Roots 10 2024 - Inkijkexemplaar

+ ROOTS NATUURFOTOWEDSTRIJD 2024: ALLE WINNAARS!
OKTOBER 2024
• BELEEF DE NATUUR •
De aardster
Unieke paddenstoel
in 5 hotspots
Damhert
De zilvermeeuw
Van strandgast naar
stadsbewoner
herfstwandelen
over de grens
(Belgisch) Limburg & Luxemburg
Hoe pissebedden de
natuur een handje helpen
BETOVEREND
VAN GOUDPLEVIER TOT GOUDEN UURTJE

Wensenlijst
Je verwacht het misschien niet, maar Roots is
voor onszelf ook een inspiratiebron. Hoe vaak ik
na het lezen van een wandeling of reisverhaal en
het zien van de bijbehorende sfeer foto’s denk:
daar wil ik heen! En bijna even zo vaak blijft het
bij denken. Iets met tijd …
Zo had ik al jaren Klein Zwitserland in Luxemburg
op mijn wensenlijst staan, naar aanleiding van
een reportage in Grasduinen, de voorloper van
Roots. Een paar jaar geleden was het eindelijk
zover en bezochten man en ik het Müllerthal,
zoals de streek officieel heet. Hoogtepunt is
wat mij betreft de Adventure Kuelscheier, een
spannende tocht door een aantal rots spleten.
Soms zo smal dat we de rugzak af moesten
doen omdat we er alleen zijwaarts doorheen
konden. En soms zo donker dat een zaklamp
onontbeerlijk was. Niet geschikt voor mensen
met claustrofobie, zoals je begrijpt. Gelukkig
kun je die spleten ook overslaan en langs
de fraaie rots partijen lopen. Meer over deze
fraaie plek niet al te ver van huis lees je op
pagina 72.
Voor bioloog en auteur Geert-Jan Roebers
(die al jaren onze onvolprezen scheurkalender
samen stelt) zijn kinderen een inspiratiebron:
“Als je schrijft voor kinderen, moet je echt terug
naar de kern en het onderwerp laag voor laag
afpellen om de essentie op te kunnen schrijven.”
Lees vooral het hele interview dat collega Daniël
met hem heeft gehad, op pagina 36. Een van
mijn favoriete quotes hieruit: ‘Je leert dingen
beter als je ze leuk presenteert.’ Precies wat wij
met Roots beogen.
20 Grenswandeling rond de Noor
50 Betoverend goud
Mooie herfst!
Caroline Vogel,
hoofdredacteur
caroline.vogel@roularta.nl
facebook.com/rootsmag
instagram.com/rootsnl
nl.pinterest.com/rootsmagazinenl
rootsmagazine.nl/podcast
Kijk voor het laatste
natuurnieuws, nog meer
lezersfoto’s en wandel- en
fotografietips op
rootsmagazine.nl.
4 OKTOBER 2024
80 Winnaars Roots fotowedstrijd

IN DE BAN VAN ...
pissebedden
pag. 60
Hotspots aardster 64
Leren van de natuur 34
BELEVEN & ONTDEKKEN
07 Nu in de natuur
30 Podcastvogel van de
maand: zilvermeeuw
50 Goud in de natuur
58 Podcast Notenkrakers
64 De aardster: 5 hotspots
96 Sterren kijken met
Govert Schilling
FLORA & FAUNA
34 Leren van de natuur
36 Interview met bioloog en
auteur Geert-Jan Roebers
46 Wat een vraag!
60 In de ban van
pissebedden
70 De kwestie: fotograferen
met een drone
WANDELEN
20 Grenswandelroute rond
de Noor (+ routekaart)
72 Herfst in Luxemburg
inhoud
- Oktober -
FOTOGRAFIE
40 Lezersfoto’s: roze & paars
80 Winnaars van de Grote
Roots Natuurfotowedstrijd
2024
COLUMNS
06 Saskia struint
18 Beestenboel
78 De kleintjes van Krekels
ELKE MAAND
29 Volg Roots ook online!
49 Groener leven
59 Post
77 Cadeau bij een
abonnement Roots
92 Roots recenseert
98 Colofon & lezersservice
99 Volgende maand
Nieuwe podcastvogel:
de zilvermeeuw
PAG. 30
Herfstwandelen in Luxemburg 72
COVERONDERWERPEN - COVERFOTO SACHA DE HAAS
MAGAZINE.NL 5

