Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Vr <strong>15</strong> mrt <strong>2024</strong><br />
Grote Zaal<br />
20.<strong>15</strong> uur<br />
Serie Piano<br />
<strong>Een</strong> <strong>twintigste</strong>-<strong>eeuwse</strong><br />
<strong>Grieg</strong><br />
<strong>Leif</strong> <strong>Ove</strong> <strong>Andsnes</strong><br />
Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale<br />
programmaboekje is een extra service<br />
ter voorbereiding op het concert. Het is<br />
uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie<br />
tijdens het concert te raadplegen via je mobiele<br />
telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de<br />
andere concertbezoekers.<br />
Bij voorbaat dank.
Programma<br />
<strong>Een</strong> <strong>twintigste</strong>-<strong>eeuwse</strong><br />
<strong>Grieg</strong><br />
<strong>Leif</strong> <strong>Ove</strong> <strong>Andsnes</strong><br />
Serie Piano<br />
Vr <strong>15</strong> mrt <strong>2024</strong><br />
Grote Zaal<br />
20.<strong>15</strong> – 22.<strong>15</strong> uur<br />
ca. 65 minuten voor de pauze<br />
ca. 35 minuten na de pauze<br />
<strong>Leif</strong> <strong>Ove</strong> <strong>Andsnes</strong> piano<br />
Franz Schubert (1797 - 1828)<br />
Pianosonate nr. 14 in a D 784 (1823)<br />
I. Allegro giusto<br />
II. Andante<br />
III. Allegro vivace<br />
Geirr Tveitt (1908 - 1981)<br />
Pianosonate nr. 29 op. 129 ‘Sonata Etere’ (1950)<br />
I. In cerca di … Moderato<br />
II. Tono etero in variazioni: Tranquillo ma deciso<br />
III. Tempo di pulzazione<br />
Pauze<br />
Franz Schubert<br />
Uit 4 Impromptus op. 142 D 935 (1827)<br />
··<br />
Impromptu nr. 1 in f<br />
Johannes Brahms (1833 - 1897)<br />
7 Fantasien op. 116 (1892)<br />
I. Capriccio in d<br />
II. Intermezzo in a<br />
III. Capriccio in g<br />
IV. Intermezzo in E<br />
V. Intermezzo in e<br />
VI. Intermezzo in E<br />
VII. Capriccio in d<br />
Staat je mobiele telefoon al uit?<br />
Dank je wel.<br />
2
Toelichting<br />
De Pianosonate nr. 14, die als eerste op het programma staat, is een waterscheiding in het<br />
oeuvre van Franz Schubert; een nieuw idioom, minder onschuldig en lieflijk, meer dreiging en<br />
droefheid. <strong>Leif</strong> <strong>Ove</strong> Ansdnes vervolgt met de monumentale Pianosonate nr. 29 van de Noorse<br />
componist Geirr Tveitt, die net als Edvard <strong>Grieg</strong> geïnspireerd was door Noorse volksmuziek.<br />
Schuberts lyrische Impromptu nr. 1 D 935 ontstond kort voor zijn dood. Johannes Brahms<br />
scheef zijn Fantasien op. 116 toen hij eigenlijk al was opgehouden met componeren; zeven<br />
korte stukken, beurtelings exuberant, herfstig, meditatief en melancholisch.<br />
Franz Schubert<br />
Pianosonate nr. 14 in a<br />
Rond 1820 voelde Schubert dat hij nieuwe<br />
wegen moest inslaan. Tot die tijd waren<br />
zijn composities meestal vriendelijk en<br />
vertederend, met als uitzondering zijn<br />
grimmige lied Erlkönig.<br />
Hoe moet het gevoeld hebben om beginnend<br />
componist te zijn in de stad van Joseph Haydn,<br />
Wolfgang Amadeus Mozart, Johann Nepomuk<br />
Hummel en Ludwig van Beethoven? Schuberts<br />
zelfkritiek blijkt uit talloze onvoltooide werken.<br />
In een daarvan, de Quartettsatz, heeft hij<br />
ondanks de hete adem van zijn beroemde<br />
collega’s echt iets nieuws te melden. Dat geldt<br />
ook voor de sonate van vandaag.<br />
Schuberts omstandigheden waren verre van<br />
rooskleurig. Bitter weinig van zijn werken<br />
verschenen in druk en zijn muziek werd<br />
maar door een handjevol vrienden op waarde<br />
geschat. In 1822 had hij syfilis opgelopen,<br />
waardoor hij lange tijd bedlegerig was en<br />
