Natuurfotografie 73 inkijkexemplaar

€9,75
editie 73 / nr. 5 - 2024
tweemaandelijkse inspiratie voor natuurfotografen
07324
bp8 720828 452073
Portfolio Agorastos Papatsanis • Thema De mens achter de lens
Mijn project Jowan Iven • Nxt lvl De kunst van het weglaten

Gelukt!
“Het lukte, het lukte, het lukte, YEAH! Yes, we did it. Het
lukte!” Mensen met kleine (klein)kinderen herkennen dit
deuntje ongetwijfeld van Dora the Explorer. Een vreselijk
liedje, maar uiterst toepasselijk voor wat we op de
Brouwersdam hebben gedaan.
In het voorwoord van de vorige editie nam ik jullie mee
naar diverse momenten van de verbouwing en sprak ik de
hoop uit dat we medio juni open zouden gaan. Uiteindelijk
openden we twee weken later, op 3 juli, echt de deuren.
Wat een onbeschrijflijke monsterklus was het! Maar wat is
het eindresultaat gaaf geworden, echt niet normaal. Hoe
zwaar ook, het project zo tot bloei zien komen is enorm
motiverend (wat ik overigens ook vind van iedere nieuwe
editie van dit magazine).
Terwijl je je in het zweet werkt, blijf je ook altijd weer
naar buiten kijken. Het gebouw staat immers op een
waanzinnige plek. Op een onbewaakt moment stuitten
we op een roomvlek, een uiterst zeldzame nachtvlinder,
gewoon op ons terras! Bij de ‘achterdeur’ zagen we
dagelijks een grasmus, die slechts enkele tientallen meters
verderop in een haag langs de N-weg broedde. Aan de
terraskant deed een roodborsttapuit hetzelfde, maar dan
in het duindoornstruweel, terwijl verder op de achtergrond
steeds de nachtegaal en koekoek te horen waren. Op het
dak broedden een scholekster en een zilvermeeuw, achter
onze rieten gevel tientallen kauwtjes. Met deze laatste zijn
we iets minder blij; ze veroorzaken veel schade aan het riet.
Het zijn niet alleen de vogels die voor mooie momenten
zorgden. Het terrein is behoorlijk schraal en dat biedt ruimte
aan mooie soorten, zoals muurpeper en blauwe zeedistel.
De kroonjuwelen zijn echter de diverse orchideeënsoorten,
waarvan de bijenorchis toch wel de mooiste is. Tijdens de
verbouwing hebben we de kwetsbaarste exemplaren in het
veld gemarkeerd om te voorkomen dat er bij de aanleg van
het terras overheen gereden werd. Met beter beheer hopen
we de komende jaren de ontwikkeling van de flora en fauna
een boost te geven.
Zoals al vaker gezegd, hoef je voor de natuur dus vaak
niet veel verder dan de achterdeur. De achterdeur van
PiXlife Nature Experience bevindt zich natuurlijk op een
wel heel mooie plek, maar in deze editie van Natuurfotografie
Magazine zie je wederom veel voorbeelden die deze
uitspraak onderstrepen, van paddenstoelen tot de bast van
bomen. Niks bijzonders zou je misschien zeggen, maar daar
komen de visie en vaardigheden van de fotograaf om de
hoek kijken! Ik wens je weer veel leesplezier.
Bob Luijks
Voorwoord
3

Inhoud
6 Nieuws
10 Tipje van de sluiter
Gouden tips voor het gouden uurtje
12 Portfolio Agorastos Papatsanis
18 Interview Paulien Bunskoek
24 Mijn project Bomen à la Jowan
30 Door het oog van Filip van Boven
Tutorials
36 Basic (G)een stijl
42 Next level De kunst van het weglaten
48 Digitale kamer De kracht van
puntkleur in Lightroom
36
Theo Bosboom
Tutorials
basic | next level | digitale kamer
Thema De mens achter de lens
54 Sandra Bartocha
58 Rachael Talibart
62 Guy Tal
66 Markus Varesvuo
70 De 5 van Ester van Gemert
72 Editor's pick Trees that bark
10
Wouter van Bernebeek
12
Agorastos Paptsanis
74 Photo Challenge Typisch Hollands
77 Column Grieta Spannenburg
78 My Guilty Pleasure Edelherten
82 Interview Daans droom
87 Van droom naar realisatie
92 Ontdek de plek De Biesbosch
18
24
96 Oogsnoepjes Instagram
Paulien Bunskoek
Jowan Iven
4 Inhoud - Natuurfotografie Magazine

Thema
De mens achter de lens
52 62
Guy
Sandra Bartocha
Tal
74
78
Photochallenge
1 e Lynsey van Foreest
Carlien Schelhaas
5

Zonsondergang in juni 2023 in Limburg boven een veld met klaprozen. De nevel boven het bloemenveld werd veroorzaakt door waterkanonnen.
Tipje van de sluiter
Gouden tips voor
het gouden uurtje
Wat is voor de landschapsfotograaf fijner dan het fotograferen van
spectaculaire kleuren bij zonsopkomst en zonsondergang? Echt
intense kleuren zijn echter vrij zeldzaam. Kun je zo’n mooie lucht
zien aankomen? En zo ja, hoe dan?
Wouter van Bernebeek www.woutervanbernebeek.nl
Tip
Felle, verzadigde tinten bijten
snel uit. Kies voor het histogram
met individuele kleurkanalen
en controleer dan vooral
het rode kanaal.
Een prachtig gouden uurtje aan zien
komen is geen puur gokwerk. Er zijn wel
degelijk signalen die ruim van tevoren de
kans helpen voorspellen op een kleurrijke
zonsopkomst of -ondergang – ook wel
ochtendrood en avondrood genoemd.
Hiervoor is het van belang iets van de
ontstaanswijze van zulke kleuruitbarstingen
te begrijpen.
Het ontstaan van felle kleuren
Voor een intens kleurende lucht heb
je doorgaans middelbare of hoge
bewolking nodig. Deze bewolking moet
zich bovendien op de ideale afstand van
de horizon bevinden, zodat rood licht van
de laagstaande zon van onderen tegen
het wolkendek aan schijnt. In Nederland
hebben we meestal een westenwind:
Tip
Wolken bewegen meestal vlot
en de zon zakt of stijgt snel,
waardoor intens ochtend- of
avondrood vaak maar enkele
minuten duurt. Zorg dus dat
je er klaar voor bent als zo’n
situatie zich aandient!
10 Tipje van de sluiter - Gouden tips voor het gouden uurtje

