Adagium_Marktrapportage_Industrie&productie_2024

ADAGIUM BEDRIJFSOVERDRACHTEN
Marktrapportage
Industrie & Productie

Inhoud
Inleiding
Nederland staat te boek als een land dat gevoed wordt door productie-
P.3
Inleiding
P.14
bedrijven en industrieën. Van de metaalindustrie, machinebouw en
chemische industrie tot de voedingsmiddelenindustrie, elektronica
industrie, transportmiddelenindustrie en kledingindustrie. Deze branche
P.4
Inzichten
vormt daardoor een motor voor de Nederlandse economie.
P.6
Ontwikkelingen
Het is een sector die uitdagingen met zich meebrengt. De branche
Industrie & Productie kende de laatste maanden een flinke krimp. Onder
meer vanwege een kleinere orderportefeuille, hogere energiekosten en het
P.9
Overnamemarkt
gebrek aan steun vanuit de Nederlandse overheid. De verwachting is
echter dat de positie gaat verbeteren voor meerdere deelsectoren.
P.10
Trends in de overnamemarkt
P.13
In deze rapportage delen we alle relevante trends en ontwikkelingen
binnen de Industrie- & Productiesector. Ook nemen we de trends in de
overnamemarkt binnen deze branche zorgvuldig onder de loep. Wat
P.12
Referenties
betekenen al deze ontwikkelingen voor het kopen dan wel verkopen van
bedrijven binnen deze branche?
P.16
Wie is Adagium?
Voor veel ondernemers wordt het overnameproces vroeg of laat
onderwerp van gesprek. We begrijpen dat het verkopen van uw
onderneming geen dagelijkse kost is. Dat maakt dat het prettig is een
beter beeld te krijgen van de overnamemarkt binnen Industrie & Productie.
Deze kennis helpt namelijk weloverwogen zakelijke beslissingen te nemen
en strategieën te ontwikkelen.
Ieder bedrijf
een goed
vervolg
Inleiding 3

INZICHTEN
INDUSTRIE & PRODUCTIE
15
In de laatste 15 jaar is het aantal
bedrijven in deze branche met
bijna 35.000 gestegen
2023
is de omzet 28,8% hoger in de
branche Industrie & Productie
ten opzichte van het jaar 2015
60.705
bedrijven kent deze branche aan
het aantal zzp’ers
86.080
productiebedrijven kennen we
in Nederland
16.935
Nederlandse bedrijven daarvan
hebben 2 t/m 10 werknemers
2022
De export vanuit Nederlandse
bedrijven in deze branche steeg
in 2022 met 8% ten opzichte van
2021.
778.000
Een significant deel van de werkgelegenheid
in Nederland ligt binnen de
branche Industrie & Productie, dat
resulteert in 778.000 banen in de sector.
53%
2009
2019
De branche Industrie &
Productie bevat diverse
deelgebieden
van de productiebedrijven in
Nederland bevinden zich in:
Zuid-Holland (19%),
Noord-Brabant (18%) en
Noord-Holland (15%)
Er is een opwaartse trend
te signaleren in bedrijfsresultaat.
Lag dit in 2009 nog
op een groei van 4,8%, was
dit in 2019 al 6,4%
Voedingsmiddelenindustrie,
Machinebouw
Metaalindustrie
Elektronica- en computerindustrie
Chemische industrie
Kunststof- en rubberindustrie
Hout- en papierindustrie
Textiel-, Kleding- en Leerindustrie
Transportmiddelenindustrie
Meubelindustrie
Inzichten 4
Inzichten 5

ONTWIKKELINGEN
INDUSTRIE & PRODUCTIE
Daling in Nederlandse industriële productie
De productie van bedrijven in de Nederlandse industrie ligt op het laagste niveau in 3 jaar. Blijkt uit
cijfers van het CBS. Al 11 maanden op rij laat de industriële productie en krimp zien, vanwege minder
c.q. lagere orders en een zwakkere bedrijvigheid. De productie ligt in november 2023 maar liefst 10%
lager dan in november 2022. Er zijn diverse sectoren die de grootste omslag laten zien:
18%
Bouwmaterialen
8,9%
Elektrische en elektronische
apparaten
Economische prognose Industrie & Productie
Economen verwachten dat het dal in 2023 is bereikt voor de
productie-industrie. 2023 is een moeizaam jaar geweest voor deze
sector. De verwachting is dat de exportpositie gaat verbeteren
en bedrijven positiever gestemd zijn over hun productievooruit-
zichten. Er wordt een lichte groei verwacht voor enkele deelsectoren.
