brandmeld-, toegangscontrole-,<br />

verlichtings- en verwarmingsinstallaties”, verduidelijkt<br />

Vincent Wagenaar, general manager van<br />

HMS Network Benelux. Aan de andere kant staan<br />

de gebruikers. “Dit zijn bijvoorbeeld gebouwbeheerders<br />

die industriële apparatuur gebruiken.”<br />

Met de HMS-oplossingen kunnen zij hun producten<br />

met elkaar verbinden.<br />

HMS is een uitblinker in eenvoud en de 700-serie<br />

vormt hierop geen uitzondering.<br />

‘In de nieuwe serie zijn de meest<br />

voorkomende protocollen voor<br />

gebouwenautomatisering verzameld’<br />

De configuratietool<br />

Tot nu toe communiceren installaties voor brandmelding,<br />

licht of verwarming ieder in hun eigen<br />

taal. Dat maakt het lastig voor gebouwbeheerders<br />

om de units aan elkaar te koppelen. De 700-serie<br />

maakt dit aanzienlijk gemakkelijker, omdat hierin<br />

de meest voorkomende protocollen voor gebouwenautomatisering<br />

– zoals BACnet, Modbus, M-<br />

Bus, DALI en KNX – zijn verzameld. Met Intesis<br />

MAPS kiest de gebouwbeheerder de protocollen<br />

die hij nodig heeft en vervolgens koppelt hij de<br />

systemen aan elkaar. Ook het wisselen van een<br />

protocol verloopt probleemloos.<br />

Legio mogelijkheden<br />

De mogelijkheden met de Intesis-producten<br />

zijn legio. Dat verduidelijkt Wagenaar aan de<br />

hand van een voorbeeld. “Met de toename van<br />

het aantal elektrische auto’s zien we een sterk<br />

groeiende behoefte aan elektrische laadpalen.<br />

De EV-laders zijn beschikbaar voor privéparkeerplaatsen,<br />

openbare parkeerterreinen, winkelcentra,<br />

openbaar vervoer, et cetera. Zowel het energiemanagement<br />

als de beschikbaarheid van de<br />

EV-parkeerplaatsen vraagt veel communicatie<br />

tussen het gebouwbeheersysteem en de laadpalen.<br />

De Intesis protocolvertaling tussen het<br />

veelgebruikte OCPP en Modbus RTU/TCP maakt<br />

monitoring, controle, starten en stoppen van de<br />

EV-oplaadpunten mogelijk. Hiermee kunnen systeemintegrators<br />

van gebouwen en fabrikanten<br />

van EV-laadpunten op een gemakkelijke, kostenefficiënte<br />

en betrouwbare manier monitoring<br />

en controle bieden van de OCPP 1.6-compatible<br />

EV-laadpunten vanaf elk op Modbus gebaseerd<br />

automatiseringssysteem.”<br />

Gebruikersvriendelijk<br />

De software van de 700-serie is opvallend gebruikersvriendelijk.<br />

Voor de meest voorkomende installaties<br />

ontwikkelde HMS templates die de koppeling<br />

vereenvoudigen. Daarnaast verzorgt zij praktische<br />

trainingen – bij HMS of op locatie – die installateurs,<br />

projectleiders en firma’s leren hoe met het equipment<br />

om te gaan. “De ene koppeling is complexer<br />

dan de andere. In ingewikkelde situaties brengen<br />

onze mensen de koppeling tot stand en leren zij beheerders<br />

hoe zij hier optimaal mee kunnen werken.”<br />

Hoe complex ook, HMS is en blijft een uitblinker<br />

in eenvoud en de 700-serie vormt hierop<br />

geen uitzondering. ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 79

KENNISPARTNER IN (BEKABELINGS)NETWERKEN<br />

‘WE ZIJN ER VOOR LEVERINGEN,<br />

ADVIES EN TRAININGEN’<br />

De behoeften van gebruikers van datacommunicatienetwerken veranderen in rap tempo. Werken verandert in het ‘nieuwe werken’ en vaste<br />

werkplekken worden ingeruild voor flexibele. Om al deze ontwikkelingen bij te benen, biedt Kannegieter een ruim assortiment passieve en<br />

actieve netwerkcomponenten. De service gaat echter wel iets verder dan enkel de levering hiervan. “We zijn een echte partner, die meedenkt<br />

in de oplossingen die onze klant aan haar klant aanbiedt.”<br />

Tekst Liliane Verwoolde |<br />

Beeld Kannegieter<br />

‘Partner’ kan hier – zo blijkt tijdens het gesprek<br />

met Michaël van Boheemen, commercieel directeur<br />

van Kannegieter in Nederland – worden uitgelegd<br />

in de beste zin van het woord. “Enerzijds<br />

zijn we die kennisgedreven importeur en distributeur<br />

op het gebied van databekabeling, netwerkapparatuur<br />

en datacenteroplossingen. We kennen<br />

ons vakgebied, waardoor we ook die allerlaatste<br />

‘We hebben ook die laatste innovatieve<br />

netwerkoplossing in huis’<br />

innovatieve oplossing in huis hebben. Anderzijds<br />

zijn we altijd bereid om onze kennis te delen. We<br />

ondersteunen installateurs, consultants en eind-<br />

gebruikers bij het ontwerp en de realisatie van<br />

hun projecten. We bieden hen uitgebreide, praktische<br />

trainingsprogramma’s, hetzij in het auditorium<br />

van het Kannegieter College in Amersfoort,<br />

in onze vestiging in Brussel of bij hen op locatie.”<br />

Uitgebreid assortiment<br />

Het assortiment van Kannegieter is uitgebreid.<br />

Onder de bekabelingsconcepten bevinden zich koper-<br />

en glasvezelkabels, high-density- en geblazen<br />

glasvezeloplossingen. Voor de actieve netwerkkant<br />

heeft Kannegieter WIFI-oplossingen, ethernet<br />

switching en digital displays. Voor wie zich bezighoudt<br />

met intelligente poweroplossingen zijn<br />

er intelligente spanningssloffen met monitoringsfuncties<br />

en UPS-systemen. Via de installateurs vinden<br />

de oplossingen hun weg naar de netwerken<br />

van zorginstellingen, universiteiten, gemeentes en<br />

ministeries.<br />

Advies en ondersteuning<br />

Regelmatig merkt Van Boheemen dat juist de<br />

ondersteuning wordt gewaardeerd. “Op dit moment<br />

is monitoring actueel. Instellingen willen<br />

het energieverbruik in de gaten kunnen houden,<br />

zij willen het actuele CO 2<br />

-gehalte in ruimtes kunnen<br />

meten en de temperatuur kunnen controleren.<br />

Hiervoor hebben we sensorplatforms waarin<br />

alle data kunnen worden uitgelezen. Wij brengen<br />

groot en klein installerend Nederland op de<br />

hoogte van deze mogelijkheden en bieden de<br />

componenten om het uit te voeren en eventueel<br />

uit te lezen via de smartphone.”<br />

Het assortiment van Kannegieter is uitgebreid.<br />

Ook de grootschaligheid van Kannegieter komt de<br />

klant ten goede. Waar menig leverancier tijdens<br />

80 | INSTALLATIEENBOUW.NL

Trainingen worden gegeven bij Kannegieter of bij de klant op locatie.<br />

de coronaperiode vastliep, waren de voorraden<br />

van Kannegieter op peil. “We hebben er zeker<br />

last van gehad. Voor producten met chips ging de<br />

levertijd van vier naar dertig weken, maar we hebben<br />

wel tijdig geanticipeerd. Voor reguliere producten<br />

zijn de leveringstijden nu weer normaal.<br />

Voor de specials verwachten wij eind <strong>2022</strong> op<br />

het oude niveau te zijn. Onze opdrachtgevers kunnen<br />

vertrouwen op een toekomstgerichte, veilige<br />

en goed functionerende netwerk-infrastructuurleverancier<br />

die graag meedenkt in het bieden van<br />

de juiste oplossing.” ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 81

MILIEUBEWUST EN COMFORTABEL:<br />

EEN LUCHTGORDIJN VOOR ELKE LOCATIE WAAR DE<br />

DEUR MEER DAN VIER KEER PER UUR OPENGAAT<br />

Luchtgordijnen zijn in deze tijd van energiebewustzijn een omstreden onderwerp. Gebruiken deze onzichtbare luchtwanden niet enorm veel<br />