Portfolio
Agorastos Papatsanis
De meeste mensen zullen bij Griekenland denken aan pittoreske dorpjes,
azuurblauwe zee en olijfgaarden. De Griekse fotograaf Agorastos Papatsanis weet
zijn land echter op een totaal andere manier op de kaart te zetten.
Agorastos Papatsanis www.agorastosphotography.gr
Agorastos werd in 1977 geboren in Deskati
Grevena, een klein dorpje, omringd door
allerlei bossen. Hij is getrouwd en vader
van – naar eigen zeggen – “twee geweldige
tienermeisjes”. Tegenwoordig woont en
werkt hij in het Noord-Griekse Litochoro,
Pieria (op de mythische berg Olympus).
“Griekenland staat voor licht, wat ook
de betekenis is van het eerste deel
van het woord ‘fotografie’. Ik zal niet
ontkennen dat mijn inspiratie hier deels
vandaan komt. Maar waar je ook woont,
de creatieve mogelijkheden komen voort
uit onze eigen passie. En ja, een van de
dingen waar ik trots op ben, is dat de
fotografiewereld bij het horen van de
naam van mijn land naast zon, eilanden,
vakanties, geschiedenis, mythologie en
taal nu ook aan paddenstoelen denkt!
In 1999 kwam ik voor het eerst in
aanraking met natuurfotografie, toen ik
paddenstoelen ontdekte en deze begon
te documenteren en fotograferen. Dit
deed ik samen met de bekende mycoloog
en goede vriend George Konstantinidis,
die mij ook mijn eerste camera gaf. In
2007 ontmoette ik fotograaf Iordanis
Kallias, met wie we drie jaar samenwerkten.
Hij liet me kennismaken met
12 Portfolio - Agorastos Papatsanis

Heideblauwtje.
Interview
Vaarwel vlinders?
Dit voorjaar won Paulien Bunskoek de Groene Camera,
waarmee ze zich Natuurfotograaf van het jaar mag
noemen. Ik ben benieuwd hoe het ondertussen met
haar en haar fotografie gaat. Tussen een drukke baan als
dierenarts en klussen in het nieuwe huis door, weet ze
tijd te maken voor een gesprek.
Paulien Bunskoek - www.paulienbunskoek.nl
Interview: Roeselien Raimond
18 Interview - Paulien Bunskoek

Mijn project
Bomen à la Jowan
Enkele jaren na mijn eerste schreden op het pad van natuurfotografie, waarin ik vooral onderwerpen
registreerde die op dat moment hip and happening waren, ontstond er de behoefte aan een meer
kunstzinnige benadering, waaronder een abstracte kijk op natuur. En zo begon ik op een andere
manier te werken met compositie, vormen, kleuren en lijnen in het beeld. Mijn opvattingen over
beeldopbouw en onderwerpkeuze veranderden en gaandeweg ontdekte ik fotografen die mijn
beoogde stijl beoefenden. Zij bleken een heerlijke nieuwe bron van inspiratie te zijn. Daar bleef het
niet bij, want mijn interesse in de beeldende kunsten groeide geleidelijk mee. De natuur bleef mijn
muze, maar ik ging er met andere ogen naar kijken.
Jowan Iven www.jowaniven.nl
24 Mijn project - Bomen à la Jowan

Door het oog van
Expert Filip van Boven
Of het nou een ‘gewone soort’ als de watersnuffel betreft of een nieuwe soort, Filip blijft onder de indruk van iedere libel en juffer. Met zijn oude 200mm-
macro-objectief kan hij op afstand blijven en toch alle details in beeld brengen. Foto: Johan van der Wielen.
Het is 4.30 uur als de wekker gaat. Iedereen denkt natuurlijk dat een natuurfotograaf houdt
van heel vroeg opstaan voor het beste ochtendlicht. Nu is het licht in de ochtend zeker het
mooist, maar deze natuurfotograaf heeft na achttien jaar nog steeds een broertje dood aan
vroege ochtenden. Ik ben en blijf geen ochtendmens, ook vandaag niet. Maar ja, we gaan op
pad voor libellen en ik moet – voor het eerst in deze rubriek – naar België. Dus vroeg op,
want libellen kun je het beste fotograferen als ze koud zijn en bedauwd in het gras hangen.
Tot zover het plan … Hoe anders bleek de werkelijkheid.
Johan van der Wielen www.johanvanderwielen.nl | Filip van Boven www.instagram.com/filip_vanboven
30
Door het oog van - Filip van Boven

Tutorial basic
(G)een stijl
Herken
je de stijl?
Weet jij welke
fotograaf bij elke foto
in dit artikel hoort?
Op pagina 41 vind
je de namen.
Er zijn van die foto’s waarbij je onmiddellijk ziet: aha, een Albert, een
Andrea, een Jan … Ze hebben zo’n eigen touch die je – letterlijk – uit
duizenden herkent. De vraag is: kan iedere natuurfotograaf zich zo’n stijl
aanmeten? En zo ja, waar is die handleiding dan?
Roeselien Raimond www.instagram.com/roeselienraimond
In theorie kan wellicht iedereen een Messi
worden. In praktijk komen de meeste
voetballers niet verder dan de plaatselijke
voetbalclub. En zo blijken ook fotografen
van wie je de foto’s in een split second
herkent dun gezaaid. Een 100% eigen-stijlgarantie
kunnen we hier dus niet bieden.
Maar we kunnen je wél uitnodigen mee te
gaan op een leuke en leerzame zoektocht
naar jouw persoonlijke signatuur. Ben
je geïnteresseerd in het verkennen van
onontgonnen terrein? In het aanboren van
mogelijk verborgen eigen-stijl-bronnen?
In het opdiepen van verborgen pareltjes?
Heb je zin om dat stof eraf te blazen en
verroeste radertjes weer soepel te laten
draaien? Lees dan vooral verder, want de
volgende tips helpen je op weg …
36 Tutorial basic - (G)een stijl