Zo zal de maakindustrie de vooruitgang beter voelen, ten
opzichte van bijvoorbeeld de bouwmaterialen-industrie en energie-
intensieve chemie.
Hierbij zien we steeds vaker een verschil tussen energie-intensieve
bedrijven in de procesindustrie en minder energie-intensieve
maakindustrie. De energieprijzen in Nederland zijn vaak hoger
dan in andere landen, bovendien worden Nederlandse bedrijven
niet financieel gesteund door de overheid (andere landen wel).
Hierdoor verslechter de concurrentiepositie van de energie-
intensieve industrie.
13%
Farmaceutische industrie
9,4%
Transportmiddelen
Intensievere samenwerking:
internationaal + regionaal
Vandaag de dag is het gemakkelijk en voordelig
om van productielocaties in andere werelddelen
producten of onderdelen te verschepen. Denk
aan China, Oost-Europa of andere landen. De
digitalisering en globalisering hierin zorgt dat
handel bedrijven eenvoudiger wordt. Daarnaast
is er een trend gaande om lokaal gezien fabriekshallen,
opslagruimten en logistieke middelen te
delen met andere ondernemers.
De consument wil meer keus, gemak en voordeel
Er zijn diverse macro-ontwikkelingen die aanzienlijke uitdagingen
bieden voor ondernemers in de productie-industrie. Denk aan
automatisering en ketensamenwerking die huidige productieprocessen
onder druk zetten. Maar ook circulaire productie en
verduurzaming die een grotere rol gaan spelen. Anderzijds
hebben klanten (consumenten en bedrijven) steeds meer eisen. Ze
willen meer keus, scherpere prijs en meer gemak. Dat maakt dat
ondernemers in de productie-industrie voortdurend onder druk
staan.
Specialisatie binnen nichemarkten
Bedrijven in de productie-industrie lijken steeds vaker voor 1 van 2
bepalende strategieën te kiezen. Veel bedrijven kiezen er namelijk
voor om zich te specialiseren binnen een nichemarkt om daarmee
het marktaandeel in de betreffende productgroep te laten
toenemen. Vanuit het motto: liever één ding goed doen, dan van
meerdere facetten een beetje beheersen.
Verticale integratie in de keten
De andere strategie waar meer bedrijven voor kiezen is versterken
van de positie in de keten, middels verticale integratie. Door
bijvoorbeeld aanverwante bedrijven over te nemen, zodat het
bedrijf in de productie-industrie een grotere rol krijgt in de keten.
Dit geeft het productiebedrijf namelijk meer grip op de keten en
daarmee verstevigt het ook de eigen positie. Ze kunnen namelijk
meer waarde bieden richting klanten en dat maakt hen onmisbaar.
Herstel industrie, stijging
inkoopprijzen
Na een dieptepunt in 2023 lijken de eerste
signalen in 2024 positief. Er lijkt zich een herstel
van de Nederlandse industrie aanstaande, zij het
in de breedte. De inkoop- en afzetprijzen zaten
sinds de zomer van 2022 in een dalende trend
(na een flinke stijging de periode daarvoor).
Die ontwikkeling lijkt zich echter te keren.
Inkoopprijzen nemen weer toe, alsmede de
afzetprijzen. Met het voorzichtige herstel dat
zichtbaar wordt, is ook de inflatie weer terug.
Invloed van de wereldeconomie
Nederland is een exportland. Dat maakt dat de
ondernemers in de productie-industrie sterk
afhankelijk zijn van de ontwikkelingen van
de wereldeconomie. Wanneer deze daalt of
elkaar zakt, dan blijven productiebedrijven met
hun voorraad zitten. Een risico dat mogelijk
een impact heeft op de werkgelegenheid van
deze bedrijven. Daarnaast is er een algemene
ontwikkeling gaande van manarm produceren.