noodgedwongen weer bij zijn ouders moest<br />
gaan wonen. Zodoende spreekt Schubert<br />
in de sonate van vandaag een heel andere<br />
muzikale taal dan hij gewend was. Hij<br />
voltooide hem in 1823 en de sonate werd<br />
pas elf jaar na zijn dood uitgegeven. Weg is<br />
de vertederende vriendelijkheid; het nieuwe<br />
emotionele landschap is vanaf de eerste maat<br />
duidelijk. Er klinken sombere kale octaven<br />
en de dreigende tremolando’s klinken als<br />
onweer. Er zijn betekenisvolle, beladen pauzes.<br />
Brahms heeft ooit gezegd dat Schubert soms<br />
wel eens van zichzelf geschrokken zal zijn.<br />
Hoor je deze huiveringwekkende muziek, dan<br />
begrijp je die opmerking maar al te goed. Naast<br />
somberheid zijn er ook korte, opstandige,<br />
hemelbestormende erupties. Warmte en<br />
innemendheid voeren de boventoon aan het<br />
begin van het Andante, maar ook dit deel<br />
ontkomt niet aan dreiging en wanhoop. In de<br />
energieke finale horen we als afwisseling van al<br />
het demonische soms een lieflijke, hunkerende<br />
melodie, die op haar beurt diverse keren wordt<br />
onderbroken door flarden van woede<br />
Geirr Tveitt<br />
Pianosonate nr. 29 ‘Sonata etera’<br />
Dat de Noor Geirr Tveitt sterke nationalistische<br />
sentimenten had, kunnen we al zien<br />
aan zijn naam. Zijn doopnaam was Nils.<br />
3
Toelichting<br />
Maar omdat hij die naam niet Noors genoeg<br />
vond veranderde hij hem in Geir.<br />
Later voegde hij daar nog een extra r aan toe<br />
en een extra t aan zijn achternaam, zodat<br />
er ook bij buitenlanders geen misverstand<br />
zou bestaan over de Noorse uitspraak van<br />
zijn naam. Datzelfde nationalisme heeft<br />
hem diverse keren problemen opgeleverd.<br />
Al tijdens zijn studie in Leipzig werden zijn<br />
leraren gek van Tveitts obsessie met modale<br />
toonladders. Die zijn gemakkelijk te spelen<br />
op de witte toetsen van de piano en vaak<br />
gebruikt in kerkmuziek, maar ze vormen ook<br />
de basis van volksmuziek in veel landen.<br />
En rond 1930 was Tveitt gefascineerd door<br />
de Noorse filosoof Hans Jacobsen, die het<br />
christelijk geloof verwierp en teruggreep op de<br />
oude Noorse verering van goden als Thor en<br />
Odin. Deze Jacobsen greep zijn kans tijdens<br />
de Duitse bezetting van Noorwegen en werd<br />
een van de machthebbers. Ook het daarmee<br />
gepaard gaande antisemitisme wees Tveitt<br />
destijds niet af. Dat alles heeft Tveitt geen<br />
goed gedaan in de muziekgeschiedenis. In<br />
opvallend veel naslagwerken ontbreekt zijn<br />
naam.<br />
Hoewel Tveitt in het buitenland best successen<br />
heeft gekend, bleef de Noorse muziekscene<br />
ook uiterst gereserveerd ten opzichte van hem.<br />
Daardoor kreeg hij het financieel zwaar en trok<br />
hij zich steeds meer terug naar de boerderij<br />
van zijn familie. Zijn manuscripten bewaarde<br />
hij in een houten kist. In 1970 sloeg het noodlot<br />
toe. Zijn huis brandde af en zo’n driehonderd<br />
composities – vier vijfde van zijn werk – gingen<br />
verloren. Daarna wilde het componeren niet<br />
meer lukken en begon de alcohol een hoofdrol<br />
te spelen. Tveitt overleed verbitterd in 1981.<br />
Van zijn pianosonates werd alleen de vandaag<br />
te spelen nummer 29 gered. We weten dat<br />
dit stuk een van Tveitt favorieten was. Hij<br />
ging ermee op concertreis in Zuid-Europa en<br />
Noord-Afrika. Toen Tveitt zelf de monumentale<br />
sonate rond 1950 een keer voor de Noorse<br />
radio speelde, hadden de meeste recensenten<br />
er geen goed woord voor over, maar<br />
tegenwoordig wordt het stuk gezien als een<br />
van de belangrijkste Noorse pianosonates.<br />
