2024 11 22 Ein deutsches Barockrequiem - Vox Luminis

Vr 22 nov 2024
Grote Zaal
20.15 uur
Serie Oude
Muziek
Ein deutsches
Barockrequiem
Vox Luminis
Met college van Jan Van den Bossche
Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale
programmaboekje is een extra service
ter voorbereiding op het concert. Het is
uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie
tijdens het concert te raadplegen via je mobiele
telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de
andere concertbezoekers.
Bij voorbaat dank.

Programma
Ein deutsches
Barockrequiem
Vox Luminis
Met college van Jan Van den Bossche
Erika Tandiono, Zsuzsi Tóth cantus I
Sophia Faltas, Tessa Roos cantus II
Alexander Chance, Jan Kullmann altus
Philippe Froeliger, João Moreira tenor I
Olivier Berten, Jacob Lawrence tenor II
Lionel Meunier, Sebastian Myrus bas
Tuomo Suni viool I
Antina Hugosson viool II
Anna Lachegyi tenor viola da gamba
Lies Wyers bas viola da gamba
Isaline Leloup violone
Kris Verhelst orgel
Lionel Meunier artistieke leiding
Serie Oude
Muziek
Focus op Vox
Luminis
Vr 22 nov 2024
Grote Zaal
College 19.00 uur
Concert 20.15 uur
College
19.00 – 19.45 uur
ca. 45 minuten
Concert
20.15 – 21.35 uur
ca. 80 minuten zonder pauze
Dit concert is mogelijk gemaakt
door de steun van Wallonie-
Bruxelles International
Staat je mobiele telefoon al uit?
Dank je wel.
2

Programma
Andreas Scharmann (fl. 1663)
Gedenke, Herr, wie es uns gehet
Thomas Selle (1599 – 1663)
Sinfonia Und da der Sabbath vergangen war
Johann Hermann Schein (1586 – 1630)
Selig sind, die da geistlich arm sind
Christian Geist (1650 – 1711)
Die mit Tränen säen
Tobias Michael (1592 – 1657)
Die Erlöseten des Herren
Wolfgang Carl Briegel (1626 – 1712)
Herr lehre doch mich
Andreas Hammerschmidt (ca. 1611 – 1675)
Ach wie gar nichts sind alle Menschen
Heinrich Schwemmer (1621 – 1696)
Der Gerechten Seelen sind in Gottes Hand
Johann Hermann Schein
Wie lieblich sind deine Wohnungen
Ich will schweigen
Andreas Hammerschmidt
Der Tod ist verschlungen
Johann Philipp Förtsch (1652 – 1732)
Selig sind die Toten
3

College
De wereld voor Bach
College door Jan Van den Bossche
In het beroemde gedicht De stilte van de
wereld vóór Bach reflecteert de Zweedse
dichter Lars Gustafsson op de leegte
die voorafging aan Bachs monumentale
scheppingskracht. Maar de wereld voor
Bach was helemaal niet stil, ook niet in
Duitsland. Er was muziek, heel veel prachtige
muziek. Bach kwam niet uit het niets, hij was
geen buitenaards wezen dat op de wereld
neerdaalde en ons verrijkte met zijn muziek.
Hij was stevig geworteld in een eeuwenoude
en internationale traditie, met invloeden van
Amsterdam tot Venetië. Dit college gaat in op
het rijke en veelkleurige muzikale landschap
waarin Bach geboren werd.
Jan Van den Bossche
Jan Van den Bossche studeerde
koordirectie aan het Koninklijk
Conservatorium van Gent. Hij verdiepte
zich vervolgens in de oude muziek in
Wenen, waar hij onder andere viola da
gamba studeerde.
Van 2000 tot 2009 was hij werkzaam bij
Festival Oude Muziek in Utrecht, eerst als
programmeur en vanaf 2003 als directeur.
Daarna was hij artistiek directeur van het
Festival de Música Antigua. In 2012 werd Van
den Bossche directeur van de Nederlandse
Bachvereniging, waar hij het meerjarige
project All of Bach onder zijn hoede had. Bij
zijn afscheid in 2017 waren inmiddels meer
dan 300 werken van Bach gepubliceerd
op de website All of Bach. In de periode
2007-2011 was hij ook actief als regisseur
en maakte met de Compagnie Bischoff
vijf muziektheatervoorstellingen. Van den
Bossche werkt nu als freelance dramaturg en
publicist en was in 2018 artistiek leider van
het nieuwe Festival Veenhuizen in Drenthe.
4