Ontluikend voorjaarsgroen, Veluwe. Bij deze foto heb ik mijn best gedaan om de achtergrond volledig uit witte lucht te laten bestaan en om de takken goed los van
elkaar te krijgen. Daardoor ontstaat er een strak beeld.
Tutorial next level
De kunst van het weglaten
Een belangrijk verschil tussen een fotograaf en een schilder is dat de schilder begint met een leeg
canvas en vrij is om elementen naar wens toe te voegen of te veranderen. Een fotograaf daarentegen
begint met een vol canvas, waarin allerlei ongewenste elementen opduiken en de mogelijkheden om
deze te verplaatsen of verwijderen beperkt zijn. Je moet het doen met wat de natuur je voorschotelt.
Toch kan een fotograaf de chaos organiseren en een visueel aantrekkelijk beeld creëren.
Theo Bosboom www.theobosboom.nl
42 Tutorial next level - De kunst van het weglaten

Tutorial digitale kamer
De kracht van puntkleur
in Lightroom
Na een aantal artikelen over het aanpassen van de helderheden in je foto’s, is het nu weer tijd
voor wat kleur. Een van de laatste toevoegingen aan Lightroom is puntkleur, een krachtige en
precieze manier om kleuren te corrigeren. Wat is het en hoe verschilt het van de andere opties
voor kleuraanpassingen in Lightroom?
Marijn Heuts www.marijnheuts.nl
Met puntkleur kun je een afzonderlijke
kleur in een foto gedetailleerd
aanpassen. Een kleur bestaat uit een
tint (kleurtoon), de verzadiging van die
tint en de helderheid (luminantie) ervan.
Met puntkleur kies je zelf op basis van
deze drie eenheden een afzonderlijke
kleur, waarna je voor die selectie de tint,
verzadiging en helderheid afzonderlijk
kunt aanpassen.
Dat klinkt goed, maar wat voegt het
toe aan de al bestaande opties voor het
bewerken van kleuren in Lightroom?
De voornaamste alternatieven zijn
de schuiven voor verzadiging en
48 Tutorial digitale kamer - De kracht van puntkleur in Lightroom

Thema
De mens achter de lens
Je kent je camera als je broekzak en beheerst de techniek tot in de puntjes.
Je weet op de juiste plek op het juiste moment te zijn. Je bent inmiddels een
volleerd weerman of -vrouw en je kent al onze tutorials uit je hoofd. Valt er
eigenlijk nog wel iets te leren …?
Jazeker! Dan is het tijd voor de waardevolle
adviezen van de meesters: Fotografen die hun
sporen lang en breed verdiend hebben. Die op de
hoogste podia gelauwerd zijn en soms al decennialang
mogen leven van hun fotografie. Ze jureren
in grote wedstrijden en hebben alles gewonnen
wat los en vast zit. Maar bovenal hebben ze hun
eigen fotografie ontdekt, waar ze veel plezier aan
beleven en zichzelf in kunnen uitdrukken.
Wat drijft hen? Waaruit halen ze hun inspiratie?
Welk proces maakten ze door? Wat vertellen
hun foto’s eigenlijk over hen en hoe geven ze hun
foto’s dat unieke eigen smaakje?
52 Thema - De mens achter de lens

Voor dit thema interviewden we een delegatie van
vier ‘topkoks’, die ons een heel bijzonder inkijkje
in hun keukens gunden en zelfs bereid waren wat
van hun geheime ingrediënten te delen.
Sandra Bartocha is al vele jaren een begrip.
Een inspiratie voor velen, maar desondanks nog
steeds uniek in haar soort. Met haar camera
creëert ze een wereld die je misschien zelden
ziet, maar je bekend voorkomt. Ze vindt de
magie in het gewone en weet dat zeer sprekend
te verbeelden. Kijkend naar haar fotografie waan
je je weer even dat kind, huppelend door de
paardenbloemen of met blote voeten door de
plassen stampend na een heerlijke zomerse bui
in de warme avondzon.
Rachael Talibarts sprookjes zijn een tandje
duisterder van aard. Ze voert je mee de zee op,
terwijl daar een enorme storm woedt. Je ruikt
het zout, water spat in je gezicht en in de woeste
golven tovert ze mythische wezens tevoorschijn,
die zo indrukwekkend zijn dat je vergeet zeeziek te
worden. Rachael geeft natuur letterlijk een gezicht.
Mocht je nog denken dat een landschap is wat het
is en daardoor minder creatieve ruimte laat; Guy
Tal bewijst het tegendeel. Zijn kleuren, vormen
en lijnen doen je verdwijnen in de verhalen
die hij maakt met zijn camera. Met zijn specifieke
Guy-garnering is een landschap of een
bloem nooit meer hetzelfde. Ongehinderd door
de beperking van een camera herschrijft hij de
natuur tot een geheel eigen ontwerp.
Markus Varesvuo fotografeert al decennialang
met eindeloos veel liefde, geduld en toewijding
vogels. Dankzij gedegen kennis en uiteraard talent
weet hij ze te vereeuwigen in het mooiste licht, de
fijnste omgeving, de bijzonderste weersomstandigheden
en op unieke momenten. Markus toont
vogels op hun mooist!
Foto: Roeselien Raimond.
53

Thema
Sandra Bartocha
Ik ben een fotograaf uit het noordoosten van Duitsland. Al van jongs af aan ben ik intensief bezig
met de kunst van het fotograferen. Als kind bracht ik eindeloos veel tijd door in de donkere kamer
met mijn vader, een fotojournalist, en ging ik met hem mee naar allerlei opdrachten. Zo ontstond
er een natuurlijke belangstelling voor het documenteren van het leven door de lens. Fotografie is
altijd een wezenlijk onderdeel van mijn leven geweest en ik kan me geen leven zonder voorstellen.
www.sandrabartocha.com www.lys-publishing.com/en
Je werk is vrij abstract of impressionistisch.
Wat spreekt jou aan in deze stijl?
Het geeft me de vrijheid om de magie en
essentie van mijn onderwerpen over te
brengen in plaats van alleen hun fysieke
vorm, zodat gewone situaties worden
omgetoverd tot iets bijzonders. Het
gaat minder om wat je ziet en meer om
wat je voelt, wat zorgt voor een diepere
verbinding met en emotionele betrokkenheid
bij de beelden.
Wat kenmerkt jou als fotograaf?
Ik zie mezelf als gepassioneerd en
nieuwsgierig. Mijn fotografie typeert
zich door een gevoelsmatige aanpak,
waarbij ik focus op licht en de interactie
daarvan met de natuur. Mijn werk
54 Thema - De mens achter de lens

