OOG VOOR AFRIKA Vakantieboek-2022-2023

VAKANTIEBOEKVAKANTIEBOEK
HÉT REISMAGAZINE OVER AFRIKA prijs e 12,50 l www.oogvoorafrika.nl
GAMBIA ˙ MALAWI ˙ NAMIBIË ˙ RWANDA ˙
TANZANIA ˙ ZIMBABWE ˙ ZUID-AFRIKA
BP
SAFARI’S•REISROUTES EN -TIPS •
HAAL AFRIKA IN HUIS•SPECIAL PLACES

Travel
has a way of stretching the mind.
The stretch comes not from
travel’s immediate rewards,
the inevitable myriad new sights,
smells and sounds,
but with experiencing first hand
how others do differently
what we believed
to be the right and only way.
Botswana Kenia Mauritius Mozambique Namibië Rwanda Seychellen Tanzania Uganda Zambia Zimbabwe Zuid-Afrika

Preferred Travel Partner since 1976 Telefoon +31 (0)85 04 10 400 www.bms-travellers.nl info@bms-travellers.nl

Zandspruit
Bush & Aero Estate
Hoedspruit • Limpopo • Zuid-Afrika
Een project van:
M 0654 22 6762
T 0183 58 2884
E info@zandspruit.nl
I www.zandspruit.nl

The African dream
personified
Zandspruit Estate, een onbedorven
stuk Afrika, blauwe lucht, witte wolken,
eindeloze vergezichten, drinkplaatsen,
open vlaktes en onbetreden
paden die uitnodigen tot ontdekking
en avontuur.
De serene stilte wordt alleen verbroken
door visarend en jakhals. Overweldigende
natuur waar je volledig in kunt
opgaan. Speurtochten naar zebra’s,
giraffen en gnoes worden ‘s avonds
rond het kampvuur omgesmolten
tot onvergetelij
ke avonturen en
herinneringen.
“ Life does not
get better
than this”
Zandspruit Bush & Aero
Estate beslaat ongeveer
1000 hectare ongerepte Afrikaanse ‘bush
veld’ waarvan 350 hectare wordt ontwikkeld.
Bouwkavels bieden spectaculaire
uitzichten op de Drakensbergen en de
rivierbedding.
De Aero Estate zal tot de verbeelding
spreken van enthousiaste sportvliegers:
ieder huis heeft een eigen hangar en
staat direct aan de 1 km lange verharde
landingsbaan.
De esthetiek van de huizen is gewaarborgd
door de geldende architectuurrichtlijnen.
Daarbinnen is er alle ruimte
voor individuele ontwerpen. Drie bouwstijlen
zijn toegestaan. De typisch Afrikaanse
met riet gedekte bush lodge stijl,
de nostalgische farmhouse stijl en de eigentijdse
pavilion stijl met een combinatie
van moderne elementen, natuurlijke
bouwmaterialen en glas.
Voor de realisatie van de bouw bieden
wij een totaalconcept met een keuze
uit zestien standaard designs.
Daarnaast kan in volledige
vrijheid in samenwerking met
onze architect een ontwerp tot
stand worden gebracht. Het
project wordt daarna compleet
door ons gerealiseerd, desgewenst
inclusief de inrichting, zonder dat
de koper zich over opdrachtgever - architect
- aannemer relaties zorgen behoeft
te maken. De begeleiding en communicatie
vinden plaats in het Nederlands
onder eindverantwoordelijkheid van de
Nederlandse partner van Zandspruit
Estate. Als laatste mogelijkheid kunnen
kopers van de kavels zelf zorgen voor
architect en bouw.
UW EIGEN
VAKANTIEHUIS
IN DE AFRIKAANSE
WILDERNIS
• Estate grootte ca. 1000 hectare
• Kavelgrootte ca. 4000 tot 15000 m2,
100% privacy
• Safari Lodge inclusief eigen grond en
zwembad v.a. € 325.000,- v.o.n.
• Begeleiding bij het koop- / bouwproces
volledig in het Nederlands
• Circa 4,5 uur rij den vanaf Johannesburg
• Dagelij ks vluchten van Johannesburg naar
Hoedspruit; zesmaal per week van Kaapstad
naar Hoedspruit
• Dichtbij alle voorzieningen van Hoedspruit:
dokter, tandarts, apotheek, winkels, scholen
en restaurants
• Luxe Bush Camp met slaapgelegenheid
voor 4 personen, hoofdgebouw met bar en
zwembad beschikbaar voor huiseigenaren
• Manege op de Estate van waaruit buitenritten
kunnen worden ondernomen in de
wilderness area
• Hotel / Safari Resort met 110 kamers, groot
zwembad, restaurants en wellness centre
• Vrij rondlopend wild op de Estate, zowel
in het ontwikkelde gedeelte als in het
ongerepte natuurgebied, de natuurlij ke
‘bush’ is uw tuin
• Volledig huis management (lodge en valet
service) is aanwezig
• Geen belasting in Nederland over
Zuid Afrikaans vermogen (box 3)
• Vrij stelling van erfbelasting in Nederland
MOVE TO A BETTER PLACE

Inhoud
198 Kaap-Karoo
32 De grote migratie
Bestemmingen
Tanzania 31
Rwanda 65
Malawi 75
Namibië 111
Zimbabwe 139
Gambia 159
Zuid-Afrika 171
Op pad
Offroad Dutchies 10
Ngorongoro Crater 40
Tanzania - Voeding voor je ziel 46
Malawi Het wame hart van Afrika 76
Namibië in vogelvlucht 112
Eersteklas treinsafari 120
Van Windhoek naar Victoria Falls 130
Magisch Mana Pools 140
Ontdek het échte Gambia 160
Kaapstad – Karoo 198
76 Malawi
Ontdekken
De grote migratie 32
Rwanda volgens Humberto Tan 66
Smaak van Afrika - SAAM 109
Fael en het zout van de aarde 106
Kaapstad - paradijs voor foodies 172
Smaak van Afrika - CTSC 187
Foodmarkten in Kaapstad 188
BOSJES 212
Happy in Hoedspruit 222
112 Namibië in vogelvlucht
Kunst & Cultuur
Kosmogonie 60
Jimmy Nelson’s mooie wereld 86
Voodoo uit West-Afrika 100
Ibrahim Mahama 166
Wakama Mutheki 192
Neo Matloga 218
En ook:
Van de redactie 8
Lezen & Kijken 94
Neem een abonnement 105
Column Niels Bakker 156
Webshop OOG 224
Colofon 226
10 Offroad Dutchies
188 Foodmarkten in Kaapstad
OOGVOORAFRIKA

120 Eersteklas treinsafari 192 Wakama Mutheki
212 BOSJES
7
172 Kaapstad - paradijs voor foodies
46 Tanzania - Voeding voor je ziel
140 Magisch Mana Pools
160 Ontdek het échte Gambia
40 Ngorongoro Crater
66 Rwanda volgens Humberto Tan

8
Travel kind…
‘Laat je betoveren door de energie van de wilde dieren die op deze
aarde leven’
In goede en slechte tijden wordt een groot deel van de wereld
waarin wij leven gedomineerd en gecontroleerd door de mens,
door ons dus. We brengen onze dagen door in huizen, auto’s en
gebouwen, en binnen deze structuren hebben wij de touwtjes in
handen. Wij doen onze wil gelden en manipuleren onze omgeving.
Binnen de context van de menselijke wereld is dit vanzelfsprekend..
Maar vaak nemen we deze houding mee naar de wereld van de
natuur.
Als we de natuur ingaan of op safari in een van de talloze wildparken
van Afrika vergeten we vaak dat we ons op een ander terrein
begeven, een terrein dat ons vraagt onze bagage te laten vallen en
ons over te geven aan een ander gevoel van orde en betekenis.
Wanneer we van onze alledaagse wereld in de wereld van de natuur
terechtkomen, hebben we dat aanvankelijk misschien niet eens in
de gaten. Herken je het? Mensen die tijdens een gamedrive blijven
doorkletsen over van alles, behalve over wat er hier en nu gebeurt.
Of op hun mobieltjes blijven kijken? Die ongedurig raken als de zo
gewenste Big Five zich niet snel genoeg aandient?
Maar… in het beste geval, als we openstaan voor onze omgeving,
zullen we snel merken dat die veranderd is. We kunnen vogels horen
roepen of de wind die door de bladeren van een boom waait. De
stilte ervaren.
Als je reist met de wens te genieten van alles wat zich aandient,
zul je voelen hoe mooi de wereld om je heen wordt. Hoe anders de
energie van wilde dieren is en hoe stil jij daar van wordt. Hopelijk
leer je je kinderen respectvol met de natuur om te gaan, het is een
ervaring of beter een cadeautje dat voor altijd bij ze zal blijven.
Waarom zijn we zo verliefd op Afrika? Waarom sparen we om naar
de nationale parken daar te mogen? Als ik naar mezelf luister is dat
omdat de natuur en de wilde dieren daar ons herinneren aan onze
nietigheid en ons terugbrengen naar een dieper, stiller deel van
onszelf.
Het was precies dit alles wat ik ervoer toen Peter en ik onze reis
langs de vergeten snelweg maakten. We reisden zonder haast. De
snelweg die vooral uit zand en gravel bestond was verlaten. We
konden midden op de weg stoppen en de wind horen fluisteren.
We konden stil zijn als we dat wilden. Het was een bijna magische
ervaring om met niets heel blij te zijn.
Datzelfde las ik in de verhalen van de mensen die een bijdrage
hebben geleverd aan deze OOG. De Offroad Dutchies die kozen
voor quality time voor hun gezin en een jaar met hun twee
dochtertjes door Zuidelijk Afrika reisden. Emma die in een
vijfweekse reis door Tanzania in de natuur begon te herstellen
van haar burn-out. Dilo en Hessel die hun hart hebben verpand
aan Malawi en daar hun droom leven, Marlies die in Gambia haar
bestemming vond. Kunstenaars die vanuit hun hart creëren en ons
laten stilstaan bij wat er leeft.
In onze reportage over Mana Pools benoemen we de knop, de doorn
en de roos. Alle mooie avonturen bij elkaar in deze editie vormen
een compleet boeket. Natuurlijk smaakt Afrika naar meer, er zijn
nog zoveel avonturen in de knop. Maar de rozen van de afgelopen
tijd pronken in dit nummer. Klaar voor jullie, lezers, om geplukt
en genoten te worden. De geur, de schoonheid, bewaar ze, ervaar
ze. Onze avonturen kunnen de inspiratie voor jullie rozen worden,
zonder doorns.
Reis met je hart, reis vriendelijk.
Tot de volgende OOG VOOR AFRIKA
Marjolein Westerterp

9
Van de redactie
Haarlem, 5 december 2022
Wil de Sint nog komen,
nu we op een van onze dieptepunten zitten kwa beschaving.
Liegen, saboteren, uithongeren, ontmoedigen, ontmenselijken,
moorden en ontkennen.
Uitwonen, misbruiken, stelen, verkrachten en toe-eigenen…
zomaar een paar eigenschappen die me te binnen schieten over ons
huidige mens-zijn.
Ik kijk naar buiten en staar in dat kleurloze decor van kil vocht.
Dat houdt de Sint niet tegen, maar op grond van onze eerdere
opgesomde kwaliteiten denk ik niet dat we in aanmerking komen
voor presentjes wegens goed gedrag.
Nog maar een koffie dan. Ff bladeren door onze nieuwe OOG, weg
uit die negatieve gedachtestroom. Ik kijk naar die zelfbewuste
apen in het Mana Pools verhaal en glimlach. Ik ruik ze weer, proef
de ontwaakte aarde, de streling van het koele ochtendbriesje,
het weerkaatste zonlicht in de dauwdruppels… dat is alles wat er
is en waar ik deel van uitmaak. Het geronk van de diesel en die
opmerkelijke stilte die volgt als de gids de motor stopt en de ruimte
zich vult met een palet aan dierengeluiden. Vreemd hoe rustig en
vredig ik me voel in die kakofonie van dierlijke zelfexpressie. Alsof je
een lesje “hier en nu” krijgt.
De sleutel naar heling, vrij zijn van zinloze gedachten. Het maar
blijven rondraaien in gebeurtenissen uit het verleden, gevoed
door afgunst, spijt, zelfkritiek en haat. Of je hoofd vullen met
speculatieve, virtuele toekomstbeelden om dat verleden te
compenseren. Een beetje beladen term, dat woord heling… diefstal,
genezing, herstel zijn de gangbare betekenissen. Herstel naar “heel
zijn” komt het dichtst in de buurt bij boven beschreven ervaring van
die ochtenden in Mana Pools. Je niet meer identificeren met al die
rondvliegende gedachten, niet meer kijken en benoemen, maar zien
wat er is, deel worden van het geheel.
Marjolein heeft het ook in haar column beschreven, het gebeurt niet
vanzelf, het vereist ook wat training, wilskracht en acceptatie. De
natuur laat zich niet dwingen en heeft lak aan jouw schema… Het
is geen theatervoorstelling waar de dieren komen opdraven als de
zaal gevuld is.
Dagen rond getuft in een jeep met als hoogtepunt antilopen. Vele
momenten meegemaakt van “gemiste kansen” en “foute keuzes”.
Beiden bestaan niet in de bush; ze bestaan in ons hoofd. Op het
moment dat je je dat realiseert verandert de belevenis van die
schijnbaar lege dagen in begripvol besef. Mana Pools echter, is een
safari-ervaring apart.
Hoe fragiel de bescherming van een open jeep ook is, de dieren
springen niet aan boord.
Stap je uit, dan verandert het hele speelveld. Je bent een meter
kleiner, geen Captain America-staal om je heen, kortom je staat op
eigen benen. Voor sommige roofdieren ben je prooi. Aanvankelijk
dacht ik dat onze gids Humphrey aan suïcidale neigingen leed toen
hij ons vol enthousiasme sommeerde om uit de jeep te stappen
en zittend wachten op een boomstronk tot je omringd bent door
olifanten of gewoon binnen te kruipen in een groep wilde honden
en te doen of je erbij hoort. Zelfs nu voel ik nog die unieke alertheid
die de sluimerende angst veroorzaakte… het opgeven van je veilige
en comfortabele positie op de bank van de jeep voor gras, zand,
blubber en het gegrom van de alfa hond die om je heen draait.
Zo bladerend door ons nummer lijkt het buiten ook wat lichter te
worden.
Inspireren, aanmoedigen, loslaten en doen in plaats van denken
zijn begrippen die we graag laten terugkomen on ons blad.
Uitdrukkingen als “ach, wat zou ik dat graag gedaan hebben”
vervangen voor “luister eens naar wat wij allemaal hebben
meegemaakt”.
Ik blader verder en zie de keuzes die we gemaakt hebben. De inhoud
schijnt als een licht in onze donkerste maand en ik krijg er weer
zin in. Zin om terug te gaan naar Afrika, naar de chaotische orde,
naar het onvoorspelbare, naar de levenskracht, het herstellend
vermogen, het heel-zijn in eenvoud, me verbonden voelen met
deze aarde, de bush, die veld, de dieren, de natuur, het leven… het
mysterie.
Peter Boshuijzen

In het voetspoor van de Offroad Dutchies
Een jaar door Zuidelijk Afrika
Ze zegden hun baan op, verhuurden hun huis en vertrokken samen met hun dochters van
2 en 4 jaar naar Zuidelijk Afrika. Ze sliepen in de daktent op de Toyota die ze eind 2020
kochten in Namibië. “De reis van ons leven” noemden ze het. In OOG VOOR AFRIKA delen
Pim en Anne het avontuur dat zij aangingen, de leuke én minder leuke kanten van het
reizen, de tips en tricks om ook anderen te inspireren uit de hectiek van alledag te stappen
en hun dromen na te jagen.
Tekst: Anne de Korte Foto’s: Pim Douwes

Hoe het allemaal begon
Het was juni 2020 – hartje Corona crisis – toen wij toevallig via
Facebook een verhuurbedrijf zagen dat haar Toyota 4x4’s te koop
aanbood. Financieel diep geraakt door het uitblijven van toeristen
waren zij blij met wat cash en wij konden voor een mooie prijs een
Toyota op de kop tikken. Al lange tijd speelden we met het idee
om op reis te gaan en deze auto kon het allemaal mogelijk maken:
onze droomreis door Afrika!
Tijd voor het gezin
Ons voornaamste doel van deze reis is meer tijd doorbrengen als
gezin. Wij hadden beiden een drukke baan en runnen daarnaast
nog Homes of Africa, ons eigen bedrijf waarmee we vakantiehuizen
in Zuid-Afrika verhuren. Toen onze tweede dochter begin 2020
werd geboren wisten we het zeker: we willen uit de drukte van ons
leven stappen en de tijd dat onze dochters zo klein zijn bewuster
meemaken. We begonnen onze reis in Kaapstad, waar we genoten
van deze fantastische stad. Dit is ook de plek waar onze auto
gestald staat, klaar voor het grote avontuur…!
Cederberg – Het einde van de wereld
Vanuit Kaapstad vertrekken we richting Cederberg, een gigantisch
uitgestrekt gebergte in het zuidwesten van Zuid-Afrika. Eindeloze
wegen leiden ons door het adembenemende gebergte en geven
ons continu het ik-wil-de-drone-in-de-lucht-laten-NU-gevoel. Want
elke kilometer die we afleggen lijkt weer mooier dan die daarvoor.
Hoewel slechts een paar uur rijden vanaf Kaapstad voelt dit nu al
als het einde van de wereld.
Kogel Bay – de mooiste camping van Zuid-Afrika?
Perfect life bestaat niet, dat weten we wel. Hoe mooi of duur
een plek ook is, of hoe mooi de foto’s ook zijn, het is er echt niet
altijd perfect. En dat geeft ook helemaal niet. Maar toen wij na
een verblijf in de wijnregio richting Kogel Bay vertrokken waren
de verwachtingen toch wel wat hoog gespannen... Pim had
het er namelijk al weken over: Kogel Bay, dát is echt zó mooi.
En inderdaad: Een camping pal aan zee en een leeg parelwit
strand voor de deur hadden op ons het voorspelbare effect. Maar
er was meer…. Wind bijvoorbeeld. En mieren. Want eenmaal
gesetteld waaien we letterlijk uit ons hemd, worden de meiden
gezandstraald en vreten de mieren bijna onze tenen op. Not so
perfect life… Maar toen we met elkaar de zon in de zee zagen
zakken en een groep dolfijnen(!) in de branding opdook beseften
we: Perfect life bestaat toch, of in elk geval heel eventjes.
Tsitsikamma – Natuurgeweld
Tsitsikamma aan de oceaan is een plek waar we nog vaak aan terug
zullen denken. Het ruige landschap heeft iets magisch en wij zijn
allemaal diep onder de indruk van het natuurschoon. We kamperen
een aantal nachten op de rotsen aan het water waar de oceaan ‘s
nachts zo te keer gaat dat we allebei bij een van de meisjes in een
tentje slapen omdat we ze anders met geen mogelijkheid zouden
horen. »

De b-b-b-Baviaanskloof
Op Instagram noemen we onszelf de Offroad Dutchies. En die
naam moeten we natuurlijk wel een beetje in ere houden. Nadat
we de Gardenroute hebben gereden kiezen we er dus voor om
niet via de hoofdweg naar het oosten te trekken, maar via de
Baviaanskloof. Een gebergte waar niets of niemand woont, geen
stroom, telefoonbereik of water is en wat alleen te bereizen is met
een 4x4… echt wat voor de Offroad Dutchies dus…
Hoewel de kloof in totaal slechts 80 kilometer beslaat, trekken we
er drie dagen voor uit. Smalle 4x4 paden, steile kloven en kliffen en
veel water: Baviaanskloof stelt niet teleur! En het is dat Pim niet
kan rijden én dronen tegelijk (en ik in dit ruige gebied geen van
beide durf…) want anders hadden we een SD kaart vol materiaal
waar Floortje Dessing nog jaloers op zou zijn.
Kortom, het klinkt allemaal heel tof, maar het was eigenlijk vooral
heel spannend en kilometers billenknijpen. Al met al was het dus
een heel avontuur, waarvan we een aantal dingen hebben geleerd:
1. Dit doen we nooit meer (met twee kleine kinderen). 2. We zullen
nooit meer klagen over slechte wegen. 3. Jezelf Offroad Dutchies
noemen is één, maar een Afrikaanse 4x4 trail rijden is echt wat
anders. 4. We hadden dit avontuur voor geen goud willen missen.
Verzopen in De Drakensbergen
Na twee lange saaie dagen komen we bij het Golden Gate National
Park, het begin van de Drakensbergen. Een hoogtepunt waar wij
als fervente wandelaars echt naar uitkijken. Maar waar we even
niet bij stil hadden gestaan in de voorbereidingen van onze trip is
dat die Drakensbergen op alle plaatjes die we in Google vonden er
niet voor niets zo groen bij liggen… Van de twee weken die we in de
Drakensbergen verblijven heeft het er zeker 1,5 geregend. Nu weet
ik echt wel dat er (zeker in deze tijd) mensen zijn met veel ergere
problemen, maar ik moet eerlijk zeggen dat toen zich in deze
weken het ene na het andere probleem opstapelde, we hem best
even hadden zitten. Zo klommen de apen op de tent en scheurde
het doek, bleek onze auto niet waterdicht en regende alles zeiknat,
vielen de kids zo vaak in de modder dat alles vreselijk vies en nat
werd, vertrokken we twee keer halsoverkop richting een huisje
omdat we letterlijk wegspoelden van de camping, kregen we heel
wat onweersbuien op ons dak én marcheerde er elke ochtend zo
rond 6 uur een groep ganzen met zóveel kabaal over onze camping
dat we direct klaarwakker en rechtop in onze daktent zaten. En bij
dat laatste denk je misschien: is dat nou zo erg? Nou, na alles wat ik
ervoor heb opgesomd… JA, DAT IS HET.
Krugerpark
We trekken acht dagen dwars door het Krugerpark. En hoewel we
hier al vaker zijn geweest, is het fantastisch om nu allerlei nieuwe
plekken aan te doen en het Kruger op zo’n andere manier te zien.
Wat niet veranderd is, is hoe slecht wij de afstanden in het park
inschatten. Want ook deze keer trappen we er weer in, rijden door
het Krugerpark kost tijd. Je ziet onderweg zo veel, dat je voor 150
kilometer zo een dag kunt uittrekken. Zeker met Juul die om de
paar kilometer een leeuw denkt te zien. ‘O nee, weggelopen,’ zegt
ze dan als Pim weer vol in de ankers gaat. »

Home Sweet Homes of Africa
Na bijna 3 maanden rondtrekken was het echt even thuiskomen:
Hoedspruit! We hebben hier zo veel herinneringen liggen, zijn er
bekend en voelen ons hier fijn. En het állerfijnste: mijn ouders én
goede vrienden komen langs! En hoewel er voor ons niets boven
het daktentje gaat, is het toch ook heerlijk om te genieten in een
van de huizen van Homes of Africa, www.homesofafrica.nl.
In totaal verbleven we 2,5 week in Hoedspruit, maar hoe vat
ik alle hoogtepunten samen? In een woord of twee: eindeloze
gezelligheid! Maar zo fijn als het is met zo veel lieve mensen om
ons heen, zo moeilijk is het ook weer om afscheid te nemen. Met
een dikke brok in onze keel zwaaiden we iedereen uit. Wij gaan
richting Mozambique, maar niet voor we een paar traantjes laten
rollen.
De grens naar Mozambique over
De eerste hickup blijkt onze verblijfplaats. Voor het visum is een
reserveringsbevestiging nodig van de plek waar je in Mozambique
verblijft. ‘Auto’ is niet voldoende. Gelukkig is Pim niet voor één gat
te vangen, en terwijl de beambte nogmaals door de 65 papiertjes
en parafen loopt boekt hij op Booking.com snel het goedkoopste
hotelletje dat hij kan vinden. Voilà! Ook weer opgelost.
En zo rijden we opgelucht Mozambique in. We struikelen vrijwel
direct over een enorme hoeveelheid mensen langs de weg die
ons opwachten, wapperend met simkaarten, gevarendriehoeken,
blikjes cola en andere eerste levensbehoeften. Wat een andere
wereld is dit! Wát een vreselijk lieve mensen hier. Overal waar we
komen is bedrijvigheid en proberen mensen op allerlei creatieve
manieren geld te verdienen. En dan de boodschappen… Vanaf
onze eerste camping besluiten we te wandelen naar het dorp
voor een boodschapje. Waar de supermarkt is, vragen deze
Mozambique-groentjes aan een van de mensen op het marktplein.
De supermarkt? vraagt hij breed grijnzend en kijkt om zich heen.
THIS! This is the supermarket! Alles wat je nodig hebt, koop je hier
langs de weg, bij een kraampje of op de markt. En dan tenslotte die
oceaan… kraakhelder en zo lekker warm!
Offroad Dutchies
We volgen de route langs de kust en hebben al tijden geen asfalt
meer gezien. Mozambique is zoveel ruraler dan wij tot nu toe
hebben gezien. Hoewel we met drie navigatiesystemen rijden
(Google Maps, Maps.me en Tracks4Africa), verdwalen we om de
haverklap. De zandwegen zijn soms moeilijk te volgen, maar de
Indische Oceaan is ons kompas en brengt ons steeds een stukje
noordelijker. En anders is er altijd wel een local die voor een paar
Meticals een stukje meerijdt en de weg wijst. En zo vinden we
steeds weer nieuwe plekjes om ons kamp op te slaan. Aan het
strand of aan de mooie lagoons, het ene plekje nog fotogenieker
dan het andere. Net toen we dachten dat het allemaal niet
paradijselijker kan, kwamen we aan op Goody Camp in Inhassoro.
Azuurblauwe zee, pal aan het parelwitte strand, zwembad, zon,
dolfijnen én een trampoline! En misschien nog wel het állerleukste:
over die pareltje witte stranden mag je… RIJDEN! Dus zodra het
laagwater wordt laat Pim de bandenspanning tot diep tegen 1.5 bar
leeglopen en there we go. »

Malawi - avontuurlijk vanaf het begin!
Zet 100 leeuwen een week op water en brood en stuur er dan een
jong mals hertje langs. Dat is zo ongeveer hoe wij ons voelden toen
we de grens overstaken naar Malawi. Simkaarten, stickers, geld
wisselen, papieren, nootjes, weetikwat of mensen stonden er mee
voor m’n gezicht te zwaaien. Ik denk niet dat ik ooit eerder in zo’n
chaos terecht ben gekomen. En midden in deze chaos hoor ik een
klein stemmetje… ‘mama, ik moet plassen.’ NEEEEE!!
Zodra we de grens over zijn, vervolgen we onze weg al snel door
de bergen. Wat is het hier groen! En wat is het hier mooi. We
kamperen recht tegenover Majete Game Reserve: een Big 5 gebied
wat we al snel leren kennen als een van de mooiste wildparken
waar we ooit zijn geweest. Het park heeft prachtige zandwegen
langs een grote rivier waar we krokodillen en nijlpaarden zien.
Het warme hart van Afrika
‘Het lijkt wel een zee’, zegt Juul als we eindelijk aankomen bij het
Lake Malawi. En dat klopt wel, Lake Malawi is het op 5 na grootste
meer van de wereld en dus ontzettend groot. En de Dutchies staan
weer eens front-row. Onze camping ligt tegen het vissersdorpje
Magoici, en dagelijks zien we de inwoners voorbij sjokken. Vissen,
wassen, varen, allemaal zijn ze bezig rondom het meer. Nu schrijf
ik bewust sjokken want ze doen hier van alles, maar tempo, dat zit
er nooit in.
Zo komt ook Dixon voorbij geslenterd en raken we aan de praat. Hij
introduceert ons bij zijn familie en neemt ons mee door het dorp.
Als we ‘s avonds moe maar voldaan voor ons tentje zitten komt de
dominee van de lokale kerk nog op zijn fietsje langs. Lang verhaal
kort: hoop ellende, ze willen nieuwe ramen in de kerk en hij doet
zijn aandoenlijke verhaal. En iedereen die onze Pim – vatbaar voor
alles wat sneu is – een beetje kent, snapt wel waarom de pastor een
half uurtje later met een big smile het dorpje weer inreed…
Lake Malawi
Aan het einde van de middag varen we vanaf onze camping met
een catamaran Lake Malawi op, richting een van de eilandjes waar
we voorzien van wit brood en snorkelset zo het heldere water in
duiken. Samen met de ontelbare visjes dobberen we in het rond.
Tegen zonsondergang legt schipper Mozes de boot stil. ‘Just
enjoy.’ Nou Mozes, dat is de meest overbodige instructie die wij
in tijden kregen. Recht voor onze ogen kleurt de hemel van geel,
naar oranje naar onwaarschijnlijk dieprood. Ongelofelijk wat een
kleurenspektakel.
Vriendjes!
We zijn inmiddels bijna 5 maanden op reis en hebben zo veel
mooie mensen ontmoet. Locals, ondernemers, andere reizigers,
zendelingen, ieder met een eigen verhaal. Maar gezinnen die
hetzelfde doen als wij, die vinden we nergens. En vooral Juliëtte
heeft soms best heimwee naar vriendinnen en thuis. Hoe tof is het
dat we via Instagram een andere familie vinden die in de buurt is..!
Achter het Instagram account van “Our Bucket Year” blijkt het Zuid-
Afrikaanse gezin Vince, Megann en hun kinderen Riley en Torah te
zitten waar we mee afspreken op een camping aan het meer. Vanaf
het moment dat we elkaar begroeten is er een klik en trekken we
met elkaar op. Sterker nog: we gaan met ze mee naar Tanzania. »

Op weg naar Zanzibar
De wegen bij de grens van Tanzania zijn zo slecht dat een paard en
wagen er nog vast zou komen zitten, betalen kan alleen contant
in Amerikaanse dollars en onze visum gegevens worden keurig
genoteerd in een Excelletje.
We reizen richting Dar Es Salaam, de hoofdstad van Tanzania en
het vertrekpunt voor onze ‘mini vakantie’ naar… Zanzibar! De
afstand is groot en het schiet niet op: óf er rijdt een vrachtwagen
voor ons, óf we belanden in een 50 km zone met drempels als
kleine Kilimanjaro’s, óf er staat een politiecontrole. Die laatste
treffen we zo vaak dat het soms moeilijk is om ons geduld te
bewaren als de diender in kwestie weer eens op z’n elfendertigst uit
z’n stoeltje komt, al zuchtend 2 minuten naar ons paspoort staart
om vervolgens de slagboom te openen alsof hij in z’n eentje de hele
Eiffeltoren op z’n rug neemt.
Zanzibar perikelen!
Opgewonden en met nog geen idee van de deceptie die ons te
wachten staat proppen we ons al vroeg in een rammelig taxibusje.
Dwars door de maandagochtendspits in Dar Es Salaam rijden we
richting de ferry met eindbestemming… Zanzibar! Palmbomen,
witte stranden, paradijs: we staan te stuiteren als we in de taxi naar
onze lodge stappen. Maar dan… de prachtige door palmbomen
omzoomde lanen hebben plaats gemaakt voor vieze hobbelwegen
en de huizen die we passeren lijken steeds smoezeliger te worden.
Weggestopt tussen een krottenwijk en omringd door straatvuil
en nieuwsgierige locals bevindt zich onze lodge: de luxe die we
ons na weken kamperen hadden gegund en waar we goed voor
hebben betaald is nergens te zien. De teleurstelling moet van onze
gezichten hebben gedropen, want niemand zegt een woord als we
door onze kamers met “zeezicht” worden geleid. Zeezicht? Welke
zee? Wat gaan we doen? Het is overduidelijk dat dit in geen enkel
opzicht voldoet aan onze Zanzibardroom, maar aangezien een
terugbetaling van ons geld er niet in zit zijn de meningen verdeeld.
Het dameskamp vindt dat we na maanden kamperen, wildplassen
en koude douches wel wat luxe hebben verdiend en pleit voor een
andere lodge (we hebben er natuurlijk al eentje op het oog). Om
17.00 uur stappen we allemaal in de taxi en 1,5 uur later arriveren
we dan eindelijk in het Waridi hotel, op de Zanzibar bestemming
waar we zo op hadden gehoopt; een prachtig resort, pal aan het
strand, palmbomen, zwembad en luxe. Karibu Zanzibar!
Gatvol!
Het Afrikaans zit vol mooie woorden, maar eentje beschrijft onze
reis door Tanzania tot nu toe goed: “Gatvol…!” Als we vooraf
hadden geweten dat Zanzibar in principe ons enige hoogtepunt in
Tanzania zou worden, hadden we de duizenden kilometers nooit
afgelegd. Mount Kilimanjaro is natuurlijk letterlijk en figuurlijk
een hoogtepunt, maar verschuilt zich dagenlang achter een dik
wolkendek en de prijzen om naar Serengeti of de Ngorongoro
krater te gaan zijn absurd. Het is echt slikken als je met je auto
voor de gate van Serengeti staat en de Tanzanianen meer dan 700
euro voor een dagje tuffen door het park durven te vragen. Deze
Dutchies houden het voor gezien. Voor ons is het Tanzani-nee.
We besluiten richting Zambia te gaan. Dit betekent dagen in de
auto, waarbij de politiecontroles ons geduld en vriendelijkheid »

soms flink op de proef stellen. Met een bewonderenswaardige
glimlach draait Pim elke keer weer zijn raampje naar beneden
en overhandigt geduldig zijn rijbewijs. Regelmatig zijn we in
overtreding en beginnen de onderhandelingen. We zeggen sorry en
als we geen bonnetje willen komen we vaak op 1/3 van de prijs uit.
Deze stopt de diender in kwestie dan glimlachend in zijn zak en wij
vervolgen – eveneens glimlachend – onze weg.
Tanzania: eind goed al goed!
Voor we de grens met Zambia overgaan besluiten we nog een
aantal dagen te gaan genieten van Lake Tanganyika, een tropisch
meer in het westen van Tanzania. Via een oprit van maar liefst 65
kilometer bereiken we Lakeshore Lodge. Een mooie camping,
lekker restaurant, eindelijk weer eens een warme douche, een
historisch kerkje voor wat cultureel gesnuif om de hoek én een
massagesalon op het strand. Als we op onze laatste avond in
Tanzania ‘s avonds bij ons kampvuurtje zitten mijmeren, realiseren
we ons dat heimwee een gevoel is wat erbij hoort, maar dat er
absoluut ook veel momenten in ons leven gaan komen waarbij we
met weemoed terug zullen denken aan die heerlijke avondjes bij
het vuur onder de prachtige Afrikaanse sterrenhemel!
Zambia – Great North Road
Via een gravelweg van zo’n 50 kilometer bereiken we de grens met
Zambia waar het een uitgestorven boel lijkt. We melden ons bij
een kantoortje waar het uitstempelen uit Tanzania zo snel gaat dat
we ons afvragen of dit het was? Ja hoor, grijnst de grensbeambte.
Open the gate please! We vervolgen onze weg via de Great North
Road. De snelweg die Zambia van noord naar zuid verbindt en
ons uiteindelijk in Lusaka gaat brengen. Anders dan de naam doet
vermoeden is deze weg helemaal niet zo Great en is het grote
delen niet eens een Road te noemen (ze hadden hem beter North
kunnen noemen). De weg zit namelijk vol potholes, we rijden de
helft van de tijd door de berm en de andere helft slalommen we
over de brakke weg en ontwijken we trucks.
Hollandse pot in Lusaka
We verblijven bij Harry en Geke, twee Nederlanders die een B&B
in Lusaka runnen. En hoewel je in de tuin mag kamperen lonken
de prachtige kamers en slapen we heerlijk een aantal dagen in
de sfeervolle B&B. En dat blijkt een voortreffelijke keuze. De
eigenaren hebben ervoor gekozen het huis zonder personeel te
runnen, waardoor je alles zelf mag doen. Dat klinkt misschien niet
zo lekker, maar wij vinden het een verademing: lekker rommelen
in de grote woonkeuken, wasjes draaien en een eitje bakken. We
eten hagelslag, kaas en gehaktballen en wanen ons weer even in
Nederland.
Een wilde nacht!
Zo sjok je door een grote shopping mall, zo sta je oog in oog met
een metershoge olifant. Het kan snel gaan in Zambia… Nadat
we de stad achter ons hebben gelaten is het een kort maar
wederom hobbelig ritje naar onze camping aan de Zambezi rivier.
Bij aankomst begroeten de nijlpaarden ons al luid en vertelt
campingbazin Ruth ons dat de olifanten meestal rond een uur of
twee voorbij trekken en Potty het nijlpaard graag over de »

camping struint. Eh wat!? Waar zijn we nu terechtgekomen!! En
inderdaad, terwijl de meiden lekker zitten te spelen sjokt er ineens
een kudde olifanten voorbij richting de rivier.
Wij staan helemaal te stuiteren, de meiden daarentegen zijn
verdiept in hun splinternieuwe in Lusaka gekochte speelgoed en
kijken amper op of om. Net voor we onze tentjes inkruipen staan
we oog in oog met een reusachtige olifant die op z’n gemakkie
het boompje voor onze tent staat leeg te knabbelen en ook ‘s
nachts is er van alles te doen rondom onze campsite. We horen de
olifanten en nijlpaarden rond de tent kuieren en in de verte brullen
de leeuwen.
De Victoria Falls
Als we rond de middag op onze camping in Livingstone aankomen
zien we dat we maar 5 minuten verwijderd zijn van een van
de zeven natuurwonderen ter wereld: de Victoria Falls. Vol
verwondering lopen we langs de eindeloze waterval. Het water
buldert met zo’n kracht naar beneden dat het lijkt of het regent!
Als een stel verzopen katten kruipen we twee uur later weer in onze
Toyo. We zijn klaar om de grens met Botswana over te steken.
Botswana – into the wild
We wisten wel dat Botswana echt wild is, zonder hekken en
met een ongelofelijk aantal wilde dieren zijn de verwachtingen
hooggespannen. Maar als we drie (!!) minuten nadat we de
grens oversteken al een kudde van meer dan dertig olifanten
de hoofdweg zien oversteken hangen onze monden open van
verbazing. Het is het startpunt van een waanzinnige toch dit ons
brengt naar Chobe National Park, waar we alle geluk van de wereld
hebben met onze Iaha campsite.
H-h-h-hunters Road
Zeker met het hoogseizoen in volle gang leren we onderweg veel
leuke mensen kennen. Verschillende nationaliteiten, verschillende
verhalen en verschillende reisadviezen. Nu twijfelden we al een
tijdje of we “Hunters Road” zouden gaan rijden. Een beroemde,
maar ook beruchte weg richting het zuiden van Botswana pal langs
de grens met Zimbabwe. Het begin van een barre tocht… Hunter
Road loopt dwars door een deltagebied en het lijkt erop dat deze
weg in geen maanden is bereden. Na een paar kilometer komt
de eerste olifant ons – al wapperend met zijn oren – tegemoet.
Onderweg zien we een troep leeuwinnen die zich snel uit de voeten
maken, waarschijnlijk totaal geen idee van wat het witte gevaarte
op wielen is dat op ze af komt denderen. De weg wordt slechter en
slechter tot we op het punt komen dat we het liefst willen omkeren
maar dit met geen mogelijkheid kan. Vooruit is de enige weg,
meter voor meter kruipen we over het drassige, afbrokkelende
weggetje. Zoals wel vaker deze reis stellen we ons de vraag:
WAAROM. Wat doen we onszelf aan? Met samengeknepen billen
proberen we te genieten van de fantastisch mooie rit, maar de
spanning overheerst. Maar toch, als we – eenmaal bekomen van
de schrik – later de foto’s terugkijken kunnen we maar één ding
concluderen: wat een fantastische ervaring! »

