2024 07 02 Een verbond tussen Brahms en Schumann - Thomas Oliemans + Malcolm Martineau

Di 2 jul 2024
Grote Zaal
20.15 uur
Serie Grote
Zangers
Een verbond tussen
Brahms en Schumann
Thomas Oliemans
+ Malcolm Martineau
Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale
programmaboekje is een extra service
ter voorbereiding op het concert. Het is
uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie
tijdens het concert te raadplegen via je mobiele
telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de
andere concertbezoekers.
Bij voorbaat dank.

Programma
Een verbond tussen
Brahms en Schumann
Thomas Oliemans
+ Malcolm Martineau
Thomas Oliemans bariton
Malcolm Martineau piano
Serie Grote
Zangers
Di 2 jul 2024
Grote Zaal
20.15 – 22.15 uur
ca. 50 minuten voor de pauze
ca. 40 minuten na de pauze
Voorprogramma
Grote Zaal / 19.30 – 19.50 uur
Elisa Maayeshi sopraan
Michel Xie piano
Claude Debussy (1862 - 1918)
Fantoches uit Fêtes galantes
(1891)
Francis Poulenc (1899 - 1963)
Montparnasse uit Deux
mélodies de Guillaume
Apollinaire (1941/45)
Air romantique uit Airs
chantés (1947)
Maurice Ravel (1875 - 1937)
La flûte enchantée en
L’indifférent uit Shéhérazade
(1903)
Kaddish uit Deux mélodies
hébraïques (1914)
Staat je mobiele telefoon al uit?
Dank je wel.
2

Programma
Johannes Brahms (1833 - 1897)
Uit Die schöne Magelone (1861/69)
Keinen hat es noch gereut
Traun! Bogen und Pfeil
Sind es Schmerzen, sind es Freuden?
Robert Schumann (1810 - 1856)
Uit Liederkreis op. 39 (1840)
In der Fremde
Intermezzo
Waldesgespräch
Johannes Brahms
Uit Die schöne Magelone
Liebe kam aus fernen Landen
So willst du des Armen
Wie soll ich die Freude
Robert Schumann
Uit Liederkreis op. 39
Die Stille
Mondnacht
Schöne Fremde
Robert Schumann
Uit Liederkreis op. 39
Auf einer Burg
In der Fremde
Wehmut
Johannes Brahms
Uit Die schöne Magelone
Verzweiflung
Wie schnell verschwindet
Muß es eine Trennung geben?
Robert Schumann
Uit Liederkreis op. 39
Zwielicht
Im Walde
Frühlingsnacht
Johannes Brahms
Uit Die schöne Magelone
Sulima
Wie froh und frisch mein Sinn sich hebt
Treue Liebe dauert lange
Johannes Brahms
Uit Die schöne Magelone
War es dir, dem diese Lippen bebten
Wir müssen uns trennen
Ruhe, Süßliebchen, im Schatten
Pauze
3

Welkom
Welkom bij het laatste Grote Zangers-concert van dit seizoen. Een bijzonder concert, niet
alleen vanwege Thomas Oliemans, maar ook omdat voor het eerst in deze serie Die schöne
Magelone van Johannes Brahms op het programma staat.
Afgelopen tien jaar hoorde slechts één
Nederlander bij het selecte gezelschap
van Grote Zangers: Thomas Oliemans. Hij
debuteerde bij ons in 2019. We zijn blij dat
Oliemans zich inzet voor liedkunst, recitals
geeft door heel Europa en een gestage
stroom lied-cd’s uitbrengt. Behalve door zijn
paspoort onderscheidt Oliemans zich ook
op een ander vlak van zijn collega-Grote
Zangers. Zangers als Matthias Goerne
of Christian Gerhaher zijn artiesten die
helemaal gefocust zijn op internationale
carrières. Een maatschappelijk leven buiten
de liedkunst kennen ze nauwelijks. Oliemans
is anders daarin. Met Gijs Groenteman maakt
hij veelbeluisterde podcasts over klassieke
muziek. Hij begeleidt zichzelf aan de piano in
Winterreise; een unicum in de wereld van de
klassieke liedkunst. Ook maakt hij tournees
met muziek van Harry Bannink en zingt
hij Franse chansons op de cd Formidable!
Oliemans doet kortom zijn best een zo breed
mogelijk publiek te bereiken voor de zaak
van zang.
En we horen voor het eerst in onze
veertienjarige geschiedenis Die schöne
Magelone. Deze wordt wel de enige
liedcyclus van Brahms genoemd, als je de
Vier ernste Gesänge buiten beschouwing
laat. Grote liedcycli vormen het fundament
onder de liedkunst. Met een monumentale
cyclus kan een zanger eeuwige roem
vergaren, denk aan Winterreise met Dietrich
Fischer-Dieskau. Er zijn er weinig van en
dat maakt liedcycli extra bijzonder. Dat je
de enige cyclus van een major composer als
Brahms zo zelden hoort heeft mogelijk te
maken met de misleidende titel waaronder
die bekend is geworden. Die schöne
Magelone suggereert dat het een cyclus
is met een doorlopend verhaal – net als
bijvoorbeeld Schuberts Die schöne Müllerin –
maar er is helemaal geen plot. Brahms
doopte hem niet voor niets 15 Romanzen
aus L. Tiecks Magelone. Deze naam dekt de
inhoud van zijn cyclus wél: vijftien tamelijk
willekeurig gegroepeerde gedichten.
Volgend seizoen gaan we verder waar
we vanavond mee eindigen: met Malcolm
Martineau. Op 29 september opent hij het
nieuwe seizoen met de geliefde bariton
Florian Boesch. Een oprechte waarschuwing:
sommige recitals volgend seizoen kunnen
gauw uitverkocht raken, dus wacht niet te
lang met kaarten kopen. Ik kijk ernaar uit u
in het nieuwe seizoen te zien en wens u een
fijne avond.
Theo van den Bogaard
Stichting Grote Zangers
Serie Grote Zangers is een samenwerking tussen
het Muziekgebouw en Stichting Grote Zangers
4

Toelichting
De levens van Robert Schumann en Johannes Brahms zijn nauw verweven met elkaar. Het was
Schumann die het talent van de jonge Brahms erkende en ervoor zorgde dat de componist zijn
weg naar de concertpodia vond. Schumann bleef daarbij als mentor en goede vriend naast
Brahms staan. Later, toen de depressies van Schumann de overhand kregen, leken de rollen
omgedraaid. Brahms stond zijn oudere vriend waar mogelijk bij en ontwikkelde een levenslange
vriendschap met Schumanns vrouw Clara.
Hoewel het werk van de twee componisten
qua stijl grote verschillen vertoont, is het juist
door de muziek dat ze vandaag dichter bij
elkaar staan dan ooit tevoren. Bariton Thomas
Oliemans besloot de liedcyclus Die schöne
Magelone op. 33 te verweven met Schumanns
Liederkreis op. 39. Het resultaat is een innige
muzikale ontmoeting die beide cycli in een
nieuw licht stelt. ‘Het zijn twee geweldige
cycli’, begint Thomas Oliemans de verklaring
van deze combinatie. ‘Liederkreis is een vast
bestanddeel van het liedrepertoire, terwijl
Die schöne Magelone veel minder uitgevoerd
wordt. Ik wilde het graag uitvoeren. Vaak wordt
bij een uitvoering het verhaal van Ludwig Tieck,
waaruit de teksten voor de liederen afkomstig
zijn, verteld door een acteur. De kritiek daarbij
is vaak dat het verhaal van het boek niet goed
te volgen is. Dus ik wilde het eens anders
doen. Er bestaat een brief van Brahms aan een
Engelse uitgever, waarin hij stelt dat hij het
verhaal helemaal niet met de liederen wilde
combineren. De cyclus is niet bedoeld om
het verhaal na te vertellen. Brahms heeft de
liederen gewoon op muziek gezet; het narratief
was niet zijn doel. Hij wilde als een waarachtig
romantisch componist grote gevoelens weer
geven. Mijn vraag was: hoe laat ik dat horen?’
Oliemans kwam al snel terecht bij Robert
Schumann en zijn Liederkreis. ‘Schumanns
Liederkreis op teksten van Joseph von
Eichendorff gaat ook over grote gevoelens,
over ridders, over een bos, maar dan op een
lichtere wijze. Daar begon het. Toen bedacht
ik dat de uitgave van Brahms’ cyclus in eerste
instantie in verschillende delen van steeds
drie liederen kwam. Die groepering heb ik
aangehouden en steeds gecombineerd met
liederen uit Liederkreis, een mooie combinatie.
In Die schöne Magelone is de jonge onstuimige
Brahms aan het woord. Dat resulteert in grootse
pianopartijen, dik als een olieverfschilderij.
Schumann is ook in de pianobegeleiding veel
lichter, meer een aquarel. Natuurlijk kun je nog
veel meer redenen verzinnen om beide cycli te
combineren, maar dat wordt wat mij betreft al
veel te veel hineininterpretieren. Zo wordt er
wel gezegd dat de onbereikbare Magelone voor
Brahms stond voor Clara Schumann. Ik laat
graag alleen de muziek en de combinatie van
beide cycli spreken.’
5