Tegenwoordig behoort<br />
Tveitts sonate tot de<br />
belangrijkste Noorse<br />
pianosonates.<br />
Eerst iets over de raadselachtige term ‘etera’<br />
in de titel. Het is heel goed mogelijk dat Tveitt<br />
een spelfout heeft gemaakt in het Italiaans en<br />
‘eterea’ (etherisch) bedoelde, wat terugslaat<br />
op de bovenaardse klanken in het tweede<br />
deel. De sonate stelt buitengewoon hoge eisen<br />
aan de pianist, zowel qua techniek als qua<br />
expressie. Soms horen we dat Tveitt tijdens<br />
zijn studieperiode een tijdje les heeft gehad<br />
van de Braziliaan Heitor Villa-Lobos. Het stuk<br />
is tonaal, maar we komen wel geregeld terecht<br />
in harmonisch drijfzand. Tveitt maakt soms<br />
gebruik van destijds nieuwe technieken, zoals<br />
clusterakkoorden, die worden aangeslagen<br />
zonder te klinken en pas mee resoneren als<br />
de pianist elders op de vleugel staccatonoten<br />
4
Toelichting<br />
speelt. Het is ook mogelijk dat hij met deze<br />
techniek zijn bewondering heeft geuit voor de<br />
Noorse volksmuziek, waarin een belangrijke<br />
plaats is ingeruimd voor de Hardangerviool,<br />
die ook voorzien is van extra snaren die alleen<br />
mee resoneren. Qua lengte – een kwartier –<br />
en ritmische en harmonische variëteit zou<br />
deel twee al een sonate op zich kunnen zijn.<br />
Het woord ‘tranquillo’ erboven dekt maar<br />
gedeeltelijk de lading. Het uitgebreide slotdeel<br />
is sneller en gedeeltelijk ook heftiger.<br />
Franz Schubert<br />
Impromptu nr. 1 in f<br />
Kort voor zijn dood schreef Schubert<br />
twee series van vier pianostukken. Op<br />
de manuscripten staan geen data, maar<br />
het soort papier zou kunnen wijzen op de<br />
nazomer of december 1827. Vanwege het<br />
– volgens hem – improviserende karakter<br />
heeft zijn uitgever, en niet Schubert zelf, ze<br />
Impromptus genoemd.<br />
Schubert stuurde de tweede set, D 935,<br />
op naar een uitgever, die ze terugstuurde<br />
omdat hij ze te moeilijk vond en bang was<br />
dat ze ongeschikt waren voor de Franse<br />
markt. Ze werden uiteindelijk pas in 1839<br />
uitgegeven, elf jaar na Schuberts dood. De<br />
term Impromptu is trouwens voor het eerst<br />
gebruikt door Schuberts Boheemse vriend en<br />
collega Jan Václav Vořišek. In feite raakt de<br />
titel ‘Impromptu’ hier kant nog wal, omdat de<br />
stukken zeer hecht geconstrueerd zijn en niets<br />
losjes hebben.<br />
Schubert was zelf een verdienstelijk pianist<br />
maar het is de vraag of zijn technisch niveau<br />
wel toereikend was voor deze Impromptus.<br />
Daarom vermoed men dat hij de Boheemse<br />
pianovirtuoos Carl Maria von Bocklet in<br />
gedachten had toen hij ze schreef. Diezelfde<br />
pianist speelde de pianopartij van het Pianotrio<br />
in Es D 929 in maart van Schuberts sterfjaar<br />
tijdens een benefietconcert, dat zo succesvol<br />
was dat er eindelijk hoop voor Schubert gloorde.<br />
Helaas overleed hij in november dat jaar.<br />
De Impromptu van vandaag opent met een<br />
duidelijk statement en is qua ritme enigszins<br />
Hongaars van karakter. Het stuk gaat<br />
daarna lyrisch verder met een kabbelende<br />
begeleiding. Het eigenaardige is dat, hoewel<br />
de hoofdtoonsoort mineur is, Schuberts<br />
majeurpassages vaak net zo ontroerend zijn.<br />
Ooit heeft hij gezegd: ‘Jarenlang werd ik heen<br />
en weer geslingerd tussen diep verdriet en<br />
grote liefde. En elke keer dat ik over liefde<br />
probeerde te zingen veranderde die in pijn. En<br />
als ik over pijn wilde zingen veranderde die in<br />
liefde.’<br />
Johannes Brahms<br />
Fantasien op. 116<br />
In 1890 stuurde Brahms het manuscript van<br />
