Zin magazine editie 7 - 2023 - Inkijkexemplaar

BELEEF DE TIJD VAN JE LEVEN
MAGAZINE
OOSTWAARTS
OP PAD
IN DUITSLAND
Supertoll!
SPANNENDE
VROUWEN
Interviews met
Esther Verhoef &
Marion Pauw
Nr. 7 / 7 juni - 6 juli 2023 / Zin.nl / € 7,80
AP
HET ZIT (OOK) IN JE GENEN
Altijd maar
hard werken
MANNENVRIENDSCHAP
Kunnen we
wat van leren
CONCERTJE? KLUSSEN?
(H)oren na
je vijftigste
HETE ZOMER VOL VUUR
Grillpower
wordt girlpower!

25
TOPSPORTER CAROLE
‘Ik wil altijd het
maximale halen,
er voor de volle
honderd procent
voor gaan. Mentaal
ben ik nu sterker
dan op mijn 16de’
coverbeeld: Brenda van Leeuwen (foto Esther Verhoef en Marion Pauw), Getty Images (foto Bonn, Duitsland), Mitchell van Voorbergen (foto barbecue met aubergines)
INHOUD
VERDIEP
6 Gespot door Misja Uitgesproken types
op weg naar iets leuks
16 Interviews met Marion Pauw & Esther
Verhoef ‘Vrouwen schrijven andere
thrillers dan mannen. Vooral het
psychologische element is aanwezig’
25 Topsport na je 50ste Leeftijd een
belemmering? Welnee. Zij presteren nog
steeds op wereldniveau
34 9x Piekeren? Weg ermee!
36 Taalloze liefde Mannen gebruiken minder
woorden, komen meteen ter zake. Wat we
van mannenvriendschap kunnen leren
42 Ga Theater, expo, festival en concert
46 Dossier (H)oren Lief zijn voor je oren is
lief zijn voor jezelf. Wij zetten alles
voor je op een rij
52 Gekneed door de familiegeschiedenis
Het verhaal van een bakkersdochter.
Bianca Bartels over de lessen die ze
meeneemt – en welke vooral níet – van
haar (voor)ouders
VERWONDER
60 Lees Fictie & non-fictie. En Paolo Cognetti
64 5 vragen aan Charles den Tex ‘Hard en
wreed schrijven. Dat hoeft voor mij niet’
70 Zinderende zomer BBQ een typisch
mannending? No way! Grill je mee?
76 Zie Op de bank & in de bios
78 Beauty Visagist Manous ontdekt de
beautygeheimen van Wies Verbeek
82 Fashion volgens Liddie Voor durfals
DUITSLAND IS DICHTBIJ!
85 Bezoek onze buren Ga op die Duitse toer
86 Kunsthoofdstad Bonn Muziek & cultuur
91 Teutoburger Wald Actief genieten voor
wandel- en fietsliefhebbers
94 Bourgondisch Aken Met óók natuur
97 Avontuurlijk Essen Sprankelend &
spannend. En verrassend groen
100 Welterusten Daniëlle sliep in Mantinge
104 Roadtripper Sandra Nieweg trekt met
hondje Bobby door Europa. Deel 12
4

70
HEETGEBLAKERD
Vrouw aan de grill
85
SPECTACULAIR
De Duitse natuur:
je bent er zó
WINNEN
We geven 49 prijzen
weg (p. 110)
16
MARION & ESTHER
Thrillerpowerduo
COLUMNS
31 Hanneke Groenteman
51 Zuster Ronda
81 Stef Bos
EN OOK
8 Zin in | 14 Post | 32 6x Zin mét
de nieuwe Nicci French | 58
Online tips: In geval van nood |
103 Zin online | 107 Breinbrekers
| 110 Win met Zin | 112
Aanbiedingen | 114 Service &
colofon | 115 Volgende Zin
Magazine
36
ZO DOEN MANNEN HET
Vriendschap voor
het leven
82
DURVEN = DOEN!
Prints voor kleurrijke types
5