Zeer zout
We ontdekken de zoutpannen van Botswana: enorme, desolate,
lege vlaktes waar je in het droge seizoen in principe overheen
kunt rijden. Als tegen de avond de zon begint te zakken parkeren
we onze auto midden op de zoutvlakte, klappen we de tent
uit en worden we getrakteerd op een magische Afrikaanse
zonsondergang. Moe van alle indrukken kruipen we tegelijkertijd
met z’n viertjes in de daktent. En terwijl de wind rondom ons tentje
raast, we samen door het dakraam naar de sterren kijken en Pim
nog een verhaaltje vertelt kan ik alleen maar denken, wát een geluk.
Namibië – kan het nog avontuurlijker?
Nu zijn we inmiddels best wat gewend, maar ik moet toegeven
dat we raar opkijken als we in Opuwo aankomen en zien hoe de
traditionele Himba bevolking in groten getale deel uit maakt van
het straatbeeld. Hoewel hier niemand op of om kijkt van hun
exotische verschijning, vallen onze ogen bijna uit onze kassen als
we de Himba in vol ornaat (of zonder, net hoe je het bekijkt) in
het gangpad van de buurtsuper tegenkomen, een broodje zien
bestellen bij de bakker of een groepje vrouwen met kindjes op de
rug gebonden langs de weg staan bij te kletsen.
We charteren gids John die ons meeneemt de bergen in. ‘Morro,
morro!’ roepen de vrouwen al van ver als ze ons met de meiden
zien aankomen. We gaan de “kraal” binnen en maken een
praatje. Hoe wereldwijs ik nu ook over wil komen, ik blijf toch een
Benschops meisje en het is een beetje onwennig een praatje te
maken als acht paar borsten me omringen. Maar gelukkig is gids
John er om te vertalen, het ijs te breken en alles uit te leggen.
Etosha & the kill
Van alle wildparken die we tot nu toe hebben gezien is Etosha
echt wel wat anders: grenzend aan de zoutpannen, eindeloze gele
open vlaktes, waterplaatsen waar de voltallige Lion King cast staat
te drinken en door stof benevelde witte olifanten. Het is echt een
feestje om hier vier dagen van oost naar west doorheen te trekken.
En wederom eentje vol avonturen…
Op onze tweede avonddrive is het raak: we spotten een luipaard,
zomaar langs de weg. Yes! Hij sluipt achter een onschuldig
impalaatje aan. Zal dit het moment zijn dat we dan eindelijk ‘een
kill’ gaan zien? De meiden liggen op de achterbank te tukken en
met ingehouden adem wachten we af. Jammer voor de impala
maar wij zetten de sluitertijd vast op z’n snelste stand, klaar voor
actie. Maar helaas… Bambi ruikt onraad en het luipaard druipt
af. Als de meiden wakker worden zijn ze enorm teleurgesteld het
spektakel te hebben gemist. Juul is naar eigen zeggen ‘echt zat van
al die zebra’s’ en hoopt al dagen op wat actie en Rozemarijn blijft
maar vragen of het een gjote luipaard was.
Wild & Free!
De dagen die we door woestijnachtig niemandsland Damaraland
trekken zijn indrukwekkend. We berijden de avontuurlijke passen,
doorkruisen woestijnen, bergen, kraters en zandvlaktes en komen
de hele trip letterlijk niemand tegen. Er is geen telefoonbereik en
dat geeft ons allemaal het idee in een “magische bubbel” te zitten.
We stoppen op de meest iconische plekken, voor een drankje,
lunch of (en dat zijn er veel) een fotootje. En als we het rijden zat
zijn zoeken we een mooie plek om ons kamp op te slaan. »

Op een vlakte, tussen de kliffen of in een oude vulkaankrater, de
plekken waar we kamperen en de zonsondergangen die we zien
zijn stuk voor stuk adembenemend. Allemaal zijn we overweldigd
door het avontuur. Wát een ervaring. Helemaal op onszelf
aangewezen, ver weg van alle voorzieningen en luxe. Deze trip
heeft ons letterlijk niks gekost, maar alles gebracht. Wild en Free.
And we love it!
Namib Naukluft
Het zijn de laatste dagen voor we de grens met Zuid-Afrika
oversteken en er na een jaar een einde komt aan ons avontuur. Dat
doen we in eindeloos, magisch en ruig Namib Naukluft.
We kamperen onder een gigantisch rotsboog vanaf waar we de
zon zien ondergaan. Onze laatste nacht in het gebied slapen we in
de kloven van een enorm gebergte. We zijn de enigen en de drone
foto’s verbeelden waar ik de woorden niet voor kan vinden. En dat
geldt misschien wel voor het meeste van deze ongelooflijke reis.
mijmerend richting Johannesburg rijden zijn het eigenlijk alleen de
mooie momenten die we ons herinneren: rijden over het strand,
kamperen op de vetste plekken, ontmoetingen met inheemse
stammen, offroad door verlaten gebieden, leeuwen brullen in de
nacht, met z’n viertjes slapen in de daktent en verhaaltjes lezen bij
het kampvuur.
Dit avontuur, deze reis en deze tijd samen, heeft ons zoveel
gebracht en dat neemt niemand ons meer af. Dus ja. Bijna een jaar
kamperen door Afrika. We did it. Veilig, gezond en vol ervaring
stappen we straks het vliegtuig in. Alles is “goed” gegaan. En daar
zijn we ontzettend dankbaar voor! ˙
Anne en Pim
Je kunt de avonturen van de Offroad Dutchies ook volgen via
www.oogvoorafrika.nl/blog-afrika/ en
https://www.instagram.com/offroaddutchies/
De cirkel is rond
En dan ineens, pats boem, rijden we richting Johannesburg. Dit
was het. Zo lang leek deze reis eindeloos en dan ineens komt er
dan toch echt een einde aan een bizar maar onvergetelijk avontuur.
Jammer? Natuurlijk! Maar wat hebben we ook veel om op terug te
kijken en dankbaar voor te zijn.
Ruim 20.000 kilometer dwars door Afrika, maanden kamperen,
4 lekke banden, 2634 achterbankruzies, 12.421 foto’s, 1790 euro
aan boetes (waarvan 340 afgerekend), 8 grensovergangen,
frustratie, vermoeidheid en spanning. Maar het mooie is: als we al

. 100 specialist in Tanzania
. Privé reizen op maat
. Scherpe prijzen
. NL medewerkers op locatie
. Best beoordeeld door klanten
Voor Échte droomreizen...
www.tanzaniaspecialist.com
Telefoon: +31 174 35 2016 / Email: info@tanzaniaspecialist.com

Tanzania
Vaak beschreven als het beste safariland ter wereld.
Met prachtige parken als Serengeti en Tarangire, met een
fascinerend eiland als Zanzibar en met de kleurrijke Masaai,
die veelal nog leven volgens de wetten van de natuur.

Tekst: Marjolein Westerterp

De grote migratie
Hét natuurspektakel in Afrika
[kop]
Het staat torenhoog op ieders Afrika reiswensenlijst. Het bijwonen van de grote migratie.
Duizenden, nee miljoenen dieren die op zoek naar vers gras en water de loop van moeder
natuur volgen tijdens een dramatische reis.

‘Ongeduldig. Dorstig. Hongerig. Voortgedreven door hun
instinct. Ze wachten. Kijken. Wie besluit om de sprong te
maken? Een beslissing op leven en dood.’
Stofwolken verschijnen aan de horizon. Schimmen in zwart,
grijs. Oneindige kuddes die traag door Tanzania’s savannes gaan.
Gesnuif, getrappel van hoeven. Een stampede. En dan het moment
dat de eerste wildebeesten en zebra’s arriveren aan de steile oevers
van de Mara rivier.
Ongeduldig. Dorstig. Hongerig. Voortgedreven door hun instinct.
Ze wachten. Kijken. Wie besluit om de sprong te maken? Een
beslissing op leven en dood. Want in de rivier wachten krokodillen
rustig hun kans af. Op de oever weten gieren dat hun buit bijna
binnen is. Oren draaien. Ogen spieden. Dan is het moment daar en
spat het water op, duizenden trappelende lijven die trachten, met
blinde paniek in hun ogen, de overkant te bereiken. Stof omhult de
wachtende dieren.
Het breekt je hart, het beroert al je zintuigen. Dit is de rauwe loop
der natuur in Afrika. Waar leven en dood dicht naast elkaar bestaan.
Waar letterlijk de een z’n dood de ander z’n leven betekent.
En wanneer dan?
Wil je het meest spectaculaire deel van de Grote Migratie zien, dan
kun je het beste in de periode juni-september naar het noorden van
de Serengeti in Tanzania of naar het Maasai Mara National Park »

‘Het breekt je hart, het beroert al je zintuigen.
Dit is de rauwe loop der natuur in Afrika.’
reizen. Om een oversteek mee te maken zijn de beste plekken de
Mara-rivier, de Talek-rivier en de Sand-rivier.
Elk jaar bewegen de kuddes zich met de klok mee door de twee
parken, op zoek naar gras en water om te kunnen overleven. Hun
precieze route en timing hangt af van de regen en het beschikbare
eten en is daarom elk jaar anders.
Van juli tot oktober is de piek van het droge seizoen en de kuddes
komen in enorme aantallen samen op de savannes die grenzen
aan de Mara-rivier. Dit is dus de tijd om de oversteek van de dieren
te bekijken van de Serengeti naar Maasai Mara. In juli steken de
dieren eerst de Grumeti-rivier over, later volgt de spectaculaire
oversteek van de Mara-rivier.
In oktober en november bewegen de dieren zich via Maasai Mara
in Kenia langzaam zuidwaarts, richting het zuidoosten van de
Serengeti in Tanzania.
In het regenseizoen (december tot en met maart) baren de
wildebeesten hun jongen. De grootste kuddes vind je dan in
het zuidoosten van de Serengeti en in de omgeving van de
Ngorongoro-krater.
Van april tot juni bewegen de kuddes zich in kilometerslange
kolonnes via het zuiden van de Serengeti richting het noorden van
dit gebied, langs de Mbalageti-rivier.
De klok is rond, het jaar is gedaan en in juni begint het hele
spektakel, de reis van hun leven van voor af aan. ˙

Special
PLACES
De Ngorongoro Crater
Levende ark van Noah
Het is de grootste nog intacte ingestorte (het lijkt met elkaar in tegenspraak, maar is het
niet) vulkaankegel ter wereld. Met wanden die oorspronkelijk vijf kilometer hoog waren
en een dierenleven dat z’n weerga niet kent is de Ngorongoro-krater een van de must sees
van Tanzania. Een van die plekken die je aanzet tot mijmeren en nadenken. Met eindeloze
uitzichten, tot de horizon en verder: alleen maar natuur.
Vanwege de natuurlijke schoonheid en het rijke dierenleven werd
de Ngorongoro Crater in 1979 op de Unesco Werelderfgoedlijst
gezet. Omdat de krater deel uitmaakt van het groter Serengeti
ecosysteem, bekend onder meer van de Grote Migratie, kun je hier
ook dieren van en naar de Serengeti zien migreren. Vanwege al het
moois dat er te zien is, wordt de Ngorongoro Crater wel een van de
natuurwonderen van deze wereld genoemd.
Ngorongoro, waar komt die naam vandaan? Picture this: je rijdt
op de toegangsweg van de kraterrand naar de vulkaanbodem en
passeert een aantal Maasai die hun vee drijven naar plekken waar
ze wat te eten kunnen vinden. De bellen die de koeien dragen
klinken … ja, ngorongorongorongoro… »
Tekst: Marjolein Westerterp Foto’s: andBeyond

42
Het Versailles van Afrika
Over een pad van rode aarde rijden we de poorten van de
beroemde Ngorongoro Crater Lodge binnen en stappen in een
fantasiewereld met grazende buffels, walmende vuren en bizarre
bouwwerken. We zijn beland in de wereld van Gaudí in Afrika: bizar
gevormde huisjes met metershoge schoorstenen en gebouwd op
palen, geïnspireerd op de West-Afrikaanse huizen, vormen het
decor van een ongebreidelde droomwereld. De idee erachter is,
dat de eerste kolonisten in Tanzania misschien in simpele huisjes
leefden, maar hun interieur wel verfraaiden zoals ze dat in Europa
gewend waren.
De kamers zijn kleine theaters, met wisselende lichtinval en
uitzichten. Aan de houten balken deinen kroonluchters; aan een
nog levende boom die het restaurant splijt hangt een Arabische
schommelbank. De lodges zijn ook een hommage aan de stijl van
de Parijse opera: zware, breed uitwaaierende gordijnen, spiegels
die fluwelen spreien weerkaatsen in glanzende karaffen. Het is
de tot werkelijkheid gebrachte droom van de Zuid-Afrikaanse
architecten Silvio en Lesley Rech en interieurontwerper Chris
Browne. Silvio omschrijft het als een ‘Maasaï-dorp met een
oosterse, sprookjesachtige touch’. Drama is het sleutelwoord,
als je kijkt naar de met grote vuren verlichte eetzalen en de artdeco
sculpturen. De inrichting is net zo extravagant als de krater
waarmee hij verbonden is pure natuur uitstraalt.
De wilde wereld
Vanuit de luxe en overdadig ingerichte lounge in Treecamp kijken
we naar de wilde wereld beneden ons. Fijn wit stof dwarrelt
op boven het meer, minikraters als wondjes in een eenzaam
landschap.
We bevinden ons op een hoogte van tweeduizend meter.
Zevenhonderd meter lager ligt de verborgen wereld van de »

Ngorongoro Crater, met bossen waarin olifanten reiken naar
verse blaadjes, bomen ruisen en grote groepen leeuwen jagen
op schrikachtige zebra’s en wildebeesten. Waar nijlpaarden zich
wentelen in de meertjes en hyena’s de vlakten afschuimen opzoek
naar etensresten, achtergelaten door de andere roofdieren.
De magie van Afrika op een oppervlakte van ongeveer
tweehonderdvijftig vierkante kilometer. Een natuurwonder, en een
levende ark van Noah. Elke gamedrive brengt je met een beetje
geluk de Big Five. En de rest van het geluk zoek je in de eclectische
Ngorongoro Crater Lodge.
Laat die middag zoek ik de lounge op. Het is stil, het hout in
de open haard knispert, langzaam verstomt de symfonie van
vogelgeluiden. Ik schommel heen en terug op de schommelbank,
net als de tijd, net als de natuur die hier al zoveel miljoen jaar vecht
met de elementen of zich juist koestert in de stralen van de zon.
Even sluit ik de wereld buiten en gaat het alleen om mij en de pure
schoonheid van de krater. Het is heel stil.
Het zijn die stilte, de onaantastbaarheid van de natuur, de aanblik
van de wilde dieren en de ontmoetingen met de trotse Maasai die
ik mee terugneem en zal koesteren.
Is dit nu wat safari is?, vraag ik me af. Ik hoor het antwoord in mijn
hoofd: ‘Ja, je hebt een reis gemaakt die onvoorspelbaar was en die
zich nooit meer zal herhalen, simpelweg omdat de natuur altijd
haar eigen plan trekt.’
Ze zeggen altijd: als je omkijkt, kom je terug. Dus ik kijk vol
weemoed om naar de grootse schoonheid die hier achterblijft. ˙

45

Tanzania
voeding voor je ziel
Journalist Emma van Egmond (26) reisde af naar
safariland Tanzania. Haar eerste ervaring met Afrika. Ze maakte
hier niet alleen kennis met wildlife, maar raakte óók geïnspireerd
door de warmhartige locals en de polepole – “slowly” – lifestyle.
Tekst: Emma van Egmond Foto’s: Emma van Egmond en Pim van der Gulik

48
Een heftig jaar, bepalend door mijn burn-out, maakt dat ik de
urgentie voel om een droom waar te maken. De vijfweekse
rondreis naar Tanzania is geboekt. Mijn planning? Zanzibar,
safari’s in Tarangire National Park en de Serengeti, hiken in het
Usumbaragebergte en een bezoek aan Pemba. Om teleurstelling
te voorkomen, spreek ik mezelf toe dat dit mogelijk niet die
‘reis van mijn leven’ wordt. Wat betekent een dergelijke beladen
uitspraak eigenlijk? In vijf weken krijg ik het antwoord in mijn
schoot geworpen. Tanzania overtreft al mijn verwachtingen en zet
bovendien al mijn zorgen in perspectief. Deze impulsieve reis blijkt
mijn ticket naar beterschap.
Met open armen ontvangen
In Stone Town op Zanzibar dompelen mijn vriend Pim, met
wie ik deze reis maak, en ik ons direct onder in het kleurrijke,
Tanzaniaanse eilandleven. ‘Jambo! Habari gani?’ Wat mij opvalt
is dat iedereen op straat zowel ons als elkaar hartelijk begroet.
Enthousiaste locals doen niets liever dan ons op weg helpen. Voor
nu laten we de hoofdstad van Zanzibar achter ons, en reizen we af
naar Matemwe. Een kalm dorpje gelegen aan de noordoostelijke
kust van het eiland, waar de economie voornamelijk bestaat uit
traditionele visserij.
Ik loop met open mond door onze villa van Matemwe Retreat, die
een adembenemend uitzicht op de Indische Oceaan biedt. Drie
dagen lang genieten we van ongekende luxe in de vorm van onder
meer een privélounge met zwembadje, hangmat, kingsize bed en
voortreffelijk eten. Naast een snorkeltrip rondom Mnemba Island,
een onbewoond eilandje enkele kilometers verderop, bezoeken
we ook de lokale vissersmarkt van Matemwe. De kustlijn vult zich
met Tanzaniaanse vissersbootjes, genaamd “dhows”, en de vissers
laden hun vangsten uit. Kinderen helpen mee door onder meer de
octopussen gereed te maken voor de verkoop. ‘Kinderen leren hier
voornamelijk enkel lezen en schrijven, om vervolgens te helpen in
de visserij of in het huishouden’, vertelt onze gids als we de lokale
basisschool in het dorpje passeren. »

50
Vervolgens verdwalen we twee dagen lang in de Arabisch
aanvoelende straatjes en steegjes van Stone Town. Ik geef mijn
ogen de kost aan de vele kleuren die de historische stad rijk is. We
bezoeken het huis waar rockster Freddy Mercury zijn eerste stapjes
zette en duiken daarna verder de geschiedenis is. Stone Town was
tussen 1830 en 1873 namelijk het centrum voor slavenhandel: de
stad bezat één van de grootste open slavenmarkten ter wereld.
De rillingen lopen over mijn rug tijdens een rondleiding door de
voormalige kerkers. Al bukkend in deze benauwde ruimten vertelt
onze gids dat hier, vóórdat zij werden verhandeld, soms wel 80
slaven tegelijkertijd gevangen werden gehouden.
Onvergetelijke momenten in een weeshuis in Arusha
We reizen verder richting de nationale parken in het noorden. Eerst
spenderen we nog een weekend bij Osward en zijn familie nabij de
levendige safaristad Arusha. De heuvelachtige, bosrijke omgeving
rondom stratovulkaan Meru leent zich perfect voor hikes. We
passeren spelende kinderen in de rivier, rijstvelden en bananen-,
avocado- en mangobomen. Één dag huren we een motor, waarmee
we naar de schitterende Themi-waterval toeren. En we hebben
mazzel, want zondag is feestdag. In de buitenkeuken wordt
hemelse chapati – een soort Oost-Afrikaanse, hartige pannenkoek
– klaargemaakt. Iedereen, hoe jong ook, draagt zijn steentje bij.
Tevens leidt Osward ons rond in het naastgelegen weeshuis. Dat
heeft hij 12 jaar geleden, met steun van de regering, vrijwillig
opgezet. ‘Het gebouw staat op een uit een heuvel gegraven plek,
waarbij we van de uitgegraven grond bakstenen hebben gemaakt’,
vertelt hij. De 25 kinderen krijgen onder meer Engelse les en zingen
in een koor. Dat laatste wordt vol passie ten gehore gebracht. Een
aandoenlijk en emotioneel moment. ‘Send love to your papa and
mama at home’, fluistert een van de weesmeisjes me bij vertrek in
mijn oor.
The Lion King in real life
De safari’s gaan van start. In Tarangire National Park slapen we in
het schitterende Oliver’s Camp van Asilia Africa. Gids Walter, waar
de passie voor wildlife vanaf druipt, neemt ons drie dagen mee op
avontuur in zijn luxe, open jeep. We treffen vrijwel direct »

52
‘The Lion King komt voor mijn ogen tot leven’
grote kuddes zebra’s, buffels, wildebeesten en impala’s, en staan
oog in oog met een olifantenfamilie. Plots zet Walter de auto stil.
Zijn “safariproof”-oren horen een grommende oerkreet. Een stuk
verderop treffen we twee luipaarden in één boom. Een bijzonder
moment, want luipaarden leven over het algemeen solo. Hun prooi
– een antilope – is prachtig gedrapeerd over de stam.
We turen met onze verrekijkers rondom het moeras, en ik maak
een foto van een olifant in de verte. Terwijl ik inzoom op deze
foto, zie ik er per toeval een grote katachtige achter sluipen. We
scheuren over de slecht begaanbare wegen en aanschouwen
honderden wildebeesten en zebra’s die het water passeren.
Walter vertelt ons fluisterend dat wildebeesten slecht zien en
ruiken. Ze “liften” daarom mee op de oplettendheid van de zebra.
We houden onze adem in: een leeuwin is in volle jaagmodus.
Tientallen minuten gaan voorbij tot een groepje zebra’s een
waarschuwingsgeluid begint te maken. De leeuwin geeft op en
loopt langs onze auto de andere kant op.
De volgende dag passeren we honderden zebra’s, olifanten met
kalfjes, wildebeesten, giraffen, buffels, antilopen en wilde zwijnen
die tegelijkertijd hun gang naar het water maken. The Lion King
komt voor mijn ogen tot leven. Vervolgens vliegen we van Tarangire
naar de uitgestrekte Serengeti, waarbij we 50 meter vóór de
‘airstrip’ nog een cheetah met zijn prooi spotten.
Dunia Camp van Asilia Africa, gelegen in rustige vallei in het
hart van de Serengeti, is onze tweede verblijfplek. Het enige
wilderniskamp in Afrika dat wordt gerund door vrouwen. Een
unicum dus. Waar ik in het “kleinere” Tarangire om de minuut
hordes wildlife zag, moeten we er in de Serengeti – dat bijna acht
keer zo groot is – meer naar zoeken. Bovenop de Maasai Kopjes
luiert een groep leeuwen. Door erosie zijn deze duizenden jaar »

54
‘Als kers op de taart spotten we schimmen van welpjes in de bosjes’
oude rotsformaties hol vanbinnen. ‘Het geluid dat zodoende kan
worden gemaakt, was een belangrijk communicatiemiddel voor
de Maasai’, vertelt onze gids Grace. Iets later slaak ik een timide
gilletje: recht voor mijn neus wandelt een nijlpaard uit het water.
Als hij zijn tanden ontbloot voor een gaap, wordt duidelijk waarom
hij het gevaarlijkste dier van de savanne is. ‘Zijn olieachtige huid
kan slecht tegen de zon, en daarom spenderen ze vrijwel de hele
dag in het water’, legt Grace uit.
Decadente olifanten bij een decadent kamp
De luxe tenten van Dunia Camp zijn omringd door talloze
omgevallen bomen. De “huisolifanten” jeuken hun kolossale lijf er
namelijk graag tegenaan, en steken hun nek liever niet uit voor het
eten van de blaadjes. ’s Avonds in bed horen we ze langs denderen,
en tevens lijkt het alsof de gehele vogelpopulatie van de Serengeti
zich rondom onze tent heeft genesteld. In Nederland zet ik graag
digitale vogelgeluiden op om fijn in slaap te vallen, maar dat is
onvergelijkbaar. De highlights van de volgende dag zijn onder meer
een zo’n vijf meter lange python, talloze bavianen en een verliefd
stel leeuwen. ‘Leeuwen paren ieder jaar vier dagen achter elkaar,
elke 15 minuten’, vertelt Grace. Even verderop kruisen we een
olifantenfamilie. De beschermende moeder komt hard briesend
op ons af. Met enige moeite keert Grace de jeep 180 graden om,
terwijl de rest van de olifanten zich onzichtbaar maakt achter de
bosjes. Als kers op de taart spotten we schimmen van welpjes in de
bosjes. Grace legt uit dat leeuwinnen zich twee maanden scheiden
van de “pride” om te bevallen en de kleintjes te beschermen. Als
donkere wolken zich samenpakken en het meedogenloos begint
te stormen, rijden we terug naar het kamp. Het korte regenseizoen
maakt duidelijk zijn intrede. »

56
Een andere missie? The Big Five afvinken. De bedreigde zwarte
neushoorn is tot nu toe goed in verstoppertje spelen. De laatste
dag lijken we er, op enorme afstand, een te spotten. Maar zeker
weten doen we het niet. We besluiten na de Serengeti het
spiksplinternieuwe neushoornreservaat in het minder bekende
Mkomazi National Park te bezoeken waar rangers ongeveer tien
zwarte neushoorns 24 uur per dag beschermen. En ja hoor: al snel
komen er twee imposante en tevens nieuwsgierige gedaantes de
hoek om hollen naar de geïmproviseerde waterput. Met stip een
van de meest bijzondere momenten tot nu toe. Onderweg naar
Mkomazi, met stops in de steden Arusha en Moshi, passeren we
overigens de Olduvaikloof: een 90 meter diep en 50 kilometer
lang ravijn in het oosten van de Serengeti. Dé plek waar de eerste
mensachtige fossielen zijn gevonden.
De bergen in
En dan op het programma: twee dagen hiken in het
Usambaragebergte in het noordoosten van Tanzania. De eerste
tocht brengt ons in een cirkel om het prachtige bergdorp Lushoto
heen. We wandelen 17 kilometer door kleine dorpjes, tropisch
regenwoud en grasland. Bij Irente Farm House, een idyllisch
restaurantje op de route, genieten we van een boerenlunch mét
uitzicht. De volgende dag rijden we naar het hoger gelegen dorp
Rangwi, en sluiten we aan bij een kleine hikegroep. In Rangwi
overnachten we eerst nog één nacht in een unieke B&B, gerund
door nonnen van een nonnenschool. ’s Ochtends start onze hike
naar het dorp Mtae. We lopen door een variërend landschap – met
rijstvelden, groene dennenbossen, drogere vlaktes en agrarisch
gebied. We treffen groepjes jonge kinderen, die hand in hand langs
de afgrond onderweg zijn naar school óf samen stenen hakken
voor de familie. Onze gids Costa wijst op een zeker moment naar
rechts: de grens met Kenia blijkt slechts 12 kilometer verderop.
Onderweg stuiten we ook op een aantal Tanzaniaanse vrouwen en
hun kinderen, die schitterend aardewerk voor ons uitstallen. Dat
hier zware armoede heerst, is duidelijk zichtbaar aan hun kapotte
kleding en ietwat lege blikken. Het doet me pijn. En ik baal dat er
niet zoveel in mijn backpack past. »

??

58
Na 18 kilometer en zeven uur wandelen komen we aan in Mtae,
waar we opnieuw op een bijzondere locatie overnachten: een
lutherse kerk. Na een snelle “douche”, die bestaat uit het mengen
van kokend heet water met ijskoud water in een emmer, neemt
Costa ons mee naar de lokale medicijnman. In een klein, lemen
hutje waar we bijna niet kunnen ademen door de wierookdampen,
worden we verwelkomd door dokter Bakari. Hij vraagt naar
mijn kwaal, waarna hij met zijn hand op mijn hoofd in een
indrukwekkend tempo uit de Koran voorleest. Costa fungeert
als vertaler, en vertelt me dat ‘al mijn problemen vanaf nu zijn
opgelost’. Een mede-hiker ontvangt een kruidenmedicijn tegen
haar hoest. Dokter Bakari is overigens populair: vanuit heel
Tanzania reist men naar zijn lemen hut in de bergen, aangezien hij
kanker, malaria en corona zou hebben genezen.
Last but not least: het paradijselijke Pemba
We verblijven de laatste vijf nachten in The Manta Resort op
Pemba – een groen eilandje direct boven zustereiland Zanzibar.
Het kleinschalige, ecologisch verantwoorde resort ligt heerlijk
afgelegen. Je ervaart er complete stilte. Het design is ruimtelijk
met veel hout, bamboe en natuurlijke kleuren, en het uitzicht
op de turquoise gekleurde zee is magisch. Eigenaren Juma en
Matthew vertellen me vol passie over hun gezamenlijke doel:
het koraal voor de kust van Pemba nieuw leven inblazen. Door
overbevissing, en het gebruik van dynamiet, was er weinig meer
over van het ooit zo prachtige (huis)rif. Inmiddels hebben ze
al veel kunnen herstellen. En dit is enorm belangrijk voor een
gezond ecosysteem. Wij dragen een steentje bij door, tijdens het
snorkelen, de onderwaterwereld te filmen. Één nacht slapen we in
Manta’s drijvende onderwaterkamer, die 100 meter voor de kust –
in een natuurlijk, diep gedeelte van het rif – in de oceaanbodem is
verankerd. Gemaakt van lokaal hardhout en opgezet in drie lagen:
een dromerig dakterras voor het sterrenkijken, een lounge en
uiteraard dé zes meter diepe onderwaterslaapkamer. Via een steile
trap kom ik een blauwgekleurde oase terecht en staren honderden
vissen me aan. Een gevalletje once in a life time. En het perfecte
einde van een onvergetelijke reis. ˙

Waarom Tanzania en deze
specifieke bestemmingen? Van
wildlife spotten in de uitgestrekte
Serengeti en je vergapen in
het meer ‘intieme’ Tarangire
National Park – waar de dieren
op unieke wijze dichterbij
elkaar te bewonderen zijn – tot
relaxen en cultuur snuiven op
het tropische Zanzibar: dit
inspirerende land heeft alles
voor een reis vol variatie. Het
niet-toeristische eiland Pemba
was overigens een welkome
afwisseling. Hier kwamen we
écht tot rust. Mede-backpackers
tipten, tijdens de reis, het
Usambaragebergte: de hikes
zouden hier erg toegankelijk en
divers zijn – door lage bergdalen
en hoge dennenbossen, maar ook
langs rijstvelden en authentieke
dorpjes. En daar is geen woord
van gelogen.