Digitalisering en robotisering zorgen ervoor dat
er minder mensen op de werkvloer / fabrieksvloer
nodig zijn.
Verduurzamen van productieprocessen
Nederland gaat de komende jaren steeds meer stappen zetten
om de industrie te verduurzamen. Dit betekent dat Nederlandse
ondernemers moeten zullen gaan investeren in het vergroenen van
hun productieprocessen. Er zal duurzamer geproduceerd moeten
worden, aangezien onder meer het gebruik van fossiele brand- en
grondstoffen minder geliefd is. Dit brengt uiteraard ook kansen
met zich mee. Denk aan de ontwikkeling van nieuwe technieken,
duurzame oplossingen en het delen van kennis.
• Kleine kanttekening hierbij is wel dat de invloed van het klimaat
beleid hierbij van toepassing is. Er zijn tekenen dat het nieuwe
kabinet een minder strikt beleid zal gaan voeren.
Ontwikkelingen 6
Ontwikkelingen 7

OVERNAMEMARKT
Fusies en overnames in Nederland
De branche Industrie & Productie maakt sinds enkele jaren een stijgende lijn door. Er is
namelijk vertrouwen bij consumenten en ondernemers in de productie-industrie. Daarbij
neemt ook de werkgelegenheid in de sector toe. Wel is de verwachting dat het aantal
investeringen de komende jaren lager uit zullen vallen.
Kijkend naar het aantal bedrijfsovernames binnen de productie-industrie zien we sinds 2014
een mooie toename. Waar dit in 2014 op 410 overnames lag, ligt het in 2022 op 660.
• 400 overnames in 2023
• 660 overnames in 2022
Aandeel Industrie en Productie in totale transacties
In Nederland waren er in 2023 4.780 fusies en overnames, bekend bij het CBS. Met 400
overnames binnen Industrie & Productie in datzelfde jaar, behoort +/- 9% van alle overnames
tot deze sector. Dat maakt dat de sector productie-industrie goed vertegenwoordigd is in de
Nederlandse overnamemarkt.
Bedrijfswaardering en multiple
De waarde van een onderneming is voor elke ondernemer interessante informatie, nietwaar?
Er zijn diverse methodes om de waarde van een bedrijf te berekenen en uit te drukken. Een
van die manieren is de rekensom: ‘multiple x de bruto jaarwinst’, waarbij de bruto jaarwinst als
EBITDA aangeduid wordt.
Vanuit de Brookz Overname Barometer komt naar voren dat de gemiddelde EBITDA-multiple
over alle sectoren ligt op 4,75. Binnen Industrie & Productie hanteert men een EBITDA-multiple
van 5,0. Wat neerkomt op 5,0 x de bruto jaarwinst.
• 560 overnames in 2021
• 510 overnames in 2020
Dit zijn de overdrachten en transacties die algemeen bekend zijn. Het komt namelijk
regelmatig voor dat vanwege het vertrouwelijke karakter een overname niet bekend wordt
gemaakt.
• EBITDA-multiple in 2023: 5,00
• EBITDA-multiple in 2022: 5,00
• EBITDA-multiple in 2021: 5,35
• EBITDA-multiple in 2020: 5,25
“Industrie &
Productie
kent een hoge
EBITDA-multiple”
Verhoog de waarde van uw onderneming
Er zijn tal van manieren om de waarde van uw bedrijf te optimaliseren. Deze liggen voornamelijk
in het verhogen van vrije kasstromen en het verlagen van het risicoprofiel. Denk aan het
verhogen van omzet, beperken van kosten en optimaliseren van werkkapitaal. Of verlaag juist
het risico door het management te versterken, investeren in klant- en leveranciersspreiding of
genereren van terugkerende omzet.
Meer weten? Lees bijvoorbeeld
onze blog over het verkoopklaar
maken van uw onderneming.