GESPOT DOOR
Misja
Streetstyleblogger Misja Beijers (1952) spot
uitgesproken types op weg naar iets leuks.
Hun vriendschap begon op de sportschool,
nu vijftien jaar geleden.
Inmiddels zijn Joke Koo (1948) en Pia
Broersen (1955) beiden gecharmeerd
geraakt van fotografie. Al zijn hun
onderwerpen verschillend, ze gaan
graag samen met de camera op pad.
6
Hun gezamenlijke passie voor fotografie ontstond toen
Joke Pia meevroeg voor een weekje Frankrijk om er een
fotocursus te volgen. Joke: “Het was een klein groepje, we
kregen dagelijks opdrachten en ’s avonds werd het resultaat
met elkaar besproken.” Na die week hadden beiden
de smaak te pakken en vonden ze ieder hun eigen onderwerp.
Joke koos voor architectuur. Joke: “Voor mij is het
een uitdaging om een deel van een groot, minimalistisch
gebouw haarscherp vast te leggen. Het gaat mij om de
vorm, de lijnen en de kleuren.” Pia voegt eraan toe: “Ik
vind het kleurritme en de compositie in het werk van Joke
erg strak. Ik zie haar precieze karakter erin terug.” Pia
kiest voor verschillende onderwerpen – natuur, industriële
omgevingen – die toch iets gemeenschappelijks
hebben. De foto’s zijn ingetogen en in zachte tinten. Pia:
“Ik word naar iets toegetrokken, het is moeilijk uit te leggen,
maar het heeft met nostalgie te maken.” Joke: “Pia
heeft een eigen stijl. Het zachte kleurgebruik en het verstilde
in haar foto’s spreekt mij het meeste aan. Ik zie haar
spirituele kant erin.” Ze genieten ervan om er samen met
de camera op uit te gaan, bijvoorbeeld naar het Zomercarnaval
in Rotterdam. Of naar mode-exposities, waarbij
het soms lastig is de ontwerpen goed vast te leggen.
Aan het begin van hun vriendschap woonden ze beiden
in de buurt van Haarlem. Omdat Joke is verhuisd, lukt een
dagje samen in deze stad niet zo vaak meer. Pia: “Maar
we kennen onze favoriete adresjes nog. We hebben net
heerlijk rondgeneusd tussen de designer vintage bij
Paragons en zijn er ook allebei geslaagd. En nu wil ik Joke
meenemen naar een expositie in een galerie die zij nog
niet kent: Galerie SPW59.” Zomercarnaval.org
Meer inspiratie? Bijzondere winkels: Misjab.nl • Misja’s
favoriete adressen: Oog voor Stijl (Het Spectrum, € 24,99)
WAT GAAN ZE DOEN?
SHOPPEN
Paragons • Kleine Houtstraat
60, Haarlem • Paragons.nl
CULTUUR HAPPEN
Galerie SPW59 •
Spaarnwouderstraat 59,
Haarlem • Instagram.com/galeriespw59
ETEN
House of Borski • Zijlweg 22,
Overveen • Houseofborski.com
Check de dames online:
Instagram.com/joke.koo
Piabroersen.com

PIA:
‘We hebben net
heerlijk rondgeneusd
tussen de designer vintage.
En we zijn allebei
geslaagd!’
Pia (links) en Joke

Marion Pauw & Esther Verhoef
Powervrouwen
van de
Nederlandse
thriller
Deze zomer is een walhalla voor lezers die van spannende
boeken houden. Bijna alle grote Nederlandse én buitenlandse
thrillerschrijvers komen met een nieuw boek. In het
kader van de Thriller Weken 2023 gaf het powerduo onder
de Nederlandse thrillervrouwen Marion Pauw en Esther
Verhoef een interview aan Zin. Over thrillerschrijverschap,
hun vrouwelijke touch, ouder worden en jezelf zijn.
INTERVIEWS: JOLANDA HOFLAND | FOTOGRAFIE: BRENDA VAN LEEUWEN | VISAGIE: MANOUS NELEMANS

