Roots editie 4 - 2023 - Inkijkexemplaar

+ Europa's natuurschatten
APRIL 2023
• MIDDEN IN DE NATUUR •
Lentewandelen
Door de narcisvallei
& op Tholen
Betere tijden voor
BULTRUGGEN
Buurten bij
de bevers
Naar de oorsprong van
BOSTULPEN
VERLEIDELIJKE
VLINDERS
DE WERELD VAN DE WITJES

Dansende balts
Kraanvogels spreken tot de verbeelding. Het eerste broedgeval sinds 100 jaar
vond in 2001 plaats in het Fochteloërveen. Dat maakte veel los bij vogelaars en
natuurbeheerders. Inmiddels broeden er maar liefst 46 kraanvogelparen verspreid
over Nederland. In 2022 bouwden 42 paren een nest en legden eieren. In totaal
­werden minstens 42 kuikens geboren en zijn er 26 uitgevlogen. Een prachtig
resultaat. Vanaf eind maart keren de vogels weer terug in het territorium van het
voorgaande jaar. Ook heel bijzonder: met hun jong of jongen erbij. Die blijven nog
een tijdje in de buurt totdat ze zelf op zoek gaan naar een territorium. Vaak in
de omgeving, soms wat verder weg. Dan is de cirkel rond. Het terugkomen van het
kraanvogelgezin in het voorjaar, als ze dan al roepend landen en overgaan tot hun
spectaculaire dansende balts, is het mooiste wat je als vogelaar kunt meemaken.
TEKST PAUL BÖHRE FOTO KRIJN TRIMBOS/NIS
2 APRIL

FILMTIP
Kijk voor de
paringsdans van
kraanvogels op het
Dwingelderveld op
rootsmagazine.nl/
video.
WWW. MAGAZINE.NL 3

Jong geleerd
Onlangs was ik bij mijn ouders om te helpen
bij het opruimen van oude spullen. Ik trof veel
speelgoed uit mijn jeugd én een schooltas vol
schriften en werkstukken. In de stapel schriften
zat een bijzonder exemplaar: mijn schrift voor
Duits klas 3 Havo, met voorop een illustratie
van Holly Hobbie (een populair meisjesfiguur in
de jaren 70) met aan haar voeten een rode kat.
Erboven de gedrukte tekst: ‘Dieren beschermen
is mensen beschaven’.
Dat de interesse voor dieren er al vroeg in zat,
ge tuige ook diverse andere schriftjes met plaatjes
van vlinders, tekeningen van vogels, een
herbarium en krantenknipsels over ‘Zeehond in
Hardinxveld gevangen’. Die zeehond bleek een
zeldzame ringelrob te zijn, die normaal rond
Groenland zwemt maar behoorlijk uit koers
was geraakt en in mijn geboorteplaats terecht
was gekomen. Lenie ’t Hart ontfermde zich
uiteindelijk over de zeehond, in Pieterburen.
Volgens citaten.net is de uitspraak op mijn
schrift van mr. Constantinus Brake, een
Nederlandse advocaat die leefde van 1856-1936.
We zijn een eeuw verder en nog steeds is het
beschermen van dieren actueel en broodnodig.
Kijk maar op pagina 46, daar kopt De Kwestie:
“Wordt het wettelijk verplicht om dieren beter
te behandelen?” Over een wijziging in de Wet
dieren, die eigenlijk per 1 januari van dit jaar in
zou gaan maar om allerlei redenen is uitgesteld.
Dat er meer mensen zijn die zich met hart en ziel
inzetten om een soort te beschermen, zag ik in
de Franse film Donnez-moi des ailes (Geef me
vleugels). Een weliswaar geromantiseerde film
over de missie van de ornitholoog en piloot
Christian Moullec die een alternatieve trekroute
bedacht voor dwergganzen. Een echte feelgoodfilm,
maar hoop doet immers leven!
16 Wandelen door de narcisvallei
32 Helende kracht
Caroline Vogel
hoofdredacteur
caroline.vogel@newskoolmedia.nl
facebook.com/rootsmag
twitter.com/rootsnl
instagram.com/rootsnl
nl.pinterest.com/rootsmagazinenl
rootsmagazine.nl/podcast
Kijk voor het laatste
natuurnieuws, nog meer
lezersfoto’s en wandelen
fotografietips op
rootsmagazine.nl.
4 APRIL
26 Familie Witje