energie? Een gesprek met Frank Joosten van HVAC Nederland schept duidelijkheid. “Wie de euro’s op straat wil gooien, zet eenvoudig de<br />

deuren open. Wie energie en euro’s wil besparen, zet de deuren open en kiest voor een luchtgordijn.”<br />

Tekst Liliane Verwoolde | Beeld HVAC Nederland<br />

HVAC Nederland biedt voor elk project een passend luchtgordijn.<br />

HVAC Nederland kwam zo’n twintig jaar geleden<br />

bij toeval in aanraking met het product ‘luchtgordijn’.<br />

Ze besloot het op te nemen in haar assortiment<br />

en kort daarna was het haar hoofdproduct.<br />

Binnen haar assortiment maakt HVAC Nederland<br />

onderscheid tussen basisluchtgordijnen, professionele<br />

luchtgordijnen en industriële luchtgordijnen.<br />

Joosten licht de verschillen toe.<br />

Basis, professioneel of industrieel<br />

“Basisluchtgordijnen worden gebruikt bij entrees<br />

met ‘gewone’ deurafmetingen zoals winkels en<br />

horecagelegenheden. Professionele luchtgordijnen<br />

worden geïnstalleerd in de utiliteitsbouw.<br />

Bij hotels, restaurants, kantoren en ziekenhuizen<br />

zijn de deuren doorgaans groter dan gemiddeld<br />

en veelgebruikt. De industriële luchtgordijnen zijn<br />

onder meer bestemd voor laaddocks, roldeuren,<br />

82 | INSTALLATIEENBOUW.NL

Een luchtgordijn functioneert optimaal als het exact op maat is.<br />

draaideuren en deuren van koel- en vrieshuizen.<br />

Bij deze laatste is de functie omgekeerd en houdt<br />

het luchtgordijn de kou binnen en de warmte<br />

‘Een luchtbarrière<br />

tussen binnen- en<br />

buitenklimaat’<br />

buiten. Deze omkeerbaarheid is overigens altijd<br />

mogelijk. Overal waar ruimtes worden gekoeld, is<br />

het luchtgordijn ook een effectieve barrière tegen<br />

de warmte.”<br />

Ook draaideuren lenen zich uitstekend voor een<br />

luchtgordijn.<br />

Voor elke entree<br />

Er is voor elke entree een passend luchtgordijn,<br />

ook voor automatische schuifdeuren, draaideuren<br />

en roldeuren. De selectie van het juiste luchtgordijn<br />

vereist wel kennis van zaken. “Een luchtgordijn<br />

functioneert optimaal als het exact op maat is. Zo<br />

voorkom je verlies door onder- of overcapaciteit.<br />

Daarbij speelt de omgeving een rol. Waar staat<br />

het pand? Middenin een straat, aan een plein of<br />

in een weiland? Omgevingen met een dominante<br />

windrichting of een grotere kans op extreme weersinvloeden<br />

vragen een ander type luchtgordijn.”<br />

Energiebesparend<br />

Rest nog de vraag over het energiegebruik van<br />

luchtgordijnen. Past het plaatsen van een luchtgordijn<br />

nog in deze tijd? Daarover is Joosten heel<br />

Het plaatsen van een luchtgordijn past juist in<br />

deze tijd.<br />

uitgesproken. “Het plaatsen van een luchtgordijn<br />

past juist in deze tijd en wel op elke locatie waar<br />

de deur vaker dan vier keer per uur opengaat.<br />

De leden van branchevereniging Binnenklimaat<br />

Nederland Kring Luchtgordijnen hebben hier<br />

onderzoek naar gedaan, geverifieerd door TNO.<br />

Hierdoor is vastgesteld dat luchtgordijnen grote<br />

besparingen opleveren. Om de besparing exact<br />

te berekenen, is er tevens een hulpmiddel ontwikkeld<br />

waarop twijfelende partijen hun gegevens<br />

kunnen invoeren en direct kunnen uitlezen<br />

hoeveel zij gaan besparen door het plaatsen van<br />

een luchtgordijn. Dit hulpmiddel kan worden gebruikt<br />

op de site van Binnenklimaat Nederland<br />

en HVAC Nederland.” ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 83

INSTALLATEUR AAN HET WOORD: NICO VAN NOORT<br />

‘UNIVERSELE DIMMERS VOOR EEN EENVOUDIGE<br />

AANSLUITING ÉN TEVREDEN KLANTEN’<br />

Nico van Noort is installateur en eigenaar van Elektro Technico in Hillegom. EcoDim vroeg hem naar zijn ervaringen op het gebied van LEDdimmers.<br />

Welke dimmers gebruikt hij? En waarom heeft hij hiervoor gekozen?<br />

Tekst en beeld EcoDim<br />

Wat Van Noort erg fijn vindt aan de dimmers, is dat ze eigenlijk altijd in de inbouwdoos passen en dat de aansluiting erg eenvoudig is.<br />

Kijkend naar de wens van zijn klanten om sfeer<br />

te creëren en duurzame LED-verlichting te gebruiken,<br />

komt Van Noort terecht bij EcoDim. Hij werkt<br />

met drie dimmers van EcoDim, namelijk de ECO-<br />

DIM.01, de ECO-DIM.02 en de ECO-DIM.07 Zigbee.<br />

Wanneer hij vertelt waarom de keuze op deze<br />

dimmers is gevallen, is hij stellig: “Als ik kijk bij<br />

Oosterberg zijn de Bathled-spotjes en EcoDim een<br />

‘Het maakt niet uit welk afdekmateriaal<br />

erop zit. Dat is gewoon top’<br />

geweldige combinatie. Het is relatief goedkoop en<br />

het werkt goed samen.” De prijs is dus belangrijk<br />

voor Van Noort. En ook de universaliteit van de<br />

EcoDim dimmers stelt hij erg op prijs: “Het is een<br />

universele dimmer, dus het maakt niet uit welk afdekmateriaal<br />

erop zit. Dat is gewoon top.”<br />

84 | INSTALLATIEENBOUW.NL

Nico van Noort werkt met drie dimmers van EcoDim, namelijk de ECO-DIM.01, de ECO-DIM.02 en de ECO-DIM.07 Zigbee.<br />