17

INTERVIEW
CV
1973 Geboren op 19 augustus
in Tasmanië
1979 Emigreert op 6-jarige
leeftijd naar Nederland
2005 Debuteert met Villa
Serena
2009 Wint een Gouden Strop
met haar doorbraakthriller
Daglicht
2010 Schrijft scenario’s voor
diverse tv-series als
In therapie, Dagboek van
een callgirl, Vlucht HS13
2013 Verfilming van Daglicht
2017 Schrijft samen met Susan
Smit Hotel Hartzeer
2022 Wint opnieuw de Gouden
Strop voor Vogeleiland
2023 Tijgerlelie
22
bloei en heb je wat te bieden aan de wereld.
Dat is ook wat ik in Tijgerlelie meegeef aan de
lezers onder wie er ongetwijfeld velen zijn die
zich herkennen in de ervaring van buiten de
groep vallen. Tegen hen zeg ik als aanmoediging:
‘Het is oké dat sommige mensen je niet
mogen. Misschien zelfs een hekel aan je hebben.
Ga dan vooral niet je best doen maar leun
juist achterover. Ga jezelf niet plooien naar
wat je denkt dat je voor de ander moet zijn.’
‘Wees gewoon jezelf’ vind ik een dooddoener.
Want jezelf zijn gaat voor sommige mensen
niet vanzelf. Omdat ze niet goed weten wie
ze zijn. En of ze er überhaupt wel mógen zijn.
Voor mij is dat een zoektocht geweest. Als ik
terugblik op mijn leven van tien, vijftien of
twintig jaar geleden denk ik: hoe deed ik dat?
Verschrikkelijk hard werken, kleine kinderen,
op mijn tenen lopen in liefdesrelaties, hoge
eisen stellen aan mezelf. Zo vermoeiend. Ik
geniet nu van de stabiliteit. Ik heb een heel
fijne relatie met Chris. De kinderen zijn al een
tijdje de deur uit en hebben zich gesetteld. Ze
weten wat ze willen en hebben voldoende
basis om hun leven op te bouwen. Ik heb mijn
handen vrij en ineens zeeën van tijd. Heerlijk.
De grap is dat ik minder uren aan het schrijven
ben, maar merk dat ik beter ben gaan
schrijven. Dat komt omdat ik nu ook tijd neem
om te lummelen, mijmertijd. Dan werk ik in de
tuin of ga ik lopen met de hond. En krijg ik
altijd vanzelf weer een inval. Als je alleen
met witte knokkels achter je toetsenbord zit,
zoals ik vroeger deed, dan komt het niet. Ook
hier geldt: leun een beetje achterover. Laat het
opkomen in plaats van dat je gaat forceren.
Maar dat geldt vooral voor de eerste versie.
Bij latere versies verander ik in een enorme
perfectionist. Vraag maar aan mijn bureauredacteur.
(lacht) Ik ben ook een vakvrouw.
Ik wil mijn lezers het allerbeste boek geven.”
‘Ruzie op zijn tijd
is goed. Je even aan
elkaar scherpen’
Je bent al acht jaar samen met Chris. Wat maakt
van jullie zo’n goede combi?
“Hij is mijn partner in crime. We kunnen alles
samen en willen dezelfde dingen in het leven.
We vinden het zalig om in Spanje te wonen.
Lekker trutten met z’n tweeën. In en rondom
het huis bezig zijn, op reis gaan met de daktent,
een festival bezoeken in Nederland. We
hebben het gezellig. Dat is belangrijk. En als
er shit is, en dat is er in elke relatie – ook wij
hebben heftige crisissen gehad – dan praten
we het uit totdat we de ander weer begrijpen.
Belangrijk is dat je erop kunt vertrouwen dat
je partner er niet op uit is om jou opzettelijk
pijn te doen. Ruzies ontstaan vaak omdat je
getriggerd raakt. Dat de een iets zegt maar de
ander iets anders hoort. En ruzie op zijn tijd is
ook goed. Je even aan elkaar scherpen. Weten:
hier ligt mijn grens, daar ligt jouw grens. Ik
denk dat je ervoor moet waken dat je respectvol
blijft. Al lopen de emoties hoog op, als je
elkaar verrot gaat schelden, dan houdt het
voor mij op. Dat is zo onveilig. Die woorden
blijven altijd in je achterhoofd zitten. Ja, daar
moest ik 50 voor worden, om dat te doorzien.
En veel therapieën volgen. (lacht) Weet je wat
in onze relatie helpt? We nemen af en toe thuis
op de bank een pilletje. MDMA. Dat werkt
goed als je wilt praten; niet voor niets wordt
het ook gebruikt in een therapeutische setting.
Onder anderen Bessel van der Kolk is er
enthousiast over. Ik weet dat er een taboe op
heerst. Mensen vinden het normaal om te zeggen:
ik was gisteren stomdronken. Zelf ben ik
niet zo van de drank. Maar als je me vraagt:
waar heeft jouw relatie baat bij, dan is het dat.
Bij MDMA vallen triggers weg en kun je liefdevol
naar jezelf en de ander kijken. Je kunt ook
heel open luisteren: ‘Goh, werkt dat zó bij jou.’
Elkaar begrijpen is toch the name of the game.”
Waar verheug je je het meest op deze zomer?
“Ik heb veel zin om mijn moestuin een boost te
geven. Verder wil ik veganistisch leren koken.
Bezig zijn dus met praktische, aardse dingen.
Lekker werken met mijn handen en mijn hoofd
wat rust gunnen. Dan kom ik vanzelf weer op
een punt dat ik wil schrijven.” ■