In de ban van haaien 76
58 De mooiste lezersfoto’s
inhoud
- April -
De oorsprong van de bostulp 66
BELEVEN & ONTDEKKEN
06 Nu te zien, doen, horen,
wandelen en fotograferen
25 Ontdek de natuur met
de Roots wandelgidsen
26 De wereld van de witjes
41 Volg Roots online!
42 Henkjan Kievits fotohut
96 Sterren kijken met
Govert Schilling
FLORA & FAUNA
34 De comeback van
bultruggen
46 De kwestie
54 Wat een vraag!
66 De reis van de bostulp
76 In de ban van haaien
NAAR BUITEN
16 Lentewandelen door
het Perlenbachtal
(+ routekaart)
72 Natuurommetje door
de Slikken van de Heen
op Tholen
FOTOGRAFIE
48 Europa’s natuurschatten
58 Lezersfoto’s: spechten
82 Buurten bij bevers
COLUMNS
15 Saskia struint
64 De kleintjes van Krekels
ELKE MAAND
14 Korting op een
abonnement op Roots
32 Helende kracht
57 De Groene Pagina
80 Nieuw: Roots doe-boek
Onderwater
92 Roots recenseert
95 Post
98 Colofon & lezersservice
99 Volgende maand
100 Roots podcast
Bezige bevers
Marijn Heuts’ project
PAG. 82
Bultruggen 34
COVERONDERWERPEN - COVERFOTO LEO DEKNATEL
WWW. MAGAZINE.NL 5

nu te zien
TEKST PAUL BÖHRE
GETTY IMAGES
Kijktip
Een bijzonder fraaie
plek om dit fenomeen
goed te zien, is het
landgoed Wildrijk bij
Sint-Maartensvlotbrug.
Uitrollende varens
Varens rollen nu massaal hun vaak zeer lange bladeren uit, specta culair!
De koningsvaren (foto) ontrolt haar twee meter lange ‘veren’ uit een
vertakte en min of meer houtige rechtsopstaande wortelstok, een soort
stam, waarvan de top uit de grond steekt. Aan elk uiteinde groeit in de
lengte een, in eerste instantie, ingerold blad. De onderste twee zij assen
zijn afzonderlijk opgerold, zodat het geheel op een klauw lijkt. In dit
stadium zijn de bladeren vaak wollig behaard. Het eerste paar blaadjes
aan elke zij as ontrolt zich al snel volledig, terwijl de andere blaadjes nog
ingerold zitten. Maar al snel ontvouwen de kolossale lichtgroene bladeren
zich tot prachtige parapluvormige pluimen.
6 APRIL

Op zoek naar bosdieren
Veel bosdiersoorten gaan in het voorjaar op pad. En zolang de bladeren in het vroege voorjaar
nog niet volledig zijn uitgelopen, maak je de beste kans om ze te zien.
Spring in ’t bos
Met zijn grote, ronde oren is de bosmuis
de Mickey Mouse onder de muizen.
Hoewel zijn naam anders doet vermoeden,
komt hij niet alleen in het bos voor.
Als er genoeg plaats is om zich te verstoppen,
vind je hem ook in parken en
tuinen en soms zelfs in huis. Hij kan
springen als een kangoeroe en tot wel
5 meter hoog in een boom klimmen.
Rode pluimstaart
De eekhoorn is met zijn grote pluimstaart
niet te missen. Deze bosbewoner duikt
ook op in parken en grote tuinen. De rode
eekhoorn is de enige inheemse soort.
Je kunt ‘m op veel verschillende plekken
tegenkomen, maar vooral in het oosten
van Nederland en in duingebieden langs
de kust. Let op het geluid van zijn
krabbelende nagels hoog in de bomen.
Grootste marter
De das is onze grootste inheemse
marter achtige. Door zijn gedrongen
lichaams bouw werd vroeger gedacht
dat de das tot de familie van de beren
behoorde. Een gevarieerd landschap,
met bossen en grasvelden, vormt zijn
ideale leefgebied. Grote ondergrondse
burchten waarin recent is gegraven en
lange grijswitte haren duiden op zijn
aanwezigheid.
Ultiem
geluksmoment
Wie een boommarter ziet, beleeft een
geluksmoment. Uiteraard is dat lang niet
voor iedereen weggelegd, want dit dier
laat zich moeilijk zien. Maar boom marters
komen op steeds meer plekken voor. Als
je tijdens een boswandeling ineens lawaai
hoort, let dan goed op. Andere dieren
waarschuwen elkaar namelijk voor de
marter. Vooral in de schemer maak je
kans er eentje te zien.
Echte snoeper
Reeën komen in vrijwel heel Nederland
voor, in het westen iets minder dan in het
oosten. Ze hebben een voorkeur voor het
overgangsgebied van loofbos naar open
terrein, om er dekking te zoeken, te herkauwen
en te rusten. Ze snoepen graag
van verse boomknoppen langs de bosrand.
In het voorjaar zoekt de hinde het
bos op om daar haar kalfje(s) te werpen.
Tekencheck
Check jezelf na een boswandeling op
de aanwezigheid van teken. Die worden
in het voorjaar weer extra actief.
Info: tekenbeetziekten.nl.
Alle soorten bosdieren die voorkomen in Nederland en België (dus ook de soorten hierboven) staan op deze herkenningskaart van Jasper
de Ruiter. Te bestellen via jasperderuiter.com/product-categorie/herkenningskaarten.
ILLUSTRATIES JASPER DE RUITER
WWW. MAGAZINE.NL 7