zijn Tweede strijkkwintet op. 111 aan zijn<br />
uitgever op. Er zat een briefje bij met daarop:<br />
‘Met dit briefje kunt u afscheid nemen van<br />
mijn noten – het is sowieso de hoogste tijd<br />
om ermee te stoppen. De jongere generatie<br />
moest het maar eens van mij overnemen.’<br />
5
Toelichting<br />
Zijn uitgever zal de wenkbrauwen wel even<br />
opgetrokken hebben, want luister je naar het<br />
energieke begin van het schitterende Tweede<br />
strijkkwintet – dat mijns inziens veel te weinig<br />
wordt gespeeld – dan hoor je absoluut geen<br />
muziek van een componist wiens inspiratie<br />
nog wat aan het nasmeulen is. Onbegrijpelijk<br />
dus dat de toen 57-jarige Brahms het bijltje<br />
erbij neer wilde gooien. Maar gelukkig liep het<br />
anders, want kort daarop hoorde hij klarinettist<br />
Richard Mühlfeld in het klarinetkwintet van<br />
Mozart. Brahms noemde hem ‘absoluut<br />
de beste blazer die ik ken’. Brahms en hij<br />
raakten bevriend en brachten avonden door<br />
waarop Mühlfeld zijn hele repertoire voor hem<br />
doorspeelde. Brahms vroeg hem het hemd van<br />
het lijf over de mogelijkheden op de klarinet.<br />
Hij was zo weg van het warme, zachte, tedere<br />
en ronde geluid dat Mühlfeld produceerde, dat<br />
hij het aldoor had over ‘Fräulein Klarinette’.<br />
Hierdoor geïnspireerd begon hij dus toch weer<br />
te componeren. Er ontstonden maar liefst vier<br />
werken, waarin de klarinet centraal stond. Het<br />
Klarinettrio op. 114, het Klarinetkwintet op. 1<strong>15</strong><br />
en de twee Klarinetsonates op. 120.<br />
Maar ook in ander genres begon zijn<br />
componistenbloed weer te stromen. Hij<br />
schreef kort achter elkaar vier series korte<br />
pianostukken, die heel anders van karakter<br />
waren dan alles wat hij eerder voor dat<br />
instrument had geschreven. Geregeld<br />
minder exuberant en ook vaak, maar niet<br />
altijd, minder virtuoos. De eerste serie, opus<br />
116, waarmee <strong>Andsnes</strong> vandaag afsluit,<br />
componeerde hij tijdens een zomervakantie in<br />
het sprookjesachtig mooi gelegen Bad Ischl,<br />
niet ver van Salzburg. Brahms heeft opvallend<br />
veel werken op vakantie gecomponeerd.<br />
Daar kwam hij tot rust, want in Wenen was hij<br />
een celebrity en werd hij op de huid gezeten<br />
door journalisten en rijke dames die hem<br />
uitnodigden als middelpunt van hun soirees.<br />
Hij gruwde daarvan.<br />
De naam Fantasien die Brahms boven de<br />
bundel opus 116 plaatste heeft heel wat<br />
wenkbrauwen omhoog doen gaan. Want<br />
geen enkele van de zeven stukken draagt het<br />
opschrift Fantasie. Ook de titels die Brahms<br />
boven de afzonderlijke stukken vermeldde,<br />
Capriccio en Intermezzo, zijn tamelijk<br />
willekeurig, maar met een beetje goede wil is<br />
er wel spraken van enig verband tussen de<br />
deeltjes. Dalende tertsen komen opvallend<br />
vaak voor. Ook in de rest van zijn latere<br />
oeuvre, trouwens. Men denkt dat dat interval<br />
voor Brahms een uiting was van zijn gevoelens<br />
over de dood en zijn eigen naderende<br />
einde. Toen hij de Fantasien componeerde<br />
– in 1892 – had de dood in zijn omgeving<br />
stevig huisgehouden. Hij was twee dierbare<br />
muziekvriendinnen kwijtgeraakt: Elisabeth von<br />
Herzogenberg en de pas zesendertigjarige<br />
zangeres Hermine Spies. Ook zijn zuster Elise<br />
overleed in dat jaar.<br />
In het vurige openingsstuk pakt Brahms<br />
flink uit. Het vereist heel wat van de<br />
pianist. Nummer twee is herfstig, dromerig<br />
en melancholisch. In het derde stuk, een<br />
soort scherzo met een wat bedaarder<br />
middengedeelte, keert de virtuoze overmoed<br />
