Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Inhoud
3 Voorwoord
4 In beeld
6 Minister Ruben Brekelmans
12 Vaccin tegen kanker in zicht
18 Zo sociaal zijn jongeren online
26 CO 2 -opslagproject Aramis
28 Nieuwe Europese Commissie
32 Kunstverzamelaar Thomas Kaplan
39 Gerry van der List
40 Schiedam pakt samen armoede aan
46 Ariane, de onbekende prinses
49 Rustig Nederland
62 Portret: kinderen van Johan Ferrier
68 De wereldeconomie in 2025
70 De kracht van zuurstof
73 Robbert de Witt
74 Universiteit Leiden: ‘450 jaar gedoe’
80 Bevolkingstrends met Tanja Traag
84 Schrijfster Juli Zeh
88 Zuurstof voor de ziel in sombere tijd
90 Eerste NAVO-top in Den Haag
94 2025 in cijfers
96 Twee banen is leuker dan één
49
40
12
Vaccin
tegen kanker
Bij honden werkt het
al, volgend jaar krijgen
de eerste mensen een
injectie.
32
Thomas Kaplan
De collectie Oude
Meesters van de
Amerikaanse
miljardair komt naar
Amsterdam.
Samen in Schiedam
Gemeente en inwoners pakken armoede aan.
120
100 Fotografie: contrasten onder de zon
106 CEO Hamed Sadeghian (Nearfield)
111 Geerten Waling
112 Nieuwe gebouwen
116 Uw geld in 2025
120 Filosoof Tinneke Beeckman
124 Culturele hoogtepunten van 2025
133 Denktankleiders analyseren trends
138 Spanje als vruchtbare voorloper
144 Slimme jonge wereldverbeteraars
2
Rustig
Nederland
De meest
afgelegen plekken
van ons land in
beeld.
Tinneke
Beeckman
‘Breng je eigen
zwaktes in kaart,’
adviseert de
Vlaamse filosoof.
Hella Hueck
Zuurstof
René van Asselt
Het publieke debat is van ons allemaal,
zou je zeggen. En dus is het
belangrijk dat iedereen daaraan
onbevangen en vrij kan bijdragen.
Maar wie heeft nog het lef zijn stem te
laten horen? Voor je het weet, worden je
kwade intenties en een fout afgesteld moreel
kompas toegedicht. Terwijl de problemen
in Nederland zich opstapelen, wordt
onze maatschappij steeds explosiever. We
zenden, maar zijn niet in gesprek. Op sociale
media voert het ressentiment de boventoon.
De vrije samenleving waarop we zo
trots mogen zijn, voelt voor mij — en vast
ook voor veel anderen — heel beklemmend.
‘Het zijn slechte tijden! Het zijn moeilijke
tijden! Dat zeggen de mensen tenminste,’
zei Augustinus al in de vierde eeuw na
Christus, toen Rome op instorten stond. Historicus
Beatrice de Graaf haalde de kerkvader
aan in de Huizinga-lezing die ze in december
in Leiden hield. Ze vertelde vol verve
dat ‘een samenleving in tijden van crisis
hoopvolle verhalen nodig heeft om grip te
krijgen op de rauwe werkelijkheid’. Augustinus
zei in zijn preek er nog wat achter aan:
‘Laten we liever goed leven, dan worden de
tijden vanzelf goed. Wij zijn de tijden.’
Hij bedoelde: je kunt het slechte steeds
buiten jezelf plaatsen, maar daar komt een
samenleving niet verder mee. We hebben
zélf een rol te spelen. Als wij ons inzetten
voor het goede, wordt het leven ook beter.
Het kost inspanning om Nederland vrij,
veilig en welvarend te houden. Daar past
geen beklemmend of-of-denken bij. We hebben
juist vrijdenkers nodig die zeggen:
waarom niet en-en? Het vraagt moed om
mensen het voordeel van de twijfel te geven.
