1 | 2023 Massage Magazine
Magazine voor wellness & therapie. In deze editie: Kanker: massage als hulpmiddel? - Step-by-step: Massage bij kanker - Magnesium voor energie en de spieren en nog meer.
Magazine voor wellness & therapie. In deze editie: Kanker: massage als hulpmiddel? - Step-by-step: Massage bij kanker - Magnesium voor energie en de spieren en nog meer.
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
‘Shiatsu kan het spanningsniveau<br />
in het lichaam laten dalen’<br />
magazine voor wellness & therapie<br />
‘<strong>Massage</strong> kan bijdragen<br />
aan vermindering van stress<br />
en aan een betere slaap’<br />
Kanker:<br />
massage als<br />
hulpmiddel?<br />
Medische Qigong bij kanker<br />
februari <strong>2023</strong>
19587<br />
HANDMASSAGES<br />
GEGEVEN<br />
131<br />
AROMASSEURS<br />
ACTIEF<br />
Samen staan we sterk<br />
tegen eenzaamheid!<br />
Bezoek onze stand op de<br />
<strong>Massage</strong>- Complementairvakbeurs<br />
3 en 4 maart te Gorinchem<br />
aromasseurs.nl
EDITORIAL<br />
Beste abonnee,<br />
We presenteren je alweer 16de jaargang van<br />
<strong>Massage</strong> <strong>Magazine</strong>, het vakblad voor massageen<br />
manueeltherapeuten en welnessbranche.<br />
Het magazine werd voor het eerst uitgebracht in 2008 door<br />
de uitgeverij Koggeschip en wordt vanaf 2021 uitgegeven<br />
door Business Content Media b.v. Onze redactie en<br />
columnisten zijn stuk voor stuk professionals op hun terrein<br />
en staan garant voor sterk inhoudelijk content en actuele<br />
informatie. Naast het magazine worden actuele artikelen<br />
ook gepubliceerd op de website www.beauty-pro.nl en<br />
binnenkort kun je als abonnee gratis de App “beauty-pro.nl”<br />
downloaden en alle artikelen via je telefoon of tablet lezen en<br />
zelfs beluisteren. Reden genoeg dus om abonnee te blijven.<br />
En we hebben nog iets leuks voor je. Als je een collega als<br />
nieuwe abonnee aandraagt, dan ontvang je 30 procent<br />
korting bij de vernieuwing van je abonnement! Je collega<br />
krijgt dan ook 30 procent korting op zijn of haar nieuwe<br />
abonnement. Je hoeft ons slechts een e-mail te sturen<br />
naar abonnementen@businesscontentmedia.nl met jullie<br />
gegevens en wij zorgen voor de rest!<br />
In deze editie, naast onze reguliere onderwerpen zoals<br />
Opleiding in beeld en Step by Step beh, buigt Lizet van Triet<br />
zich over de vraag of massage een hulpmiddel bij kanker<br />
kan zijn. Gonnie van de Lang beschrijft in haar artikel<br />
hoe de reguliere geneeskunde en de complementaire<br />
geneeskunde elkaar kunnen aanvullen binnen de<br />
behandeling van oncologische patiënten en Saskia Petit<br />
ondervraagt de gevestigde branchegenoten over de impact<br />
van de gestegen energiekosten op hun praktijk en hoe zij<br />
daarmee omgaan. En vergeet ook de columns niet. Pim Vree<br />
laat zijn licht schijnen op het verschil tussen psychologie<br />
en psychotherapie en Stefan van Rossum vat de koe bij de<br />
horens en beschrijft niet alleen de voordelen, maar ook de<br />
gevaren van de behandeling van zwangere vrouwen.<br />
Al met al, naar mijn bescheiden mening, wederom een<br />
interessante editie.<br />
Ik wens jullie heel veel leesplezier.<br />
Milan Potuznik,<br />