Eenvoudige aansluiting<br />

Van Noort vertelt dat hij eigenlijk altijd heeft<br />

gewerkt met EcoDim-dimmers. Hierbij luistert hij<br />

goed naar zijn klanten: “Bijna alle mensen gaan<br />

akkoord met deze dimmers, ik hoor eigenlijk nooit<br />

negatieve dingen.” Wat hij verder erg fijn vindt<br />

aan de dimmers, is dat ze eigenlijk altijd in de<br />

inbouwdoos passen en dat de aansluiting erg eenvoudig<br />

is. De afstelmogelijkheden hoeft hij in de<br />

meeste gevallen niet aan te passen, omdat deze al<br />

goed afgesteld staan: “Soms kun je er een beetje<br />

mee spelen en dan is het fijn dat deze functie er<br />

is. Het is ook erg makkelijk om deze te gebruiken.”<br />

Snelle service<br />

Heeft Van Noort dan nooit problemen met de<br />

dimmers van EcoDim? Jawel. Laatst heeft hij een<br />

hotelschakeling gemaakt met Bathleds. Hiervoor<br />

gebruikte hij de ECO-DIM.02. De dimmer werd<br />

warm en dus besloot Van Noort de klantenservice<br />

van EcoDim te bellen. “De telefoon werd<br />

snel opgenomen en mijn vragen werden goed<br />

beantwoord. Uitgelegd werd bijvoorbeeld dat de<br />

ECO-DIM.01 een betere combinatie vormt met de<br />

Bathleds, sinds de Bathleds dit jaar iets zijn veranderd.<br />

De ECO-DIM.01 werd nog tijdens het bellen<br />

‘Je hebt veel variatie en keuze qua dimmers.<br />

Je kunt er heel veel kanten mee op en de<br />

installatie is erg makkelijk’<br />

opgestuurd. Een snelle oplossing en ik ben er een<br />

stukje slimmer van geworden. Nu werkt alles goed.”<br />

Altijd op voorraad<br />

Van Noort koopt de dimmers dus in bij Oosterberg.<br />

Hij geeft aan dat de producten altijd op voorraad<br />

zijn en dat ze gemakkelijk te verkrijgen zijn. Bestellen<br />

doet hij online. Een groot pluspunt vindt hij dat<br />

wanneer hij de producten voor 19:00 bestelt, hij ze<br />

de volgende dag al binnen heeft. Wanneer we aan<br />

Van Noort vragen wat de EcoDim dimmers hem en<br />

zijn bedrijf opleveren, geeft hij aan dat hij er voornamelijk<br />

tevreden klanten mee krijgt. Tevens gaat<br />

het installeren en afstellen erg eenvoudig. Dit alles<br />

zorgt voor veel tijdswinst. Zou Van Noort EcoDim<br />

aanbevelen? “Ja, absoluut. Je hebt veel variatie en<br />

keuze qua dimmers. Je kunt er heel veel kanten<br />

mee op en de installatie is erg makkelijk. Ook voor<br />

kleine projecten zijn de dimmers ideaal.” ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 85

vercoma.nl<br />

Aperio<br />

ip-opener: Dé sleutel tot<br />

succesvol toegangscontrole<br />

beheer<br />

App op<br />

smartphone<br />

iP-OPENER, een toegangscontrolesysteem ideaal voor alle soorten appartementencomplexen<br />

en kantoorgebouwen. Een krachtig systeem ontwikkeld binnen onze eigen<br />

groep. Het systeem is niet alleen flexibel maar ook veilig en real-time, via cloud door<br />

uzelf te beheren. Desgewenst kunnen wij het beheer volledig uit handen nemen.<br />

Bluetooth<br />

lezer<br />

Slim gebruik tussen cloud en controller, kan stand-alone blijven functioneren.<br />

Overzichtelijke en intuïtieve web-based cloud software.<br />

Schaalbaar en daardoor flexibel en op elk moment uit te bereiden.<br />

Eigen 2-draads SMART lezers met 128 bits AES encryptie, IP65 en IK10 protectie<br />

en via de cloud van updates te voorzien.<br />

Integratie van systemen derden, o.a LPR camera’s, CCTV en liftsturingen.<br />

Integratie van het GTwin 2-draads deurvideo systeem.<br />

Koppeling met Aperio draadloze deurkruk oplossingen.<br />

Tags<br />

Naast de hardware en software, zijn de engineers continu bezig de lezers, tags,<br />

controllers en software door te ontwikkelen met steeds nieuwe implementaties en<br />

verbeteringen. Updates zijn kosteloos en real-time online door te voeren. Mogelijk om<br />

via API te koppelen. Kortgezegd: onbeperkte mogelijkheden!<br />

Geef uzelf toegang tot het meest uitgebreide toegangscontrole systeem op de markt.<br />

Kijk voor meer informatie op vercoma.nl of neem direct contact op met Vercoma voor<br />

een uitgebreide demonstratie: verkoop@vercoma.nl | T 075 62 17 628

GEMAK DIENT DE MENS<br />

TOEGANGSCONTROLE VIA DE CLOUD<br />

Beheer van toegangscontrole verplaatst zich meer en meer naar de cloud. Systemen daarvoor worden steeds slimmer, eenvoudiger te<br />

bedienen en zijn ook veilig. Vercoma, specialist in deurcommunicatie- en toegangscontrolesystemen, levert in de cloud based categorie het<br />

iP-Opener systeem. Dit is zonder specialistische kennis te configureren, intuïtief in gebruik en zeer eenvoudig uit te breiden en daardoor<br />

toekomstbestendig. iP-Opener is sinds kort ook te combineren met de Aperio ® draadloze deurkrukoplossingen van ASSA ABLOY.<br />

Tekst Tjerk van Duinen | Beeld Vercoma<br />

“iP-Opener is een van de krachtigste toegangscontrolesystemen<br />

op de markt en met name ontwikkeld<br />

voor middelgrote tot grote complexen”,<br />

vertelt Arjan Schouten, Manager Sales & Service<br />

bij Vercoma Communicatie Systemen. “Het mooie<br />

van dit systeem is dat het schaalbaar is van een<br />

enkele woning tot bijvoorbeeld een groot kantorencomplex<br />

of appartementengebouw. Met onze<br />

basis controller kun je vier deuren aansturen. Hier<br />

zijn eindeloos modules aan toe te voegen. Het<br />

beheer van de toegangscontrole gebeurt veilig,<br />

eenvoudig en intuïtief in het cloud based softwareprogramma<br />

iP-Opener Manager. Hier kan de<br />

beheerder of wie dan ook verantwoordelijk is voor<br />

de toegangscontrole online vanuit de hele wereld<br />

bijvoorbeeld een deur toevoegen, een sleutel verwijderen<br />

of een wijziging aanbrengen in wie rechten<br />

heeft tot bepaalde toegangsniveaus.”<br />

Trainingen<br />

Service is een belangrijk onderdeel van iP-Opener.<br />

Schouten: “Hoewel het systeem eenvoudig te installeren<br />

en te beheren is, bieden wij trainingen<br />

Volledig compatible tags zijn vooraf geprogrammeerd zodat eigenaren alleen toegang hebben tot locaties<br />

waartoe zij geautoriseerd zijn.<br />

aan beheerders en installateurs. De installateur,<br />

de beheerder van een corporatie, een beveiligingsbedrijf<br />

of Vercoma kan ook het beheer op zich<br />

nemen. Wij helpen de installateur met het ontwerpen<br />

op bekabelingsniveau en denken mee in<br />

het maken van een sluitplan waarin met de eind-<br />

‘Een van<br />

de krachtigste<br />

toegangscontrolesystemen<br />

op de markt’<br />

gebruiker bepaald wordt wie waar toegang toe<br />

heeft. Het mooie voor de eindgebruiker is tevens<br />

dat iP-Opener geheel licentievrij is. Dus je schaft<br />

het aan en daarna zijn er geen verborgen of doorlopende<br />

kosten, tenzij wij natuurlijk het beheer<br />

verzorgen. En met kosteloze software-updates is<br />

het systeem altijd up-to-date!”<br />

Met de basis controller zijn vier deuren aan te sturen. Hier zijn eindeloos modules aan toe te voegen.<br />

