30.05.2023 Views

Zin magazine editie 7 - 2023 - Inkijkexemplaar

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

BELEEF DE TIJD VAN JE LEVEN<br />

MAGAZINE<br />

OOSTWAARTS<br />

OP PAD<br />

IN DUITSLAND<br />

Supertoll!<br />

SPANNENDE<br />

VROUWEN<br />

Interviews met<br />

Esther Verhoef &<br />

Marion Pauw<br />

Nr. 7 / 7 juni - 6 juli <strong>2023</strong> / <strong>Zin</strong>.nl / € 7,80<br />

AP<br />

HET ZIT (OOK) IN JE GENEN<br />

Altijd maar<br />

hard werken<br />

MANNENVRIENDSCHAP<br />

Kunnen we<br />

wat van leren<br />

CONCERTJE? KLUSSEN?<br />

(H)oren na<br />

je vijftigste<br />

HETE ZOMER VOL VUUR<br />

Grillpower<br />

wordt girlpower!


25<br />

TOPSPORTER CAROLE<br />

‘Ik wil altijd het<br />

maximale halen,<br />

er voor de volle<br />

honderd procent<br />

voor gaan. Mentaal<br />

ben ik nu sterker<br />

dan op mijn 16de’<br />

coverbeeld: Brenda van Leeuwen (foto Esther Verhoef en Marion Pauw), Getty Images (foto Bonn, Duitsland), Mitchell van Voorbergen (foto barbecue met aubergines)<br />