Tijgerlelie
De nieuwe
thriller van
Marion
speelt zich
voor een
deel af in de
Spaanse
Pyreneeën. Waar een groep
huisgenoten – studenten –
twee maanden op een hotel
past. Op het laatste moment
besluit een van hen een oude
schoolvriendin mee te
nemen. Hierdoor verandert de
groepsdynamiek en ontstaat
een toxische sfeer.
Hoofdpersoon Lily ligt buiten
de groep en op een dag valt er
een dode. Zeventien jaar later
probeert Lilly te achterhalen
wat er nu precies is gebeurd.
(Ambo Anthos, € 22,99)
ZIN IN? Kijk op pag. 111
en maak kans!
23

Op
Topsport na je 50ste
Deze fanatieke sporters presteren op wereldniveau. Leeftijd een
belemmering? Welnee. Er is nu veel meer tijd en rust om te trainen.
TEKST: MARIA VAN BEELEN | BEELD: MAARTEN DE GROOT
25

Wie Alice Naber | Geboren 1971 |
Sport Ruitersport eventing (soort
triatlon voor paarden) | Sinds 1981 |
Niveau Nederlands, Europees en
internationaal; heeft een eigen trainingsstal
| Traint 50 uur per week
‘Ik geloof niet in stilzitten
als je ouder wordt’
“De liefde voor paardrijden is er met
de paplepel ingegoten. Als baby zat
ik al voorop bij mijn vader op een
paard. Nog steeds doe ik volop
wedstrijden. Badminton is de
zwaarste eventing ruiterwedstrijd,
een beetje vergelijkbaar met de
Tour de France voor wielrenners. Ik
heb er drie keer aan meegedaan en
op de Olympische Spelen in Rio
werd ik met het Nederlandse team
zesde. In de ruitersport heb je geen
leeftijdsgroepen, het gaat tenslotte
om de paarden. Dat ik ouder ben, is
een voordeel. Ik heb alles al meegemaakt,
weet situaties goed in te
schatten en ik ervaar meer rust.
Toen ik jong was, wilde ik misschien
te veel en te snel. Dan schoten we
langs een hindernis en struikelde
mijn paard of viel ik van hem af.
Paardensport is een gevoelssport,
je moet de techniek beheersen en
een lange adem hebben. Een paard
kan geblesseerd raken of worden
verkocht en zo begin je weer
opnieuw. Kyran heb ik nu een jaar,
hij is een vechter en daar hou ik
van. Het doel is deelname aan de
Olympische Zomerspelen in 2028,
in Los Angeles. Als ik fit blijf, kan ik
de paardensport nog lang blijven
doen. Ik geloof niet in stilzitten als
je ouder wordt.”

9x
Nooit meer
piekeren
Piekeren overkomt ons allemaal. En als je
perfectionistisch bent, heb je daar nog nét even
meer last van. In haar boek De ultieme gids voor
perfectionisten laat psychotherapeut Katherine
Morgan Schafler zien wat de voordelen zijn
van perfectionisme. Maar vooral: hoe je
afrekent met al dat gepieker.
TEKST: LINDE VERHULST
34