Zanele Muholi, Mizuzu Parkttown JHB,
2019, Zinsou Collection, courtesy Galerie
Carole Kvasnevski & Muholi
Productions © Zanele Muholi

Ibrahim Mahama
Kosmogonie
Kosmo wat? Kosmogonie is de naam van de bijzondere expositie in het
Cobra Museum in Amstelveen. In de prachtige zalen zijn maar liefst 130
kunstwerken van 37 Afrikaanse kunstenaars te zien. Een aanrader.
De Zinsou kunstcollectie, afkomstig uit Benin, is in de woorden
van oprichter Marie-Cécile Zinsou ontwikkeld vanuit de wens
om “Afrikaanse landen actief betrokken te laten zijn in de
totstandkoming van een eigen kunst en dit voor een lokaal publiek
te exposeren.” Een mooie missie die ervoor heeft gezorgd dat
Kosmogonie nu voor de Nederlandse Afrika-liefhebbers te genieten
is.
Nog een keer: Kosmo wat?
De titel Kosmogonie verwijst naar de leer van de schepping van
de kosmos, een concept dat kunstenaars heeft geïnspireerd tot
verschillende thema’s. In schilderijen, installaties, fotografie en
kunstwerken. Dwalen door de zalen voelt als het uitpakken van
een schatkist vol vooral creatieve, ontroerende en inspirerende
Afrikaanse kunst uit Benin, Zuid-Afrika, Ghana, Ivoorkust, Mali,
Nigeria, Madagaskar, Burkina Faso, Angola, Kameroen, Senegal,
Tanzania, Algerije en de Democratische Republiek Congo.
Mij raakte de installatie van de jonge kunstenaar Joël
Andrianomearisoa uit Madagaskar. Zijn meeslepende installatie
geeft het komen en gaan van emoties weer die worden
opgeroepen door de ontmoeting en de scheiding die daarop volgt.
‘Van deze ervaringen blijven alleen herinneringen en echo’s over’,
zegt hij. De objecten in de installatie zijn gekocht in Sè, een dorp »
Tekst: Marjolein Westerterp Foto’s: Cobra Museum Amstelveen

Ishola Akpo, Iyà Nlà, 2020 (Serie AGBARA
Women / AGBARA Women project), Zinsou
Collection © Courtesy of the artist
in het zuidwesten van Benin dat bekend staat om zijn traditionele
aardewerk. Het gedicht van de geliefde fluistert door de ruimte in
deze installatie die je laat bewegen tussen licht en duisternis.
Ouidah
Begint altijd
Met een zucht
Met een lied
Dat de
Wereld overgaat
Een hartslag
Tot in de
Oneindigheid
˙
QuickFACTS
KOSMOGONIE – Zinsou, een Afrikaanse kunstcollectie
Te zien tot en met 8 januari 2023 in het Cobra Museum voor
Moderne Kunst in Amstelveen.
Dinsdag t/m zondag van 10:00 tot 17:00 uur.
https://cobra-museum.nl/
Ishola Akpo, Trace d’une reine I [Sporen van een koningin I], 2020 (Serie Traces of a Queen / AGBARA
Women project), Zinsou Collection © Courtesy of the artist

Samuel Fosso, The Liberated
American Woman of the 1970s
[De bevrijde Amerikaanse
vrouw uit de jaren 70], 1997
(Serie Tati), Zinsou Collection,
courtesy JM. Patras / Paris /
2022Emo de Medeiros,
Overspanning #4 (… en
de dromen van donder
doordringen de keten
van verbuigingen) , 2015,
Zinsou Collection, courtesy
of the artist c/o Pictoright
2022
Rotimi Fani-Kayode, Zonder titel, 1987-1988 (Serie Bodies of Experience),
Zinsou Collection, courtesy Autograph, London © Rotimi Fani-Kayode

Gespecialiseerd in reizen naar Tanzania
We bieden niet alleen complete reizen aan maar, ook reizen naar uw wensen en budget.
Wat vinden wij belangrijk:
Klantvriendelijkheid - Persoonlijk contact met eigenaren
Service - Wij zijn 24/7 beschikbaar, ook tijdens feestdagen
Werken met lokale bevolking
Respect voor de cultuur en natuur
We bieden ook combinatiereizen Tanzania-Kenia aan.
Mail uw wensen naar ons door en binnen 24 uur nemen we
contact met u op.
Voor ons reisaanbod en meer informatie over ons:
www.zebra-safaris.nl /of kijk op onze
facebookpagina Zebra Safaris
Zebra Safaris is
aangesloten bij:
Telefoon Miranda +31 622401080
Erwin +31 6 83654099

Rwanda
Het land van de duizend heuvels en de bekendste bestemming
om de berggorilla’s te bezoeken in het Volcanoes National Park.
Natuurlijk horen ook Lake Kivu, Akagera en Nyungwe National Park
en hoofdstad Kigali tot de bezienswaardigheden.

67
Rwanda
volgens Humberto Tan
De liefde voor natuur begon bij Humberto Tan in de wildernis van de Bijlmer in aanbouw.
Nu legt hij die liefde vast in beelden. Als professionele fotograaf maakt de bekende TV- en
radiopresentator portretten van mensen en van dieren in hun natuurlijke omgeving.
Als ambassadeur voor het Wereld Natuur Fonds ging hij in Rwanda op zoek naar de
Big Five. Dit is zijn verhaal in beeld.
De interesse in fotografie was er al vroeg. Als vijfjarig jongetje was
Humberto Tan al gefascineerd door het modellenwerk van zijn
oudere broer en dan vooral door de camera. Later, toen hij veel
ging reizen, nam hij altijd een compact camera mee. Het winnen in
2016 van Het Perfecte Plaatje motiveerde hem om beter te worden
en om zijn liefde voor fotografie bewuster te omarmen. Niet alleen
door zich serieuzer in de techniek te gaan verdiepen, maar ook
door te onderzoeken en ervaren waar hij nu echt blij en enthousiast
van wordt. ‘Dat vind ik living the dream.’
Zijn motto: Denken, durven, doen!! »
Tekst: Marjolein Westerterp Foto’s: Humberto Tan

70
Rwanda, het land van de duizend heuvels
Het getroebleerde verhaal van Rwanda begint eigenlijk in 1931 als
de Belgen een verdeel- en heerspolitiek instellen tussen de twee
bevolkingsgroepen, de hutu’s en de tutsi’s. Hoe zag die politiek
er uit? De tutsi’s hebben 10 koeien of meer, de hutu’s niet. De
geschillen liepen in de loop der decennia zo op dat in 1994, in
honderd dagen tijd, bijna een miljoen mensen vermoord zijn. En
nu: ‘Dat land is verbazingwekkend veranderd in positief opzicht.
Het is bijvoorbeeld niet normaal schoon. De bewoners zijn verplicht
om elke laatste zaterdag van de maand verplicht vrijwilligerswerk
te doen. De leider is autoritair, maar de economie groeit en bloeit.’
Bijzondere ontmoeting
Natuurlijk ging Humberto ook naar de gorilla’s, een bijna must
do als je besluit naar Rwanda af te reizen. ‘Ook de situatie rond
de gorilla’s is verbeterd. In de jaren ‘80 leefden nog maar 250
berggorilla’s in drie landen, Rwanda, in Congo en Oeganda. De
perceptie is dat zo’n ontmoeting heel gevaarlijk is. Het is helemaal
niet gevaarlijk. Een gorilla heeft voor bijna 98% hetzelfde DNA als
de mens. Als die silverback je aankijkt, weet je zeker wanneer je
niet welkom bent. Maar wat ik zo bijzonder vond is dat de gidsen
praten met die gorilla’s. Zij vragen toestemming om daar naartoe
te gaan. Ze maken een bepaald geluid dat door de silverback
beantwoord wordt. Hij heeft een signaal voor welkom en niet
welkom. Het dominante mannetje weegt een kleine 300 tot 400
kilo en ik verzeker je, als hij je aankijkt en aangeeft dat het oké is,
ben je welkom. Als niet, dan ga je hem echt niet uitdagen. Ik kan je
vertellen dat dit een van de meest fascinerende ontmoetingen uit
mijn leven was.
Wereld Gorilla Dag
Rwanda viert elk jaar Wereld Gorilla Dag met de doop van
babygorilla’s. Tijdens Kwita Izina, de jaarlijkse naamgeefceremonie,
krijgen de pasgeborenen hun naam. Veelal van internationale en
Rwandese bekendheden. Beroemdheden die willen bijdragen
aan de bewustwording van het belang om deze dieren en hun
leefgebied te beschermen. Bondscoach Louis van Gaal werd
een aantal jaar geleden nog geflankeerd door topmodel Naomi
Campbell en de Amerikaanse actrice Sherrie Silver. Sinds de
allereerste Kwita Izina ceremonie in 2005 hebben al bijna 400
babygorilla’s een naam gekregen.
Kwita Izina past in de Rwandese traditie om de naamgeving van
baby’s te vieren in het bijzijn van familie en vrienden. »

Gorilla feitjes
• De gorilla is de grootste primatensoort. Afhankelijk van soort en
geslacht zijn ze tussen de 1m25 en 1m80 lang en wegen ze tussen
100 en 170 kilo.
• Het DNA van gorilla’s komt voor 98% overeen met dat van de
mens.
• De berggorilla komt alleen voor in Centraal Afrika, meer specifiek
het Virunga gebergte. Dit gebergte ligt in het grensgebied van
Rwanda, Oeganda en Congo.
• Gorilla’s zijn zachtaardige dieren. Mannetjes trommelen soms
staand op hun borst en dit is bedoeld om elkaar te imponeren.
• Dian Fossey observeerde jarenlang gorillafamilies in Rwanda. Ze
leerde hun gedrag zo goed na te bootsen dat ze door hen werd
geaccepteerd. Benieuwd naar haar verhaal? Bekijk de speelfilm
Gorillas in the Mist.
• Op 24 september 1967 heeft Dian Fossey het Karisoke Research
Center opgericht. Sindsdien wordt die dag Wereld Gorilla Dag
genoemd.
• Gorilla’s leven in familiegroepen van 5 tot 10 dieren. Soms is een
groep veel groter en omvat wel tot 50 dieren. De groep wordt
aangevoerd door één dominant mannetje, dat leidt, observeert,
conflicten stuurt en het onbetwiste centrum van de groep is.
• Volwassen mannetjes gorilla’s worden silverback genoemd,
vanwege de verkleuring van het haar op hun rug vanaf ongeveer
het 12e jaar.
• Om deel te nemen aan een gorillatrekking is een vergunning
nodig. Van de opbrengst van deze gorilla permits wordt vaak
10% gereserveerd om voor de plaatselijke leefgemeenschappen
infrastructuur (zoals scholen en gezondheidscentra) en
werkgelegenheidsprojecten te financieren.
• Volgens de laatste tellingen ligt het aantal berggorilla’s op circa
1.000 dieren, waarvan er 604 in het Virunga gebergte leven. Hun
populatie neemt langzaam maar gestaag toe.˙
www.visitrwanda.com

EXCLUSIEVE PRIVÉ- EN
FAMILIEREIZEN DOOR AFRIKA
MET MATOKE TOURS
TANZANIA
KENIA
OEGANDA
RWANDA
NAMIBIË
MADAGASCAR
ZAMBIA
BOTSWANA
MALAWI
ZANZIBAR
MAURITIUS
COMOREN
Matoke Tours raakt reizigers in het hart met de mooiste
maatwerkreizen door het oosten en zuiden van Afrika. W
zien maatwerk als een ambacht, waarmee w u in staat
stellen om de mooiste plekken op een intieme, exclusieve
en comfortabele manier te beleven. Exclusiviteit zit b ons
niet alleen in de prachtige en kleinschalige lodges waar u
verbl ft, maar juist ook in de ervaringen die u beleeft.
Vraag via de QR-code ons uitgebreide inspiratiemagazine
aan of k k op matoketours.nl

Malawi
Ingeklemd tussen Zambia, Tanzania en Mozambique.
Volgens Lonely Planet een van dé reisbestemmingen voor
2022, vanwege onder meer de ongerepte safarigebieden, het
vermaarde Lake Malawi en de uitzonderlijke vogelpopulatie.

Malawi
Het warme hart van Afrika
Het was in 1994 het eerste land op het Afrikaanse continent dat ik bezocht.
We struinden over de markt in Lilongwe en reisden achter in een bakkie, met de zon
op ons gezicht, de wind in de haren, het rode stof en de geur van Afrika in onze neuzen,
naar het fameuze Lake Malawi waar we elke ochtend op het strand koffie dronken,
gadegeslagen door nieuwsgierige nijlpaarden.
Fast forward: 30 jaar later. Lonely Planet nam Malawi op in hun top 10 beste
reisbestemmingen voor 2022. Graag zou ik daarom Malawi opnieuw ontdekken en wie
kunnen mij beter overtuigen van de magie dan Dilo en Hessel van 1 2 travelafrica.
Tekst: Dilo van Commenee Foto’s: 1 2 Travel Africa

78
Zij leven en genieten er. Nemen reizigers mee naar hun mooiste
plekken en laten ze kennismaken met verantwoord toerisme en
natuur- en wildlife beheer. Een reis met hen betekent meer dan
de gebaande paden en hoogtepunten afvinken. Het betekent een
echte kennismaking met dit bijzondere land. In deze reportage reis
je even met ze mee.
Als je wel eens van Malawi hebt gehoord, komt dat waarschijnlijk
door het meer, bij velen nog steeds bekend onder de oude naam
Lake Nyasa. Maar er zijn nog zoveel andere redenen om Malawi te
komen verkennen! Je kunt hier fantastisch hiken, mountainbiken,
paardrijden en op bezoek bij koffie- en theeplantages. Je voelt
hier iets speciaals in de lucht en de aarde, wat het een perfect land
maakt voor yoga, meditaties en mindfulness. Als je wilt, kan dat
zelfs op plekken met een adembenemend uitzicht. En vergeet je
verrekijker niet als je wilt genieten van de 650 vogelsoorten die in
Malawi voorkomen.
Snorkelen met blauwe zebra’s
De belangrijkste trekpleister van Malawi is nog altijd Lake Malawi,
waar je met blauwe zebra’s kunt snorkelen. Blauwe zebra’s?
Jazeker.
Je trekt je schoenen uit en voelt het warme zand tussen je tenen. Je
loopt nog een paar meter verder over het goudgele strand en stapt
het water in. Het frisse gevoel geeft je een beetje kippenvel, voor je
er vol induikt. Even mis je het zout, maar al snel bedenk je je dat je
niet in de zee zwemt. Hoewel je op de meeste plekken de overkant
niet kunt zien, is dit toch echt een zoetwatermeer.
Qua oppervlakte is Lake Malawi ongeveer net zo groot als België,
wat neerkomt op zo’n 20% van dit Afrikaanse land. Je vindt hier
meer dan 800 verschillende soorten cichliden, de kleurrijke vissen
die in Europa populair zijn bij aquarium liefhebbers. Het bijzondere
is dat Lake Malawi je het gevoel geeft dat je in een levensgroot
aquarium zwemt, snorkelt of zelfs duikt. Ja, inderdaad, het is een
van de beste plekken ter wereld voor een zoetwaterduik! Je kunt
hier zelfs je PADI halen.
Maar je hoeft helemaal niet diep te gaan om te genieten van die
blauwe, gele, witte en soms zelfs groene of oranjerode cichliden.
De meeste soorten, zoals de beroemde Blauwe Zebra, zitten graag
tussen de rotsen aan de oppervlakte. Daar voelen ze zich veilig,
leggen ze hun eitjes en lichten ze prachtig op in de zon die door het
water breekt.
Wist je dat…
Veel van deze cichliden nergens anders ter wereld voorkomen? De
bijzondere biodiversiteit in Lake Malawi wordt vaak vergeleken met
de verschillende vinkensoorten op de Galapagos eilanden, die Charles
Darwin’s Evolutietheorie inspireerden. »

80
Glimlach van oor tot oor
Een andere grote reden om van Malawi te genieten, zijn de
mensen met hun brede schouders en nog bredere glimlach. Het
is een van de veiligste vakantielanden ter wereld. De mensen zijn
supervriendelijk, behulpzaam en gastvrij.
Heb je een lekke band? Dan is die verwisseld voor je achter je oren
kunt krabben. En ben je verdwaald en per ongeluk ergens een dorp
in gereden? Dan rennen de kinderen, en sommige volwassenen, vol
plezier voor je auto uit om je terug de juiste richting op te leiden.
Malawi wordt niet alleen vanwege de temperatuur het Warme
Hart van Afrika genoemd. Dit komt vooral door de bijzondere
ontmoetingen, die je hart gegarandeerd verwarmen!
De herinneringen die je het langst bij blijven, zijn de glimmende
ogen van iedereen met wie je een praatje maakt. De vissers die je
trots hun vangst laten zien na een hele nacht in hun houten kano
op het meer. En de chief die je uitnodigt om in de schaduw van een
indrukwekkende Baobab boom midden in het dorp te gaan zitten.
Op de grond tussen alle bewoners in, om te luisteren naar een van
de vele verhalen over goed en kwaad.
Zeg nou zelf, zo’n bijzondere reis maak je toch juist voor die
onvergetelijke ervaringen? De momenten die je niet vooraf kunt
plannen, maar die je leven een stukje mooier maken.
Wist je dat…
Duurzaam reizen veel verder gaat dan je eigen hervulbare
waterfles gebruiken en plastic rietjes weigeren? Het gaat ook
over lokale omgangsvormen respecteren en het doorbreken van
schadelijke stereotyperingen. Leer meer over ecologische én sociale
duurzaamheid op experienceafrica.co (zonder m, want less is more!).
Ervaar een echte safari
Wat de meeste mensen ook niet weten van dit onbekende land
is dat Malawi het best bewaarde safari geheim van Afrika is.
Geen filerijden dus! Zo’n 20 jaar geleden, was er hier qua wildlife
inderdaad niet zoveel meer te beleven. Droogte en armoede eisten
hun tol. De burgeroorlog in buurland Mozambique deed daar nog
een flinke schep bovenop. Mensen deden alles om te overleven,
veelal ten koste van de lokale natuur en wildlife. Gelukkig leerde
de overheid het belang van natuurbescherming in te zien. In 2003
werd een enorme stap vooruit gezet, toen de organisatie African
Parks hun eerste natuurgebied in beheer kreeg. Dit was Majete
Wildlife Reserve, in zuidelijk Malawi.
Wist je dat…
African Parks inmiddels 22 natuurgebieden in 12 verschillende
Afrikaanse landen beheert? »
De succesformule van African Parks is het actief betrekken van »

82
de mensen die rondom die beschermde gebieden wonen. Als zij
de waarde van de natuur zien en echt voordeel ervaren, wil de hele
gemeenschap bijdragen aan de bescherming. Dit gaat niet alleen
om banencreatie binnen de parken, zoals in toerisme, maar ook om
het verbeteren van onderwijs en gezondheidszorg in de omgeving.
Daarnaast biedt African Parks met verschillende projecten nieuwe
kansen voor lokale ondernemers. Zoals met bijenkasten, die
olifanten op afstand houden van landbouwgewassen en extra
inkomsten opleveren door honingverkoop.
Toen African Parks het beheer over Majete Wildlife Reserve
overnam, waren er nauwelijks dieren te vinden. Op elke paar meter
zat een strik, gezet door stropers die hoopten toch nog iets te
kunnen vangen. Grote delen van de bush waren leeg gekapt en het
was toen niet voor te stellen hoe prachtig Majete inmiddels weer is.
Er zijn verschillende diersoorten uitgezet, waardoor je hier nu zelfs
de hele Big 5 weer kunt spotten. Daarnaast zitten er ook cheeta’s
en wilde honden, en is het de beste plek in Malawi om zebra’s,
nyala’s en giraffen te bewonderen. Bovendien vinden veel vogels
het hier heerlijk in het dichtbegroeide landschap. Het is vaak wat
moeilijker om ze daadwerkelijk te zien, en zeker om ze goed op de
foto te krijgen, maar het is absoluut de moeite waard om het te
proberen.
Live vanuit de bush
Ik schrijf dit in Chimwala Bushcamp in Liwonde National Park,
mijn favoriete plek in Malawi. Gistermiddag hebben we met
de beroemde Malawi Gin & Tonic genoten van een prachtige
zonsondergang. Toen alle vogels hun slaapplekken in de bomen
hadden gevonden, zagen we in het halfdonker een kudde olifanten
de rivier oversteken. De vele nijlpaarden gingen ontevreden
knorrend aan de kant. De gele lucht werd oranje, rood en paars
en binnen no-time zagen we niks meer. Het gespetter niet ver bij
ons vandaan liet me beseffen hoe kwetsbaar wij mensen zijn in de
Afrikaanse bush. Met flinke kippenvel klommen we weer terug in
de Landcruiser.
Vanochtend stonden we om 4:30 uur op. Het voelde alsof we laat
waren, want tientallen vogels waren al fluitend aan hun werkdag
begonnen. Na een zeer welkome kop koffie (natuurlijk ook uit
Malawi), werden we aan het begin van onze game drive begroet
door de eerste warme zonnestralen. Ik geloof dat ik op deze
momenten de meest tevreden glimlach op m’n gezicht heb.
Liwonde National Park biedt naast grote aantallen wildlife en
vogels (waaronder de zeldzame Southern Ground Hornbill en
de vrolijk kwetterende Lilian’s Lovebird), ook spectaculaire
landschappen. De Shire River is hier breed en kalm, wat de
mogelijkheid biedt om te genieten van rustgevende bootsafari’s.
De uiterwaarden barsten altijd van het leven, ontelbaar veel »

84
vogels en misschien nog wel meer waterbokken. Daarnaast zie
je er bijna altijd olifanten, buffels, wrattenzwijnen, bavianen en
impala’s. Rijd je de beboste delen van Liwonde in, dan maak je kans
op sable antilopen, koedoes, bushbuck en de nacht actieve genets,
stekelvarkens en bush pigs. Wie een extra portie geluk meebrengt,
kan zelfs oog in oog komen te staan met leeuwen, cheeta’s, wilde
honden of een verlegen zwarte neushoorn. Wie nog steeds beweert
dat Malawi geen safari bestemming is, is hier duidelijk al een tijd
niet meer geweest!
We weten allemaal hoe het voelt om tot over onze oren verliefd te
zijn op Afrika. Hier gaan die gevoelens zelfs nog net iets verder. Ben
jij er klaar voor om je hart te verliezen, en de magie van Malawi te
ervaren? ˙
QuickFACTS
Dilo en Hessel zijn niet alleen touroperators in Malawi, maar
ook zeer betrokken bij een aantal educatieve projecten die de
bevolking en natuur ondersteunen.
Ze managen inmiddels ook twee guesthouses in hoofdstad
Lilongwe, Africa House en Mitengo House. Op
www.oogvoorafrika.nl/blog stellen ze zich aan je voor.
www.12travelafrica.com

Jimmy Nelson’s
mooie wereld
Een ode aan de diversiteit en
schoonheid van de mens
Afrika is een tapijt van oude culturen en stammen, betoverend voor de ogen, geest en ziel;
elk met een specifieke manier om zich te kleden en te versieren, om zich visueel te
associëren met hun clan... In de Fabrique des Lumières in Amsterdam is van 11 december
t/m 8 januari nogmaals een overdonderende visuele ode – The Last Sentinels, heroes from
near and far – aan het werk van fotograaf Jimmy Nelson te zien, de Britse Nederlander die
de wereld over reist om afgelegen culturen en volksstammen te portretteren.
Tekst: Marjolein Westerterp Foto’s: © Jimmy Nelson Pictures BV

88

‘De mensen die ik fotografeer
zijn in balans.
Wij niet, niet meer’

90
‘Het enige wat ertoe doet is wat je terug kunt geven aan de
wereld. Dat is het ware gevoel van rijkdom, van geluk’
Velen kennen hem van het koffietafelboek der koffietafelboeken
Before They Pass Away over de laatste geïsoleerd levende stammen
van deze wereld. Een klassieker die zonder meer hoort in het beste
van Afrika. Jimmy Nelson’s heilige missie: mensen fotograferen die
nog authentiek, puur en in balans zijn. Nog wel. Of van het vervolg,
Homage to Humanity. In september 2022 verscheen Between the
Sea and the Sky, een tocht langs overgebleven traditionele culturen
in Nederland. Door de mensen voor zijn camera op een voetstuk te
plaatsen, creëert hij een waardig platform voor vaak bijna vergeten
en buitengewone gemeenschappen.
Reiziger en fotograaf
Met een vader die werkte voor een multinational reisde hij de
wereld rond, Afrika was het continent waar hij het grootste deel
van zijn jeugd doorbracht. ‘Het gevolg was dat ik als kind in contact
kwam met allerlei culturen en verbonden was met de natuur.
Toen ik zeven was, deden mijn ouders mij op een katholieke
jongenskostschool in Engeland. Het voelde alsof ik met wortels
en al uit de natuurlijke wereld was getrokken waarin ik ben
opgegroeid.’ Op zijn zestiende verloor Jimmy Nelson praktisch in
een dag al zijn haar. Het gevolg van hersenmalaria in de allerergste
vorm, behandeld met verkeerde medicijnen. Een jaar later nam hij
een besluit – een wellicht wat raar besluit, maar af en toe houdt
Jimmy Nelson er een eigen, fascinerende logica op na. Hij besloot
naar Tibet af te reizen. Daar waren namelijk álle mannen kaal. Het
werd zijn eerste grote ontdekkingstocht. Hij liep van de ene kant
van het land naar de andere kant, voorzien van een camera. Hij was
reiziger geworden, ontdekker – en niet te vergeten: fotograaf. Hij
had zijn passie gevonden.
In een kleine dertig jaar tijd heeft Jimmy Nelson van alles gedaan
als fotograaf, van oorlogs- tot reclamefotografie, maar sinds 2010
ging zijn volle aandacht uit naar een project waar hij zijn hele
ziel en zaligheid heeft ingestopt. Hij fotografeert stammen op
de meest geïsoleerde plekken ter wereld. Hij fotografeert ze niet
tijdens hun alledaagse leven, maar op hun paasbest, te midden
van indrukwekkende natuur, in de mooiste settings, zeer fraai
belicht. Als iconen. ‘Met mijn fotografie reflecteer ik wat ik zie in
anderen. Ervaar wat ik ervaar, voel wat ik voel en probeer in te
zien hoe belangrijk die balans is. Wat ik doe is geen antropologie
en geen etnologie; het is subjectieve, idealistische, romantische,
iconografische kunst. Dat ene vastgelegde moment moet groots
en subliem en meesterlijk worden weergegeven om de boodschap
zo duidelijk mogelijk te laten resoneren. Ik wil de inheemse
volkeren op hun mooist fotograferen, vol trots. Je moet het niet als
journalistiek zien, maar als kunst.’
Levenswerk
Before They Pass Away dat in 2013 verscheen is de tussenstand
van zijn jarenlange queeste. Het werd vijf jaar later gevolgd door
Homage to Humanity, en in 2022 door Between the Sea and the
Sky. In 2016 richtte hij de Jimmy Nelson Foundation op. Doel
is projecten (financieel) te ondersteunen die zich richten op
bewustwording van de invloed van globalisering op ons cultureel
erfgoed en waardering voor (inheemse) culturele diversiteit. »

92
‘Het komt er, simpel gezegd, op neer dat we in de plekken die
we bezoeken méér investeren dan dat we nemen. Om dat te
bewerkstelligen werken we op elke bestemming samen met een
plaatselijke NGO. Het is ons doel om bij te dragen aan het behoud
van de inheemse culturen, maar we vinden het minstens zo
belangrijk dat hun kennis wordt verspreid. We zijn nu onder andere
in gesprek met UNESCO om ons educatieprogramma Cult-ED
verder uit te breiden, te vertalen en overal beschikbaar te maken.
Er valt immers enorm veel te leren van inheemse volkeren en hun
leefwijzen.’
‘De mensen die ik fotografeer’, zegt Jimmy Nelson, ‘leven zoals
wij eens leefden. Authentiek, puur. Ze zijn in balans. Wij niet,
niet meer. Wij westerlingen lijken vergeten te zijn waar we echt
vandaan komen. Ook lijken we, in tegenstelling tot de stammen,
de zin van het leven te zijn kwijtgeraakt, zijn we te druk bezig met
het leven van anderen te bepalen. Ik probeer ze duidelijk te maken:
wat jullie hebben is zo bijzonder, hou het!’ Maar of dat lukt is zeer
de vraag. Zo is er de stam in Tibet die niet kan wachten totdat
China de snelweg naar India heeft aangelegd, dwars door hun tot
voor kort zeer geïsoleerde gebied. ‘Ze vinden het spannend, zo’n
snelweg. Maar over de consequenties denken ze niet na. Ze zullen
hun waarde verliezen, hun puurheid, hun wortels. En op den duur
net zoals wij worden.’
De verhalen achter de foto’s
In 2016 verscheen het boek Before They Pass Away – De verhalen
achter de foto’s van fotografe Hannelore Vandenbussche die drie
jaar lang als Jimmy Nelson’s persoonlijke assistent met hem de
wereld over reisde. Floortje Dessing stelt in haar voorwoord de
vragen die bij iedereen opborrelen: Waar en hoe hadden ze al die
35 stammen gevonden, hoe waren de reizen ernaartoe geweest, de
avonturen ter plaatse. Kortom … de verhalen achter de foto’s. Met
Hannelore’s boek is eigenlijk de odyssee naar ‘de laatste inheemse
culturen ter wereld voordat ze voorgoed zouden verdwijnen of
opgeslokt worden door onze westerse samenleving’ compleet.
Bevlogen vertelt ze hoe ze met Jimmy Nelson en cameraman Bram
Vis naar de meest afgelegen en onbereikbare uithoeken van onze
planeet reisde. ˙
QuickFACTS
Jimmy Nelson, Before They Pass Away | teNeues, 2013 |
hardcover, Engelstalig | 488 pagina’s | € 125
Jimmy Nelson, Homage To Humanity | Rizzoli, 2018 |
Hardcover, Engelstalig | 525 pagina’s | € 125,-
Jimmy Nelson, The Last Sentinels | Engelstalig,
paperback | 252 pagina’s | € 46,-
Hannelore Vanderbussche, Before They Pass Away
– de verhalen achter de foto’s | Keff & Dessing
Publishing ism Uitgeverij Brandt, 2016 | hardcover,
met leeslint, 306 pagina’s | € 24,95
In de Fabrique des Lumières in Amsterdam:
Jimmy Nelson The Last Sentinels, heroes from near and far.
Van 11 december t/m 8 januari,
https://www.fabrique-lumieres.com/
Alles over Jimmy Nelson en de Jimmy Nelson Foundation:
www.jimmynelson.com en jimmynelson.com/foundation

94
lezen
luisteren
& kijken
Alles over en uit Afrika wat in onze ogen de moeite waard is om gezien te worden
Een thuis in Afrika
Het langverwachte derde deel van de ‘Onderweg naar Zuid-Afrika’-
trilogie van Irma Joubert. Hierin lezen we hoe de zevenjarige
Charles in 1940 naar het Schotse platteland wordt gebracht
vanwege de bombardementen op Londen. Ondertussen probeert
de jonge majoor Oswald von Stein zich aan de andere kant van
Europa staande te houden tegen het Duitse leger. Ondanks hun
verschillende ervaringen hebben de jongens na de oorlog hetzelfde
doel voor ogen: een nieuw bestaan opbouwen in Afrika. Lukt het
hun om een thuis te vinden? De kroon op Jouberts indrukwekkende
oeuvre. Luister hier naar een interview met haar: https://youtu.be/
NSoR2bQHpfY
betaalt. Op een dag zal dokter Ngema een baan krijgen bij het
ministerie en zal hij haar opvolgen. In afwachting daarvan behandelt
hij af en toe een patiënt, of brengt deze – als er serieuze medische
ingrepen nodig zijn – naar ‘het andere ziekenhuis’. De situatie
verandert wanneer de jonge, pas afgestudeerde arts Laurence
Waters zich meldt. Hij is een idealist, wil het verschil maken. Er
ontstaat een ongemakkelijke maar fascinerende relatie tussen de
twee, waarbij Laurence nadrukkelijk toenadering zoekt tot zijn
oudere collega, die op zijn beurt de boot zo veel mogelijk afhoudt.
De goede dokter is te lezen als een parabel over het Zuid-Afrika van
na de apartheid. En over de vraag naar wie de titel verwijst valt te
discussiëren.
Damon Galgut, De goede dokter | Uit het Engels vertaald door Rob
van der Veer | Querido, 2022 | Paperback, 280 pagina’s |
ISBN 9789021467801 | € 20,99
Chinatown
Irma Joubert, Een thuis in Afrika | Vertaald uit het Afrikaans door
Dorien de Vries | Paperback, 528 pagina’s | Mozaïek, 2021 |
ISBN 9789023960652 | € 24,99
De goede dokter
‘Het lijkt me duidelijk dat je geen idee hebt van wat het betekent om
in dit land zwart te zijn. Voor jou is alleen je eigen leven echt.’ Met
deze woorden wijst de zwarte Zuid-Afrikaanse ziekenhuisdirecteur
dokter Ngema haar ondergeschikte, de witte Frank Eloff, terecht. In
De goede dokter spelen tegenstellingen tussen zwart en wit Zuid-
Afrika op allerlei niveaus een hoofdrol.
Frank berust erin. Wat kan hij anders? Hij bezoekt met enige
regelmaat een zwarte vrouw die zich Maria noemt en van wie hij
seksuele diensten ontvangt, waarvoor hij haar een nette vergoeding
Chinatown is opnieuw een bundel als een vuistslag, met dit keer
een belangrijke rol voor de vader. Kamfer noemt hem een horrible
man. ‘Mijn vader was heel gewelddadig. Als je als kind in een huis
woont met iemand die jou misbruikt, is dat extreem moeilijk.’
Kamfer schrijft met een ogenschijnlijke nonchalance, zonder
opsmuk, met humor. In gedichten waarin elk woord geladen is,
toont ze de wereld waarin zij opgroeide, waarin zo veel kinderen als
zij opgroeien. Ze belandde destijds vanwege haar zelfdestructieve
gedrag in een afkickkliniek. ‘Mijn ouders kwamen elke zondag op
bezoek. Om iets te doen, gingen we dan naar Chinatown, een kleine
shopping mall naast de kliniek. Ik haatte die uitjes. Daar zaten we,
een disfunctioneel gezin dat in een fake place deed alsof er niks aan
de hand was. Zo was Chinatown een plek waar je kunt doen alsof
dingen normaal zijn die dat niet zijn.’
Ronelda Kamper, Chinatown | Vertaling Alfred Schaffer.
Tweetalige uitgave | Podium, 2021 | Paperback, 112 pagina’s | ISBN
9789463810821|
€ 22,99
Tekst: Marjolein Westerterp

95
Dingen die ik niet over schapen wist
van een zwarte man, haar schuldgevoelens en haar diepe liefde voor
het Zuid-Afrikaanse landschap.
Annemarié van Niekerk, Om het hart terug te brengen – Liefde en
geweld in Zuid-Afrika | Atlas Contact, 2021 | Paperback, 448 pagina’s |
ISBN 9789045032030 | € 24,99
In een land zonder vogels
Een grappig en hartverwarmend boek waarin de veertienjarige
jongen Luan uit Bloemfontein met zijn oma op vakantie door de
droge en dorre Karoo, Zuid-Afrika gaat. Of liever gezegd: moet. Hij
ziet het als een straf. Totdat hij en oma een schaap van de slacht
redden en Luan merkt dat zijn excentrieke oma hem beter begrijpt
dan wie dan ook. De gele Land Rover en oma blijken fantastisch
gezelschap voor deze roadtrip. Wat een heerlijk en goedgeschreven
boek.
Jaco Jacobs, Dingen die ik niet over schapen wist | Vertaling Tjalling
Bos | Uitgeverij Ploegsma, 2022 | Hardcover, 128 pagina’s |
ISBN 9789021682822 | € 14,99
Om het hart terug te brengen
In een even somber als roerend memoir zoekt Annemarié van
Niekerk de oorzaken van het geweld in haar eigen leven en in
de geschiedenis van haar geboorteland Zuid-Afrika. Met haar
persoonlijke verhaal als rode draad. Dat maakt het boek levendig
en meeslepend, vooral door de dominante aanwezigheid van
twee mannen: haar vader (overtuigd aanhanger van de apartheid)
en later haar zwarte partner. Met beiden heeft ze een haatliefdeverhouding,
die ze een bredere betekenis geeft. Ze keert terug
naar haar geboorteland en maakt een tocht terug in de tijd: naar
haar eigen bewustwording van het onrecht, de worsteling met haar
conservatieve vader, haar plek als witte wetenschapper, als geliefde
In een land zonder vogels is een roman die zich afspeelt in de
toekomst. Wanneer precies is onduidelijk want er zijn ingrijpende
dingen gebeurd. Niet alleen is het klimaat extreem veranderd
maar Adam Burger, de verteller in dit boek, leeft niet meer in een
democratie zoals wij die kennen. Na de Wending waarin ook het
bestuur geprivatiseerd werd, is er een machtsovername van de
Koreanen die ook een andere jaartelling hebben ingevoerd. Adam
Burger, ooit een dienstplichtige in het A-tijdperk (Apartheid in Zuid-
Afrika) is zo oud dat hij niet meer weet welk jaar het is. Maar het
land zonder vogels is onmiskenbaar Zuid-Afrika. Door de extreme
ijstijden zijn rijke vluchtelingen uit het Noorden met cruiseschepen
naar het Zuiden gebracht. Ze wonen in wijken die ommuurd zijn met
hoge hekken en hebben niets te klagen. In een land zonder vogels
schetst een toekomst zoals die zou kunnen zijn. Zo is de mensheid,
als wij het maar goed hebben, stellen we bij de rest niet te veel vragen.
Harry Kalmer, In een land zonder vogels | Vertaald door Rob van der
Veer | Manuzio, 2021 | Paperback, 224 pagina’s |
ISBN 9789492600325 | € 20