Lees hier meer
Overnamemarkt 8
Overnamemarkt 9

TRENDS
IN DE OVERNAMEMARKT
Meer focus op fusies en overnames
Het is een algemene ontwikkeling dat fusies
en overnames winnen aan populariteit. Veel
grote MKB-bedrijven volgen een buy-and-build
strategie. Gericht op groei door middel van overnames.
Daarbij zien we een toenemend aantal
MKB-bedrijven zich aan zowel de koop- als
verkoopkant aansluiten. En dit biedt voor alle
partijen in de overnamemarkt interessante
mogelijkheden.
De overnamemarkt is in ontwikkeling en
professionaliseert zich snel. Waarbij het voor
ondernemers en investeerders zaak is hun
aanpak te optimaliseren. Immers, het risico ligt
op de loer om achter te blijven.
Dit maakt de MKB-markt zo interessant:
Veel strategische partijen en grote organisaties zien de meerwaarde
in de MKB-markt vanwege de potentie voor succesvolle
transacties.
1.
2.
3.
4.
Nederland kent 1,56 miljoen MKB-bedrijven, de markt is
dus enorm.
Deze MKB-bedrijven zijn vaak financieel en operationeel
nog niet geoptimaliseerd, dat biedt kansen.
Bedrijven in het MKB kunnen zowel als koper en verkoper
optreden.
Enerzijds is de vraag naar investeringsmogelijkheden
groot, vanwege groeistrategieën en de noodzaak om
competitief te blijven. Een verkoper kan dus vaak rekenen
op serieuze kandidaat-kopers.
Een constant veranderende omgeving
Nederland is onderhevig aan inflatie. Mede dankzij
tekorten aan arbeidskrachten, hoge energieprijzen,
Strategische deals zijn noodzakelijk
Bijna alle grote en beursgenoteerde bedrijven
begrijpen dat zij naast organische groei ook
verstoringen in de toeleveringsketen en hoge vraag.
Daarbij bestaan er hoge rentetarieven waardoor
kapitaal duur is. Dat maakt dat in tijden van instabiele
strategische overnames moeten nastreven om
marktomstandigheden bedrijven die actief en
groei te maximaliseren. Dat is vandaag de dag
nodig om een duurzame bedrijfsstrategie te volgen.
succesvol een buy-and-build strategie naleven,
gemakkelijker deals kunnen financieren.
Meer differentiatie in deals
De overnamemarkt verandert. Het volledig overnemen van alle aandelen is niet langer de standaard. Steeds vaker zijn er
verschillen in de structuur van de transactie. Van volledige eigendom tot een lichte samenwerking. Vaker wordt er gekozen
voor een kleine samenwerking in het begin, dat zich door de jaren heen uitbreidt. Centraal in deze deals staat het wederzijds
belang. Gericht op het vergroten van strategische kansen voor koper en verkoper. Het Joint Venture-model wordt steeds
populairder.
• Bedrijven gaan op zoek naar partners in plaats van doelwitten.
• De partijen die ontdekken hoe ze elkaar kunnen helpen en waarde toe kunnen voegen, zijn de winnaars.
Van scale naar scope deals
Het zoekgebied voor moderne fusies en overnames dient verbreed te worden. De partijen die willen investeren in
groei en capaciteit liggen steeds vaker buiten het persoonlijke netwerk of bestaande bedrijfsgrenzen. Er is een lange
termijn trend gaande waarbij steeds meer deals gericht zijn op het verbreden van de scope, in plaats van het vergroten
van de omvang van bestaande activiteiten. Binnen scope deals ligt de focus op het uitbreiden naar nieuwe markten,
productlijnen of klantsegmenten.
De meest succesvolle kopers volgen een systematische aanpak. Ze zoeken proactief naar potentiële bedrijven om over
te nemen. Gecombineerd met het opbouwen van relaties en het vergroten van hun aantrekkingskracht.
Geoptimaliseerde processen bieden voordeel
De concurrentie in de overnamemarkt neemt toe. Dat maakt dat een groot netwerk en uitvoeringssnelheid belangrijker
zijn dan ooit. Draaiboeken en optimale processen brengen absoluut voordelen in de praktijk. Besef daarom ook dat:
• Alle bedrijven staan open voor kansen, ook al staan ze niet officieel te koop.