Sinds kort is iP-Opener ook te combineren met de<br />

Aperio ® draadloze deurklinken en sloten van ASSA<br />

ABLOY. Communicatie gebeurt dan draadloos via<br />

een hub die de link vormt tussen de Aperio-klink<br />

en iP-Opener. ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 87

VOORKOM DAT BRAND DOORSLAAT VIA DE LEIDINGEN VAN HET GEBOUW<br />

BRANDCOMPARTIMENTERING<br />

OP ALLE (ON)MOGELIJKE PLAATSEN<br />

Compartimentering zorgt ervoor dat brand niet of pas na een bepaalde tijd van de ene ruimte naar de andere doorslaat. Als installateur moet<br />

je de wanden die hiervoor zorgen soms echter doorboren om er kabels en leidingen doorheen te voeren, waardoor de brandwerendheid<br />

teniet wordt gedaan. Het is dan zaak om de doorvoeringen af te dichten met bijvoorbeeld brandwerende manchetten. Promat biedt hiervoor<br />

diverse oplossingen, waaronder de PROMASTOP ® -UCE.<br />

Tekst Desiree Pennings | Beeld Etex Building Performance<br />

De PROMASTOP ® -UCE kan toegepast worden bij zowel massieve als flexibele wanden.<br />

Promat is onderdeel van de Etex Building Performance<br />

divisie en een specialist op het gebied van<br />

passieve brandveiligheid binnen de bouwsector. Al<br />

meer dan zestig jaar ontwikkelt het bedrijf unieke<br />

methoden op het gebied van brandveiligheid die<br />

voldoen aan de strengste internationale normen.<br />

“PROMASTOP ® -UCE is één van de brandwerende<br />

manchetten die voorkomen dat vlammen en rook<br />

via de leidingen doorslaan”, vertelt Menno Aalbers,<br />

Area Sales Manager bij Promat. “Het is belangrijk<br />

dat de niet-brandzijde niet warmer wordt dan<br />

200°C. Er mogen niet langer dan tien seconden<br />

vlammen doorkomen, anders voldoet de wand niet<br />

meer aan de gestelde brandwerendheid.”<br />

<strong>Installatie</strong>gemak<br />

PROMASTOP ® -UCE bestaat uit een geperforeerde<br />

roestvrijstalen band met 150 schakels en is geschikt<br />

voor het brandwerend afdichten van doorvoeringen<br />

van eenlaagse en meerlaagse kunststofleidingen,<br />

alucomposietleidingen en kabels<br />

door massieve wanden en vloeren, lichte schei-<br />

88 | INSTALLATIEENBOUW.NL

De PROMASTOP ® -UCE-manchet wordt rondom<br />

afgekit met een PROMASEAL ® -AG kit.<br />

dingswanden en schachtwanden. Meerdere lagen<br />

opschuimend materiaal op grafietbasis zorgen<br />

ervoor dat de kunststof leidingen dichtgeknepen<br />

worden tijdens brand.<br />

De manchet kan op maat worden gemaakt door<br />

de geschakelde delen te breken. Aalbers: “Je kunt<br />

de gewenste lengte zelf bepalen. De manchetten<br />

zijn makkelijk aan elkaar te verbinden met een<br />

clip.” Ze worden eenvoudig rondom leidingen en<br />

kabels bevestigd met speciale clips, die erbij geleverd<br />

worden. “PROMASTOP ® -UCE is met name<br />

handig wanneer je te maken hebt met verschillende<br />

afmetingen en wanneer je dus flexibiliteit<br />

nodig hebt. Behalve het installatiegemak, is het<br />

één van de weinige manchetten waarmee je een<br />

hoefijzer kunt maken.”<br />

Tests<br />

Voor deze functie als hoefijzer werd onlangs een<br />

aantal tests uitgevoerd bij Warringtonfire in Gent,<br />

Volgens de tests behoudt het compartiment een brandwerendheid met EI30 tot EI120 (U/U).<br />

Met de PROMASTOP ® -UCE is gemakkelijk een<br />

hoekoplossing te maken.<br />

‘Het is één van<br />

de weinige<br />

brandwerende<br />

manchetten<br />

waarmee je een<br />

hoefijzer kunt maken’<br />

een laboratorium dat gespecialiseerd is in het<br />

testen van de brandreactie en brandwerendheid<br />

van materialen en constructies voor bouw, transport<br />

en industrie. Hierbij werden de manchetten<br />

toegepast in de wand en vloer. “We gebruikten<br />

een diameter van 110 mm en haalden een brandwerendheid<br />

van 120 minuten. Ook in een hoekopstelling<br />

hebben we getest met een PROMASTOP ® -<br />

UCE-manchet die eromheen werd gezet, rondom<br />

afgekit met een PROMASEAL ® -AG kit. Ook met<br />

geluidsisolerende buizen hebben we de 120 minuten<br />

gehaald”, vertelt Martin Boot, Technical<br />

Development & Application Engineer bij Promat.<br />

PROMASTOP ® -UCE is getest conform de Europese<br />

norm EN 1366-3:2021. Daaruit blijkt dat<br />

de brandwerendheid van het compartiment met<br />

EI30 tot EI120 (U/U) behouden blijft, afhankelijk<br />

van de toepassing. PROMASTOP ® -UCE kan worden<br />

toegepast in combinatie met de PROMASTOP ® -CC<br />

systeem voorbehandelde steenwolplaat.<br />

Ondersteuning aan installateurs<br />

De materialen van Promat zijn verkrijgbaar via diverse<br />

vooraanstaande groothandels. Heb je als installateur<br />

vragen over het product of de toepassing ervan,<br />

dan kun je daarvoor altijd terecht bij de deskundigen<br />

van Promat. Aalbers: “Wij bieden graag ondersteuning<br />

aan installateurs. Zij kunnen altijd bellen of<br />

mailen met de Area Sales Managers. Vaak geven we<br />

dezelfde dag nog een antwoord terug.” ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 89

ENERGIEZUINIG KOELEN MET INTELLIGENTE BESTURING<br />

DE JUISTE TOOLS OM HET ENERGIEVERBRUIK<br />

VAN KOELINSTALLATIES TE VERLAGEN<br />

Van Kempen Koudetechniek vierde dit jaar zijn 75-jarig bestaan. In die jaren groeide het familiebedrijf uit tot een belangrijke speler op het<br />

gebied van koudetechniek. Het bedrijf is niet alleen sterk in het leveren van koel- en vriesinstallaties, maar ook in de besturing ervan om deze<br />

zo energiezuinig mogelijk te kunnen gebruiken. “VK-Dynamics is echt ons unique selling point.”<br />