Rootswandeling
met routekaart
Wandelen in het
Perlenbachtal
Bolwerk van de wilde narcis
Bij narcissen denk je aan vrolijke lentebrengers in de tuin, op oude landgoederen
of in de Keukenhof. In het grensgebied van België en Duitsland komen narcissen
echter in het wild voor. Je wandelt er tussen de miljoenen bloemen die in april
het landschap spectaculair geel kleuren.
TEKST EN FOTO’S BOB LUIJKS
Vanaf de parkeerplaats klinkt onafgebroken
het ruisende water van de Perlenbach.
Het rustgevende geluid van de rivier bezorgt je
direct een buitenlandgevoel en begeleidt je een
groot deel van de wandelroute. Ook het pad
draagt bij aan de beleving: avontuurlijk ongelijk
over stenen en boomwortels met daartussen
witte klaverzuring. Lang duurt de kennismaking
met de Perlenbach niet; nog voor een brug duikt
de route een smal bergpad in. Je loopt nu langs
de Fuhrtsbach. De Fuhrtsbach is het kleine
zusje van de Perlenbach, maar daarmee niet
minder fraai. Je ziet hier onder meer het zeldzame
rood peperboompje, toefjes geel van de
dotterbloemen, een enkele pinksterbloem en
het onopvallende paarbladig goudveil.
Het smalle pad wringt zich door een mosrijk
naaldbos. Zodra de naald bomen plaatsmaken
voor loofbomen of voldoende licht toelaten,
zijn daar meteen de eerste narcissen. Met de
steile helling vol op de middag zon warmt het
er lekker snel op. Hiervan profiteren de bloemen
direct; ze bloeien hier als eerste. De hele
maand april tot en met begin mei kun je daarom
langs deze route narcissen zien, evenals
bosanemonen. Het hoogtepunt van de
narcissen bloei ligt echter in de tweede helft
van april, wanneer ook de bloemen op de
koelere plekken verschijnen.
Ter hoogte van de brug over de beek bevindt
zich een bunker. Deze maakte deel uit van de
Westwall, een verdedigingslinie uit de Tweede
Wereldoorlog tussen Viersen en de Zwitserse
grens. In totaal bestaat de linie uit ruim
achthonderd bunkers. Na de oorlog werd deze
bunker gebruikt voor het op blazen van munitie,
waardoor hij een gehavende indruk maakt.
Bonte bloemenwereld
Aan de andere kant van de Fuhrtsbach wandel
je nu dichter langs de graslanden. Deze graslanden
bestaan al minimaal 600 jaar. Midden
in de zomer maaide men het gras als wintervoer
voor het vee. Doordat dit jaar in, jaar uit
gebeurde verarmde de bodem, met een bonte
bloemen wereld tot gevolg. Met de komst van
kunstmest verloren de hooilanden hun functie.
Ze verruigden of werden met sparren beplant.
Al snel zag men in dat hiermee unieke natuur
ver loren dreigde te gaan. En zo kreeg het gebied
in 1976 de status van beschermd natuurgebied,
waarna de sparren op grote schaal werden verwijderd
en het traditionele maaibeheer werd
hersteld. Met succes, want na de narcissen is
het zeker niet gedaan met de bloemen.
In de zomer hebben de graslanden het karakter
van een alpenweide met bijzondere planten en
vlinders, zoals bergvenkel, adderwortel, zwartblauwe
rapunzel, dambordje, tweekleurig
hooibeestje, purperstreep parelmoer vlinder
en rode vuurvlinder. Ook nu fladdert er al van
alles rond, zoals dagpauw ogen en groentjes.
>
16 APRIL

Xxxxxxxx
Xxxxxxxxx
Zeldzaam
Wilde narcissen zijn erg zeldzaam.
In Nederland komen ze maar zeer
beperkt voor. In België vind je ze
volop langs onder meer Hohnbach,
Olef en Holzwarche.
De Perlenbach-Fuhrtsbach vormt
met 2,8 km 2 aan graslanden het
grootste bolwerk voor de narcis
van Duitsland. Ze komt daarnaast
alleen voor in de Hunsrück.
WWW. MAGAZINE.NL 17

Wandelen door de narcisvallei
Hoge heuvels en diepe dalen betekent dat je regelmatig
kunt genieten van fraaie vergezichten.
Tijdens de wandeling kom je ook volop andere vrolijke
voorjaarsbloeiers tegen, zoals bosanemonen.
18 APRIL

FILMTIP
Natuurfotograaf
Bob Luijks maakte
onderweg ook
filmbeelden van de
bloeiende narcissen.
Kijk voor een
impressie op
rootsmagazine.nl/
video.
WWW. MAGAZINE.NL 19