Toelichting
Johannes Brahms
Die schöne Magelone
Al sinds de eerste uitvoering is Brahms’
liedcyclus die bekend staat onder de naam
Die schöne Magelone op. 33 onderwerp
van discussie. Zelfs de bariton Julius
Stockhausen, die de eerste uitvoering
verzorgde met Brahms achter de piano,
klaagde al over het feit dat het verhaal niet te
volgen was.
Velen hebben sindsdien gepoogd verhaal
en liedcyclus te combineren, maar echt
bevredigend werkte het nooit. Het probleem
is ook dat Brahms niet de intentie had om een
verhaal op muziek te zetten toen hij tussen 1861
en 1869 de vijftien liederen schreef. Romanzen
aus L. Tieck’s Magelone op. 33 noemde hij de
cyclus. Die Romanzen waren afkomstig uit de
roman Wundersame Liebesgeschichte der
schönen Magelone und des Grafen Peter aus
der Provence uit 1797 van Ludwig Tieck (1773-
1853). De roman vertelt over de heldendaden
van de dolende Provençaalse ridder Peter en
zijn liefde voor het mooie meisje Magelone. In
zijn roman, gebaseerd op een middeleeuws
sprookje, combineerde Tieck proza met
versvormen die reflecteren op de tekst. Die
Romanzen aan het einde van elk hoofdstuk
waren niet bedoeld om het verhaal weer te
geven, maar om de grote gevoelens die een rol
spelen te verwoorden.
En dat is precies hetgeen Brahms
interesseerde. Vandaar dat hij vijftien van de
zeventien Romanzen koos uit het boek dat
hij in zijn jeugd regelmatig gelezen had. Hij
groepeerde ze tot wat niet alleen zijn grootste
cyclus zou worden, maar ook een van zijn
langstdurende werken als geheel. Brahms
vermeed strofische vormen en koos voor
dramatische verschuivingen in tempo, ritme en
muzikaal materiaal die de sfeer van de roman
op dat moment reflecteren. Diverse liederen zijn
in onregelmatige secties verdeeld en beginnen
en eindigen met contrasterende stemmingen
en inhoud. Ook de pianopartijen zijn behoorlijk
uitgebreid en een aantal liederen hebben
inleidingen en postludes. Alles bij elkaar
vertellen ze wel degelijk ongeveer het verhaal
vanuit de blik van graaf Peter. Slechts in een
van de liederen, Sulima, gaat het om de stem
van de dochter van de sultan. Maar het verhaal
was en bleef bijzaak voor de jonge Brahms.
Hij kon zich uitleven in grote romantische
gevoelens, in dik aangezette pianogebaren,
die eerder een extra stem naast de vocale lijn
vormen dan een begeleiding in de traditionele
zin des woords. Die schöne Magelone was een
van de laatste uitingen van Brahms, waarin hij
zijn onbevangen jeugdigheid en zijn volwassen
blik aanwendt om zich niets aan te trekken van
de heersende conventies en een qua vorm en
inhoud uniek werk neer te zetten.
Robert Schumann
Liederkreis op. 39
Johannes Brahms had voor zijn liedcyclus
een goed voorbeeld aan zijn mentor en
vriend Robert Schumann, die hij in 1853
6

Toelichting
voor het eerst ontmoette. Schumann stond
toen al bekend als de ware erfgenaam van
Franz Schubert voor wat betreft de Duitse
liedtraditie.
Waar Schubert ondanks beroemde cycli
als Die schöne Müllerin en Winterreise
vooral enkelvoudige liederen schreef, was
Schumann net als in zijn pianowerken meer
van het groeperen om tot een overkoepelende
spanningsboog of zelfs een soort doorlopend
verhaal te komen. Hij deed dat met beroemde
cycli als Frauenliebe und -leben en Dichterliebe,
maar ook met minder bekend werk als de
Liederkreis op. 39. Wat Brahms vooral van
Schumann af kon kijken was de rol van de
piano. Schumann streefde veel meer dan
Schubert naar een evenwicht tussen de
piano en de stem en liet de piano in vaak
lange voor- en naspelen de sfeer neerzetten.
Brahms maakte daar dankbaar gebruik van en
verzwaarde de rol van de piano nog eens. Want
vergeleken bij Brahms’ Magelone-cyclus is de
piano in Liederkreis op. 39 inderdaad vooral
een mooi doorzichtig aquarel.
De cyclus is net als Liederkreis op. 24 op
gedichten van Heinrich Heine geschreven
in 1840, Schumanns Liederjahr. Voor Opus
39 ging Schumann te rade bij de gedichten
van Joseph von Eichendorff (1788 - 1857). De
twaalf gedichten komen uit de eerste uitgave
van gedichten van Eichendorff die in 1837
gepubliceerd werd in Berlijn. Op verzoek van
Schumann stuurde Clara in 1840 in haar eigen
handschrift twaalf gedichten uit de bundel.
Wie de selectie heeft gemaakt is niet duidelijk.
De gedichten vormen bij Eichendorff ook geen
cyclus. Ze zijn een doorsnede van zijn werk en
worden vooral bij elkaar gehouden doordat het
thema van de romantische landschapsbeleving
steeds terugkeert en door de regelmatige
reflectie op het fenomeen liefde. Vooral dat
laatste moet Schumann aangesproken hebben,
omdat zowel de duistere als de vrolijke kanten
van de liefde langskomen. Zo is In der Fremde,
het eerste lied van de cyclus, behoorlijk donker
en beschrijft het de dood als een remedie tegen
eenzaamheid. Die Stille, het vierde lied, is dan
weer flirterig van aard. Schumann noemde
Liederkreis op. 39 in een brief naar Clara ‘mijn
meest romantische muziek met veel van jou
erin’. Maar het zijn vooral de landschappelijke
elementen en de sfeer van magie in liederen als
Waldesgespräch, Auf einer Burg, Im Walde en
Frühlingsnacht die Liederkreis op. 39 maken
tot een lichte echo van de Magelone-cyclus
van Brahms. Door de beide cycli daadwerkelijk
met elkaar te vermengen komen de liederen
van Brahms los van het verhaal van Die schöne
Magelone en worden ze wat ze eigenlijk altijd
geweest zijn: romantische liederen van de
hoogste orde die thema’s als liefde, verlangen,
natuurschoon en magie tot op het diepste
niveau invoelbaar maken.
Paul Janssen
7