Thema
Rachael Talibart
Ik ben een fulltime professioneel fotograaf gevestigd in Groot-Brittannië en ik werk
voornamelijk op de galeriemarkt; mijn foto’s worden verkocht via galerijen die mij
vertegenwoordigen. Als tiener kreeg ik voor Kerst van mijn ouders een pocketcamera.
Ik was een vrolijke ‘snapper’, meer niet, maar het zaadje was geplant. Als jongvolwassene
maakte ik een soloreis rond de wereld en nam mijn eerste 35mm-compactcamera mee.
Toen ik terugkwam, kocht ik mijn eerste spiegelreflexcamera. Ik was verslaafd!
www.rachaeltalibart.com
Golven zijn één van je favoriete
onderwerpen. Wat maakt ze voor
jou zo fascinerend?
Ik ben opgegroeid aan de kust van Sussex
in een enthousiast zeil-gezin, waardoor
ik een groot deel van mijn jeugd tegen
wil en dank op zee doorbracht. Zeilen
doe ik nog steeds met tegenzin, maar de
lange uren in de stuurhut, kijkend naar
de golven, leverden me wel een levenslange
fascinatie op. Golven zijn wild, vol
energie, meedogenloos en een eindeloze
bron van inspiratie.
Wat kenmerkt jou als fotograaf?
Ik ben een oceaanfotograaf die ook
andere dingen fotografeert, de laatste
tijd bijvoorbeeld bergen. Misschien
komt ‘outdoorfotograaf’ het meest in de
buurt. Ik maak foto’s op plekken die mij
inspireren, maar ben niet meer geïnteresseerd
in het documenteren ervan.
Meestal laat ik zoveel mogelijk context
weg om zo de verbeelding van de kijker
te prikkelen.
Wat betekent fotografie voor jou?
Het is mijn vak. Ik heb twee bedrijven:
één voor portfolioverkoop, met prints
en licenties, en één voor training, met
58 Thema - De mens achter de lens

Thema
Guy Tal
Ik ben een ontzettend nieuwsgierig iemand, natuuronderzoeker, teruggetrokken introvert,
levenslange leerling, wetenschapsliefhebber, filosoof, schrijver, leraar, obsessieve
lezer en diehard ontdekkingsreiziger. O, en soms ook een fotokunstenaar. Als kunstenaar
zie ik mijn werk het liefst als het creëren, en dus niet het maken, van foto’s.
www.guytal.com
Ik werd een ‘serieuze’ fotograaf in mijn
tienerjaren, zo’n veertig jaar geleden,
toen ik een camera mee begon te nemen
op mijn tochten en besefte hoe bijzonder
het is om helemaal op te gaan in mijn
favoriete onderwerpen. Lekker in mijn
eentje op de mooiste plekken bezig zijn
met waar mijn hart ligt: rotsen, planten,
dieren. Iets dat gaandeweg een verslaving
werd. Later leerde ik dat dat ook wel ‘flow’
genoemd wordt, of zoals de psycholoog
Mihály Csíkszentmihályi het omschreef:
‘optimale ervaring’. Tot op de dag van
vandaag is het vinden van flow mijn
belangrijkste drive voor het fotograferen.
62 Thema - De mens achter de lens

Thema
Markus Varesvuo
Ik woon in Helsinki, Finland. Naast zoon, broer, vader, echtgenoot en lepidopterist ben
ik al ruim vier decennia professioneel natuurfotograaf, gespecialiseerd in vogels. Met
name vogels in Noord-Europa. De noordelijke winter met zijn kenmerkende licht- en
weersomstandigheden is mijn favoriete seizoen. Ik ben geen twitcher, hoewel ik op jongere
leeftijd wel een tijdje soorten verzamelde. Op mijn elfde begon ik met vogels kijken als
hobby. Ik bestudeerde hun gedrag en begon ze steeds vaker ook te fotograferen.
www.instagram.com/markusvaresvuo
Tegen de tijd dat ik volwassen was, waren
vogelen en vogelfotografie mijn belangrijkste
bezigheden. Ik overwoog biologie
te gaan studeren, maar besloot dat het
toch slimmer was om bedrijfskunde te
doen en natuurwetenschappen als hobby
te houden. Ik werkte zo’n twintig jaar in
het zakenleven en had mezelf beloofd
op veertigjarige leeftijd te stoppen. Zo
gezegd, zo gedaan, zij het vijf jaar later.
Ik werkte al een tijdje als semiprofessionele,
parttime natuurfotograaf. In 2005
werd ik fulltime professioneel vogelfotograaf
en richtte een website op
met drie toegewijde en professionele
66 Thema - De mens achter de lens