RENÉ KREKELS/NIS
WERELD VAN DE
witjes
In het voorjaar en in de zomer fladderen er volop witjes:
klein koolwitje, groot koolwitje en klein geaderd witje zijn
de bekendste. Roots duikt dieper in de wereld van de witjes.
En niet onbelangrijk, hoe houd je ze uit elkaar?
Tip: kijk goed naar de vleugelpunten.
TEKST DANIËL MULDER
KLEIN KOOLWITJE.
26 APRIL

WITTE
VLINDERS
- SUCCESVOLLE VLINDERS -
Veel vlinders in Nederland hebben het
moeilijk, maar het klein en groot koolwitje en
het klein geaderd witje duiken zelden op in
de slechtnieuwsberichten. “Dat komt doordat
deze vlinders veel verschillende soorten
waardplanten hebben, denk aan raapzaad,
pinksterbloem en look-zonder-look, die ook
nog eens overal voorkomen”, legt ecoloog
Kars Veling uit, die bij De Vlinderstichting
werkt. “De vlinders kunnen dus op veel
plekken terecht voor voedsel. Daarbij zijn
het goede vliegers. Het klein koolwitje kan
makkelijk 3 tot 5 kilometer op een dag
vliegen om betere voedselplekken te vinden.
Een gentiaanblauwtje is bijvoorbeeld veel
honkvaster, die blijft juist in zijn relatief
kleine leefgebied zitten en vertoont niet het
zwerfgedrag dat koolwitjes wel hebben.”
Uit de meest recente cijfers – over de periode
van 1990 tot 2021 – blijkt dat het klein
koolwitje en klein geaderd witje iets in aantal
achteruit zijn gegaan. Veling: “Die negatieve
trend valt minder op doordat ze nog altijd
in grote aantallen voorkomen. Uit dezelfde
cijfers blijkt ook dat het met het groot
koolwitje juist iets beter gaat.”
Volgens Veling kun je in de tuin mooi het
gedrag van koolwitjes observeren. “Als je
op koolwitjes let, zie je bijvoorbeeld dat
mannetjes achter het vrouwtje aan jagen.
En als een vlinder op een klein oppervlak van
zo’n 1 m 2 heen en weer blijft vliegen, moet
je opletten. Dat is dan vast een vrouwtje
en als ze dan even stil gaat zitten, kun
je zien dat ze een eitje legt. Juist als ze zo
rusteloos fladdert, gaat ze meestal een
eitje afzetten.”
Let in het voorjaar ook eens op het klein
geaderd witje, adviseert Veling. “Bij deze
vlinder zie je aan de onderzijde langs de
aders heel mooi de zwarte schubjes zitten;
je ziet dan echt de individuele schubjes.
Aan de hoeveel zwart kun je trouwens zien
of het een voorjaars- of een zomergeneratie
is. De zomergeneratie is veel lichter, het
zwart langs de aders is dan minder heftig.”
WWW. MAGAZINE.NL 27

RENEE CAPOZZOLA/BIOSPHOTO/NIS
Bultrugwalvissen
COMEBACK VAN
EEN ZEEREUS
34 APRIL

COLIN MARSHALL/FLPA/NIS
Tot de jaren 80 van de vorige eeuw werd de bultrug in zijn voortbestaan bedreigd, sindsdien beleeft
het dier betere tijden. Wereldwijd spreken media van een ‘comeback’, Time magazine noemde het
een opmerkelijk herstel en ‘de hoop’ voor de planeet. Ook in de Noordzee zwemt steeds vaker een
bultrug. Hoe gaat het nu echt met dit imposante zeezoogdier?
TEKST MARLOES BLOM
De bultrug komt voor in alle wereldzeeën.
In de vorige eeuw raakte het
dier bijna uitgestorven vanwege
de walvisvaart. In 1970 kreeg het de status
‘ bedreigde diersoort’, in 1986 volgde een
wereld wijd verbod op de commerciële jacht
op bultruggen. Naar schatting was toen ruim
95 procent van de bultruggen gedood. De
beschermende maatregelen die volgden
bleken succesvol: het aantal bultruggen
nam toe. De International Union for the
Conservation of Nature (IUCN) veranderde
in 2008 de status van het dier in ‘niet
bedreigd’ (‘least concern’). Wereldwijd zijn
er nu zo’n 84.000 – volwassen – bultruggen.
Een behoorlijk aantal daarvan verkeert nog
wel in gevaar. Op basis van hun verspreidingsgebied
zijn er zo’n 14 populaties bultruggen;
de populaties op het noordelijk
halfrond hebben bijna allemaal de status
Dit bultrugkalf woog bij
zijn geboorte al een slordige
900 kg en had een lengte
van 3 tot 4,5 m.
‘in gevaar’ of ‘bedreigd’. Amerika werkt aan
een herstelplan voor drie bedreigde popula-
Nauw van Calais. Het gevaar zit niet alleen
in aanvaringen, maar ook in het geluid: >
ties. Andere populaties worden gemonitord
via een tienjarenplan, om zo veranderingen
en (nieuwe) bedreigingen waar te nemen. En
hoewel er voor de Australische kust inmiddels
tienduizenden bultruggen zwemmen,
pleiten Australische wetenschappers voor
zo’n zelfde aanpak.
Opeenstapeling van gevaren
De bultrug heeft weliswaar een sterke
comeback gemaakt, maar wereldwijd zijn
er niet zoveel als vóór de walvisjacht. Anno
2023 zijn er voor de bultrug weer andere
gevaren, benadrukt Nathalie Houtman,
oceaan- en walvisdeskundige bij het Wereld
Natuur Fonds (WWF). Naast visserij is de
scheepvaart een van de grootste bedreigingen,
ook in de Noordzee, een van de drukst
bevaren zeeën ter wereld. Houtman: “Per
dag passeren ruim vierhonderd schepen het
WWW. MAGAZINE.NL 35