Liedteksten
Johannes Brahms
Keinen hat es noch gereut
Tekst: Johann Ludwig Tieck (1773 - 1853)
Geen man heeft spijt gekregen van het
bestijgen van zijn paard om in de bloei
van zijn jeugd door de wereld te vliegen.
Gecharmeerd door schoonheid, brandend
door onstuimige, jeugdige emoties. Roem
en liefde leiden hem steeds hoger. Dan kiest
hij het meisje dat hem het meest bevalt en
keert terug, weer gelukkig verenigd met zijn
ouders. Na deze jaren geeft hij zijn verhalen
door aan zijn zoon en blijft de ouderdom
jong, een lichtstraal in de schemering.
Keinen hat es noch gereut,
Der das Roß bestiegen,
Um in frischer Jugendzeit
Durch die Welt zu fliegen.
Berge und Auen,
Einsamer Wald,
Mädchen und Frauen
Prächtig im Kleide,
Golden Geschmeide,
Alles erfreut ihn mit schöner Gestalt.
Ruhm streut ihm Rosen
Schnell in die Bahn,
Lieben und Kosen,
Lorbeer und Rosen
Führen ihn höher und höher hinan.
Rund um ihn Freuden,
Feinde beneiden,
Erliegend, den Held –
Dann wählt er bescheiden
Das Fräulein, das ihm nur vor allen gefällt.
Und Berge und Felder
Und einsame Wälder
Mißt er zurück.
Die Eltern in Tränen,
Ach, alle ihr Sehnen –-
Sie alle verreinigt das lieblichste Glück.
Sind Jahre verschwunden,
Erzählt er dem Sohn
In traulichen Stunden,
Und zeigt seine Wunden,
Der Tapferkeit Lohn.
So bleibt das Alter selbst noch jung,
Ein Lichtstrahl in der Dämmerung.
Wunderlich fliehen
Gestalten dahin,
Schwärmerisch glühen
Wünsche in jugendlich trunkenem Sinn.
8

Liedteksten
Traun! Bogen und Pfeil
Tekst: Johann Ludwig Tieck
Voorwaar! Pijl en boog zijn nuttig tegen de
vijand. Hulpeloos huilt de machteloze. De
nobele gedijt en geluk is zijn vriend.
Traun! Bogen und Pfeil
Sind gut für den Feind,
Hülflos alleweil
Der Elende weint;
Dem Edlen blüht Heil,
Wo Sonne nur scheint,
Die Felsen sind steil,
Doch Glück ist sein Freund.
Sind es Schmerzen, sind es Freuden
Tekst: Johann Ludwig Tieck
Is het verdriet of vreugde die ik voel in mijn
borst? Door de schemering van mijn tranen
zie ik verre zonnen. Stroom maar tranen,
verlangen brengt slechts meer pijn. Mijn
gedachten gaan op en neer. Als ik ver van
haar ben wil ik graag sterven. Enkel in het
licht van haar ogen is leven, hoop en geluk.
Ach, und fällt die Träne nieder,
Ist es dunkel um mich her;
Dennoch kömmt kein Wunsch mir wieder,
Zukunft ist von Hoffnung leer.
So schlage denn, strebendes Herz,
So fließet denn, Tränen, herab,
Ach, Lust ist nur tieferer Schmerz,
Leben ist dunkeles Grab, -
Ohne Verschulden
Soll ich erdulden?
Wie ist’s, daß mir im Traum
Alle Gedanken
Auf und nieder schwanken!
Ich kenne mich noch kaum.
O, hört mich, ihr gütigen Sterne,
O höre mich, grünende Flur,
Du, Liebe, den heiligen Schwur:
Bleib’ ich ihr ferne,
Sterb’ ich gerne.
Ach, nur im Licht von ihrem Blick
Wohnt Leben und Hoffnung und Glück!
Sind es Schmerzen, sind es Freuden,
Die durch meinen Busen ziehn?
Alle alten Wünsche scheiden,
Tausend neue Blumen blühn.
Durch die Dämmerung der Tränen
Seh’ ich ferne Sonnen stehn, -
Welches Schmachten! welches Sehnen!
Wag’ ich’s? soll ich näher gehn?
9

Liedteksten
Robert Schumann
In der Fremde
Tekst: Joseph von Eichendorff (1788 - 1857)
Vanuit mijn thuisland achter de rode
bliksems komen de wolken. Niemand kent mij
daar meer. Hoe snel komt de stille tijd, dat
ook niemand mij hier nog kent.
Aus der Heimat hinter den Blitzen rot
Da kommen die Wolken her,
Aber Vater und Mutter sind lange tot,
Es kennt mich dort keiner mehr.
Wie bald, wie bald kommt die stille Zeit,
Da ruhe ich auch, und über mir
Rauschet die schöne Waldeinsamkeit,
Und keiner kennt mich mehr hier.
Intermezzo
Tekst: Joseph von Eichendorff
Jouw wonderschone beeltenis heb ik in mijn
hart en kijkt mij vrolijk aan. Mijn hart zingt
een prachtig oud lied dat zich door de lucht
naar jou spoedt.
Dein Bildnis wunderselig
Hab ich im Herzensgrund,
Das sieht so frisch und fröhlich
Mich an zu jeder Stund’.
Waldesgespräch
Tekst: Joseph von Eichendorff
Wat rijd jij laat alleen door het woud? Mooie
bruid, ik leid je naar huis. ‘Groot is het bedrog
van mannen, mijn hart is gebroken. Vlucht!
Je weet niet wie ik ben.’ Zo mooi versierd zijn
paard en vrouw. Ik herken je – God sta me bij
– je bent de heks Lorelei. ‘Je kent mij goed.
Vanaf de rots ziet mijn slot uit op de Rijn.
Nooit kom je nog uit dit woud.’
Es ist schon spät, es ist schon kalt,
Was reitst du einsam durch den Wald?
Der Wald ist lang, du bist allein,
Du schöne Braut! Ich führ dich heim!
‘Groß ist der Männer Trug und List,
Vor Schmerz mein Herz gebrochen ist,
Wohl irrt das Waldhorn her und hin,
O flieh! Du weißt nicht, wer ich bin.’
So reich geschmückt ist Roß und Weib,
So wunderschön der junge Leib,
Jetzt kenn ich dich – Gott steh mir bei!
Du bist die Hexe Lorelei. -
‘Du kennst mich wohl – von hohem Stein
Schaut still mein Schloß tief in den Rhein.
Es ist schon spät, es ist schon kalt,
Kommst nimmermehr aus diesem Wald.’
Mein Herz still in sich singet
Ein altes schönes Lied,
Das in die Luft sich schwinget
Und zu dir eilig zieht.
10

Liedteksten
Johannes Brahms
Liebe kam aus fernen Landen
Tekst: Johann Ludwig Tieck
De liefde kwam van ver en de godin boeide
mij met zoete banden. Niemand kon ik
vinden, zei liefdevol de verschijning. Nu zul
je de kracht voelen die harten bindt. Mijn
verlangen vervloog. Wie zal mijn ketenen
losmaken? Kan iemand mij redden? De
bedrieglijke wereld kan ik niet vertrouwen.
Als de enige niet van je houdt, rest enkel
voor de zieke de bittere dood.
Ach! wer löst nun meine Ketten?
Denn gefesselt ist der Arm,
Mich umfleucht der Sorgen Schwarm;
Keiner, keiner will mich retten?
Darf ich in den Spiegel schauen,
Den die Hoffnung vor mir hält?
Ach, wie trügend ist die Welt!
Nein, ich kann ihr nicht vertrauen.
O, und dennoch laß nicht wanken,
Was dir nur noch Stärke gibt,
Wenn die Einz’ge dich nicht liebt,
Bleib nur bittrer Tod dem Kranken.
Liebe kam aus fernen Landen
Und kein Wesen folgte ihr,
Und die Göttin winkte mir,
Schlang mich ein mit süßen Banden.
Da begann ich Schmerz zu fühlen,
Tränen dämmerten den Blick:
Ach! was ist der Liebe Glück,
Klagt’ ich, wozu dieses Spielen?
Keinen hab’ ich weit gefunden,
Sagte lieblich die Gestalt,
Fühle du nun die Gewalt,
Die die Herzen sonst gebunden.
Alle meine Wünsche flogen
In der Lüfte blauen Raum,
Ruhm schien mir ein Morgentraum,
Nur ein Klang der Meereswogen.
11