Editor's pick
Trees that bark
Iedereen kent het wel: je loopt nietsvermoedend ergens door een bos of park en je ziet
opeens iets herkenbaars in een boomstam: een draak, een oerbeest of een levensecht
gezicht. Dit vormde de basis voor mijn zoektocht. Aansprekende barsten in boomstammen
vormen de kern van mijn project ‘Trees that bark’.
Mark Kohn www.kohn.nl/TTB
Het begon een jaar of zeven geleden,
tijdens een boswandeling om wat
gedachten los te laten en om mijn
splinternieuwe Fuji GFX-camera uit te
proberen. Eigenlijk was ik vooral gefascineerd
door het technisch wonder dat ik
net had aangeschaft. Zo veel pixels die zo
veel detail konden weergeven! Ik verloor
het natuurschoon om mij heen even uit
het oog, totdat ik toch weer keek naar
de wonderen die ik net had vastgelegd.
Ik bleek een minuscuul bloemetje op een
grillige boomstronk te hebben gefotografeerd.
Daarmee was mijn project
geboren. Dat de natuur zoiets moois kan
maken! Ware kunst, dacht ik stilletjes.
Van een echte boswandeling kwam het
niet meer, na iedere vierde stap zag ik
weer wat nieuws.
Bomengedrag
Toen ik hoorde van het boek ‘Het
verborgen leven van bomen’ van Peter
Wohlleben, waarin hij vertelde dat
bomen met elkaar kunnen communiceren,
dacht ik eerst cynisch: jaja,
kabouters… Later ging ik daar anders
over denken. Wohllebens gedachte is
dat planten via de zwamsporen onder
de grond een communicatienetwerk
vormen. Hij noemt dit het ‘Wood Wide
Web’, een mooie term die eigenlijk werd
bedacht door zijn inspiratiebron Suzan
Simart, een Canadese wetenschapper
en dochter van een houthakker. Zij heeft
haar hele leven gewijd aan wetenschappelijk
onderzoek naar het gedrag van
bomen. Bijzonder is haar onderzoek
naar familieverbanden tussen bomen
onderling, en hoe ze kiezen waar ze
hun overtollige suikers naartoe sturen:
de voorkeur blijkt uit te gaan naar
hun eigen nazaten.
Ik weet niet of planten wakker worden
en zeggen: “Hé buurman, heb jij ook
lekker geslapen?”, of opmerken dat
er een fotograaf met een blauwe jas
langs hun stammen struint, maar in
de evolutie overleef je het beste als je
samenwerkt. Bomen reageren traag, ze
hebben tijd nodig om een verdedigingsmechanisme
in gang te zetten. Als de
blaadjes van een acaciaboom door een
giraf worden opgeknabbeld, verstuift de
boom een stofje om soortgenoten tijdig
te waarschuwen dat ze hun bladen bitter
moeten maken, waardoor de giraf ze niet
72 Editor's pick - Trees that bark

Photo Challenge
Thema: Typisch Hollands
Voor deze challenge stelde de jury de vraag: 'Wat
zie je, denken aan Holland, voor je?' En hoewel we
al wel een idee hadden van de schoonheid van ons
eigen landje, werden we zeer aangenaam verrast
door zoveel typische Hollandse pracht....
In ieder nummer sturen
we je op pad met een
gerichte opdracht. Maak jij
de beste, meest originele
foto, dan win je niet alleen
een publicatie in Natuurfotografie
Magazine,
maar maak je ook kans op
prachtige prijzen!
1e prijs
Grutto's, Lynsey van Foreest. 637mm; 1/8000s
bij f/9; ISO 3200. Prijs: SIGMA shoptegoed
t.w.v. € 500,- beschikbaar gesteld door Sigma.
Jurycommentaar - Dit was een
absolute no-brainer voor de jury. Alles
komt samen: onze nationale vogel, de
grutto, een typisch Hollandse molen,
en als kers ook nog een toefje oranje in
de vogelsnavels.
74 Photo Challenge - Typisch Hollands

Nieuwe Photo Challenge:
Mens en natuur
Eervolle vermelding Een mooie start, Anneke Hooijer. 24mm; 1/50s bij f/7.1; ISO 100.
Jurycommentaar - De jury waant zich hier aan het eind (of misschien wel het
begin?) van de wereld. Dit hek is een deur naar het prachtige polderlandschap,
verdwijnend in de mist.
De mens en de natuur zijn onlosmakelijk
met elkaar verbonden. Toch
is er ook altijd een spanningsveld
tussen natuur en cultuur. Voor deze
challenge zijn we op zoek naar foto’s
waarin de spanning tussen mens /
menselijke activiteiten en natuurlijke
omgeving worden getoond of juist
beelden waarin de verbinding tussen
mens en natuur verbeeld wordt.
1 e prijs
Nog niet bekend. Deze informatie
volgt snel. Volg de website.
2 e prijs
Alu-dibond print van 60 x 40 cm
ter waarde van € 72,-
beschikbaar gesteld door CEWE.
3 e prijs
Praktijkboek Natuurfotografie
Jaarrond t.w.v. € 35,90 beschikbaar
gesteld door PiXFACTORY.
Eervolle vermelding Noorderlicht, Arjan Sijtsma. 25s; ISO 3200.
Jurycommentaar - Noorderlicht was tot voor kort iets typisch niet-Hollands. Maar de
laatste tijd kunnen we ook hier genieten van dit prachtige natuurfenomeen. De jury
geniet van de verrasende combinatie met de typisch-Hollandse molen.
De deadline is zondag 15 september
2024. Kijk voor de voorwaarden en
deelname op:
www.natuurfotografie.nl
76
Photo Challenge - Typisch Hollands