96
Schoenbek
Gedachten over rouw
Niks elegants aan Schoenbek vinden de andere vogels. Liever
kijken ze naar zichzelf en naar hoe mooi ze zijn. Een verhaal over
opscheppers en roddelaars, maar vooral over de schoenbekooievaar
– Afrika’s vogel met de breedste glimlach. Een heerlijk boek voor
kinderen vanaf 4 jaar.
Joukje Akveld, Schoenbek | Illustraties Piet Grobler | Querido, 2022 |
Hardcover, 40 pagina’s | ISBN 9789045126814 | € 15,99
Dit zijn geen aardige mensen
Zij woont in Amerika, haar vader sterft in Nigeria en de luchthavens
zijn gesloten. Waar de rouw en het ongeloof begrijpelijk aanwezig
zijn bij zo een groot verlies zorgt de corona pandemie voor extra
verdriet en problemen. Chimamanda Ngozi doet wat ze zo goed kan:
ze schrijft; rauw, eerlijk, ongekunsteld, pijnlijk maar ook boordenvol
trots en liefde.
Gedachten over rouw is een felle neerslag van haar verdriet, woede,
pijn, ongeloof, onmacht en wanhoop. Je hart breekt op bijna elke
pagina. Toch is ze nooit sentimenteel. Dit eerbetoon, dit rouwdagboek
toont ons alvast dat haar schrijven niet aan schoonheid
heeft ingeboet. Ontroerend.
Chimamanda Ngozi Adichie, Gedachten over rouw | Vertaald door
Hien Montijn | De Bezige Bij, 2022 | Hardcover, 88 pagina’s | ISBN
9789403151212 | € 17,99
Witkind
Een verhaal over de gewelddadige dood van twee zwarte mannen
op het Zuid-Afrikaanse platteland. Door een witte posse zodanig
toegetakeld dat ze aan hun verwondingen zouden bezwijken. Een
lynchpartij met dikke vuisten, zware schoenen, een ventilatorriem
en een moersleutel. Andrew Harding beschrijft het incident en
de jarenlange nasleep vanuit vele perspectieven. Dat maakt dat
je veel inkijkjes in diverse levens krijgt, maar het zorgt er ook
voor dat de personen oppervlakkig blijven. Ontelbare aspecten
die de Zuid-Afrikaanse samenleving zo complex maken komen
aan bod: de armoede, de rechtspraak, de rassenverhoudingen,
het geweld, politiek opportunisme, de machocultuur, de rol van
de vrouw, de gebrekkige overheidsdiensten, de opgekropte
frustraties, de angst voor de ander, de archaïsche pikorde, de
straffeloosheid, de arrogantie van de macht, de corruptie, de broze
gezinsverhoudingen, het traumatische verleden, racisme. Alles
hangt met alles samen.
Andrew Harding, Dit zijn geen aardige mensen | Vertaling Inge Pieters
| Uitgeverij Balans, 2020 | Paperback, 320 pagina’s |
ISBN 9789463820714 | € 23,99
In deze goed geschreven debuutroman maken we kennis met
natuurfotografe Mia Zomer. Ze zou een gelukkige vrouw moeten
zijn: ze heeft een glansrijke carrière, een luxeleven, een lieve dochter
en een man die haar trouw is. Toch voelt het drukke gezinsleven in
Nederland als een rollercoaster, waarin ze de tijd voor haar vierjarige
dochter en de liefde voor haar man Quint is kwijtgeraakt. Ze haalt
hem over om op een gezinssabbatical in de Afrikaanse wildernis te
gaan. Tijdens de reis bloeit de liefde tussen Mia en Quint weer op
en hervinden ze het gezinsgeluk. Maar als tijdens een onbewaakt
moment dochter Coco plotseling in de bush verdwijnt, slaat de
paniek toe. Een prachtig verhaal dat je vanaf de eerste letter pakt.
De liefde voor Afrika spat uit het boek.
Merel Disselkoen, Witkind | Gopher B.V., 2022 |
Paperback, 262 pagina’s | ISBN 9789493230897 | €20,50

Roerige tijden
Anneli
97
Magrieta Prinsloo, Zuid-Afrikaans zoöloog, maakt een crisis door.
Ze bezoekt een psychiater, maar onder invloed van het verkeerde
medicijn scheldt ze haar vakgroepshoofd uit, keert ze zich af van
vrienden en collega’s en maakt zo abrupt een einde aan haar
briljante academische carrière. Uiteindelijk aanvaardt ze een positie
bij het Bureau voor Voortgezet Onderwijs, waar de raadselachtige
Markus Potsdam haar baas wordt. In haar nieuwe baan moet ze
door het land reizen voor besprekingen met zakenrelaties en zal ze
dingen tegenkomen die haar op een heel ander spoor zetten. Als
Markus Potsdam op een ochtend verdwijnt, wordt haar leven nog
ingewikkelder.
Ingrid Winterbach, Roerige tijden | Vertaald door Robert Dorsman |
Zirimiri Press, 2021 | Paperback, 240 pagina’s |
ISBN 9789490042202 | € 21,50
De achtste zonnebloemen
Het levensverhaal van de Zuid-Afrikaanse boerendochter Anneli
die werkte op de Zuid-Afrikaanse ambassade in Den Haag en in
Amsterdam directeur BeNeLux werd van South African Tourism is
met vaardige pen opgetekend door Bert Dijkstra, in eigen woorden
‘liefhebber van het Afrikaanse continent’.
In het voorwoord geeft Catherine Keyl al aan dat het niemand past
om zonder echte kennis een mening te hebben over waar het in
Zuid-Afrika om gaat. En meningen hebben en het beter weten
daar zijn wij Nederlanders heel sterk in. Dat ondervindt in verleden
en heden Anneli Bronkhorst. Een boerendochter wier vader hun
geliefde boerderij in Limpopo moet verlaten om plaats te maken
voor een zwarte boer, die uiteindelijk de boerderij laat verkommeren
en daarmee het gebroken hart en trots van Anneli’s vader zo
schrijnend maakt. Ek es altyd waar ek nie wezen wil nie, lijkt de
leidraad van haar leven.
Elke keer realiseert ze zich dat een leven tussen twee landen,
Zuid-Afrika en Nederland, ervoor heeft gezorgd dat ze ‘nergens
nie meer hoort’. Levend in Nederland, met een miljoen onzichtbare
draden verbonden met haar Zuid-Afrika: ‘alles wat ek lief het is daar’.
Bert Dijkstra, Anneli – tussen zwart en wit | Ezo Wolf, juni 2022 |
Paperback, 216 pagina’s | ISBN 9789083209425 | € 22,50
Levenscirkel
Vincent van Gogh schilderde zeven versies van de zonnebloemen
om het Gele huis op te vrolijken. Gaf hij een achtste schilderij
mee aan zijn broer Cornelis? Duikt vele jaren later in Zuid-Afrika
een nieuw zonnebloemen-schilderij op? Vincent van Gogh had
behalve de bekende Theo nog een ondernemende broer, Cornelis
of kortweg Cor. Deze vrij onbekend gebleven figuur (1867-1900)
komt nu opnieuw tot leven in een historische roman: De achtste
zonnebloemen, de zoektocht naar Van Goghs verdwenen schilderij.
Het is geschreven door de in Zuid-Afrika wonende Pauline Vijverberg
en maakt gewag van nóg een – vermeend – zonnebloemenschilderij
van Vincent.
Pauline Vijverberg, De achtste zonnebloemen | Just Publishers, 2020 |
Paperback, 368 pagina’s | ISBN 9789089757692 | € 21,99
Marianne Douma beschrijft haar ervaringen in Zambia als beginnend
docente in een periode waarin het land net is vrij gekomen van het
kolonialisme en verbindt ze met wereldwijde ontwikkelingen en de
geschiedenis van het Afrikaanse continent.
Van het Zambiaanse humanisme tot Ubuntu, van de Négritude tot
Black Lives Matter. Het is vooral een prachtig tijdsdocument, waarin
duidelijk wordt aan de hand van een aantal persoonlijke ervaringen

98
en beschouwingen welke weg dit land en andere landen in zuidelijk
Afrika hebben afgelegd om hun land op te bouwen na de koloniale
overheersing.
Marianne Douma, Levenscirkel – Lessen uit Afrika | ISVW, 2020 |
Paperback, 168 pagina’s | ISBN 9789492538758 | € 19,95
De koerier van Maputo
continent met graatmagere kinderen met vliegen om hun hoofd.
En een continent met alleen maar dictators die kinderen met
geblindeerde auto’s van de weg plukken en laten verdwijnen.
Ertegenover staat het beeld van bloedrode zonsondergangen over
de savanne met olifanten, leeuwen en tijgers. En nee, tijgers leven
niet in het wild in Afrika. Een boek over stereotypen en andere
werkelijkheden. Een intiem, bij vlagen humoristisch en politiek
verhaal over de alledaagse realiteit van het continent – in al zijn
facetten en met al zijn verschillende culturen.
Dipo Faloyin, Afrika is geen land | De Bezige Bij, 2022 | Paperback,
400 pagina’s | ISBN 9789403147314 | € 29,99
Night of the Kings
Op 20 mei 1983 ontploft een autobom in de Kerkstraat in Pretoria,
Zuid-Afrika. Er vallen 19 doden en 217 gewonden. De Church Street
bombing gaat de annalen in als een van de dodelijkste aanslagen
van het ANC. De Nederlander Klaas de Jonge, die voor het ANC
ging werken en zich twee jaar lang verschanste in het Nederlandse
ambassadegebouw in Pretoria om aan vervolging te ontkomen,
werd jarenlang gezien als de man die de explosieven de grens over
reed. Naar nu blijkt onterecht.
Bijna veertig jaar later verkent de jonge journalist Jenne Jan
Holtland de morele dilemma’s rond gerechtvaardigd geweld
in de oorlog voor de goede zaak. Met Klaas de Jonge reist hij
terug naar de plekken van verzet en stelt hij indringende vragen
over de vanzelfsprekendheid waarmee De Jonges generatie
andermans strijd de hare maakte. Geen twijfel kende. De koerier
van Maputo is roadtrip en filosofische verkenning ineen en verbindt
geschiedschrijving aan urgente actuele kwesties. Over de vraag of je
schuldig kan zijn aan nietsdoen.
Jenne Jan Holtland, De koerier van Maputo – Een Nederlander in de
Zuid-Afrikaanse revolutie | Podium, 2021 | Paperback, 416 pagina’s |
ISBN 9789463810036| € 25.
Afrika is geen land
De jungle vol vogelgeluiden lijkt vredig. Dat beeld verandert als
we via een zandweg vol met water gevulde kuilen de gevangenis
worden binnengeleid en de hekken zich achter ons sluiten. Handen
die tegen tralies slaan, volgepakte cellen. Mededogen dat ver te
zoeken is. Een hiërarchie gebaseerd op het recht van de sterkste.
Een jongeman wordt naar La Maca verbannen, een gevangenis diep
in de jungle van Ivoorkust. Volgens traditie moet hij bij de eerste
rode maan als nieuweling een nacht lang de andere gevangenen
vermaken met een verhaal. Wanneer ze niet tot zonsopgang aan zijn
lippen hangen, moet hij het bekopen met de dood. Het is de nacht
dat er bloed moet vloeien, de nacht dat de bewakers machteloos
moeten toekijken en de gevangenen de regie overnemen. Nerveus
begint hij aan het verhaal van de legendarische bandiet Zama King,
de koning van de wijk Wetteloos. De camera volgt de gevangenen
van dichtbij, zit op de huid, er is weinig ruimte om je af te wenden
van de beklemmende en constante dreiging. Door storytelling
krijgen we een indringend kijkje in een bijzonder rauwe Afrikaanse
samenleving. Bekijk hier de trailer: https://www.youtube.com/
watch?v=qeoFQZ6wB8c
Night of the Kings is de tweede en inmiddels veelbekroonde
speelfilm van de Ivoriaanse filmmaker Philippe Lacôte. Te zien via
www.pathe-thuis.nl/film/17751/night-of-the-kings
Afrika bestaat uit 54 landen met 1,4 miljard mensen en wordt
nog steeds met stereotypen door het Westen neergezet.
Liefdadigheidsorganisaties verbeelden Afrika het liefst als een

White Cube
Kings of Jo’burg
99
2012 Boteka, Congo. De witte man komt in de persoon van
kunstenaar en filmmaker Renzo Martens. De zwarte werkers
oogsten palmnoten op een Unilever plantage. Hun salaris voor
een dag zwoegen, kappen en sjouwen is een dollar. Martens heeft
een doel: de werkers geven wat hen toekomt. En een droom:
is het mogelijk door middel van kunst een gemeenschap een
menswaardiger bestaan te geven? Het is het verhaal van Afrika.
Het land wordt uitgeput, de mensen uitgebuit, de winsten gaan
naar elders in de wereld en de lokale bevolking mag sloven, maar
profiteert niet. De klacht: de witten komen, ze nemen wat ze willen;
land, foto’s en ze laten ons met lege handen achter.
Renzo onderzoekt hoe de plantagewerkers baat kunnen hebben
bij kunst en bouwt samen met hen een atelier. De beelden van
rivierklei vertellen het leven in een dorp ver weg van luxe. Foto’s van
de kunstwerken gaan naar Londen, waar ze worden nagemaakt in
chocola, tentoongesteld en verkocht. De opbrengst: 2000 dollar.
Vervolgens gaan de kunstwerken naar New York. De New York Times
roept de expositie uit tot “best art of the year”. Met de opbrengsten
van hun kunst kopen de plantagearbeiders hun eigen land terug
– het land waar Unilever in 1911 in Leverville zijn eerste plantage
vestigde en dat na honderd jaar monocultuur volledig uitgeput is. Op
hun land bouwen ze een eigen, door OMA ontworpen museum, een
white cube, om hun toekomst en hun dromen veilig te stellen. Een
project van hoop.
Renzo Martens, White Cube | te zien via
www.2doc.nl/documentaires/2021/11/white-cube.html
In de Netflix-serie Kings of Jo’burg komen misdaad en fantasy
samen in de grimmige onderwereld van Johannesburg. In het eerste
seizoen wordt Mogomotsi ‘Mo’ Masire vrijgelaten uit de gevangenis.
Direct wordt hij voor de onmogelijke keuze gesteld zich weer bij
zijn misdadige familie te voegen of te vluchten om bij de liefde
van zijn leven te kunnen zijn. Intussen schuilt onder het gekonkel
van de onderwereld van Johannesburg een groot geheim. Een
bovennatuurlijke familievloek en een ingewikkeld web van bedrog
dreigen de familie Masire ten onder te brengen en Mo moet dit ten
goede zien te keren.
Het mysterie gaat verder in seizoen 2, waar de gevaren enkel groter
lijken te zijn geworden. Spannend. Vanaf 27 januari zal de serie te
zien zijn bij Netflix.
Kijk de trailer hier: https://youtu.be/g-puoU3-wCM
Lingui – the sacred bonds
In de buitenwijken van N’Djamena in Tsjaad woont Amina alleen met
haar enige 15-jarige dochter Maria. Haar toch al broze wereld stort in
op de dag dat ze ontdekt dat haar dochter zwanger is. De tiener wil
deze zwangerschap niet. In een land waar abortus niet alleen door
het geloof, maar ook door de wet wordt veroordeeld, staat Amina
voor een strijd die bij voorbaat verloren lijkt... Moeder en dochter
hebben geen andere keus dan zichzelf te helpen en een beroep te
doen op vrouwelijke solidariteit in een patriarchale wereld.
Speelfilm van Mahamat-Saleh Haroun. Te koop als DVD via bol.com

Voodoo
uit West-Afrika
Het SOUL OF AFRICA Museum in het Duitse Essen toont al meer dan 20 jaar
culturen en religies uit West- en Centraal-Afrika. Sinds juni 2022 is hier de
expositie Voodoo Rainbow te zien. Een perfecte gelegenheid om dieper in
de geschiedenis van voodoo te duiken.
Tekst: David Bettenworth Foto’s: Henning Christoph & Markus Matzel, SOUL OF AFRICA Museum

Het West-Afrikaanse voodoo (ook vodun, of vaudou genoemd) is
een religie die men in Benin, Togo en delen van Ghana en Nigeria
aantreft. Hoe oud voodoo precies is is moeilijk te zeggen omdat
er geen religieuze geschriften, zoals de bijbel in het christendom
of de koran in de islam bestaan. Tradities en verhalen over goden
worden mondeling door overleveringen van generatie tot generatie
doorgegeven.
Voodoo goden
De god die volgens voodoo gelovigen de aarde en de mensen heeft
laten ontstaan heet Mawu Lisa. Aangezien deze god te machtig is
om mee te communiceren, communiceren voodoo gelovigen met
zijn kinderen, dus andere goden. Deze goden hebben bijzondere
vaardigheden die gerelateerd zijn aan de natuur.
De god Sakpata is bijvoorbeeld de god van de ziektes. Hij heeft de
kracht om mensen van ziektes te verlossen, maar tegelijkertijd kan
hij ook ziektes geven. Vandaar dat hij vaak met bulten op zijn huid
wordt verbeeld. Ogun is de god van het ijzer en de oorlog. Hij wordt
vaak als metalen figuur weergegeven. Legba is de boodschapper
van de hemel. Hij is de jongste zoon van Mawu Lisa en wordt
vaak met een phallus verbeeld, wat een teken is van zijn jeugd
en mannelijke kracht. Naast de hier genoemde goden zijn er nog
honderden andere goden die allemaal bijzondere vaardigheden
hebben.
Bakermat van de voodoo
Voodoo als religie werd in Europa bekend door reizigers die in de
19e eeuw naar het koninkrijk Dahomey reisden en daar in contact
met de religie van de inheemse Fon kwamen, de meest dominante
stam in Dahomey. Het koninkrijk Dahomey ligt ongeveer in het
gebied van het huidige Benin en was in de 18e en 19e eeuw een
van de machtigste koninkrijken in West-Afrika totdat het na hevige
gevechten in 1894 officieel een kolonie van Frankrijk werd. Door de
transatlantische slavenhandel in de regio werden veel Fon (maar
ook andere etnieën met het voodoo geloof) naar de Caribische
eilanden en Zuid-Amerika gebracht, waar hun geloof met andere
religies vermengde en nieuwe religies creëerde.
Voodoo vandaag
Voodoo wordt nog steeds gepraktiseerd. Ook al zeggen de meeste

mensen in Benin dat ze christenen of moslims zijn, velen van hen
bezoeken ook Voodoo priesters en ceremonies. Voodoo maakt
een belangrijk deel uit van de cultuur van de mensen die er leven;
vooral op het platteland maar zeker ook in de steden. Het is niet
ongebruikelijk dat mensen op vrijdag naar de moskee of op zondag
naar de kerk gaan en alsnog voor bepaalde spirituele problemen
een Voodoo priester benaderen. Deze problemen hebben vaak met
hekserij te maken. In veel West-Afrikaanse samenlevingen bestaat
een diep geloof in het werk van heksen. Als mensen bijvoorbeeld
ziek zijn, hun baan verliezen of problemen in hun relaties hebben
wordt dat vaak als het gevolg van een vloek gezien. Om van deze
vloek af te komen moeten zij een spirituele arts, dus een voodoo
priester, opzoeken.
Voodoo ceremonies
De priester luistert naar de problemen van de mensen en doet
vervolgens een orakel lezing om uit te vinden welke god geschikt
is om de persoon die vervloekt is te helpen. De manier van de
ceremonie en het offer voor de goden tijdens een ceremonie
verschilt sterk van elkaar. De ene god verlangt alcohol of bloed (van
kippen, geiten, schapen of koeien) tijdens een ceremonie, de ander
lust bepaalde soorten van eten, of wenst olie of buskruit.
Tijdens een ceremonie komen meestal grote groepen samen van
gelovigen en de persoon, die wil genezen. Er wordt gezongen
en gedanst om de aandacht van de goden te wekken waarbij de
deelnemers in trance gaan, wat een zeer belangrijk onderdeel van
de ceremonie vormt.
Trance
Mensen gaan in trance als gevolg van een bepaald ritme aan
trommelslagen. Vaak draaien hun ogen zodat hun pupillen niet
of nauwelijks meer zichtbaar zijn. Dan beginnen ze zeer wild
te dansen, soms slaan ze zelf flessen op hun hoofd kapot of
schreeuwen onverstaanbare woorden. Ook dat heeft met de
manier van ceremonie te maken, want de overtuiging van de
gelovigen is dat mensen in trance door een bepaalde god bezeten
zijn.
De overtuiging is dat goden zich geen pijn kunnen doen, vandaar
dat de bezeten mensen vaak riskante of buitengewone dingen
doen. Als de muziek stopt gaan mensen weer uit de trance, »

waarbij de deelnemers uitgeput zijn en zich niets van hun daden
tijdens de trance kunnen herinneren. Het is een zeer spirituele
ervaring die buitengewoon belangrijk is binnen de religieuze
voodoo gebruiken.
Aangezien vaak tientallen mensen samenkomen om een enkele
persoon tijdens de ceremonie te genezen is het psychologisch
effect zeer groot. Als men ervan overtuigd is dat de goden de
vloek hebben weggenomen, verandert de houding tegenover de
problemen die de mensen hadden en gaat het dan ook beter met
hen.
Vooroordelen
Toen de Verenigde Staten Haïti van 1915-1934 bezetten kreeg
het voodoo geloof internationaal echter een slechte naam. De
Verenigde Staten waren in deze tijd nog zeer sterk beïnvloed
door structureel racisme en rassensegregatie. Zij keken met
afkeur naar het lokale geloof van de primair zwarte bevolking
in Haïti. Rond deze tijd ontstonden de eerste horrorfilms die in
Amerikaanse bioscopen draaiden en daarin werd vaak de link
gelegd tussen zwarte magie en voodoo. In deze films werden
mensen bijvoorbeeld door voodoo priesters tot zombies gemaakt
die mensen aanvielen. Andere films toonden voodoo als een geloof
met poppetjes en naalden die gebruikt werden om mensen pijn te
doen. Veel foute vooroordelen over de voodoo religie zijn helaas
nog altijd hardnekkig aanwezig. ˙
QuickFACTS
De stad Essen ligt niet ver van de Nederlandse
grens en is gemakkelijk bereikbaar, zowel met
de auto als met het openbaar vervoer. Het
SOUL OF AFRICA museum ligt op loopafstand
van het centraal station van Essen en er is een
metrohalte in de buurt. Openingstijden do t/m
zo van 12:00 tot 18:00 uur. Elke zondag is er om
14:00 uur een rondleiding.
https://www.soul-of-africa.com/en/
Jitske Kramer schreef het boek Voodoo, met
prachtige foto’s van Rein van der Zee, over haar
persoonlijke ervaringen met Voodoo in Togo.

OOG VOOR AFRIKA
jaarabonnement
˙ 1 x per jaar het
OOG VOOR AFRIKA Vakantieboek
(print en digitaal 228 pagina’s) à € 12,50
˙ 1 x per jaar een landenspecial
(digitaal – 116 pagina’s) à € 3,50
˙ 1 x per jaar een best of OOG special
(digitaal – 116 pagina’s) à € 3,50
Als welkomstcadeau ontvang je
de digitale BIG FIVE Zuid-Afrika special
Dit alles voor € 15 per jaar.
Zo haal je Afrika inspiratie in huis en je
laat zien dat je om Afrika geeft. Samen
proberen we het toerisme naar Afrika te
herstellen. Wij door de verhalen te delen,
jullie door ze te lezen en voorzichtig
weer te gaan dromen van reizen naar dit
bijzondere continent.
Bezoek onze website
www.oogvoorafrika.nl
Een abonnement neem je via
www.oogvoorafrika.nl/ja-ik-word-abonnee/

106
Fael
en het zout van de aarde
Binnen in de huisjes is het pikkedonker – donker zoals leven en toekomst van de bewoners.
Mensen die niet worden gezien door de wereld die zich eigenlijk om hen zou moeten
bekommeren. Want zout is maar zout, en dat is van iedereen. Toch?
Wie op deze wereld maakt het wat uit waar het zout op tafel
vandaan komt, dat vraagt Rosa zich af.
Zoals een wachter bij de poort zit ze op haar blauwe plastic stoel
voor haar huisje in Fael, een dorpje aan zee in Angola. Het is het
eerste huisje aan de rechterkant als je het dorp binnenkomt. Haar
naam is op de muur geschilderd alsof dat het eigendomsrecht
moet bevestigen.
Maar het nummer, 33-F-ES dat boven de deurpost staat, herinnert
ook aan de tijd toen deze woning en alle andere in het dorp nog
deel uitmaakten van een vroegere Portugese nederzetting.
Iemand heeft de Apollo op de muur getekend, een verwijzing naar
weer een andere episode uit het bestaan van Fael.
De muur aan de straatkant is daarnaast nog voorzien van een
aantal strijdkreten, leuzen in graffiti. Het is duidelijk dat de
geschiedenis van dit dorpje heel wat hoogte- en dieptepunten
heeft gekend.
Waar je ook kijkt langs de eenvormige huisjes die willekeurig
naast elkaar geplaatst lijken, zie je de oceaan die diepblauw
afsteekt tegen de iets lichterblauwe hemel. De ooit geasfalteerde
dorpsstraat is overwaaid met zand. De slagschaduwen van de
huisjes bereiken bijna de overkant van de straat. In de ruimtes
tussen de huizen door speelt de wind met het opgewaaide zand
en doet stofdeeltjes in de lucht dansen. Kinderen spelen op straat,
hun spel wordt soms onderbroken door grote mensen die kennelijk
zonder doel rondslenteren. Voor iedereen voelt de dag, zoals alle
andere dagen, lang en eentonig. Eentonig lang.
De huisjes zijn in Portugese stijl gebouwd. Onder de dakrand
gaten als de patrijspoorten van een schip voor ventilatie. Het
enige onderscheid bestaat in de kleur waarin ze in een ver
verleden geschilderd zijn. Groen, geel, rood, blauw en bruin, ze
weerspiegelen zelfs in deze staat van aftakeling wat ooit was.
Nu laat de pleisterlaag los en openbaart het vakmanschap van de
bouwers van weleer die stenen stapelden op een harde fundering.
Soms bezit een huisje nog een raam dat niet gebarsten of zelfs
verdwenen is. Vaak zijn ze met stenen uit de ingestorte muurtjes
om het huis dichtgemetseld.
Oorspronkelijk hadden de huizen houten deuren. Als ze er nog zijn,
zuchten en kreunen ze in hun scharnieren. Vaker zijn ze verdwenen
en wordt de entree beschermd door een gordijn of een lap stof.
De afdakjes die ondersteund werden door pilaren zijn ingestort.
Het puin blijft gewoon liggen. Waarom rommel verplaatsen? Het is
zoals het is.
Tekst en foto’s: Frikkie Kraamwinkel Vertaling uit het Afrikaans: Marjolein Westerterp

107
‘Het leven in Fael is gebaseerd op de winning van zout’
Je raadt het al, Fael is niet een bestemming die op de verlanglijst
van toeristen staat.
Net buiten het dorp staat een hoge watertoren. Hij is buiten
gebruik, heeft zijn doel gediend. Nu verschijnt er een blauwe
vrachtwagen met een roestige watertank om de bewoners van
water te voorzien. Als het waterdag is stromen de mensen toe met
plastic kannen om het water in op te slaan.
Voor een huisje staat een grote zak met houtskool. Het komt van
verre en is kostbaar. Meestal gaan de vrouwen ’s ochtends naar het
strand op zoek naar wrakhout dat de oceaan heeft achtergelaten.
Vis en hout, dat is wat de zee hen geeft. De omgeving van Fael is
dor en bestaat vooral uit zand.
De enige bomen in de wijde omgeving zijn die die de twee
straten door het dorp omzomen als waren het deftige lanen. De
takken van de bomen wijzen naar boven alsof zij een oerkreet om
hulp uitstoten. Hun wortels staan in brak water, hun vormeloze
gedaanten gebroken door de harde wind die over de Atlantische
Oceaan aanstormt. Een paar opportunistische vogels hebben hun
nest gemaakt in de kromme takken en tussen de pierige blaadjes.
Ook even buiten het dorp, vlak bij de oceaan, staat een bouwwerk,
een geraamte met een zinkplaten dak dat het nog enig aanzien
probeert te geven. Een porseleinen plaatje maakt duidelijk dat dit
ooit de plek was vanwaar het dorp voorzien werd van elektriciteit.
Dat was lang geleden.
Van dit gebouw naar de watertoren staat een rij witte pilaren
die als spoken uit het beton oprijzen. Alsof zij het verhaal willen
vertellen van de tijd dat er veel bedrijvigheid heerste in Fael en er
nog een ordentelijke haven was, met een havenhoofd gestut op
hardhouten palen.
Het leven in Fael is gebaseerd op de winning van zout. Net buiten
het plaatsje zie je vierkante zoutpannen. Sommige begrensd
door lemen muurtjes, andere, waarschijnlijk ouder, door houten
bielzen. In deze vierkanten werken de bewoners van Fael onder een
blakerende Afrikaanse zon en in een snijdende wind wrikken ze met
harken de verblindend witte zoutkristallen los van de aarde.
Ze klagen niet over het harde bestaan. Ze zijn dankbaar dat ze
nog een bestaan hebben in een land dat al jaren bezig is zijn
oorlogstrauma te overwinnen. »

‘Het zout van Fael gaat op weg naar de andere kant van de
wereld. Naar een andere wereld, waar zout heel gewoon is’
Het dagelijkse zout bijt diep in hun levensverwachting. Je ziet
het aan hun gerimpelde handen, de lijnen in hun gezichten, de
vermoeide ogen, hun ruggen gebogen door het zware werk.
Witte zakken vol zout, met op olifantenoren lijkende hengsels om
makkelijk geladen te kunnen worden staan in rijen te wachten tot
ze opgehaald worden door grote vrachtwagens. Het zout van Fael
gaat op weg naar de andere kant van de wereld. Naar een andere
wereld, waar zout heel gewoon is.
Je hoeft maar naar de schamele onderkomens te kijken om te
begrijpen dat de werkers die hun ruggen en levens breken om het
zout te oogsten karig beloond worden. Kijk naar de kleren van hun
kinderen, die bij elke wasbeurt meer uit elkaar vallen, kijk naar de
huisjes die nu nog net overeind staan. Nog wel.
Ik stel me voor wat een zonnepaneel dat elektriciteit kan opwekken
zou betekenen voor Fael. Hoe de kinderen dan onderwijs zouden
kunnen krijgen en via het internet verbinding met de wereld
zouden kunnen maken. Een verschil van dag en nacht. Een
toekomst.
Ja, er is nog een oud Portugees schooltje en een nieuwe
onderwijzer. Het is geen Eton of Harvard waar jouw kind voor
40.000 dollar per jaar kan studeren en zijn toekomst vormgeven.
Het schooltje was bedoeld voor veel meer kinderen dan het groepje
dat nu naar school gaat en dat droomt van een toekomst waarbij
de bloemen bloeien aan de doringboom en hun voeten niet kapot
zullen gaan door het zilte zout.
Tot die dag aanbreekt zullen ze gedwee onder de brandende zon
de witte zoutkristallen bijeen harken voor het zout op de tafels van
mensen overzee. Mensen die het niets kan schelen waar het zout
vandaan komt. En tot die dag mijmert Rosa gezeten in haar blauwe
plastic stoel over een ander leven. Misschien komt het. ˙

De smaak van Afrika
SAAM
Toveren met smaken
De Nederlandse Margot Janse is de beroemdste vrouwelijke chef-kok ter
wereld. Jarenlang zwaaide ze de scepter in The Tasting Room in Le Quartier
Français in het kosmopolitische Franschhoek. Nu is ze de leading lady van
het nieuwe restaurant SAAM in Amstelveen.
Na haar middelbare school vertrekt Margot naar de toneelschool
in Maastricht. Ze is er een van de jongste studenten en wordt na
een jaar tot haar grote verdriet afgewezen. Te jong. Het einde van
een droom, maar hoe wordt een meisje uit Nederland dan de beste
chef-kok van Zuid-Afrika? Haar levensverhaal leest als een sprookje
dat begint met een enkeltje de wijde wereld in, samen met haar
Zuid-Afrikaanse vriend.
Een carrière als een sprookje
‘Hij was journalist, ik had een camera geleend en ben foto’s gaan
maken bij zijn artikelen. Wij waren erbij in 1990 toen Nelson
Mandela en de vrijheidsstrijders van het ANC na zijn vrijlating
in Lusaka door de Afrikaanse regeringsleiders en de wereldpers
ontvangen werden. Je kon Mandela bij wijze van spreken aanraken.
Het was totale euforie.’
Ze gaan naar Johannesburg waar Margot in contact komt met
Ciro Molinaro, destijds een gevierde chef-kok. ‘Koken was al mijn
passie en bij hem mocht ik op proef komen werken. Die kans heb ik
met beide handen aangegrepen. Ik draaide dubbele diensten, zat
thuis te studeren, ik wilde allesallesalles leren.’ Daarna is het snel
gegaan. Margot verhuist naar Kaapstad, werkt in een prestigieus
restaurant, loopt verschillende stages en wordt vervolgens
gevraagd bij Le Quartier Français.
Het geheim van de chef
‘Voor mij draait alles om energie, toewijding en passie. En smaak.
Hoe meer je kookt, hoe meer je je smaak kunt ‘finetunen’. Ik
kook bij wijze van spreken in mijn hoofd. Daar vinden smaken
en gerechten elkaar. Bij zoet hoort zuur, bij krokant hoort zacht.
Alleen maar zoet doet pijn in m’n keel. Ik zoek naar een creatieve
en intuïtieve manier van koken, waarbij ik gebruikmaak van wat de
seizoenen me bieden.’
Ruim vijf jaar geleden nam ze afscheid van Le Quartier Français,
met SAAM heeft ze haar passie voor de Zuid-Afrikaanse smaken
naar Nederland gebracht. Samen (SAAM in het Afrikaans) met
sommelier Koen van der Plas, Henk Jan Beltman en Jasper
Hermans heeft ze haar restaurant op de Amstelzijde geopend.
Margot: ‘We komen allemaal uit de culinaire toplaag, maar hoeven
niet meer al die tierelantijnen. SAAM is echt een samenwerking
tussen mensen uit verschillende hoeken. We willen samen mooie
gerechten maken met mooie producten in een fijne werkcultuur.
We hebben enorm veel lol samen en leren continu van elkaar.’
Margot woont nog altijd in Zuid-Afrika, maar is een aantal weken
per jaar in Nederland. Zij zorgt voor de inheemse ingrediënten,
zoals suurvygie. ‘Dat is een bloem met daaronder een zaadbolletje.
Daarin zit een soort gel met zaadjes dat zout en tegelijk zuur is. Ik
noem het altijd de umami van Zuid-Afrika.’
QuickFACTS
SAAM restaurant
Amstelzijde 59, Amstelveen. 020 225 00 14
Van dinsdag tot en met zaterdag, 18:00 tot 22:00 uur.
Op de begane grond biedt SAAM gastvrijheid aan 42 gasten,
inclusief de Chef’s Table voor 8 personen. De bar op de eerste
verdieping kan 18 personen hosten.
https://saamrestaurant.nl/
Tekst: Marjolein Westerterp

1 2 TRAVEL AFRICA
Dé Nederlandse reisspecialist in Malawi
Niet vanuit een stoffig kantoortje ergens vierhoog in de
Randstad, maar on the ground in Malawi. Zo weet je zeker
dat alle informatie die je krijgt, ook echt up to date is. Dat
onze tips en adviezen gebaseerd zijn op ervaring, en niet
op een vergeelde reisgids uit 1994. En vooral dat wij er
letterlijk voor je zijn tijdens je reis. Ook voor een drankje op
je eerste en laatste dag.
Waarom Malawi?
Of je het nou zat bent om uitgeput om de bank te Netflixen
en je relatie weer leven in wilt blazen, unieke nieuwe
herinneringen wilt creëren met de hele familie of na jaren
en jaren uitstellen eindelijk jouw droomreis naar Afrika wilt
maken… In Malawi voel je je herboren, vol nieuwe energie
en levenslust!
Verken Malawi met een gepassioneerde gids, of ga lekker
zelfstandig op avontuur in het warme hart van Afrika.
Wij regelen de mooiste en gezelligste kleinschalige
accommodaties die bijdragen aan betere lokale
natuurbescherming en sociale duurzaamheid.
• Jeep, boot en wandel safari’s om de Magnificent 7 en nog veel
meer te spotten
• Geen massatoerisme, wel authentieke accommodaties en
ervaringen
• Het heldere Lake Malawi met schone stranden en kleurige
cichlide vissen
• Supergastvrije en vriendelijke mensen maken dit een veilig en
prettig land
• Relatief korte afstanden, geen binnenlandse vluchten nodig
• Bezoek koffie- en theeplantages
• Geniet van adembenemende uitzichten op Mount Mulanje
• Er komen hier meer dan 650 vogelsoorten voor
• Hike en mountainbike door bossen en over plateaus
• Leer het echte plattelandsleven kennen tijdens een
Homestay Experience
• Vanaf medio 2023 bieden wij ook paardrijritten aan in
Dzalanyama Forest Reserve
Vertel ons wat jouw eigen dromen en wensen zijn, en je
krijgt een uniek reisvoorstel op maat.
Ben jij er klaar voor om je hart te verliezen?
Touroperator in Malawi
info@12travelafrica.com • www.12travelafrica.com

Namibië
Het lege land vol zand. Een walhalla voor
liefhebbers van ongerept natuurschoon.
Een land waar de stilte fluistert,
sterren stralen aan een onmetelijke hemel en
de woestijn haar geheimen alleen prijsgeeft
aan degenen die ze willen ontdekken.