Liedteksten
So willst du des Armen
Tekst: Johann Ludwig Tieck
Dus je hebt werkelijk medelijden met een
arme man? Ik was gevangen binnen muren
en nu begroet daglicht mij en kleurt mijn
schuw gelaat. Alleen liefhebben is leven.
Weg met de pelgrimsstaf! Je hebt de meest
gelukzalige plek gevonden.
So willst du des Armen
Dich gnädig erbarmen?
So ist es kein Traum?
Wie rieseln die Quellen,
Wie tönen die Wellen,
Wie rauschet der Baum!
Tief lag ich in bangen
Gemäuern gefangen,
Nun grüßt mich das Licht!
Wie spielen die Strahlen!
Sie blenden und malen
Mein schüchtern Gesicht.
Und soll ich es glauben?
Wird keiner mir rauben
Den köstlichen Wahn?
Doch Träume entschweben,
Nur lieben heißt leben;
Willkommene Bahn!
Wie frei und wie heiter!
Nicht eile nun weiter,
Den Pilgerstab fort!
Du hast überwunden,
Du hast ihn gefunden,
Den seligsten Ort!
Wie soll ich die Freude
Tekst: Johann Ludwig Tieck
Hoe kan ik de vreugde en gelukzaligheid
dragen, zodat onder het kloppen van mijn
hart de ziel niet ontsnapt? Waarom blijven
verlangen in een troosteloze woestijn zonder
bloemen? Hoe snel vervliegt de tijd als ik
moet vertrekken. Bij het versterven van de
luitklanken verdwijnen de zoetste genoegens
van het leven. Stroom verder, rivier van tijd
en neem mij mee, wat er ook gebeurt. Met
gelukkige slagen roei ik naar beneden en
breng liefde en leven samen naar het graf.
Wie soll ich die Freude,
Die Wonne denn tragen?
Daß unter dem Schlagen
Des Herzens die Seele nicht scheide?
Und wenn nun die Stunden
Der Liebe verschwunden,
Wozu das Gelüste,
In trauriger Wüste
Noch weiter ein lustleeres Leben zu ziehn,
Wenn nirgend dem Ufer mehr Blumen erblühn?
Wie geht mit bleibehangnen Füßen
Die Zeit bedächtig Schritt vor Schritt!
Und wenn ich werde scheiden müssen,
Wie federleicht fliegt dann ihr Tritt!
Schlage, sehnsüchtige Gewalt,
In tiefer, treuer Brust!
Wie Lautenton vorüberhallt,
Entflieht des Lebens schönste Lust.
Ach, wie bald
Bin ich der Wonne mir kaum noch bewußt.
12

Liedteksten
Rausche, rausche weiter fort,
Tiefer Strom der Zeit,
Wandelst bald aus Morgen Heut,
Gehst von Ort zu Ort;
Hast du mich bisher getragen,
Lustig bald, dann still,
Will es nun auch weiter wagen,
Wie es werden will.
Darf mich doch nicht elend achten,
Da die Einz’ge winkt,
Liebe läßt mich nicht verschmachten,
Bis dies Leben sinkt!
Nein, der Strom wird immer breiter,
Himmel bleibt mir immer heiter,
Fröhlichen Ruderschlags fahr’ ich hinab,
Bring’ Liebe und Leben zugleich an das Grab.
Robert Schumann
Die Stille
Tekst: Joseph von Eichendorff
Niemand weet hoe blij ik ben! De sneeuw en
de sterren zijn niet zo stil en zwijgzaam als
mijn gedachten. Ik wenste dat ik een vogel
was en hoog over zee en verder vloog tot ik
in de hemel was!
Es weiß und rät es doch keiner,
Wie mir so wohl ist, so wohl!
Ach, wüßt es nur einer, nur einer,
Kein Mensch es sonst wissen sollt.
So still ist’s nicht draußen im Schnee,
So stumm und verschwiegen sind
Die Sterne nicht in der Höh,
Als meine Gedanken sind.
Ich wünscht’, ich wäre ein Vöglein
Und zöge über das Meer,
Wohl über das Meer und weiter,
Bis daß ich im Himmel wär!
Mondnacht
Tekst: Joseph von Eichendorff
Het leek net alsof de hemel de aarde had
gekust. De wind ruiste over de velden en
door de bossen bij de heldere sterrennacht.
En mijn ziel vloog door stille landen op weg
naar huis.
Es war, als hätt’ der Himmel,
Die Erde still geküßt,
Daß sie im Blütenschimmer
Von ihm nur träumen müßt.
Die Luft ging durch die Felder,
Die Ähren wogten sacht,
Es rauschten leis die Wälder,
So sternklar war die Nacht.
Und meine Seele spannte
Weit ihre Flügel aus,
Flog durch die stillen Lande,
Als flöge sie nach Haus.
13

Liedteksten
Schöne Fremde
Tekst: Joseph von Eichendorff
De boomtoppen ruisen en huiveren, als oude
goden die hun ronde lopen. Wat vertel jij
mij, fantastische nacht? De sterren fonkelen
en de verte spreekt dronken van naderend
groot geluk.
Es rauschen die Wipfel und schauern,
Als machten zu dieser Stund
Um die halbversunkenen Mauern
Die alten Götter die Rund.
Hier hinter den Myrtenbäumen
In heimlich dämmernder Pracht,
Was sprichst du wirr wie in Träumen
Zu mir, phantastische Nacht?
Es funkeln auf mich alle Sterne
Mit glühendem Liebesblick,
Es redet trunken die Ferne
Wie vom künftigem, großem Glück.
Johannes Brahms
War es dir, dem diese Lippen bebten
Tekst: Johann Ludwig Tieck
Was het voor jou dat deze lippen beefden,
die zoet aangeboden kus? Al mijn zintuigen
verlangden naar die lippen. In die heldere
ogen glom een verlangen en de lucht zong
liefdesliedjes. O kus, daar stierf ik en vond
het leven in de zoetste dood.
War es dir, dem diese Lippen bebten,
Dir der dargebotne süße Kuß?
Gibt ein irdisch Leben so Genuß?
Ha! wie Licht und Glanz vor meinen Augen
schwebten,
Alle Sinne nach den Lippen strebten!
In den klaren Augen blickte
Sehnsucht, die mir zärtlich winkte,
Alles klang im Herzen wieder,
Meine Blicke sanken nieder,
Und die Lüfte tönten Liebeslieder!
Wie ein Sternenpaar
Glänzten die Augen, die Wangen
Wiegten das goldene Haar,
Blick und Lächeln schwangen
Flügel, und die süßen Worte gar
Weckten das tiefste Verlangen;
O Kuß, wie war dein Mund so brennend rot!
Da starb ich, fand ein Leben erst im
schönsten Tod.
14