INHOUD<br />

VERDIEP<br />

6 Gespot door Misja Uitgesproken types<br />

op weg naar iets leuks<br />

16 Interviews met Marion Pauw & Esther<br />

Verhoef ‘Vrouwen schrijven andere<br />

thrillers dan mannen. Vooral het<br />

psychologische element is aanwezig’<br />

25 Topsport na je 50ste Leeftijd een<br />

belemmering? Welnee. Zij presteren nog<br />

steeds op wereldniveau<br />

34 9x Piekeren? Weg ermee!<br />

36 Taalloze liefde Mannen gebruiken minder<br />

woorden, komen meteen ter zake. Wat we<br />

van mannenvriendschap kunnen leren<br />

42 Ga Theater, expo, festival en concert<br />

46 Dossier (H)oren Lief zijn voor je oren is<br />

lief zijn voor jezelf. Wij zetten alles<br />

voor je op een rij<br />

52 Gekneed door de familiegeschiedenis<br />

Het verhaal van een bakkersdochter.<br />

Bianca Bartels over de lessen die ze<br />

meeneemt – en welke vooral níet – van<br />

haar (voor)ouders<br />

VERWONDER<br />

60 Lees Fictie & non-fictie. En Paolo Cognetti<br />

64 5 vragen aan Charles den Tex ‘Hard en<br />

wreed schrijven. Dat hoeft voor mij niet’<br />

70 <strong>Zin</strong>derende zomer BBQ een typisch<br />

mannending? No way! Grill je mee?<br />

76 Zie Op de bank & in de bios<br />

78 Beauty Visagist Manous ontdekt de<br />

beautygeheimen van Wies Verbeek<br />

82 Fashion volgens Liddie Voor durfals<br />

DUITSLAND IS DICHTBIJ!<br />

85 Bezoek onze buren Ga op die Duitse toer<br />

86 Kunsthoofdstad Bonn Muziek & cultuur<br />

91 Teutoburger Wald Actief genieten voor<br />

wandel- en fietsliefhebbers<br />

94 Bourgondisch Aken Met óók natuur<br />

97 Avontuurlijk Essen Sprankelend &<br />

spannend. En verrassend groen<br />

100 Welterusten Daniëlle sliep in Mantinge<br />

104 Roadtripper Sandra Nieweg trekt met<br />

hondje Bobby door Europa. Deel 12<br />

4


70<br />

HEETGEBLAKERD<br />

Vrouw aan de grill<br />

85<br />

SPECTACULAIR<br />

De Duitse natuur:<br />

je bent er zó<br />

WINNEN<br />

We geven 49 prijzen<br />

weg (p. 110)<br />

16<br />

MARION & ESTHER<br />

Thrillerpowerduo<br />

COLUMNS<br />

31 Hanneke Groenteman<br />

51 Zuster Ronda<br />

81 Stef Bos<br />

EN OOK<br />

8 <strong>Zin</strong> in | 14 Post | 32 6x <strong>Zin</strong> mét<br />

de nieuwe Nicci French | 58<br />

Online tips: In geval van nood |<br />

103 <strong>Zin</strong> online | 107 Breinbrekers<br />

| 110 Win met <strong>Zin</strong> | 112<br />

Aanbiedingen | 114 Service &<br />

colofon | 115 Volgende <strong>Zin</strong><br />

Magazine<br />

36<br />

ZO DOEN MANNEN HET<br />

Vriendschap voor<br />

het leven<br />

82<br />

DURVEN = DOEN!<br />

Prints voor kleurrijke types<br />

5


GESPOT DOOR<br />

Misja<br />

Streetstyleblogger Misja Beijers (1952) spot<br />

uitgesproken types op weg naar iets leuks.<br />

Hun vriendschap begon op de sportschool,<br />

nu vijftien jaar geleden.<br />

Inmiddels zijn Joke Koo (1948) en Pia<br />

Broersen (1955) beiden gecharmeerd<br />

geraakt van fotografie. Al zijn hun<br />

onderwerpen verschillend, ze gaan<br />

graag samen met de camera op pad.<br />

6<br />

Hun gezamenlijke passie voor fotografie ontstond toen<br />

Joke Pia meevroeg voor een weekje Frankrijk om er een<br />

fotocursus te volgen. Joke: “Het was een klein groepje, we<br />

kregen dagelijks opdrachten en ’s avonds werd het resultaat<br />

met elkaar besproken.” Na die week hadden beiden<br />

de smaak te pakken en vonden ze ieder hun eigen onderwerp.<br />

Joke koos voor architectuur. Joke: “Voor mij is het<br />

een uitdaging om een deel van een groot, minimalistisch<br />

gebouw haarscherp vast te leggen. Het gaat mij om de<br />

vorm, de lijnen en de kleuren.” Pia voegt eraan toe: “Ik<br />

vind het kleurritme en de compositie in het werk van Joke<br />

erg strak. Ik zie haar precieze karakter erin terug.” Pia<br />

kiest voor verschillende onderwerpen – natuur, industriële<br />

omgevingen – die toch iets gemeenschappelijks<br />

hebben. De foto’s zijn ingetogen en in zachte tinten. Pia:<br />

“Ik word naar iets toegetrokken, het is moeilijk uit te leggen,<br />

maar het heeft met nostalgie te maken.” Joke: “Pia<br />

heeft een eigen stijl. Het zachte kleurgebruik en het verstilde<br />

in haar foto’s spreekt mij het meeste aan. Ik zie haar<br />

spirituele kant erin.” Ze genieten ervan om er samen met<br />

de camera op uit te gaan, bijvoorbeeld naar het Zomercarnaval<br />

in Rotterdam. Of naar mode-exposities, waarbij<br />

het soms lastig is de ontwerpen goed vast te leggen.<br />

Aan het begin van hun vriendschap woonden ze beiden<br />

in de buurt van Haarlem. Omdat Joke is verhuisd, lukt een<br />

dagje samen in deze stad niet zo vaak meer. Pia: “Maar<br />

we kennen onze favoriete adresjes nog. We hebben net<br />

heerlijk rondgeneusd tussen de designer vintage bij<br />

Paragons en zijn er ook allebei geslaagd. En nu wil ik Joke<br />

meenemen naar een expositie in een galerie die zij nog<br />

niet kent: Galerie SPW59.” Zomercarnaval.org<br />

Meer inspiratie? Bijzondere winkels: Misjab.nl • Misja’s<br />

favoriete adressen: Oog voor Stijl (Het Spectrum, € 24,99)<br />

WAT GAAN ZE DOEN?<br />

SHOPPEN<br />

Paragons • Kleine Houtstraat<br />

60, Haarlem • Paragons.nl<br />

CULTUUR HAPPEN<br />

Galerie SPW59 •<br />

Spaarnwouderstraat 59,<br />

Haarlem • Instagram.com/galeriespw59<br />

ETEN<br />

House of Borski • Zijlweg 22,<br />

Overveen • Houseofborski.com<br />

Check de dames online:<br />

Instagram.com/joke.koo<br />

Piabroersen.com


PIA:<br />

‘We hebben net<br />

heerlijk rondgeneusd<br />

tussen de designer vintage.<br />

En we zijn allebei<br />

geslaagd!’<br />

Pia (links) en Joke


Marion Pauw & Esther Verhoef<br />

Powervrouwen<br />

van de<br />

Nederlandse<br />

thriller<br />

Deze zomer is een walhalla voor lezers die van spannende<br />

boeken houden. Bijna alle grote Nederlandse én buitenlandse<br />

thrillerschrijvers komen met een nieuw boek. In het<br />

kader van de Thriller Weken <strong>2023</strong> gaf het powerduo onder<br />

de Nederlandse thrillervrouwen Marion Pauw en Esther<br />

Verhoef een interview aan <strong>Zin</strong>. Over thrillerschrijverschap,<br />