• Verkopers zijn zich vaak bewust van hun positie en gaan niet te snel overstag.
Meer grensvervaging binnen
overnames
Het is een trend dat er steeds meer sprake
is van ketenintegratie, waarbij een bedrijf
verschillende stappen in de productie- of
distributieketen integreert onder één eigenaarschap.
Daarnaast zien we de grenzen tussen
bedrijfssectoren vervagen. Mede dankzij
digitalisering, betere bereikbaarheid en
toegang tot hulpbronnen. Dit leidt ertoe dat er
steeds meer deals zijn die industrie of sector
overstijgend zijn. Goed voorbeeld zijn de
ontwikkelingen rondom voeding, waarbij de
voedingsindustrie en farmaceutische bedrijven
naar elkaar toe groeien.
Volledig integreren is niet altijd
nodig
Om synergievoordelen te benutten hoeft een
overgenomen organisatie niet altijd volledig
geïntegreerd te worden in de bestaande
structuur van de kopende organisatie. Het is
namelijk mogelijk om vergaande integratiekosten
en bijbehorende moeilijkheden te vermijden.
Dit stelt beide bedrijven in staat om verder te
bouwen op hun eigen krachten, waarbij enkele
afdelingen wel samengevoegd kunnen worden.
Daar waar de grootste winst te behalen valt.
Trends in de overnamemarkt 10
Trends in de overnamemarkt 11

VETIPAK
OVERNAME VAN ECM EUROPE
REFERENTIES
TROTS OP
ONZE KLANTEN
Sinds 2006 begeleiden wij ondernemers bij de aankoop- dan wel verkoop
van hun onderneming. Inmiddels hebben we al meer dan 350 bedrijfsoverdrachten
succesvol begeleid en afgerond. Daarbij hebben we
onze strepen ook binnen de Agri & Food sector ruimschoots verdiend.
Bekijk hier enkele van onze referenten.
Meer dan 350 trajecten
succesvol begeleid en
afgerond
Familiebedrijf Vetipak is al 26 jaar een sterke naam
binnen de markt van co-packing. De verpakkingsspecialist
zet met de overname van medisch producent
ECM Europe een belangrijke stap hun groeiambities
waar te maken. Beide bedrijven gaan samen verder
onder de paraplu van Vetico. Dit is de nieuwe holding,
opgericht vanuit Vetipak, waarmee zij de verdere
groei van het familiebedrijf willen realiseren.
Mark van der Burgt, commercieel directeur, en Seth
Winterscheidt, financieel directeur, beiden van Vetico
vertellen het verhaal achter dit aankooptraject.
In 2019 ontwikkelde Vetipak een nieuw strategisch plan om de
gewenste duurzame groei te realiseren. Vetipak wilde haar portfolio
verbreden en nieuwe markten betreden door middel van
acquisities en samenwerkingen. Seth: “Via het informele circuit
werden we al snel getipt over ECM Europe. Een interessante
fabrikant van medische hulpmiddelen. ECM Europe loopt
namelijk voorop op het gebied van certificering en zij produceren
nog veel handmatig. Op het vlak van automatisering en ons
‘shared service center’ kunnen wij hen veel bieden.”
Mark: “De connectie met Adagium was er al vanuit het verleden.
Voor ons duidelijke zaak om hen weer in te schakelen. De
shareholders agreement stelden we gezamenlijk op. We hebben
de inhoud met elkaar vormgegeven en daar het document
omheen geschreven. Bij Vetipak zijn we sterk in de familiesfeer
en handelen we vanuit een lange termijnvisie. Er was een
culturele match, dat voelden we allemaal. Dan moet je geen
politiek bedrijven, maar open kaart spelen naar elkaar. Dat
voelde Adagium goed aan.”
Seth: “Het team van Adagium zat er bovenop, van begin tot eind.
Zij maakten de vertaalslag van complexe inhoud naar begrijpelijke
materie. Ze hielden het altijd pragmatisch. Door het volledige
proces te regisseren en met name veel te sparren, wisten we
samen de beste deal te realiseren. Ook stelde Adagium de
businesscase mee op en zetten zij uiteindelijk de financieringsconstructie
op om de overname mogelijk te maken.”