Nu in De natuur
Elke maand de leukste activiteiten, tips voor natuurfotografie, het laatste natuurnieuws
en alles over de beste plekken en momenten om te genieten van wat de natuur
je laat horen, zien, voelen en beleven.
De in Nederland en België broedende ransuilen
blijven gewoonlijk de hele winter in het land.
In het najaar wordt hun aantal aangevuld met
soortgenoten uit Noord- en Oost-Europa, die
in groepen overnachten in bomen in stadsparken
en woonwijken, de zogenoemde roestplekken.
KIJK VOOR
EEN UITGEBREIDE
FENOLIJST OP
PAG. 15
Met bijdragen van René Alblas, Paul Böhre, Lia van Looij, Daniël Mulder en Geert-Jan Roebers
ANNIE KEIZER
MAGAZINE.NL
7

Nu in de natuur
HET HELE JAAR
BOSVERHALEN
Staatsbosbeheer bestaat 125 jaar en heeft
in die jaren heel wat verhalen verzameld.
Om deze verhalen met het publiek te delen,
hebben de boswachters verspreid over heel
Nederland Van boom tot bos-wandelingen
uitgezet. Langs deze routes staan paaltjes met
QR-codes. Scan je zo’n code met je telefoon,
dan verschijnt een bosverhaal of videobericht
van de boswachter in beeld met informatie
over bomen, bos en bosbeheer. Wandelschoenen
aan, verrekijker mee en vergeet
je telefoon niet!
Locatie: in heel Nederland • Prijs: gratis.
MAIL
& WIN
GROENE START
Vrijwel nergens leven zoveel verschillende soorten planten, dieren
en schimmels samen als in een bos. Maar er is meer bos nodig,
wereld wijd én in Nederland. Stichting Nationale Boomfeestdag
geeft drie Geboortebomen weg aan Roots-lezers om een (klein)-
kind t/m 12 jaar een groene start te geven. De winnaars mogen
de boom zelf planten tijdens een feestelijke plantdag in een van
de 5 geboortebossen. Meer info: geboortebos.nl.
Kans maken? Mail je naam en adresgegevens vóór 15 oktober 2024
o.v.v. ‘Geboorteboom’ naar info@rootsmagazine.nl.
GETTY IMAGES
8 OKTOBER 2024