hun vrouwelijke touch, ouder worden en jezelf zijn.<br />

INTERVIEWS: JOLANDA HOFLAND | FOTOGRAFIE: BRENDA VAN LEEUWEN | VISAGIE: MANOUS NELEMANS


17


INTERVIEW<br />

CV<br />

1973 Geboren op 19 augustus<br />

in Tasmanië<br />

1979 Emigreert op 6-jarige<br />

leeftijd naar Nederland<br />

2005 Debuteert met Villa<br />

Serena<br />

2009 Wint een Gouden Strop<br />

met haar doorbraakthriller<br />

Daglicht<br />

2010 Schrijft scenario’s voor<br />

diverse tv-series als<br />

In therapie, Dagboek van<br />

een callgirl, Vlucht HS13<br />

2013 Verfilming van Daglicht<br />

2017 Schrijft samen met Susan<br />

Smit Hotel Hartzeer<br />

2022 Wint opnieuw de Gouden<br />

Strop voor Vogeleiland<br />

<strong>2023</strong> Tijgerlelie<br />

22<br />

bloei en heb je wat te bieden aan de wereld.<br />

Dat is ook wat ik in Tijgerlelie meegeef aan de<br />

lezers onder wie er ongetwijfeld velen zijn die<br />

zich herkennen in de ervaring van buiten de<br />

groep vallen. Tegen hen zeg ik als aanmoediging:<br />

‘Het is oké dat sommige mensen je niet<br />

mogen. Misschien zelfs een hekel aan je hebben.<br />

Ga dan vooral niet je best doen maar leun<br />

juist achterover. Ga jezelf niet plooien naar<br />

wat je denkt dat je voor de ander moet zijn.’<br />

‘Wees gewoon jezelf’ vind ik een dooddoener.<br />

Want jezelf zijn gaat voor sommige mensen<br />

niet vanzelf. Omdat ze niet goed weten wie<br />

ze zijn. En of ze er überhaupt wel mógen zijn.<br />

Voor mij is dat een zoektocht geweest. Als ik<br />

terugblik op mijn leven van tien, vijftien of<br />

twintig jaar geleden denk ik: hoe deed ik dat?<br />

Verschrikkelijk hard werken, kleine kinderen,<br />

op mijn tenen lopen in liefdesrelaties, hoge<br />

eisen stellen aan mezelf. Zo vermoeiend. Ik<br />

geniet nu van de stabiliteit. Ik heb een heel<br />

fijne relatie met Chris. De kinderen zijn al een<br />

tijdje de deur uit en hebben zich gesetteld. Ze<br />

weten wat ze willen en hebben voldoende<br />

basis om hun leven op te bouwen. Ik heb mijn<br />

handen vrij en ineens zeeën van tijd. Heerlijk.<br />

De grap is dat ik minder uren aan het schrijven<br />

ben, maar merk dat ik beter ben gaan<br />

schrijven. Dat komt omdat ik nu ook tijd neem<br />

om te lummelen, mijmertijd. Dan werk ik in de<br />

tuin of ga ik lopen met de hond. En krijg ik<br />

altijd vanzelf weer een inval. Als je alleen<br />

met witte knokkels achter je toetsenbord zit,<br />

zoals ik vroeger deed, dan komt het niet. Ook<br />

hier geldt: leun een beetje achterover. Laat het<br />

opkomen in plaats van dat je gaat forceren.<br />

Maar dat geldt vooral voor de eerste versie.<br />

Bij latere versies verander ik in een enorme<br />

perfectionist. Vraag maar aan mijn bureauredacteur.<br />

(lacht) Ik ben ook een vakvrouw.<br />

Ik wil mijn lezers het allerbeste boek geven.”<br />

‘Ruzie op zijn tijd<br />

is goed. Je even aan<br />

elkaar scherpen’<br />

Je bent al acht jaar samen met Chris. Wat maakt<br />

van jullie zo’n goede combi?<br />

“Hij is mijn partner in crime. We kunnen alles<br />

samen en willen dezelfde dingen in het leven.<br />

We vinden het zalig om in Spanje te wonen.<br />

Lekker trutten met z’n tweeën. In en rondom<br />

het huis bezig zijn, op reis gaan met de daktent,<br />

een festival bezoeken in Nederland. We<br />

hebben het gezellig. Dat is belangrijk. En als<br />

er shit is, en dat is er in elke relatie – ook wij<br />

hebben heftige crisissen gehad – dan praten<br />

we het uit totdat we de ander weer begrijpen.<br />

Belangrijk is dat je erop kunt vertrouwen dat<br />

je partner er niet op uit is om jou opzettelijk<br />

pijn te doen. Ruzies ontstaan vaak omdat je<br />

getriggerd raakt. Dat de een iets zegt maar de<br />

ander iets anders hoort. En ruzie op zijn tijd is<br />

ook goed. Je even aan elkaar scherpen. Weten:<br />

hier ligt mijn grens, daar ligt jouw grens. Ik<br />

denk dat je ervoor moet waken dat je respectvol<br />