Namibië in vogelvlucht
Namibië, het land met de ongekende natuur, de grote leegte, de rode duinen en de oudste
woestijn ter wereld. Het land van zand staat hoog op ieders bucketlist. Heb je nou geen
weken de tijd om hier rond te reizen, dan is deze 7-daagse Fly In safari die je langs de hoogtepunten
brengt een absolute aanrader.
De reis begint met een verblijf in de Namib woestijn met excursies
naar het fotogenieke Sossusvlei en Deadvlei. Daarna vlieg je naar
Swakopmund aan de kust waar je op een quadbike de duinen
verkent. De volgende dag ga je met een boot de zee op, op zoek
naar de dolfijnen. Je sluit af met een verblijf van twee nachten in
Onguma Game Reserve. Hier bezoek je de spectaculaire Etosha
Pan op zoek naar olifanten, giraffen, leeuwen, neushoorns, hyena’s,
zebra’s en andere wilde dieren.
Samen met jouw piloot leg je, in een kort tijdbestek, grote
afstanden af. Zo blijft er genoeg tijd over om te genieten van de
activiteiten op de exclusieve bestemmingen. Bovendien zet een
reis in ‘vogelvlucht’ de wereld weer in perspectief. Het is een zeer
aparte sensatie te zweven boven het landschap terwijl woestijnen,
rivieren, bergen en andere prachtige landschappen onder je
voorbijtrekken. Of voorbij zweven is misschien beter gezegd.
Dag 1: Sossusvlei
Bij aankomst op Windhoek International airport ontmoeten jullie
je piloot en vertrek je met een directe vlucht naar Sossusvlei. De
vluchten vertrekken dagelijks om 10.30 en 16.30 uur. Bij aankomst
worden jullie van de airstrip naar de lodge gebracht. Geniet van een
late namiddag sun downer natuurrit. »

114
‘De naam Namib komt oorspronkelijk uit het Nama
en betekent ‘grote plaats’
De Namib is de oudste woestijn ter wereld en strekt zich over
een lengte van meer dan 2000 kilometer uit langs de Atlantische
kustlijn. De naam Namib komt oorspronkelijk uit het Nama en
betekent ‘grote plaats’. In dit geval een terechte benaming…
Tussen Lüderitz en Swakopmund ligt het Namib-Naukluft Park,
een 50.000 km2 groot beschermd natuurgebied dat een deel van
de Namib woestijn en het Naukluft gebergte omvat. Voor een
grote zandwoestijn is het landschap er opvallend gevarieerd, met
de gigantische rode duinen van Sossusvlei, de surrealistische Dead
Vlei en de Sesriem Canyon als de bekendste toeristische attracties.
In de Namib vind je een unieke flora en fauna. Zoals de welwitschia
– een levende fossiele plant, endemische kameleons, pelsrobben,
bruine hyena’s, jakhalzen, de woestijnolifanten en -leeuwen en
een van Afrika’s grootste antilopes: de gemsbok, ook wel oryx
genoemd.
Dag 2: Rode duinen
Een hele dag excursies onder begeleiding van een gids naar de
Sossusvlei, Deadvlei en de Sesriem Canyon. Je start vroeg, bij
zonsopgang en rijdt dan het Namib-Naukluft Park binnen. Op dit
tijdstip is de temperatuur nog aangenaam en zijn de contrasten
tussen de verschillende duinen op zijn mooist. Je reist in een allterrain
URI Gameviewer, speciaal gebouwd in Namibië.
Tijdens de spectaculaire 60 kilometer lange rit door de duinenrij
naar de Vlei, wordt regelmatig gestopt, voor informatie en
natuurlijk de fotomomenten. Zoals bij Dune 45 om ‘s werelds
meest gefotografeerde zandformatie van dichtbij te bekijken.
Verderop geniet je van een wandeling van 2,6 kilometer rond de
Dead Vlei, een must voor iedereen met een redelijke conditie. En
als jij barst van de energie kun je hier naar de hoogste richel van het
Big Daddy Dune klimmen, een van de hoogste duinen in dit gebied!
Na ongeveer 6 uur ben je weer terug bij de lodge, voor een heerlijke
lunch.
Dag 3: Badplaats Swakopmund
Je vliegt vandaag van Sossusvlei naar Swakopmund over de
spectaculaire vallei en de indrukwekkende duinen.
Swakopmund biedt vele toeristische attracties zoals prachtige
gebouwen, een stadsboulevard en een aquarium. De kustweg is
zeer indrukwekkend. Deze wordt geflankeerd door duinen aan de
ene kant en de Atlantische Oceaan aan de andere kant.
Gesticht in 1892 als de belangrijkste haven voor het toenmalige
Duitse Zuid-West-Afrika, is Swakopmund vaak omschreven als
Duitser dan Duitsland zelf. Tegenwoordig vind je er nog steeds
Duitse herinneringen, maar wel meer en meer in combinatie
met lokale Namibische invloeden. Swakopmund is een populaire
tussenstop halverwege Sossusvlei en het Etosha National Park.
De ‘badplaats’ wordt ook wel de ‘adventure capital’ van Namibië
genoemd, aangezien hier diverse outdoor activiteiten worden
georganiseerd: sandboarding, quadbiking, kajakken, boottochten,
4x4 woestijntochten, rondvluchten en een fietstocht door de
township Mondesa zijn enkele voorbeelden. In het centrum van »

116
‘Etosha is het grootste wildpark van Namibië
en betekent ‘plaats van droog water’
Swakopmund zijn volop winkels, restaurants, kunstgaleries en
cafés te vinden.
Jullie gaan vandaag met een gids op een quad een
ontdekkingstocht maken in de Namib Duinen. De tocht brengt
jullie naar het Amfitheater, the Roller Coaster, Big Billy en Devil’s
Dip Dunes. Genoeg avontuur dus!
Dag 4: Dolfijnen en de levende woestijn
Tijdens de Seal & Dolphin Cruise ontmoet je de ‘marine Big Five’
vanaf een catamaran. Ervaar de sensatie van dolfijnen die naast de
boot uit het water springen, zeehonden die met de hand worden
gevoerd, verse oesters en koude champagne op het kalme water
van de lagune van Walvis Bay. Als je die dag nog meer van de
omgeving wilt zien, kun je deelnemen aan de Living Desert Tour
(optioneel), waarbij je al die bijzondere kleine woestijnbewoners
ontmoet. Zoals de dansende witte spin en de lachende gekko.
Dag 5: Onguma Game Reserve – Een goed-beter-best bewaard
geheim
Vandaag vliegen jullie van Swakopmund naar Etosha National
Park. Onguma Game Reserve ligt aan de oostelijke kant van
Etosha en grenst aan Fisher’s Pan. Het is een van Namibië’s best
bewaarde geheimen! Hier wordt Afrika in al haar schoonheid en
diversiteit aangeboden. In Onguma Game Reserve leven meer
dan dertig verschillende diersoorten zoals kudu, giraf, eland, oryx,
hartebeest, zebra, impala en roofdieren zoals leeuwen, cheeta’s
en luipaarden. De nieuwste aanwinst tussen de toch al rijke flora
en fauna in Onguma Game Reserve is een familie van zwarte
neushoorns! Tijdens de Namibische zomermaanden is Onguma een
paradijs voor vogelliefhebbers door de talrijke trekvogels die hier
dan neerstrijken op hun weg naar de moerassen en rivieren in het
(noord)oosten. Natuurlijk ga je mee op een game drive door het
reservaat aan het einde van de middag. De ranger vertelt je alles
over de flora en fauna van het gebied. Geniet van een drankje en
een spectaculaire zonsondergang. Ook een begeleide wandelsafari
bij zonsopkomst is een ‘eye-opener’ en levert je veel interessante
informatie.
Dag 6: Etosha
Etosha is het grootste wildpark van Namibië en betekent ‘plaats
van droog water’. De naam verwijst naar een verzonken deel (pan)
in dit gebied. Het grootste deel van het jaar staat de pan droog,
maar na een paar goede regenbuien vult ze zich met water dat
zelden dieper wordt dan een meter. De dieren in Etosha vind je
vooral bij de diverse kunstmatig aangelegde drinkplaatsen in het
park. De Big Five zul je hier helaas niet aantreffen, wel vier van de
Big Five: leeuw, olifant, neushoorn en het luipaard.
Dag 7: Einde van de reis – back home
Jullie piloot vliegt jullie vandaag terug naar Windhoek. ˙

117

118
QuickFACTS
Namibië in vogelvlucht boek je via https://www.goafrica.nl/
bestemming/namibie/
Prijs: € 2975 per persoon
o.b.v. 4 personen
€ 4410 per persoon
o.b.v. 2 personen
Bij de prijs inbegrepen:
Fly In met 6 overnachtingen:
2 nachten Sossusvlei / Sossusvlei Lodge / halfpension
2 nachten Swakopmund / Strand Hotel / ontbijt
2 nachten Etosha Nationaal Park / halfpension
4 vluchten met Cessna 210:
Windhoek International Airport naar Sossusvlei (duur 1 uur 10
min).
Sossusvlei naar Swakopmund, inclusief panoramavlucht over het
gebied (duur 1 uur en 30 min).
Swakopmund naar Onguma (duur 1 uur en
45 min).
Onguma naar Windhoek International
Airport (duur 1 uur en 55 min).
Inclusief tours:
dag 1 Sossusvlei Sundowner/ Pristine Nature Drive inclusief
drankjes & snacks
dag 2 Sossusvlei & Deadvlei excursie inclusief ontbijtmand in de
Vlei
dag 3 Quad bike tour van 1 uur over 20 km met gids en transfers
van/naar hotel
dag 4 Dolphin Cruise met mousserende wijn, verse oesters en
snacks (vertrek 07:30u) inclusief transfers
dag 5 Onguma Sundowner Drive inclusief drankjes
dag 6 Ochtend of middag Etosha Game Drive inclusief drankjes

“Collecting Memories”
Families, bedrijven, honeymooners en vele
individuele reizigers weten GoAfrica.nl
inmiddels te vinden. Een reis geboekt door
GoAfrica.nl is altijd eersteklas maatwerk.
Bestemmingen
Kenia
Tanzania
Oeganda
Madagascar
Mauritius
Mozambique
Reizen? Het kan weer!! We zijn dolblij
dat we voor u weer onvergetelijke
reizen kunnen samenstellen. Bij een
frisse start hoort een nieuwe look, logo
en website.
Neem snel een kijkje op
www.GoAfrica.nl en bekijk onze unieke
reizen naar de leukste bestemmingen
in Afrika.
Namibië
Zuid-Afrika
Botswana
Neem contact met ons op voor uw droomreis:
info@goafrica.nl of bel 020-2382939

121
Eersteklas treinsafari
Van Victoria Falls naar Kaapstad
Een treinsafari door Zimbabwe, Botswana en Zuid-Afrika met The Pride of Africa, de droom
in stoom van Rohan Vos die met Rovos Rail de meest luxueuze treinreis van het zuidelijk
halfrond creëerde. We reizen tussen twee wereldwonderen, van de donderende Victoria
Falls naar ‘Moederstad’ Kaapstad met z’n magische Tafelberg.
Tekst: Marjolein Westerterp Foto’s: Peter Boshuijzen, Jos Beltman

122
In een verwentocht van zeven dagen doorkruisen we het zuidelijk
deel van Zimbabwe, het uitgestrekte Botswana en gaan dan de
grens over naar Zuid-Afrika, waar onze reis eindigt in Kaapstad,
daar waar de berg de oceaan ontmoet.
De vlucht van de engelen
Ontdekkingsreiziger David Livingstone bereikte in 1855 na een
lange tocht over de Zambezi de plaats die door de plaatselijke
bevolking Mosi-Oa-Tunya werd genoemd, de rook die dondert.
De Zambezi stort zich hier in een meer dan honderd meter diepe,
smalle kloof. Door het geweld van het vallende water hangt er
een permanente wolk van nevel die kleurt met het ochtend- en
avondlicht. Als de zon is doorgekomen zie je één en soms zelfs
twee enorme regenbogen die een brug lijken te slaan tussen
Zimbabwe en buurland Zambia. Boven de donderende watermassa
cirkelen non-stop vliegtuigjes en helikopters om de bezoekers
te laten zien ‘wat de engelen gezien moeten hebben toen zij de
watervallen aanschouwden’, de ‘flight of angels’.
Het leven is een trein, laten we aan boord gaan
– Khaled Hosseini in De Vliegeraar
In de middag worden we via - dit is eerste klas – een rode loper
ontvangen in een stijlvolle, koloniaal ogende ruimte. Een voor
een worden de namen van de passagiers omgeroepen, de
uitverkorenen die met elkaar de meest luxueuze treinreis van
het zuidelijk halfrond zullen maken. Zeventig verwachtingsvolle
reizigers lopen vervolgens naar de glanzende trein, de ‘Pride of
Africa’, voor het begin van een treinsafari die z’n weerga niet
zal kennen. Een reis besprenkeld met champagne, heerlijke
maaltijden, magische zonsop- en -ondergangen, schommelende
nachten onder luxe lakens.
Droom in stoom
Rohan Vos, oprichter en eigenaar van Rovos Rail, heeft in de loop
der jaren een aantal rijtuigen daterend van rond 1930 met veel zorg
gerestaureerd en in de sfeer en romantiek van het Victoriaanse
tijdperk gebracht, met veel hout en lambriseringen. De treinstellen
worden getrokken door stoom-, diesel of elektrische locomotieven.
Naast de wagons met de luxe slaapsuites met eigen badkamer,
heeft de trein twee koloniaal ingerichte restauratierijtuigen waar
maaltijden en wijnen van topkwaliteit worden geserveerd. Het
observatierijtuig is de ideale plek om kennis te maken met de
andere reizigers, een drankje te drinken en weg te dromen bij het
voortdurend veranderende panorama.
Wildernis zonder grenzen
Vroeg in de ochtend gaan we op een vijfsterren ontdekkingsreis
tussen de Big Five in Hwange National Park. Boven de uitgestrekte
vlakte, waarbij de horizon alleen onderbroken wordt door de »

124
wuivende ilala palmen, bundelen wolken zich samen. Achter elkaar
klieven zilveren bliksemschichten de dreigende lucht. De stilte
maakt plaats voor het geraas van de overtrekkende regenbui,
waarna vijf minuten later de zon weer doorbreekt. Tijdens onze
game drive zien we zebra’s bij de waterplaatsen hun dorst lessen,
vergezeld van wildebeesten en op de achtergrond wachtende
giraffen. Bij een andere waterplaats ontmoeten we olifanten die
een vergadering van grijze reuzen lijken te houden, waarna ze
onverstoorbaar hun weg vervolgen. De ontmoeting met leeuwen,
de koningen van de jungle, vormt de kers op de taart.
Een andere stop in Zimbabwe is Matobo Hills waar het graf van de
inmiddels veelbesproken en soms verguisde Cecil Rhodes ligt, op
de top van Malindidzimu, de heuvel van goedaardige geesten, met
een uitzicht over ‘de wereld’. Zo voelt het in ieder geval wel. Dat dit
uitzicht de hele wereld omvat.
Dwars door Botswana
De zon is ondergegaan, de hemel gloeit nog na. De stilte wordt
bijna hoorbaar in het oneindig uitgestrekte landschap. We ervaren
de romantiek en sfeer van een vervlogen tijd, een gouden eeuw
waarin reizigers de magie en mystiek van Afrika beleefden in een
tempo dat ruimte gaf werkelijk te genieten.
Tijdens de met Zuid-Afrikaanse topwijnen besprenkelde lunches
en de haute cuisine-diners zijn de tafels gedekt met fijn linnen,
zilveren bestek en porseleinen servies. Avondkleding is nog net niet
verplicht, maar jasje-dasje en een feestelijke jurk dragen bij aan de
bijzondere luxe ambiance… En elke nacht weer worden we op het
ritme van het spoor in slaap gewiegd onder de linnen lakens.
De paarse stad
In de ochtend arriveren we in Pretoria, aan de rivierbedding van de
Apies Rivier. In deze vruchtbare vallei, waar Andries Pretorius, een
held uit de Boerenoorlog een boerderij stichtte, ontstond vanaf
1855 de hoofdstad van de Zuid-Afrikaanse Republiek. Het meest
statige gebouw is het Uniegebouw op Meintjeskop, een heuvel
die het centrum van Pretoria domineert en een prachtig uitzicht
biedt op de bloeiende jacaranda’s, die in oktober en november een
paarse gloed over de stad toveren.
Diamantstad
Op Capital Park wacht de trein om ons dwars door Zuid-Afrika naar
Kaapstad te brengen. We passeren Johannesburg en gaan op weg
naar Kimberley, waar we de volgende ochtend arriveren op een
prachtig Victoriaans station. Het stadje is een van Zuid-Afrika’s »
‘Het gaat bijna wennen: genieten, wat leren, kijken en weer doorgaan’

126
best bewaarde geheimen, met een geschiedenis die vooral vertelt
van diamanten. De Big Hole, het Grote Gat, vormde de aanloop tot
een diamantrush en maakte Kimberley daarmee in de negentiende
eeuw tot de meest begeerde plek van het land. Na een excursie
worden we op het perron onthaald met champagne. Het gaat bijna
wennen: genieten, wat leren, kijken en weer doorgaan.
Safari voor de geest
Het hart van Zuid-Afrika bestaat uit de Kleine en Groot Karoo.
De oorspronkelijke bewoners, de San, noemden de streek ‘het
land van de grote dorst’. Een omschrijving waar je je iets bij kunt
voorstellen als je uitkijkt over de lege vlaktes met lage struiken die
meedeinen op de wind onder een blauwe hemel en brandende zon.
Af en toe wordt het landschap onderbroken door karakteristieke
ijzeren windmolens die water uit de droge, rode aarde oppompen.
Als baby’s in de schoot van deze grote leegte liggen de historische
dorpen Die Rust en Prince Albert.
Romantiek van een vervlogen tijd
Na de woestijnachtige Karoo met bergen die als dinosaurussen
oprijzen uit het vlakke landschap, wacht in de vroege ochtend het
driehonderd inwoners tellende Matjiesfontein. Een heuse hopon
hop-off bus biedt met een tergend langzaam rondje van een
luttele tien minuten de kortste bustour van het land aan. ‘It’s now
or never,’ toetert de chauffeur. We stappen in, de bus rijdt driemaal
de tweehonderd meter lange weg langs het station heen en weer,
terwijl de chauffeur pikante details vertelt over de roemruchte
geschiedenis van dit voormalige militaire hoofdkwartier tijdens
de Boerenoorlog. Na de oorlog raakte het dorp in verval en
vergetelheid, totdat het in de jaren ’70 van de vorige eeuw werd
opgekocht door een rijke Zuid-Afrikaanse familie, die het in
historische ere herstelde.
Het eindpunt
Vanuit de observatiewagon zien we de bloesemende fruitbomen
van de Breë Rivier en het rauwe berglandschap van de Hex Rivier
Bergpas. We boemelen door de golvende groene wijnvalleien »
‘We ervaren de romantiek en sfeer van een vervlogen tijd, een gouden eeuw
waarin reizigers de magie en mystiek van Zuid-Afrika beleefden in een tempo
dat ruimte gaf werkelijk te genieten’

128
van Paarl. Naast ons steeds de bergketen, eerst nog met flarden
mist, later oplichtend in de zon, het groen als een wollen deken
eromheen. Paarl, Stellenbosch en Franschhoek zijn elk voor
zich monumenten, ingeklemd tussen de eerste bergen die het
achterland van de Kaap scheiden. Hier worden wijnen gemaakt die
inmiddels horen tot de beste van de ‘nieuwe wereld’.
Naast ons, tijdens onze laatste lunch, zit een echtpaar dat
me al vaker is opgevallen. Ze zijn allebei boven de zeventig.
Zij flamboyant, grote zonnebril, rood hoedje. Hij frêle en
aristocratisch. Ze wijzen ons op de bavianen die spelen bij de
bergstroom. ‘Vroeger gingen we in onze open sportauto van
Johannesburg naar de Kaap. Mijn sjaal wapperde in de wind, we
ervoeren de vrijheid en de schoonheid van dit oneindige land. We
wilden nog één keer terug om afscheid te nemen.’
Ons avontuur eindigt in de schoot van de Tafelberg die
Kaapstad omarmt. Af en toe siert een tafelkleed van druipende
wolkenformaties de stenen toppen. In de golven van de Atlantische
Oceaan wiegen immense kelptapijten. Witte sluiers schuim
waaieren uit op de gouden stranden en beuken op ronde granieten
rotsblokken. Een majestueus einde van de reis van ons leven, die
ons liet kennismaken met het mooi van het Afrikaanse continent.
˙
Soms het jij nodig om tot stilstand te kom
om jou siel te vind.
Soms het jij nodig om te huil
oor wat jij verloor het.
& soms moet jij lag
oor wat God vir jou wil gee.
Soms is die gisters vol hartseer
maar die môres vol nuwe beloftes.
Soms moet jij leer dat God
met liefde mense na jou stuur
om jouw lewe te verrijk.
QuickFACTS
Wij verbonden twee etappes aan elkaar, om zo Victoria Falls en
Kaapstad met elkaar te verbinden.
Kijk voor de routes op www.rovos.com.
Of neem contact op met bijvoorbeeld Incento, de organisatie
voor bijzondere treinreizen, www.destintravel.nl/rovosrail of
088 1307 320.

??

Van Windhoek
naar Victoria Falls
Elly en Michel maakten in juli (dan eindelijk) hun 36-daagse droomreis
door Namibië en Botswana om uiteindelijk uit te komen bij de Victoria Falls.
In OOG VOOR AFRIKA delen ze hun aller-allermooiste hoogtepunten…
Tekst en foto's: Elly en Michel, https://michelly.nl

Elly en Michel hebben één grote passie: reizen. Van al hun reizen
houden ze een uitgebreid dagboek en een prachtig foto-album bij.
De fantastische reis – de schoonheid van de leegte – door Namibië,
Botswana en eindigend in Victoria Falls werd voor ze op maat
samengesteld door Gemsbok Reizen.
Ruimte – eindeloze ruimte. De vele kleuren rood. Het blauw van de
strakke hemel. De brandende zon.
Genadeloos en hard kan het landschap zijn in Namibië, maar zó
aanlokkelijk. De leegheid van het land geeft ruimte om te ademen.
De kleuren van de Namib-woestijn, Damaraland en de Kalahari zijn
adembenemend in hun schakeringen. Het is natuur in haar ruwe,
ongepolijste vorm.
Namibië voelt als een tijdmachine waarin je terug kunt naar een (ver)
verleden. Namibië is puur natuur.
Dat beleef je nog eens extra in Kaokaland waar de Himba
eeuwenoude gewoontes, tradities en technieken behouden.
De woestijn verzacht in het groen van de Okavango rivier. Het
waterrijke gebied zorgt voor groen en leven. Deze rivier voedt de
beroemde Okavango Delta die weer in verbinding staat met het
Moremi Game Reserve en uiteindelijk ook geschakeld is met het
Greater Chobe National Park.
Daarna de Chobe rivier waar olifanten de oevers opzoeken om te
drinken en te spelen als het in het park Chobe te droog is geworden.
Uiteindelijk stroomt het water verder en mondt uit in de Victoria
Watervallen, het eindpunt. »
Dag 5-7: Sesriem
‘Aan de ontbijttafel hadden we het erover dat veel mensen
misschien helemaal niet weten wat ze missen aan kamperen; de
zon komt boven de horizon uit, de vogeltjes zitten ongeduldig
op onze gemorste kruimeltjes te wachten, er heerst een serene
rust die alleen verstoord wordt door twee struisvogels die langs
komen wandelen. Dit zijn echt geluksmomentjes en op zo’n
moment voelen we ons bevoorrecht dat we hier mogen zijn.’
Dag 17: Himba excursie vanuit Opuwo
‘Wat hebben we vandaag een waanzinnig mooie dag gehad.
Saskia van Gemsbok had ons al beloofd dat onze gids niet de
geijkte Himba demonstratie zou laten zien zoals hier bij het
hotel wordt aangeboden, maar dat we naar een authentieke
stam zouden gaan waar nauwelijks toeristen komen.
Iedereen verzamelde zich onder een boom. We werden
nieuwsgierig aangekeken. Spontaan gingen alle kinderen
voor ons zingen en dansen. We voelden ons zo bevoorrecht
dat wij dit mee mochten maken. Ik denk dat ze zeker een
half uur voor ons aan het optreden waren. Echt geweldig,
waanzinnig, fantastisch, overweldigend, enzovoort. Ze werden
aangemoedigd door de moeders die toekeken. De meesten met
een baby aan de borst of met een kleine peuter.’

Dag 7-9: NamibRand Nature
Reseve - Tok Tokkie Trails
‘We liepen dwars door de
enorme grasvelden met op de
achtergrond gekleurde heuvels
en hier en daar een boom. Zo
liepen we 1,5 uur. Toen doemde
op een idyllisch plekje ons
kamp op. O, wat fantastisch!
Wauw, ik heb nog nooit op zo’n
geweldige plek overnacht. Er
stonden twee stretchers voor
ons klaar in een duinpan; onze
eigen suite. We hadden een
bakje met warm water zodat
we ons konden opfrissen. En
dan het uitzicht! Ik weet niet
hoeveel wauws dat zijn, maar
we werden er stil van. Wat een
heerlijke plek!’

Dag 19 en 20: Etosha - Okaukuejo
‘Wat gebeurt hier! Tientallen olifanten kwamen een bad
nemen. Groot, klein, oud en jong. Wat een spektakel! Ze
badderden er lustig op los. De kleintjes gingen helemaal
kopje onder en sproeiden elkaar nat. Het was een drukte van
jewelste! Wauw, wauw, wauw, wat ontzettend indrukwekkend.
Zo snel als het spektakel begon, zo snel was het ook weer
gedaan. In een lange rij verlieten ze de poel.’
Dag 22: Onguma - Tamboti Campsite
‘Vanaf minuut één in de hide was het feest. Toen we
aankwamen zagen we op een afstand een kudde wildebeesten
onder een boom liggen. Na een korte tijd kwamen een aantal
wrattenzwijnen aan gewaggeld om een lekker modderbad
nemen. Het is fantastisch om dit op ooghoogte te kunnen
zien. Het leek wel of we live naar een National Geographic
documentaire zaten te kijken. En al die beesten hadden
dondersgoed in de gaten dat wij er waren. Een olifant
imponeerde ons even door vlak voor het opengeslagen
raampje te komen staan. We konden hem bijna aanraken.
Wat waanzinnig mooi! Dat maakt zo’n hide sessie zo
indrukwekkend: je hoort, ziet en ruikt alles. Al je zintuigen
staan aan.’
Dag 28-32: Moremi – Mobile safari
‘Dat is het mooie van zo’n safari, het is niet van doe mij
vandaag maar twee leeuwen, een luipaard en een hyena. Het
is echt speuren en tracks lezen zonder garantie. Het is zo mooi
om de interactie tussen al die dieren te zien. De olifant die niet
gediend is van een leeuw, de impala’s die de oren spitsen als
ze onraad ruiken, een kudde wildebeesten die op hol slaan als
ze denken gevaar te lopen. We zitten uren in de jeep en je ziet
altijd wel iets. Een mooi vogeltje, giraffen die met z’n allen
aan een boom aan het knabbelen zijn, de parelhoenders die
schrikken van jagende arenden. Geweldig! Toen we weer in
het kamp kwamen brandde het kampvuur lekker, de bar stond
klaar en onze douche-emmer werd weer gevuld. Wat hebben
we het toch goed!’

Dag 31: Savuti – Mobile safari
‘De hele nacht hadden we gebrul van de leeuwen gehoord. Da’s
indrukwekkend! Dik ingepakt gingen we naar ze op zoek. Al
gauw vonden we een spoor! Wij tuurden met z’n allen of we iets
konden vinden. Opeens leek het of de leeuw gekeerd was aan
de sporen te zien en weer in tegenovergestelde richting was
gaan lopen. Het is gewoon een puzzel. De safariwagens willen
die allemaal als eerste opgelost hebben. We reden een rondje
om de berg maar de leeuw liet zich nergens zien. Totdat ineens
een andere wagen beet had. Ondanks dat we niet de winnaars
waren was het toch weer kicken om de prachtige mannelijke
leeuw te zien. Wat een knapperd! Met golvende manen die
wuifden in het vroege zonlicht. George Michael zou in zijn beste
jaren een moord doen voor dit kapsel! Hij paradeerde voor de
aanwezige wagens en ineens verscheen er nog één. Even later
gevolgd door nummer drie. Killor verzette onze wagen een
beetje zodat we goed zicht hadden. Al dollend en knuffelend
kwamen de drie onze richting op. En dan ook echt recht op ons
af. Twee passeerden langs de ene en de ander langs de andere
kant van onze auto. Als ik gewild had kon ik hem aanraken. Dat
laat je natuurlijk wel uit je hoofd maar de adrenaline spoot uit
onze oren. Wat ontzettend spannend en gaaf!’
En natuurlijk was er tijdens deze 36 dagen in Zuidelijk Afrika
nog veel meer moois. Het was ‘eigenlijk een parelsnoer vol
mooie parels. Van de ontmoetingen met cheeta’s, een 4x4
duinentocht naar Sandwich Harbour, kamperen bij Spitzkoppe,
een tracking naar de fameuze woestijnolifanten en ja…
gevonden, een vlucht over de Okavango delta, een mokoro
tocht, een boottocht over de Chobe rivier, een helikoptervlucht
boven de Victoria Falls en een tour naar Livingstone Island waar
je werkelijk aan de rand van de Victoria Falls zwemt.
Een droomreis naar de schoonheid van de leegte. ˙
QuickFACTS
De mooiste reizen bouw je samen! Al meer dan 24 jaar organiseren de
reisarchitecten van Gemsbok Reizen prachtige privé-reizen naar Zuidelijk-
& Oost-Afrika en Zuid-Amerika. Deze reizen ontstaan door aandacht en
vakmanschap. In samenspraak met u (live, via videoverbinding, mail of
telefoon) bieden wij echt maatwerk en komt u op de meest bijzondere
plekjes. U maakt een unieke reis waarbij veel aandacht is voor details
en uw wensen. Via ons gaat u onbezorgd op reis. Voor vertrek ontvangt
u een uitgebreid routeboek; ook weer op maat gemaakt. Voor, tijdens
en na de reis zijn wij uw klankbord en altijd bereikbaar voor vragen,
onzekerheden of gewoon een gezellig gesprek. Deze reis door Zuidelijk
Afrika werd voor Elly en Michel samengesteld door Saskia Reinders van
Gemsbok Reizen.
Elly: Weer gaat er een ongelooflijk grote pluim naar Gemsbok Reizen
dat alles voor ons regelde. Mijn inmiddels beste reis-bff Saskia was
weer vele uren aan ons kwijt met toch weer een dagje extra hier of een
verschuivingetje daar.

De mooiste reizen
bouw je samen
• Gemsbokness
elke reiziger een unieke reis
• Écht maatwerk
wij brengen u naar de meest
bijzondere plekjes
• Onbezorgd op reis
we ontzorgen door u alles uit
handen te nemen
• Creatieve routes
we gebruiken gebaande én
ongebaande paden
• Routeboek op maat
u krijgt van ons gedetailleerde
informatie over uw route
• Aandacht voor detail
uw reis is tot in de puntjes
geregeld
• Extra betrokkenheid
aandacht voor medische zorg of
als u iets te vieren heeft
Mail of bel met
Saskia Reinders
Gemsbok Reisarchitecten
Buitenerf 154
4824 HL Breda
Tel: +31 (0)6 800 400 85
info@gemsbok.nl
www.gemsbok.nl
Zuid-Afrika – Namibië – Botswana – Zambia – Zimbabwe – Malawi – Mozambique – Madagaskar – Mauritius – Tanzania - Kenia

Perfect
voor op
reis!
Je telefoon beschermd, je
handen vrij en je look
stijlvol. Ontdek Dutchies:
Volledig leren telefoon
cases met matching straps
voor elke stijl, outfit of
gelegenheid.
Jouw ideale
reis accessoire!
Bestel hem hier:
shopdutchies.nl
Een product van de Offroad Dutchies (zie interview )

Zimbabwe
Als toeristische bestemming weer terug op vele bucketlisten.
En terecht, want de Victoria Falls,
het Hwange National Park, Lake Kariba,
de machtige Zambezi en het puur natuur wildreservaat
Mana Pools zijn ‘must sees’.