Fotohutten in de Lage Landen - Vijfheerenlanden
LAATSTE
AFLEVERING
VINK
HENKJANS EIGEN FOTOHUT
Vogels verleiden
in alle luxe
Na een jaar lang reportages maken over schuilhutten voor vogelfotografie, kreeg
Henkjan Kievit de smaak van huttenfotografie te pakken. De wens om zich terug te
trekken in een klein hutje, onzichtbaar voor alles en iedereen en dan te kijken wat er
allemaal op je pad komt, bewoog hem ertoe om zijn eigen fotohut te bouwen.
TEKST EN FOTO’S HENKJAN KIEVIT
42 APRIL

Fotograferen vanuit schuilhutten is de afgelopen jaren
enorm populair geworden. Natuurfotograaf en -filmer
Henkjan Kievit beschrijft maandelijks zijn ervaringen
met een fotohut in Nederland of België én geeft tips
voor natuurfotografen. Dit is de laatste aflevering.
BLAUWE REIGER
PIMPELMEES
BUIZERD
Geïnspireerd door deze reportageserie
ontstond bij mij het idee om zelf een hut
te bouwen voor natuurfotografen. Maar
waar moest die komen? Zoals vaak lag de
oplossing dicht bij huis, in Schoonrewoerd,
Vijfheerenlanden. Mijn overbuurman bleek
nog geen kilometer bij ons vandaan een bosje
met een kleine vijver te bezitten. Toen
ik er de eerste keer ging kijken, bleek er een
buizerd te broeden en de tweede keer vloog
er een purperreiger uit het riet. Het kon niet
mooier, een gouden kans!
Mooi uitzicht
Ik maakte een schets van wat ik voor ogen had.
Een luxe hut moest het worden, met toilet, de
mogelijkheid om koffie of een soepje te maken
en twee grote ramen voor mooi uitzicht. Het
ene raam kijkt uit op het westen, over een
weiland met bosjes in de verte, het andere
raam biedt uitzicht op de vijver. Dat biedt
de kans om zowel de buizerd voor de lens te
krijgen als de reigers en ooievaars die er volop
zitten. Intussen had mijn overbuurman, een
prima timmerman en houthandelaar, niet stilgezeten
en kreeg ik na twee weken een appje;
de hut was klaar.
Zorgvuldig voeren
Toen volgde de uitdaging van het creëren
van een goede setting. Ik had het geluk dat in
mijn boomgaard net een oude appelboom was
omgewaaid, waardoor ik de beschikking had
over een mooie stam en zijtakken. Dit zou
de plek worden waar de buizerd moest landen.
Ook konden we een dode es zagen die te dicht
>
De kunst is
om vogels te
verleiden met
regelmaat te
komen kijken
of er iets te
snaaien valt
WWW. MAGAZINE.NL 43