Liedteksten
Wir müssen uns trennen
Tekst: Johann Ludwig Tieck
Wij moeten nu scheiden, geliefde luit, het
is tijd om te gaan. Ik trek nu ten strijde en
zal met haar ontsnappen. Kom wapens,
bescherm mijn geluk. Ik werp mij in de
golven, de dappere zwemmer blijft boven
water. Mijn bloed vergiet ik graag voor mijn
gekoesterd bezit. Vier de teugels, heerlijke
nacht. De ochtend zal ons spoedig toelachen.
Wir müssen uns trennen,
Geliebtes Saitenspiel,
Zeit ist es, zu rennen
Nach dem fernen, erwünschten Ziel.
Ha! Lust zu vergeuden
Das edele Blut!
Zu schützen die Freude,
Mein köstliches Gut!
Nicht Hohn zu erleiden,
Wem fehlt es an Mut?
Senke die Zügel,
Glückliche Nacht!
Spanne die Flügel,
Daß über ferne Hügel
Uns schon der Morgen lacht!
Ich ziehe zum Streite,
Zum Raube hinaus,
Und hab’ ich die Beute,
Dann flieg’ ich nach Haus.
Im rötlichen Glanze
Entflieh’ ich mit ihr,
Es schützt uns die Lanze,
Der Stahlharnisch hier.
Kommt, liebe Waffenstücke,
Zum Scherz oft angetan,
Beschirmet jetzt mein Glücke
Auf dieser neuen Bahn!
Ich werfe mich rasch in die Wogen,
Ich grüße den herrlichen Lauf,
Schon mancher ward niedergezogen,
Der tapfere Schwimmer bleibt obenauf.
15

Liedteksten
Ruhe, Süßliebchen, im Schatten
Tekst: Johann Ludwig Tieck
Rust, mijn liefste, in het donker van deze
schemernacht. Het bos ruist en ik ben voor
altijd de jouwe. Zwijg, verborgen gezangen,
en verstoor niet de zoete rust. Sluit je ogen,
lief, ik zal over je waken. In het fluisterende
bos zoemen de bijen je in slaap.
Ruhe, Süßliebchen, im Schatten
Der grünen, dämmernden Nacht:
Es säuselt das Gras auf den Matten,
Es fächelt und kühlt dich der Schatten
Und treue Liebe wacht.
Schlafe, schlaf ein,
Leiser rauscht der Hain,
Ewig bin ich dein.
Schweigt, ihr versteckten Gesänge,
Und stört nicht die süßeste Ruh’!
Es lauschet der Vögel Gedränge,
Es ruhen die lauten Gesänge,
Schließ, Liebchen, dein Auge zu.
Schlafe, schlaf ein,
Im dämmernden Schein,
Ich will dein Wächter sein.
Murmelt fort, ihr Melodien,
Rausche nur, du stiller Bach.
Schöne Liebesphantasien
Sprechen in den Melodien,
Zarte Träume schwimmen nach.
Durch den flüsternden Hain
Schwärmen goldne Bienelein
Und summen zum Schlummer dich ein.
Robert Schumann
Auf einer Burg
Tekst: Joseph von Eichendorff
Ingeslapen op de uitkijk zit boven de oude
ridder. Baard en haar zijn verweven en met
versteende borst en kleren zit hij daar al
vele eeuwen. Allen zijn naar het dal gegaan
en eenzaam zingen de vogels in de lege
vensterbogen. Beneden vaart in de zon een
bruiloft langs op de Rijn. De musici spelen
vrolijk, maar de mooie bruid weent.
Eingeschlafen auf der Lauer
Oben ist der alte Ritter;
Drüber gehen Regenschauer,
Und der Wald rauscht durch das Gitter.
Eingewachsen Bart und Haare
Und versteinert Brust und Krause,
Sitzt er viele hundert Jahre
Oben in der stillen Klause.
Draußen ist es still’ und friedlich,
Alle sind ins Tal gezogen,
Waldesvögel einsam singen
In den leeren Fensterbogen.
Eine Hochzeit fährt da unten
Auf dem Rhein im Sonnenscheine,
Musikanten spielen munter,
Und die schöne Braut, die weinet.
16

Liedteksten
In der Fremde
Tekst: Joseph von Eichendorff
Ik hoor de beekjes ruisen hier en daar in het
bos. De nachtegalen zingen als over een
vergane mooie tijd. In de maneschijn lijkt het
slot in het dal te liggen, nog zo ver weg. Waar
mijn lief op mij zou wachten, en ze is toch al
zo lang dood.
Ich hör’ die Bächlein rauschen
Im Walde her und hin.
Im Walde, in dem Rauschen,
Ich weiß nicht, wo ich bin.
Die Nachtigallen schlagen
Hier in der Einsamkeit,
Als wollten sie was sagen
Von der alten, schönen Zeit.
Die Mondesschimmer fliegen,
Als säh ich unter mir
Das Schloß im Tale liegen,
Und ist doch so weit von hier!
Wehmut
Tekst: Joseph von Eichendorff
Ik kan wel vaak zingen alsof ik blij ben, maar
heimelijk komen er tranen en is mijn hart
bevrijd. De nachtegalen laten het verlangen
klinken uit hun diepe kerker. En iedereen
geniet, maar niemand voelt het leed.
Ich kann wohl manchmal singen,
Als ob ich fröhlich sei,
Doch heimlich Tränen dringen,
Da wird das Herz mir frei.
Es lassen Nachtigallen,
Spielt draußen Frühlingsluft,
Der Sehnsucht Lied erschallen
Aus ihres Kerkers Gruft.
Da lauschen alle Herzen,
Und alles ist erfreut,
Doch keiner fühlt die Schmerzen,
Im Lied das tiefe Leid.
Als müßte in dem Garten,
Voll Rosen weiß und rot,
Meine Liebste auf mich warten,
Und ist doch so lange tot.
17

Liedteksten
Johannes Brahms
Verzweiflung
Tekst: Johann Ludwig Tieck
Brul maar, schuimende golven, laat het
ongeluk luid om mij heen razen. Ik spot met
de toorn van de vloed. Ik klaag niet, al ga ik
onder in de diepte. Mijn blik zal nooit meer
oplichten bij zien van mijn geliefde. Ik ben
een verloren man.
So tönet denn, schäumende Wellen,
Und windet euch rund um mich her!
Mag Unglück doch laut um mich bellen,
Erbost sein das grausame Meer!
Ich lache den stürmenden Wettern,
Verachte den Zorngrimm der Flut;
O, mögen mich Felsen zerschmettern!
Denn nimmer wird es gut.
Nicht klag’ ich, und mag ich nun scheitern,
Im wäßrigen Tiefen vergehn!
Mein Blick wird sich nie mehr erheitern,
Den Stern meiner Liebe zu sehn.
So wälzt euch bergab mit Gewittern,
Und raset, ihr Stürme, mich an,
Daß Felsen an Felsen zersplittern!
Ich bin ein verlorener Mann.
Wie schnell verschwindet
Tekst: Johann Ludwig Tieck
Hoe snel verdwijnen licht en glans,
de bloemen verwelkten in de donkere
nacht. De zon gaat onder en de nacht
verschijnt. De liefde verdort, ach, kon zij
maar standhouden tot in het graf. Maar wij
ontwaken na de schipbreuk op een verlaten
kust omringd door de nacht.
Wie schnell verschwindet
So Licht als Glanz,
Der Morgen findet
Verwelkt den Kranz,
Der gestern glühte
In aller Pracht,
Denn er verblühte
In dunkler Nacht.
Es schwimmt die Welle
Des Lebens hin,
Und färbt sich helle,
Hat’s nicht Gewinn;
Die Sonne neiget,
Die Röte flieht,
Der Schatten steiget
Und Dunkel zieht.
So schwimmt die Liebe
Zu Wüsten ab,
Ach, daß sie bliebe
Bis an das Grab!
18