Magisch Mama Pools
Mekka voor wandelsafari’s
Mana Pools wordt gezien als de laatste werkelijke wildernis in zuidelijk Afrika. Bijzonder
om de hoge “dierdichtheid” én het mekka voor wandelsafari’s. Er zijn geen hekken, er is
de machtige Zambezi, slechts enkele campsites zonder voorzieningen, en er zijn de dieren.
Een ervaring die z’n weerga niet kent.
Tekst: Marjolein Westerterp Foto’s: Peter Boshuijzen

Voor een onvergetelijke safari-ervaring heb je een paar essentiële
zaken nodig. Een ervan is de plaats waar je verblijft. In ons geval
gaat kamperen in de wildernis boven de mooiste en meest
luxueuze lodges. Alleen gescheiden door een tentdoek van de
magische wereld erbuiten is niet te verslaan. De kampeerplekken in
ongerepte gebieden als Mana Pools zijn niet goedkoop, maar ja dat
is wat we met de wereld gedaan hebben… Je moet nu betalen voor
originele natuur, zeg maar, wat er vroeger gewoon was. Het fijne
ervan is dat je niet bang hoeft te zijn dat je in de file staat om een
leeuw te zien. De kampen in Mana Pools, zoals Chitake en Mucheni,
kennen geen faciliteiten zoals elektra, het toilet is een gat in de
grond, stromend water heb je alleen in de rivier.
Roos, doorn en knop
In 1994 was ik voor het eerst in Zimbabwe. Prachtig, besloot ik.
Er was maar één plek die destijds niet in ons schema paste; Mana
Pools. Inmiddels bestempeld tot dé plek waar je pure wildernis
kunt ervaren, waar de natuur onbarmhartig en prachtig is. Nummer
één op mijn bucketlist. En toen was het zo ver, we waren welkom
in Mana Pools. We hadden in Humphrey Gumpo van Tailormade
Safaris waarschijnlijk de beste en in ieder geval meest enthousiaste
gids gevonden voor de kampen Chitake en Mucheni en zouden
bushluxe ervaren in Kanga Camp.
Mijn fantasie sloeg op hol. Ik zag voor me olifanten die op hun
achterpoten staan om de lekkerste vruchten uit de bomen te
bemachtigen. Ik droomde leeuwen die natuurlijk door het kamp
zouden lopen, en de African painted dogs. Mana Pools herbergt
een relatief grote populatie van deze met uitsterven bedreigde
fascinerende diersoort, dus dat moest lukken.
Tussen droom en werkelijkheid lagen de dagelijkse roos, knop en
doorn. Humphrey’s verrassende manier om de avonturen van de
dag te herleiden tot een onvergetelijke gebeurtenis – de roos −,
de misser – de doorn –, en de hoop op een avontuur dat nog zou
kunnen gebeuren – de knop. »

Chitake
Onze korte kennismaking met Chitake, de plek waar je leeuwen
op boomstronken kunt zien liggen wachten op grote kuddes
buffels die hun dorst komen lessen bij het kleine stroompje water,
gevoed door een permanente bron, werd de “knop” voor een
volgende keer. De campsite moet zeer zeer vroegtijdig besproken
worden. Liefhebbers weten dat en liefhebbers doen dat voor een
ongekende ervaring die je soms de adem beneemt. Wij maakten
een wandeling door de rivierbedding en ontmoetten meteen al
olifanten die hun dorst kwamen lessen. We lunchten onder een
grote baobab en zogen de ruimte om ons heen in ons op.
Mucheni
Deze campsite ligt aan de Zambezi en zorgt derhalve voor aardig
wat “verkeer” door het kamp van dieren die komen drinken. De
zonsondergangen zijn fenomenaal. De “doorns” van onze Mana
Pools ervaring werden gevormd door leeuwen die we net misten
toen ze door het kamp liepen, gevlekte hyena’s op een te grote
afstand en de voortdurende nachtelijke aanwezigheid van de
nijlpaarden die je met hun luidruchtige geknor permanent uit je
slaap houden. Als jij met dikke ogen van de slaap om vijf uur ’s
ochtends uit je bed kreunt, gaan zij tevreden in het water liggen
slapen. En die olifanten die op hun achterpoten staan; het zijn er
maar vijf die het kunnen en dan doen ze het ook alleen maar in
bepaalde tijden van het jaar. Een stekelige doorn, dus.
Wanneer Humphrey na een paar dagen kamperen en verhalen
uitwisselen bij het kampvuur genoeg rust en vertrouwen bij je ziet,
neemt hij je mee naar het volgende niveau. Je stapt uit de veilige
jeep en loopt door de bush zoals de dieren er leven. De onderlinge
sfeer wordt hierdoor ook hechter en beleefdheidsnormen
verdwijnen al snel. Wanneer er niet meer gesproken kan worden
om dieren niet af te schrikken en je soms door het gras tijgert en de
aanwijzingen in gebaren niet meteen begrijpt, ontstaan er ook »

irritaties, die ’s avonds bij het kampvuur weer ter sprake komen
en glad gestreken worden. Lange tenen moet je thuis laten en
eigenwijsheid kan je leven aanzienlijk verkorten. Naar een olifant
toelopen kan een riskante onderneming worden, maar een olifant
naar jou toe laten komen is een ander verhaal. Over het algemeen
respecteren ze de plek waar jij bent. Doe jij het omgekeerd niet,
dan kan zo’n confrontatie vervelend aflopen.
Into the wild
Dan de “rozen”: net terug van een lange gamedrive zagen we
een olifant met haar kalf bij de rivier drinken. ‘Wat zou het mooi
zijn als ze gaan zwemmen’, zuchtte ik. ‘Dat gaan ze ook doen’,
zei Humphrey stellig terwijl hij wees naar een eilandje in de rivier.
De kano werd te water gelaten en een half uur lang peddelden
we mee terwijl de twee grijze giganten als dolfijnen door de rivier
zwommen. Hun buiken gevuld met lucht. Een prachtige roos.
En het werd een heel boeket vol: De olifanten die we zittend op
een boomstam naar ons toe zien komen. De verhalen rond het
vuur, ons kamp aan de rivier en de zorg van de staff, de op een vuur
geroosterde boterhammen, allemaal rozen.
Een doorn kan ook een roos worden, leerde ik. Zuchtend in de hitte
sjokten we mismoedig achter Humphrey aan, nadat we leeuwen op
een te grote afstand naar mijn zin hadden gezien.
‘Wat zoeken we nou eigenlijk? Weer een misser?’ zei ik humeurig.
‘Down’, gebaarde hij op dat moment. Mooi niet. Tot ik ineens de
leeuwin zie die op twee meter afstand van ons ligt. Gevolgd door
een hijgerig mannetje dat niets anders in z’n kop heeft dan paren.
Yep, roos.
Oog in oog
De laatste avond meld ik dat ik nog met een flinke “knop” zit. De
painted dogs. Niet gezien. Een knop die nog moet uitkomen en
wel morgenochtend. De laatste kans. Roos of doorn, het ligt in
Humphrey’s handen. »

De dag begint zoals gewoonlijk met bavianen en impala’s die de
eerste zonnestralen opzoeken. Op de laatste ochtend rond 6.30 uur
komen we een groep painted dogs op het pad tegen. Ze jagen een
wrattenzwijn op, dat zich met zijn achterkant schrap zet tegen een
boom. Ik zie het alfamannetje een charge uitvoeren, maar gekerm
en gehuil is het enige wat ik waarneem. De groep maakt er na de
verwonding van hun leider geen werk meer van − de honger is
waarschijnlijk niet al te groot − en het wrattenzwijn sprint door de
dichte begroeiing weg naar vrijheid.
We raken alle drie in een soort stress. Teveel te zien, filmen, foto’s
maken, kijken.
‘Vooruit, uit de jeep’, sommeert Humprhey en voor we er erg in
hebben liggen Peter en ik in het gras tussen de honden waarvan
ik vooral weet dat het meedogenloze jagers zijn. Jagers die je
verschalken terwijl je nog leeft.
‘Niet bewegen’, was wat Humphrey ons nog toevoegde. We liggen
muisstil op het warme zand, grassprietjes kriebelen in mijn neus.
Het alfamannetje en het zeer zwangere alfavrouwtje zijn op hun
hoede. Zeer op hun hoede. Bij de minste beweging komt het
mannetje naar ons toe. Zijn lip opgetrokken, tanden ontbloot. Een
waarschuwingsgrom.
De rest van de pack speelt, besteedt nauwelijks aandacht aan onze
aanwezigheid.
We liggen en horen plotseling achter ons een geluid dat het midden
houdt tussen een brul en een naderend onweer.
‘Wat is dat?’, fluister ik tegen Peter.
‘Ik weet het niet’, fluistert die terug.
We mogen niet bewegen en in mijn hoofd rouleert de optie wel te
bewegen en aangevallen te worden door de wild dogs of rustig het
einde afwachten, want dat geluid… wat anders kon het zijn dan een
leeuw? En waar is Humphrey, waar is de gids als je hem nodig hebt?
Omkijken durf ik niet. Later vertelt Humphrey dat er een olifant
met reutelende slurf vlak achter ons langs liep. »

Onvergetelijke ervaring
Inmiddels is Humphrey na het parkeren van de jeep, achter
de groep honden om gelopen en fotografeert en filmt ons. De
groep heeft hem nu ook ontdekt en probeert eerst zijn camera te
pikken; ze hebben dolle pret. Wanneer hij die beschermt, zien de
jonge honden kans zijn pet te stelen en er ontstaat een vreemde
mengeling van lach en spanning in me. De pack trekt langzaam
meer zijn richting uit en we durven ons beetje bij beetje wat meer
te bewegen. Zelfs te gaan zitten.
Als de honden verder zijn getrokken komt Humphrey naar ons
toe. Met het wegvallen van de spanning – we hebben drie kwartier
tussen deze met uitsterven bedreigde dieren gelegen − beseffen
we steeds meer wat een unieke ervaring dit is geweest. Onze gids,
die ik vertrouw op zijn kennis en inschatting en zojuist vertrouwd
heb met mijn leven, danst en roept als een dronken puber. Het is
tien jaar geleden dat hij zijn gasten een dergelijke ervaring heeft
kunnen geven …
Na een paar sandwiches pakken we, met nog steeds een glimlach
van oor tot oor, de gehuurde Toyota Landcruiser weer in en
vertrekken naar Kanga Camp om in plaats van Tailormade Safaris,
een armchair safari te ervaren.
Safari vanuit je luie stoel
Verscholen in de bossen van het majestueuze Mana Pools in
Zimbabwe ligt het zes luxe tenten tellende Kanga Camp. Met een
permanente waterplaats, de enige in de wijde omgeving. De hele
dag komen dieren hier hun dorst lessen. Soms zo dichtbij dat je ze
bijna kunt aanraken. Safari vanuit je luie stoel is hier uitgevonden.
De weg naar het tented camp is alleen voor ervaren 4 x 4
chauffeurs, en is lang en stoffig. Maar wat een beloning als je
eenmaal de plaats van bestemming bereikt. Je wordt omhelsd door
een warme gastvrijheid en meteen besmet door het ongekende
enthousiasme van de aanwezige staff. ‘We hadden gisteren een
troep wild dogs die een kudu opjaagden. Ze heeft het gered, weet »

je hoe? Door in het zwembad te springen!’
We schudden de hand van Bono, onze gids voor de komende
dagen. Terwijl we op het deck zitten, in de verkoelende schaduw
van een prachtige boom, vertelt hij de mogelijkheden. Een game
drive, natuurlijk. Kanoën op de Zambezi? Wandelsafari door de
bush? Wat we maar willen. Intussen zie ik achter hem een groep
olifanten naar de waterplaats komen. Op de achtergrond klinkt de
schrille roep van twee Afrikaanse visarenden. Hongerige bavianen
waden omzichtig door het ondiepe water op zoek naar de in hun
ogen niet te versmaden waterlelies.
Safari in stijl
We durven het bijna niet voor te stellen: ‘Bono, kunnen we niet
gewoon hier blijven? Kijken wat er naar ons toe komt, in plaats van
dat we gaan zoeken?’ Hij glimlacht breed: ‘Armchair safari, maar
natuurlijk!’
In plaats van in de jeep is hij urenlang in de leunstoel onze gids bij
het spektakel dat zich voor onze neus voltrekt. Olifanten die uit de
bush tevoorschijn komen om hun dorst te lessen, waarna ze een
luidruchtig modderbad nemen. Een lome buffel laat zich voldaan
in het water zakken om een beetje verkoeling te krijgen op deze
hete middag. Behoedzaam komt een groepje kudu’s naar het
water. Twee ooievaars schuimen de zandbodem af op zoek naar
vissen. ‘Wild dogs zien we hier vaak, leeuwen ook en af en toe een
luipaard. Dit is de enige plek in de wijde omgeving waar altijd water
is’, vertelt Bono, terwijl hij galant een glas witte wijn inschenkt.
Safari in stijl!
Magische ontmoeting
Als we de volgende ochtend na een prachtige game drive terug zijn
in het kamp, wacht een olifant ons op bij de tent. ‘O ja, ze houden
ervan om hier een beetje rond te hangen. Je moet altijd uitkijken,
er zijn hier geen hekken, dus de dieren kiezen zelf waar ze willen
zijn.’ »

Ze willen graag rond de lodge zijn, in en bij het verkoelende water,
zoveel is duidelijk. Als ik na een verkwikkende douche terugloop
naar het deck voor het ontbijt, staat er een reusachtige olifant.
Ik kan hem tot op bijna een meter afstand naderen. Zijn bruine
ogen kijken me aan, lange wimpers, zie ik. We zijn allebei stil.
Een magische ervaring die pas verbroken wordt als vanachter de
tenten een tweede olifant tevoorschijn komt en ons door het water
nadert. Dit was weer een roos, een letterlijke oog-in-oog ervaring,
die ik altijd met me mee zal dragen.
QuickFACTS
Journeys of a Lifetime, zo noemt en roemt Humphrey Gumpo
de door hem begeleide safari’s. De reis van je leven wordt
waarheid als je zittend bij een struik op leeuwen wacht, op een
boomstam olifanten ziet passeren, met de kano meevaart met
zwemmende olifanten of op je buik tussen een pack painted
dogs ligt. Zijn specialisatie is Mana Pools, maar Tailormade
Safaris biedt ook Hwange en Matusadona in Zimbabwe en
de bekende parken in Botswana aan. Je kampeert in redelijk
luxe tenten, je douche is een ‘bucket-shower’, zijn staff
verzorgt de maaltijden op een kampvuur, de ervaring is oer en
onvergetelijk. www.tailormade-safaris.com
Kanga Camp in Mana Pools maakt onderdeel uit van African
Bush Camps dat op nog meer plaatsen in Botswana en
Zimbabwe prachtige en intieme accommodaties heeft. Kanga
Camp is te bereiken met een 4 x 4, met kleine vliegtuigen en
per transfer. Vraag je gespecialiseerde touroperator naar de
mogelijkheden. www.africanbushcamps.com

156
COLUMN
Niels Bakker
Als je als reisjournalist de halve wereld hebt bereisd en de mooiste plekken van de aardbol hebt gezien, kun je dan nog
verliefd raken op een land? Jazeker kan dat, maar daarvoor moet je wel naar Afrika. Niels Bakker ging voor OOG VOOR
AFRIKA naar eSwatini en raakte hopeloos verslingerd. Sindsdien reist hij samen zijn vrouw Carolien met enige regelmaat
door dit heerlijke koninkrijkje van koning Mswati III.
Reclamebord
Een aantal keren waren we er al nietsvermoedend langs gereden.
Niet wetende dat een stukje van de hoofdweg van Piggs Peak
naar de grens met Zuid-Afrika een lodge ligt die je eigenlijk niet
mag missen. Phophonyane lodge & nature reserve staat er op het
bord langs de King Mswati Highway, die overigens gewoon een
tweebaansweg is.
‘Zou dat wat zijn?’, vraagt Carolien aan mij, nadat we op weg naar
Krugerpark het reclamebord voor de lodge weer gepasseerd zijn.
‘Geen idee’, zeg ik. ‘Ik zal Melusi eens vragen. Die weet alles.’
Melusi Dlamini die als directeur van het toeristenbureau van
eSwatini inderdaad alles weet over lodges in zijn landje, is er
vervolgens kort maar duidelijk over: ‘Ga er maar eens een paar
dagen logeren. Ga je geen spijt van krijgen.’
Beehive
En zo melden we ons twee dagen later bij de receptie van de lodge.
Even daarvoor moesten we wel in een slakkengangetje de twee
kilometer van de Mswati Highway naar de lodge afleggen over
een hobbelige zandweg vol met gaten en kuilen, en een houten
brug over een nogal wild stromende rivier. Dit soort obstakels zijn
voor mij echter meestal een goed teken, want dan weet je dat je
bij een lodge komt die te midden van natuurschoon ligt. Nadat we
de receptie, die eruitziet als een peperkoekhuisje van de Efteling,
zijn gepasseerd worden we naar onze hut gebracht. Dat blijkt een
schot in de roos. Bij Phophonyane kun je in een tent overnachten,
maar ook in een zogeheten Beehive, een bijenkorf dus. Dit soort
hutten, vaak best comfortabel ingericht, bezorgt mij altijd dat
unieke Afrika-gevoel dat moeilijk te omschrijven is, maar waarvan
iedere Afrika-liefhebber onmiddellijk weet wat ik bedoel. In een
hut slapen, midden in de natuur, met tal van dierengeluiden om je
heen, het geeft simpelweg een gelukzalig gevoel.
Rod de Vletter
De eerste avond eten we in het restaurant van de lodge, waar het
een gezellige boel blijkt. Er zijn niet heel veel gasten, dus is het al
snel: ‘zullen we tafels aan elkaar schuiven? Is wel zo gezellig.’ Dus
zitten we even later met Engelsen aan tafel te borrelen en lekker te
eten.
Net voor het toetje komt eigenaar Rod de Vletter even
aanschuiven. Rod, van oorsprong Canadees, raakte in de jaren
zeventig in eSwatini verzeild via zijn vader, die als adviseur voor
het United Nations Development Program (UNDP) in toen nog
Swaziland werd gestationeerd. Het zou de aanzet worden tot
een definitief verblijf in het koninkrijk, want Rod trouwde er
met zijn Lungile en werd een Swazi tussen de Swazi. Na jaren
gewerkt te hebben voor diverse (internationale) instanties en
bedrijven, besloot hij de boerderij die zijn vader ooit had gekocht
om te toveren tot de Phophonyane lodge. En dan niet zomaar
een lodge, maar een echte eco-lodge met oog voor behoud van
de uitzonderlijk fraaie en ongerepte natuur in de omgeving en
economisch profijt voor de lokale gemeenschap.
De mooie maagd en de watervallen
Het bleek een schot in de roos, want jaren later is Rod de Vletter
niet alleen eigenaar van een van de mooiste en meest sfeervolle
lodges van het land, maar heeft hij zich ook ontpopt als een
van ’s lands meest vooraanstaande natuurbeschermers. Die
onvoorwaardelijke liefde voor de natuur zorgt ervoor dat het
natuurreservaat Phophonyane Falls in eSwatini onaangetast
is. Dwars door de beboste heuvels wandel en klauter je richting
de Phophonyane watervallen. De Swazi-legende vertelt het
romantische verhaal van een mooie maagd en haar liefde voor een
knappe krijger. Om haar hand te krijgen moest hij haar de huid
van een luipaard geven, waar hij naar op zoek ging op de ruige
Gobolondlo-berg.
De jonge man wordt tijdens de jacht door de heksen die de
berghelling bewoonden, gegrepen en in een witte bloem
veranderd, en zo veroordeeld om tussen de berggrassen te bloeien
en te sterven. Toen de krijger na vele dagen nog steeds niet was
teruggekeerd, ging het weeklagende meisje aan de rand van de
rivier zitten waar haar onuitputtelijke tranen vloeiden die zo de
watervallen van Phophonyane vormden.
Het is een absolute aanrader om hier aan de voet van de waterval
uit te rusten, te midden van een ongerepte groene wildernis.
Het enige wat je hoort is het ruisen van het water en duizend
vogelgeluiden om je heen. Het is Afrika op zijn mooist.
https://phophonyanelodge.squarespace.com/
Voor meer reissuggesties: www.thekingdomofeswatini.com

157

Ontdek het échte Gambia
Travel2Learn is een kleinschalige reisorganisatie die reizen aanbiedt
naar Gambia, voor iedereen die dit bijzondere land echt wil ontdekken.
Die wil kennismaken met de bevolking, hun cultuur, de natuur waarin
zij leven.
Come up and see me, and make me smile…
De mooiste ontmoetingen komen uit je hart
Wat doet Travel2Learn?
• Verbindende schakel tussen jou en de lokale bevolking;
• Maakt jouw persoonlijke reis op maat met lokale gidsen;
• Ver weg van de toeristische trekpleisters;
• De reizen komen ten goede aan de lokale bevolking en projecten;
• Voor groepen (studiereizen) , families, vrienden en individuele
reizigers.
Ervaar Gambia door je over te geven aan het ritme
en de hartslag van het Afrikaanse continent.
Wil jij leren, een onvergetelijke ervaring,
verbinden, ontdekken en 100% genieten?
Ga voor ons reisaanbod naar onze website
www.Travel2Learn.nl
Info@travel2learn.nl
Tel. 06 339 418 22

Gambia
Het is het kleinste land van het Afrikaanse
vasteland, slechts 250 kilometer lang en
enkele kilometers breed.
De bijnaam is the Smiling Coast, vanwege de
ongelooflijk vriendelijke mensen.
Dat er in dit kleine land heel veel te
ontdekken valt is vaak een verrassing.

Foto’s: Verbeek Fotografie, www.verbeekfotografie.nl

Ontdek
het échte
Gambia
161
Op internet staat Gambia misschien niet altijd positief als
vakantieland beschreven, maar de werkelijkheid is zo anders.
Gambia, ook wel “The smiling coast of Africa” genoemd, is het
kleinste land aan de westkust van Afrika. In slechts 6 uur
vliegen ben je in een totaal andere wereld vol kleur, muziek,
met een vriendelijke bevolking en een heerlijk zonnig klimaat.
Laat je verrassen in dit prachtige land.

Toen Marlies Verdonk in 2009 werd gevraagd om educatieve
toneellessen te geven aan lokale jongeren in Gambia, bedacht
ze zich geen moment en reisde voor zes weken af om met de
Gambiaanse jongeren aan de slag te gaan. Haar liefde voor Gambia
en vriendschap met deze jongeren was ontstaan en ze besloot dat
zo veel mogelijk mensen kennis moesten maken met dit bijzondere
land. Het idee van een kleinschalige reisorganisatie, uitsluitend
gericht op Gambia, was geboren.
In 2014 ontstond Travel2Learn en al snel kwam Marlies er achter
wat voor een positieve impact deze reis had op de bezoekers uit
Nederland. Met name de jongeren keren nadat ze kennis hebben
gemaakt met Gambia in zijn meest pure vorm, terug met een heel
andere, rijkere kijk op het leven. Dit gun je iedereen en daarom wil
Travel2Learn met name zo veel mogelijk mensen dit laten ervaren.
Een kleine reisorganisatie met vier medewerkers die reizen naar
Gambia verzorgt, waarbij je alles met, door en voor de lokale
bevolking doet. Hierdoor haal jij als reiziger alles uit het land
wat erin zit, op een zo duurzaam mogelijke manier. Leren van
elkaars cultuur staat centraal bij deze reizen en Travel2Learn is de
verbindende schakel tussen jou en de lokale bevolking.
Hoe ziet het echte Gambia er dan uit?
Je verblijft in het vissersdorp Tanji, waar je vanaf de eenvoudige
accommodatie zo het dorp inloopt en kan genieten van alles wat
Gambia te bieden heeft. Je kunt onder andere een bezoek brengen
aan de markten, scholen, klinieken en familie compounds. Je gaat
onder professionele begeleiding de natuur in. Gambia is prachtig
en daar kom je achter als je je midden tussen de lokale bevolking
bevindt. Deze vriendelijke mensen spreken Engels en nodigen
je graag uit voor een lunch op de compound, maar er is ook
regelmatig een ceremonie of een bruiloft waar je bij mag zijn. Het
is altijd weer een verrassing waar je die dag terecht gaat komen.
Als je je open durft te stellen maak je de meest bijzondere dingen
mee en ontstaan de leukste gesprekken. Ontdek met ons het
onontdekte, ver weg van alle toeristische trekpleisters.
Het binnenland
Tijdens de binnenland trip kan je volop genieten van de
adembenemende natuur en de dieren die daar in leven. Met 450
verschillende soorten vogels is Gambia een waar vogelparadijs.
In Kuntaur kun je een waanzinnige boottocht maken over
de goed bevaarbare Gambiarivier, waar je chimpansees en
nijlpaarden kan spotten. Ook een kanotocht door de uitgebreide
mangrovebegroeiing met een bezoek aan een natuurgenezer of
een djembéavond in het dorp mag natuurlijk niet ontbreken tijdens
dit binnenlandse avontuur.
Fotografiereis
Met de fotografiereis zie je Gambia wéér op een heel andere
manier. Deze unieke reis is voor iedereen die wil leren hoe je dit
prachtige land op verschillende manieren kunt vastleggen met je »
163

spiegelreflexcamera, systeemcamera of telefoon. Je leert om te
gaan met je camera, door deze van de automaat af te halen en zelf
na te denken over o.a. (tegen)licht, scherptediepte en compositie.
Jij houdt zelf de regie over belichting en scherpte van je foto’s,
zodat je niet meer achteraf hoeft te zeggen: ‘In het echt zag het er
anders uit.’
Onder begeleiding van professioneel fotografe Nicolette Zandee-
Verbeek zal je thuiskomen met perfecte plaatjes waar je trots op
mag zijn!
Reiservaringen:
• ‘Ik heb mezelf beloofd dat tevreden gevoel van geluk mee naar huis
te nemen.’
• ‘Je moet het beleven, ruiken, zien, horen en voelen om het te
kunnen begrijpen.’
• ‘Ik heb erg veel geleerd van deze fotografiereis, Gambia heeft een
warme indruk achtergelaten.’
• ‘Dankzij de duidelijke uitleg en het vele oefenen, weet ik nu eindelijk
hoe mijn camera werkt.’
• ‘Een hele belevenis. Ik ben dankbaar en blij dat ik dit mee heb
mogen maken.’
• ‘Een ervaring die mij een heel rijk gevoel heeft gegeven.’
QuickFACTS
Travel2Learn verzorgt kleinschalige reizen naar het échte
Gambia voor iedereen die op zoek is naar een culturele en
inspirerende vakantie. Van vrijwilligerswerkers, studenten,
scholen, gezinnen, fotografen tot avonturiers. De inkomsten
van de reizen gaan o.a. naar stichting Learn2Learn, lokale
projecten en de lokale bevolking. Kijk voor het hele reisaanbod
op www.travel2learn.nl.
Tip: Beluister onze podcast over reiservaringen en praktische
informatie op spotify Travel2learn
165

Tekst en foto’s: Marjolein Westerterp. Foto Ibrahim Mahama: Xinix Films

167
Ibrahim Mahama
Garden of Scars
Wat een bijzondere combinatie, de Oude Kerk in Amsterdam waar je loopt over
de grafstenen van het verleden en de installatie van de Ghanese kunstenaar
Ibrahim Mahama die het slavernijverleden van Ghana verbindt met het oudste
geloofshuis van Amsterdam, destijds de handelshoofdstad van Nederland.
Wat ongelooflijk mooi, app ik een vriend terwijl ik zie hoe in de
Oude Kerk in Amsterdam de zon door de gebrandschilderde ramen
speelt met de objecten van Mahama die kriskras (lijkt het) in de
ruimte staan.
Mooi? appt vriend terug. Ik zie alleen maar een soort
verpakkingsmateriaal.
Het is duidelijk: je moet deze Garden of Scars dus met eigen ogen
gaan zien en ervaren door over die hobbelige grafstenen van de
Oude Kerk te dwalen langs de monumenten die Mahama hier heeft
opgericht.
Een tuin vol littekens
Kunstenaar Ibrahim Mahama (1987) is geboren en getogen
in Ghana, en is in de afgelopen jaren uitgegroeid tot een
internationaal gerespecteerd kunstenaar. In 2020 werd aan hem
de Prins Claus Prijs toegekend voor zijn inzet voor de verbetering
van sociale omstandigheden en de ontwikkeling van cultuur in zijn
thuisland Ghana.
Voor zijn installatie Garden of Scars maakte Ibrahim Mahama
gebruik van krassen en barsten in vloeren van koloniale forten, »

‘de fysieke sporen van een verleden. Als je het wilt: littekens.
Sporen die herinneren aan een gewelddadige geschiedenis van de
slavenhandel. Om te zorgen dat de geschiedenis zich niet herhaalt,
moet je naar de fouten van het verleden durven kijken.’
Verspreid over het hele vloeroppervlak van de Oude Kerk staan
maar liefst 600 sculpturen als gedenkstenen opgesteld. In
verschillende nissen monumentale houtskooltekeningen en aan de
balken hangen honderden vleermuizen.
De Oude Kerk is het oudste gebouw van Amsterdam. In de late
Middeleeuwen werd hier gefeest, gerouwd, gebeden en getrouwd,
en de kerk vormde het middelpunt van het stadse leven. Behalve
een ontmoetingsplek was de Oude Kerk ook een overdekte
begraafplaats. Ruim zestigduizend doden zijn hier in de loop der
tijd begraven. Invloedrijke personen, zoals burgemeesters, maar
ook VOC- en WIC-kopstukken worden in de kerk herdacht met
gedenkstenen en praalgraven. Deze koopmannen en zeelieden zijn
verbonden met de eeuwenoude historie van Nederlandse forten
langs de Ghanese kust. Deze nederzettingen werden vanaf de 15de
eeuw door handelaren uit Europa gebouwd voor eerst de goud- en
later de slavenhandel.
‘Deze stenen dragen ons collectieve geheugen in zich’, zegt
Mahama. ‘Ze zijn een tastbare herinnering aan het feit dat
Nederlanders overal waren, in Indonesië, in Zuid-Amerika en ook in
Ghana, waar Fort Elmina het centrum was van de slavenhandel van
de West-Indische Compagnie.’
Mahama werd bekend door zijn installaties met juten zakken, die
voor hem symbool staan voor de slechte kant van de globalisering:
ze worden in Azië gemaakt, gebruikt voor de export van cacao
vanuit Ghana en komen als afvalproduct weer terug in Ghana. Zijn
grootschalige installaties raken aan belangrijke kwesties van onze
tijd, zoals de sociale en culturele gevolgen van wereldwijde handel
en migratie. In zijn werk maakt hij vaak gebruik van gevonden
materialen, waarmee hij mondiaal gedeelde geschiedenissen
zichtbaar kan maken van plekken die geografisch ver van elkaar
verwijderd zijn. Hij noemt zichzelf een tijdreiziger die verschillende
plekken en perspectieven gelijktijdig toont.
In zijn beelden in de Kerk, die inderdaad soms ogen als
verpakkingsmateriaal, zijn attributen verwerkt, zoals olielampen
en houten sporten die honderden jaren geleden van Nederland
naar Ghana kwamen. Nu zijn ze – voor even – terug in het hart
van Amsterdam. De geesten van toen zijn naar het heden
getransporteerd of als je het zo wilt zeggen: geteleporteerd.
QuickFACTS
Ibrahim Mahama - Garden of Scars
Nog te ervaren tot 19 maart 2023 in de Oude Kerk Amsterdam
https://oudekerk.nl

Aaldering Vineyards & Wines
Proef de klasse van Zuid-Afrika
De wijnen van Aaldering Vineyards & Wines uit de schilderachtige
Devon Valley behoren tot de beste van Zuid-Afrika. Zowel de
Estate wijnen als de Florence by Aaldering worden elk jaar beloond
met talloze medailles en vinden hun weg naar meer dan 35 landen
in de wereld. Ook prijken de Aaldering wijnen op de menukaart van
een groot aantal Michelin sterrenrestaurants.
Voor een speciale gelegenheid
De Estate wijnen zijn verkrijgbaar per drie of zes in een prachtige,
stijlvolle houten kist, met een allure die past bij Aaldering Vineyards
& Wines. Een prachtig cadeau.
De Aaldering Pinotage Rosé is nu ook verkrijgbaar als magnum in
een prachtige transparante bewaarfles met een kunstwerk erop,
onder het label Women of the World. De geschenkverpakking per
twee maakt het tot een waardevol collector’s item.
De keuze in Nederland is reuze
en voor elke gelegenheid is er een Aaldering wijn
• Voor de liefhebbers van rode wijn zijn er de gelauwerde Estate
Pinotage, de elegante Estate Lady M, de robuuste Estate Shiraz
en de gelaagde Estate Cabernet Sauvignon-Merlot.
• Witte wijn drinkers kunnen genieten van de verrassende Estate
Pinotage Blanc, de onnavolgbare Estate Chardonnay en de
tintelfrisse Estate Sauvignon Blanc.
• Dé wijn voor feestelijke en zonnige gelegenheden is de Estate
Pinotage Rosé.
• De Florence by Aaldering biedt een rode Cape Blend, een
Pinotage Rosé, een Chenin Blanc en een Sauvignon Blanc-
Chardonnay.
Kennismaken met de Aaldering wijnen
• Verkrijgbaar bij de wijnspeciaalzaken, de 22 filialen van HANOS en online via diverse webshops zoals
Vivino.
• Bezoek Aaldering Vineyards & Wines – Luxury lodges in de Devon Valley bij wijnhoofdstad Stellenbosch
en doe een winetasting van de (premium) wijnen.
• Ontvang gratis het luxe magazine The South African Dream voor een kijkje achter de schermen,
www.aaldering.co.za/magazine
Voor alle informatie: www.aaldering.co.za
*Geen 18, geen alcohol

Zuid Afrika
Land in ontwikkeling, vol historie en bakermat van
nieuwe trends. Geroemd om het natuurschoon,
de wildparken, de vriendelijke mensen.
Een land van zwart-wit en tegelijkertijd vol kleur.
Een land om steeds naar terug te keren en verder te
ontdekken. Een land dat in je hart kruipt.