Rootswandeling
met routekaart
Grenswandelen rond de noor Noor
In het spoor van
een bergbeek
De Noor is slechts een klein stroompje, maar drukt zijn stempel groots op het landschap.
Van borrelend water tot bekoorlijke vergezichten en meerdere kastelen, deze wandeling
heeft het allemaal. Extra leuk: je wandelt afwisselend door Nederland en België.
TEKST EN FOTO’S BOB LUIJKS
3De Noor is de enige
beek die van Nederland
naar België stroomt.
Het beekje is slechts
3 kilometer lang, waarvan
slechts 1 kilometer
door Nederland voert.
Bij het verlaten van het Limburgse dorpje
Mheer laat het beekje Noor (ook wel
Noorbeek genoemd) nog even op zich
wachten. Wel word je meteen getrakteerd op
een onvervalst uitzicht over het Limburgse
heuvel landschap. Na een volgend spectaculair
uitzicht over het dorp Noorbeek zet je de
afdaling in en beland je in natuurgebied de
Noorbeemden. Links maken zwarte elzen duidelijk
dat je in het natte beekdal wandelt. De Noor
ontspringt even verderop, in het buurtschap
Wesch. Hoewel van het kaliber sloot, bezorgt
het kleine stroompje terreinbeheerder Natuurmonumenten
toch de nodige hoofdbrekens.
Van sloot naar woeste bergbeek
“Het klimaat verandert. Wanneer het regent,
valt er veel regen in een kort tijdsbestek”, vertelt
Guido Franck, coördinator natuurbeheer bij
Natuurmonumenten. “Door de verharde wegen
en huizen, maar ook grootschalige akkers, krijgt
het water geen kans om in de bodem te zakken.
Het belandt allemaal veel te snel in de Noor, die
op dat moment het karakter krijgt van een woeste
bergbeek. Daardoor spoelt de beekbodem
weg en komt de Noor steeds dieper te liggen.”
Ironisch genoeg leidt dit vervolgens tot verdroging.
Franck: “Het unieke van het Noordal
zijn de kalktufb ronnen. Er borrelt dus kalkrijk
grondwater op. Nu de beek steeds dieper komt
te liggen, kan het grondwater het maaiveld
niet meer bereiken. Het water verdwijnt rechtstreeks
in de beek. Onze waardevolle graslanden
met onder meer slanke sleutelbloem,
dotterbloem, knolsteenbreek, orchideeën en
reuzenpaardenstaart zijn daarvan de dupe.
Deze laatste twee zijn inmiddels bijna uit het
gebied verdwenen.”
Er loert echter nog een groter gevaar: de beek
slijt zich zo diep in, dat hij door een harde laag
kalksteen dreigt te breken. “De beek zou dan
weleens geheel ondergronds kunnen verdwijnen.
Daarom zijn we gestart met het verondiepen
van delen van de beek en het opwerpen van
kleine natuurlijke barrières, zodat het water
minder snel wegstroomt. We zijn echter ook
afhankelijk van anderen; het regenwater moet
simpelweg eerder worden tegengehouden.”
Kleinschalig paradijs
Het landschap van de Noorbeemden ademt
de sfeer van vervlogen tijden. Op de perceelgrenzen
groeien gemengde struweelhagen.
Ook de steilranden, graften, zijn begroeid.
Franck: “Dergelijke elementen zijn niet alleen
enorm waardevol voor de natuur, ze helpen
ook elke regendruppel vast te houden.”
1 Het Noordal, met drassige hooilanden, moerasbos
en droge hellingen 2 Noorbeemden
>
20 OKTOBER 2024

1
2
FILMTIP
Kijk voor een filmpje van
deze wandelroute op
rootsmagazine.nl/video.
MAGAZINE.NL
21

wandelen rond de Noorbeek
Tropisch kalksteen
Wat vandaag de dag het ‘dak van Nederland’ is,
lag ooit onder de waterspiegel van een tropische
zee. In het warme water bruiste het van het
leven. Dode dieren zonken naar de bodem,
waardoor uiteindelijk een dikke laag kalksteen,
in Limburg beter bekend als mergel, ontstond.
Het tropische leven van toen zorgt voor de rijke
natuurwaarden van vandaag.
22 OKTOBER 2024

Met elke stap win je aan hoogte
en groeit het weidse uitzicht
MAGAZINE.NL
23

WIM VERHAGEN/NIS
DE zilvermeeuw
DE zilvermeeuw
- VAN STRANDGAST NAAR STADSDIER -
De zilvermeeuw is voor iedereen
een bekende vogel. Je ziet hem op
het strand, langs de grote rivieren
of rond plekken waar mensen
voedsel laten slingeren. Zijn
geluid is zó bekend dat er zelfs
kampioenschappen voor zijn:
het EK meeuwenschreeuwen.
TEKST PAUL BÖHRE
30 OKTOBER 2024