Toelichting
Dit verhaal begint bij de muziek die vanavond juist níet op het programma staat: Ein
deutsches Requiem van Johannes Brahms uit 1868. Is dit een dodenmis volgens de
kerkelijke traditie? Is het een symfonisch koorwerk met treurteksten? Dat is het allebei
niet. Het is geen requiem, dat hoort immers thuis in de katholieke liturgie en in Duitsland
was men in de 19e eeuw hoofdzakelijk protestants. Het is strikt genomen ook geen
treurmuziek. Het stuk is bedoeld voor uitvoering in de concertzaal en niet tijdens een
kerkelijke plechtigheid.
Brahms stond op het standpunt dat muziek
er moet zijn voor de levenden en niet voor
de doden. Hij was ook niet zo gelukkig met
de term ‘requiem’ als benaming, en als het
dan toch een requiem moest zijn, dan een
menselijk requiem. Er wordt niet gebeden
om rust voor de doden, zoals dat in een
katholieke dodenmis het geval is.
Brahms wilde dit stuk schrijven omdat hij in
zijn persoonlijk leven geconfronteerd was
met een aantal ingrijpende sterfgevallen.
De dood van zijn vriend en collega
Robert Schumann in 1856 was een van
de aanleidingen voor het schrijven van
dit stuk, helemaal toen Brahms ontdekte
dat ook Schumann een Duits requiem
had willen schrijven. Al zeven jaar voordat
Brahms het stuk voltooide, had hij al een
selectie gemaakt van teksten die hij wilde
gebruiken. Brahms putte daarbij rijkelijk uit
de door Luther vertaalde Bijbelteksten, die
samenhangen met sterven en troost bieden
aan de levenden.
Een aantal van die teksten is ook door
andere, veel oudere componisten op
muziek gezet. Dat sluit dan weer mooi
aan op de affiniteit die Brahms – net als
overigens Schumann – had met de muziek
van zijn verre voorgangers, muziek die
zich in de 19e eeuw aan de vergetelheid
begon te ontrukken. Brahms zelf heeft
daarin een belangrijke rol gespeeld door
een uitgave te verzorgen van werken van
Heinrich Schütz. Dat hij de muziek op het
programma van vanavond heeft gekend is
zeer onwaarschijnlijk, maar het idee van een
Duits barokrequiem, met als uitgangspunt de
selectie van teksten die Brahms maakte voor
zijn eigen Deutsches Requiem, had wellicht
de goedkeuring van de componist kunnen
dragen.
We horen muziek van negen componisten uit
hoofdzakelijk de 17e eeuw; lang niet allemaal
op teksten die Brahms ook letterlijk gebruikt
heeft, maar thematisch verwant. Verschil
met de compositie van Brahms is dat deze
muziek juist wél bedoeld was voor gebruik in
de kerk. Het schema dat Brahms gebruikte
voor zijn zevendelige werk, van klacht naar
troost, wordt ook in dit barokke equivalent
gevolgd. Aan het begin en eind staan werken
die deze gemoedstoestanden uitdrukken.
5

Toelichting
Ein deutsches Barockrequiem
Andreas Sharmann was afkomstig uit
Neurenberg, over zijn leven is weinig bekend.
Zijn zetting van enige lamentatiesteksten, in
Duitse vertaling uiteraard, zet de toon voor dit
programma. Na een korte sinfonia van Thomas
Selle klinkt een werk van Johann Hermann
Schein, een componist die met een aantal
stukken op dit programma vertegenwoordigd
is. Schein studeerde aanvankelijk rechten
maar de muziek trok uiteindelijk toch harder
aan hem. Van 1616 tot 1630 was hij cantor aan
de Thomaskirche in Leipzig en dus een van
de voorgangers van Johann Sebastian Bach
in die functie. Net als Bach was Schein ook
enige tijd kapelmeester in Weimar. Schein
hoort bij de Duitse componisten van de 17e
eeuw die we aanduiden als de drie S-en:
Schein, Scheidt en Schütz. De muziek van
deze drie, die elkaar goed kenden, heeft grote
verwantschap. Heinrich Schütz studeerde
in Venetië en bracht de Italiaanse stijl naar
Duitsland. Schein integreerde die stijl ook
in zijn kerkmuziek, maar oriënteerde zich in
zijn instrumentale muziek juist veel meer op
Engelse voorbeelden.
Met Christian Geist zitten we in een volgende
generatie componisten. Net als Dietrich
Buxtehude, en later ook Bach, was Geist in
hoge mate schatplichtig aan de muziek van
zijn voorgangers. Hij was gedurende het
overgrote deel van zijn leven werkzaam in
Scandinavië. Hij kende Gustaaf Düben, de
muziekverzamelaar aan wie we de overlevering
van veel vocale muziek van Butehude te
danken hebben, en mogelijk kende Geist ook
Buxtehude zelf.
Daarna gaan we weer een generatie terug
met een motet van Tobias Michael dat veel
madrigaleske trekken vertoont. Hier horen we
weer duidelijk dat Schüz zijn componerende
tijdgenoten diepgaand heeft beïnvloed.
Lang niet iedere Duitse componist had de
mogelijkheid om, zoals Schütz, in Italië zijn
licht op te steken bij Giovanni Gabrieli of
Claudio Monteverdi, maar via zijn muziek en de
uit Italië meegenomen compositietechnieken
werkte de invloed van Schütz in Duitsland nog
lang door. Ook Wolfgang Carl Briegel behoort
tot de navolgers van Schütz, maar zijn muziek
kijkt ook vaak terug naar de polyfonie van de
16e eeuw.
Andreas Hammerschmidt is met meerdere
werken vertegenwoordigd. Hij was van
Boheemse afkomst en moest het katholieke
Bohemen ontvluchten omdat zijn familie
zich tot het protestantisme had bekeerd,.
Hij werkte in Duitsland – we weten niet veel
van zijn leven – en hij stond bij zijn collega’s
hoog aangeschreven. Net als Schütz verstond
Hammerschmidt de kunst om typisch
Italiaanse stijlkenmerken als meerkorigheid
te combineren met het contrapunt, dat zo
kenmerkend is voor het componeren in
Duitsland. Datzelfde geldt voor Heinrich
Schwemmer, een componist over wie we ook
weinig weten.
Dan volgt weer een werk van Johann
Hermann Schein waarvan de titel letterlijk
dezelfde is als van het vijfde deel uit Ein
6