WORDT HET WETTELIJK
VERPLICHT dieren beter
te behandelen?
Bijna twee jaar geleden werd in het parlement een wijziging aangenomen in de Wet dieren,
die het verbiedt dieren zo te behandelen dat ze geen natuurlijk gedrag kunnen tonen. De wet
zou vanaf 1 januari van dit jaar worden ingevoerd, maar de minister van Landbouw heeft dat
uitgesteld, omdat de wet in zijn huidige vorm onuitvoerbaar zou zijn en verduidelijking nodig
heeft. Onterecht, menen de Partij voor de Dieren en dierenbeschermingsorganisaties.
TEKST FRANS GLISSENAAR FOTO’S GETTY IMAGES
Waar gaat het precies om?
In het voorjaar van 2021, na Tweede
Kamer verkiezingen en in een periode
dat er nog geen nieuw kabinet was geformeerd,
namen de Tweede en ook de
Eerste Kamer een amendement aan op
de nieuwe Wet dieren. Dat amendement,
ingediend door de Partij voor de Dieren,
stelt dat het niet langer is toegestaan om
dieren in de veehouderij in Nederland pijn
te doen of in hun welzijn te benadelen
door ze op een bepaalde manier te huisvesten.
Als voorbeeld in het amendement
wordt het afknippen van de staarten van
biggetjes genoemd (dat gebeurt omdat
biggen aan elkaars staarten gaan bijten
als ze voortdurend dicht op elkaar zitten)
of het onthoornen van kalfjes en geiten.
En waarom kon dit amendement
volgens de minister van Landbouw
niet worden uitgevoerd?
Minister van Landbouw Staghouwer,
die in januari 2022 in het nieuwe kabinet
Rutte IV aantrad, stelde dat het niet
uitvoerbaar was, omdat een belangrijke
zinsnede in het amendement tot discussies
en rechtszaken zou kunnen leiden.
Er wordt namelijk gesteld dat bepaalde
behandelingen van dieren niet toegestaan
zijn zonder ‘redelijk doel’. En over wat
precies een ‘redelijk doel’ is, zou juridische
onenigheid kunnen onstaan. Dit werd ook
gesteld door juristen op het ministerie
van Landbouw en de landsadvocaat.
Daarom werd in het regeerakkoord van
46 APRIL

DE
KWESTIE
In deze rubriek de
achtergrond van een
actuele gebeurtenis,
situatie of visie op het
gebied van natuur die
tot ophef leidt.
het nieuwe kabinet opgenomen dat
er een ‘convenant’ zou moeten komen
waarin, in samenwerking met de betrokken
sectoren, preciezer wordt vastgelegd
wat wel en niet meer mag na inwerking
treden van de wet.
Dat riekt naar een nieuw
‘ geitenpaadje’, of niet?
“Nee, dat denk ik niet”, zegt Bram van
Ojik, voormalig Tweede Kamerlid van
Groen Links, die op verzoek van het
ministerie leiding geeft aan het overleg
voor het ‘convenant dierwaardige veehouderij’.
“De minister heeft benadrukt
dat hij het doel van de wet onderschrijft
en zoekt naar een manier waarop het ook
daadwerkelijk in de praktijk uit te voeren
is. Dat betekent bijvoorbeeld dat stallen
zo moeten zijn ontworpen en ingericht
dat dieren hun natuurlijke gedrag kunnen
vertonen en dat lichamelijke ingrepen
aan het dier niet nodig zijn.”
Maar dat lijkt toch een beetje
op uitstel, of niet?
“Dat vind ik wel”, zegt Leonie Vestering,
kamerlid van de Partij voor de Dieren
en opsteller van het amendement. “De
wet is door het parlement aangenomen,
het parlement heeft vastgesteld dat
de wet per 1 januari 2023 moest worden
ingevoerd, en dat is dus niet gebeurd.
En volgens mij is er weinig ruimte voor
interpretatie van wat nu wel of niet een
redelijk doel is. In het amendement staat
duidelijk dat onder een redelijk doel in
elk geval niet het houden van dieren in
een bepaald houderijsysteem valt, of
een bepaalde wijze van huisvesting.”
Maar als het amendement zo
duidelijk is, waar komt die twijfel
bij het ministerie van Landbouw
dan vandaan?
“Nou, het is wel duidelijk dat als dit
amendement wordt uitgevoerd, er op een
heel andere manier aan veehouderij in
Nederland moet worden gedaan. De bioindustrie
zoals die nu bestaat, kan dan
niet meer. En de vorige en huidige minister
van Landbouw zijn natuurlijk heel erg
bang voor de reactie van de veehouders,
die al niet blij zijn met de stikstofmaatregelen”,
aldus Vestering. Vestering wijst
erop dat ook de Raad van State onlangs in
een advies de minister op de vingers heeft
getikt omdat hij invoering van de wet
uitstelt. In dat advies stelt de raad dat
uitstellen om ‘technische, niet-beleidsmatige
factoren’ mogelijk is, maar dat dit
uitstel door de minister lijkt ingegeven
door inhoudelijke bezwaren. Minister
Adema zou aan de kamer moeten uitleggen
hoe dat precies zit. “Maar dat doet
hij niet”, zegt Vestering.
En nu wordt er dus overlegd
over een convenant. Wie doen
daaraan mee?
In de ‘kerngroep’ van het overleg zitten
onder meer vee- en pluimveehouders,
de boerenorganisatie LTO, het ministerie
en het CBL, de organisatie van de supermarkten.
Als enige ‘vertegenwoordiger’
van de dieren doet de Dierenbescherming
mee. Daarnaast zitten de ‘alternatieve’
agrarische organisaties Caring Farmers
en de Duurzame Zuivelketen aan tafel.
De organisatie Animal Rights had zich
ook gemeld bij Van Ojik, maar kreeg te
horen dat ze niet mee mocht doen. “Hij
had erover gesproken met de leden van
de kerngroep en die wezen onze deelname
af”, aldus Erwin Vermeulen.
Vindt Van Ojik de samenstelling
van de kerngroep ook niet wat
onevenwichtig?
“Nee, dat vind ik niet. Het gaat er natuurlijk
om dat we tot afspraken kunnen
komen over de uitvoering van de wet en
daarbij heb je de partijen nodig die het
moeten gaan doen. Het klopt dat Animal
Rights is afgewezen, maar dat is niet
zo heel gek. Zij willen namelijk helemaal
géén veehouderij, dus dan heeft het
weinig zin om met hen over dierwaardige
veehouderij te spreken.”
En hoe nu verder?
Volgens een reactie van het ministerie
werkt de minister aan een nieuwe wetswijziging
waarbij ‘ingrepen bij dieren in
de veehouderij maximaal worden beperkt
of uitgefaseerd’ en waarbij ‘dieren in
de veehouderij in hun gedragsbehoeften
moeten kunnen voorzien.’ Dit op basis
van de uitkomsten van het convenant,
dat in juni dit jaar gereed moet komen.
Ligt dat convenant er dan over
een paar maanden?
“Dat kan ik natuurlijk niet voorspellen”,
zegt Van Ojik. “Ik zie op dit moment nog
geen reden om aan te nemen dat het niet
gaat lukken, maar als het niet lukt, wordt
de wet natuurlijk toch gewoon uitgevoerd.
Dus het lijkt mij voor iedereen van
belang om tot een akkoord te komen.”
Alle bij het convenant betrokken partijen
doen er geen uitlatingen over zolang de
besprekingen nog gaande zijn, laat onder
anderen een woordvoerder van LTO
weten. Woordvoerder Niels Dorland van
de Dierenbescherming wil wel kwijt dat
hij het probleem van de minister begrijpt.
“Iedereen snapt dat je deze verandering
niet overnight kun doen. In feite is er nu
een pat stelling ontstaan, omdat het
parlement iets wil maar de minister zegt
dat het niet kan. Maar dat de veehouderij
fundamenteel anders moet, is nu
wel duidelijk.”
WWW.
MAGAZINE.NL
47