Cynisch achteroverleunen is zo veel makkelijker.
Ons goede voornemen bij EW is in
2025 zuurstof geven aan het debat, groot en
klein. Omdat we geloven in de kracht van
onze democratie, onze menselijkheid, in
vooruitgang en daadkracht. Die verhalen
moeten blijven worden verteld.
Het vraagt moed om
mensen het voordeel
van de twijfel te geven
De foto op de cover is van
Gijs van den Berg en getiteld
Souvenirs from the Sun. Zie
ook ‘Contrasten onder de
zon’ op pagina 100.
28 december 2024 / 4 januari 2025
3
In beeld
Lichtgolven
Benauwdheid én bevrijding. Dat is wat
de foto’s oproepen die Asako Narahashi
maakt vanuit de zee, de camera gericht
op het land – hier de Fuji-vulkaan. Haar
werk is te zien in I’m So Happy You Are
Here. Japanse vrouwelijke fotografen van
de jaren ’50 tot nu. Van 18 januari tot en
met 5 mei in Fotomuseum Den Haag.
Courtesy PGI gallery, Tokyo
52
De Meinweg
Limburg
Vlak bij Roermond, tegen de grens met Duitsland,
ligt dit natuurgebied van 1.800 hectare.
Het wordt gekenmerkt door een uniek terrassenlandschap,
ontstaan door breuklijnen in
de aardkorst. Het hoogteverschil tussen de
drie terrassen bedraagt 50 meter. Door de
variatie in bodemsoorten zijn hier zowel droge
als vochtige gebieden te vinden. De heidevelden,
bossen en vennen zijn rijk aan biodiversiteit,
met zeldzame soorten als de adder, alpenwatersalamander
en diverse orchideeën.
Het is bovendien een van de weinige gebieden
waar wilde zwijnen mogen leven.
28 december 2024 / 4 januari 2025
53
Wereldeconomie
Hoe gaan de grootste internationale economieën zich
ontwikkelen? De belangrijkste ramingen verzameld.
Meeste reuring
in het Oosten
Joris Heijn
Graphic Jelrik Atema
Ondanks de sombere berichten
over de Chinese economie
verwacht het Internationaal
Monetair Fonds (IMF) dat ook
in 2025 maar weinig landen zo snel
groeien als China. Het land scoort ook
goed op innovatie. Wereldpatentenorganisatie
WIPO bracht de gebieden in
kaart waar de meeste internationale
patenten worden aangevraagd: veel
ervan zijn Chinees. Grote kans dat
doorbraken niet uit Europa komen.
Niet alleen China, bijna heel Azië
doet het goed op deze punten. Het
aantal mensen in de ‘werkbare’ leeftijd
neemt in 2025 af in Europa en Japan,
terwijl het in opkomend Azië en
ook Afrika flink doorgroeit. Dat ontwikkelingslanden
– volgens ramingen
van het IMF – economisch groeien, is
daardoor niet zo gek. Die ontwikkeling
is terug te zien in de stijgende
vraag naar olie de komende tijd.
68
28 december 2024 / 4 januari 2025
69
Voorspellingen
De cijfers van 2025
Jeroen van Wensen
Illustraties Jelrik Atema
Hoe vergaat het de economie
komend jaar? Wat verwachten
banken en onderzoeksbureaus?
EW zet de prognoses bij elkaar.
Stijging prijs
bestaande
huizen
7,5 %
(8,5 % in 2024)
ABN AMRO
Hogere lonen, hogere
hypotheekleningen,
en dus hogere
huizenprijzen,
raamt ABN AMRO.
Bruto
Binnenlands
Product
1.177
miljard euro
(4,4 % hoger dan in 2024)
CPB
De economie neemt
toe in omvang.
Werklozen
395.000
(3,9 % van de beroepsbevolking)
CPB
De werkloosheid blijft
historisch laag.