173
Kaapstad voor foodies
Een gids door luilekkerland
Kaapstad, een van de mooiste steden ter wereld, verandert ook in een
van de beste culinaire bestemmingen. Van ambachtelijke bakkerijen en
slagerijen tot ambachtelijke brouwerijen, koffiebranderijen en een overvloed
aan extravagante chef-koks, de “Moederstad” is op culinair gebied
nauwelijks te overtreffen. Een rondleiding door luilekkerland.
Tekst: Tudor Caradoc-Davies/ bureaux.co.za Productie: Sven Alberding/ bureaux.co.za Foto’s: Warren Heath/ bureaux.co.za

174
Jason Bakery
DE CITY BOWL
In tegenstelling tot veel metropolen die gedomineerd worden
door wolkenkrabbers en saaie bankgebouwen, slaagt het hart
van Kaapstad erin zaken en plezier moeiteloos te combineren.
Van Bree Street tot Kloof Street en alles daartussen, de opties
zijn eindeloos. Van fantastische fine dining restaurants tot kleine
hamburgertenten, en alles even hip, hot & happening. We kiezen
de onbekende juweeltjes.
Clarkes
Met misschien wel de beste hamburger in Kaapstad, de Rooster
dog (met kimchi, sriracha, miso mayo en geroosterde pinda’s) en
een geweldige Bloody Mary waarvoor naar eigen zeggen ‘mensen
uit de dood opstaan’, is Clarkes een van de hotspots op Bree.
133 Bree Street, www.clarkesdining.co.za »
Jason Bakery
Jason Lilley, de bakker waar je in Kaapstad naartoe moet, biedt
zoveel meer dan alleen brood. Kom er op een doordeweekse dag
vanaf 7 uur ‘s ochtends en het is er al druk met Kaapstadters die
hun ochtendkoffie en ontbijt halen. Probeer zeker zijn chorizo-ei
taartjes en bacon croissants in de ochtend, de porchetta sandwich
voor de lunch, kreeft sandwiches op ‘Lobster Roll Fridays’. Een
suikerkick krijg je van Jason’s legendarische doughssants. Zijn
versie van een ‘cronut’ (croissant en donut) heeft inmiddels een
cultstatus in de stad. Zoek #doughssant op Instagram.
83 Main Rd Green Point, www.jasonbakery.com

176
Truth Coffee
Arcade

179
Honest Chocolate
Arcade
Arcade noemt zichzelf een “resto-bar” en combineert een
ouderwets industriële coole stijl met een drank- en dinerkaart die
je van 17.00 tot 02.00 “op de stoep” houdt. Probeer een broodje
kip prego of de McQueen burger (komkommer-yoghurt relish,
ingemaakte rode ui, avocado, rucola, koriander en basilicum) met
zoete aardappelfrietjes, en kies een van de heerlijke cocktails.
152 Bree Street, http://arcadecafe.co.za/
Truth Coffee
Als Mad Max koffie zou drinken in Kaapstad, zou dit café met
z’n steampunk-thema zijn stamkroeg zijn. Bekend om hun
koffie (probeer de Resurrection Baby) en de prachtige, bizarre
koffiemachine die jouw brouwsel maakt, maar Truth maakt ook
lekker eten (wat te denken van een Steampunk Florentine voor het
ontbijt of de Ultimate Steak Sandwich voor de lunch) en serveert
‘s avonds drankjes. Wij raden de Devil’s Peak First Light Golden Ale
aan.
36 Buitenkant Street, www.truthcoffee.com
Deluxe Coffee Works
Cool, lekker en goedkoop en – zeiden we al cool? Deluxe zijn de
originele hipster koffiemakers van Kaapstad. Verwacht tatoeages,
baarden, luide muziek en een milde dosis sarcasme bij je topkoffie.
Drink op en loop door, er staat een rij achter je.
6 Roodehek Street, www.deluxecoffeeworks.co.za
Honest Chocolate
Deze jongens maken chocolade, maar geen gewone chocolade.
Ze gebruiken ethisch verantwoorde ruwe cacao uit Ecuador (in
tegenstelling tot de geroosterde cacao die de meeste fabrikanten
gebruiken) en maken ongelooflijke chocolade die vrij is van
conserveringsmiddelen, additieven en emulgatoren (al die onzin
die je op de achterkant van een chocoladeverpakking leest). Hun
chocolade is ook zuivelvrij en gebruikt agave nectar in plaats
van verwerkte suiker. Alsof je nog een reden nodig hebt om wat
kwaliteitschocolade te proeven: er is een “geheime” gin bar achter
in hun winkel in Wale Street.
64A Wale Street, www.honestchocolate.co.za »

181
Tamboerswinkel
Tamboerswinkel
Eigenaar Theo van Niekerk is opgegroeid op een boerderij, dus
kun je bij Tamboerswinkel stevige, op het platteland geïnspireerde
gerechten en deluxe koffie verwachten. Ga langs rond 12 of 17 uur
om te smullen van de vers gebraden kip uit de rotisserie of loop op
woensdagavond binnen voor een gratis wijnproeverij.
3 De Lorentzstraat, http://tamboerswinkel.com/
Ocean Jewels
Een mix tussen een viswinkel en visrestaurant. Ocean Jewels
serveert duurzame visgerechten, van vistaco’s tot calamares-,
zalm- en tonijnburgers. Het is een geweldige plek om te lunchen en
meteen de prachtige straatkunst van Woodstock te bekijken.
66 Albert Road, www.oceanjewels.co.za »
WOODSTOCK/SALT RIVER
Misschien dankzij de populaire Neighbourgoods Market en hippe
restaurants in The Old Biscuit Mill, maar deze wijk wordt hipper en
hipper. Oude fabrieken en pakhuizen worden omgetoverd tot de
coolste restaurants en bars, er zijn verschillende brouwerijen en
Kaapstads enige gin distilleerderij.
Superette
Superette is een van de favoriete ontbijt- en lunchgelegenheden
in Woodstock. Geniet van een ontbijt van chili bonen met
gepocheerde eieren en haloumi met een selectie Deluxe of Rosetta
koffie. Voor de lunch is de gesmoorde short rib sandwich met
pepper jack kaas en gekarameliseerde uien een winnaar.
66 Albert Road, www.superette.co.za

182
Rosetta Roastery
Rosetta Roastery
Ga naar de Woodstock Exchange voor een Rosetta-koffie. De
bonen en melanges veranderen vaak, maar de yirgacheffe die ze
inkopen (indien voorradig) is heerlijk.
66 Albert Road, www.rosettaroastery.com
Hope on Hopkins Gin Distillery
Leigh en Lucy van Hope on Hopkins zijn Zuid-Afrikanen die als
advocaat in Londen werkten en dat allemaal opgaven om “thuis”
de eerste gin distilleerderij in Kaapstad te openen. Probeer de Salt
River Gin, gemaakt met lokale fynbosplanten, de klassieke London
dry gin of de mediterrane gin, gemaakt van druivensap (in plaats
van graan) en op smaak gebracht met rozemarijn, tijm, basilicum,
olijven en kardemom. Proeverijen zijn alleen op afspraak.
7 Hopkins Street, www.hopeonhopkins.co.za
door een van de vele bieren op de kaart. Wij raden de King’s
Blockhouse IPA, de Silvertree Saison of de First Light Golden Ale
aan om mee te beginnen.
95 Durham Avenue, www.devilspeakbrewing.co.za
Sorbetiere
Op een steenworp afstand van de Woodstock Exchange kun je bij
Sorbetiere terecht voor iets zoets. Zowel sorbets als ijs, van citroen,
limoen en tequila tot mout-ijs, geïnspireerd door een plaatselijke
brouwerij. En smaken met lokale ingrediënten, zoals Rooibosthee
of naartjie en chili.
48 Albert Rd, www.sorbetiere.co.za »
Devil’s Peak Brewery & The Taproom
De Devil’s Peak Taproom, een van de populairste ambachtelijke
brouwerijen van Kaapstad, serveert ook fenomenaal pubvoedsel
met uitzicht op de gelijknamige Devil’s Peak. De beste pulled pork
sandwich in Kaapstad en een kaasburger van wereldklasse zijn de
belangrijkste lekkernijen. Alles moet uiteraard worden begeleid

185

186
Salt Cellar Pop Up Restaurant
Chef-kok Giles Edwards van St John’s of London runt een pop-up
restaurant in deze strakke, minimalistische ruimte. De zitplaatsen
zijn snel uitverkocht, maar als je een plekje weet te bemachtigen
kun je uitdagende maar heerlijke gerechten verwachten, zoals
knapperige varkensstaarten met aioli, ossentong, groene bonen
en ansjovissalade en varkenskoptaart, in combinatie met wijnen
gekozen door wijnbar Publik.
Unit 3, Spencer Square, 6 Spencer Road, Salt River,
http://publik.co.za/publik-x-salt-cellar/
MUIZENBERG & KALKBAAI
Ook op het Kaapse schiereiland vind je een aantal geweldige
eetgelegenheden. Van populaire pubs tot café’s aan de kust
en legendarische fish and chips restaurants, een tochtje buiten
Kaapstad kan resulteren in een verrassende food-experience.
Knead Bakery, Muizenberg
De Muizenberg-vestiging van Knead, een van de populairste
bakkerijketens op het Kaapse schiereiland, zit in het weekend
stampvol. Huur een een plank en wetsuit in dit mekka voor
surfers en sluit je sessie af bij Knead met een ontbijtpizza, een
koffie of een biertje. Surfers Corner, Strand Weg,
kneadbakery.co.za
Olympia
Dit restaurant en bakkerij heeft een cultstatus op het Kaapse
schiereiland. De amandelcroissant is een favoriet voor het ontbijt,
mosselen in knoflook, room en witte wijn, pork belly en geelstaart
met aardappelpuree zijn dat voor de lunch. Drink er een glas van
hun eigen Cabernet Franc bij uit de wijngaard direct achter het
restaurant.
134 Windsor Road & Main Road, Kalk Bay
Kalky’s Take-away
Vergeet fine cuisine, voor de authentieke fish and chips ga je naar
Kalky’s. Vis, calamares, kuit, mosselen, noem maar op, Kalky’s
en zijn beroemde serveerster Gadeja Williams serveren eerlijke,
heerlijke kost. Eet je maaltje buiten of loop langs de haven en
geniet van het uitzicht op Kalk Bay. Haven van Kalkbaai
We wensen je veel heerlijke maaltijden op bijzondere plekken,
waardoor Kaapstad voor jou meer wordt dan alleen het afvinken
van de toeristische trekpleisters. Eat where the locals go. ˙

De smaak van Afrika
Cape Town Social Club
Kaapse cuisine
In Amsterdam opende onlangs de Cape Town Social Club (CTSC) de deuren van
een klein maar heel fijn en intiem etablissement. De keuken heeft niets met de
braai te maken waar Zuid-Afrika zo vaak mee wordt gelinkt, maar alles met de
verfijnde cuisine zoals we die uit Kaapstad kennen.
Hello guys, welcome. Het niet te missen Zuid-Afrikaanse Engels
omhelst me op een regenachtige Nederlandse novemberavond.
We worden naar ons tafeltje gebracht nadat met zorg de jassen,
sjaals, hoeden en mutsen zijn weggeborgen. De Zuid-Afrikaanse
gastvrijheid torent bovenaan de service.
Willen we cocktails. Jazeker… Wijn? Maar natuurlijk. Op de kaart
prijken wijnen van naam en faam. Intussen worden we hartelijk
voorgesteld aan het aanwezige personeel, dat bijna alleen uit Zuid-
Afrikanen bestaat. Uit Johannesburg, Port Elizabeth en natuurlijk
Kaapstad.
Klein maar verfijnd
Het menu dat bestaat uit starters, een brood-, kaas- of
vleesplankje, hoofdgerechten en een dessert verraadt in niets
de traditionele Zuid-Afrikaanse keuken. Of de enormiteit van de
porties zoals we die in Zuid-Afrika gewend zijn.
Dat klopt, want Alexander Heim en Sebastian Erasmus zijn de twee
culinaire hoogvliegers die gewerkt hebben in gedenkwaardige
restaurants als The Pot Luck Club, La Colombe and The Test
Kitchen. Dat brengt grote verwachtingen met zich mee.
De gerechten zijn klein, maar fijn. Met een broodplank vooraf, en
een ice cream sandwich met een salted caramel espresso Martini
als toe, kiezen we in het midden voor de tender stem broccoli, de
Jerusalem artichoke tartare, fantantische vegetarische steam buns
en de shell fish taco’s, gedrapeerd met kaviaar.
Volgens het principe sharing is caring delen we elk bordje, zodat we
gelijke smaaksensaties ervaren.
This is the expression of Cape Town you’ve been searching
for in Amsterdam, darling zegt Alex als we drie uur later het
etablissement verlaten. Het klopt: dit restaurant heeft de flair en
smaak van Kaapstad naar Nederland gebracht.
QuickFACTS
Cape Town Social Club
Raamstraat 27, Amsterdam
Geopend van 17.30 tot 01:00 uur, woensdag tot en met
zaterdag
www.capetownsocialclub.com
Marjolein Westerterp

De smaak van Afrika
Van alle
markten thuis
In Kaapstad en omgeving zijn verschillende gezellige markten te vinden. Soms met de
nadruk op eten, soms voornamelijk gericht op hebbedingetjes. OOG VOOR AFRIKA stuurde
marktaholic Janita Elings erop uit om de leukste wekelijkse markten te selecteren. Haar
selectiecriteria: is de markt wekelijks en het hele jaar door, waar tref je een fijne combinatie
aan van food en goods en waar kun je makkelijk een ochtend en/ of middag doorbrengen.
Hier zijn ze. De top 7 leukste markten.
1
Blaauwklippen Family Market, Stellenbosch
De Blaauwklippen Wine Estate ligt op ongeveer vijf
minuten rijden van de Root44 markt in Stellenbosch.
De markt in Blaauwklippen is volledig gericht op
gezinnen en er heerst een heerlijke ontspannen
sfeer. Niets moet, alles kan op zijn tijd. Volwassenen,
kinderen en zelfs huisdieren zijn er welkom.
Er is een variatie aan etenskraampjes, waarvan
een klein deel overdekt is. De overige kramen
zijn in de buitenlucht te vinden. Er zijn genoeg
picknickbankjes om de aangeschafte heerlijkheden
rustig op te eten. Naast de bankjes staat een kleine
partytent, waar een zanger de bezoekers toezingt.
Voor de kinderen zijn er veel activiteiten, zoals
ponyrijden, een springkussen en een ritje in een
treintje. Blaauwklippen is niet de grootste markt,
maar wel de markt waar ik persoonlijk het langst
kan ronddwalen.
Iedere zaterdag en zondag van 10 tot 15 uur.
https://www.blaauwklippen.com/market
Tekst en foto’s: Janita Elings

2
Bay Harbour Market, Hout Bay
In het prachtige kustplaatsje Hout Bay zit de
Bay Harbour Market verstopt in een grote loods.
Letterlijk verstopt, als je geen idee hebt waar het is,
zou je er zo langs kunnen lopen. Deze markt is op
vrijdagavond, zaterdag en zondag geopend, en het is
er meestal gezellig druk. De markt is meer geschikt
voor volwassenen dan voor kinderen. Er is namelijk
wel een zeer omvangrijke bar aanwezig maar geen
plek om de kinderen lekker te laten rennen en
spelen. Bij de kraampjes vind je genoeg variatie aan
mooie, handgemaakte hebbedingen en kleding. In
de eetafdeling is er veel keuze en het voedsel wordt
voor een redelijke prijs verkocht. Terwijl je shopt en
hopt kun je genieten van de live muziek.
Iedere vrijdag tussen 17:00 en 21:00 uur en iedere
zaterdag en zondag tussen 09:30 en 16:00 uur.
www.bayharbour.co.za
189
3
Neighbourgoods
Market,
The Old Biscuit Mill, Woodstock
De bekendste markt in Kaapstad en omgeving
is de Neighbourgoods Market in Woodstock.
Er komen veel bezoekers op deze markt af en
dat komt ongetwijfeld door de leuke locatie en
de grote variëteit in eet- en drinkaanbod. Van
taarten tot oesters, pizza’s, verse groeten, pesto’s,
falafels, poffertjes, slow gebrouwen bier, organisch
gegroeide wijn. You name it, you’ll find it. In een
grote hal tref je meer dan vijftig kramen zoals de
‘KitchenCowboys’ en de ‘Frying Dutchman’. Er is
voedsel te vinden uit alle delen van de wereld en
het is er non-stop druk. Er zijn veel zitplekken, maar
deze zijn vrijwel onophoudelijk bezet. Daarom is
het raadzaam je eten buiten te nuttigen, want daar
kun je ondertussen ook genieten van live muziek.
Toeristenhebbedingetjes tref je er nauwelijks aan,
maar dat maakt de markt niet minder leuk. Waarom
ik deze hotspot niet op nummer 1 zet? Omdat-ie al
zo bekend is … Ga eerst de andere markten maar
ontdekken. En… Hij is absoluut niet geschikt voor
kinderen, die raak je in de drukte echt vanaf de
eerste seconde kwijt.
Iedere zaterdag en zondag tussen 09:00 en 14:00 uur
(come rain or shine). https://theoldbiscuitmill.co.za/

4
Root44, Stellenbosch
De markt Root44 in Stellenbosch bevindt zich op het
Wine Estate Audacia. De markt is groots opgezet. Er
zijn genoeg mogelijkheden voor kinderen, ze kunnen
er bijvoorbeeld skelteren. Het merendeel van de
markt is overdekt, maar er is ook een groot, groen,
gezellig buitenterrein met veel zitplekken. Daarvoor
staat een podium, waar live muziek te horen is. Eten
kun je in het overdekte gedeelte bestellen. Daar
tref je van alles, van lokale delicatessen tot oer-
Hollandse poffertjes. Bij de hebbedingkraampjes kun
je onder andere terecht voor souvenirs, meubilair,
boeken, sieraden en kleding.
Iedere zaterdag en zondag tussen 09:00 en 17:00 uur.
https://root44.co.za/
5
Blue Bird Garage Food & Goods Market,
Muizenberg
Toegegeven, in de Blue Bird Food & Goods Market
hebben ze hebben meer food dan goods, maar
het is wel een leuke markt. De etenskraampjes
bieden voor ieder wat wils, er is een hoek waar de
kinderen kunnen spelen en er heerst een prettige
sfeer. Het is niet een erg toeristische markt, dus
je wandelt tussen de locals. De markt bevindt zich
in Muizenberg, op een klein uurtje rijden vanaf
Kaapstad. Door de openingstijden, vrijdagmiddag
en -avond, is de markt erg geschikt als afsluiter na
het bezoeken van de leuke gekleurde huisjes op het
strand van Muizenberg, of na een langere dag uit
naar Cape Point of Boulders Beach.
Iedere vrijdag tussen 16:00 en 22:00 uur.
https://bluebirdgarage.blogspot.com/

6
Slow Market, Willowbridge
Voor de corona-pandemie toesloeg was de Oude
Libertas in Stellenbosch de locatie voor deze slow
market. Hij is nu verplaatst naar Tyger Valley, in het
Willowbridge Shopping Centre.
Je vindt er de heerlijkste hapjes (met liefde en zorg
bereid) en kunstige hebbedingen. Waarom Slow
Market? Omdat je er slow food, slow wine en slow
design bemachtigt. Check this one out!
Elke zaterdag van 9:00 tot 16:00 uur.
www.slowmarket.co.za/
191
7
Oranjezicht Juergen Hoffmann : Shutterstock.com
Oranjezicht City Farm Market,
Granger Bay, Kaapstad
Deze kortweg afgekort OZCF is the new kid on the
block wat markt voor goods en food betreft. Op
een steenworp afstand van de Waterfront en een
walhalla voor health aanbidders. Er zijn veel minder
goods dan food, de picknicktafels buiten bieden
een perfecte mogelijkheid om te socializen en te
proosten en eten. Je kijkt uit op het heerlijke Grand
Café & Beach.
Zaterdag van 8:15 tot 14:00 uur, zondag van 9:00 tot
14:00 uur, woensdagavond van 17:00 tot 21:00 uur.
https://www.ozcf.co.za/
Je kunt ook de boerderij waar al dit gezonde voedsel
wordt verbouwd bezoeken, van maandag tot
zaterdag van 08:00 tot 14:00 uur.

Wakaba Mutheki
De Afrikaanse
Vincent van Gogh?
Anthony Wakaba Mutheki is in 1973 geboren in
Nakuru, Kenia, en werd van de ene op de andere
dag een internationale sensatie nadat een
televisieprogramma over zijn kunstwerken werd
uitgezonden terwijl hij in een opvanghuis in
Zuid-Afrika woonde. Hij werd vergeleken met
Van Gogh en de Afro-Amerikaanse kunstenaar
Jean-Michel Basquiat. Feit is dat hij leefde buiten
de schijnwerpers en dat zijn vroegtijdige dood
een voedingsbodem is voor tal van geruchten.
We schrijven Yzerfontein, plaatsje aan de West Coast, waar ons nieuwe
droomhuis was verrezen. Met grote, nog kale wanden. Het lokale
postkantoor was omgetoverd tot een pop-up galerie waar tijdelijke
uitbater Carlo een aantal schilderijen verkocht van een volgens hem
aanstormend talent. Wakaba Mutheki. Lang verhaal kort: we raakten
onder de indruk en kochten vijf schilderijen. Drie vrouwenportretten,
een zeer realistisch geschilderd paard en een portret van Nelson
Mandela. Voor mij de mooiste Mandela die ik had gezien. Niet
realistisch, maar vol kleur en liefde.
Anthony wie?
Naspeuringen over wie deze kunstenaar was leverden niet heel
veel op. Carlo wist te vertellen dat hij schilderde als een bezetene,
maar nauwelijks communiceerde. Uit talloze informatieflodders van
galeries, een bespiegeling in de Mail & Guardian en AllAfrica kon ik de
sluier een ietsje oplichten. Wakaba Mutheki werd geboren in Kenia.
Volgens de Zuid-Afrikaanse kunstcriticus Alex Sudheim trok Mutheki
voor het eerst de aandacht van de kunstwereld in 1993 toen hij van
zijn geboortedorp verhuisde naar de uitgestrekte sloppenwijken van
Nairobi om creatieve workshops te geven aan straatkinderen. Een
van die projecten leverde zulk verrassend origineel werk op dat het de
aandacht trok van mensenrechtenactivisten, die een tentoonstelling –
Nairobi Ghetto – organiseerden in de Verenigde Staten. Een paar jaar
later raakte Mutheki betoverd door het idee van het Zuid-Afrika van na
de apartheid, en hij wilde met eigen ogen ‘deze nieuwe natie, geboren
in Afrika, geboren in de wereld’ zien.
De nieuwe Vincent van Gogh?
Maar, en dit is waarschijnlijk waar de vergelijkingen met Van Gogh en
Basquiat die beiden tijdens hun carrière in grote armoede verkeerden
vandaan komen, binnen een paar maanden na zijn aankomst in Zuid-
Afrika was Mutheki berooid en dakloos. Hij voorzag in zijn onderhoud
door blikjes frisdrank en flessen te verzamelen om van het statiegeld
verf te kunnen kopen. ‘Toen ik in een opvanghuis in Johannesburg
woonde en overleefde van de verkoop van lege colaflesjes, heb ik
armoede en de harde kant van het leven ervaren en leren begrijpen.
Deze ervaringen hebben me geleerd om het leven te koesteren en
hebben me geïnspireerd om deze liefde voor het leven opnieuw vorm
te geven via het medium kunst.’
Want schilderen is zijn passie. Om te kunnen leven schildert hij als »
Tekst: Marjolein Westerterp Foto’s: Peter Boshuijzen

195
een waanzinnige, sneller dan het geluid bijna. Zijn honderden
schilderijen verkoopt hij op vlooienmarkten voor vaak niet meer
dan 20 Rand.
Net als Van Gogh ging Mutheki niet naar de kunstacademie. Zijn
werk toont net als Van Gogh de voorwerpen, mensen en plaatsen
in zijn leven met gedurfde, meestal vervormde, tekenkunst en
zichtbare stippel- of streepstrepen, die intens en toch subtiel
gekleurd zijn.
De mysterieuze kunstenaar
Het sprookjesachtige deel van het Mutheki-verhaal komt na vijf
jaar van ontberingen, als zijn werk wordt opgemerkt door de
invloedrijke galeriehouder Craig Mark van de Mark Galleries in
Durban, die, onder de indruk van zijn originaliteit, het rags-toriches,
van armoe tot welvaart-verhaal in gang zet dat critici en de
media in Zuid-Afrika en de rest van de wereld heeft gecharmeerd.
‘Er zit een zeer sterke energie in zijn stukken’, zei Craig Mark. ‘Zijn
werk is volstrekt uniek en het feit dat hij niet is opgeleid stelt hem
in staat te doen wat hij wil.’
Na een televisie-uitzending die hem en zijn schilderijen portretteert
terwijl hij nog op straat leeft, wordt hij plotsklaps de meest
gevraagde schilder van het continent. Daar zit vast wat overdrijving
in, maar feit is dat zijn werken in bijna alle belangrijke steden van
de wereld zijn geëxposeerd, dat hij in korte tijd negentien landen
bezocht en dat zijn bestaan daarmee een ongelooflijke vlucht had
genomen. Niet slecht voor een 33-jarige die nooit formeel kunst
heeft gestudeerd en als immigrant in Zuid-Afrika is begonnen met
de basisbeginselen van grafische vormgeving, lef, vastberadenheid
en niet veel anders dan zijn toen nog onontdekte, enorme talent.
Mutheki wordt ook als een van de 39 kunstenaars wereldwijd
geselecteerd om te werken aan Nelson Mandela’s ‘hand’
tekeningen. Hij maakt vervolgens talloze portretten van Madiba.
Was getekend: Wakaba Mutheki
De andere vergelijking die vaak wordt gemaakt is met de
ongelooflijk succesvolle Afro-Amerikaanse kunstenaar Jean-
Michel Basquiat. De miniatuurversie van Mutheki’s biografie
maakt zo’n vergelijking echter te verleidelijk om te laten lopen:
jonge zwarte kunstenaar zonder opleiding leeft in de straten van
de grote stad en probeert een bestaan op te bouwen aan de rand
van de maatschappij; de kunstenaar laat zich niet tegenhouden
door ongunstige omstandigheden en blijft met brandende passie
en groot talent werken; zijn werk valt op bij een invloedrijke
kunsthandelaar; de opvallende originaliteit van zijn creaties
verovert de galeries; hij is van de ene dag op de andere de topper
van de stad met uitverkochte tentoonstellingen in de artistieke
metropolen van de wereld; de plotse roem en bewondering zijn
een te zware schok voor het systeem; hij sterft op tragisch jonge
leeftijd aan een overdosis drugs. Er is altijd gezegd dat Mutheki
verdovende middelen en zelfs koffie schuwde. Maar in 2021
overlijdt hij onverwacht in Soedan. De omstandigheden en zelfs de
exacte datum blijven in nevelen gehuld.
Gelukkig blijven zijn honderden schilderijen die over de hele wereld
verspreid zijn getuigen van zijn overdonderende talent. ˙

Kaapstad – Karoo
Een slow travel route langs de vergeten snelweg
Er was een tijd dat de N1 nog niet als een geasfalteerde slagader
de Karoo doorkruiste. Dat diamantzoekers en avonturiers als Cecil Rhodes en
David Livingstone op weg van de Atlantische kust naar de diamantmijnen van
Kimberley hun weg door het grote niets zochten. Er ontstond een handelsroute,
een vergeten snelweg die je nu (bijna) helemaal voor jezelf hebt.
Tekst: Marjolein Westerterp Foto’s: Peter Boshuijzen

Van Kaapstad naar Kersefontein
Alles begint en eindigt altijd in Kaapstad. Voor ons in dit geval
bij het boutique hotel Cloud9, met een prachtig uitzicht op de
magische Tafelberg. Vanaf Kaapstad sturen we de auto over de
R27 naar Hopefield, naar Kersefontein. Een oude schapenboerderij
(1770) die echter wereldwijd bekendheid geniet door de vele
filmopnames en sexy foto shoots die hier regelmatig plaats
vinden. Denk bijvoorbeeld Playboy, denk het Franse rugbyteam
in zinderende poses. Gastheer tijdens het gezamenlijk diner dat
in het oude manor house wordt gehouden is de charismatische
Julian Melck. Hij weet op onnavolgbare wijze de oude boerderij te
bestieren en mensen uit de hele wereld bij elkaar te brengen.
Swartland
Vanuit Hopefield doorkruis je het golvende Swartland, velden met
groene wijnranken, afgewisseld met citroengele koolzaadvelden
en weilanden met struisvogels, koeien en schapen die hun rug
naar de wind keren. Parelhoenders pikken in de berm tussen statig
bloeiende aronskelken. Een kraanvogelpaar vliegt klapwiekend op,
tegen de blauwe lucht een vlucht pelikanen.
Het lieflijke landschap verandert in een woestenij van steen
gestapeld tot onmetelijke, onaantastbare bergen in de Michell’s
Pass. Tot het fruitdorp Ceres ons een blik gunt op bloesemende
kersen-, peren- en appelboomgaarden. Het startpunt voor een
avontuurlijke route, off the beaten track, door de Tankwa en Groot
Karoo.
Dwars door de Kaapse binnenlanden vonden vermoeide reizigers
en postkoetsen een plek om op verhaal te komen in plaatsjes
als Sutherland, Fraserburg en Loxton. De euforie van de nieuwe
handelssteden duurde niet lang, want al in 1870 bereikte de
spoorweg vanaf Kaapstad Touwsrivier. En kwam de N1. De kortste
route tussen Kaapstad en Johannesbrug verwerd tot een lange,
verlaten weg dwars door slaperige Karoo-dorpjes die nooit de bloei
en welvaart bereikten waar ze langgeleden op hoopten.
Afwezigheid van alles
De entree start bij de Karoo Poort, een schilderachtige pas 43
kilometer ten oosten van Ceres die de Swartruggens bergen in
tweeën splijt. Hier houdt de asfaltweg op en maakt plaats voor een
gravelweg die meer zand dan gravel heeft. De poort is herkenbaar
aan een vaalwit boerderijtje dat zich verlegen verschuilt onder
een massieve eikenboom. De lucht kent zoals vaak in Zuid-Afrika
drie kristalheldere tinten blauw, de zon kleurt de aarde rood en
de groene struikjes zuchten in de hitte. Er lijkt afwezigheid van
alles. Alsof de Karoo haar adem inhoudt. Geen vogels, geen geluid.
Niets. »

We rijden over de prima gravelweg langs afgelegen boerderijen
als Pretoriuskraal en passeren Hangklip, een uitstekende rots in de
vorm van een mensenhoofd met een treurig hangende onderlip.
Midden op de weg, waar we nog steeds alleen zijn, discussiëren
we erover of het nou Hanglip moet zijn naar die rare mond of
Hangklip, een hangende rots boven de velden. ‘Hangklip,’ zegt de
eigenaar van Bizantsgat, een boerderijtje dat een toevluchtsoord
is geworden voor spirituele reizigers op zoek naar niets. Naar een
plek om te zijn. Te verdwijnen of verdwalen in de stilte, daar waar
geen internet of elektriciteit is. We maken een weddenschap: hoe
lang kun je hier zijn zonder gek te worden. Ik roep stoer: ‘Twee
weken. Dan kun je me komen halen. En vind je een ander mens.
Ik zal dwalen tussen de koppies, luisteren naar de schapen, het
geluid van een naderende auto toch, misschien? Met de kippen op
stok gaan en er even vroeg weer uit, ik zal de sterren leren duiden
en het boek lezen waar ik nooit aan toe kom. Ik zal koken van mijn
rantsoen en drinken van de wijn. Ik zal zijn…’
Stad van de sterren
Er volgen 120 kilometer over de weg naar het niets, voor we via
de Verlatekloof en Rooikloof het Sutherland bereiken. Een stadje
van niets dat alleen in het weekend tot leven lijkt te komen als
je de sterrenwacht, SALT (South African Large Telescope), kunt
bezoeken. Als een futuristisch James Bond decor staat SALT hoog
boven het dorp en je kunt er na een bezoek aan het planetarium
in het dorp een bezoek brengen. Binnen in het hoofdgebouw
talloze spiegels, instrumenten en een drie verdiepingen hoge
reuzentelescoop die kan zien waar wij nooit zullen komen. Ik
weerhoud me van een discussie over wat tijd is en waar. De foto’s
aan de wanden geven ons een kijkje in een andere dimensie.
En waarom Sutherland? ‘We zijn hier op een hoogte van 2000
meter, ver weg van alles, de minste licht- en luchtvervuiling op het
zuidelijke halfrond en daarmee de beste omstandigheden voor
alle waarnemingen’, klinkt het geroutineerd. Fascinerend, maar de
sterren moeten we die avond vanuit ons Perlman House bekijken
waar het dorpsleven vriendelijk groetend aan ons voorbij slentert.
Grote voetstappen
We rijden verder in het niets en volgen het Rantepad dat langs de
Nuweveld bergen naar Fraserburg slingert. Hier reden in de dagen
van ooit postkoetsen om hun vracht te bezorgen tussen Sutherland
en Beaufort West. Waar onze Jeep tot nu toe niet veel werk heeft
gehad en alleen van wit naar oranje is gekleurd vanwege het stof
dat aan hem kleeft, krijgt hij het nu een paar keer ietsje lastiger als
we door rivierbeddingen moeten. De uitzichten zijn onverslaanbaar
en kunnen alleen met clichés als eindeloos, oneindig, »

onvergetelijk, majestueus beschreven worden. Tenminste, die
komen in mijn hoofd op. Niet veel meer, want we raken in een
prettige cadans van het geluid van de motor en de grote leegte
voor, achter en opzij van ons.
Bestemming Frazerburg is nog beknopter, de straten zijn leeg.
‘Waarom slapen we eigenlijk hier’, vraagt Peter terwijl hij om
zich heen kijkt, naar niets. Ik boekte Die Ou Klipskuur en die ligt
nog 27 kilometer verderop. In… inderdaad, het grote niets. Maar
eerst moeten we de grote, fossiele voetstap van de Bradysaurus
zien. Ooit werd dit gebied bevolkt door giganten, nog lang voor
de olifant er zijn intrede deed. Willen we er alles van weten, dan
moeten we naar het Karoo National Park. Daar hebben ze een
grote collectie fossielen. Deal.
Op Die Ou Klipskuur heerst een vredige rust. De familie werkt op
de boerderij, eens in de zoveel uur passeert er een auto, er is een
deck gemaakt met twee luie stoelen dat uitkijkt over een dam en
een knarsende windpomp. Het is zo niets dat we besluiten nog een
dag niets te doen. Gewoon zijn, het went.
Only the lonely
We vervolgen de route langs verlaten boerderijen en stille wegen
en bedwingen de Oukloof pas. Hier zijn lef, stuurmanskunst en een
hoog liggende auto wel degelijk vereist. Het woord bedwingen
klopt ook, als we ons door geulen en greppels manoeuvreren. De
stilte suist in m’n oren als ik met een kopje koffie op het hoogste
punt sta. Ineens zie ik twee zwarte adelaars zweven tussen de
rotsen en landen in de rivierbedding, de onderscheidende witte V
op hun rug duidelijk zichtbaar. Een geluksmoment. De uitzichten
worden lieflijker als we de Molteno Pass rijden. Adembenemend.
De stilte heeft ons euforisch gemaakt, het landschap nederig als
we het Karoo National Park, vlak voor Beaufort West binnenrijden.
Nog even niet naar de drukte, nog even niet. En dus vinden we
de laatste parel aan deze vergeten kroon: in het landschappelijk
indrukwekkende park staat naast het gebruikelijke rijtje lodges
en huisjes, een verlaten huis, alleen maar bereikbaar via een 4 x
4-route. Yes!
Aan het werk, Jeep, aan de slag, chauffeur. We controleren onze
proviand en wijn en we gaan naar Embizweni Cottage, een ‘plaats
om samen te komen’. De route mag er zijn, en pas als we door de
rivier zijn gereden en het laatste stuk naar ‘ons huis’ klimmen durf
ik weer adem te halen.
Het huis is wat je verlangt van een plek in het niets met een uitzicht
op het alles, het Nuweveld en de bergketens. We stoken de haard,
openen de wijn, en kijken naar de levende televisie van het park.
De idylle wordt pas de volgende ochtend wreed verstoord als de
schoonmakers aan komen scheuren. Bah, mensen… »

Pleisterplaatsen onderweg
1. Cloud9, where luxury meets heritage,
https://www.hotelcloudnine.com/
2. Kersefontein, www.kersefontein.co.za
3. Bartholomeus Klip. Overnachten op een werkende farm met
een buffelproject. De gasten worden getrakteerd op een
weergaloze keuken en een gamedrive door een spectaculair
fynbosveld met ongekende uitzichten op de Elandskloof
bergen. https://www.bartholomeusklip.com/
4. Inverdoorn. Midden in het grote niets ligt het Inverdoorn
Game Reserve. Highlights zijn het cheeta-project, de Cape
Lion met zijn indrukwekkende zwarte manen en lopen
tussen de giraffen met besneeuwde bergtoppen op de
achtergrond. https://inverdoorn.com/
5. Perlman House in Sutherland is een absolute favoriet,
https://www.perlmanhouse.co.za/ Met een grotere groep:
Die Prokureurshuis in Sutherland. (via booking.com of mail
prokureurshuis@gmail.com
6. Die Ou Klipskuur buiten Fraserburg, via booking.com of mail
anamicloete@gmail.com
7. Karoo National Park. Overnacht in het afgelegen Embizweni
Cottage. Alleen op de wereld, midden in de wildernis.
https://karoonationalpark.co.za/
8. Beaufort West. De geboorteplaats van singer songwriter
Gert Vlok Nel, rauw en intrigerend. Kijk naar zijn
documentaire Beautiful in Beaufort West. We sliepen hier
met veel plezier in het selfcatering appartement van
Haus Holzapfel, www.hausholzapfel.com

Nieuw: de Winemakers Penthouse
Overnachten in stijl op een boutique wine estate
Overnachten bij Aaldering Vineyards & Wines betekent je
onderdompelen in het ultieme Zuid-Afrika gevoel. Overnachten
tussen de wijnranken op een working wine farm in de
schilderachtige Devon Valley.
Nieuw: het self-catering Aaldering Winemakers Penthouse
Boven de tasting room van Aaldering Vineyards & Wines ligt het
ruime en van alle gemakken voorziene self-catering Winemakers
Penthouse. Geschikt voor maximaal 4 volwassenen en te boeken
voor een week, midweek of lang weekend.
Ideaal voor vrienden of families die zoals zo veel reizigers,
Aaldering Vineyards in Stellenbosch kiezen als uitvalsbasis voor een
verblijf in de magistrale wijnlanden.
Het ruime penthouse heeft twee slaapkamers, twee badkamers,
een ruime woonkamer en een keuken die van alle gemakken is
voorzien.
Je kijkt uit over de wijngaarden en kunt ’s avonds in alle privacy
braaien op het sundeck en/of genieten van een spectaculaire
zonsondergang over Devon Valley.
Een unieke kans om in comfortabele luxe het leven op een
wijnboerderij te ervaren.
En natuurlijk doe je tijdens je verblijf een proeverij van 8 premium
wijnen. Je bent immers op een wine estate…
Aaldering Vineyards & Wines
Devon Valley Road, 7599 Stellenbosch, Zuid-Afrika
www.aaldering.co.za
Direct boeken via de website en via bookings@
aaldering.co.za
(let op: met maar 1 Winemakers Penthouse is de
beschikbaarheid beperkt)
Het Winemakers Penthouse ligt op minder dan tien
minuten rijden van Stellenbosch centrum, een halfuur
van de internationale luchthaven van Kaapstad en
beschikt uiteraard over goede WiFi.

Special
PLACES
Die Kapel. Een architectonisch en veelbesproken meesterwerk van Coetzee Steyn
Tekst: Marjolein Westerterp Foto’s: Peter Boshuijzen, Dook Photography, Claire Gunn, Adam Letch, Dave Southwood

BOSJES
Ode aan wat was en is
De Breede Rivier Vallei maakt onderdeel uit van de fameuze Kaapse wijnlanden in
Zuid-Afrika. Een kennismaking met de futuristisch ogende instagramwaardige
parel, BOSJES. Een “working farm” uit 1790. Een veelzijdige lifestyle bestemming
in een adembenemende omgeving.