9X PSYCHE
Het piekermoment
Iedereen heeft zorgen en het is
helemaal niet raar dat je daar
af en toe over moet nadenken.
Probeer daarom elke dag,
bijvoorbeeld een kwartier
lang, bewust na te denken over
je zorgen of problemen. Schrijf
je bevindingen op en pak dit
briefje er telkens bij zodra de
problemen je weer te binnen
schieten.
Piekerelastiekje
Draag een elastiek, bijvoorbeeld
een haarelastiek, om je
pols. Zodra je voelt dat je
begint te piekeren of negatieve
gedachten voelt opkomen, trek
je aan het elastiek. Door het
tikje op je pols, word je bewust
van deze gedachten en worden
deze kort onderbroken.
Probeer dan bewust aan iets te
denken waarvan je blij wordt.
Je ademhaling
Piekeren gebeurt vooral ’s
avonds als we in bed liggen.
Lukt het echt niet om die
gedachten te stoppen? Probeer
je dan te focussen op je ademhaling.
Zorg dat je plat op je
rug ligt, leg je handen op je
buik en adem rustig in en
langzaam uit terwijl je je buik
op en neer voelt gaan.
Spreek het uit
Piekeren is iets dat in onze
hersenen gebeurt. Door zaken
te overdenken en er met
niemand over te praten, kun je
het probleem steeds groter
maken in je hoofd. Spreek je
gedachten uit aan iemand die
dicht bij je staat. Praat er met
hem of haar over en vertel
waar je angst hem in zit.
Vind afleiding
Merk je dat er negatieve
gedachten bij je opkomen of
dat je gaat piekeren? Zorg er
dan voor dat je iets anders
gaat doen waar je gedachten
vervolgens naar uit kunnen
gaan. Lees een boek, kijk een
leuke serie of ga naar buiten
om even te wandelen. Net waar
je zin in hebt. Zo blijf je weg
van piekergedachten.
Leef in het nu
Wie piekert, maakt zich druk
over dingen uit het verleden of
in de toekomst. Oplossingen
bedenken voor problemen die
er (nog) niet zijn, is niet alleen
heel erg zonde van je energie,
maar ook zinloos. Merk je toch
dat je gedachten die kant
opgaan, probeer je dan bewust
te worden van het nu. Wat zie
je? Wat ruik je? Wat hoor je?
Beweeg
Door te sporten of te bewegen
maakt je lichaam dopamine
aan: een gelukshormoon. Door
daar je focus op te leggen, is
een ideale manier om je
piekergedachten aan de kant
te zetten. Zo zorg je er ook voor
dat je hoofd ruimte krijgt voor
nieuwe inzichten en dat het
piekeren afneemt.
Train
Probeer je gedachten uit te
dagen. Stel jezelf bijvoorbeeld
de vraag: klopt het wel wat ik
denk? Als we piekeren, denken
we vaak aan de dingen die mis
kunnen gaan. Probeer eens te
denken aan de positieve kant.
Zet die ertegenover en probeer
dat steeds te doen als je
piekert.
Vind hulp
Mochten de tips niet helpen en
merk je dat het piekeren toeneemt,
dan is het verstandig
om contact op te nemen met je
huisarts. Samen kunnen jullie
kijken naar een cursus of
gedragstherapie die bij jou zou
kunnen passen. Mocht je die
stap te groot vinden, kijk dan
eens op Mentaalvitaal.nl voor
online oefeningen en ideeën.
GRATIS BOEK?
Kijk op p. 111
en maak kans!
35
beeld: Getty Images

Taalloze liefde
Wat vrouwen van mannenvriendschappen kunnen leren
Ze hoeven niet alles te bespreken, vergeten naar elkaars vrouw te
vragen, hebben geen drama, geen gedoe, maar zijn onderhuids – ja echt –
diep emoti oneel verbonden.
TEKST: KARIN KUIJPERS
beeld: Getty Images
36

37

DOSSIER (H)OREN
WAT ZEG JE?
Alles
over
onze
ren
Sinds je 50+’er bent, probeer je
minimaal een half uur per dag
extra te bewegen, let je op
je lijn en borrel je alleen in het
weekend. Kortom, we zorgen
goed voor ons lijf. Maar onze
oren? Die vergeten we vaak.
Zonde, want de gevolgen van
ouderdomsdoofheid zijn vaak
ingrijpend.
TEKST: PETRA SCHOUTEN | BEELD: GETTY IMAGES
Je voelt je vast nog niet oud. Dus ook niet
aangesproken wanneer het gaat over ouderdomsslechthorendheid.
Maar of je het nou
leuk vindt of niet, na je 50ste gaat je gehoor
beetje bij beetje achteruit. De belangrijkste
oorzaak van ouderdomsdoofheid? Slijtage
van de haarcellen in het binnenoor, veroorzaakt
door een plotselinge harde knal of
geleidelijk – wat vaker voorkomt. Daarnaast
spelen roken, medicijngebruik, een verkeerd
voedingspatroon en genen ook een rol.
Ouderdomsslechthorendheid is helaas niet te
stoppen maar vertragen kunnen we het wél.
Kwetsbaarder dan je denkt
Hoe schadelijk geluiden tussen 80 en 120
decibel zijn, hangt af van hoe vaak en hoe
lang je ernaar luistert. De veilige limiet
waaraan je je gehoor mag blootstellen – 80
decibel, maximaal acht uur per dag (of veertig
uur per week) – komt overeen met het
geluid afkomstig van een drukke autoweg.
Elke drie decibel erbij is een verdubbeling
van het geluid waardoor 83 decibel nog maar
vier uur per dag (of twintig uur per week)
veilig is. En 86 decibel nog maar twéé uur
per dag (of tien uur per week). Geluid van 103
decibel kan je gehoor in minder dan vijf
minuten beschadigen. Boven de 120 decibel
veroorzaakt direct gehoorschade. Daarnaast
kunnen sommige medicijnen zoals antibiotica,
ontstekingsremmers, medicijnen bij
chemotherapie en plastabletten ook gehoorverlies
veroorzaken.
Gehoorproblemen en dementie
Gemiddeld duurt het nog zeven jaar na de
eerste klachten voordat personen met
gehoorverlies maatregelen nemen. Bijna de
helft van de slechthorenden laat zich zelfs
helemaal niet behandelen. En dat terwijl
gehoorverlies ingrijpende gevolgen kan hebben.
Zo wordt het onder meer in verband
46