Pensioenfondsen
3
(1,8 % van
alle fondsen)
Pensioenfondsen, DNB
Slechts 3 van de
169 fondsen stappen
over naar het nieuwe
pensioenstelsel.
Inflatie
2,5 %
(3,1 % in 2024)
Rabobank (HICP)
De inflatie blijft tot juli
hoog. Daarna gaat de
accijnsverhoging op
tabak van juli 2024
uit de cijfers en daalt
de inflatie hard.
Autoverkopen
367.000 stuks
(2.000 minder dan in 2024)
BOVAG en RAI Vereniging
Het aandeel nieuw
verkochte elektrische
auto’s blijft bovendien
steken op 33 procent.
94
Stijging prijs
bestaande
huizen
5,5 %
(12 % in 2024)
ING
ING voorspelt voor de
huizenmarkt net wat
anders. De bank denkt
dat verkopende
beleggers de prijzen
zullen drukken.
Modaal
inkomen
46.500 euro
(€ 44.500 in 2024)
CPB
Inkomens zitten in de
lift door aanhoudende
personeelstekorten
op de arbeidsmarkt.
Hypotheeklening
voor
drie keer
modaal
689.000 euro
(4,3 % hoger dan in 2024)
Rabobank
Huishoudens met
een inkomen van
€ 139.500 kunnen
bij de bank meer
lenen voor een huis.
Bestelbusverkopen
50.000 stuks
(40.000 minder dan in 2024)
BOVAG en RAI Vereniging
Ondernemers kochten
in 2024 op de valreep
nog een dieselbus,
want in 2025 vervalt
de bpm-vrijstelling
voor deze categorie.
65-plussers
3.809.900
(in 2024: 3.727.328)
CBS
Het aantal 65-plussers
in ons land stijgt door.
De AOW-leeftijd niet,
die blijft 67 jaar, net
als in 2024.
Groothandelsprijs
gas per
kubieke meter
0,35 euro
(eind 2024: € 0,40)
ABN AMRO
ABN AMRO rekent op
een iets lagere
gasprijs komend jaar.
28 december 2024 / 4 januari 2025
95
Fotografie
Gijs van den Berg laat
rekwisieten van het
massatoerisme botsen
met de ruige natuur.
Contrasten
onder de
zon
Joppe Gloerich
Fotografen zijn dol op contrasten.
En contrast is er te over op de
Canarische Eilanden. Wolkenloze
luchten versus ruige rotsbodems,
azuurblauwe wateren versus machtige
vulkanen. Verleidelijke toeristenoorden
aan de kust, ongepolijste natuur landinwaarts.
Niet zo vreemd dat Gijs van den Berg
juist op deze eilandengroep de inspiratie
vond voor zijn serie Souvenirs from the Sun.
Van den Berg houdt van voorwerpen die
uit hun gebruikelijke omgeving zijn gehaald
en detoneren met een heel nieuw decor. Op
de Canarische Eilanden fotografeerde hij
gedurende drie jaar objecten afkomstig uit
de toeristenindustrie van de badplaatsen,
geplaatst in de leegte van de natuur.
Wie dat wil, leest in zijn beelden wellicht
een aanklacht tegen massatoerisme. Of wellicht
de impliciete vraag wat zo’n eiland nu
eigenlijk definieert: drukte of juist wildernis?
Misschien is het nog het best om gewoon
te genieten van Van den Bergs kleurrijke,
geestige, knap gecomponeerde foto’s.
100
28 december 2024 / 4 januari 2025
101
28 december 2024 / 4 januari 2025
121
Filosofie
‘De mensheid
heeft zo
veel bereikt
door zich
te verenigen’
voor uw boek Macht en onmacht, waarin u
schrijft dat het ook een aanslag was op ons
Verlichtingsdenken. Wat bedoelt u daarmee?
‘Op 7 januari 2015 schoten twee geradicaliseerde
broers tien mensen dood in
Parijs. Aanleiding: de publicatie van Mohammed-cartoons.