blijft. Al lopen de emoties hoog op, als je<br />

elkaar verrot gaat schelden, dan houdt het<br />

voor mij op. Dat is zo onveilig. Die woorden<br />

blijven altijd in je achterhoofd zitten. Ja, daar<br />

moest ik 50 voor worden, om dat te doorzien.<br />

En veel therapieën volgen. (lacht) Weet je wat<br />

in onze relatie helpt? We nemen af en toe thuis<br />

op de bank een pilletje. MDMA. Dat werkt<br />

goed als je wilt praten; niet voor niets wordt<br />

het ook gebruikt in een therapeutische setting.<br />

Onder anderen Bessel van der Kolk is er<br />

enthousiast over. Ik weet dat er een taboe op<br />

heerst. Mensen vinden het normaal om te zeggen:<br />

ik was gisteren stomdronken. Zelf ben ik<br />

niet zo van de drank. Maar als je me vraagt:<br />

waar heeft jouw relatie baat bij, dan is het dat.<br />

Bij MDMA vallen triggers weg en kun je liefdevol<br />

naar jezelf en de ander kijken. Je kunt ook<br />

heel open luisteren: ‘Goh, werkt dat zó bij jou.’<br />

Elkaar begrijpen is toch the name of the game.”<br />

Waar verheug je je het meest op deze zomer?<br />

“Ik heb veel zin om mijn moestuin een boost te<br />

geven. Verder wil ik veganistisch leren koken.<br />

Bezig zijn dus met praktische, aardse dingen.<br />

Lekker werken met mijn handen en mijn hoofd<br />

wat rust gunnen. Dan kom ik vanzelf weer op<br />

een punt dat ik wil schrijven.” ■


Tijgerlelie<br />

De nieuwe<br />

thriller van<br />

Marion<br />

speelt zich<br />

voor een<br />

deel af in de<br />

Spaanse<br />

Pyreneeën. Waar een groep<br />

huisgenoten – studenten –<br />

twee maanden op een hotel<br />

past. Op het laatste moment<br />

besluit een van hen een oude<br />

schoolvriendin mee te<br />

nemen. Hierdoor verandert de<br />

groepsdynamiek en ontstaat<br />

een toxische sfeer.<br />

Hoofdpersoon Lily ligt buiten<br />

de groep en op een dag valt er<br />

een dode. Zeventien jaar later<br />

probeert Lilly te achterhalen<br />

wat er nu precies is gebeurd.<br />

(Ambo Anthos, € 22,99)<br />

ZIN IN? Kijk op pag. 111<br />

en maak kans!<br />

23


Op<br />

Topsport na je 50ste<br />

Deze fanatieke sporters presteren op wereldniveau. Leeftijd een<br />

belemmering? Welnee. Er is nu veel meer tijd en rust om te trainen.<br />

TEKST: MARIA VAN BEELEN | BEELD: MAARTEN DE GROOT<br />

25


Wie Alice Naber | Geboren 1971 |<br />

Sport Ruitersport eventing (soort<br />

triatlon voor paarden) | Sinds 1981 |<br />

Niveau Nederlands, Europees en<br />

internationaal; heeft een eigen trainingsstal<br />

| Traint 50 uur per week<br />

‘Ik geloof niet in stilzitten<br />

als je ouder wordt’<br />

“De liefde voor paardrijden is er met<br />

de paplepel ingegoten. Als baby zat<br />

ik al voorop bij mijn vader op een<br />

paard. Nog steeds doe ik volop<br />

wedstrijden. Badminton is de<br />

zwaarste eventing ruiterwedstrijd,<br />

een beetje vergelijkbaar met de<br />

Tour de France voor wielrenners. Ik<br />

heb er drie keer aan meegedaan en<br />

op de Olympische Spelen in Rio<br />

werd ik met het Nederlandse team<br />

zesde. In de ruitersport heb je geen<br />

leeftijdsgroepen, het gaat tenslotte<br />

om de paarden. Dat ik ouder ben, is<br />

een voordeel. Ik heb alles al meegemaakt,<br />

weet situaties goed in te<br />

schatten en ik ervaar meer rust.<br />

Toen ik jong was, wilde ik misschien<br />

te veel en te snel. Dan schoten we<br />

langs een hindernis en struikelde<br />

mijn paard of viel ik van hem af.<br />

Paardensport is een gevoelssport,<br />

je moet de techniek beheersen en<br />

een lange adem hebben. Een paard<br />

kan geblesseerd raken of worden<br />

verkocht en zo begin je weer<br />

opnieuw. Kyran heb ik nu een jaar,<br />

hij is een vechter en daar hou ik<br />

van. Het doel is deelname aan de<br />

Olympische Zomerspelen in 2028,<br />

in Los Angeles. Als ik fit blijf, kan ik<br />

de paardensport nog lang blijven<br />

doen. Ik geloof niet in stilzitten als<br />

je ouder wordt.”