podcastvogel van de maand
In Nederland komen maar liefst
22 meeuwensoorten voor, waarvan
10 soorten hier tegenwoordig
broeden. De overige soorten zijn
zeldzaam (dwaalgasten). De zilvermeeuw,
met een lichaamsgewicht van
ongeveer een kilo en een spanwijdte
van circa 150 centimeter, is na de grote
mantelmeeuw de grootste meeuwensoort
die in Nederland broedt. Een
volwassen zilvermeeuw is gemakkelijk
te herkennen. Die heeft een licht zilvergrijze
rug en bovenvleugel, zwarte
vleugel punten met witte vlekjes en roze
poten. Heel opvallend aan deze meeuw
is de stevige, heldergele snavel, met
een opvallende rode vlek aan de top
(in vogel jargon ‘gonys’ genoemd). De
kopveren zijn zomers helderwit, extra
opvallend is dan de heldergele tot
oranjerode ring om het oog. Ook de
iris is geel.
Met de herkenbaarheid van jonge
meeuwen is het anders gesteld. Zeker
de jongen van de grote meeuwensoorten
zijn moeilijk van elkaar te onderscheiden,
zelfs voor ervaren vogelaars.
Meeuwen doen er ongeveer vier jaar
over voordat ze hun volledige volwassen,
grijs-witte verenkleed krijgen. Ze
worden eigenlijk van geheel bruin
langzaamaan steeds lichter. Een jonge
zilvermeeuw is in zijn eerste jaar lichtbruin
gevlekt. Hij lijkt dan nog het
Een zilvermeeuw
breekt schelpen open
door die van grote
hoogte op stenen te
laten vallen
meest op een jonge mantelmeeuw,
maar is in vergelijking met deze soort,
die steeds vaker in Nederland broedt,
bleker bruin van kleur; een jonge
kleine mantelmeeuw neigt meer naar
chocoladebruin. Gelukkig zijn er vogelgidsen
waarin alle minieme verschillen
tussen de jonge, grote meeuwensoorten
feilloos worden uitgelegd. Want
er zijn tegenwoordig nog meer grote
meeuwensoorten die hier broeden,
zoals de geelpoot- en de Pontische
meeuw, die ook nog eens behoorlijk
veel op de zilvermeeuw lijken.
Dakbewoners
In de broedbiologie van de zilvermeeuw
is de afgelopen decennia
veel veranderd. Eind jaren 80 van de
vorige eeuw kregen de zilvermeeuwen
die op het vasteland en in de duinen
broedden te maken met een toename
van de vos. De vos is niet zozeer een
bedreiging voor de volwassen vogels
zelf, maar wel voor hun eieren en voor
jonge meeuwen. Vossen zijn er dol op,
waardoor de meeuwen genoodzaakt
waren hun heil elders te zoeken.
Bewo ners van Leiden en Alkmaar
weten er alles van; inmiddels broeden
zilvermeeuwen daar op veel daken,
samen met de kleine mantelmeeuw,
een iets rankere soort met bijna zwarte
bovenvleugels en dito rug.
Meeuwen zijn sowieso steeds vaker
in het binnenland te vinden, omdat
ze daar ook gemakkelijk aan voedsel
kunnen komen. Ze schooien afvalbakken
bij viskramen af en uiteraard
ook plekken waar veel afval te vinden
is, zoals markten zodra die aan het
eind van de dag worden afgebroken.
Ook willen ze ook nog weleens een
patatje uit de vingers van kinderen
pikken; een riskante actie, want het
verschil tussen een patatje en een
kleine vinger is niet al te groot. Lang
niet iedereen is daar blij mee. De zilvermeeuw
heeft meer tegenstanders dan
fans. Maar de vogel zelf blijft erg
mooi, net als zijn natuurlijke gedrag. >
ROGER TIDMAN/NIS
MAGAZINE.NL 31