Al snel na die afgrijselijke
aanslag was onder intellectuelen
de gedachtegang: zijn de daders, uit een
sociaal achtergestelde minderheid, eigenlijk
niet de slachtoffers? Is Frankrijk
een islamofoob land? Ik dacht: hoe is dit
in godsnaam mogelijk? Er zijn mensen
met een kalasjnikov in koelen bloede
doodgeschoten.
‘Als we het publieke debat reduceren
tot machtsrelaties, tot onderdrukkers en
onderdrukten, sluiten we de weg af naar
kritisch denken, dat in de Verlichting
centraal stond. Het woord wordt gegeven
aan de minderheid, de onderdrukten,
want de onderdrukkers zijn al te lang aan
het woord geweest. De onderdrukten
hebben moreel gelijk, enkel omdat ze onderdrukt
zijn. Maar dan gaat het niet
meer om de inhoud. Feitelijkheid of
nauwkeurigheid doet er dan niet meer
toe. Niet zozeer wat er gezegd wordt, is
belangrijk, maar wie er spreekt.’
Dat is alleen maar erger geworden.
‘Ja, dat denk ik wel. De argwaan jegens
elites, de complotten zijn veel explicieter
dan tien jaar geleden. Dat is omdat
we de criteria van waarheidsdenken hebben
losgelaten. In complotten denken
heeft ook iets aantrekkelijks en geruststellends.
De wereld is complex, maar
plots wordt alles helder. Je weet wie er
echt de macht heeft. Maar dat maakt het
ook moeilijk om een complottheorie los
te laten.’
Wat is uw verklaring waarom de
samenleving zo is gepolariseerd?
‘Je ziet dat het in het politieke debat
niet zozeer om inhoudelijke, politieke
verschillen gaat, maar om morele verschillen.
Uitspraken van de ene groep
kunnen wel, van de andere niet, op basis
van bijvoorbeeld identiteit, cultuur of religie.
Dat subjectieve denken heeft het alleen
maar moeilijker gemaakt om het
eens te zijn over de werkelijkheid waarin
we ons begeven.
‘Mede dankzij sociale media leven we
in een tijd waarin het ressentiment veel
aandacht krijgt. Wie wordt gedreven door
haat of wrok, beschreef Nietzsche al, beleeft
zijn lot passief, gaat beschuldigend
door het leven en is niet in staat om lief te
hebben of te bewonderen. Dan weet je
wel waar je tegen bent, maar niet meer
goed waarvóór je je zou willen inzetten.
Daarbij laten we het niet meer toe om
onszelf te verbeteren en te corrigeren.
Maar als je polarisatie wilt aankaarten,
moet je ook de extremen aankaarten in je
eigen kamp. We zien het slechte alleen
nog maar bij de ander.’
Maar dan word je door je eigen groep
verketterd?
‘Ja, dat is risico is er. Probeer er toch
uit te stappen. Kijk naar iemand als de
Turks-Nederlandse schrijfster Lale Gül.
Nee, zij stapt niet in het bedje van Wilders,
wat mensen haar verwijten. Ze wijst
de excessen aan in haar eigen gemeenschap.
Ze zegt: wat westerse vrouwen
willen, dat wil ik ook. Mijn eigen partner
kiezen, lezen wat ik wil, werk doen wat ik
zelf leuk vindt. Ze doet precies wat ze
moet doen om vrij te zijn.
‘De filosofen die ik inspirerend vind,
zijn allemaal denkers die juist aanmanen
tot zelfkritiek. Denkers zoals Spinoza,
Montesquieu en Kant stellen het kritisch
denken centraal. Ze willen de waarheid
zo goed mogelijk benaderen. Je moet
voor jezelf methoden ontwikkelen om je
eigen zwakke plekken in kaart te brengen.