Tekst Ramona Kezer | Beeld Van Kempen Koudetechniek<br />

Klant Kippie, centrale CO 2<br />

koel- en vriesinstallatie voor diverse kipproducten.<br />

Van Kempen Koudetechniek werd in 1947 opgericht<br />

als machine- en apparatenfabriek. Al in<br />

de beginjaren specialiseerde het bedrijf zich in<br />

de koudetechniek. “Eerst hadden we vooral veel<br />

groente- en fruittelers in de Betuwe als klant, later<br />

groeiden we door naar veilingen door het hele<br />

land”, vertelt salesmanager Frank Boeijen. <strong>Bouw</strong>de<br />

Van Kempen eerst nog zelf de hoofdcomponenten<br />

van de koelinstallaties, al snel werd de keuze<br />

gemaakt om de hoofdcomponenten elders in te<br />

kopen en zich te specialiseren in het bouwen van<br />

de installaties. Boeijen: “De laatste jaren ligt onze<br />

focus op het bouwen van koel- en vriesinstallaties<br />

met natuurlijke koudemiddelen. De vraag neemt<br />

toe, vanwege de subsidiemogelijkheden, de langere<br />

levensduur, de groene uitstraling en het lagere<br />

energieverbruik.” Inmiddels draaien er in 26<br />

verschillende landen installaties van Van Kempen.<br />

De klantenkring breidde verder uit: onder meer<br />

de bloemen-, vlees- en vissector wisten het bedrijf<br />

te vinden, net als handelaren en grote distributiecentra.<br />

“We hebben een toonaangevende naam in<br />

langdurige fruitbewaring. Door de juiste omstandigheden<br />

te creëren, kan fruit langer bewaard blijven.<br />

Verdere specialisaties zijn vacuümkoeling en<br />

rijpkamers voor exoten zoals mango’s, avocado’s<br />

en papaja’s. Daarmee kun je die op ieder gewenst<br />

moment ‘ready to eat’ maken.”<br />

Vijf disciplines<br />

Van Kempen is opgedeeld in vijf disciplines:<br />

- koudetechniek;<br />

- automatisering;<br />

- panelenbouw (samen met partners);<br />

- klimaatafdeling (van airco’s bij<br />

particulieren tot winkels en hotels);<br />

- serviceafdeling (met 24/7 beheer op<br />

afstand voor een gegarandeerde werking van<br />

de installaties en 35 servicemonteurs verdeeld<br />

door het hele land).<br />

Collega Hasib werkt op de afdeling Airco & Klimaat.<br />

90 | INSTALLATIEENBOUW.NL

Klant VPG in Zwitserland, gespecialiseerd in het koelen en opslaan van wortelen.<br />

“Onze software is ons unique selling point op<br />

onze installaties. In ons VK-Dynamics besturingssysteem<br />

zit al onze ervaring van 75 jaar koelen<br />

en 40 jaar automatiseren van koelinstallaties. Zo<br />

behalen we voor de klant altijd de beste koelresultaten<br />

tegen de laagste energiekosten.”<br />

Verlagen energieverbruik<br />

In deze tijden van extreem hoge energieprijzen is<br />

het verlagen van het energieverbruik een hot item<br />

in alle sectoren. Boeijen: “Wij hebben al veel tools<br />

om de energiekosten van koelinstallaties te verlagen,<br />

door efficiënt te schakelen. Daarnaast maken<br />

onze softwaremodules VK-Energie en VK-Energie+<br />

alle energiestromen inzichtelijk. Hiermee konden<br />

verschillende klanten al veel besparen. Deze software<br />

is ook te gebruiken in combinatie met bestaande<br />

installaties. Ook leveren en installeren we<br />

steeds meer hoogtemperatuur warmtepompen.<br />

Hierin gebruiken we de afvalwarmte van koelinstallaties<br />

om heet water te maken. Dat kan dan<br />

weer worden ingezet in bedrijfsprocessen. We houden<br />

ons daarnaast al een tijd bezig met warmteterugwinning<br />

en ook daar gaan de ontwikkelingen<br />

snel. Zo konden we eerst water verwarmen tot<br />

65°C, maar inmiddels is dat 90°C. Dit draagt bij<br />

aan een zeer hoog energetisch rendement.”<br />

Doorgroeimogelijkheden<br />

en zij-instromers<br />

Bij Van Kempen Koudetechniek werken in totaal<br />

zo’n 120 mensen. Ook wordt veel samengewerkt<br />

met partners, zoals elektrobedrijven, lasbedrijven,<br />

isolatiebedrijven en panelenbouwers. In 2020<br />

werd Van Kempen Koudetechniek overgenomen<br />

door Unica. Boeijen: “We opereren nog steeds als<br />

een familiebedrijf met onze eigen identiteit. We<br />

hebben een hecht personeelsbestand met op de<br />

Collega Jan-Willem aan het werk bij een groot distributiecentrum.<br />

‘Onder de juiste omstandigheden kan fruit<br />

langer bewaard blijven’<br />

meeste posities mensen die al heel lang bij ons<br />

werken. Er zijn volop mogelijkheden om intern<br />

door te groeien. Daar ben ik zelf een mooi voorbeeld<br />

van. Ik ben 32 jaar geleden begonnen vanuit<br />

de autotechniek en in de loop der jaren van<br />

hulpmonteur doorgegroeid naar de functie van<br />

salesmanager.” Zoals elk bedrijf in de technische<br />

sector, heeft ook Van Kempen te maken met de<br />

krapte op de arbeidsmarkt. “We doen er echt het<br />

maximale aan om mensen aan ons te binden. We<br />

organiseren banendagen voor mensen die geïnteresseerd<br />

zijn in ons bedrijf en we zijn erg actief op<br />

social media. Koudetechniek kan ook een interessante<br />

carrièreswitch zijn voor zij-instromers zoals<br />

automonteurs, elektromonteurs en andere mensen<br />

met een technische achtergrond. Zij worden<br />

hier verder opgeleid en begeleid. Het is echt een<br />

zeer interessant en uitdagend vakgebied!” ❚<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 91