Toelichting
deutsches Requiem van Brahms: Wie lieblich
sind deine Wohnungen. Alleen laat Schein de
tekst wat langer doorlopen dan Brahms, daarin
waren componisten vrij. Maar dit zou een werk
geweest kunnen zijn wat Brahms zelf kende.
Als koordirigent voerde hij ook regelmatig
muziek van Schütz en tijdgenoten uit. Van
Schein klinkt ook het motet Ich will Schweigen,
een tekst waarvan we in Ein deutsches
Requiem dan weer geen parallel tegenkomen.
opera’s. Naast de muziek had hij ook een
carrière als arts en staatsman, hij was een
kleurrijke figuur. Met een lengte van dertien
minuten is zijn compositie het langste stuk op
dit programma.
Marcel Bijlo
Vervolgens keren we weer terug bij Andreas
Hammerschmidt, met een groot dubbelkorig
motet in de beste Venetiaanse traditie. Het lijkt
in dit stuk echt of Giovanni Gabrieli aan het
woord is, zo effectief maakt Hammerschmidt
gebruik van de technieken die via Schütz ook
in Duitsland door vele componisten werden
aangewend. In de echt virtuoze barokstijl
van Monteverdi zag Hammerschmidt dan
weer niet zo veel: dat drukke gedoe met
versieringen, dat klonk alsof er vliegen met
elkaar aan het vechten waren, leidde volgens
hem te veel af van de tekst. Door die afkerige
houding tegenover de nieuwe barokstijl is
Hammerschmidt de muziekgeschiedenis
ingegaan als een vrij conservatieve componist
maar de grootse meerkorigheid was aan hem
welbesteed.
Het slotdeel van Brahms’ requiem krijgt op dit
programma een equivalent van een componist
van de generatie tussen Buxtehude en Bach.
Selig sind die Toten van Johann Philipp
Förscht is een uitgebreide barokcantate,
compleet met aria’s. Förscht was dan ook
werkzaam aan de opera van Hamburg, als
zanger maar ook als componist van vele
7

Liedteksten
Andreas Scharmann
Gedenke Herr wie es uns gehet
Gedenke Herr wie es uns gehet.
Unsers Herzens Freude hat nun ein Ende.
Unser Reigen ist in Wehklagen verkehret.
Gedenke, Herr, wie es uns gehet,
Die Kron’ unsers Haupts ist abgefallen.
O weh, O weh, daß wir so gesündiget haben.
Denk Heer, hoe het ons vergaat.
De vreugde in onze harten is gedoofd.
Ons dansen is veranderd in rouwen.
Denk Heer, hoe het ons vergaat.
De kroon is van ons hoofd gevallen.
O wee, o wee, vanwege onze zonden.
8