interview Geert-Jan Roebers
KINDERBOEKENSCHRIJVER
GEERT-JAN ROEBERS:
‘HET LIEFST SCHRIJF
IK OVER IMPOPULAIRE
ONDERWERPEN’
Geert-Jan Roebers schrijft vooral voor kinderen én over
natuur – ook voor Roots. Voor zijn laatste twee boeken,
Briljante planten en Paddenstoel & co, ontving hij een
Zilveren Griffel. ‘Als je bij een kind iets weet los te maken,
kan dat doorwerken in de rest van zijn leven.’
TEKST DANIËL MULDER ILLUSTRATIES WENDY PANDERS (UIT HET BOEK PADDENSTOEL & CO)
‘wen daarbij verdrinken in alle online
e leven in een tijd waarin kinderen
informatie op het internet zoeken
ruis. Vol enthousiasme bewijst Roebers dat er
zo veel meer plezier te halen valt uit het lezen
van een goed informatief boek.’ Dit citaat komt
uit het juryrapport Griffels & Penselen 2024
van de Stichting Collectieve Propaganda van
het Nederlandse Boek en gaat over het boek
Paddenstoel & co, dat schrijver en bioloog
Geert-Jan Roebers (1961) in samenwerking
met illustrator Wendy Panders publiceerde.
“Internet is veel te moeilijk voor kinderen,
want alle informatie staat door elkaar”, beaamt
Roebers telefonisch. “Internet is vergelijkbaar
met een bibliotheek waar alle boeken door
elkaar staan. En van die boeken zijn weer alle
pagina’s losgesneden en door elkaar gehusseld.
Kinderen verdrinken in het aanbod en vaak
klopt de informatie nog niet eens. WikiKids
wemelt bijvoorbeeld van de fouten, maar een
kind weet dat niet. De kracht van een informatief
kinderboek is juist dat de informatie klopt
en is gebundeld én dat het op het niveau van
het kind is geschreven.”
Roebers is opgeleid als bioloog. In 1988 begon
hij bij het Wereld Natuur Fonds als educatief
bioloog en persvoorlichter. Zeven jaar later
startte hij zijn bureau voor tekst, redactie en
communicatie. Tegenwoordig richt hij zich
vooral op het schrijven van kinderboeken over
natuur. Een hele reeks staat al op zijn naam:
Kraaienbende, Zij de cobra, wij de adder, Ben
niet bang voor de wilde dieren, De grondel & de
garnaal en Soortenschat, het is slechts een greep
uit de stapel. Leuk om te vermelden: Roebers
maakt ook jaarlijks de Roots Scheurkalender
36 OKTOBER 2024

(voor volwassenen) én de Roots Doe-boeken
voor kinderen. Kern van al deze boeken is dat
hij via korte, informatieve teksten kinderen laat
zien hoe fascinerend de natuur is. “Ik hoop dat
ik bij een kind een zaadje plant en dat hij of zij
meer wil weten over het onderwerp.”
Je schrijft vooral voor kinderen over natuur,
waarom spreekt die doelgroep je zo aan?
“Vanwege de onbevangenheid en verwondering
die kinderen hebben. Als je bij een kind iets los
weet te maken, kan dat doorwerken in de rest
van zijn leven. En als je schrijft voor kinderen,
moet je echt terug naar de kern en het onderwerp
laag voor laag afpellen om de essentie op
te kunnen schrijven.”
Wat zijn je drijfveren bij het maken van een
natuurboek voor kinderen?
“De eerste is het beschermen van de natuur.
Kinderen zijn de volwassenen van de toekomst,
daarom moeten zij het inzicht krijgen dat natuur
belangrijk is. Er zijn twee grote problemen
in de wereld: onwetendheid en onverschilligheid.
Dat geldt voor alles: van klimaat tot onrecht
tot natuurvernietiging. Door kinderen
kennis te laten nemen van wonderlijke feiten
en bijzondere dieren hoop ik dat ze om de natuur
gaan geven. Ik zeg weleens: wat weet, dat
deert. Als je ergens iets van weet, gaat het je ter
harte. Dat zit altijd in mijn achterhoofd tijdens
het schrijven.”
Minstens zo belangrijk vindt Roebers dat
kinderen zelf de natuur ervaren: “Dan pas gaat
het echt leven. Ik vond onlangs muggenlarven
in mijn tuin. Die heb ik in een potje op mijn
bureau gezet. Na een tijdje zag ik dat er een mug
uit kwam kruipen. Dat is zo wonderlijk om te
zien. Het gevolg is dat je vervolgens minder snel
een mug doodslaat. Zo werkt dat gewoon. Ik
denk dat het met boeken ook zo kan werken;
dat je iets leest en dat je denkt: wat een wonder
>
UIT PADDENSTOEL & CO
‘Van vuurvliegjes heb je vast weleens gehoord, net
als van diepzeevissen met een lampje op hun kop.
Maar weet je dat er ook lichtgevende paddenstoelen
bestaan? In het tropisch regenwoud groeien exemplaren
waarbij je dit boek zou kunnen lezen. In onze
bossen groeien niet van die leeslampjes, maar als je
het aandurft ’s nachts een pikdonker bos te bezoeken,
dan kun je de lantaarnzwam zien schijnen.’
UIT BRILJANTE PLANTEN
‘Een probleem van planten is natuurlijk dat ze zich
niet uit de voeten kunnen maken. Door hun stijve
cellen zijn ze harkerig. Bovendien staan de meeste
met hun voeten vast in de grond. Maar ze kunnen
wel iets waar dieren grote moeite mee hebben:
opnieuw beginnen. Een afgebeten poot groeit niet
zomaar weer aan en een afgebeten kop is dodelijk.
Maar wordt er bij een plant een tak afgebeten, dan
is er weinig aan de hand. Die groeit gewoon weer
opnieuw. Wortels afgestoken? Zelfde verhaal.’
‘DOOR KINDEREN KENNIS TE
LATEN NEMEN VAN WONDER-
LIJKE FEITEN EN BIJZONDERE
DIEREN HOOP IK DAT ZE OM
DE NATUUR GAAN GEVEN’
MAGAZINE.NL 37