9x<br />

Nooit meer<br />

piekeren<br />

Piekeren overkomt ons allemaal. En als je<br />

perfectionistisch bent, heb je daar nog nét even<br />

meer last van. In haar boek De ultieme gids voor<br />

perfectionisten laat psychotherapeut Katherine<br />

Morgan Schafler zien wat de voordelen zijn<br />

van perfectionisme. Maar vooral: hoe je<br />

afrekent met al dat gepieker.<br />

TEKST: LINDE VERHULST<br />

34


9X PSYCHE<br />

Het piekermoment<br />

Iedereen heeft zorgen en het is<br />

helemaal niet raar dat je daar<br />

af en toe over moet nadenken.<br />

Probeer daarom elke dag,<br />

bijvoorbeeld een kwartier<br />

lang, bewust na te denken over<br />

je zorgen of problemen. Schrijf<br />

je bevindingen op en pak dit<br />

briefje er telkens bij zodra de<br />

problemen je weer te binnen<br />

schieten.<br />

Piekerelastiekje<br />

Draag een elastiek, bijvoorbeeld<br />

een haarelastiek, om je<br />

pols. Zodra je voelt dat je<br />

begint te piekeren of negatieve<br />

gedachten voelt opkomen, trek<br />

je aan het elastiek. Door het<br />

tikje op je pols, word je bewust<br />

van deze gedachten en worden<br />

deze kort onderbroken.<br />

Probeer dan bewust aan iets te<br />

denken waarvan je blij wordt.<br />

Je ademhaling<br />

Piekeren gebeurt vooral ’s<br />

avonds als we in bed liggen.<br />

Lukt het echt niet om die<br />

gedachten te stoppen? Probeer<br />

je dan te focussen op je ademhaling.<br />

Zorg dat je plat op je<br />

rug ligt, leg je handen op je<br />

buik en adem rustig in en<br />

langzaam uit terwijl je je buik<br />

op en neer voelt gaan.<br />

Spreek het uit<br />

Piekeren is iets dat in onze<br />

hersenen gebeurt. Door zaken<br />

te overdenken en er met<br />

niemand over te praten, kun je<br />

het probleem steeds groter<br />

maken in je hoofd. Spreek je<br />

gedachten uit aan iemand die<br />

dicht bij je staat. Praat er met<br />

hem of haar over en vertel<br />

waar je angst hem in zit.<br />

Vind afleiding<br />

Merk je dat er negatieve<br />

gedachten bij je opkomen of<br />

dat je gaat piekeren? Zorg er<br />

dan voor dat je iets anders<br />

gaat doen waar je gedachten<br />

vervolgens naar uit kunnen<br />

gaan. Lees een boek, kijk een<br />

leuke serie of ga naar buiten<br />

om even te wandelen. Net waar<br />

je zin in hebt. Zo blijf je weg<br />

van piekergedachten.<br />

Leef in het nu<br />

Wie piekert, maakt zich druk<br />

over dingen uit het verleden of<br />

in de toekomst. Oplossingen<br />

bedenken voor problemen die<br />

er (nog) niet zijn, is niet alleen<br />

heel erg zonde van je energie,<br />

maar ook zinloos. Merk je toch<br />

dat je gedachten die kant<br />

opgaan, probeer je dan bewust<br />

te worden van het nu. Wat zie<br />

je? Wat ruik je? Wat hoor je?<br />

Beweeg<br />

Door te sporten of te bewegen<br />

maakt je lichaam dopamine<br />

aan: een gelukshormoon. Door<br />

daar je focus op te leggen, is<br />

een ideale manier om je<br />

piekergedachten aan de kant<br />

te zetten. Zo zorg je er ook voor<br />

dat je hoofd ruimte krijgt voor<br />

nieuwe inzichten en dat het<br />

piekeren afneemt.<br />

Train<br />

Probeer je gedachten uit te<br />

dagen. Stel jezelf bijvoorbeeld<br />

de vraag: klopt het wel wat ik<br />

denk? Als we piekeren, denken<br />

we vaak aan de dingen die mis<br />

kunnen gaan. Probeer eens te<br />

denken aan de positieve kant.<br />

Zet die ertegenover en probeer<br />

dat steeds te doen als je<br />

piekert.<br />

Vind hulp<br />

Mochten de tips niet helpen en<br />

merk je dat het piekeren toeneemt,<br />

dan is het verstandig<br />

om contact op te nemen met je<br />

huisarts. Samen kunnen jullie<br />

kijken naar een cursus of<br />

gedragstherapie die bij jou zou<br />

kunnen passen. Mocht je die<br />

stap te groot vinden, kijk dan<br />

eens op Mentaalvitaal.nl voor<br />

online oefeningen en ideeën.<br />

GRATIS BOEK?<br />

Kijk op p. 111<br />

en maak kans!<br />

35<br />

beeld: Getty Images


Taalloze liefde<br />

Wat vrouwen van mannenvriendschappen kunnen leren<br />

Ze hoeven niet alles te bespreken, vergeten naar elkaars vrouw te<br />

vragen, hebben geen drama, geen gedoe, maar zijn onderhuids – ja echt –<br />

diep emoti oneel verbonden.<br />

TEKST: KARIN KUIJPERS<br />

beeld: Getty Images<br />

36


37


DOSSIER (H)OREN<br />

WAT ZEG JE?<br />

Alles<br />

over<br />

onze<br />

ren<br />

Sinds je 50+’er bent, probeer je<br />

minimaal een half uur per dag<br />

extra te bewegen, let je op<br />

je lijn en borrel je alleen in het<br />

weekend. Kortom, we zorgen<br />

goed voor ons lijf. Maar onze<br />

oren? Die vergeten we vaak.<br />

Zonde, want de gevolgen van<br />

ouderdomsdoofheid zijn vaak<br />

ingrijpend.<br />

TEKST: PETRA SCHOUTEN | BEELD: GETTY IMAGES<br />

Je voelt je vast nog niet oud. Dus ook niet<br />

aangesproken wanneer het gaat over ouderdomsslechthorendheid.<br />

Maar of je het nou<br />

leuk vindt of niet, na je 50ste gaat je gehoor<br />

beetje bij beetje achteruit. De belangrijkste<br />

oorzaak van ouderdomsdoofheid? Slijtage<br />