Liedteksten
Johann Hermann Schein
Selig sind, die da geistlich arm sind
Selig sind, die da geistlich arm sind;
denn das Himmelreich ist ihr.
Selig sind, die da Leid tragen;
denn sie sollen getröstet werden.
Selig sind die Sanftmütigen;
denn sie werden das Erdreich besitzen.
Selig sind, die da hungert
und dürstet nach der Gerechtigkeit;
denn sie sollen satt werden.
Selig sind die Barmherzigen;
denn sie werden Gott schauen.
Selig sind die Friedfertigen;
denn sie werden Gottes Kinder heißen.
Selig sind, die um Gerechtigkeit willen
verfolgt werden;
denn das Himmelreich ist ihr.
Selig seid ihr, wenn euch die Menschen
um meinet willen schmähen und verfolgen,
Wenn euch die Menschen
um meinet willen schmähen und verfolgen
und reden allerlei Übels wider euch,
so sie daran lügen.
Seid fröhlich und getrost;
es wird euch im Himmel wohl belohnt werden.
Zalig zijn de armen van geest;
want van hen is het hemelrijk.
Zalig zijn zij die treuren;
want zij zullen troost vinden.
Zalig zijn de zachtmoedigen;
want de aarde zal hen toebehoren.
Zalig zijn zij die hongeren
en dorsten naar gerechtigheid;
want zij zullen verzadigd worden.
Zalig zijn de barmhartigen;
want zij zullen God zien.
Zalig zijn de vredestichters;
want zij zullen Gods kinderen genoemd worden.
Zalig zijn zij die vervolgd worden om de
gerechtigheid;
want van hen is het hemelrijk.
Zalig bent u als u door mensen
omwille van mij wordt veracht en vervolgd
Als u door mensen
omwille van mij wordt veracht en vervolgd
en men door te liegen
allerlei kwaad tegen u spreekt.
Verheug u en wees getroost;
Uw loon zal groot zijn in de hemel.
9

Liedteksten
Christian Geist
Die mit Tränen säen
Die mit Tränen säen,
Werden mit Freuden ernten.
Die Seelen der Gerechten,
Sind in Gottes Hand
Und keine Qual rühret sie an.
Die klare Himmelspracht
Kann nicht so helle glänzen
Nicht leuchtet so von Ferne
Das große Heer der Sterne,
Als wie sie strahlen dort
In grossen Freudenlenzen.
So gehe nun aufhin
Mit lebendiger Wonne
Die engelreine Seel’,
Empfah von jener Sonne
Den wahren Himmelsglantz
Und das gerechte Leben,
Das dir will itzo selbst
Der Überwinder geben.
Du hast auf Erden viel
Der Tränen ausgestreuet
Drum dich Gott wiederum
Mit Himmelslust erfreuet,
Du musst in Sternenpracht
Für Gottes Throne stehen,
Du musst was du gehofft
Von nun an ewig sehen.
Auf dem du stets geruht,
Dein brunstiges Verlangen
Den du geduldig suchts,
Zij die zaaien met tranen,
Zullen met vreugde oogsten.
De zielen van de rechtvaardigen,
Liggen in Gods hand
Onaangetast door kwalen.
De heldere hemelspracht
Kan niet zo helder stralen
Ook niet in het verre licht
Van de vele sterren,
Zoals zij die daar stralen
In hun uiting van grote vreugde.
Ga nu heen
In levende vreugde,
Ziel, zuiver als een engel,
En ontvang van die zon
De ware hemelsglans
En het rechtvaardige leven,
Dat je nu zelf door hem,
De overwinnaar, wordt gegeven.
Je hebt op aarde veel
Tranen laten vloeien
Waarvoor God je op zijn beurt
Vreugde schenkt door hemelse lust,
Zodat je in de sterrenpracht
Voor Gods troon staat,
En dat waarop je hoop gevestigd was
Nu eeuwig mag aanschouwen.
Diegene die jouw steeds rust bood,
Je vurige verlangen
Diegene die je geduldig zocht,
10

Liedteksten
Den kannst du jetzt empfangen
mit ganzer Seelenlust,
Dir wird nun von dem Sohne,
dem Heiland beigelegt
das Erbteil und die Krone.
Wir warten in Geduld
auf dieser schnöden Erden,
Bis wir auch alle gleich hinaufgenommen
werden,
Wir warten auf das Heil,
obgleich die Augen fliessen
von bitt’ren Tränen oft,
bis wir selig schliessen.
Hem kan je nu ontvangen
In volle zielenlust,
Nu krijg je uit handen van de zoon,
Uit handen van de heiland,
het erfdeel en de kroon.
Wij wachten geduldig af
Op deze erbarmelijke aarde,
Tot ook wij allen op die wijze worden
opgenomen,
Wij wachten op het heilzame,
ook als uit onze ogen
vaak bittere tranen stromen,
totdat we ze gelukzalig mogen sluiten.
Tobias Michael
Die Erlöseten des Herren
Die Erlöseten des Herrn werden wieder
kommen,
und gen Zion kommen mit Jauchzen;
Ewige Freude wird über ihren Häuptern sein;
Freude und Wonne werden sie ergreifen
Und Schmerzen und Seufzen werden weg
müssen.
De door de Heer verlosten zullen terugkeren
en juichend optrekken naar Sion;
Hun hoofd zal vervuld zijn van eeuwige
vreugde;
Ze zullen gegrepen zijn door vreugde en
blijdschap
En zorgen en verdriet zullen verdwijnen.
11