Uitgever <strong>Massage</strong> <strong>Magazine</strong><br />
Wij verwelkomen uw ideeën en suggesties!<br />
NB Mocht u behoefte voelen uw gedachten over ons<br />
magazine of website met ons te delen, dan kunt u een e-mail<br />
sturen naar: massagemag@businesscontentmedia.nl.<br />
1-<strong>2023</strong><br />
3
COLOFON<br />
Uitgever<br />
Business Content Media b.v.<br />
Richard van der Hak, Milan Potuznik<br />
Bink 36, Unit C1-19<br />
Binckhorstlaan 36<br />
2516 BE Den Haag<br />
T. +31(0)70-2211944<br />
www.businesscontentmedia.nl<br />
info@businesscontentmedia.nl<br />
Redactie<br />
Saskia Petit, Gonnie van de Lang,<br />
Lizet van Triet<br />
Ontwerp en vormgeving<br />
Wendy Rijke, Studio 3017<br />
Adverteren<br />
Danijela Pantelic<br />
T. +31(0) 628422526<br />
danijela@businesscontentmedia.nl<br />
Traffic<br />
T. +31(0)70-2211944<br />
traffic@businesscontentmedia.nl<br />
Abonnementen<br />
T. +31(0)70-2211944<br />
abonnementen@<br />
businesscontentmedia.nl<br />
Financial Controller<br />
Linda van den Brink<br />
T. +31(0)70-2211944<br />
linda@businesscontentmedia.nl<br />
Drukwerk<br />
SchuttersMGZ<br />
Abonneren<br />
Verschijnt 6 keer per jaar<br />
Voor actuele aanbieding check s.v.p.:<br />
www.massage-magazine.nl/<br />
abonnementen<br />
Opzeggen van het abonnement:<br />
Abonnementen worden na afloop<br />
van de abonnementstermijn telkens<br />
stilzwijgend verlengd met een<br />
periode van twaalf maanden tenzij de<br />
afnemer het abonnement tenminste<br />
twee maanden vóór het einde van<br />
de lopende abonnementstermijn<br />
schriftelijk heeft opgezegd.<br />
Persoonsgegevens<br />
<strong>Massage</strong> <strong>Magazine</strong> legt persoonsgegevens<br />
vast van lezers ten behoeve<br />
van de abonnementsovereenkomst.<br />
Die gegevens kunnen worden gebruikt<br />
om je te informeren over andere<br />
producten of diensten. Liever niet?<br />
Geen probleem. Laat het weten via<br />
info@businesscontentmedia.nl.<br />
ISSN-1877-4423<br />
Copyright<br />
Niets uit dit vakblad mag worden<br />
verveelvoudigd, opgeslagen in een<br />
geautomatiseerd gegevensbestand<br />
of openbaar gemaakt worden in<br />
enige vorm of op enige wijze, hetzij<br />
elektronisch, mechanisch of door<br />
fotokopieën, opname, of op enige<br />
andere manier, zonder voorafgaande<br />
schriftelijke toestemming van de<br />
uitgever.<br />
WIE WERKTEN MEE<br />
Tirza Bottema<br />
Tirza Bottema is directeur van<br />
Thaise massage opleiding Thai Dee in<br />
Valkenswaard. Kijk voor meer informatie<br />
op www.yogamassage.nl.<br />
Gonnie van de Lang<br />
Gonnie heeft een praktijk voor Yoga<br />
en Chinese geneeswijzen in Wierden.<br />
Zij is als verpleegkundige opgeleid in<br />
de reguliere geneeskunde en later<br />
als acupuncturist in de traditionele<br />
Chinese geneeskunde. Gonnie kan<br />
putten uit een brede kennis en<br />
ervaring in de Westerse- en Oosterse<br />
geneeswijzen. Zij heeft naast haar<br />
praktijk meer dan 25 jaar parttime<br />
gewerkt als lerares verpleegkunde en<br />
als yogadocent. Zij schrijft sinds 2008<br />
voor vakbladen over gezondheid en<br />
heeft diverse boeken over massage,<br />
yoga en gezond leven geschreven.<br />
Stefan van Rossum<br />