SAMEN ZORGEN<br />

VOOR MORGEN.<br />

Alles wat wij doen heeft impact. En dus<br />

kijken wij verder dan het hier en nu. Dat zijn<br />

wij verplicht aan de wereld om ons heen. En<br />

aan de generaties die na ons komen.<br />

Daarom staat bij al onze technische<br />

diensten duurzaamheid centraal.<br />

Onze betrokkenheid hebben wij vertaald<br />

naar een nieuwe pay-off:<br />

Van Dorp. Voor morgen.<br />

Uw gebouwtechniek<br />

duurzaam geregeld.<br />

Technisch Beheer<br />

Gebouwveiligheid<br />

Gebouwautomatisering<br />

Energiemanagement<br />

Zwembadtechniek<br />

Railinfra<br />

Inspecties<br />

Projecten<br />

Warmtepompen en<br />

Waterkoelmachines<br />

‘Titan Sky’<br />

• Natuurlijk koudemiddel R290<br />

• Capaciteit 30 – 200 kW<br />

• Koelen of verwarmen<br />

• Lage GWP-waarde<br />

• Volledig inverter gestuurde<br />

compressor<br />

• Eurovent gecertificeerd<br />

Voor meer informatie: 033 - 247 78 00 www.western.nl info@western.nl<br />

Naamloos-2 1 07-11-<strong>2022</strong> 12:48

INSTALLATIE&BOUW<br />

PLATFORM OVER INSTALLATIETECHNIEK, KLIMAATBEHEERSING EN ELEKTRICITEIT<br />

PARTNER WORDEN<br />

VAN INSTALLATIE & BOUW?<br />

Zowel op de website als in de gedrukte<br />

versie bieden we u de mogelijkheid om<br />

onderdeel uit te maken van het overzicht<br />

met de meest gerenommeerde fabrikanten<br />

en toeleverancieres in de branche.<br />

Zo kunt u onder andere:<br />

• Toegevoegd worden als<br />

partner op de servicepagina’s<br />

van het vaktijdschrift<br />

• Een kosteloze vermelding krijgen in<br />

de geheel vernieuwde bedrijvenindex<br />

op installatieenbouw.nl<br />

• Een gesponsorde positie met persoonlijke<br />

profielpagina op installatieenbouw.nl<br />

verkrijgen<br />

• Uw eigen profielwidget inzetten,<br />

gekoppeld aan de redactionele content,<br />

nieuwsberichten en overige<br />

relevante marketingtools<br />

Ook geïnteresseerd?<br />

• Bel naar +31 495 45 00 95<br />

• Ga naar installatieenbouw.nl/adverteren<br />

• Scan de QR code<br />

SCAN DE<br />

QR CODE<br />

Onze projectmanagers vertellen u graag meer over onze<br />

samenwerkingspakketten<br />

installatieenbouw.nl

INSTALLATIEPARTNERS<br />

Voor uitgebreide informatie over<br />

de installatiepartners, scan deze QR code<br />

met uw smartphone<br />

installatieenbouw.nl/bedrijven/<br />

AFPRO FILTERS<br />

Berenkoog 67<br />

1822 BN ALKMAAR<br />

T +31 72 567 55 00<br />

E info@afprofilters.com<br />

W www.afprofilters.com<br />

ATTEMA BV<br />

Schelluinsestraat 1<br />

4203 NJ GORINCHEM<br />

T +31 183 65<strong>06</strong>50<br />

E info@attema.com<br />

BIS BV<br />

Rietdekkerstraat 14<br />

2984 BM RIDDERKERK<br />

T +31 180 48 67 77<br />

E info@bis.nl<br />

W www.bis.nl<br />

CALEFFI INTERNATIONAL N.V.<br />

Moesdijk 10<br />

6004 AX WEERT<br />

T +31 495 54 77 33<br />

F +31 495 54 84 02<br />

E info.nl@caleffi.com<br />

W www.attema.com<br />

W www.caleffi.com<br />

AIRMASTER BV<br />

Admiraal de Ruyterstraat 2<br />

3115 HB SCHIEDAM<br />

T +31 6 12 96 08 78<br />

E info@airmaster-bv.nl<br />

W www.airmaster-bv.nl<br />

AIR SPIRALO®<br />

KENNEMER SPIRALO BV<br />

BELIMO SERVOMOTOREN B.V.<br />

Riezebosweg 5<br />

NL-8171 MG VAASSEN<br />

T +31 578 576 836<br />

E info@belimo.nl<br />

W www.belimo.nl<br />

BRAGO LUCHTTECHNIEK<br />

De Amert 424<br />

5462 GH VEGHEL<br />

T +31 413 36 90 00<br />

F +31 413 36 93 00<br />

E info@brago.nl<br />

W www.brago.nl<br />

CENTERCON B.V.<br />

Leverancier van o.a. LG Climate Solutions<br />

Kiotoweg 60<br />

3047 BG ROTTERDAM<br />

T +31 10 258 11 21<br />

E salesairco@centercon.nl<br />

W www.centercon.nl<br />

Lagedijkerweg 15<br />

1742 NB SCHAGEN<br />

T +31 224 21 00 62<br />

E verkoop@airspiralo.com<br />

W www.airspiralo.com<br />

BETTINK REGELTECHNIEK B.V.<br />

Tolboomweg 7a<br />

3784 XC TERSCHUUR<br />

BRCONTROLS PRODUCTS BV<br />

Branderweg 3<br />

8042 PD ZWOLLE<br />

T +31 38 355 66 40<br />

F +31 38 355 66 33<br />

E info@brcontrols.com<br />

W www.brcontrols.com<br />

CIAT NEDERLAND<br />

Papendorpseweg 83<br />

3528 BJ UTRECHT<br />

T +31 36 533 25 87<br />

T +31 342 70 10 64<br />

F +31 36 533 25 97<br />

ALKLIMA BV<br />

Postbus 1176<br />

3350 CD PAPENDRECHT<br />

T +31 78 615 00 00<br />

E info@alklima.nl<br />

W www.alklima.nl<br />

M +31 6 475 569 11<br />

E info@bettinkregeltechniek.nl<br />

W www.bettinkregeltechniek.nl<br />

BRINK CLIMATE SYSTEMS BV<br />

Wethouder Wassebaliestraat 8<br />

7951 SN STAPHORST<br />

T +31 522 46 99 44<br />

E info@brinkclimatesystems.nl<br />

W www.brinkclimatesystems.nl<br />

E info@ciat.nl<br />

W www.ciat.nl<br />

BEVER INNOVATIONS<br />

CONPRO CONDENSOR<br />

BESCHERMING B.V.<br />

ANDREWS SYKES<br />

Postbus 33<br />

2665 ZG BLEISWIJK<br />

T +31 10 521 44 55<br />

E info@andrewssykes.nl<br />

W www.andrewssykes.nl<br />

Industrieweg 32<br />

4301 RS ZIERIKZEE<br />

T +31 111 45 32 32<br />

E mvc@beverinnovations.com<br />

W www.beverinnovations.com<br />

BUSBAR SYSTEMS BENELUX<br />

Oorgat 82<br />

1135 CT EDAM<br />

T +31 299 37 15 57<br />

E busbar@busbar.nl<br />

W www.busbar.nl<br />

Bunsenstraat 90<br />

3316 GC DORDRECHT<br />

T +31 78 621 38 51<br />

F +31 78 616 88 74<br />

E info@conpro.nl<br />

W www.conpro.nl<br />

94 | INSTALLATIEENBOUW.NL

INSTALLATIEPARTNERS<br />

Voor uitgebreide informatie over<br />

de installatiepartners, scan deze QR code<br />

met uw smartphone<br />

installatieenbouw.nl/bedrijven<br />

COOLWORLD NEDERLAND B.V.<br />

Duikerweg 34<br />

5145 NV WAALWIJK<br />

T +31 416 68 80 88<br />

T +31 800 266 50 00<br />

DIRECT SIGNS<br />

Prinsengracht 530 H<br />

1017 KJ AMSTERDAM<br />

T +31 20 80 84 766<br />