Liedteksten
Wolfgang Carl Briegel
Herr, lehre doch mich
Herr, lehre doch mich,
daß ein Ende mit mir haben muß.
Siehe, meine Tage sind
einer Hand breit bey dir,
und mein Leben ist wie nichts für dir.
Wie gar nichts sind alle Menschen,
die doch so sicher leben.
Heer, leer mij toch,
dat mijn leven eindig is. Zie,
mijn dagen
liggen in uw hand
en mijn leven is voor u nietig.
Alle mensen zijn zo nietig,
ook al zijn ze hun leven zo zeker.
Andreas Hammerschmidt
Ach wie gar nichts sind alle Menschen
Ach wie gar nichts sind alle Menschen,
die doch so sicher leben.
Sie gehen daher wie ein Schemen,
und machen ihnen viel vergebliche Unruhe;
Ach wie gar nichts sind alle Menschen,
die doch so sicher leben.
Sie sammeln und wissen nicht
wer es kriegen wird.
Ach wie gar nichts sind alle Menschen,
die doch so sicher leben.
Ach, zo nietig zijn alle mensen,
ook al zijn ze hun leven zo zeker.
Ze zijn als een schijnbeeld
en zorgen vergeefs voor onrust;
Ach, zo nietig zijn alle mensen,
ook al zijn ze hun leven zo zeker.
Ze brengen van alles bijeen
en weten niet wie het zal krijgen.
Ach, zo nietig zijn alle mensen,
ook al zijn ze hun leven zo zeker.
12

Liedteksten
Heinrich Schwemmer
Der Gerechten Seelen sind in Gottes hand
Der Gerechten Seelen sind in Gottes Hand
und keine Qual rühret sie an.
Die Lehrer aber werden leuchten wie des
Himmels Glantz,
Und die so viele zur Gerechtigkeit weisen,
wie die Sterne immer und ewiglich.
So gehe nun auch hin du Theurer Gottes
Mann empfahe deinen Glantz von jener
grossen Sonne
Die dir Gerechtigkeit und Leben geben kann
geniesse für und für der Himmel Freund und
Wonne.
Du hast auf Erden viel selbst zu
Gerechtigkeit gewiesen
Daß sie nun für Gott mit Freuden stehen
Und leuchten neben dir in ihrem Sternenkleid
Jetzt wirst du was du hier gelehrt mit Augen
sehen.
Gott ist nun selbst dein Lohn und deines
Erbes Theil
Auf den du deine Schaf getreulich
angewiesen.
Wir warten in Gedult auf dieses unser Heil
Bis wir auch gleich wie du die Augen selig
schießen.
De zielen van de rechtvaardigen liggen in
Gods hand
Onaangetast door kwalen.
De verstandigen zullen stralen als de glans
van de hemel,
En zij die velen het pad van de gerechtigheid
wezen,
zullen stralen als de eeuwige sterren.
Ga dan nu ook heen, jij rijke man Gods
Baad in de glans van die grote zon
die jou gerechtigheid en leven kan geven
en geniet voor eeuwig van de hemelse
vreugde en genot.
Je hebt op aarde velen het pad der
gerechtigheid gewezen
Zodat zij nu vol vreugde voor God staan
En naast jouw stralen in hun sterrengewaad
Nu zul je wat je hebt geleerd met eigen ogen
zien.
God is nu zelf jouw loon en erfdeel
Waarop jouw trouwe schapen aangewezen
zijn.
Wij wachten geduldig tot ons dit heil ten deel
wordt,
tot dat wij, net als jij, de ogen zalig mogen
sluiten.
13