Tegen jezelf denken, noemde de
Amerikaanse staatsman en filosoof Thomas
Jefferson dat. Je moet niet bang zijn
om een vergissing te maken, als je maar
openlijk kunt debatteren met elkaar. In
het Verlichtingsdenken zie je ook dat optimisme
van het gezamenlijk op zoek
gaan naar het betere idee. Dat zijn we
vandaag de dag wel een beetje kwijt.’
Het lijkt ook wel alsof we niet vooruitkomen.
Woningtekorten, inflatie, een regering die
niet tot regeren komt.
‘Maar het gaat ons mensen niet alleen
om economische of technologische groei.
122
Nu 5 weken EW
voor maar €17,50!
Leuk voor uzelf of als cadeau.
Probeer
nu EW
Abonnement
stopt
automatisch
Geef vrienden, familie of uzelf een cadeau dat inspireert.
Ontvang 5 weken lang het fysieke blad én volledige
digitale toegang.
Waarom kiezen voor EW?
2x Dubbeldiknummer: afhankelijk van het moment
waarop het abonnement wordt afgesloten krijgt u de
dubbeldikke Kerstspecial en de Vooruitblik op 2025.
Lees waar en wanneer u wilt: fysiek en digitaal via de app.
Geen verplichtingen: abonnement stopt automatisch na 5 weken.
Toegang tot 25+ extra tijdschriften via de Mijn Magazines-app.
Toegang tot
25+ extra
tijdschriften!
Scan de QR-code of ga naar
www.ewmagazine.nl/feestdagen
Ivf-behandeling
Eén op de acht Spaanse baby’s is een ivf-kind. De kennis van
artsen in het land over vruchtbaarheid trekt patiënten van uit
de hele wereld. En de vraag naar behandelingen blijft groeien.
De vruchtbare
voorloper: Spanje
Richard Hogenkamp in Madrid
Yuki wordt drie in april, hij is al
bijna toe aan de kleuterschool.
Wie brengt en haalt hem op
welke dag? Waar en met wie
viert hij zijn derde verjaardag?
Het zijn vragen waarvan Suus en Bart
Geerts vijf jaar geleden dachten dat ze
die elkaar nooit zouden stellen. Ze hadden
hun vierde mislukte ivf-poging in het
ziekenhuis achter de rug. De basisverzekering
vergoedt er maar drie en nu bood
ook de aanvullende verzekering geen uitkomst
meer.
Dat de kans op een zwangerschap
klein was, wisten ze, zegt Suus (43): ‘De
laboratoriumprocedure om eicellen te bevruchten,
leverde ons duidelijk minder
embryo’s op dan de meeste andere stellen,
maar je houdt hoop. In ons geval totdat
de verzekeraar ermee ophoudt.’
Ze onderzochten nog of ze het op eigen
kosten in Nederland konden blijven
proberen. ‘Heel kort maar,’ zegt Bart (40),
‘want in de kliniek vertelden ze ons dat
het een lang en duur traject kon worden,
met weinig kans op succes.’ Suus vult
aan: ‘Als je eenmaal begint aan zelfbetaalde
pogingen, wanneer en met welke
reden stop je dan? Ga je door tot je geen
dak meer boven je hoofd hebt?’
Yuki’s bestaan begon niet in Nederland.
Het embryo waaruit hij groeide,
werd verwekt in Spanje, op een paar straten
afstand van het Real Madrid-stadion.
Daar staat een van Europa’s oudste
vruchtbaarheidsklinieken, geopend in
1978. Dat is ook het jaar waarin de eerste
ivf-baby ter wereld werd geboren.
Het gebouw ligt half verscholen achter
hoge bomen. Klaterend fonteinwater
duwt de stadsgeluiden van Madrid naar
de achtergrond. Binnen is er voor elke
bezoeker een aparte, afgesloten wachtruimte.
Alles is erop gericht om spanning
weg te nemen. Want die is er, weet Inge
Kormelink (52), de in Nederland geboren
directeur van Clínica Tambre in Madrid.