van het openingsstuk weer terug. Voor het<br />
vierde deel bedacht Brahms oorspronkelijk<br />
de titel ‘nocturne’. Begrijpelijk, want de sfeer<br />
6
Toelichting<br />
is nachtelijk. Het is een schoolvoorbeeld van<br />
hoe een componist in zeer kort bestek en<br />
met minimale middelen een onontkoombare<br />
sfeer weet op te roepen. Ooit heeft Brahms<br />
gezegd: ‘Componeren is niet moeilijk, maar<br />
het is ongelooflijk lastig om de overbodige<br />
noten over boord te gooien.’ Nummer vijf zit<br />
vol diepe zuchten, bestaande uit motiefjes<br />
van twee noten, die aanleiding geven tot<br />
dissonerende akkoorden. Het zesde deeltje<br />
doet denken aan een nostalgisch, bitterzoet<br />
menuet. Het slotdeel is weer behoorlijk<br />
geagiteerd en rusteloos. De laatste maten<br />
doen qua ritme en akkoorden denken aan het<br />
openingsstuk, waarmee de cirkel rond is.<br />
Thijs Bonger<br />
7
Biografieën<br />
Componisten<br />
Franz Schubert<br />
Franz Schubert (1797 -<br />
1828) was de zoon van een<br />
muzikale schoolmeester<br />
die hem leerde vioolspelen.<br />
Pianoles kreeg hij van zijn<br />
twaalf jaar oudere broer<br />
Ignaz, daarnaast leerde hij<br />
zingen.<br />
Met zijn mooie jongenssopraan<br />
werd hij op zijn<br />
elfde aangenomen als<br />
koorknaap in de keizerlijke<br />
hofkapel in Wenen. Aan het<br />
Stadtkonvikt kreeg hij een<br />
goede schoolopleiding. Op<br />
8<br />
zijn dertiende begon hij<br />
liederen te schrijven en vanaf<br />
zijn zeventiende ontstond<br />
het ene meesterwerk na het<br />
andere. Met zijn mooie stem<br />
en zijn vertrouwdheid met de<br />
piano voerde hij zijn liederen<br />
in z’n eentje uit tijdens de<br />
‘Schubertiades’, informele<br />
salonavonden van Schuberts<br />
vriendenkring. Schubert<br />
componeerde op eigen<br />
initiatief zonder te wachten<br />
op een opdrachtgever. Hij<br />
leefde van zijn composities<br />
en het geven van pianoles<br />
aan adellijke meisjes met wie<br />
hij graag vierhandig speelde.<br />
Rijk werd hij daarvan niet.<br />
Zijn pogingen om ergens<br />
kapelmeester te worden<br />
lukten niet. Hij liep in 1822<br />
syfilis op en in 1828 was<br />
hij zo verzwakt dat een<br />
tyfusbesmetting hem fataal<br />
werd. Hij werd dicht bij<br />
Ludwig van Beethoven in<br />
Wenen begraven.<br />
Geirr Tveitt<br />
Geirr Tveitt (1908-1981) was<br />
een productieve Noorse<br />
componist en een bijzonder<br />
vaardig concertpianist,<br />
die eind jaren 40 en begin<br />
jaren 50 door Zuid-Europa<br />
en Noord-Afrika tourde.<br />
Hij zong ook, speelde<br />
klavecimbel, dirigeerde,<br />
interviewde en werkte als<br />
programmamaker voor de<br />
vele literatuurprogramma’s<br />
die hij maakte bij NRK, de<br />
Noorse omroep.<br />
Op de zomervakanties<br />
in Hardanger leerde<br />
Tveitt de volksmuziek<br />
kennen. Hij leerde zowel
Biografieën<br />
viool- als pianospelen en<br />
ging op aanraden van de<br />
componist Christian Sinding<br />
componeren. In 1928 ging hij<br />
naar het conservatorium in<br />
Leipzig en later naar Parijs<br />
waar hij les kreeg van Arthur<br />
Honegger, Heitor Villa-Lobos<br />
en Nadia Boulanger. Na een<br />
korte studietijd in Wenen<br />
kwam hij terug naar Oslo<br />
en Norheimsund, waar hij<br />
eerst leraar, muziekcriticus<br />
en muziekconsulent van<br />
de Noorse overheid was<br />
en daarna zijn doorbraak<br />
als componist beleefde. Na<br />
de Tweede Wereldoorlog<br />
dirigeerde en concerteerde<br />
hij in de belangrijkste<br />
steden van Europa. In 1960<br />
werkte hij voor het Noorse<br />
Radio (NRK). Nadat de<br />
meeste werken van hem bij<br />
een brand in 1970 waren<br />
vernietigd componeerde hij<br />