Liedteksten
Doch wir erwachen
Zu tiefer Qual:
Es bricht der Nachen,
Es löscht der Strahl,
Vom schönen Lande
Weit weggebracht
Zum öden Strande,
Wo um uns Nacht.
Muß es eine Trennung geben
Tekst: Johann Ludwig Tieck
Moet er een afscheid zijn dat het trouwe
hart doet breken? Ik noem dit echt geen
leven, sterven is niet zo bitter. Als ik de
ondergaande zon zie, denk ik vurig aan jou.
Was ik onbemind gebleven, dan had ik nog
een sprankje hoop. Maar nu rest mij niets
dan klagen en breekt mijn hart in stilte.
Muß es eine Trennung geben,
Die das treue Herz zerbricht?
Nein, dies nenne ich nicht leben,
Sterben ist so bitter nicht.
Hör’ ich eines Schäfers Flöte,
Härme ich mich inniglich,
Seh’ ich in die Abendröte,
Denk’ ich brünstiglich an dich.
Gibt es denn kein wahres Lieben?
Muß denn Schmerz und [Trauer]1 sein?
Wär’ ich ungeliebt geblieben,
Hätt’ ich doch noch Hoffnungsschein.
Aber so muß ich nun klagen:
Wo ist Hoffnung, als das Grab?
Fern muß ich mein Elend tragen,
Heimlich bricht das Herz mir ab.
Robert Schumann
Zwielicht
Tekst: Joseph von Eichendorff
De schemering wil haar vleugels spreiden,
wat betekent deze gruwel? Laat een ree
niet alleen grazen, de jagers trekken door
het bos. Houd een vriend in de gaten, want
vriendelijk met oog en mond, zint hij op
oorlog. Veel gaat in de nacht verloren, blijf
waakzaam en alert.
Dämmrung will die Flügel spreiten,
Schaurig rühren sich die Bäume,
Wolken ziehn wie schwere Träume –
Was will dieses Grau’n bedeuten?
Hast ein Reh du lieb vor andern,
Laß es nicht alleine grasen,
Jäger ziehn im Wald und blasen,
Stimmen hin und wieder wandern.
Hast du einen Freund hienieden,
Trau ihm nicht zu dieser Stunde,
Freundlich wohl mit Aug’ und Munde,
Sinnt er Krieg im tück’schen Frieden.
Was heut gehet müde unter,
Hebt sich morgen neu geboren.
Manches geht in Nacht verloren –
Hüte dich, sei wach und munter!
19

Liedteksten
Im Walde
Tekst: Joseph von Eichendorff
Er trok een bruiloftstoet langs de berg.
Ruiters schitterden, het was een vrolijk
gedruis. Voordat ik het wist, was alles voorbij
en viel de nacht. Slechts het woud ruist en in
mijn hart huiver ik.
Es zog eine Hochzeit den Berg entlang,
Ich hörte die Vögel schlagen,
Da blitzten viel Reiter, das Waldhorn klang,
Das war ein lustiges Jagen!
Und eh’ ich’s gedacht, war alles verhallt,
Die Nacht bedecket die Runde,
Nur von den Bergen noch rauschet der Wald
Und mich schauert’s im Herzensgrunde.
Frühlingsnacht
Tekst: Joseph von Eichendorff
Over de tuinen vlogen de trekvogels en
alles begint te bloeien. Juichen wil ik, en
huilen. De maan en sterren zeggen het en de
nachtegalen zingen het uit: Ze is de jouwe!
Ze is van jou!
Über’n Garten durch die Lüfte
Hört’ ich Wandervögel ziehn,
Das bedeutet Frühlingsdüfte,
Unten fängt’s schon an zu blühn.
Jauchzen möcht’ ich, möchte weinen,
Ist mir’s doch, als könnt’s nicht sein!
Alte Wunder wieder scheinen
Mit dem Mondesglanz herein.
Und der Mond, die Sterne sagen’s,
Und im Traume rauscht’s der Hain,
Und die Nachtigallen schlagen’s:
Sie ist deine! Sie ist dein!
Johannes Brahms
Sulima
Tekst: Johann Ludwig Tieck
Mijn liefste, wat dwaal je aarzelend rond? De
nachtegaal verhaalt van liefkozen, de bomen
fluisteren en de dromen sluipen naar binnen
door mijn raam. Ken je het verlangen van een
kloppend hart? Het mijmeren vol kwelling en
vreugde? Red mij en laten we ontsnappen.
Achter de golven ligt ons vaderland. De
golven roepen je en weten dat zij de liefde
meenemen.
Geliebter, wo zaudert
Dein irrender Fuß?
Die Nachtigall plaudert
Von Sehnsucht und Kuß.
Es flüstern die Bäume
Im goldenen Schein,
Es schlüpfen mir Träume
Zum Fenster hinein.
Ach! kennst du das Schmachten
Der klopfenden Brust?
Dies Sinnen und Trachten
Voll Qual und voll Lust?
20

Liedteksten
Beflügle die Eile
Und rette mich dir,
Bei nächtlicher Weile
Entfliehn wir von hier.
Die Segel, sie schwellen,
Die Furcht ist nur Tand:
Dort, jenseit den Wellen
Ist väterlich Land.
Die Heimat entfliehet; –-
So fahre sie hin!
Die Liebe, sie ziehet
Gewaltig den Sinn.
Horch! wollüstig klingen
Die Wellen im Meer,
Sie hüpfen und springen
Mutwillig einher,
Und sollten sie klagen?
Sie rufen nach dir!
Sie wissen, sie tragen
Die Liebe von hier.
Wie froh und frisch mein Sinn sich hebt
Tekst: Johann Ludwig Tieck
Hoe opgewekt is mijn gemoed, verlost van
alle angst en met nieuwe moed. Weg zijn
twijfel en aarzeling. Golven, breng mij naar
het begeerde thuisland. En leid mij langs
verre paden eindelijk naar het geluk!
Wie froh und frisch mein Sinn sich hebt,
Zurück bleibt alles Bangen,
Die Brust mit neuem Mute strebt,
Erwacht ein neu Verlangen.
Die Sterne spiegeln sich im Meer,
Und golden glänzt die Flut.
Ich rannte taumelnd hin und her,
Und war nicht schlimm, nicht gut.
Doch niedergezogen
Sind Zweifel und wankender Sinn;
O tragt mich, ihr schaukelnden Wogen,
Zur längst ersehnten Heimat hin.
In lieber, dämmernder Ferne,
Dort rufen heimische Lieder,
Aus jeglichem Sterne
Blickt sie mit sanftem Auge nieder.
Ebne dich, du treue Welle,
Führe mich auf fernen Wegen
Zu der vielgeliebten Schwelle,
Endlich meinem Glück entgegen!
21

Liedteksten
Treue Liebe dauert lange
Tekst: Johann Ludwig Tieck
Ware liefde blijft en houdt altijd goede moed.
En als dood en rampspoed dreigen, treedt
liefde de gevaren met trouw tegemoet.
De wereld ontvouwt zich met een vrolijke
lenteblik. Liefde brengt geluk en zalig genot
vervult de extatisch kloppende boezem. Nooit
mag deze hemelse verrukking vervagen.
Treue Liebe dauert lange,
Überlebet manche Stund’,
Und kein Zweifel macht sie bange,
Immer bleibt ihr Mut gesund.
Dräuen gleich in dichten Scharen,
Fordern gleich zum Wankelmut
Sturm und Tod, setzt den Gefahren
Lieb’ entgegen, treues Blut.
Errungen,
Bezwungen
Von Lieb’ ist das Glück,
Verschwunden
Die Stunden,
Sie fliehen zurück;
Und selige Lust,
Sie stillet,
Erfüllet
Die trunkene, wonneklopfende Brust;
Sie scheide
Von Leide
Auf immer,
Und nimmer
Entschwinde die liebliche, selige, himmlische
Lust!
Und wie Nebel stürzt zurücke,
Was den Sinn gefangen hält
Und dem heitern Frühlingsblicke
Öffnet sich die weite Welt.
22