Zelf wist zij al vroeg dat ze niet op natuurlijke
wijze moeder kon worden. Haar
drie kinderen kreeg ze via ivf. ‘Ik weet
wat stellen die hier komen meemaken en
dat is niet altijd makkelijk. Iedereen die
hier komt, heeft een reeks teleurstellingen
achter de rug.’
Nog stiller dan op de plek waar bezoekers
het pand in komen, is het in het laboratorium,
boven in de kliniek. Dubbele
deuren houden vuil buiten, ramen zijn er
138
Getty Images
28 december 2024 / 4 januari 2025
139
Jonge onderzoekers
Isabelle Pirson (30)
Als medisch ethicus onderzoekt Isabelle
Pirson in het Leids Universitair
Medisch Centrum de ethiek rondom
de ontwikkeling van gentherapie. Met
deze therapie wordt de genetische
code die een ziekte veroorzaakt, aangepast.
De focus van Pirsons onderzoek
betreft gentherapie voor jongens
met de spierziekte Duchenne. Zij hebben
nu een gemiddelde levensverwachting
van 30 jaar.
Door gesprekken met deze jongens,
hun zorgverleners en onderzoekers
brengt Pirson de wensen, zorgen en
kansen rond de ziekte en behandeling
in kaart. Zo leert ze van de jongens op
welke manier gentherapie het beste
aansluit op het leven met Duchenne.
Pirson draagt op deze manier bij
aan de ontwikkeling van behandelingen.
‘Gentherapie brengt hoop voor de
medische toekomst, het kan bijdragen
aan een betere kwaliteit van leven. De
vraag is hoe we deze therapie implementeren
op een manier die past bij
de patiënten. Daarmee moet rekening
worden gehouden.’
Edouard Fu (27)
Big data om levens te redden. Edouard
Fu gebruikt anonieme gegevens van
miljoenen patiënten om te analyseren
wat de beste behandelingen zijn bij
hart- en nierziekten.
In het eerste jaar van zijn studie geneeskunde
zag Fu de impact van dialyse
op de levens van nierpatiënten.
Hij wilde helpen en kon meteen ondersteuning
bieden bij een onderzoek.
Voor een postdoc ging hij naar Harvard
in de Verenigde Staten, waar hij
diverse onderzoeken leidde naar de
effectiviteit en veiligheid van medicijnen,
zoals afslankmiddel Ozempic.
Dit onderzoek had impact op internationale
en Europese richtlijnen bij
chronische nierschade.
Nu is hij hoofd van een onderzoeksteam
in het Leids Universitair
Medisch Centrum dat zich bezighoudt
met nierziekten en hart- en vaatziekten.
Ze nemen alle aspecten van een
ziekte in beschouwing. Fu ontwikkelde
een betrouwbaarder methode
om de nierfunctie bij ouderen in te
schatten. Naast dit drukke onderzoeksleven
is hij ook nog coassistent.
Kayla Green (30)
Door naar hersenactiviteit te kijken
met MRI-scans doet Kayla Green onderzoek
naar het welzijn van jongeren
en jongvolwassenen. Daarnaast analyseert
ze vragenlijsten die zijn ingevuld
door adolescenten. ‘Deze jongeren
en jongvolwassenen zitten in een
leuke fase. Er verandert veel in hun
brein en in hun gedrag,’ zegt ze.
Green vond hersenen altijd al interessant.
Tijdens haar studie psychologie
realiseerde ze zich wel dat ze ‘neurowetenschapper
zonder hernia’ wilde
worden. Voor haar geen operaties en
microscopen, ze specialiseerde zich in
gedrag. Inmiddels onderzoekt ze de
mentale gezondheid van jongvolwassenen.
Ze concludeerde dat de coronacrisis
een grote impact heeft gehad en
dat jongeren zich sindsdien meer zorgen
maken over hun toekomst.