Het Herenhuis, die Skuur en die Kombuis
Vanuit Kaapstad nemen we de N1 en laten afslagen naar de
bekende wijngebieden als Stellenbosch, Franschhoek, Wellington
en Paarl links en rechts liggen. Als we de Du Toitskloof Pass
naderen kiezen we ervoor niet de tunnel te nemen, maar via de
R101 de adembenemende bergen die als stille wachters naar de
blauwe lucht wijzen te bedwingen.
Aan de andere kant van de pas strekt de adembenemende
Breede Rivier Vallei zich uit in al haar weelderige pracht. Groene
wijngaarden tegen een achtergrond van stromende beekjes en
fonkelende watervallen die uit grillige rotsformaties klateren.
Terwijl de zon hoger aan de helderblauwe hemel klimt, verdwijnen
langzaam de spookachtige flarden van de vroege ochtendmist die
de valleibodem zachtjes streelden.
Via de R43 rijden we in stilte door een rustiek landschap
van boerderijen, grazend vee, nog meer wijngaarden, ruig
mooie stukken renosterveld, fynbos en weelderig groene
citrusboomgaarden, kuddes vrij rondlopende springbokken, zebra’s
en af en toe een struisvogel. Pas later zien we op Facebook dat
precies die ochtend zich op de Michell’s Pass een luipaardmoeder
met jong in volle glorie heeft laten zien. Hoe geciviliseerd de
omgeving ook lijkt, ook Zuid-Afrika heeft nog altijd haar wilde
kanten…
BOSJES 1790
Via de Michell’s Pass bereiken we uiteindelijk de Breedekloof, een
wijnregio met adembenemende vergezichten en majestueuze
bergen. Bekroonde wijnen worden er geproduceerd door
getalenteerde en creatieve wijnmakers. In het hart van de
Breedekloof vind je BOSJES, een zoals ze het in Zuid-Afrika
noemen “working farm”, een boerderij in bedrijf, omlijst door de
Waaihoek en Slanghoek-bergen en omgeven door wijngaarden,
boomgaarden en fynbos. Het familiebedrijf opende ruim vijf
jaar geleden, in maart 2017, haar poorten voor het publiek. Op
de boerderij die olijven en protea’s produceert gaan sindsdien
erfgoed, stijl, eersteklas kwaliteit en levensvreugde hand in hand.
Het landgoed herbergt een fantastische accommodatie, die Skuur,
een restaurant, die Kombuis, twee winkels, een spa, die Stalle, en
de Kapel. Alles passend in de BOSJES-filosofie om mensen meer
bewust te maken van de schoonheid van de natuur. In tegenstelling
tot het historische Herenhuis zijn alle andere gebouwen
ultramodern en is de inrichting strak en sober.
De Kapel
Blikvanger van het domein is de opmerkelijke kapel (2016) met
het golvende witte dak die lijkt te drijven op een waterplas. Dit
bouwwerk zorgde ervoor dat BOSJES al snel na de opening een van
de meest gewilde trouwlocaties in Zuid-Afrika werd. Romantischer
dan trouwen onder de vleugels van God kan namelijk niet. Het
ontwerp is van de in Zuid-Afrika geboren architect Coetzee Steyn.
Hij liet zich hiervoor behalve door de golvende bergketens op de
achtergrond inspireren door Psalm 36:7. Hoe kostbaar is uw niet
aflatende liefde, o God! De hele mensheid vindt beschutting in de
schaduw van uw vleugels. Dak en vloer vormen een kruispunt van
horizontaal en verticaal: daar waar onder- en bovenwereld, verte en
horizon elkaar raken. Een heilige plek. Niet alleen in godsdienstige
zin, maar heilig in de oudste betekenis van dat woord: volmaakt,
onaantastbaar. Voor wie goed kijkt ziet in de bogen van de
Kapel een moderne weerspiegeling van de er tegenover gelegen
typerende ronde gevel in Kaap-Hollandse bouwstijl van het
herenhuis uit 1790. Het historische hart van BOSJES.
Het Bijbelse thema wordt doorgevoerd in de omringende tuinen
met flora die in de Bijbel wordt genoemd. Ik weet niet of jasmijn
een bijbelse plant is, maar de geuren die er door de lucht zweven
langs de kronkelende paden en waterpartijen zijn minimaal hemels
te noemen. »

De Waaihoekbergen die het domein omlijsten
Het interieur is zoals overal op BOSJES sober gehouden
Manor House
De kapel weerspiegelt de Kaap-Hollandse gevel van de herenboerderij er recht tegenover
Die Skuur Gastehuis

Die Skuur Gastehuis bij BOSJES zwembad
Genieten met een hoofdletter en uitroepteken
Terwijl de etherische vleugels van de Kapel het architectonische
hoogtepunt van de BOSJES experience blijven, is het innovatieve
ontwerp van Die Winkel en Spens een “subtiele viering van de
rijke culturele geschiedenis van de regio”. Het zorgvuldig half
ingegraven Tuincafé is geïnspireerd op de grasmathutten van het
Zuid-Afrikaanse San-volk, de eerste bewoners van de Kaap.
Op de planken van die Spens, dat de beste elementen van een
café, een koffiehuis en een goed gevulde landelijke voorraadkast
combineert, staan seizoensconserven met fruit uit de vallei
– denk aan ingemaakte knoflook, vijgen- en amandeljam en
uienmarmelade. Glazen displays zijn gevuld met brood, gebak en
patisserie. Maar het zijn vooral de gerechten van chef-kok Kim
Cox die het water in je mond doen lopen. Je kiest, stelt samen en
neemt je heerlijkheden in biologisch afbreekbare verpakkingen
en milieuvriendelijk bamboebestek mee naar een tafeltje op het
terras, het grasveld, een plekje op de steiger aan het water of onder
de schaduwrijke bomen. Beter wordt het niet, dit is Genieten met
een hoofdletter en uitroepteken!
Vergeet niet om een kijkje te nemen in die Winkel, met een
hebberig makende collectie van vintage keramiek, handgeweven
sjaals van Barrydale Weavers, vintage houten speelgoed van
een lokale ambachtsman en een reeks puzzels, kleurboeken en
gehaakte knuffels, een speelse en tastbare herinnering aan de
wilde dieren die op de estate leven. En die je kunt ontmoeten als
je een van de twee wandelingen of liever hikes volgt die op het
domein zijn uitgezet.
Instagramwaardig
Overal op het terrein zijn er visuele aanwijzingen die de bezoekers
moeten herinneren aan het culturele erfgoed van de vallei. Een
reeks waterploegen en -kanalen getuigt van de vindingrijkheid van
de boeren bij het bedwingen van deze door droogte geteisterde
wildernis die zij aantroffen bij hun opmars naar een leefgebied
buiten de Kaapkolonie. De geurige citrusboomgaarden voor die
Winkel en Spens doen denken aan de rijke landbouwtraditie van
de streek. Ronde zandbakken voor de kinderen verwijzen naar de
traditionele dammen en waterreservoirs van de Zuid-Afrikaanse
boerderijen, terwijl de speciale kinderspeelplaats is uitgerust met
kindvriendelijke landbouwwerktuigen, zandbakken en plonsvelden.
Een Instagramwaardig hoogtepunt van de tuin is de Boombrug,
een wandelpad door de boomtoppen dat kronkelt tussen de
honderden bomen die zijn geplant om een inheems bos te
creëren. Naast tokkelbanen en grappige klautertoestellen biedt de
Boombrug een prachtig panoramisch uitzicht over de vallei van de
Breede Rivier. Genieten dus ook voor volwassenen.
Alles bij elkaar is het landgoed een grote ode aan de verbinding
tussen mens en natuur en daarmee een smaakmaker van de
allereerste orde.˙
QuickFACTS
BOSJES is voor bezoekers geopend van woensdag tot en met
zondag van 08.30 tot 17.00 uur. In de zomer zijn er op een aantal
vrijdagavonden Sunsets & Sips met livemuziek, waar bezoekers
op het gazon voor die Spens kunnen genieten van de beroemde
flatbreads van chef Kim en een selectie van heerlijke BOSJES
wijnen. De wijnen zijn te koop in die Winkel en die Spens, en
natuurlijk in die Kombuis.
www.bosjes.co.za

De Spens is een architectonisch meesterwerk
Die Winkel
De Spens

218
Tekst: Marjolein Westerterp

219
De wereld volgens
Neo Matloga
Neo Matloga (29) is geboren in een dorpje in Limpopo en resideert als kunstenaar al enkele
tijd in Amsterdam. Hij is de winnaar van de tiende ABN AMRO Kunstprijs en had daarbij de
eer een solovoorstelling te krijgen in de Hermitage Amsterdam. Along came your eyes.

220
‘Als kunstenaar kan je mensen psychologisch helpen’
Neo Matloga maakt met foto’s, verf, inkt en houtskool
monochrome “collageschilderijen”, waarmee hij een inkijkje
geeft in het alledaagse leven in Zuid-Afrika. Vaak zijn het vrolijke
taferelen vol liefde en geborgenheid die zich afspelen in een
huiselijke omgeving. Hij creëert er een wereld mee waarin hij zich
thuis voelt. Een wereld die hij soms – als hij lang van huis is – ook
enorm mist.
Je ogen kwamen langs…
Voor de tentoonstelling along came your eyes maakte Matloga
zeven nieuwe werken, waarin hij zijn figuren mee naar buiten
neemt. Ze liggen op het strand, vermaken zich in een zwembad of
kaarten in een café. En terwijl de ogen van de figuren zich direct op
de bezoeker richten, staan hun hoofden consequent en profil. Zo
leidt Matloga de blik van zijn figuren tot ver buiten het doek, maar
jij als kijker hebt het idee dat ook jij met ze in gesprek kunt. Hun
wereld binnen mag.
Sinds zijn verblijf in de tweejarige Amsterdamse kunstopleiding
De Ateliers in 2016 was zijn ster rijzende in de Nederlandse
kunstwereld. Neo Matloga viel op door het zwart-wit palet, de
basiskleuren van zijn collages, tekeningen en schilderijen. Het zijn
niet voor niets de kleuren die in zijn vaderland decennialang voor
complexe tegenstellingen in de maatschappij zorgen.
Met hun vreemde, verwrongen, bij elkaar gezochte gezichten,
loensende ogen en onhandige ledematen zijn de personages van
Matloga verrassend herkenbaar en universeel. Zijn wereld is er een
die we niet eerder zo duidelijk zagen, en die tegelijk vertrouwd is.
Mensen bij elkaar, thuis, vrienden, geliefden. Het leven.
Lang nadenken over wat hij wil schilderen hoeft hij nooit, omdat
hij wordt ‘gestuurd’. “Als ik schilder bid ik en dan heb ik het gevoel
dat mijn creativiteit wordt gestuurd. Alsof ik een vaartuig ben van
God.” ˙
QuickFACTS
De solo-expositie along came your eyes van Neo Matloga is nog
t/m 8 januari 2023 te zien in de Hermitage Amsterdam.
https://vimeo.com/346168577

VILLA BUSHMAN
HOEDSPRUIT: SAFARI HOOFDSTAD ZUID-AFRIKA
• Unieke ligging op beveiligd
privé wildreservaat
• Mountain view
• Wandelen, fietsen, safari en
paardrijden op eigen terrein
• Golfbaan op 3 km afstand
• Krugerpark, Blyde River Canyon
en Panorama route binnen
50 min bereikbaar
• Hoedspruit, met vele
restaurants, op 2 km afstand
• Snelle glasvezel WIFI
• Max. 6 gasten
• 3 slaapkamers en 2 badkamers
• Verwarmd zwembad
• Wekelijkse schoonmaak
• Persoonlijke host
VILLA BUSHMAN LIGT OP ZANDSPRUIT BUSH AND AERO ESTATE
+31 6 53799440 of +31 6 10109239 @villabushman villabushman@gmail.com
Kijk voor meer informatie, huurprijzen en beschikbaarheid www.homesofafrica.nl/villabushman

Happy in Hoedspruit
Elke keer weer maakt mijn hart een huppeltje van geluk als we Hoedspruit binnenrijden, een tegelijkertijd gonzend
als slaperig stadje dat inmiddels bekend staat als de safarihoofdstad van Zuid-Afrika. In het kader van slow travel
verblijven we hier een week in een van de prachtige vakantiehuizen op Zandspruit Bush & Aero Estate.
Jaren geleden maakten we voor het eerst kennis met wat
ik maar even kortweg Zandspruit noem. De prachtige
vakantiehuizen liggen verspreid op het estate dat voor de
helft uit een wildernis area bestaat, de Sandspruit meandert
er tussendoor. Ongevaarlijk wildlife leeft vredig samen met
de bewoners en zo kun je soms vanuit je zwembad een giraf
zien passeren.
Zandspruit: de Afrikaanse droom
Jouw eigen huis, voor een week of voor altijd, op 45 minuten
afstand van Kruger National Park, aan het begin (of zo je wilt
aan het eind) van de Panorama Route. Met je eigen wildernis
waar je giraffen, zebra’s en antilopen tegenkomt terwijl
je fietsend, lopend of te paard het gebied verkent. Alle
huizen op Zandspruit hebben een eigen zwembad, vaak een
braaiplek en een ruim terras waar het heerlijk toeven is. Al
schommelend in je hangstoel een boek lezen, een glas wijn
naast je, het voelt als een beter leven. Als een vakantie die
altijd duurt. Je woont in de bush, terwijl er op vijf minuten
afstand een bewoonde wereld is, namelijk Hoedspruit met
prima restaurants, leuke winkels, terrassen en een golfbaan.
Kruger National Park en de Panoramaroute in je
achtertuin
Rondom Hoedspruit liggen talloze lodges waar je
een paar dagen heerlijk op safari kunt. Wil je zelf op
ontdekkingstocht? Orpen Gate van Kruger National Park
ligt op 45 minuten rijden. De andere grote attractie is
de Panoramaroute en die heet niet voor niets zo. Tussen
Hoedspruit en Graskop vind je de Blyde River Canyon die de
Drakensbergen, een van de zeven grootste bergmassieven
van Afrika doorsnijdt. Blyde River Canyon is de op twee
na diepste kloof ter wereld. In een dagtocht rijd je via de
Canyon, de Drie Rondavels en Bourke’s Luck Potholes naar

223
het oude gouddelversstadje Pilgrim’s Rest. Dit levendige
museumstadje met de uitbundig bloeiende paarse
jacaranda’s was rond 1875 het episch centrum van een
ongekende goudkoorts.
Niet ver van Zandspruit woont het nijlpaard Jessica dat
een eigen fanclub heeft met aanbidders uit de hele wereld.
Je kunt bij haar op bezoek en je aansluiten bij de club
bewonderaars.
De wow-factor
Voor ons heeft Zandspruit de absolute wow-factor. Door
het prachtige huis waar je verblijft, van alle gemakken
en luxe voorzien. Door de ultieme rust die je ervaart. De
bomen fluisteren er vrijheid als de wind door de blaadjes
ritselt, de aarde geeft je gronding en verrijkt je ziel, omdat
de natuur nog zo ongerept is, de bergruggen in de verte
onaantastbaar. Neem de tijd om de pure schoonheid te zien
en te voelen.
Degenen die hun droom gevolgd hebben en hier
hun vakantiehuis hebben laten bouwen, hebben een
toevluchtsoord gevonden waar ze zich kunnen terugtrekken
van de drukte van alledag, waar ze in de beschutting en
bescherming van de omringende bush werkelijk vrij zijn.
Mooier kun je het niet krijgen.
Ook jij kunt ‘s ochtends wakker worden in een wereld
waarvan je misschien niet wist dat die bestond. Als
vakantieganger of toekomstig eigenaar.
˙
Op www.zandspruit.nl vind je
informatie over de huizen.
Interesse? Maak een afspraak.
M 0654 22 6762 T 0183 58 2884
E info@zandspruit.nl

On a budget
Tussen zand en steen
Ontdekkingsreis door de
Twee Hollandse avonturiers in de bush
N/a’an ku sê
Reis naar het einde van de wereld
BP
BP
BP
BP
REISMAGAZINE OVER ZUID-AFRIKA
1e jaargang l nummer 1 - 2012 l losse verkoopprijs € 6.95
BP
BP
BP
reismagazine over zuid-afrika
2e jaargang l nummer 1 - 2013 l prijs e6.95/ZAR 60
BP
01-Cover-3.indd 1 04-09-13 16:17
BP
BP
BP
BP
BP
BP
BP
BP
Haal OOG VOOR AFRIKA IN HUIS
Ek Sien Jou
De Big Five issue
1e jaargang l nummer 1 - 2012
Focus op de Westkust
Kaapstad à gogo!
Hope
2e jaargang l nummer 1 - 2013
• van Big 5 naar Big 4? Het verhaal van hoop & liefde
• Het mysterie van de witte leeuwen van Timbavati
• 20 nederlanders over hun zuid-afrika
• de 10 mooiste Big 5 safari’s
• van kaapstad naar Johannesburg in 5 stops
• de 5 gezichten van de onbekende Wild Coast
16 pagina’s
extRA
boordevol
voordeel
van BusH ToT BeaCH
mee op lezersreis? * fotografiereis naar de Wild Coast * unieke
ontmoeting met witte leeuwen * Proef zuid-afrika met Harm Jan
‘de Braaiman’
met oog voor zuid-afrika leer je het echte zuid-afrika kennen
2e jaargang l nummer 2 - 2013
HÉT REISMAGAZINE OVER AFRIKA 2e jaargang l nummer 2 - 2013 l prijs €6.95 l www.oogvoorafrika.nl
Vijftig reistips
Zuid-Afrika
Namibië
Tanzania
Ethiopië
Zimbabwe
• In de voetsporen van Nelson Mandela •
Sossusvlei Vijftig tinten rood • Zanzibar
Eiland van de vergeten tijd • De wow-factor
van Plettenberg Bay • Rik Felderhof: thuis
in Tanzania • Rituelen uit de Omo-vallei
3e jaargang l nummer 1 - 2014
hÉt reismagazine over afrika 3e jaargang l nummer 1 - 2014 l prijs e6.95 l www.oogvoorafrika.nl
EEn lEvEn lang MandEla
20 pagina’s EErbEtoon aan Madiba
HEt vErlorEn koninkrijk
van MapungubwE
CapE rivièra
dE kaapsE kust
MasHatu
land van gigantEn
parEls van
liMpopo
kaapstad
dEsign
Hoofdstad 2014
zUiD-afrika
special
3e jaargang l nummer 2 - 2014
hÉt reismagazine over afrika 3e jaargang l nummer 2 - 2014 l prijs e6.95 l www.oogvoorafrika.nl
Zuid-afRika
Zimbabwe
tanZania
Ode aan Zimbabwe
SpOtlight Op painted dOgS
Jane gOOdall
gelOOf, hOOp & liefde
fOtOwedStRiJd
win een veRbliJf in Zuid-afRika
de SchOOnheid van iSimangaliSO
wiJnpROeven peR tRam
tOwnShip tOuRS annO 2014
weReldkindeRen
3e jaargang l nummer 3 - 2014
HÉT REISMAGAZINE OVER AFRIKA 3e jaargang l nummer 3 - 2014 l prijs e6.95 l www.oogvoorafrika.nl
ZUID-AFRIKA
ZIMBABWE
TANZANIA
MOZAMBIQUE
4e jaargang l nummer 1 - 2015
HÉT REISMAGAZINE OVER AFRIKA 4e jaargang l nummer 1 - 2015 l prijs 6.95 l www.oogvoorafrika.nl
ZUID-AFRIKA
Into the wild BOTSWANA
NOORDKAAP en NAMIBIË
YOU RUN, YOU DIE :)
Droombestemming in NAMIBIË
TRACTORGIRL
De utlieme safari in TANZANIA
ZUID-AFRIKA
TANZANIA
BOTSWANA
NAMIBIË
4E JAARGANG l NUMMER 2 - 2015
HÉT REISMAGAZINE OVER AFRIKA 4e jaargang l nummer 2 - 2015 l prijs 6.95 l www.oogvoorafrika.nl
BOTSWANA
KAAPVERDIË
NAMIBIË
ZUID-AFRIKA
WIJNTOURS
OFF THE BEATEN TRACK
ETOSHA NATIONAL PARK
SAFARI MET EEN 4X4 CAMPER
KAAPVERDIË
VAN A NAAR BETER
10 REIZEN EN TIPS
MET VOORDEEL
FOTOGRAFIESAFARI
OOG IN OOG MET OLIFANTEN
RIJDEN, FIETSEN EN LOPEN
DOOR AFRIKA
TIJGERS THUIS IN AFRIKA
4e jaargang l nummer 3 - 2015
hÉt reismagazine over afrika 4e jaargang l nummer 3 - 2015 l prijs e6.95 l www.oogvoorafrika.nl
collector’s iteM & eXtra dik
de
101
Mooiste
lodGes in
Zuidelijk
afrika
Ghana
Mauritius
Zuid-afrika
naMibië
tanZania
Mauritius: beauty en de beach
Verhalenwedstrijd: win een Verblijf in Zuid-afrika
naMibië de leVende woestijn
24 uur in stone town
5E JAARGANG l NUMMER 1 - 2016
HÉT REISMAGAZINE OVER AFRIKA 5e jaargang l nummer 1 - 2016 l prijs 6.95 l www.oogvoorafrika.nl
COLLECTOR’S ITEM NUMMER 10
ETHIOPIË
LESOTHO
MADAGASKAR
TANZANIA
ZUID-AFRIKA
11
ACTIEVE EN
AVONTUURLIJKE
REIZEN
IN AFRIKA
• BAOBABS EN LEMUREN IN MADAGASKAR
• IN GALOP DOOR LESOTHO
• NAAR DE TOP VAN DE KILIMANJARO
• SPOTLIGHT OP DE WITTE HAAI
• HIKEN LANGS DE WILD COAST
• EXPEDITIE ETHIOPIË – DE STAMMEN IN DE OMO-VALLEI
5e jaargang l nummer 2 - 2016
hÉt reismagazine over afrika 5e jaargang l nummer 2 - 2016 l prijs e6.95 l www.oogvoorafrika.nl
BELEEF AFRIKA NUMMER 11
NAMIBIË
SWAZILAND
TANZANIA
ZUID-AFRIKA
24 UUR
IN DAR ES SALAAM
SAy chEESE
BIjZoNDERE DIERENpoRTRETTEN
NAMIBIË - DE MooISTE LANDSchAppEN
STAATSBEZoEK AAN SWAZILAND
DE SMAAK vAN ZUID-AFRIKA
MAAgDENcEREMoNIE
IN ZoELoELAND
KAApSTAD:
10 x goED vooR EEN gLIMLAch
UBUNTU - EEN SpIRITUELE REIS
6E JAARGANG l NUMMER 1 - 2017
HÉT REISMAGAZINE OVER AFRIKA 6e jaargang l nummer 1 - 2017 l prijs 6.95 l www.oogvoorafrika.nl
DE MOOISTE REIZEN EN HERINNERINGEN
BOTSWANA
TANZANIA
ZIMBABWE
ZUID-AFRIKA
ZIMBABWE – DE EERSTE LIEFDE
FOTOSAFARI OP DE CHOBE
OOG IN OOG MET
KIM – HYENAMAN – WOLHUTER
RIK FELDERHOF
OVER ZIJN TANZANIA
BOER ZOEKT VROUW ANNEKIM
IS ÓNZE VROUW IN ZAMBIA
6 DROOMLODGES EN –HOTELS
DÉ ULTIEME AFRIKA BUCKETLIST
6E JAARGANG l NUMMER 2 - 2017
HÉT REISMAGAZINE OVER AFRIKA 6e jaargang l nummer 2 - 2017 l prijs 6.95 l www.oogvoorafrika.nl
DE MOOISTE REIZEN EN HERINNERINGEN
BOTSWANA
ZUID-AFRIKA
DROOMHUIS
ONDER DE ZON
GORDON ZEGT JA
DE STEMMEN VAN
ROBBEN ISLAND
VLIEGEN IN
DE AFRIKAANSE WILDERNIS
PIKANTE WALVISSEN
WILD BOTSWANA
MET EEN BUSHCAMPER
8 ULTIEME REISTIPS
VAN AFRIKA EXPERTS
AFRIKA JA, IK WIL
7E JAARGANG l NUMMER 1 - 2018
HÉT REISMAGAZINE OVER AFRIKA 7e jaargang l nummer 1 - 2018 l prijs 6.95 l www.oogvoorafrika.nl
DE MOOISTE REIZEN EN HERINNERINGEN
GAMBIA
NAMIBIË
OEGANDA
ZUID-AFRIKA
NAMIBIË
LEEG LAND VOL ZAND
FIETSEN IN GAMBIA
OEGANDA
HET GROENE HART VAN AFRIKA
DE SMAAK VAN AFRIKA
3 CHEFS UIT PATERNOSTER
2018
HET JAAR VAN DE WILDE HOND
ANDRIES BOTHA
KUNSTENAAR MET EEN VERHAAL
72 UUR IN DURBAN
VITAMINE AFRIKA
7e jaargang l nummer 3 - 2018
hÉt reismagazine over afrika 7e jaargang l nummer 3 - 2018 l prijs e6.95 l www.oogvoorafrika.nl
eSwatini
Kenia
MadagaScar
Oeganda
Zuid-afriKa
fOtOwedStrijd
win een luMix fZ300 caMera
reiStrendS 2019
MadagaScar en eSwatini
de verbOrgen wereld
van KaraMOja
Het avOntuur begint Hier
van nairObi tOt KaapStad
Ode aan de
Olifant
8E JAARGANG l NUMMER 1 - 2019
HÉT REISMAGAZINE OVER AFRIKA 8e jaargang l nummer 1 - 2019 l prijs 6.95 l www.oogvoorafrika.nl
ESWATINI
KENIA
NAMIBIË
TANZANIA
ZAMBIA
ZUID-AFRIKA
RIMPELS VAN ROERLOOS ZAND
17 WOESTIJNTIPS
AFRIKA IN BRUSSEL
HET ECHTE VERHAAL
TARZAN IN TANZANIA
VANISHING KINGS
DE WOESTIJNLEEUWEN VAN
NAMIBÏE
AFRICA INSIDE OUT
DUURZAME SAFARI’S IN KENIA
STRAATKUNST
KAAPSTAD
8E JAARGANG l NUMMER 3 - 2019
HÉT REISMAGAZINE OVER AFRIKA 8e jaargang l nummer 3 - 2019 l prijs 6.95 l www.oogvoorafrika.nl
HÉT REISMAGAZINE OVER AFRIKA 9e jaargang l special 2020 l prijs e3,50 l www.oogvoorafrika.nl
TANZANIA SPECIAL
HÉT REISMAGAZINE OVER AFRIKA l special 2022 l prijs e3.50 l www.oogvoorafrika.nl
Special
PLACES
ONTDEK DE ZIEL VAN
KAAPVERDIË
IN DE VOETSPOREN VAN
THE LION KING
DE ROUGH AUNTIES VAN
ZUID-AFRIKA
KUNST,
CULTUUR &
CADEAUTIPS
ESWATINI
KAAPVERDIË
MAURITIUS
TANZANIA
ZUID-AFRIKA
ODE AAN DE SAFARI
25 SAFARITIPS
DE SAFARI SCHATKAMER VAN AFRIKA ˙ ZANZIBAR ˙ EILAND VAN
TIJDLOZE SCHOONHEID ˙ 24 UUR IN STONE TOWN EN DAR ES SALAAM
˙ NAAR DE TOP VAN DE KILIMANJARO ˙ DE MOOISTE WILDLIFE FOTO’S
˙ TARZAN EN JANE IN TANZANIA
200 PAGINA’S 95 LODGES
BOTSWANA ˙ MAURITIUS ˙ TANZANIA ˙ ZIMBABWE ˙ ZUID-AFRIKA
˙ 95 BIJZONDERE VERBLIJVEN EN 11 REISBESTEMMINGEN
˙ ONTDEK DE PLAATS VAN DE KONINGEN ˙ DE CAPE RIVIÈRA ˙ HET
LAND VAN DE GIGANTEN ˙ DE WERELD VAN DE ELFEN
HÉT REISMAGAZINE OVER AFRIKA prijs 12,50 l www.oogvoorafrika.nl
VAKANTIEBOEKVAKANTIEBOEK
KENIA ˙ NAMIBIË ˙ RWANDA ˙ SENEGAL ˙
TANZANIA ˙ ZAMBIA ˙ ZUID-AFRIKA
SAFARI’S•CULTUUR•ONTMOETINGEN•
ONTDEKKINGEN•REISVERHALEN EN -TIPS
GA NAAR
www.oogvoorafrika.nl/webshop/
en bestel ze allemaal
Vanaf € 3,- per editie

alle reizen met onze adviseurs 100
op maat gemaakt, van 3 tot 30 dagen
safari... alles is mogelijk!
Voorbeeld reis 11 daagse Tanzania
Safari, vanaf € 1876,- pp (zie website)
Dag 1: Aankomst op het vliegveld - Arusha
Dag 2: Tarangire National Park (hoge
populatie olifanten)
Dag 3-4: Serengeti National park (het park van
de beroemde natuurfilms)
Dag 5: Ngorongoro Conservation area
(1 van de 7 afrikaanse wonderen)
Dag 6-10: Tropische eiland Zanzibar (relaxen!)
Dag 11: Aankomst in NL
Vraag vrijblijvend je reisvoorstel op maat aan
- beste prijs garantie - binnen 1 dag reactie
Voor Échte droomreizen...
Onze gidsen
zijn COVID-19
gevaccineerd!
www.tanzaniaspecialist.com / +31 174 35 2016 / info@tanzaniaspecialist.com

226
Colofon
OOG VOOR AFRIKA
is een uitgave van MW media en TekstBeeld/haarlem
Uitgever en hoofdredactie
Marjolein Westerterp
M. info@mw-media.nl
T. +31 (0)6 404 161 88
I. www.oogvoorafrika.nl
Fotografie
Peter Boshuijzen
TekstBeeld/haarlem
M. tekstbeeld@upcmail.nl
T. +31 (0)6 408 760 06
I. www.oogvoorafrika.nl
Acquisitie en advertentiemarketing
Marjolein Westerterp
M. marjoleinwesterterp@gmail.com
T. +31 (0)6 404 161 88
Medewerkers, met dank aan
Sven Alberding, Niels Bakker, Jos Beltman, David
Bettenworth, Bureaux Homes + Lifestyle, Tudor
Caradoc-Davies, Henning Christoph, Dilo van
Commenee, Dook Photography, Pim Douwes,
Emma van Egmond, Janita Elings, Pim van der Gulik,
Claire Gunn, Warren Heath, Anne de Korte, Frikkie
Kraamwinkel, Adam Letch, Markus Matzel,
https://michelly.nl, Jimmy Nelson Pictures BV,
Shutterstock – www.shutterstock.com, Dave
Southwood, Humberto Tan, Verbeek Fotografie,
Marlies Verdonk, Xinix Films, ZealOntwerp/
Renate Tibben.
Cover
Great migration-Gudkov Andrey / Shutterstock.com
Backcover: Peter Boshuijzen
Nieuws- en persberichten
info@mw-media.nl
Drukkerij
Printall AS, Estland
Distributie losse verkoop
Betapress BV
Burgemeester Krollaan 14
5126 PT Gilze
www.betapress.nl
Abonnementenservice
Jaarabonnement (zie pagina 121) € 15,-
Digitaal abonnement 3 nummers voor € 10,-.
Prijswijzigingen voorbehouden.
Opgave en vragen over abonnementen:
Abonnementenland
Postbus 20
1910 AA Uitgeest
NL: +31 (0)251 257 924
(tijdens werkdagen van 9.00 - 17.00 uur)
What’s app: 06 46 55 80 54
Site: www.bladenbox.nl voor abonneren of
www.aboland.nl voor adreswijzigingen en
opzeggingen. Abonnementenland is ook bereikbaar
via Twitter. Stuur uw tweet naar: @Aboland_klanten
Opgave en vragen over abonnementen BE:
Abonnementenland
Ambachtenlaan 21 Unit 2A
3001 Heverlee
Tel. +32 (0)28 08 55 23
Fax +32 (0)28 08 70 05
Site: www.bladenbox.be voor abonneren of
www.aboland.be voor adreswijzigingen en
opzeggingen.
Kijk ook voor alle informatie en contact over uw
abonnement op
https://www.oogvoorafrika.nl/abonnee-service/
Beëindigen abonnement:
Opzeggingen dienen 4 weken voor afloop van de
abonnementsperiode in ons bezit te zijn. Na drie
edities gaat uw kennismakingsabonnement over in
een vast abonnement. U betaalt dan € 17,95 voor
drie edities. Opzeggen doet u schriftelijk, minimaal
4 weken voor beëindiging van de termijn bij
Abonnementenland. U kunt ook gebruikmaken van
de Abonneeservice op onze website
www.oogvoorafrika.nl
Social media
Volg ons op Facebook.com/OOGVOORAFRIKA,
Twitter@OOGVOORAFRIKA en
www.oogvoorafrika.nl
Adverteerders
Aaldering Vineyards & Wines – Luxury Lodges,
www.aaldering.co.za
AfriCamps, www.africamps.com
BMS-Travellers, www.bms-travellers.nl
dutchies, www.shopdutchies.nl
Gemsbok Reisarchitecten, www.gemsbok.nl
GoAfrica, www.goafrica.nl
Matoke Tours, www.matoketours.nl
Radisson Safari Hotel Hoedspruit,
www.lowland-group.com
Tanzania Specialist.com,
www.tanzaniaspecialist.com
Travel2Learn, www.travel2learn.nl
Villa Bushman,
www.homesofafrica.nl/villabushman
Zandspruit Bush & Aero Estate, www.zandspruit.nl
Zebra-Safaris, www.zebra-safaris.nl
12 Travel Africa, www.12travelafrica.com
Copyright Notice & Auteursrecht voorbehoud
© 2022– MW media, Nederland. Niets uit deze uitgave mag
geheel of gedeeltelijk worden verveelvoudigd, opgeslagen in
een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar worden
gemaakt, op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke
toestemming van de uitgever.
Prijswijzigingen voorbehouden.

Nieuwe hotspot in Hoedspruit
Het Radisson Safari Hotel
Het is de talk of the town, het nieuwe Radisson Safari Hotel dat net buiten Hoedspruit is
verrezen, aan de rand van Zandspruit Bush & Aero Estate, richting Blyde River Canyon.
Het safarihotel is een initiatief van de Nederlandse Lowland Group en de
prestigieuze Radisson Hotel Group.
Het imposante Radisson Safari Hotel is het eerste Safari Hotel in de
Kruger to Canyon biosphere, ook wel het Lowveld genoemd. Dicht
bij het wereldbefaamde Kruger National Park (Orpen Gate), de
Blyde River Canyon en de Panoramaroute.
Het 138 kamers en suites tellende hotel biedt een fantastisch
uitzicht op de Drakensbergen. De kamers zijn ruim, comfortabel,
de suites met een eigen plunge pool spectaculair.
4,5 sterren luxe
In het hotel is een Amani Health Spa, een restaurant dat de
hele dag open is met een internationale keuken, een bar,
koffielounge, een poolbar, twee zwembaden, een gym, kid’s club,
een ruitercentrum en lapa. Alles volgens de wensen van op luxe
gerichte vakantiegangers met of zonder kinderen, en op praktisch
comfort gestelde zakenreizigers.
Het hotel is het eerste 4,5-sterren hotel in de regio en is gericht
op zowel de zakelijke als de vakantiemarkt. Gasten kunnen in
het hotel genieten van 5-sterren kwaliteit en comfort tegen een
4-sterren prijs. Het hotel zal hierdoor, in combinatie met de unieke
locatie, een zeer gewilde bestemming worden.
Het Radisson Safari Hotel opent haar deuren in de eerste helft van 2023.
Meer informatie over het hotel en de opening vind je op www.lowland-group.com

www.oogvoorafrika.nl