Column
Het mentale grijsfilter
Al zie ik vaak dezelfde stukken van mijn omgeving, ik beleef ze
steeds anders. Wie kijkt er nou alleen met z’n ogen? Niemand
toch. Alle zintuigen doen mee. Als ik mijn ogen sluit, neem
ik nog steeds waar. Zodra mijn handen mijn oren afdekken,
heb ik nog steeds mijn neus om in te zetten en mijn huid die
doorgaat met het voelen van de wind en het gras.
Maar er is meer. Naast alle zintuigen heb ik ook een eigen
filter: mijn mentale stemming. Deze stemming vormt voor een
bijzonder groot deel de lens waardoorheen mijn waarneming
plaatsvindt. Als de wereld anders aanvoelt, bijvoorbeeld door
een grote indringende gebeurtenis, dan hangt een bijpassend
masker voor mijn ogen. Of misschien wel voor mijn hele hoofd,
en lijf. Een prachtig Nederlands uitzicht op bos en heide kan
zo een mistroostige emotie oproepen. Een gevoel dat alles
voorbij gaat en als een veertje door je vingers wegglipt. Exact
hetzelfde uitzicht kan er op een dag met een ondeugend
masker juist uitzien als een mooie speeltuin voor alle dieren
en mijzelf. Het brengt een giechel vanbinnen.
Zelfde beeld, zelfde uitzicht. Totaal andere beleving. Het
uitzicht interacteert met het filter van de kijker. Al lange tijd
heb ik het gevoel dat er bij beelden, theater en vooral film
veel meer wordt gedrukt op het sentiment van drama, melancholie
en ongeluk dan op het sentiment van ‘verlichting’. Ik
kan mij niet aan de indruk onttrekken dat drama makkelijker
is, nabijer en herkenbaarder, dan optimisme, luchtigheid
en speelsheid. Goede lachfilms zijn heel zeldzaam. Goede
drama’s komen in rijen van tien. Maar waarom zoveel focus op
drama, op de zware emoties? Zijn we niet veel meer gebaat bij
opluchting, lichtheid en vrolijkheid als tegenwicht tegen alles
dat al zo pittig is?
Over naar de praktijk. Stel je bent erg depressief. Het voelt
allemaal zwaar, moeilijk en eenzaam. Is het dan mogelijk een
opgewekt gevoel te krijgen van een foto, een kunstwerk, een
uitzicht? Troost bieden, dat denk ik wel. Een snaar raken ook.
Piece of cake zou ik bijna zeggen. De jacht op de makkelijk te
bereiken emotie. Maar met een knagend gevoel van ongeluk
door een prachtig beeld opgetild worden in een moment
van geluk? Een schilderij, een sculptuur, een film waarmee
het grijze masker met een ferme tik van het hoofd wordt
afgeslagen en er een optimistisch masker voor in de plaats
wordt gezet. Iets dat mijn hart en geest raakt en ergens daar
een schakel omzet naar standje ‘happy’. Geen pil, een beeld.
Geen idee of het bestaat. Ik kan mij er zelf niets bij voorstellen.
Of misschien sta ik er niet open voor, mis ik de capaciteiten,
dat zou zeker kunnen. Mochten dat soort beelden bestaan, dan
zou ik er veel voor overhebben om ze te zien. Want wie maakt
niet perioden mee in het leven dat het nogal tegenzit? Hoe fijn
zou het zijn om dan verlichting te krijgen van een beeld, een
uitzicht, een foto. Het liefst een verlichting die een paar uur,
nee een paar dágen, aanhoudt. Ik weet het, ik vraag te veel.
Grieta Spannenburg
www.tekstkameleon.nl
Column
77

My guilty pleasure
Edelherten
Het verkeersbord met: “Pas op, overstekend wild!” kom ik vaak tegen in mijn woonomgeving, maar
nog nooit heb ik een hert langs de kant zien staan of zien oversteken. Toch staat dat bord er niet
voor niks en zijn er genoeg edelherten in mijn omgeving, maar waar vind ik ze dan? En wanneer
kan ik ze het best fotograferen?
Carlien Schelhaas www.instagram.com/carliensfotografie.nl
Edelherten zijn goed waar te nemen
bij observatieplekken op de Veluwe,
Oostvaardersplassen, Groene Woud
(Noord-Brabant) en het Weerterbos. Het
Nationaal Park De Hoge Veluwe en de
Planken Wambuis zijn voor mij dichtbij en
daar heb ik de laatste jaren veel edelherten
gefotografeerd. Op een gegeven moment
ken je de plaatsen waar ze vaker gezien
worden. Avonden na elkaar ga ik naar
dezelfde plek. Verschillende weers- en
lichtomstandigheden (zon, regen, mist,
Burlend edelhert. 560mm; 1/160s bij f/8; ISO 640.
78 My guilty pleasure - Edelherten

Zoals wij het pand aantroffen. Een en al potentie!
Interview
Daans droom
Ik spreek Daan op een heel bijzondere dag: de dag waarop
een jarenlang gekoesterde droom officieel werkelijkheid
wordt. Het natuurcentrum PiXlife Nature Xperience, uniek in
de wereld, opent zijn deuren! Het zaadje voor dit bijzondere
project werd echter al tien jaar eerder geplant …
Daan Schoonhoven - www.pixlife.nl
Interview: Roeselien Raimond
82 Interview - Daans droom

Van droom naar realisatie
Bob Luijks - www.pixlife.nl
Een aanbesteding winnen met een mooi
plan was stap één. Hierna moesten we
ons plan uiteraard wel verder concretiseren
rond onze vier pijlers:
- Een groot auditorium voor eigen
events (zoals PiXperience), filmvertoningen
(hou de activiteitenagenda
op pixlife.nl in de gaten), presentaties,
cursussen, maar ook zakelijke
congressen. Het auditorium is daarom
voorzien van een groot podium en alle
benodigde apparatuur. De grote zaal
biedt tevens ruimte aan permanente
en tijdelijke exposities.
- Een beleveniswinkel waar iedere
natuurfotograaf, natuurliefhebber en
vogelaar van gaat watertanden.
- Watertanden kan ook in het restaurant
Zeester, waar je geniet van duurzame
streekgerechten.
- De unieke, 26 meter hoge uitkijktoren
De Zeearend, vanwaar je de Grevelingen
en de Noordzee overziet.
Daarnaast beschikt het centrum nog
over twee kleinere zalen, ideaal voor
cursussen en dergelijke.
als ‘hergebruik’. Daarbij kun je twee
wegen bewandelen:
- Je maakt gebruik van (nieuwe)
materialen en bevestigt deze zodanig
aan elkaar dat je ze in de toekomst
eenvoudig kunt demonteren en hergebruiken.
Voorbeelden hiervan zijn hout
en staal, en schroeven in plaats van lijm.
- Je gebruikt tweedehands materialen.
Circulair verbouwen betekent allereerst
doordacht slopen. Natuurlijk kun je overal
snel met een sloophamer doorheen
rammen, maar dan weet je één ding zeker:
de hergebruikswaarde van het gesloopte
is minimaal. In het centrum schroefden
we alles voorzichtig uit elkaar. Al het
vrijkomende hout en alle goede schroeven
legden we opzij en zetten we opnieuw in
tijdens de verbouwing. Dit kost extra tijd
en vraagt om de nodige discipline.
Ontwerpsessies met architect Martin
Koldenhof volgden. Hieruit ontstonden
mooie en soms unieke ideeën, zoals
een podium dat tweezijdig te gebruiken
is, vanuit twee verschillende ruimtes.
Minder zichtbaar, maar niet minder
belangrijk zijn alle aanpassingen aan
de techniek. Daarbij werd één ding al
snel duidelijk: het gebouw zit al snel
op de max als het gaat om de stroomcapaciteit,
die ook niet zomaar uit te
breiden is. Het ontwerp was dan ook
een doorlopende optelsom van alle
wattages, waarbij vooral de keuken en
het auditorium de grote verbruikers
zijn. Regelmatig volgden aanpassingen,
om de optelsom binnen de perken te
houden.
Circulair
Met het oog op een betere wereld
besloten we de verbouwing zoveel
mogelijk circulair uit te voeren. Er is niet
één concrete definitie voor circulair,
maar je zou het kunnen opvatten
Daan: “Als iedereen naar huis was, waren wij vaak nog tot laat bezig. ‘Bob, je geniet er wel van hè?’”
PiXlife - Van droom naar realisatie
87