Ze betrekt jongeren in brainstormsessies
over maatregelen om beleid te
beïnvloeden. En ze ging samen met
jongeren in gesprek over prestatiedruk
met Robbert Dijkgraaf, destijds
minister van Onderwijs, Cultuur en
Wetenschap voor D66.
146
Colofon
is in 1945 opgericht als Elseviers Weekblad door J.P. Klautz
(1904-1990) en H.A. Lunshof (1904-1978) en is een voortzetting
van Elsevier’s Geïllustreerd Maandschrift (1891-1940)
Wekelijks
gedrukt
Abonnementen en klantenservice
Blad niet ontvangen? Verhuisd? Regel eenvoudig 24/7 uw abonnementszaken op:
service.roularta.nl Mail: klantenservice@ewmagazine.nl
Post: Roularta Media Nederland, Afdeling Klantenservice, Postbus 606, 7000 AP Doetinchem
Telefoon klantenservice: 020-894 75 53 (tijdens kantooruren)
Redactie: 020-2248022 | redactie@ewmagazine.nl | www.ewmagazine.nl
Postbus 11, 1110 AA Diemen
Hoofdredactie Hella Hueck,
Gertjan van Schoonhoven (adjunct),
Robbert de Witt (adjunct)
Samensteller Vooruitblik 2025
Anouk Turkenburg
Nederland & Cultuur Joppe Gloerich,
Carla Joosten, Ron Kosterman,
Gerlof Leistra, Gerry van der List,
Nard Lodewijk, Victor Pak, Geerten Waling
Wereld Matthijs van Schie (coördinator),
René van Rijckevorsel (Brussel)
Economie & Wetenschap Maria Bouwman,
Lotte Elbrink, Bram Hahn, Joris Heijn
Laurien Onderwater, Theo van Vugt,
Jeroen van Wensen
EW Digitaal Gandor Bronkhorst (chef),
Bart D’Hanis, Tom Ramaker, Robert Smid,
Sam Verbeek
Eindredactie & organisatie
Agnès Hoogendijk (chef a.i.), Arnout Maat,
Eddy Schaafsma, Tonny van Winssen
Vormgeving DJ Smit (art director),
Jelrik Atema (infographics), jooZt Mattheij,
Wendelien Schmidt (beeld), Djûke Vaartjes
EW Events en secretariaat Ingrid Pronk
Documentatie Marijke Brouwer (chef),
Astrid Westbroek
Correspondenten
Jeroen Ansink (New York),
Michiel van Blommestein (Warschau),
Jeroen Bult (Tallinn),
Renske Heddema (Zürich),
Guy Hoeks (Berlijn),
Richard Hogenkamp (Madrid),
Patrick van IJzendoorn (Londen),
Linda Otter (Rome),
Fred de Vries (Kaapstad)
Medewerkers Gerbert van der Aa,
Joost Bosman, Marthe-Geke Bracht,
Afshin Ellian, Joost Galema, Bas Jacobs,
Kleis Jager, Nicolaas Klei, Heidi Klijsen,
Leo Kwarten, Hans Moleman, Zihni Özdil,
Max Rebattu jr., Simon Rozendaal,
Rob van Scheers, Riki Simons,
Martin Sommer, Mark Thiessen,
Theo Toebosch, Jeroen Vullings,
Pieter Waterdrinker
Productie & distributie
Natalie Leenstra-Drost, Loes Mes
Altijd
online
ewmagazine.nl
Pictoright Van werken van beeldende
kunstenaars aan gesloten bij een CISACorganisatie
is het auteursrecht geregeld
met Pictoright te Amsterdam.