E info@directsigns.nl<br />

W www.directsigns.n<br />

ELINEX POWER SOLUTIONS<br />

Wolweverstraat 15<br />

2984 CE RIDDERKERK<br />

T +31 180 41 57 11<br />

E info@elinex.com<br />

HEMMINK<br />

Popovstraat 1<br />

8013 RK ZWOLLE<br />

T +31 85 487 24 71<br />

E D.de.Leest@hanzestrohm.nl<br />

W www.hanzestrohm.nl/hemmink<br />

E<br />

sales@coolworld.nl<br />

W www.elinex.com<br />

W www.coolworld-rentals.nl<br />

COOLWORLD RENTALS B.V.<br />

Duikerweg 34<br />

DRL PRODUCTS BV<br />

Minervum 7268<br />

4817 ZM BREDA<br />

T +31 76 581 53 11<br />

E info@drl-products.nl<br />

W www.drl-products.nl<br />

ETHERMA BENELUX BV<br />

Robijnstraat 6<br />

7554 TB HENGELO<br />

T +31 88 889 88 00<br />

F +31 88 889 88 01<br />

E info@etherma.nl<br />

HOMIJ TECHNISCHE INSTALLATIES<br />

Amerikastraat 5<br />

6014 CE ITTERVOORT<br />

T +31 475 56 81 17<br />

E info@homij.nl<br />

W www.homij.nl<br />

5140 AH WAALWIJK<br />

T +31 416 68 80 88<br />

T 0800 266 50 00<br />

E sales@coolworld.nl<br />

W www.coolworld-rentals.com<br />

DAIKIN AIRCONDITIONING<br />

NETHERLANDS B.V.<br />

Postbus 8585<br />

3009 AN ROTTERDAM<br />

T +31 88 324 54 75<br />

F +31 88 324 54 69<br />

E info@daikin.nl<br />

W www.daikin.nl<br />

DELABIE BENELUX<br />

DUCO VENTILATION<br />

Handelsstraat 19<br />

B-8630 VEURNE (BELGIË)<br />

T +32 58 33 00 33<br />

F +32 58 33 00 44<br />

E info@duco.eu<br />

W www.duco.eu<br />

ELCO HEATING SOLUTIONS<br />

Hamstraat 76<br />

6565 AG KERKRADE<br />

T +31 45 751 86 00<br />

F +31 45 566 99 35<br />

E heatingsolutions@nl.elco.net<br />

W www.elco.net<br />

W www.etherma.nl<br />

FOREHAND<br />

Driemanssteeweg 174<br />

3084 CB ROTTERDAM<br />

T +31 10 240 41 21<br />

E info@forehand.nl<br />

W www.forehand.nl<br />

HAGER ELECTRO B.V.<br />

Het Sterrenbeeld 31<br />

5215 MK DEN BOSCH<br />

+31 73 642 85 84<br />

E info@hager.nl<br />

W www.hager.nl<br />

HOROS KLIMAATTECHNIEK BV<br />

Koningsweg 20-5<br />

3762 EC SOEST<br />

T +31 35 603 90 60<br />

E info@horos.nl<br />

W www.horos.nl<br />

ICS COOL ENERGY BV<br />

Rotschotseweg 2<br />

5271 WX SINT-MICHIELSGESTEL<br />

T + 31 88 258 25 80<br />

F +31 88 258 25 88<br />

E info@icscoolenergy.com<br />

W www.icscoolenergy.com<br />

ITHO DAALDEROP NEDERLAND B.V.<br />

Postbus 21<br />

3100 AA SCHIEDAM<br />

T +31 10 427 85 00<br />

E info@ithodaalderop.nl<br />

W www.ithodaalderop.nl<br />

Bergensesteenweg 1<strong>06</strong>A, bus 5<br />

B-1600 SINT-PIETERS-LEEUW<br />

T +32 25 20 16 76<br />

E info@delabiebenelux.com<br />

W www.delabiebenelux.com<br />

ELEKTRO INTERNATIONAAL<br />

Postbus 134<br />

3440 AC WOERDEN<br />

T +31 348 42 05 40<br />

E Info@ei-woerden.nl<br />

W www.ei-woerden.nl<br />

HMS NETWORK BENELUX<br />

Architronlaan 1A<br />

5321 JJ HEDEL<br />

T +31 487 20 3000<br />

E info@hms-network.com<br />

W www.hms-network.com<br />

INSTAMAT WARMTETECHNIEK BV<br />

Postbus 116<br />

8170 AC VAASSEN<br />

T +31 578 57 49 49<br />

E info@instamat.nl<br />

W www.instamat.nl<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 95

INSTALLATIEPARTNERS<br />

Voor uitgebreide informatie over<br />

de installatiepartners, scan deze QR code<br />

met uw smartphone<br />

installatieenbouw.nl/bedrijven/<br />

INTRATONE BV<br />

MVCOMFORT<br />

EXPERTS IN DATACONTROL<br />

ROBATHERM<br />

Kuiperbergweg 40<br />

1101 AG, AMSTERDAM<br />

T NL +31 20 788 34 01<br />

BE: +32 2 50 30 301<br />

E evanreijsen@intratone.nl<br />

W www.intratone.nl<br />

KOREX BENELUX BV<br />

Raadhuisplein 27 A<br />

2411 BD BODEGRAVEN<br />

T +31 172 61 17 19<br />

E info@korexbenelux.com<br />

W www.korexbenelux.com<br />

MVCOMFORT<br />

Paxtonstraat 17<br />

8013 RP ZWOLLE<br />

T +31 38 355 66 40<br />

F +31 38 355 66 33<br />

E info@mvcomfort.nl<br />

W www.mvcomfort.nl<br />

Platinastraat 63<br />

8211 AR LELYSTAD<br />

T +31 320 28 11 66<br />

F +31 320 28 12 34<br />

E raimond.taal@robatherm.nl<br />

W www.robatherm.com<br />

W www.robatherm.nl<br />

ISOLECTRA BV<br />

Wilhelminakade 957<br />

3072 AP ROTTERDAM<br />

T +31 10 28 55 24 44<br />

E info@isolectra.nl<br />

W www.isolectra.nl<br />

KANNEGIETER ELECTRONICA B.V.<br />

Postbus 2749<br />

3800 GG AMERSFOORT<br />

LENNOX BENELUX BV<br />

Watergoorweg 87<br />

3861 MA NIJKERK<br />

T +31 33 247 18 00<br />

E info.nl@lennoxemea.com<br />

W www.lennoxemea.com<br />

NED AIR<br />

Constructieweg 49<br />

8263 BC KAMPEN<br />

T +31 38 337 08 33<br />

E<br />

info@nedair.nl<br />

W www.nedair.nl<br />

PLIEGER<br />

Postbus 10<br />

5301 KK ZALTBOMMEL<br />

T + 31 418 68 25 02<br />

S&P HOLLAND<br />

Weidehek 50<br />

4824 AS BREDA<br />

T +31 76 543 34 50<br />

E info-holland@solerpalau.com<br />

W www.solerpalau.nl<br />

SAUTER BUILDING CONTROL<br />

T +31 33 450 87 01<br />

E info@kannegieter.nl<br />

W www.kannegieter.nl<br />

LINUM EUROPE BV<br />

E<br />

Info@plieger.nl<br />

W www.plieger.nl<br />

NEDERLAND B.V.<br />

Postbus 2<strong>06</strong>13<br />

1001 NP AMSTERDAM<br />

Oosterparkweg 35 H<br />

T +31 20 587 67 00<br />

2985 SX RIDDERKERK<br />

E<br />

info@sauter.nl<br />

KLEMKO TECHNIEK BV<br />

Nieuwegracht 26<br />

3763 LB SOEST<br />

T +31 88 002 33 00<br />

T +31 180 46 35 88<br />

E info-nl@linum.eu<br />

W www.linum.eu<br />

RENSON<br />

SUNPROTECTION SCREENS NV<br />

Kalkhoevestraat 45<br />

B-8790 WAREGEM<br />

T +32 56 62 65 00<br />

W www.sauter.nl<br />

45 jaar<br />

E info@klemko.nl<br />

W www.klemko.nl<br />

F +32 56 62 65 09<br />

E<br />

info@renson.be<br />

W www.renson.eu<br />

SCHILT AIRCONDITIONING BV<br />

SCHILT LUCHTKANALEN BV<br />

MIDEA NEDERLAND<br />

SCHILT LUCHTTECHNIEK BV<br />