Doe het zelf
Zet je de televisie steeds
harder, ben je snel moe in
gezelschap of mis je geregeld
de grap op een feestje? Dan
is het een goed idee om je
gehoor te (laten) testen. Een
thuistest kan een indicatie
geven van hoe het met je
gehoor is gesteld. Ben je 55
maar komt uit de test een
gehoorleeftijd van 75, dan
weet je genoeg.
Hoortest.nl
47

LESSEN VAN JE (VOOR)OUDERS
Voor altijd een
bakkersdochter?
Journalist Bianca Bartels (1968) schreef een boek over haar
voorouders: drie generaties broodbakkers. Ze herkent nogal wat
hardnekkige overgeleverde patronen. Welke wil ze behouden,
welke vooral niet? En kun je die überhaupt wel loslaten?
TEKST: BIANCA BARTELS | BEELD: JASPER ZWARTJES
53

5VRAGEN AAN
Charles
den Tex
‘Thrillers hebben voor mij de
wereld van de literatuur geopend’
64
Op zijn ereplank staan diverse gerenommeerde
prijzen, waaronder maar liefst driemaal de Gouden
Strop. Charles den Tex (1952) schrijft al meer dan dertig
jaar thrillers die onbehaaglijk sterk op de actualiteit
leunen. Onlangs verscheen Trauma, het vervolg op zijn
succesvolle De Repair Club. Hoog tijd voor een interview
met een van de beste thrillerschrijvers van Nederland.
INTERVIEW: MARGRIET DE GROOT | BEELD: ANP/KOEN VERHEIJDEN

1
Moeten je boeken
kloppen?
“Ze hoeven niet te kloppen zolang de
lezer het maar gelooft. Je moet een
geloofwaardig beeld schetsen waarin
de lezer meegaat. Ik ben geslaagd als
het me lukt de lezer uit zijn eigen
wereld te tillen en op een andere
manier naar iets te laten kijken. Feiten
zijn daarvoor niet altijd het beste
middel. Om me in te leven, verdiep ik
me in de geschiedenis van mijn
onderwerp, lees ik veel en spreek ik
met mensen die er dicht op hebben
gezeten. Maar uiteindelijk verzín ik
het verhaal. De hoofdpersoon van De
Repair Club, oud-spion John Antink,
bestaat niet. Hij is gebaseerd op verhalen
van anderen over hoe het was
op de plekken waar hij heeft gezeten.
Het begon allemaal met het idee
van een groepje gepensioneerde

Ze ontdekte dat barbecueboeken vooral worden gemaakt door en voor grote
stoere mannen. Susan Aretz (1972) vindt zichzelf ook best stoer maar vooral
dat koken op de barbecue toch echt méér is dan dat stereotype. Dus maakte
ze no-nonsense kookboek ‘BBQ-tijd’. Dat juist simpel zo verrassend lekker kan
zijn! Susan schreef vijf kookboeken en laat op Susanaretz.nl dagelijks zien hoe
je het leven mooier, leuker én lekkerder maakt.
Hete
zomer
GRILLPOWER = GIRLPOWER!
Koken op de barbecue? Helemaal niet moeilijk.
Misschien dat al die stoere mannen daarom
zo graag de grilltang ter hand nemen. Susan Aretz
(1972) doet bepaald niet voor ze onder. Ziehier
drie grilltoppers uit haar kookboek BBQ-tijd
waarmee wíj ons deze zomer eens even fijn met
rook omhullen. Schenk jij de wijn in, schat?
PRODUCTIE: DANIËLLE BRONSGEEST | BEELD: MITCHELL VAN VOORBERGEN
70

AUBERGINE
Met misoglazuur
‘De glazuur karamelliseert de
aubergine bijna maar geeft
een waanzinnige umamismaak
aan je groente!’