niet veel meer.<br />
Johannes Brahms<br />
Johannes Brahms (1833 -<br />
1897) kreeg op zevenjarige<br />
leeftijd pianoles en schreef<br />
zijn eerste composities<br />
vanaf zijn achttiende.<br />
Tijdens een concertreis met<br />
de Hongaarse violist Eduard<br />
Reményi ontmoette Brahms<br />
Franz Liszt en Robert<br />
Schumann.<br />
Schumann was erg onder de<br />
indruk van Brahms’ talent<br />
en zorgde ervoor dat zijn<br />
werken gedrukt werden. Met<br />
zijn vrouw Clara Schumann<br />
had Brahms een bijzondere<br />
vriendschapsband. In 1862<br />
vestigde Brahms zich<br />
in Wenen, waar hij veel<br />
concerten gaf en werken<br />
van Bach, Beethoven en<br />
Schumann uitvoerde. Daarna<br />
maakte hij concertreizen<br />
naar onder andere Duitsland,<br />
Oostenrijk, Zwitserland<br />
en Nederland. Vanaf 1881<br />
hield Brahms zich steeds<br />
intensiever met componeren<br />
bezig. Hij schreef in totaal<br />
een omvangrijk oeuvre<br />
bijeen met vier symfonieën,<br />
twee pianoconcerten een<br />
vioolconcert, koorwerken,<br />
liederen, kamermuziek en<br />
werken voor piano solo.<br />
9
Biografieën<br />
Uitvoerende<br />
<strong>Leif</strong> <strong>Ove</strong> <strong>Andsnes</strong><br />
Piano<br />
<strong>Leif</strong> <strong>Ove</strong> <strong>Andsnes</strong> (1970)<br />
is geboren in Karmoy,<br />
Noorwegen en studeerde<br />
aan het Conservatorium te<br />
Bergen bij de Tsjechische<br />
docent Jiří Hlinka. Sinds<br />
zijn internationale debuut<br />
in het begin van de jaren<br />
negentig, heeft <strong>Leif</strong><br />
<strong>Ove</strong> <strong>Andsnes</strong> een zeer<br />
vooraanstaande positie<br />
in het internationale<br />
concertcircuit veroverd.<br />
In 2013 verwierf hij een plek<br />
in de Gramophone Hall of<br />
Fame, en in 2016 en 2017<br />
kreeg hij eredoctoraten<br />
van de Juilliard School van<br />
New York en de Universiteit<br />
van Bergen in Noorwegen.<br />
<strong>Andsnes</strong> ontving de<br />
hoogste onderscheiding van<br />
Noorwegen, Commandeur<br />
in de Koninklijke Noorse<br />
Orde van St. Olav, en<br />
in 2007 ontving hij de<br />
prestigieuze Peer Gynt<br />
Prijs. Artist in residence<br />
was hij bij de New York<br />
10<br />
Philharmony (2017-2018)<br />
en de Götenborg Symfonie<br />
(2019-2020). Hij ontving<br />
zowel de Royal Philharmonic<br />
Society’s Instrumentalist<br />
Award als de Gilmore<br />
Artist Award. Dit seizoen<br />
voert <strong>Andsnes</strong> Ludwig van<br />
Beethovens Pianoconcert<br />
nr. 5 ‘Keizersconcert’ uit op<br />
drie continenten, samen met<br />
gerenommeerde orkesten<br />
en dirigenten. Hij treedt<br />
ook op in solorecitals en<br />
kamermuziekconcerten over<br />
de hele wereld. <strong>Andsnes</strong><br />
heeft een omvangrijke<br />
discografie met meer<br />
dan 50 titels, waarvoor<br />
hij talloze prijzen heeft<br />
ontvangen, waaronder zeven<br />
Gramophone Awards en elf<br />
Grammy-nominaties.<br />
De laatste jaren heeft hij een<br />
exclusief cd-contract met<br />
Sony Classical. Afgelopen<br />
oktober kwam de 36-delige<br />
cd-box The Warner Classics<br />
Edition 1990-2010 uit<br />
met opnames voor Virgin<br />
Classics en daarna voor<br />
EMI Classics, met muziek<br />
van <strong>Grieg</strong>, Schumann,<br />
Rachmaninov en Schubert<br />
en Scandinavische muziek.<br />
<strong>Andsnes</strong> is een fervent<br />
kamermusicus en was<br />
bijna twee decennia medeartistiek<br />
directeur van het<br />
Risør Festival of Chamber<br />
Music. Hij is artistiek<br />
adviseur voor de Prof. Jiří<br />
Hlinka Piano Academie in<br />
Bergen waar hij jaarlijks<br />
masterclasses geeft.