van de haarcellen in het binnenoor, veroorzaakt<br />

door een plotselinge harde knal of<br />

geleidelijk – wat vaker voorkomt. Daarnaast<br />

spelen roken, medicijngebruik, een verkeerd<br />

voedingspatroon en genen ook een rol.<br />

Ouderdomsslechthorendheid is helaas niet te<br />

stoppen maar vertragen kunnen we het wél.<br />

Kwetsbaarder dan je denkt<br />

Hoe schadelijk geluiden tussen 80 en 120<br />

decibel zijn, hangt af van hoe vaak en hoe<br />

lang je ernaar luistert. De veilige limiet<br />

waaraan je je gehoor mag blootstellen – 80<br />

decibel, maximaal acht uur per dag (of veertig<br />

uur per week) – komt overeen met het<br />

geluid afkomstig van een drukke autoweg.<br />

Elke drie decibel erbij is een verdubbeling<br />

van het geluid waardoor 83 decibel nog maar<br />

vier uur per dag (of twintig uur per week)<br />

veilig is. En 86 decibel nog maar twéé uur<br />

per dag (of tien uur per week). Geluid van 103<br />

decibel kan je gehoor in minder dan vijf<br />

minuten beschadigen. Boven de 120 decibel<br />

veroorzaakt direct gehoorschade. Daarnaast<br />

kunnen sommige medicijnen zoals antibiotica,<br />

ontstekingsremmers, medicijnen bij<br />

chemotherapie en plastabletten ook gehoorverlies<br />

veroorzaken.<br />

Gehoorproblemen en dementie<br />

Gemiddeld duurt het nog zeven jaar na de<br />

eerste klachten voordat personen met<br />

gehoorverlies maatregelen nemen. Bijna de<br />

helft van de slechthorenden laat zich zelfs<br />

helemaal niet behandelen. En dat terwijl<br />

gehoorverlies ingrijpende gevolgen kan hebben.<br />

Zo wordt het onder meer in verband<br />

46


Doe het zelf<br />

Zet je de televisie steeds<br />

harder, ben je snel moe in<br />

gezelschap of mis je geregeld<br />

de grap op een feestje? Dan<br />

is het een goed idee om je<br />

gehoor te (laten) testen. Een<br />

thuistest kan een indicatie<br />

geven van hoe het met je<br />

gehoor is gesteld. Ben je 55<br />

maar komt uit de test een<br />

gehoorleeftijd van 75, dan<br />

weet je genoeg.<br />

Hoortest.nl<br />

47


LESSEN VAN JE (VOOR)OUDERS<br />

Voor altijd een<br />

bakkersdochter?<br />

Journalist Bianca Bartels (1968) schreef een boek over haar<br />

voorouders: drie generaties broodbakkers. Ze herkent nogal wat<br />

hardnekkige overgeleverde patronen. Welke wil ze behouden,<br />

welke vooral niet? En kun je die überhaupt wel loslaten?<br />

TEKST: BIANCA BARTELS | BEELD: JASPER ZWARTJES<br />

53


5VRAGEN AAN<br />

Charles<br />

den Tex<br />

‘Thrillers hebben voor mij de<br />

wereld van de literatuur geopend’<br />

64<br />

Op zijn ereplank staan diverse gerenommeerde<br />

prijzen, waaronder maar liefst driemaal de Gouden<br />

Strop. Charles den Tex (1952) schrijft al meer dan dertig<br />

jaar thrillers die onbehaaglijk sterk op de actualiteit<br />

leunen. Onlangs verscheen Trauma, het vervolg op zijn<br />

succesvolle De Repair Club. Hoog tijd voor een interview<br />

met een van de beste thrillerschrijvers van Nederland.<br />

INTERVIEW: MARGRIET DE GROOT | BEELD: ANP/KOEN VERHEIJDEN


1<br />

Moeten je boeken<br />

kloppen?<br />

“Ze hoeven niet te kloppen zolang de<br />

lezer het maar gelooft. Je moet een<br />

geloofwaardig beeld schetsen waarin<br />

de lezer meegaat. Ik ben geslaagd als<br />

het me lukt de lezer uit zijn eigen<br />

wereld te tillen en op een andere<br />

manier naar iets te laten kijken. Feiten<br />

zijn daarvoor niet altijd het beste<br />

middel. Om me in te leven, verdiep ik<br />

me in de geschiedenis van mijn<br />

onderwerp, lees ik veel en spreek ik<br />

met mensen die er dicht op hebben<br />

gezeten. Maar uiteindelijk verzín ik<br />

het verhaal. De hoofdpersoon van De<br />

Repair Club, oud-spion John Antink,<br />

bestaat niet. Hij is gebaseerd op verhalen<br />

van anderen over hoe het was<br />

op de plekken waar hij heeft gezeten.<br />

Het begon allemaal met het idee<br />

van een groepje gepensioneerde


Ze ontdekte dat barbecueboeken vooral worden gemaakt door en voor grote<br />

stoere mannen. Susan Aretz (1972) vindt zichzelf ook best stoer maar vooral<br />

dat koken op de barbecue toch echt méér is dan dat stereotype. Dus maakte<br />

ze no-nonsense kookboek ‘BBQ-tijd’. Dat juist simpel zo verrassend lekker kan<br />

zijn! Susan schreef vijf kookboeken en laat op Susanaretz.nl dagelijks zien hoe<br />

je het leven mooier, leuker én lekkerder maakt.<br />

Hete<br />

zomer<br />

GRILLPOWER = GIRLPOWER!<br />

Koken op de barbecue? Helemaal niet moeilijk.<br />

Misschien dat al die stoere mannen daarom<br />

zo graag de grilltang ter hand nemen. Susan Aretz<br />

(1972) doet bepaald niet voor ze onder. Ziehier<br />

drie grilltoppers uit haar kookboek BBQ-tijd<br />

waarmee wíj ons deze zomer eens even fijn met<br />

rook omhullen. Schenk jij de wijn in, schat?<br />

PRODUCTIE: DANIËLLE BRONSGEEST | BEELD: MITCHELL VAN VOORBERGEN<br />

70


AUBERGINE<br />

Met misoglazuur<br />

‘De glazuur karamelliseert de<br />

aubergine bijna maar geeft<br />

een waanzinnige umamismaak<br />

aan je groente!’