ONTDEK NOORDRIJN-WESTFALEN: LEKKER DICHTBIJ!
Bruisend
BEZOEK AAN
DE BUREN
Ook zo dol op een afwisselend weekje weg, maar
hoeft jouw reis niet mijlenver weg te zijn? Dan is het
Duitse Noordrijn-Westfalen met steden als Aken,
Bonn en Essen een aanrader. Vlak over de grens
vind je mooie musea, fraaie tuinen en kun je
smakelijk happen en slenteren langs de Rijn.
Nog even een terrasje in de Biergarten? Buiten
de steden is volop natuur om van te genieten,
bijvoorbeeld het Teutoburger Wald... Bis bald!
TEKST: SABINA BLES, ALIDA DIJK (ESSEN)
BEELD: ANP, DUITS VERKEERSBUREAU, GETTY IMAGES
Duitsland om de hoek
Bonn: dé kunsthoofdstad, p. 86
Weldadige natuur:
Teutoburger Wald, p. 91
Nu we er toch zijn:
Aken is zó leuk! p. 94
Essen in het Ruhrgebied:
hier sprankelt het, p. 97
85

BONN
In nog geen drie uur rijd
je vanaf Utrecht naar de
geboortestad van Ludwig
van Beethoven. Bonn is
de voormalige hoofdstad
van Duitsland, de
regering is na de val van
de Muur grotendeels
naar Berlijn verhuisd.
Tegenwoordig is Bonn de
kunsthoofdstad van
Duitsland. Er zijn veel
nieuwe musea die de
moeite meer dan waard
zijn. Komt dat zien!
Dé kunsthoofdstad
van
Duitsland
VOOR CULTUUR-& MUZIEKLIEFHEBBERS
Ga je mee op ontdekkingstocht
door Noordrijn-Westfalen? In ons
land grenst de deelstaat aan Limburg,
Gelderland en Overijssel, in België aan
Luik. Een deel van deze Duitse regio
met Essen als stadstip staat synoniem
voor het Ruhrgebied, dat je wellicht
kent van de steenkoolmijnen en vele
fabrieken. Maar inmiddels zijn veel
van die fabrieken omgetoverd tot hippe
culturele hotspots. Vaak al fietsend
goed te bewonderen omdat alle highlights
dicht bij elkaar liggen. Maar
Noordrijn-Westfalen is nog zoveel
méér! Let maar op.
Onze trip start in Bonn
Dichterbij dan je denkt (drie uur rijden
vanaf Utrecht) ligt Bonn: de stad waar
componist Ludwig van Beethoven
werd geboren. Bonn is de voormalige
hoofdstad van Duitsland, na de val
van de Berlijnse Muur werd dat Berlijn.
De regering verhuisde in 1999 voor een
groot deel daarnaartoe, maar er zijn
nog wel wat ministeries in de stad. In
de jaren 90 zijn er meerdere moderne
musea gebouwd, waardoor Bonn nu is
uitgegroeid tot kunsthoofdstad.
TOP 10 Zeker Zien & Doen
Bonn telt zo’n 300.000 inwoners: geen
grote stad naar Duitse begrippen. Toch
heeft het voor een citytrip van een dag
of twee veel leuks te bieden. Zeker
voor cultuur- en muziekliefhebbers.
Ontdek de vele musea, relax in de zon
in dat stille stadspark, struin door de
kleine straatjes in de oude binnenstad
en vergeet ook dat ‘reisje’ langs of op
de Rijn niet. Wil je niks missen? Met
deze Top 10 Zeker Zien & Doen gaat dat
helemaal lukken.
1Ontdek dé kunsthoofdstad
van Duitsland
Het bekende Kunstmuseum Bonn en
de Bundeskunsthalle maken Bonn tot
een internationale, cul turele hotspot.
In het kunstmuseum bewonder je
zowel binnen als buiten spraakmakende
moderne en hedendaagse kunst.
Met een verzameling van zo’n 7500
kunstwerken van onder anderen
August Macke en Joseph Beuys is dit
museum zeer de moeite waard. De
markante Bundeskunsthalle is al een
kunstwerk an sich. Door het oontwerp
met drie pun tige blauwe lichtkegels –
De basketballen op het dak van de Bundeskunsthalle zijn onderdeel van de installatie
Verflechtungen door Nevin Aladag (te zien t/m 15 oktober 2023)
86