Liedteksten
Johann Hermann Schein
Wie lieblich sind deine Wohnungen
Wie lieblich sind deine Wohnungen, Herr
Zebaoth!
Meine Seele verlanget
und sehnet sich nach den Vorhöfen des
Herren;
mein Leib und Seele freuen sich
in dem lebendigen Gott.
Denn der Vogel hat ein Haus funden
Und die Schwalbe ihr Nest, da sie Junge
hecken;
Nämlich deine Altäre, Herre Zebaoth,
Mein König und mein Gott.
Hoe lieflijk is uw woning, Heer van de
hemelse machten.
Van verlangen smacht mijn ziel
naar de voorhoven van de Heer.
Mijn hart en mijn lijf roepen
om de levende God.
Zelfs de mus vindt een huis
en de zwaluw een nest waarin ze haar jongen
neerlegt,
bij uw altaren, Heer van de hemelse machten,
mijn koning en mijn God.
Ich will schweigen
Ich will schweigen und meinen Mund nicht
auftun;
Herr, du wirst’s wohl machen.
Wende deine Plage von mir;
denn ich bin verschmachtet von der Strafe
deiner Hand. Wenn du einen züchtigest um
der Sünde willen,
so wird seine Schöne verzehrt wie von
Motten.
Ach wie gar nichts sind doch alle Menschen!
Sela.
Ik zei niets, opende mijn mond niet,
want u was het die mij dit alles aandeed.
Houd op mij nog langer te kwellen,
ik bezwijk onder de slagen van uw hand
U kastijdt de mens als straf voor zijn zonde,
als een mot vreet u weg wat hij begeert,
niet meer dan lucht is een mens.
Sela.
14

Liedteksten
Andreas Hammerschmidt
Der Tod ist verschlungen
Der Tod ist verschlungen in den Sieg.
Victoria, Alleluia.
Tod, wo ist dein Stachel?
Helle, wo ist dein Sieg?
Danck, der uns Sieg gibt,
Gott sey Danck, der uns den Sieg gibt.
Victoria, Alleluia
Gott sey Danck, der uns den Sieg gibt,
Durch unsern Herren Jesum Christum.
Alleluia.
De dood is opgeslokt en overwonnen.
Victoria, halleluja.
Dood, waar is je angel?
Hel, waar is je overwinning?
Laten we Hem danken, die de overwinning
geeft.
Laten we God danken, die de overwinning
geeft.
Victoria, halleluja.
Laten we God danken, die de overwinning
geeft,
door Jezus Christus, onze Heer.
Halleluja.
15

Liedteksten
Johann Philipp Förtsch
Selig sind die Toten
Selig sind die Toten,
die in dem Herrn sterben,
von nun an;
Ja der Geist spricht,
dass sie ruhen von ihrer Arbeit;
Denn ihre Werke folgen ihnen nach.
O wie selig seid ihr doch ihr Frommen
Die durch den Tod zu Gott gekommen.
Ihr seid entgangen aller Not die uns noch
hält gefangen.
Muss man hier doch wie im Kerker leben
Da nur Sorge, Furcht und Schrecken
schweben
Was wir hier kennen ist nur Müh und
Herzeleid zu nennen.
Ihr hingegen ruht in eurer Kammer
Sicher und befreit von allem Jammer;
Kein Kreuz und Leiden ist euch hinderlich in
euren Freuden.
Christus wischet ab euch alle Tränen,
Ihr habt schon, wonach wir uns erst sehnen
Euch wird gesungen was durch keines Ohr
allhier gedrungen.
Gelukkig zijn zij die sterven
in het vertrouwen op de Heer,
van nu af aan;
Want zoals de Geest gesproken heeft,
zullen zij rust vinden na hun zwoegen
en in de toekomst beloond worden voor hun
werk.
O, hoe gelukkig zijn jullie vromen
die door te sterven tot God kwamen.
Jullie zijn alle nood ontvlucht die ons nog
gevangen houdt.
Men leeft hier immers als in een kerker
Geplaagd door zorgen, angsten en
verschrikkingen.
Al wat wij hier kennen, zijn vermoeienissen
en harteleed
Jullie echter rusten in jullie vertrek
Veilig en bevrijd van alle bekommernissen
In vreugde en niet beperkt door
beproevingen en lijden.
Christus veegt alle tranen uit uw ogen.
U heeft al waar we naar verlangen;
Wat u is gegeven, zal niemand hier ooit
krijgen.
16

Liedteksten
Ach! Ach! wer wollte denn nicht gerne
sterben
Und den Himmel für die Welt ererben?
Wer wollt hier bleiben
sich den Jammer länger lassen treiben?
Komm, o Christe, komm, uns auszuspannen,
Lös uns auf und führ uns bald von dannen,
Bei dir, o Sonne,
ist der frommen Seelen Freud und Wonne.
Selig sind die Toten ...
Ach! Wie zou dan niet graag sterven?
En de hemel erven in plaats van de wereld?
Wie zou hier willen blijven en nog steeds
zoveel ellende lijden?
Kom, o Christus, kom ons tot rust brengen,
Verlos ons en leid ons spoedig weg van hier.
Bij U, o Zon,
is voor vrome zielen vreugd en schone vreugd.
Gelukkig zijn zij die sterven ...
Vertaling: Koert Braches, Nieuwe Bijbelvertaling
17

