2024 - 3 aug

66
ENERGIEBESPAREN
DE BRON VOOR EEN WKO
VvE MAGAZINE AUGUSTUS 2024 #3 67
WKO’s kunnen zowel verwarmen als koelen. In de winter
wordt het gebouw verwarmd met warmte die wordt onttrokken
aan het opgepompte grondwater. Het grondwater
koelt af en wordt weer teruggevoerd in de bron. In de zomer
wordt dit afgekoelde water weer opgepompt en gebruikt als
koeling, waarna de cyclus zich herhaalt.
Adequate
monitoring
bepaalt exploitatie
van een WKO
Oudere WKO-installaties niet geheel onomstreden
In Nederland zijn veel appartementencomplexen aangesloten op een WKO-installatie (Warmte-koudeopslag).
Een WKO gebruikt het grondwater in de dieper liggende bodem voor de opslag van warmte of koude.
Het is een goedkope en duurzame techniek; jammer dat vooral de oudere types nogal eens kuren vertonen.
hebben op de werking en het rendement van de
installatie. Bovendien kunnen er problemen ontstaan
met de verleende vergunning. Het is namelijk wettelijk
verplicht de energiebalans in de bodem in stand te
houden. De warmte die in de winter wordt gebruikt,
moet in de zomer in gelijke mate worden aangevuld.
Onderhoud
Alles begint natuurlijk met een goed werkende bron. Maar
een langdurig goede en efficiënte exploitatie van een WKO
staat of valt met adequate monitoring. Debieten, drukken
en temperaturen van alles wat de bronnen in- en uitgaat
plus de energiestromen richting de appartementen dienen
te worden gemonitord. Op die manier wordt het technisch
goed functioneren van de installatie in de gaten gehouden en
worden storingen snel opgemerkt.
In de praktijk komt dat neer op actief beheer en onderhoud.
Dus niet alleen kijken naar de werking van de WKO, maar
ook preventief onderhoud plegen. De ACM geeft een
aantal voorbeelden en wijst daarnaast op de noodzaak tot
aanscherping van de huidige richtlijn en normen. Ook moet er
beter worden gecommuniceerd tussen afnemers, installateur
en exploitant. Zo wordt het voor alle partijen duidelijk wat er
kan worden verwacht van de installatie.
Slimme meters
Voor nieuwe WKO’s geldt de eis al enkele jaren, maar vanaf
2027 moeten ook alle bestaande installaties een slimme meter
hebben. Met zo’n slimme meter krijgt de consument niet
alleen inzicht in het warmteverbruik, maar ook in de kwaliteit
van de levering. Als de leverancier aantoonbaar in gebreke is,
kan de verbruiker een verzoek tot terugbetaling indienen.
Om de bewijspositie van de consument nog verder te versterken,
komt de ACM met de suggestie om de bewijslast om
te keren. Hierbij is het niet meer aan de appartementseigenaar
om te bewijzen dat de levering hapert, maar is het aan de
exploitant om aan te tonen dat het niet zo is. De exploitant
zou dan moeten aantonen dat de geleverde warmte en/of
koude tot de afleverset bij de afnemer van voldoende kwaliteit
en capaciteit is.
Samenvatting
WKO’s zijn goed, maar niet onbesproken. Dat geldt zeker
voor de wat oudere installaties. Met een gerichte aanpak, die
gebaseerd is op monitoring, kan de installatie niet alleen beter
maar ook nog eens duurzamer worden gemaakt.
Directe inzage in de kwaliteit van de warmtelevering
met slimme meters kan de informatieachterstand van de
eindgebruikers beperken. Bovendien draagt dit bij aan het
verstevigen van hun bewijspositie. Op dit punt ziet de ACM
een belangrijke rol weggelegd voor de exploitanten door het
beschikbaar stellen van informatie.
Het ACM-rapport kunt u downloaden via https://www.acm.
nl/system/files/documents/inzicht-in-wko-systemen.pdf
In de loop der jaren kan het gebeuren dat de bron steeds
minder warmte gaat leveren, bijvoorbeeld door vervuiling of
door technische mankementen. Het gevolg is dat met een
aparte cv-ketel steeds meer gas moet worden bijgestookt
om aan de warmtevraag van de appartementen te kunnen
voldoen.
Een ander veel voorkomend probleem bij WKO’s is dat aan
het grondwater meer warmte dan koude wordt onttrokken.
Daardoor ontstaat een koude-overschot. Dit kan invloed
Door Frans Looijesteijn
Oudere systemen
Uit onderzoek van de Autoriteit Consument en Markt
(ACM) blijkt dat het merendeel van de installaties naar
behoren functioneert. Serieuze problemen doen zich
vrijwel uitsluitend voor bij systemen die vóór 2013 zijn
gerealiseerd.
Van een storing in het grondwatersysteem merken
de bewoners meestal niets, omdat de gekoppelde
cv-installatie de warmwatervoorziening overneemt
totdat het probleem is verholpen. Anders is dat bij een
probleem met de levering van warm tapwater. Die wordt
wel direct opgemerkt; het water van de douche wordt
dan niet meer warm. Gelukkig kan dit type storingen
veelal nog dezelfde dag worden verholpen. Bij storingen
die langer dan acht uur duren is de exploitant verplicht
een compensatie uit te keren.
Ondeugdelijke technieken bij de aanleg zijn dikwijls
de oorzaak van bovengenoemde storingen. Sinds
2013 mogen uitsluitend nog gecertificeerde bedrijven
werkzaamheden uitvoeren aan bodemenergiesystemen.
Deze maatregel heeft gezorgd voor eenduidige regelgeving.
De algemene trend is dat systemen sinds 2013
zorgvuldiger worden aangelegd en over het algemeen
minder klachten veroorzaken.
Verduurzamen
Als de VvE die gebruik maakt van een WKO toch bezig is met
het verbeteren van de WKO; waarom dan niet ook meteen
nadenken over verduurzamen? Een WKO is energetisch een
enorme verbetering ten opzichte van conventionele koel- en
verwarmingsinstallaties, maar er kan altijd nog meer worden
bespaard. Denk maar eens aan het elektriciteitsverbruik voor
de pompen en aan het gasverbruik voor de bijstook. Als die
energie duurzaam wordt opgewekt, besparen de eigenaars op
hun energierekening en leveren ze tegelijk een bijdrage aan
de energietransitie. Dat verduurzamen kan op verschillende
manieren: met een droge koeler, met een hogetemperatuur
warmtepomp of met PVT-panelen.
PVT-panelen
VvE’s kiezen dikwijls voor het plaatsen van PVT-panelen.
Deze hebben zonnecellen aan de bovenkant (PV) en een
warmtewisselaar (T) aan de onderkant. Met het PV-deel
wordt elektriciteit opgewekt, die direct door de installatie
wordt gebruikt. Het teveel wordt teruggeleverd aan het
elektriciteitsnet, als die mogelijkheid er tenminste is.
Met het thermische deel (T) wordt 24 uur per dag warmte uit
de buitenlucht gehaald, het gehele jaar door. De opgewekte
warmte wordt gebruikt om de temperatuur van het opgepompte
water te verhogen.
IN DE ZOMER WORDT HET KOUDE WATER OPGEPOMPT EN IN
DE WINTER HET WARME WATER