KLIMAATGROEP HOLLAND BV<br />

Postbus 5233<br />

9700 GE GRONINGEN<br />

T +31 50 547 04 00<br />

E info@klimaatgroepholland.nl<br />

Dragonder 7<br />

5554 GM VALKENSWAARD<br />

T +31 40 208 21 80<br />

E info@midea-nederland.nl<br />

RIPRO LUCHTTECHNIEK<br />

Het Vossenland 1<br />

7984 NK DIEVERBRUG<br />

T +31 521 78 50 84<br />

E<br />

info@riproluchttechniek.nl<br />

Postbus 3<br />

4230 BA MEERKERK<br />

Energieweg 29<br />

4231 DJ MEERKERK<br />

T +31 183 35 25 44<br />

W www.klimaatgroepholland.nl<br />

W www.midea-nederland.nl<br />

W www.riproluchttechniek.nl<br />

E<br />

info@schilt-meerkerk.nl<br />

96 | INSTALLATIEENBOUW.NL

INSTALLATIEPARTNERS<br />

Voor uitgebreide informatie over<br />

de installatiepartners, scan deze QR code<br />

met uw smartphone<br />

installatieenbouw.nl/bedrijven<br />

W www.schilt-meerkerk.nl<br />

SIEDLE NEDERLAND B.V.<br />

De Molen 19<br />

3994 DA HOUTEN<br />

T +31 30 233 05 00<br />

E info@siedle.nl<br />

W www.siedle.nl<br />

STUDIUM<br />

Zuidwenk 45-C<br />

3751 CB BUNSCHOTEN-SPAKENBURG<br />

T +31 33 209 14 50<br />

E info@studium.nl<br />

W www.studium.nl<br />

UNICA INSTALLATIETECHNIEK BV<br />

Postbus 83<br />

2410 AB BODEGRAVEN<br />

T +31 172 64 41 44<br />

E info@unica.nl<br />

W www.unica.nl<br />

VILLEROY & BOCH<br />

Computerweg 22<br />

3542 DR UTRECHT<br />

T +31 30 247 34 00<br />

F +31 30 247 34 99<br />

E<br />

info@villeroy-boch.nl<br />

Ring tone on/off<br />

SYSTEMAIR BV<br />

Van Leeuwenhoekstraat 2<br />

W www.villeroy-boch.nl<br />

SIEGENIA-AUBI KG<br />

Ramgatseweg 15<br />

4941 VN RAAMSDONKVEER<br />

T +31 85 486 10 80<br />

E info@siegenia.com<br />

W www.siegenia.com<br />

3846 CB HARDERWIJK<br />

T +31 85 00 66 200<br />

Zanddonkweg 7a<br />

5144 NX WAALWIJK<br />

T +31 416 68 55 55<br />

E info@systemair.nl<br />

W www.systemair.nl<br />

VAN DORP PROJECTEN B.V.<br />

Fascinatio Boulevard 602<br />

2909 VA CAPELLE AAN DEN IJSSEL<br />

Postbus 60<br />

2900 AB CAPELLE AAN DEN IJSSEL<br />

VINK SYSTEMEN<br />

Postbus 3119<br />

2220 CC KATWIJK<br />

T +31 71 40 98 300<br />

E info@vinksystemen.nl<br />

W www.vinksystemen.nl<br />

T +31 10 487 88 00<br />

E<br />

projecten@vandorp.eu<br />

SINIAT B.V.<br />

Postbus 45<br />

9930 AA DELFZIJL<br />

T +31 596 64 93 00<br />

F +31 596 61 71 88<br />

E info@siniat.nl<br />

W www.siniat.nl<br />

THERMONOORD BV<br />

Tolhûsleane 7<br />

8401 GA Gorredijk<br />

T +31 513 46 99 99<br />

E info@thermonoord.nl<br />

W www.thermonoord.nl<br />

W www.vandorp.eu<br />

VALK KLIMAAT GROEP<br />

Leemidden 30<br />

3678 ME DE LIER<br />

WAGO NEDERLAND BV<br />

Postbus 2070<br />

7301 DB APELDOORN<br />

T +31 55 368 35 00<br />

E info@wago.com<br />

W www.wago.com<br />

T +31 174 25 70 32<br />

SMITSAIR BV<br />

Industrieweg 6<br />

1422 AJ UITHOORN<br />

T +31 297 56 44 55<br />

TRIMBLE<br />

Postbus 128<br />

2410 AC BODEGRAVEN<br />

T +31 172 65 02 65<br />

E info_bnl@trimble.com<br />

W www.trimble.com<br />

E info@valkairco.nl<br />

W www.valkairco.nl<br />

WEBEASY BV<br />

Sportlaan 53<br />

3364 DK SLIEDRECHT<br />

T +31 184 43 39 39<br />

E info@webeasy.nl<br />

W www.webeasy.nl<br />

E<br />

verkoop@smitsair.nl<br />

W www.smitsair.nl<br />

SPIROTECH<br />

Churchilllaan 52<br />

5705 BK HELMOND<br />

T +31 492 57 89 89<br />

E info@spirotech.com<br />

W www.spirotech.com<br />

UBBINK BV<br />

Verhuellweg 9<br />

6984 AA DOESBURG<br />

T +31 313 48 02 00<br />

E info@ubbink.nl<br />

W www.ubbink.nl<br />

VERCOMA BV<br />

Rosbayerweg 41<br />

1521 RW WORMERVEER<br />

T +31 75 621 76 28<br />

E info@vercoma.nl<br />

W www.vercoma.nl<br />

WESTERN AIRCONDITIONING BV<br />

De Wel 10<br />

3871 MV HOEVELAKEN<br />

T +31 33 247 78 00<br />

E info@western.nl<br />

W www.western.nl<br />

INSTALLATIEENBOUW.NL | 97

Al 50 jaar partner<br />

van de installatieen<br />

bouwsector<br />

Hulp nodig bij elektra, LED verlichting,<br />

infiltratie, afwatering of riolering?<br />

Wij helpen je verder!<br />

De juiste artikelen<br />

én advies<br />

bij technische<br />

vraagstukken<br />

Altijd & overal<br />

online bestellen<br />

Direct iets nodig?<br />

Altijd een vestiging<br />

in de buurt<br />

Meer info op wildkamp.nl/installatie<br />

50 jaar dankzij jou!<br />

Kijk voor onze jubileumactie<br />

op wildkamp.nl/50jaar

Centercon, de groothandel in<br />

koude- en klimaattechniek met warme service<br />

ALS JE SNEL, DESKUNDIG<br />

EN PERSOONLIJK WIL<br />

CENTERCON MAAKT HET JE GRAAG GEMAKKELIJK<br />

Installateurs die hun klanten het beste gunnen, zitten goed bij Centercon. Bij ons vind je het breedste assortiment<br />

in koude- en klimaattechniek. Bovendien zijn we leverancier van LG Climate Solutions. Heb je met spoed iets nodig?<br />

Vertrouw op onze grote voorraad én eigen vervoer. Wil je nét meer advies, maatwerk of hulp? Ook geen probleem.<br />

Graag zelfs. Niet voor niets noemt men ons snel, deskundig en persoonlijk. Welkom.<br />

centercon.nl | 010 458 44 55 | sales@centercon.nl

Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)<br />

GROENE<br />

CLUB.<br />

Alklima en KNVB: Samenwerking met meerwaarde<br />

Wij zijn koplopers in het veld van klimaatoplossingen en leveren warmtepompen en airconditioners<br />

van Champions League niveau. Voor thuis, op het werk en bij jouw sportvereniging. Samen met de KNVB<br />

streven we ernaar om de volgende stap te zetten in het verder en sneller verduurzamen van alle amateurclubs<br />

in Nederland. Daarom zijn wij de duurzaamheidspartner van de KNVB Groene Club.<br />

alklima.nl/knvb

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2023 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!