Biografieën
Componisten
Robert Schumann
Robert Schumann (1810-
1856) was een van de
belangrijkste componisten
en muziekcritici uit de
eerste helft van de 19e
eeuw. Hoewel hij zijn
educatie startte als
rechtenstudent, was de
roep om een virtuoos pianist
te worden sterker.
Schumann studeerde bij
Ferdinand Wieck, de vader
van zijn latere echtgenote
Clara, maar een hardnekkige
handblessure gooide roet
in het eten. Schumann
concentreerde zich
vervolgens compleet op
het schrijven over muziek,
vooral in het mede door hem
opgerichte toonaangevende
Neue Zeitschrift für Musik,
en het componeren. Tot
1840 schreef hij nagenoeg
exclusief voor piano en zette
hij de miniatuur en de cycli
van korte pianocomposities
op de kaart. Na 1840, het
jaar waarin hij tegen de wil
van vader Wieck, met Clara
trouwde, maakte hij zichzelf
onsterfelijk als liedcomponist.
Ook de andere genres
zoals de symfonie, de
opera, de kamermuziek
en de koorwerken liet hij
niet onberoerd. Schumann
had zijn hele leven last van
depressies. In 1854 deed hij
een zelfmoordpoging waarna
hij werd opgenomen in een
inrichting in Endenich. Daar
leefde hij redelijk geïsoleerd
en stierf hij twee jaar later.
Johannes Brahms
De Duitse componist,
dirigent, organist en pianist
Johannes Brahms (1833-
1897) begon zijn leven
in een sloppenwijk van
Hamburg. Zijn muzikale
kwaliteiten werden al snel
onderkend door zijn vader
die freelance musicus was.
Brahms ontwikkelde zich
tot een begenadigd pianist
en een hartstochtelijk
verzamelaar van
volksmuziek. Op zijn
twintigste werd hij als
componist ontdekt door
het echtpaar Robert en
Clara Schumann dat hem
omarmde als de nieuwe stem
van Duitsland. Hij schreef
een omvangrijk oeuvre
bijeen met vier symfonieën,
twee pianoconcerten een
vioolconcert, koorwerken,
liederen, kamermuziek en
werk voor piano solo. Met
zijn hang naar de muziek van
onder anderen Beethoven en
Bach werd hij beschouwd als
een conservatief componist
en een tegenpool van de
‘nieuwlichters’ Franz Liszt en
Richard Wagner.
23

Biografieën
Uitvoerenden
Thomas Oliemans
Bariton
De Nederlandse bariton en
pianist Thomas Oliemans
(1977) studeerde af aan
het Conservatorium van
Amsterdam. Hij vervolgde
zijn studie bij Robert Holl,
Elio Battaglia en Dietrich
Fischer-Dieskau.
Aan De Nationale Opera
zong hij grote rollen in
opera’s als La bohème van
Puccini en Aufstieg und
Fall der Stadt Mahagonny
van Kurt Weill. In Londen
zong hij zowel bij de English
National Opera als bij de
Royal Opera House Covent
Garden en in de Verenigde
Staten bij de Metropolitan
Opera in New York. Ook trad
hij op in de operahuizen
van Genève, Madrid,
Tokio, Parijs, Toulouse en
Berlijn, en bij de festivals
van Aix-en-Provence en
Salzburg. Daarnaast bouwde
hij een reputatie op als
concert- en liedzanger en
werkte hij samen met vele
24
gerenommeerde orkesten
en pianisten. Oliemans zingt
daarbij ook lichter repertoire
zoals Franse chansons en
werk van Brel en Bannink.
Regelmatig begeleid hij
zichzelf aan de piano.
foto: Marco Borggreve

Biografieën
Malcolm Martineau
Piano
De Schotse pianist Malcolm
Martineau (1960) geldt als
een van de belangrijkste
liedbegeleiders van zijn
generatie. Hij studeerde
aan het Royal College of
Music en werd al snel een
vaste partner van grote
vocalisten als Janet Baker,
Barbara Bonney, Simon
Keenlyside, Anne Sofie von
Otter en Bryn Terfel.
Ook begeleidde hij bariton
Thomas Oliemans tijdens
diens internationale tournee
met de drie liedcycli van
Schubert. Martineau
stelde eigen series samen
uitgevoerd in de Wigmore
Hall (een Britten en een
Poulenc serie en Decade
by Decade - 100 years of
German Song uitgezonden
door de BBC) en op het
Edinburgh Festival (de
complete liederen van
Hugo Wolf). Hij geeft
vele masterclasses voor
de jongere generaties
pianisten. In 2004 ontving
hij een doctoraat aan de
Royal Scottish Academy
of Music en in 2009 was
hij International Fellow of
Accompaniment in 2009.
Hij was in 2011 artistiek
directeur van de Leeds
Lieder+ Festival.
foto: Crussell Duncan
25

Biografieën
Elisa Maayeshi
Sopraan
26
foto: Joelina Spiess
Vanaf haar vijftiende
ging Elisa Maayeshi
(2001) naar het ArtEZ
Conservatorium en ze
vervolgde haar opleiding
aan het Conservatorium
van Amsterdam bij Sasja
Hunnego. In 2023 studeerde
Elisa cum laude af voor
haar interpretatie van La
voix humaine van Francis
Poulenc
Naast haar studie in
Amsterdam zong ze in 2022
in een moderne opera op
het Vienna Summer Music
Festval in Wenen en trad
ze op bij het O. Festival
Rotterdam en het Tête à Tête
festival in Londen met een
moderne opera van Mees
Vervuurt. Ze ontving een
studiebeurs van de Miluška
Duffková stichting en volgde
masterclasses bij onder
andere Lenneke Ruiten,
Margreet Honig en Roberta
Alexander. Momenteel is
ze een van de zangers van
de Dutch National Opera
Academy.
Michel Xie
Piano
foto: Marije van den Berg
Michel Xie is een Nederlandse
pianist die zich heeft
zich gespecialiseerd in
kamermuziek en correpetitie.
Hij is oprichter en artistiek
leider van Rhinegold Festival,
een kamermuziekfestival in
Wageningen.
Xie trad op in onder ander
de Wigmore Hall, bracht
onder Linn Records een cdopname
uit met altvioliste
Julie Park en ontving de
Hodgson Fellowship van de
Royal Academy of Music in
Londen. Sinds 2021 werkt
hij aan het Conservatorium
van Amsterdam (CvA)
als correpetitor, waar hij
voornamelijk de viool- en
klarinetstudenten begeleidt.
Michel behaalde zijn
bachelor- en masterdiploma
aan het CvA, waar hij
studeerde bij Frank van de
Laar en Frank Peters. Aan
de Royal Academy of Music
in Londen specialiseerde
hij zich in ‘Collaborative
Piano’. Tijdens deze
studie won hij de tweede
prijs bij de Schumann
Lieder Competition, de
Harold Craxton Prize voor
kamermuziek en ontving hij
de Regency Award voor zijn
bijdrage en uitzonderlijke
studietijd aan de Royal
Academy of Music.