Lees het hele verhaal
Referenties 12
Inhoudsopgave 13
Referenties 13

POLYVISION
BEDPRODUCTIONS
AANGEKOCHT DOOR
HML BEDDING
WIE IS ADAGIUM?
Ieder bedrijf een goed vervolg
Wij zijn Adagium: de onafhankelijke bedrijfsovernamespecialist.
Sinds 2006 begeleiden wij ondernemers en
ondernemingen in het MKB+ bij bedrijfsverkopen en
aankopen. Ons hechte team van overname adviseurs
levert uitsluitend maatwerk en legt structuur aan om
voor u een optimaal resultaat te behalen.
We bieden een bewezen aanpak bij het (internationaal)
verkopen van uw bedrijf. Daarbij werken we
samen met nationale en internationale partners om
wereldwijd de juiste koper te vinden.
BIJ ONS BENT U ECHT BELANGRIJK
Aandacht, dat is ons sleutelwoord. Aandacht voor u als verkoper/ondernemer en
voor het verkoopproces. We ontzorgen u en zorgen voor de allerbeste deal.
• We nemen onze verantwoordelijkheid voor het
complete proces, bewaken de voortgang en voeren
de regie.
• Uw betrokkenheid is op bepaalde momenten van
doorslaggevend belang. Alleen samen maken we
het traject succesvol.
• We werken nauw met u samen. Alle stappen van
ons verkoopproces doorlopen we samen met u.
• Ultieme beslissingen worden altijd door u als
opdrachtgever genomen. Onze rol is hierin
adviserend.
Mark van de Laarschot en zijn vrouw Cindy onder-
proces is. Het prettige hierin is dat Adagium de tijd neemt om alles
nemen al 27 jaar in de meubelbranche. In 2023 namen
klip-en-klaar uit te leggen. Bij elke stap in het traject vertellen ze
zij Polyvision Bedproductions over, een prachtige
productielocatie voor schuimtoepassingen. Een
bedrijf dat zij naast hun eigen familiebedrijf Hml
Bedding in boxsprings en matrassen gaan runnen.
in hapklare brokjes wat de opties zijn, welke voor- en nadelen
het brengt en hoe we het beste de vervolgstap kunnen zetten.
Daardoor konden we dit enorme traject goed doorlopen, met
goede resultaten.”
Mark vertelt: “Het is bijzonder eervol om het familiebedrijf van
een ander over te nemen. Ik zie het als een belangrijke taak
Polyvision Bedproductions een rooskleurige toekomst te bieden.”
Polyvision is een volwaardige productielocatie. Gespecialiseerd
in het complete productieproces rondom schuimtoepassingen.
“Het overnametraject is voor beide partijen strak zakelijk maar
wel zorgvuldig en prettig verlopen”, legt Mark uit. “Op de cruciale
punten in het proces merk je dat Adagium net een stapje verdergaat.
Waarbij zij voortdurend de onderlinge relaties bewaken.
Dat betaalt zich nu uit in de uiterst prettige overdrachtsfase met
de vorige eigenaar. Hij blijft aan als adviseur en is bereid om de
Adagium inschakelen voelt voor Mark goed en vertrouwd: “Ik kies
komende jaren beschikbaar te blijven.”
er bewust voor hen het vertrouwen te geven de kar te trekken
en het proces te regisseren. Simpelweg omdat ik geen ervaring
had in overnametrajecten en al snel wist dat dit een complex
Lees het hele verhaal
14 Inhoudsopgave
Referenties 14
15 Interview: Vetipak B.V., onderdeel van Vetico B.V.
Wie is Adagium? 15

Ieder bedrijf een goed vervolg
Adagium Bedrijfsoverdrachten
Eisenhowerweg 14D, 5466 AC Veghel
Contact
www.adagium.nl
info@adagium.nl
+31 (0)413 – 22 50 10
Bronnen: Dealsuite Trendrapport, Brookz, CBS, BNR, Rabobank, ABN Amro.