Biografieën
Uitvoerenden
Lionel Meunier
Artistieke leiding
Met de oprichting van Vox
Luminis realiseerde bas
en dirigent Lionel Meunier
in 2004 een jarenlange
droom. Twee decennia later
bevindt het ensemble zich
aan de wereldtop en wordt
Meunier beschouwd als een
18
van de leidende stemmen
van de oudemuziekscene.
Frankrijk mag dan zijn
geboorteplek zijn, het
is het Belgische Namen
waar de zanger-dirigent
vandaag woont en zijn
uitvalsbasis heeft voor de
concerttournees die hem
van continent naar continent
voeren. Meunier staat
bekend als een detaillist,
die bronnenmateriaal
secuur bestudeert en
foto: Jennifer Taylor
opperste precisie in de
uitvoering nastreeft. Maar
minstens even belangrijk
is zijn begeestering voor
meesterlijke meerstemmige
muziek en de componisten
die haar hebben bedacht:
een plejade aan wondertjes
die hij maar wat graag met
het publiek deelt.

Biografieën
Vox Luminis
Het Belgische Vox Luminis
is een solistenensemble
met een zeer internationale
bezetting, dat zich richt op
vocale muziek uit de 16e tot
en met de 18e eeuw. In 2024
viert Vox Luminis zijn 20e
verjaardag.
De meeste leden van
het ensemble leerden
elkaar kennen tijdens hun
studies aan het Koninklijk
Conservatorium in Den
Haag. Een kern van vocale
solisten wordt, naargelang
het repertoire, aangevuld
met een uitgebreid continuo,
solo-instrumenten of
een volledig orkest. Bij
het platenlabel Ricercar
verschenen meerdere
enthousiast ontvangen cd’s,
waaronder een opname
van Schütz’ Musikalische
Exequien. In 2019 wonnen
Vox Luminis en Lionel
Meunier de koorcategorie
foto: Leslie Artamonow
van de Gramophone Awards
voor hun opname van
Buxtehudes Abendmusiken
met Ensemble Masques
en Oliver Fortin. Jaarlijks
verzorgt Vox Luminis
ongeveer 70 concerten bij de
belangrijkste concerthuizen
en festivals wereldwijd. Vox
Luminis is huisartiest van
Concertgebouw Brugge. Het
ensemble startte in 2021 een
structurele samenwerking
met het befaamde Freiburger
Barockorchester.
19

Verwacht
De muzikale reizen van
Marco Polo
En Chordais, Ensemble
Constantinople +
Kyriakos Kalaitzidis
Serie Oude
Muziek
Zo 1 dec 2024
Grote Zaal
20.15 uur
Wie wil er nu niet meereizen met Marco Polo, die in
1271 naar China vertrok en pas 24 jaar later weer in
Venetië terugkeerde? Luister naar de muziek die de
ontdekkingsreizigers toen langs de zijderoute hoorden.
Een zeer kosmopolitische mix: van het Middellandse
Zeegebied, het Midden-Oosten tot het Verre Oosten. Het
internationale gezelschap, onder aanvoering van ud-speler
Kyriakos Kalaitzidis, maakt zijn Amsterdamse debuut!
Het Canadese Constantinople en het uit Thessaloniki
stammende En Chordais maakten wereldwijd naam met hun
avontuurlijke, cross culturele benadering van muziek. In deze
werkelijk unieke roadmovie hoor je klassieke Chinese muziek,
Perzische hofmuziek, Mongolische melodieën, soefiklanken
uit het Pamir-gebergte, Byzantijns melos en muziek uit
Venetië. De herkomst van de musici is al even kleurrijk.
Kyriakos Kalaitzidis
foto: Foteini Kalaitzidou
Programma: Muziek uit onder andere China, Perzië en
Mongolië
20

Verwacht
Focus op Vox
Luminis
Serie Kerst
Kerstjuwelen van Händel
Vox Luminis
Za 14 dec 2024
Grote Zaal
20.15 uur
Wie tijdens de kerstperiode Georg Friedrich Händel
zegt, zegt Messiah. Toch heeft deze Duitse componist
in zijn jonge jaren meer kerstjuwelen geschreven. Het
onnavolgbare Vox Luminis brengt vier prachtstukken
van een jeugdige Händel vol Italiaanse flair. Een sfeervol
en vrolijk stemmend kerstconcert met in Laudate Pueri
de Franse sopraan Perrine Devillers als stralende solist.
Het Dixit Dominus maakte in Händels tijd al veel indruk.
Vox Luminis brengt het ‘gewoon voortreffelijk: pittig,
ongrijpbaar en prachtig gecontroleerd’ aldus Gramophone.
Al ruim twintig jaar verrast het Belgische ensemble
Vox Luminis met bijzondere producties. Hoewel het
vocale repertoire uit de 17e en vroege 18e eeuw voorop
staat, beschikt het gezelschap inmiddels ook over een
buitengewoon goed orkest. ‘Alleen de naam Vox Luminis
is voldoende om een golf van verwachting op te wekken’,
schreef Gramophone over het met vele onderscheidingen
overladen ensemble.
Georg Friedrich Händel
portret: Balthasar Denner
Programma: Georg Friedrich Händel Nisi Dominus / Concert
voor orgel (selectie uit op. 4 nrs. 4 en 5 en op. 7 nr. 4) /
Laudate Pueri / Dixit Dominus
21