Ontdek de plek
De Biesbosch
Het Nationaal Park De Biesbosch is een zeer waterrijk natuur- en recreatiegebied
en een paradijs voor de natuurfotograaf. Waar moet je dan precies zijn en wat kun
je hier zoal fotograferen?
Judith Borremans www.judithborremans.com
De Biesbosch is onderverdeeld in
meerdere gebieden, die onderling
behoorlijk verschillen, maar elk hun
eigen charme hebben.
De Sliedrechtse Biesbosch
Dit gedeelte van de Biesbosch is een
drukbezocht recreatiegebied, met een
tokkelbaan en een aangelegd strandje bij
een klein meertje. Houd dus zeker met
zonnig weer en tijdens schoolvakanties
rekening met drukte. Als je wat verder
dit gebied in loopt en de drukte achter je
laat, heb je kans om een ijsvogel te zien.
In een (afgesloten) gedeelte broeden in
het voorjaar twee visarenden. En als je
vroeg in de ochtend met bijvoorbeeld
een kano het water in gaat, heb je veel
kans om zomaar een bever naast de
boot te zien. In de lente en zomer kan
de macrofotograaf op zoek gaan naar
bloemen en vlinders. Zelf kom ik hier
graag in de herfst voor hazenpootjes; die
groeien op houtsnippers.
De Hollandse Biesbosch en de
Nieuwe Dordtse Biesbosch
Dit gedeelte van de Biesbosch ligt in
Dordrecht en is een heerlijk gebied om
te struinen. Zo is de wandeling naar de
Tongplaat vanaf de parkeerplaats bij de
Zuidhaven een echte aanrader. Je loopt
een stuk langs de ruigte van de rivier
de Nieuwe Merwede naar de Tongplaat.
Hier kun je veel verschillende vogels
tegenkomen, zoals de zeearenden,
tijdens de vogeltrek een visarend, maar
ook puttertjes, goudhaantjes en ijsvogels.
Inmiddels is ook de bever daar gesetteld.
De vele vraatsporen die je daar ziet liegen
er niet om. Er is een kijkhut die bekendstaat
als de ‘betonnen bunker’. Een mooie
plek aan het water, maar het tocht daar
altijd erg en de kijkgaten zijn eigenlijk te
hoog om goed te fotograferen.
Dit gebied was heel lang mijn local patch,
waar ik ruim voor zonsopkomst doorheen
reed, op zoek naar reeën. Ook voor de
Tip
Trek laarzen aan, want vooral
langs het water kan het
modderig zijn.
Tip
Er is een met de auto goed
te bereiken bezoekerscentrum
(Baanhoekweg 53
in Dordrecht), van waaruit je
verschillende excursies kunt
boeken voor bijvoorbeeld een
rondvaart of kanoverhuur. Je
kunt er ook prima wandelen.
Bever.
92 Ontdek de plek - De Biesbosch

5 Oogsnoepjes
Maandags Mooiste (Instagram)
Elke dinsdag organiseren wij op Instagram een challenge en de
winnende foto’s worden de maandag daarop, met naamsvermelding,
gepubliceerd op dit account. Omdat veel foto’s te mooi zijn om alleen
online te bewonderen, hierbij een selectie uit de winnende beelden.
Corinne de Kroon (@corinnedekroon_photography), NATUUR MAGIE
Anco Euser (@topvantexel), WATER
96 Weekchallenge - Natuurfotografie.nl

Colofon
In ons volgende nummer:
Natuurfotografie Magazine is een uitgave van
PiXFACTORY en verschijnt 6 keer per jaar.
Coverfoto: Agorastos Papatsanis.
De wereld van de paddenstoelen
op een intieme en bijzondere
manier in beeld gebracht. Bekijk de
portfolio op pagina 12.
Redactieadres
Natuurfotografie Magazine
Postbus 7, 3860 AA Nijkerk | tel + 31 (0)33 2451260
redactie@natuurfotografie.nl | www.natuurfotografie.nl
facebook.com/natuurfotografienl
instagram.com/natuurfotografie.nl
Hoofdredacteur
Bob Luijks - bob@natuurfotografie.nl
Redactieteam
Arno ten Hoeve, Bob Luijks, Roeselien Raimond,
Kim Reijners en Daan Schoonhoven
Tekstredactie
Tekstbureau Met rode letters
Ontwerp en vormgeving
Arno ten Hoeve
Druk
Drukkerij Roelofs, Enschede
Aan dit nummer werkten mee
Sandra Bartocha, Wouter van Bernebeek, Judith
Borremans, Theo Bosboom, Filip van Boven, Paulien
Bunskoek, Albert Dros, Ester van Gemert, Stefan Gerrits, Jan
van der Greef, Andrea Gulickx, Marijn Heuts, Marijn Heuts,
Jowan Iven, Mark Kohn, Agorastos Papatsanis, Carlien
Schelhaas, Grieta Spannenburg, Guy Tal, Rachael Talibart,
Markus Varesvuo, Jolanda Vlastuin, Johan van der Wielen
Distributie
Aboland www.aboland.nl
VMB press www.vmbpress.nl
Abonnementen
De prijs voor een jaarabonnement bedraagt € 49,95 voor 6 nummers.
Abonnementen kunnen bij ieder nummer ingaan en worden automatisch
verlengd. U kunt uw abonnement maandelijks beëindigen. Aanmelding
kan via onze website (www.natuurfotografie.nl/abonneren) of bij Abonnementenland
via telefoonnummer +31 (0)251 257924. U kunt hier ook
terecht voor vragen over bezorging. Adreswijzigingen dienen schriftelijk
te worden doorgegeven aan Abonnementenland met vermelding van de
oude en de nieuwe adressering en het telefoonnummer. Opzeggingen
kunt u doorgeven via www.natuurfotografie.nl/klantenservice of via www.
aboland nl. Abonnementenland is ook bereikbaar via Twitter via @Aboland_
klanten. Opgave en vragen over abonnementen in België: Abonnementenland,
Ambachtlaan 21 Ubit 2a, 3001 Heverlee, +32 (0)28 085523.
www.bladenbox.be voor abonneren of aboland.be voor adreswijzigingen
en opzeggingen. Voor een abonnement in België betaalt u € 5,- extra
aan verzendkosten voor 6 nummers. Abonnee worden vanuit een ander
land? Neem contact met ons op voor de verzendkosten. Deze bedragen
gemiddeld € 10,- tot € 15,- voor 6 nummers. Beëindigen abonnement
België: Opzegging dient 8 weken voor afloop van de abonnementsperiode
in ons bezit te zijn. Abonnementsprijs overige landen EU: € 99,95.
Abonnementsprijs voor de rest van de wereld: € 149,50.
www.natuurfotografie.nl
© PiXFACTORY
Niets uit deze uitgave mag op welke wijze
dan ook worden verveelvoudigd en/of
openbaar gemaakt zonder voorafgaande
schriftelijke toestemming van de uitgever.
Natuurfotografie Magazine drukken we
op papier van verantwoorde herkomst.
FSC C116979.
Tutorial
Hoe win je een wedstrijd?
Portfolio
Jan Erik Waider
Thema
Slecht fotoweer
Foto: Bob Luijks Foto: Rob Blanken
98