© c/o Pictoright Amsterdam 2024
ISSN 0922-3444
EW is een uitgave Roularta Media
Nederland
Uitgever Pim Osterhaus
Postbus 11, 1110 AA Diemen
Marketing Nicole Boekema (chef),
Tineke van Bakel, Sophie de Bie,
Emma de Jong, Ivonne van Keulen,
Julia Siudak
Advertentieverkoop
Roularta Media: 020-2105459
sales@roularta.nl
www.roularta.nl
Geldend advertentietarief van 1-1-2024
Advertentieafhandeling (traffic)
020-210 5450
traffic@roularta.nl
Abonnementen kunnen op elk gewenst
tijdstip ingaan. Opgave via ewmagazine.nl/
abonneer of telefonisch bij de Klantenservice.
Abonnementen tot wederopzegging
kunnen bij de Klanten service worden
beëindigd met inachtneming van minimaal
30 dagen. Dit kan schriftelijk, telefonisch of
per e-mail. Ook voor informatie over uw
lopende abonnement kunt u contact opnemen
met de Klantenservice.
Adreswijzigingen Drie weken van tevoren
doorgeven via service.roularta.nl
Prijzen Jaarabonnement Nederland
(inclusief digitale edities) € 408. Leest u
EW liever digitaal? Dat kan voor € 19,95 per
maand. Jaarabonnement overige landen
op aanvraag. Ga naar ewmagazine.nl/app
of mijnmagazines.nl voor meer informatie.
Abonnees kunnen met hun abonnement
ook meer dan 25 andere tijdschriften lezen
via Mijn Magazines. Bovendien is deze digitale
toegang te delen met twee anderen.
Nabestellingen Oude nummers
(tot 6 weken terug) kunt u bestellen via
tijdschriftnu.nl/ew
Gedrukt door Roularta Printing
Volgende week verschijnt er geen EW. De eerstvolgende reguliere EW
is gedateerd 11 januari 2025 en is vanaf 9 januari verkrijgbaar.
28 december 2024 / 4 januari 2025
© 2024 Roularta Media Nederland
Copyright Het is niet toegestaan om, zonder voorafgaande toestemming van Roularta Media Nederland, de uitgever van EW, door en in
EW gepubliceerde artikelen, onderzoeken of gedeelten daarvan over te nemen, te (doen) publiceren of anderszins openbaar te maken of
te verveelvoudigen.
Leveringsvoorwaarden Op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van Roularta Media Nederland zijn de algemene
voorwaarden van toepassing die te vinden zijn op www.roularta.nl/voorwaarden/, waar u ze kunt printen en opslaan. Deze voorwaarden
zijn tevens van toepassing op uw abonnement.
Disclaimer Alle (redactionele) informatie, waaronder begrepen adviezen, ideeën en meningen, is op zorgvuldige wijze en naar beste
weten samengesteld. De inhoud en inkleding van advertenties is bepaald door of namens adverteerders en wordt door Roularta Media
Nederland en/of door de redactie niet beoordeeld op juistheid, volledigheid en rechtmatigheid. Roularta Media Nederland en de aan haar
verbonden auteurs zijn niet aansprakelijk voor schade in verband met gebruik van (redactionele) informatie en de inhoud en vormgeving
van advertenties. Roularta Media Nederland sluit iedere aansprakelijkheid voor schade als gevolg van druk- en zetfouten uit.
Privacy Roularta Media Nederland, uitgever van EW, legt van haar abonnees en klanten in het kader van haar dienstverlening (persoons)
gegevens vast. Deze gegevens worden gebruikt ter uitvoering van de (abonnements)overeenkomst, en om informatie te verstrekken
over relevante producten en diensten van Roularta Media Nederland
De gegevens kunnen ook worden gebruikt door zorgvuldig geselecteerde organisaties om abonnees en klanten te informeren over
relevante aanbiedingen betreffende producten en diensten. Als u deze informatie niet op prijs stelt, dan kunt u dit doorgeven aan
Roularta Media Nederland, Postbus 23620, 1100 EC Amsterdam o.v.v. ‘privacy. Of per e-mail: adresregistratie@roularta.nl.
Voor meer informatie verwijzen wij u naar het Privacy en Cookie beleid op www.roularta.nl/privacy.
147