Jonge bruine beren in Finland.
natuurschatten
van Europa
48 APRIL

Voor betoverende landschappen en ontmoetingen met
wilde dieren hoef je niet naar de andere kant van de wereld
te reizen. Dat bewijst natuurfotograaf Wouter Pattyn met
zijn nieuwste boek Wild van Europa. Hij reist al meer dan
25 jaar rond in Europese natuurgebieden en deelt met Roots
drie van zijn favoriete bestemmingen. ‘Ik blijf me verwonderen over alle
wonderbaarlijke plekken dicht bij huis.’
TEKST ANNE BONTHUIS FOTO’S WOUTER PATTYN
Het Woud van Białowieża,
in Oost-Polen, is de beste
plek om bizons te spotten.
Speuren naar bizons in Noordoost-Polen
Boeren rijden er met paard en kar over
hobbelige weggetjes. Ze maaien het grasland
met een zeis en slaan het hooi op in hooimijten.
“Het is alsof de tijd heeft stilgestaan
in Noordoost-Polen”, vertelt Wouter Pattyn.
“Dat maakt het zo’n bijzondere regio om te
bezoeken. Vooral het desolate landschap
met pittoreske dorpjes en loofbossen langs
de Wit-Russische grens. Ver weg van alle
drukte gaan landbouw en natuur hier nog
hand in hand.”
Het natuurgebied in Noordoost-Polen
waar Pattyn nooit genoeg van krijgt, is de
Biebrza vallei. “Daar vind je het nationale
park Biebrza, met Europa’s belangrijkste
natuurlijke veenmoerassen die zich uit­
>
WWW. MAGAZINE.NL 49

lezersfoto’s
SPECHTEN
Voor onze wedstrijd Foto van de
Maand ontvangen we elke maand
via rootsmagazine.nl de meest
schitterende foto’s van lezers. Deze
maand met het thema ‘spechten’.
Roots koos de winnaar en maakte
een selectie van de mooiste
eervolle vermeldingen
PRODUCTIE RENÉ ALBLAS
1
2 3
EERVOLLE
VERMELDINGEN
Deze foto’s vallen
buiten de prijzen,
maar verdienen wel
een plek in Roots.
1
Karin de Jonge
• Home alone (mannetje
zwarte specht)
De grootste troef van deze foto
is de juiste hoeveelheid licht die
in het spechtenhol valt, waardoor
de vogel goed te zien is.
Ook mooi is dat de vorm van het
hol een soort omgedraaide versie
van de boomstam lijkt. De blauwe
lucht maakt het plaatje af.
2
Corrie Post
• Grote bonte specht zoekt
lekkers in den
Eigenzinnige foto van een specht.
De twee kleuren dennen naalden
(groen en bruin) maken de plaat
extra spannend.
3
Richard Seijger
• Zwarte specht in zijn
natuurlijke omgeving
De vage bladeren op de voorgrond
zorgen voor een geweldige
dieptewerking en ze geven je
het gevoel dat je naast de fotograaf
staat.
58 APRIL