Colofon
Grote
Zangers
De serie Grote Zangers is een samenwerking
tussen Muziekgebouw aan ’t IJ en Stichting
Grote Zangers.
Grote Zangers
Zes concerten per seizoen in het
Muziekgebouw voor de mondiale wereldtop.
We zijn begonnen met de serie in 2010/2011.
Jonge Grote Zangers
In het voorprogramma treden zangers op uit
ons educatietraject voor jong talent. Dat heet
Jonge Grote Zangers. Wij organiseren voor
jong talent ca. 25 concerten per jaar:
• Voorprogramma. In het Muziekgebouw
• Huisconcerten. In Amsterdamse huizen
met vleugel en muziekkamer
• Tuinconcerten. In Amsterdamse stadtuinen,
vleugel staat onder een veranda
• Picknickconcerten à la Glyndebourne.
In fijne tuinen in de Stichtse Vecht
• Operaconcert. Op Landgoed Berkenrode
• Masterclasses. In het Concertgebouw
Vrienden Grote Zangers
Grote Zangers kent een actieve Vriendenclub.
Vrienden wonen concerten en activiteiten
van Jonge Grote Zangers bij. Er zijn borrels
rondom Grote Zangers-concerten. Er is één
keer per jaar een exclusief en bijzonder
evenement.
Partners
Muziekgebouw aan ’t IJ; co-producent serie
Grote Zangers
Concertgebouw; masterclasses
Landgoed Berkenrode
Radio4
Grote Zangers
Theo van den Bogaard, artistiek directeur
Bestuur:
Wouter van Nispen tot Sevenaer, voorzitter
Gjørild Kristiansen-Brenninkmeijer, secretaris
Gerhard Opheikens, penningmeester
Robert Schreuder, lid
Contact Stichting Grote Zangers
Gabriël Metsustraat 11, 1071 DZ Amsterdam
e info@grotezangers.nl
w www.grotezangers.nl
Wilt u zo’n concert van een Jonge Grote Zanger
bijwonen? Stuur dan een mail voor informatie
over toegang naar vrienden@grotezangers.nl.
Jonge Grote Zangers wordt ondersteund
door het Muziekgebouw (voorprogramma),
Vrienden van Grote Zangers, Prins Bernhard
Cultuurfonds, AFK, e.a.
27

Verwacht
Levensernst en levenslust
Florian Boesch + Malcolm
Martineau
Serie Grote
Zangers
Zo 29 sep 2024
Grote Zaal
20.15 uur
Hij is zo langzamerhand dé publiekslieveling van de
serie Grote Zangers: Florian Boesch. Hij komt hier met
grote regelmaat, evenals Malcolm Martineau, een van de
bekendste liedbegeleiders ter wereld. Boesch is liedzanger
pur sang, niet een operazanger die lied ‘erbij’ doet. Zijn
agenda is voor het lied gereserveerd. Met vandaag in het
Muziekgebouw de mooiste liederen van Schumann en
Brahms.
In Schumanns Dichterliebe klinkt de juichkreet van
een dolverliefd man. Net gehuwd met Clara, uitte hij
zijn onstuitbaar geluk in maar liefst 138 liederen. Voor
Dichterliebe selecteerde hij daaruit de zestien mooiste. Hoor
toch hoe teer alleen al dat lied Im wunderschönen Monat Mai
is. Brahms had minder geluk in de liefde en uitte vooral zijn
melancholische gevoelens in zijn liederen.
Florian Boesch
foto: Andreas Weiss
Programma: Dichterliebe en andere liederen van Robert
Schumann en liederen van Johannes Brahms
28

Terrasconcerten
13 juli t/m 31 augustus
Ook deze zomer organiseren we op het terras weer
kleinschalige concerten op hoog niveau. Iedere vrijdag– en
zaterdagavond, bijna twee zomermaanden lang. Met borrel
of diner, zittend aan het water terwijl de zon langzaam
onder gaat. Zowel voor als na de concerten draait een DJ.
De programmering is gevarieerd: van klassiek tot jazz, van
pop tot flamenco.
Je kunt reserveren voor een concert met borrel of een
concert met diner en bent welkom vanaf 18.00 uur.
Kaartverkoop start 4 juni via muziekgebouw.nl.
foto: Foppe Schut
We organiseren onze terrasconcerten in samenwerking met
4’33 grand café.
Onze programmapartners:
Grote
Zangers
29

Verwacht
Juli
za 6 juli / 20.30 uur /
Kleine Zaal
Banned on the internet
Videoavond LIONSTORM
za 13 juli / 20.00 uur /
Terras Muziekgebouw
A DÚO
María Marín + Antonio
Moreno Glazkov
vr 19 juli / 20.00 uur /
Terras Muziekgebouw
Around the World
ADAM Quartet
za 20 juli / 20.00 uur /
Terras Muziekgebouw
Shushiki Band
vr 26 juli / 20.00 uur /
Terras Muziekgebouw
Shishani
za 27 juli / 20.00 uur /
Terras Muziekgebouw
City of Mosaics
MaDaBa
wo 31 juli / 18.45 uur
Dekmantel aan ‘t IJ
Jameszoo, Bnnyhunna +
Midori Takada
Augustus
do 1 augustus / 19.30 uur /
Kleine + Grote Zaal
Dekmantel aan ‘t IJ
Alabaster DePlume, Robert
Henke, Caterina Barbieri &
Space Afrika, Nosaj Thing &
Daito Manabe, James K, XIII +
Loek Frey
vr 2 augustus / 20.00 uur /
Terras Muziekgebouw
Cato van Dijck +
Anton Goudsmit
za 3 augustus / 20.00 uur /
Terras Muziekgebouw
Gracias a la vida
Ana-Carmen Balestra +
Daan Boertien
vr 9 augustus / 20.00 uur /
Terras Muziekgebouw
100% Cottone
za 10 augustus / 20.00 uur /
Terras Muziekgebouw
no blues
vr 16 augustus / 20.00 uur /
Terras Muziekgebouw
You Only Live Once
Dulfer & Witteveen
SoundLAB Workshop
Maak je eigen muziek met de
wonderlijkste instrumenten.
Voor kinderen (7+) met
volwassenen in de Atriumzaal
om 13.00 uur op verschillende
zondagen. Kaartjes via
muziekgebouw.nl/soundlab
WannaSwing
Op de kade voor het
Muziekgebouw staat de
interactieve muziekinstallatie
WannaSwing van theatermaakster
Caecilia Thunissen
en scenograaf Jan Boiten. Acht
schommels sturen composities
aan van hedendaagse
componisten als Joey Roukens,
Mayke Nas en Rob Zuidam.
Zie voor meer informatie
muziekgebouw.nl/wannaswing
Huil van de Wolff
Elke 22e van de maand
klinkt om 20.00 uur het
geluidsmonument Huil van
de Wolff van Martijn Padding
ter herinnering aan oprichter
van het Muziekgebouw
Jan Wolff (1941 - 2012).
muziekgebouw. nl/
huilvandewolff
Geheimtips
Bijzondere concerten
die je niet mag missen.
muziekgebouw.nl/geheimtips
30

Foto: Erik van Gurp
Op de hoogte blijven?
Mis geen enkel concert en schrijf je
in voor onze nieuwsbrief! Scan de
QR-code of ga naar muziekgebouw.
nl/nieuwsbrief. Of volg ons via
Facebook, LinkedIn of Instagram.
4’33 grand café
Kom voor of na het concert eten
in 4’33 grand café. Reserveren:
020 788 2090 of 433grandcafe.nl.
Rondom het concert
- Na aanvang van het concert heb je
geen toegang meer tot de zaal.
- Zet je mobiele telefoon uit voor
aanvang van het concert.
- Het maken van beeld- of
geluidsopnamen in de zaal alleen
met schriftelijke toestemming.
- Algemene Bezoekersvoorwaarden
zijn na te lezen op muziekgebouw.nl
Word Vriend
Inkomsten uit kaartverkoop dekken
ten dele onze kosten.
Word vriend: met jouw steun
kunnen we concerten op het
hoogste niveau blijven organiseren.
Meer informatie:
muziekgebouw.nl/wordvriend
Dank!
Wij kunnen niet zonder de steun van
onze vaste subsidiënten en Vrienden
van het Muziekgebouw. Wij zijn hen
daarvoor zeer erkentelijk.
Bij de prijs inbegrepen
Reserveringskosten zijn bij de
kaartprijs inbegrepen.
Ook een drankje, tenzij anders
vermeld op je concertkaartje.
Druk binnenwerk
druk & printservice
31