ONTDEK NOORDRIJN-WESTFALEN: LEKKER DICHTBIJ!<br />

Bruisend<br />

BEZOEK AAN<br />

DE BUREN<br />

Ook zo dol op een afwisselend weekje weg, maar<br />

hoeft jouw reis niet mijlenver weg te zijn? Dan is het<br />

Duitse Noordrijn-Westfalen met steden als Aken,<br />

Bonn en Essen een aanrader. Vlak over de grens<br />

vind je mooie musea, fraaie tuinen en kun je<br />

smakelijk happen en slenteren langs de Rijn.<br />

Nog even een terrasje in de Biergarten? Buiten<br />

de steden is volop natuur om van te genieten,<br />

bijvoorbeeld het Teutoburger Wald... Bis bald!<br />

TEKST: SABINA BLES, ALIDA DIJK (ESSEN)<br />

BEELD: ANP, DUITS VERKEERSBUREAU, GETTY IMAGES<br />

Duitsland om de hoek<br />

Bonn: dé kunsthoofdstad, p. 86<br />

Weldadige natuur:<br />

Teutoburger Wald, p. 91<br />

Nu we er toch zijn:<br />

Aken is zó leuk! p. 94<br />

Essen in het Ruhrgebied:<br />

hier sprankelt het, p. 97<br />

85


BONN<br />

In nog geen drie uur rijd<br />

je vanaf Utrecht naar de<br />

geboortestad van Ludwig<br />

van Beethoven. Bonn is<br />

de voormalige hoofdstad<br />

van Duitsland, de<br />

regering is na de val van<br />

de Muur grotendeels<br />

naar Berlijn verhuisd.<br />

Tegenwoordig is Bonn de<br />

kunsthoofdstad van<br />

Duitsland. Er zijn veel<br />

nieuwe musea die de<br />

moeite meer dan waard<br />

zijn. Komt dat zien!<br />

Dé kunsthoofdstad<br />

van<br />

Duitsland<br />

VOOR CULTUUR-& MUZIEKLIEFHEBBERS<br />

Ga je mee op ontdekkingstocht<br />

door Noordrijn-Westfalen? In ons<br />

land grenst de deelstaat aan Limburg,<br />

Gelderland en Overijssel, in België aan<br />

Luik. Een deel van deze Duitse regio<br />

met Essen als stadstip staat synoniem<br />

voor het Ruhrgebied, dat je wellicht<br />

kent van de steenkoolmijnen en vele<br />

fabrieken. Maar inmiddels zijn veel<br />

van die fabrieken omgetoverd tot hippe<br />

culturele hotspots. Vaak al fietsend<br />

goed te bewonderen omdat alle highlights<br />

dicht bij elkaar liggen. Maar<br />

Noordrijn-Westfalen is nog zoveel<br />

méér! Let maar op.<br />

Onze trip start in Bonn<br />

Dichterbij dan je denkt (drie uur rijden<br />

vanaf Utrecht) ligt Bonn: de stad waar<br />

componist Ludwig van Beethoven<br />

werd geboren. Bonn is de voormalige<br />

hoofdstad van Duitsland, na de val<br />

van de Berlijnse Muur werd dat Berlijn.<br />

De regering verhuisde in 1999 voor een<br />

groot deel daarnaartoe, maar er zijn<br />

nog wel wat ministeries in de stad. In<br />

de jaren 90 zijn er meerdere moderne<br />

musea gebouwd, waardoor Bonn nu is<br />

uitgegroeid tot kunsthoofdstad.<br />

TOP 10 Zeker Zien & Doen<br />

Bonn telt zo’n 300.000 inwoners: geen<br />

grote stad naar Duitse begrippen. Toch<br />

heeft het voor een citytrip van een dag<br />

of twee veel leuks te bieden. Zeker<br />

voor cultuur- en muziekliefhebbers.<br />

Ontdek de vele musea, relax in de zon<br />

in dat stille stadspark, struin door de<br />

kleine straatjes in de oude binnenstad<br />

en vergeet ook dat ‘reisje’ langs of op<br />

de Rijn niet. Wil je niks missen? Met<br />

deze Top 10 Zeker Zien & Doen gaat dat<br />

helemaal lukken.<br />

1Ontdek dé kunsthoofdstad<br />

van Duitsland<br />

Het bekende Kunstmuseum Bonn en<br />

de Bundeskunsthalle maken Bonn tot<br />

een internationale, cul turele hotspot.<br />

In het kunstmuseum bewonder je<br />

zowel binnen als buiten spraakmakende<br />

moderne en hedendaagse kunst.<br />

Met een verzameling van zo’n 7500<br />

kunstwerken van onder anderen<br />

August Macke en Joseph Beuys is dit<br />

museum zeer de moeite waard. De<br />

markante Bundeskunsthalle is al een<br />

kunstwerk an sich. Door het oontwerp<br />

met drie pun tige blauwe lichtkegels –<br />

De basketballen op het dak van de Bundeskunsthalle zijn onderdeel van de installatie<br />

Verflechtungen door Nevin Aladag (te zien t/m 15 oktober <strong>2023</strong>)<br />