Stefan van Rossum is oprichter<br />
van Esoterra, een opleidingsinstituut<br />
voor massage-, lichaamsgerichteen<br />
energetische therapie. Stefan is<br />
in de jaren ’90 begonnen als een<br />
van de eerste stoelmasseurs in<br />
Nederland en heeft zich daarna<br />
verder ontwikkeld als docent,<br />
hypnotherapeut en lichaamswerker.<br />
Hij is host van de Esoterra podcast<br />
waarin hij interessante gasten uit de<br />
complementaire zorg interviewt en<br />
samen met Lizet van Triet schreef hij<br />
de bestseller ‘Mindfulness <strong>Massage</strong>’.<br />
Stefan is ook voorzitter van het<br />
CGO (Collectief Geaccrediteerde<br />
Opleidingen).<br />
Pim Vree<br />
Pim Vree, al 25 jaar lichaamsgericht<br />
psychotherapeut, is ontwikkelaar en<br />
eigenaar van massageopleiding<br />
Vreeling deep tissue. Hij is tevens<br />
auteur van ‘Vreeling, een bijzondere<br />
vorm van deep tissue’.<br />
Drs. Harmen Rijpkema<br />
Drs. Harmen Rijpkema is medisch<br />
antropoloog, aromatherapeut en<br />
auteur van vele artikelen en diverse<br />
boeken over aromatherapie. In<br />
2019 is de 9e druk van zijn werk het<br />
Aromecum verschenen met meer<br />
dan 600 pagina’s aan informatie<br />
over aromatherapie. Met meer dan<br />
40 jaar ervaring geeft hij diverse<br />
cursussen, lezingen en opleidingen<br />
over aromatherapeutische onderwerpen.<br />
Harmen is ook adviseur in<br />
aromatherapie op het gebied van<br />
wetenschappelijk literatuuronderzoek<br />
en productontwikkeling.<br />
Saskia Petit<br />
Saskia Petit is freelance journalist<br />
en eigenaar van Petit Media. Zij<br />
schrijft voor verschillende vakbladen<br />
en organisaties in onder meer de<br />
branches huidverzorging en de<br />
massagebranche. Saskia werkte voor<br />
verschillende uitgeverijen en heeft<br />
jarenlange ervaring als redacteur,<br />
eindredacteur en hoofdredacteur.<br />
In 2021 richtte zij haar eigen tekstbureau<br />
op. Voor <strong>Massage</strong> <strong>Magazine</strong><br />
schrijft zij reportages, interviews en<br />
achtergrondartikelen.<br />
Lizet van Triet<br />
Freelance journalist drs.<br />
Lizet van Triet studeerde af als<br />
bewegingswetenschapper en<br />
als fysiotherapeut. Voor <strong>Massage</strong><br />
<strong>Magazine</strong> interviewt zij met veel<br />
passie deskundigen uit binnenen<br />
buitenland voor de rubrieken<br />
Sportmassage, Medisch en Step-bystep.<br />
Dit om je te inspireren met de<br />
laatste (wetenschappelijke) inzichten<br />
over jouw vak. Daarnaast ontwikkelde<br />
en schreef zij samen met Stefan van<br />
Rossum Mindfulness <strong>Massage</strong> en met<br />
Lorraine Vesterink Charismatische<br />
Vrouw, hoe haal je het maximale<br />
uit jezelf.<br />
4 1-<strong>2023</strong>
Inhoud: editie 1/<strong>2023</strong><br />
25<br />
11<br />
Medisch ......................................................... 8<br />
Kanker: massage als<br />
hulpmiddel?<br />
Zelf heeft arts en bestsellerauteur<br />
William Cortvriendt niet heel veel met<br />
massage. Maar hij kent het wel van<br />
dichtbij: zijn vrouw krijgt dat regelmatig<br />
en vindt het heerlijk. William: “Het is<br />
heel individueel bepaald waar iemand<br />
door ontspant. Als je stress krijgt<br />
van yoga, doe het dan niet. Dat geldt<br />