Biografieën<br />
foto: Helge Hansen | Sony Music Entertainment<br />
11
Verwacht<br />
Serie Piano<br />
Vr 26 apr <strong>2024</strong><br />
Grote Zaal<br />
20.<strong>15</strong> uur<br />
The man with the many<br />
pianos<br />
Alexander Melnikov<br />
Alexander Melnikov is even gek als geniaal. Hij heeft niet alleen<br />
een immens breed repertoire, hij bespeelt ook nog eens vele<br />
soorten piano’s. Voor zijn internationaal geprezen programma<br />
Many Pianos neemt hij maar liefst vier historische klavieren<br />
mee, om te bespelen naast de Steinway concertvleugel.<br />
Met fantasieën van Bach, via Mozart, Chopin en Skrjabin<br />
tot Schnittke is Melnikov de gids tijdens een verrijkende<br />
ontdekkingsreis door het hoofd van deze componisten.<br />
Tegelijkertijd belicht hij de ontwikkeling vanaf de fortepiano<br />
tot aan de moderne concertvleugel.<br />
Alexander Melnikov onderscheidt zich van vele andere pianisten<br />
doordat zowel de historische fortepiano als de moderne<br />
concertvleugel geen geheimen voor hem hebben. Om de manier<br />
waarop de diverse componisten met het instrument van hun tijd<br />
omgingen optimaal over het voetlicht te brengen, koos Melnikov<br />
voor de vrije vorm van de fantasie. Waan je in de huiskamer bij<br />
componisten uit drie verschillende eeuwen die al improviserend<br />
hun instrument verkennen.<br />
Alexander Melnikov<br />
foto: Julien Mignot<br />
Programma: Johann Sebastian Bach Chromatische Fantasie<br />
en Fuga BWV 9<strong>03</strong> / Carl Philipp Emanuel Bach Fantasie in fis<br />
Wq 67 / Wolfgang Amadeus Mozart Fantasie in c KV475 Felix<br />
Mendelssohn Bartholdy Fantasie in fis op. 28 ‘Sonate écossaise’<br />
/ Frédéric Chopin Fantasie in f op. 49 / Aleksandr Skrjabin<br />
Fantasie in b op. 28 / Alfred Schnittke Improvisatie en Fuga<br />
12
Verwacht<br />
Donderdag<br />
avondserie<br />
Do 23 mei <strong>2024</strong><br />
Grote Zaal<br />
20.<strong>15</strong> uur<br />
Hollandse nieuwe<br />
Ralph van Raat<br />
Nieuwer dan dit wordt het niet: de zes stukken op het<br />
programma van vanavond zijn alle zes wereldpremières. Het is<br />
dan ook geen toeval dat vijf van de zes stukken speciaal zijn<br />
gecomponeerd voor Ralph van Raat, die het programma vanaf<br />
het podium bevlogen toelicht. Als pleitbezorger van verse<br />
noten kent Van Raat zijn gelijke niet. Behalve internationaal<br />
vermaard pianist is hij trouwens ook gediplomeerd piloot.<br />
Samen bieden de zes composities een staalkaart van de<br />
Nederlandse muziek van nu: rijk, vitaal en bijzonder gevarieerd.<br />
Robin de Raaff componeerde eerder twee zinderende<br />
pianoconcerten voor Van Raat, waarvan het tweede in première<br />
ging tijdens het Holland Festival 2022. <strong>Een</strong> totaal ander idioom<br />
hanteert Peter Adriaansz, die fascinerende mechanieken zonder<br />
organische ontwikkeling creëert. Zelfbenoemd ‘avant-popcomponist’<br />
Jacob ter Veldhuis, ‘Componist des Vaderlands’<br />
Anne-Maartje Lemereis en koorcomponist Gerard Beljon<br />
schrijven oorspronkelijke muziek die onmiddellijk communiceert.<br />
De eclectische Guus Janssen, zelf ook een vooraanstaand<br />
pianist, verwijst in zijn compositie naar de reeks beeldende<br />
kunstwerken van de Nederlandse kunstenaar Ger van Elk.<br />
Ralph van Raat<br />
foto: Martina Simkovicova<br />
Programma: Robin de Raaff Piano Sonata No. 1 ‘Re-sonances’<br />
(wereldpremière)* / Peter Adriaansz Chaser B (wereldpremière)*<br />
Anne-Maartje Lemereis Sonatine nr. 1 (wereldpremière)*<br />
Jacob ter Veldhuis In Limbo (wereldpremière)* / Gerard Beljon<br />
Beat NXT (wereldpremière)* / Guus Janssen Elf Standpunten<br />
van het Kinselmeer (wereldpremière)<br />
* geschreven voor Ralph van Raat<br />
13
Verwacht<br />
Maart<br />
za 16 mrt / 20.<strong>15</strong> uur<br />
Matthäus Passion volgens<br />