86


Leuke<br />

citytrip<br />

AKEN<br />

94<br />

Nog zo’n verrassende<br />

stad vlak over de grens<br />

is Duitslands meest<br />

westelijke stad Aken. Of<br />

zoals ze hier schrijven:<br />

Aachen. Grenzend aan<br />

de natuur van de Eifel<br />

en de Belgische Hoge<br />

Venen, is het een ideale<br />

plek voor een weekendtrip<br />

met uitstapjes.<br />

VOOR BOURGONDIËRS<br />

& NATUURLIEFHEBBERS<br />

Wat Aken zo leuk maakt? De<br />

schitterende Dom, het Gotische<br />

stadhuis, de gezellige biomarkt op<br />

zaterdag, het Couvenmuseum,<br />

bijzondere winkeltjes en natuurlijk de<br />

warmwaterbronnen. Voor een paar<br />

dagen is hier genoeg te zien en te beleven.<br />

Nog altijd ademt de stad de geest<br />

van Karel de Grote, de koning der<br />

Franken, die hier rond het jaar 800<br />

boven op een groene heuvel zijn paleis<br />

liet bouwen. De rest is geschiedenis.<br />

Het oude centrum<br />

Om Aken te ontdekken is het oude<br />

centrum een prima vertrekpunt. Het is<br />

klein en compact en vol smalle straatjes<br />

en steegjes. Hier vormen de<br />

eeuwen oude Dom en het stadhuis<br />

(Rathaus) hét middelpunt van de stad.<br />

Dit jaar staat de Dom van Aken trouwens<br />

extra in de spotlights. Al 45 jaar<br />

prijkt dit meesterwerk van gotiek en<br />

barok – waar wel 32 miljoen mozaïeksteentjes<br />

in zijn verwerkt – op de<br />

Unesco Werelderfgoedlijst. Bezoek ook<br />

zeker de schatkamer van de kathedraal<br />

en vergaap je aan alle pracht en praal<br />

van goud en zilver. Zoals het<br />

Lothariuskruis: gemaakt van eikenhout<br />

maar rijkelijk belegd met goud,<br />

zilver en edelstenen. Aachendom.de<br />

Dwalen door het stadhuis<br />

Op de plek waar nu het neogotische<br />

stadhuis staat, stichtte Karel de Grote<br />

lang geleden zijn paleis. De twee torens<br />

stammen nog uit die tijd! Mooi om te<br />

zien is dat kroningszaal helemaal in<br />

ere is hersteld. Dé plek waar gekroonde<br />

koningen van hun feestmaal genoten.<br />

Enkele zalen van het stadhuis, waaronder<br />

de kroningszaal, raad- en rode<br />

zaal, kun je met of zonder gids bezichtigen.<br />

Eenmaal buiten op de fraai<br />

aangelegde Markt kun je niet om de<br />

fontein met standbeeld van Karel de<br />

Grote heen. Rathaus-aachen.de<br />

Wandel de Route<br />

Charlemagne<br />

Wil je niks missen van al dat moois in<br />

Aken? Volg dan de Route Charlemagne.<br />

• Start op het Katschhof, het plein dat<br />

de Dom en het stadhuis verbindt en<br />

waar het nieuwe stedelijk museum<br />

Centre Charlemagne staat. Op dit voormalige<br />

handelsplein waar voorheen de<br />

Katz oftewel schandpaal stond, is nu<br />

vooral vertier door de weekmarkten en<br />

concerten.<br />

• De route gaat na de Dom en het stadhuis<br />

verder langs Akens allereerste<br />

stadhuis: het Grashaus (1260) op de<br />

Fischmarkt. Nu is het de plek waar


Al 45 jaar prijkt de<br />

Dom vanAken,<br />

meesterwerk van<br />

gotiek en barok,<br />

op de Unesco<br />

Werelderfgoedlijst<br />

Lookphotos /Travel Collection<br />

schoolklassen les krijgen over de<br />

geschiedenis van Europa.<br />

• Een heerlijk rustpunt midden in de<br />

stad is de Elisengarten achter de<br />

Elisenbrunnen. Geniet van een ijsje,<br />

koffie op het terras en strijk neer op<br />

een van de traptreden van de<br />

Elisenbrunnen. Uit de twee kraantjes<br />

van het witte classicistische gebouw<br />

met zuilenhal stroomt warm bronwater<br />

van 53°C, dat overigens sterk<br />

naar zwavel ruikt. Hier aan de<br />

Friedrich-Wilhelm-Platz vind je ook<br />

de Tourist Info.<br />

• Weer opgeladen wandel je door richting<br />

de Hühnermarkt. Hier herbergt in<br />

een typisch Akens woonhuis met<br />

prachtige 18de-eeuwse stijlkamers het<br />

Couvenmuseum. Leuk detail: in deze<br />

voormalige apotheek verstrekten ze<br />

vroeger chocolade als geneesmiddel.<br />

Jammer dat ze er achterkwamen dat je<br />

hier alleen maar van ‘groeide’.<br />

• Ook leuk op de route zijn het<br />

Internationale Krantenmuseum in een<br />

van de oudste woningen van Aken aan<br />

de Pontsstrasse en het hypermoderne<br />

SuperC, het universiteitsgebouw waar<br />

alles draait om de wetenschap: een<br />

eyecatcher. Route-charlemagne.eu<br />

Even genieten van een ijsje op de traptreden<br />

van Elisenbrunnen<br />

95

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!