eveneens voor massage. Maar iedere<br />
weg die leidt tot stressvermindering is<br />
prima.”<br />
In de praktijk ............................................ 11<br />
De torenhoge energierekening<br />
In deze nieuwe rubriek In de praktijk<br />
geven ondernemende masseurs en<br />
massagetherapeuten praktische tips<br />
en adviezen aan de hand van een<br />
stelling. Deze maand staat de torenhoge<br />
energierekening centraal. Hoe ga je<br />
daar mee om als ondernemer? Welke<br />
maatregelen kun je nemen om je<br />
energieverbruik naar beneden te<br />
krijgen?<br />
Reportage .................................................16<br />
Betty Croll: ‘Zonder aanraking<br />
bestaat er geen leven’<br />
Shiatsu-therapeut en acupuncturist<br />
Betty Croll behandelt een scala<br />
aan klachten, waaronder stressproblematiek,<br />
slapeloosheid, hoofdpijn<br />
en burn-out. Onder haar cliënten<br />
bevinden zich ook kankerpatiënten.<br />
“Shiatsu activeert het lichaamsbewustzijn.<br />
Mensen leren weer naar<br />
hun lichamelijke signalen te luisteren,<br />
waardoor ze beter kunnen ontspannen.<br />
Shiatsu helpt je beter voor jezelf te<br />
zorgen.”<br />
6<br />
22<br />
Step-by-step ..........................................19<br />
<strong>Massage</strong> bij kanker<br />
“Een cliënt die de diagnose ‘kanker’<br />
krijgt, staat vaak bol van de spanning.<br />
Zowel lichamelijk als geestelijk”,<br />
zo is de ervaring van holistisch<br />
massagetherapeut en docent bij<br />
Instituut <strong>Massage</strong> bij Kanker Alien<br />
Fikkert. “Als je dan rustgevende, zachte<br />
en op kanker toegespitste technieken<br />
toepast, kun je jouw cliënt helpen meer<br />
te ontspannen; soms al in tien minuten.”<br />
Thai-massage .......................................22<br />
Een Thaise reis door ons<br />
lichaam<br />
Traditionele Thaise massage (Thai:<br />
nuad phaen boran นวดแผนโบราณ,<br />
“antieke massage stijl”) is een van de<br />
oudste massagevormen ter wereld.<br />
Volgens de overlevering bestaat deze<br />
massagevorm zelfs al meer dan 2500<br />
jaar. Thaise massage vormt onderdeel<br />
van de traditionele Thaise geneeskunst.<br />
Deze heeft een holistische benadering<br />
en ziet ziekte als een disbalans in<br />
lichaam of geest. Vroeger zochten Thai<br />
bij ziekte hulp in de lokale tempel. Zij<br />
werden behandeld door middel van de<br />
vier elementen van hun traditionele<br />
geneeskunst: spirituele ondersteuning,<br />
voedingsondersteuning, kruiden en<br />
massage.<br />
16<br />
Qigong .........................................................25<br />
Medische Qigong bij kanker<br />
Kanker is een complexe aandoening<br />
om te behandelen. Bij de toepassing<br />
van TCM kan deze complexiteit worden<br />
aangepakt door gebruik te maken van<br />
onder meer acupunctuur, voeding,<br />
tuina massage, medische qigong en<br />
Chinese kruiden formules. De reguliere<br />
geneeskunde en de complementaire<br />
geneeskunde kunnen elkaar schitterend<br />
aanvullen binnen de behandeling van<br />
oncologische patiënten waarbij de<br />
patiënt altijd centraal moet staan. In<br />
dit artikel behandelen we de medische<br />
qigong therapie bij kanker.<br />