Natuurfotografie workshops
Heb je zin om onder begeleiding van een professionele fotograaf
erop uit te trekken en jezelf te ontwikkelen? Hieronder een
overzicht van enkele workshops die je de komende tijd kunt
volgen. Kijk op de website voor een compleet overzicht.
Creatieve macrofotografie
in 't Gooi
25 augustus en 14 september
Fotografeer met meer
dimensie in lange sluitertijden
IJmuiden - 31 augustus
Persoonlijk ontwikkelingstraject
Van Hoofd naar Hart
‘t Gooi - 8-daags traject | start: 7 sep
Indian Summer, herfstkleuren
in Zeeland
NP Oosterschelde - 8 en 15 september
Fotografisch struinen
door de duinen
AW duinen - 14 september
Fotografisch kijken op de
Veluwezoom XL
NP Veluwezoom - 13 okt en 8 nov
Herfstfotografie op
de Holterberg
Holterberg - 18 oktober
Ontdek de weidsheid
van het Wad
Friese Waddenkust - 19 oktober
Zoomen met liefde
Bergen op Zoom
7 november
Ga naar natuurfotoworkshop.nl en boek een workshop!

Zeevogels fotograferen op de Noordzee
vanuit Lauwersoog en Neeltje Jans
Zeevogels fotograferen op de Noordzee
vanuit Lauwersoog en Neeltje Jans
Zeevogels hebben een onweerstaanbare
aantrekkingskracht en september en oktober
Zeevogels
zijn de maanden
hebben
waarin
een
het
onweerstaanbare
zeevogelgeweld
aantrekkingskracht
in volle hevigheid losbarst.
en september
Met
en
een
oktober
speciaal
zijn
gecharterd
de maanden
schip
waarin
varen we
het
een
zeevogelgeweld
hele dag op de Noordzee
in
met
volle
vertrek
hevigheid
vanuit Lauwersoog
losbarst. Met
of
een
Neeltje
speciaal
Jans.
gecharterd schip varen we een hele dag op de Noordzee
met
Vliegende
vertrek
vogels
vanuit
fotograferen
Lauwersoog of
is
Neeltje
niet makkelijk,
Jans.
maar
je krijgt tijdens deze dag zoveel fotokansen dat het een
Vliegende
uitgesproken
vogels
gelegenheid
fotograferen
is om je
is
fototechniek
niet makkelijk,
verder
maar
te
je
verbeteren.
krijgt tijdens
Professionele
deze dag
begeleiding
zoveel fotokansen
is uiteraard
dat
aanwezig
het een
uitgesproken
en beschikbaar
gelegenheid
voor al jouw
is
vragen.
om je fototechniek verder te
verbeteren. Professionele begeleiding is uiteraard aanwezig
en
Dit
beschikbaar
is jouw unieke
voor al
kans
jouw
om
vragen.
het zeevogelspektakel op
de Noordzee te beleven en van dichtbij zeevogels te
Dit
fotograferen!
is jouw unieke
Ga mee
kans
op een
om
van
het
onze
zeevogelspektakel
tochten!
op
de Noordzee te beleven en van dichtbij zeevogels te
fotograferen! Ga mee op een van onze tochten!
Vertrek vanuit Lauwersoog: 20 september en 11 oktober
Vertrek vanuit Neeltje Jans: 28 september en 6 oktober
Vertrek vanuit Lauwersoog: 20 september en 11 oktober
Vertrek vanuit Neeltje Jans: 28 september en 6 oktober
Special gecharterd schip voor deze reis
Voldoende ruimte om te fotograferen
Special gecharterd schip voor deze reis
Professionele begeleiding aan boord
Voldoende ruimte om te fotograferen
Inclusief gratis ebook met allerlei praktische instellingen
Professionele begeleiding aan boord
en manieren om scherpe vluchtfoto's te maken.
Inclusief gratis ebook met allerlei praktische instellingen
en manieren om scherpe vluchtfoto's te maken.
Vanaf
€ 125,-
Vanaf
€ 125,-
Meer weten?
Scan de QR-code voor meer
informatie Meer of weten? om direct je
plek
Scan
te
de
reserveren.
QR-code voor
Of ga
meer
naar
informatie
natuurfotoworkshop.nl/
of om direct je
plek
onderwerpen/zeevogels
te reserveren. Of ga naar
natuurfotoworkshop.nl/
onderwerpen/zeevogels
Ga naar natuurfotoworkshop.nl voor meer info en om te je plek te reserveren.