Leuke
citytrip
AKEN
94
Nog zo’n verrassende
stad vlak over de grens
is Duitslands meest
westelijke stad Aken. Of
zoals ze hier schrijven:
Aachen. Grenzend aan
de natuur van de Eifel
en de Belgische Hoge
Venen, is het een ideale
plek voor een weekendtrip
met uitstapjes.
VOOR BOURGONDIËRS
& NATUURLIEFHEBBERS
Wat Aken zo leuk maakt? De
schitterende Dom, het Gotische
stadhuis, de gezellige biomarkt op
zaterdag, het Couvenmuseum,
bijzondere winkeltjes en natuurlijk de
warmwaterbronnen. Voor een paar
dagen is hier genoeg te zien en te beleven.
Nog altijd ademt de stad de geest
van Karel de Grote, de koning der
Franken, die hier rond het jaar 800
boven op een groene heuvel zijn paleis
liet bouwen. De rest is geschiedenis.
Het oude centrum
Om Aken te ontdekken is het oude
centrum een prima vertrekpunt. Het is
klein en compact en vol smalle straatjes
en steegjes. Hier vormen de
eeuwen oude Dom en het stadhuis
(Rathaus) hét middelpunt van de stad.
Dit jaar staat de Dom van Aken trouwens
extra in de spotlights. Al 45 jaar
prijkt dit meesterwerk van gotiek en
barok – waar wel 32 miljoen mozaïeksteentjes
in zijn verwerkt – op de
Unesco Werelderfgoedlijst. Bezoek ook
zeker de schatkamer van de kathedraal
en vergaap je aan alle pracht en praal
van goud en zilver. Zoals het
Lothariuskruis: gemaakt van eikenhout
maar rijkelijk belegd met goud,
zilver en edelstenen. Aachendom.de
Dwalen door het stadhuis
Op de plek waar nu het neogotische
stadhuis staat, stichtte Karel de Grote
lang geleden zijn paleis. De twee torens
stammen nog uit die tijd! Mooi om te
zien is dat kroningszaal helemaal in
ere is hersteld. Dé plek waar gekroonde
koningen van hun feestmaal genoten.
Enkele zalen van het stadhuis, waaronder
de kroningszaal, raad- en rode
zaal, kun je met of zonder gids bezichtigen.
Eenmaal buiten op de fraai
aangelegde Markt kun je niet om de
fontein met standbeeld van Karel de
Grote heen. Rathaus-aachen.de
Wandel de Route
Charlemagne
Wil je niks missen van al dat moois in
Aken? Volg dan de Route Charlemagne.
• Start op het Katschhof, het plein dat
de Dom en het stadhuis verbindt en
waar het nieuwe stedelijk museum
Centre Charlemagne staat. Op dit voormalige
handelsplein waar voorheen de
Katz oftewel schandpaal stond, is nu
vooral vertier door de weekmarkten en
concerten.
• De route gaat na de Dom en het stadhuis
verder langs Akens allereerste
stadhuis: het Grashaus (1260) op de
Fischmarkt. Nu is het de plek waar

Al 45 jaar prijkt de
Dom vanAken,
meesterwerk van
gotiek en barok,
op de Unesco
Werelderfgoedlijst
Lookphotos /Travel Collection
schoolklassen les krijgen over de
geschiedenis van Europa.
• Een heerlijk rustpunt midden in de
stad is de Elisengarten achter de
Elisenbrunnen. Geniet van een ijsje,
koffie op het terras en strijk neer op
een van de traptreden van de
Elisenbrunnen. Uit de twee kraantjes
van het witte classicistische gebouw
met zuilenhal stroomt warm bronwater
van 53°C, dat overigens sterk
naar zwavel ruikt. Hier aan de
Friedrich-Wilhelm-Platz vind je ook
de Tourist Info.
• Weer opgeladen wandel je door richting
de Hühnermarkt. Hier herbergt in
een typisch Akens woonhuis met
prachtige 18de-eeuwse stijlkamers het
Couvenmuseum. Leuk detail: in deze
voormalige apotheek verstrekten ze
vroeger chocolade als geneesmiddel.
Jammer dat ze er achterkwamen dat je
hier alleen maar van ‘groeide’.
• Ook leuk op de route zijn het
Internationale Krantenmuseum in een
van de oudste woningen van Aken aan
de Pontsstrasse en het hypermoderne
SuperC, het universiteitsgebouw waar
alles draait om de wetenschap: een
eyecatcher. Route-charlemagne.eu
Even genieten van een ijsje op de traptreden
van Elisenbrunnen
95