Mineralen ..................................................34<br />
Magnesium voor energie en<br />
de spieren<br />
Magnesium is een veelzijdig mineraal<br />
dat veel wordt geadviseerd in de<br />
massage praktijk zowel voor inwendige<br />
als uitwendige toepassing. Magnesium<br />
is aanwezig in elke cel van ons lichaam,<br />
het grootste deel bevindt zich in de<br />
botten. Het is van doorslaggevend<br />
belang voor onze gezondheid<br />
En nog meer:<br />
Product- en boekennieuws ................... 6<br />
Opleiding in beeld...................................... 14<br />
Column Zorg voor Zzp ............................. 18<br />
Column Pim Vree ....................................... 28<br />
Column Stefan van Rossum ................. 30<br />
Oliën ................................................................. 32<br />
Abonnement aanbieding ....................... 35<br />
1-<strong>2023</strong><br />
5
PRODUCTNIEUWS<br />
Tekst Gonnie van de Lang<br />
www.vandelang.nl<br />
De thee heeft een bijzondere smaak met<br />
ingrediënten als gember, kruidnagel,<br />
kaneel, kardemon, venkel, rozenblaadjes,<br />
zwarte peper en frambozenblad<br />
SHOTI MAA HARMONY THEE<br />
Shoti Maa is een theemerk van Ayurvedische samengestelde<br />
kruidenthee op basis van biologische kruiden en specerijen.<br />
De ambachtelijke blends richten zich onder andere op de<br />
chakra’s en de elementen uit de Ayurvedische traditie. Shoti<br />
Maa Harmony uit deze lijn is een ‘Klassieke Chai’ gericht op de<br />
aura. De thee heeft een bijzondere smaak met ingrediënten als<br />
gember, kruidnagel, kaneel, kardemon, venkel, rozenblaadjes,<br />
zwarte peper en frambozenblad. Een heerlijke, verwarmende<br />
thee. Prijs: Euro €3,49 www.de-eng.nl<br />
Door de mineraalstenen wordt<br />
het water gefilterd en voorzien van<br />
diverse mineralen<br />
AQUALINE 5 WATERFILTERSYSTEEM<br />
VAN TRADELINE<br />
Na een massage is het belangrijk dat de klant<br />
water drinkt om de afvalstoffen te verwijderen.<br />
Kraanwater bevat reststoffen van onder andere<br />
medicijnen, hormonen, chemicaliën, PFAS maar<br />
ook microplastics. Het zijn kleine hoeveelheden<br />
waarvan niemand kan zeggen wat deze stoffen<br />
op termijn met het lichaam kunnen doen. Het<br />
Aqualine 5 waterfiltersysteem (5 liter) mineraliseert,<br />
vitaliseert en maakt het water eventueel basische<br />
(alkalisch) wanneer er gebruik wordt gemaakt van<br />
een extra PH ring. Er is geen stroom voor nodig.<br />
Door de mineraalstenen wordt het water gefilterd<br />
en voorzien van diverse mineralen. De Aqualine 5<br />
van glas met ph ring is €259,00 incl. BTW.<br />
www.tradeline.nl<br />
VACUÜM BODYDRAINER<br />
VOOR CUPPING MASSAGE<br />
Als masseur kun je gebruik maken van<br />
cupping voor de activering van de lymfe,<br />
bloed- en energie doorstroming. De<br />
vacuüm bodydrainer is een apparaat<br />
bestaande uit verschillende maten cups<br />
die toegepast kunnen worden voor een<br />
cupping massage. Bijvoorbeeld voor een<br />
detox, lymfedrainage, anti aging, billift,<br />
gezicht- en lichaamsbehandeling. De<br />
prijs is €855,00 incl. BTW, inclusief een<br />
trainingsdag gegeven door Rochelle van<br />
Doorn van Bellabaci Benelux.<br />
www.bellabaci.nl<br />
Als masseur kun je gebruik maken<br />