lezersfoto’s
roze & paars
Voor onze wedstrijd Foto van de Maand ontvangen we elke maand via
rootsmagazine.nl de meest schitterende foto’s van lezers. Deze maand met het thema
‘roze en paars’. Roots selecteerde 9 eervolle vermeldingen én koos de winnaar.
PRODUCTIE RENÉ ALBLAS
1
EERVOLLE
VERMELDINGEN
Deze foto’s vallen buiten
de prijzen, maar verdienen
wel een plek in Roots.
1 Spring is coming
• Irina Protchenko
Een mooi voorbeeld van een macrofoto
die de schoonheid laat zien van een
plant (paarse dovenetel) waar je tijdens
een wandeling zo aan voorbij zou lopen.
40 OKTOBER 2024

2 Heideblauwtje tussen
de hazenpootjes
• Connie de With
Een zeer geraffineerd spel met
scherpte en onscherpte. Het
tegen licht valt prachtig op het
hazen pootje. De vage contouren
van dopheide rechtsboven in de
foto en de grote lichtbollen maken
de foto extra aantrekkelijk.
2
3
3 Dopheide met
dauwdruppels
• Mieke Smulders
Less is more, dat geldt zeker voor
deze foto. Een simpel heideplantje,
dauw en een goede compositie
zorgen voor een uitstekende foto.
Het beeld toont een schoonheid
waar je zonder deze macroopname
misschien zo aan voorbij
zou gaan.
UITGELICHT
Op de natste plekken van heidegebieden
kun je vaak dopheide
vinden. Deze heide soort bloeit
meestal vroeger dan struikheide:
in juni en juli. De kleine
bloemen van de dopheide lijken
een beetje op uitgerekte druiven ,
die in een tros aan de stengel
hangen. Zo’n tros bestaat uit
ongeveer 12 bloemen. Op
plekken waar zowel struikheide
als dopheide groeit, wordt de
dopheide uiteindelijk verdrongen
door de struikheide.
4
4 Twee hommels op distel
• Rob Kortekaas
Door een vrij grote scherptediepte
zijn beide hommels (die
op verschillende afstanden van
de camera zitten) bijna helemaal
scherp. Daardoor kun je de interactie
tussen deze twee insecten
beter invoelen.
MAGAZINE.NL 41

Winnaar
van de
maand
Een unieke foto! Al die verschillende
houdingen en al die tinten roze en oranjeroze
maken de foto boeiend. De kleurloze
omgeving werkt uitstekend. Met de wisselende
afstanden tussen de vogels, geen
aangesneden exemplaren en de hoogste
flamingo net links van het midden heeft
deze foto ook een perfecte compositie.
Het winnende fotomoment
Annie Keizer had gehoord dat niet ver van
haar woonplaats Kampen flamingo’s waren
gesignaleerd. En dus trok de fotograaf op
een zeer koude dag in maart naar een
campingstrandje bij Elburg en daar vond
Flamingo’s
in het Veluwemeer
Annie Keizer
ze de roze vogels al snel. De afstand was
niet te groot en de grauwe winterse
omstandigheden zorgden voor een prima
achtergrond. Zo kon ze deze bijzondere
foto maken.
Camera
Canon 5D Mark III, met 300mm-lens
plus 2x extender (dus met 600 millimeter
gefotografeerd), diafragma f/9.0, sluitertijd
1/3.200, ISO 1.000, met statief.
De prijs
De winnaar van deze maand ontvangt een
Roots-boek naar keuze.
44 OKTOBER 2024