4 5
6
4
Stephanie Viaene
• Zwarte specht met jongen
Mooie actiefoto. Het zachte
licht zorgt ervoor dat het zwarte
verenkleed mooi doortekend is.
5
Annie Keizer
• Alerte middelste bonte
specht
In al zijn eenvoud een prachtig
portret waarbij de oranjerode
buik goed tot zijn recht komt.
Prima compositie: de boom
op een kwart van de breedte,
de specht op een derde en
de snavel halverwege.
6
Jannie Schregardus
• Vliegende grote bonte
specht
De ‘hangende’ pootjes en de
gespreide vleugels zijn de sterkste
onderdelen van deze foto.
WWW. MAGAZINE.NL 59

DOE-BOEK Onderwater
- NU TE KOOP! -
van slootje
tot diepzee
Water is overal, en in die wondere onderwaterwereld valt veel te ontdekken. Het gloednieuwe
Doe-boek Onderwater zit vol puzzels, kleurplaten en opdrachten over dolfijnen en haaien,
kikkervisjes en koffervissen, zeesterren en zeeslakken, robben en salamanders, en nog
veel meer. Hier alvast een voorproefje!
Zoet & zout
Leven er zeepaardjes in de
Noordzee? Hoe diep kan een
keizers pinguïn duiken? En waar
woont een libellenkind? In het
Doe-boek Onderwater heeft
de redactie van Roots allerlei leuke
weetjes verzameld over de meest
uiteenlopende dieren die in en
rond zowel zoet als zout water
leven. Daarnaast zijn er heel veel
puzzels, kleurplaten, opdrachten
en prachtige plaatjes in dit lekker
dikke boek te vinden om dagenlang
mee bezig te zijn.
80 APRIL

Het Doe-boek Onderwater –
van slootje tot diepzee ligt nu in
de winkel. Deze uitgave van Roots
en Fontaine Uitgevers kost slechts
€ 17,99 en is ook te bestellen via
rootsmagazine.nl/onderwaterboek.
WWW. MAGAZINE.NL 81

BEVERS
ZIJN BEZIGE BIJEN
Enkele jaren geleden verhuisde fotograaf Marijn Heuts naar een waterrijk gebied
in Midden-Limburg. Tijdens een eerste zwerftocht door zijn nieuwe leefomgeving zag
hij een bever. Deze toevallige ontmoeting veranderde in een langdurige fascinatie.
‘Bevers wonen op A-locaties waar altijd wel iets moois te zien is.’
TEKST EN FOTO’S MARIJN HEUTS
Op een mooie oktoberochtend stond
ik in een klein bosgebied met een
kronkelende beek. Omdat ik met de blik van
een landschapsfotograaf naar het gebied keek,
ontgingen mij in eerste instantie de twee
enorme beverburchten, de vele glijbanen en de
omgeknaagde bomen volledig. Dat veranderde
toen een luide staartklap op het water de
aanwezigheid van de maker van al die sporen
verried. Dat in mijn nieuwe woonomgeving
veel bevers leefden wist ik, maar ik had nooit
gedacht er daadwerkelijk een tegen te komen.
De volgende dagen ging ik geregeld terug,
maar de bever zag ik niet meer. Logisch, bleek
na een blik op internet: omdat het dier vooral
actief is in nacht en schemering, besloot ik in
het voorjaar pas weer terug te gaan.
Begin april was ik terug en bijna dagelijks
zag ik een of meerdere bevers zwemmen.
De gewenste foto’s waren daarom al vrij snel
in de pocket, maar ik wilde meer. Van een
zwemmende bever zie je alleen de kop boven
water uitsteken, de ogen, oren en neus allemaal
op één lijn. De kop is slechts het topje
van een enorme ijsberg, en mijn camera kon
niet wachten de hele ijsberg te ontmoeten.
En dat lukte. Geregeld zag ik een bever in
het ondiepe water langs de oever van een
vers gestolen wilgentak snoepen. Soms strekte
een bever zich volledig, om ook de wat hoger
hangende twijgjes te kunnen afbijten. Het
plompe lichaam met de flinke laag vet en
de dikke vacht is pas helemaal in volle glorie
te zien als een bever zich zittend gaat poetsen.
>
82 APRIL

WWW. MAGAZINE.NL 83