van cupping voor de activering<br />
van de lymfe, bloed- en energie<br />
doorstroming<br />
6 1-<strong>2023</strong>
BOEK DE NERVUS VAGUS ALS BRON VAN HERSTEL<br />
Stanley Rosenberg, Uitgeverij Mens<br />
In dit boek wordt de cruciale rol van de nervus vagus (de tiende hersenzenuw)<br />
beschreven met betrekking tot ons psychisch en lichamelijk welzijn. Verstoringen<br />
in de nervus vagus kan de oorzaak zijn van veel aandoeningen. Deze zenuw<br />
kan voor diepe ontspanning zorgen maar ook voor onmiddellijke reacties op<br />
levensbedreigende situaties. De theorie wordt uitgebreid beschreven met daarbij<br />
uitleg over verschillende vagale testen. Aan de hand van een aantal eenvoudige<br />
oefeningen worden er manieren om de nervus vagus te beïnvloeden geboden om zo<br />
een diepe ontspanning te bereiken. Dit boek is geschreven voor psychotherapeuten,<br />
artsen, lichaamsgerichte therapeuten én iedereen die zelf de symptomen van<br />
chronische stress en depressie ervaart. De prijs is €34,50, 336 pagina’s.<br />
BEURSNIEUWS <strong>2023</strong><br />
➜ De massage-complementair vakbeurs, in samenwerking<br />
met de Expo Medicinale & aromatische<br />
planten, vindt plaats op 3 en 4 maart in Gorinchem.<br />
➜ De Beauty Trade Special wordt gehouden op<br />
25-26-27 maart in de Jaarbeurs in Utrecht.<br />
➜ De beurs en congres voor gezondheidsprofessionals<br />
met als thema ‘voeding voor het brein’ wordt<br />
gehouden op 2 juni in de expo in Houten.<br />
BOEK DE PLANTPARADOX,<br />
DE VERBORGEN GEVAREN VAN<br />
‘GEZONDE ‘VOEDING<br />
dr. Steven R. Gundry, Uitgeverij Scriptum<br />
Van gluten, het eiwit dat ontstekingen kan<br />
veroorzaken, hebben de meeste mensen<br />
wel gehoord. In De Plantparadox onthult<br />
Steven Gundry, een vooraanstaand<br />
cardioloog en hartchirurg, dat gluten<br />
alleen maar een variant is van een veel<br />
voorkomend en zeer toxisch plantaardig<br />
eiwit, lectine geheten. Lectines zitten<br />
niet alleen in granen zoals tarwe, maar<br />
ook in ‘glutenvrije’ voeding en noten,<br />
peulvruchten, zuivel en vele soorten<br />
groenten en fruit. Deze eiwitten in de<br />
zaden, granen, schillen en bladeren van<br />
planten beschermen de plant. Als je ze eet,<br />
ontketenen ze een soort chemische oorlog<br />
in je lichaam, met ontstekingsreacties<br />
als gevolg, die kunnen leiden tot ernstige<br />
gezondheidsproblemen. Dit boek geeft een<br />
totaal nieuwe kijk op eten. Prijs €23,50,<br />
327 pagina’s.<br />
Verstoringen in de nervus vagus kan de oorzaak<br />
zijn van veel aandoeningen.<br />
Dit boek geeft een totaal<br />
nieuwe kijk op eten<br />
1-<strong>2023</strong><br />
7
Kanker:<br />
massage als<br />
hulpmiddel?<br />
‘<strong>Massage</strong> kan bijdragen aan vermindering van stress<br />
en aan betere slaap’<br />
8<br />
1-<strong>2023</strong>
MEDISCH<br />
Tekst Lizet van Triet<br />
Zelf heeft arts en bestsellerauteur William Cortvriendt niet heel veel met<br />
massage. Maar hij kent het wel van dichtbij: zijn vrouw krijgt dat regelmatig en<br />
vindt het heerlijk. William: “Het is heel individueel bepaald waar iemand door<br />
ontspant. Als je stress krijgt van yoga, doe het dan niet. Dat geldt eveneens voor<br />