lezersfoto’s
Deze maand te fotograferen
Het thema voor oktober is ‘wadvogels’.
Ga naar rootsmagazine.nl en upload
je foto’s. Op de site vind je ook de
spel regels. Inzenden kan tot en met
13 oktober. Om de winkans te verhogen,
volgen hier enkele tips.
• In een open landschap als de Wadden
zijn altijd wel vogels te zien. Dat lijkt een
voordeel, maar het is ook een nadeel.
De vogels hebben jou altijd snel in
de gaten. Je moet dus vaak op grote afstand
fotograferen en daarbij een flinke
telelens gebruiken (minstens 300 mm).
• Voor waadvogels, zoals schol eksters,
kluten, plevieren en drieteenstrand lopers,
kun je het beste een zeer laag standpunt
kiezen. Eigenlijk zou je de camera gewoon
op het zand moeten plaatsen. Maar
omdat zand niet goed is voor je camera,
kun je kiezen voor een grondstatief of
een simpeler oplossing zoals een pannendeksel.
Houd er ook bij je kledingkeuze
rekening mee dat je waarschijnlijk languit
in het zand moet liggen.
• Vogels die langs de vloedlijn foerageren,
komen met het opkomende tij verder het
strand op. Als jij plaats hebt genomen op
het strand, zullen de foeragerende waadvogels
steeds dichterbij komen. En nemen
jouw kansen op een ‘wereldplaat’ toe.
• Naast alle waadvogels zijn er ook altijd
meeuwen te vinden. Tijdens hun duikvluchten
kun je mooi oefenen met het
fotograferen van bewegende objecten.
Hierbij zijn zeer korte sluitertijden (hooguit
1/1.000) van belang. Verder kun je
proberen om je camera mee te bewegen
met de vliegende vogel om nog meer
scherpte te krijgen. Gebruik sowieso
de continue autofocusinstelling van je
camera (Al Servo, AF-C of Continuous-
Servo, afhankelijk van het merk van je
camera).
MAGAZINE.NL 45

S.ACHADE HAAS
FILMTIP
Kijk voor
een filmpje over
bronstige damherten
in de Amsterdamse
Waterleidingduinen
op rootsmagazine.nl/
video.
50 OKTOBER 2024

GOUDEN
TIJDEN
SCHITTERENDE
NATUUR
Goud is meer dan een kostbaar
metaal. Het is ook een kleur die
overal opduikt in de natuur, vooral
in de herfst. Van de glanzende
veren van de goudplevier tot het
warme oktoberlicht dat door
goudgeel herfstblad valt: de glans
van goud werkt betoverend.
TEKST PAUL BÖHRE, DANIËL MULDER
Bronstarena’s
Het is nu de bronsttijd van DAMHERTEN. Het
maken van geluiden (burlen), het markeren
van territoria en het vechten om vrouwtjes
doen ze vooral vroeg in de ochtend en aan
het eind van de middag: de mooiste uren
qua licht in deze tijd van het jaar. De herten
zoeken elkaar op in de vaak traditionele
bronst arena’s die ze jaren achtereen gebruiken.
De dominante bokken vechten hier
hun harem bij elkaar en jagen rivalen weg
door imponeergedrag, bronst roepen en vaak
heftige gevechten. De hindes kijken intussen
vanaf de zijlijn gespannen toe.
KIJK- EN LUISTERTIP
Gebieden waar je een grote kans maakt
om dit natuurfenomeen te zien en te horen:
de Kennemerduinen, de Amsterdamse
Waterleidingduinen, Meijendel/Berkheide,
de duinen van Schouwen-Duiveland, de
Manteling van Walcheren, het Deelerwoud
en de Kroondomeinen.

