Interview De Kompaan

Buurtbewegers
Koken, bakken en samentuinen bij De Kompaan
“We brengen mensen
samen, met voedsel
als motor”
In deze rubriek stellen we jullie de komende
maanden voor aan initiatieven die in hun
buurt het verschil maken. Of het nu op het vlak
van mobiliteit, ontmoeting of duurzaamheid
is: allemaal proberen ze op hun manier om
(lokaal) de wereld een klein beetje beter te
maken.
Deze maand: De Kompaan in Borgerhout
(Antwerpen) is een initiatief dat zo veel mogelijk
verschillende mensen samenbrengt en laat
samenwerken rond voeding. Raak sprak met
initiatiefnemer Carl Cappelle, die De Kompaan
deeltijds coördineert als ‘schipper’, zoals hij zelf
zegt, en deeltijds muzikant is.
Tekst: Peter Thoelen
Raak: Wie zijn jullie?
Carl: “De Kompaan is een buurtkeuken, een gemeenschapsbakkerij,
een samentuin, een netwerk … We brengen mensen
samen; voedsel is hiervoor de motor. We zijn met twee mensen
halftijds in dienst, maar de kracht van de organisatie zit in de
deelnemers. Zij maken De Kompaan.”
Raak: Wat doen jullie precies?
Carl: “We brengen mensen in de stad in contact met de oorsprong
van hun voeding, van zaad tot bord. Waar komt ons eten vandaan?
Hoe kunnen we ons organiseren als groep om bepaalde stromen
van voedseloverschotten te verwerken? En zeker zo belangrijk:
we proberen mensen in contact te brengen met elkaar. Er wordt
dikwijls gezegd dat voeding verbindt, maar evident is het daarom
nog niet. Voeding of smaak is ook heel persoonlijk en cultureel
beïnvloed.
Op woensdagnamiddag komt de kookploeg samen, en wordt er
gekookt met overschotten van boeren en winkels. Het is soms
een uitdaging om met overschotten aan de slag te gaan. Het is
36
veel van hetzelfde, dus je moet er creatief mee omgaan om een
gevarieerd menu te bereiden. Om 18u is het eten klaar. Wie wil
komen helpen, hoeft zich niet in te schrijven. Soms begint de
ploeg met twee mensen en zijn dat er tegen het einde vijftien.
De kookploeg is heel divers qua leeftijd, socio-economische
achtergrond en origine. In totaal zijn er zo’n 60 kookvrijwilligers.
Op de buurtmaaltijd ontvangen we wekelijks een 50-tal bezoekers
ontvangen. Ook komen eten kan zonder in te schrijven. Als er
overschot is, geven we die de dag erna aan een opleidingscentrum
in de buurt waar vluchtelingen les volgen.”
Raak: En dan is er ook nog de bakkerij?
Carl: “Ja, daar bakken we ‘s vrijdags 40 broden met zuurdesem, dat de
dag ervoor klaargemaakt wordt. Een professionele bakster is trekker,
maar ook in de bakkerij mag iedereen vrij deelnemen en voorstellen
doen. Tot slot hebben we ook nog verschillende ‘samentuinen’
opgestart in Borgerhout, organiseren we workshops ... Als je de
verschillende ploegen (koken, bakken en samentuinen) samentelt,
hebben we ongeveer 130 actieve deelnemers.”

‘Dat we zo veel verschillende mensen samen aan
de slag krijgen, is bijna een politiek statement’
Raak: Hoe zijn jullie ontstaan en hoe is het
gegroeid?
Carl: “De Kompaan is in 2019 ontstaan
in de schoot van Madam Fortuna,
een participatieve kunstenorganisatie
rond theater, muziek, zang en
spoken word. Zij hadden een oude
bakkerij gekocht. Ik zag een kans
om specifiek de verbinding te maken
tussen het artistieke werk van Madam
Fortuna en de buurt. Omdat die oude
bakkerij te klein werd, zijn we inmiddels
verhuisd naar de gebouwen van
Rataplan, een andere artistieke ontmoetingsplek
in Borgerhout. We
hebben er veel meer ruimte, waar
we met Rataplan een breder
plan uitwerken rond verbinding
in de stad, met voeding en
kunst als bindmiddel. We zien
nieuwkomers, vluchtelingen,
daklozen … maar ook witte tweeverdieners
en Belgen met migratieachtergrond
die hier al generaties
lang wonen. Verschillende culturen
en gene raties komen hier samen.
Iedereen is welkom om deel te nemen,
één keer of op regelmatige basis.”
Raak: Met wie werken jullie samen?
Carl: “We spreken uiteenlopende organisaties
aan: Fedasil, daklozenwerking,
het Antwerpse vrijwilligerspunt, SAAMO
(samen levingsopbouw), Ligo (basiseducatie),
Break Out (een organisatie die werkt met jongeren
met een psychische kwetsbaarheid), Atlas (inburgerings- en
integratiecentrum), scholen die Nederlandse les aan anderstaligen
geven ... Ook partnerorganisaties denken mee na over hoe De
Kompaan iets kan organiseren voor hun doelgroep en hoe die zich
kan mengen met onze deelnemers.”
Raak: En jullie werken ook samen met boeren uit het
Antwerpse?
Carl: “Eén aspect van ons verhaal is het verbinden van mensen. Een
ander aspect is mensen terug in contact brengen met de herkomst
van hun voeding. De meeste mensen vandaag staan daar nogal
ver vanaf. Eenmaal per maand gaan we samen op
bezoek bij een boer. We werken hiervoor
samen met Moesland in Zwijndrecht en
De Zwanenberg in Kalmthout. Zo krijgen de
mensen een inzicht in hoe een kleinschalige
boerderij met veel handwerk georganiseerd
is en voelen ze de evolutie in de seizoenen.”
Raak: Wat is jullie toekomstdroom?
Carl: “Een solidaire stad, waar mensen elkaar
ongedwongen kunnen ontmoeten en vriendschappen
of samenwerkingen aangaan. Een
stad met verschillende plaatsen als De Kompaan,
waar ruimte is voor experiment. Verder groeit
de toekomstdroom uit de aspiraties van de
deelnemers. Aan hun ideeën willen we heel
veel ruimte laten. Zo komt er binnenkort
op initiatief van deelnemers een reeks
workshops over bewaartechnieken voor
voedsel.”
Raak: Aan welke uitdaging voor de
moderne tijd komen jullie met De Kompaan
tegemoet?
Carl: “Samenleven vandaag lijkt bijzonder ingewikkeld,
maar wij willen de uitdagingen
samen aanpakken. Wij willen verbinding
brengen versus segregatie of eenzaamheid.
Even belangrijk vinden we duurzaamheid,
solidariteit en de kracht van samenwerking
in de stad.”
Raak: Op welk project, realisatie … zijn jullie
het meest trots?
Carl: “We zijn nu meer dan vier jaar bezig. Ik vind de
diversiteit in de ploeg ongelooflijk. Dat we zo veel verschillende
mensen samen aan de slag krijgen, is bijna een politiek statement.
Daar komt bij dat het ook een heel flexibele ploeg geworden is, die
zich niet per se alleen aan de vooropgestelde data en taken wilt
houden, maar soepel inspeelt op de mogelijkheden en vragen die
zich aandienen.”
a Wil je meer weten over De Kompaan of hoe je het project kan steunen
met bijvoorbeeld het schenken van een maaltijd of
broodabonnement? Surf naar www.dekompaan.org en
www.dekompaan.org/project/geschenken.
37