massage. Maar iedere weg die leidt tot stressvermindering is prima.”<br />
De arts Willam Cortvriendt is<br />
een gedreven promotor van een<br />
gezonde leefstijl. In zijn boeken legt hij<br />
duidelijk uit wat de invloed daarvan<br />
is bij verschillende (welvaart)ziektes.<br />
In de laatste twee komt aan bod<br />
wat kanker is, hoe het ontstaat en<br />
wat je er zelf aan kunt doen om de<br />
kans het te krijgen te verlagen en de<br />
overlevingskans te vergroten.<br />
William kwam er in<br />
de loop van zijn<br />
onderzoeken voor<br />
zijn voorgaande<br />
boeken meer en<br />
meer achter dat naast bekende risico’s<br />
ook een ongezonde leefstijl meespeelt<br />
in het ontstaan van onder meer kanker.<br />
En dat verbetering daarvan niet alleen<br />
de kans op het ontstaan ervan kan<br />
verminderen, maar dat bovendien na<br />
de diagnose de kwaliteit van leven kan<br />
verbeteren, net als de overlevingskans.<br />
Risicofactoren<br />
Kanker blijkt steeds vaker voor te<br />
komen door de veranderde omgeving<br />
en leefstijl. Het is zelfs doodsoorzaak<br />
nummer een. William: “In slechts<br />
5-10 % van alle kanker is een relatie<br />
met genen aangetoond. Het overige<br />
percentage (dus 90 tot 95 %) wordt<br />
bepaald door invloeden van omgeving<br />
en van leefstijl. Niet alleen worden we<br />
blootgesteld aan kankerverwekkende<br />
chemicaliën en luchtvervuiling, ook<br />
is ons gedrag veranderd.” Hij doelt<br />
daarbij op onder meer het bakken in<br />
de zon, meer roken en te veel alcohol<br />
drinken. “Maar wist je dat bijvoorbeeld<br />
gebrek aan lichaamsbeweging,<br />
het eten van suiker en het hebben<br />
van overgewicht en diabetes tot de<br />
belangrijkste risicofactoren voor het<br />
krijgen van kanker behoren?” Door die<br />
facetten van de leefstijl aan te passen,<br />
kun je het risico op het krijgen van<br />
kanker verminderen en de kans op een<br />
succesvolle behandeling vergroten.<br />
Chronische stress<br />
Een ander belangrijk aspect wat<br />
volgens William aandacht behoeft<br />
is stress: “Tot vrij recent besteedden<br />
artsen weinig aandacht aan de mogelijk<br />
nadelige gevolgen ervan op onze<br />
gezondheid. Net als dat er niet veel<br />
interesse is voor bepaalde methoden<br />
die stress kunnen verminderen.<br />
Zoals yoga, meditatie, mindfulness<br />
en ademhalingsoefeningen.” En<br />
massage, past dat ook in het laatste<br />
rijtje? “Jazeker! Alles wat helpt om te<br />
ontspannen is prima.” Maar wat is<br />
chronische stress eigenlijk? “Denk aan<br />
een min of meer continu aanwezig<br />
zijnd onrustig gevoel of aan het gejaagd<br />
zijn.” Het ‘hoofd leegmaken’ is volgens<br />
de arts in deze tijd echt een serieuze<br />
opgave geworden. “En het is heel<br />
individueel bepaald wat iemand helpt<br />
om daar wat aan te doen. Iedereen<br />
heeft zijn eigen knoppen daarvoor,<br />
zoals het lezen van een goed boek,<br />
wandelen of massage.”<br />
Preventie<br />
Stress en een vol hoofd zorgen<br />
ervoor dat mensen onder meer sneller<br />
verkouden zijn dan degenen die goed<br />
kunnen ontspannen. William: “Het<br />
immuunsysteem raakt daardoor<br />
1-<strong>2023</strong><br />
9
Neem nu een abonnement<br />
en krijg toegang tot<br />
het volledige magazine