Verwacht
November
za 23 nov / 09.30 + 11.30 uur
Kleine Zaal
Atem
Silbersee
za 23 nov / 20.15 uur
Thomas Beijer: pianist en
componist
Meccore String Quartet +
Thomas Beijer
zo 24 nov / 15.00 uur
Atriumzaal
SoundLAB
Workshop voor volwassenen
zo 24 nov / 20.30 uur
Crosscurrents Trio
Dave Holland, Chris Potter +
Eric Harland
wo 27 nov / 20.15 uur
Verhalen uit
Engeland
Oxalys + Ian Bostridge
do 28 nov / 20.15 uur
“tattar...rattat”
Orkest De Ereprijs +
Elisabeth Hetherington
vr 29 nov / 20.15 uur
De Mis van Martin
Nederlands Kamerkoor
za 30 nov / 20.15 uur
Late Stravinsky
Cappella Amsterdam +
Noord Nederlands Orkest
December
zo 1 dec / 9.30, 11.00 +
12.30 uur / Kleine Zaal
Eurovision Vogelfestival
(6-18 maanden)
Zvov
zo 1 dec / 13.30 uur
Sonic Safari: Het meisje
zonder handen (8+)
Ensemble Klang
zo 1 dec / 20.15 uur
De muzikale reizen van
Marco Polo
En Chordais, Ensemble
Constantinople +
Kyriakos Kalaitzidis
wo 4 dec / 20.15 uur
Kleine Zaal
Maar wat er ook gebeurt er
klinkt muziek
Olga Zuiderhoek +
Gerard Bouwhuis
SoundLAB Workshop
Maak je eigen muziek met de
wonderlijkste instrumenten.
Voor kinderen (7+) met
volwassenen in de Atriumzaal
om 13.00 uur op verschillende
zondagen. Kaartjes via
muziekgebouw.nl/soundlab
WannaSwing
Op de kade voor het
Muziekgebouw staat de
interactieve muziekinstallatie
WannaSwing van theatermaakster
Caecilia Thunissen
en scenograaf Jan Boiten. Acht
schommels sturen composities
aan van hedendaagse
componisten als Joey Roukens,
Mayke Nas en Rob Zuidam.
Zie voor meer informatie
muziekgebouw.nl/wannaswing
Huil van de Wolff
Elke 22e van de maand
klinkt om 20.00 uur het
geluidsmonument Huil van
de Wolff van Martijn Padding
ter herinnering aan oprichter
van het Muziekgebouw
Jan Wolff (1941 - 2012).
muziekgebouw. nl/
huilvandewolff
Geheimtips
Bijzondere concerten
die je niet mag missen.
muziekgebouw.nl/geheimtips
22

Foto: Erik van Gurp
Op de hoogte blijven?
Mis geen enkel concert en schrijf je
in voor onze nieuwsbrief! Scan de
QR-code of ga naar muziekgebouw.
nl/nieuwsbrief. Of volg ons via
Facebook, LinkedIn of Instagram.
Dudok aan ‘t IJ
Kom voor of na het concert eten
in Dudok aan ‘t IJ. Reserveren:
020 788 2090 of dudokaanhetij.nl.
Rondom het concert
- Na aanvang van het concert heb je
geen toegang meer tot de zaal.
- Zet je mobiele telefoon uit voor
aanvang van het concert.
- Het maken van beeld- of
geluidsopnamen in de zaal alleen
met schriftelijke toestemming.
- Algemene Bezoekersvoorwaarden
zijn na te lezen op muziekgebouw.nl
Bij de prijs inbegrepen
Reserveringskosten zijn bij de
kaartprijs inbegrepen.
Ook een drankje, tenzij anders
vermeld op je concertkaartje.
Word Vriend
Inkomsten uit kaartverkoop dekken
ten dele onze kosten.
Word vriend: met jouw steun
kunnen we concerten op het
hoogste niveau blijven organiseren.
Meer informatie:
muziekgebouw.nl/wordvriend
Dank!
Wij kunnen niet zonder de steun van
onze vaste subsidiënten en Vrienden
van het Muziekgebouw. Wij zijn hen
daarvoor zeer erkentelijk.
Druk binnenwerk
druk & printservice
23