GETTY IMAGES
Koninklijk
De GINKGO wordt ook wel Japanse
notenboom of tempelboom genoemd.
Het is in feite een levend fossiel, want
deze soort is het enige overgebleven lid
van de orde der Ginkgoales. Die orde
leefde 270 miljoen jaar geleden op aarde.
De ginkgo is dus een oeroude Chinese
boomsoort die de tijd van de dinosauriërs
heeft meegemaakt. Ginkgo’s hebben de
bijzondere gewoonte (ter bescherming
van de boom) om na een koude nacht
massaal hun blad te laten vallen. Dan
veranderen stoepen en paadjes die onder
een ginkgo liggen ineens in wegen van
goudgeel blad. Op weg naar school,
de supermarkt of je werk,
kun je dan voor even een
met goud beslagen weg
bewandelen, een koninklijke
ervaring.
WEETJE In de Hortus Botanicus
Utrecht staat een ginkgo die is
geplant in 1770, de oudste en eerste
ingevoerde ginkgo in Europa.
54 OKTOBER 2024

schitterende natuur
magisch licht
Ga in deze tijd van haar jaar op pad om de natuur in al zijn
pracht vast te leggen. De mooiste tijd daarvoor is tijdens
de twee GOUDEN UURTJES; het laatste uur voor zonsondergang
en het eerste uur na zonsopkomst worden door
veel fotografen gekoesterd. Deze magische uurtjes
bieden het perfecte licht om sfeervolle foto’s te maken.
Dampig weer geeft nog eens een extra dimensie, wat
mooi te zien is op bijgaande foto met de nieuwsgierige
Schotse hooglander.
JACK POELS
FOTOGRAFIETIP
Toplocaties in de herfst voor gouden fotografie zijn
de Dunobossen bij Doorwerth (hoogteverschillen),
de Leuvenumse Bossen (afwisse lend gekleurd loofbos),
de bossen langs de Semois in de Ardennen (valleien) en
de Waddeneiland (zandstormen!).
MAGAZINE.NL 55

STANDVASTIG
Aardsterren komen vaak elk jaar
terug op dezelfde plek of vlak in
de buurt van de hotspot waar je
ze eerder hebt gezien. Dat komt
doordat de schimmeldraden lang
blijven leven, waardoor telkens
nieuwe vruchtlichamen (aardsterren)
aangroeien. De sporen
kunnen overigens wel honderden
kilometers ver meegevoerd
worden met de wind.
GEKRAAGDE AARDSTER
64 OKTOBER 2024

ALEX HYDE/NPL
1 De Tuintjes op Texel
2 Drents-Friese Wold
3 Meiersbos bij Ommen
4 Meijendel
5 De Panne 4
1
2
3
5
5
hotspots
AARDSTER
Het is niet de kleur en ook niet de grootte,
het is de vorm die de aardster laat opvallen.
Zoals de naam al zegt: deze paddenstoel
herken je meteen aan de stervorm. Wat zijn
de mooiste plekken in Nederland en België
waar je aardsterren kunt tegenkomen?
TEKST MONIQUE VAN KLAVEREN
MAGAZINE.NL
65

DE GROTE ROOTS NATUURFOTOWEDSTRIJD 2024
De 10 allerbeste
natuurfoto’s
van het jaar
Met bijna 5.000 inzendingen is de Grote Roots Natuurfotowedstrijd 2024 een succes. De beste 107 foto’s kregen
een plekje in de Roots Natuuragenda 2025. Hieruit selecteerde een vakjury de zeven allerbeste, prijswinnende
foto’s: zes categoriewinnaars en een hoofdprijs. Daarnaast kon het publiek een stem uitbrengen en dat leverde
nog eens drie winnaars op. En zo presenteren we hier met trots de tien allerbeste natuurfoto’s van 2024.
80 OKTOBER 2024

1 e
PRIJS Categorie
Landschap
Kars Klein Wolterink • Damhert op een koude
ochtend in de Amsterdamse Waterleidingduinen
Wat een prachtige, licht nevelige wintersfeer! De jury is
enthousiast over de geraffineerde compositie met een doorkijkje
net naast het midden. Het krachtigste onderdeel van
deze foto is de vormgelijkenis van de takken en het gewei van
het damhert. Ook het kleurenpalet is perfect, de kleuren van
het hert gaan naadloos over in die van de omgeving.
MAGAZINE.NL 81