Sebastiani<br />
Vox Luminis + Lionel Meunier<br />
zo 17 mrt / 12.00 uur /<br />
Entreehal<br />
Sunday Sounds<br />
Picknick<br />
wo 20 mrt / 20.<strong>15</strong> uur<br />
Kreek en Tormis<br />
Ests Filharmonisch<br />
Kamerkoor<br />
za 23 mrt / 20.30 uur<br />
Kordz x Sakamoto<br />
Asko|Schönberg + Kordz<br />
zo 24 mrt / 20.<strong>15</strong> uur<br />
And the sun darkened<br />
New York Polyphony<br />
wo 27 mrt / 20.<strong>15</strong> uur<br />
Johannes Passion<br />
Orkest van de Achttiende<br />
Eeuw + Cappella Amsterdam<br />
do 28 mrt / 20.<strong>15</strong> uur<br />
Music for Empty Spaces<br />
Heather Pinkham<br />
vr 29 mrt / 12.30 uur<br />
CvA-Sax meets CvA-<br />
Percussie<br />
Lunchconcert i.s.m.<br />
Conservatorium van<br />
Amsterdam<br />
vr 29 mrt / 20.<strong>15</strong> uur<br />
The Path to Salvation<br />
Stile Antico<br />
vr 29 mrt / 20.30 uur /<br />
Bimhuis<br />
Mike Reed’s the Separatist<br />
Party<br />
Ft. Ben Lamar Gay, Marvin<br />
Tate, Bitchin’ Bajas<br />
za 30 mrt / 20.<strong>15</strong> uur<br />
De Sprong<br />
Nora Fischer<br />
zo 31 mrt / 13.30 uur<br />
Zapp Mattheus (8+)<br />
Amsterdams Bach Consort<br />
April<br />
ma 1 apr / <strong>15</strong>.00 uur<br />
Oster-Oratorium<br />
Vlaams Radiokoor, PRJCT<br />
Amsterdam + Maarten<br />
Engeltjes<br />
wo 3 apr / 20.<strong>15</strong> uur<br />
O táxi n.º 9297 (1927)<br />
United Instruments of Lucilin<br />
SoundLAB Workshop<br />
Maak je eigen muziek met de<br />
wonderlijkste instrumenten.<br />
Voor kinderen (7+) met<br />
volwassenen in de Atriumzaal<br />
om 13.00 uur op verschillende<br />
zondagen. Kaartjes via<br />
muziekgebouw.nl/soundlab<br />
WannaSwing<br />
Op de kade voor het<br />
Muziekgebouw staat de<br />
interactieve muziekinstallatie<br />
WannaSwing van theatermaakster<br />
Caecilia Thunissen<br />
en scenograaf Jan Boiten. Acht<br />
schommels sturen composities<br />
aan van hedendaagse<br />
componisten als Joey Roukens,<br />
Mayke Nas en Rob Zuidam.<br />
Zie voor meer informatie<br />
muziekgebouw.nl/wannaswing<br />
Huil van de Wolff<br />
Elke 22e van de maand<br />
klinkt om 20.00 uur het<br />
geluidsmonument Huil van<br />
de Wolff van Martijn Padding<br />
ter herinnering aan oprichter<br />
van het Muziekgebouw<br />
Jan Wolff (1941 - 2012).<br />
muziekgebouw. nl/<br />
huilvandewolff<br />
Geheimtips<br />
Bijzondere concerten<br />
die je niet mag missen.<br />
muziekgebouw.nl/geheimtips<br />
14
Foto: Erik van Gurp<br />
Op de hoogte blijven?<br />
Mis geen enkel concert en schrijf je<br />
in voor onze nieuwsbrief! Scan de<br />
QR-code of ga naar muziekgebouw.<br />
nl/nieuwsbrief. Of volg ons via<br />
Facebook, LinkedIn of Instagram.<br />
4’33 grand café<br />
Kom voor of na het concert eten<br />
in 4’33 grand café. Reserveren:<br />
020 788 2090 of 433grandcafe.nl.<br />
Rondom het concert<br />
- Na aanvang van het concert heb je<br />
geen toegang meer tot de zaal.<br />
- Zet je mobiele telefoon uit voor<br />
aanvang van het concert.<br />
- Het maken van beeld- of<br />
geluidsopnamen in de zaal alleen<br />
met schriftelijke toestemming.<br />
- Algemene Bezoekersvoorwaarden<br />
zijn na te lezen op muziekgebouw.nl<br />
Bij de prijs inbegrepen<br />
Reserveringskosten zijn bij de<br />
kaartprijs inbegrepen.<br />
Ook een drankje, tenzij anders<br />
vermeld op je concertkaartje.<br />
Word Vriend<br />
Inkomsten uit kaartverkoop dekken<br />
ten dele onze kosten.<br />
Word vriend: met jouw steun<br />
kunnen we concerten op het<br />
hoogste niveau blijven organiseren.<br />
Meer informatie:<br />
muziekgebouw.nl/wordvriend<br />
Dank!<br />
Wij kunnen niet zonder de steun van<br />
onze vaste subsidiënten en Vrienden<br />
van het Muziekgebouw. Wij zijn hen<br />
daarvoor zeer erkentelijk.<br />
Druk binnenwerk<br />
druk & printservice<br />
<strong>15</strong>