Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Inhoud
3 Voorwoord
4 In beeld
6 Minister Ruben Brekelmans
12 Vaccin tegen kanker in zicht
18 Zo sociaal zijn jongeren online
26 CO 2 -opslagproject Aramis
28 Nieuwe Europese Commissie
32 Kunstverzamelaar Thomas Kaplan
39 Gerry van der List
40 Schiedam pakt samen armoede aan
46 Ariane, de onbekende prinses
49 Rustig Nederland
62 Portret: kinderen van Johan Ferrier
68 De wereldeconomie in 2025
70 De kracht van zuurstof
73 Robbert de Witt
74 Universiteit Leiden: ‘450 jaar gedoe’
80 Bevolkingstrends met Tanja Traag
84 Schrijfster Juli Zeh
88 Zuurstof voor de ziel in sombere tijd
90 Eerste NAVO-top in Den Haag
94 2025 in cijfers
96 Twee banen is leuker dan één
49
40
12
Vaccin
tegen kanker
Bij honden werkt het
al, volgend jaar krijgen
de eerste mensen een
injectie.
32
Thomas Kaplan
De collectie Oude
Meesters van de
Amerikaanse
miljardair komt naar
Amsterdam.
Samen in Schiedam
Gemeente en inwoners pakken armoede aan.
120
100 Fotografie: contrasten onder de zon
106 CEO Hamed Sadeghian (Nearfield)
111 Geerten Waling
112 Nieuwe gebouwen
116 Uw geld in 2025
120 Filosoof Tinneke Beeckman
124 Culturele hoogtepunten van 2025
133 Denktankleiders analyseren trends
138 Spanje als vruchtbare voorloper
144 Slimme jonge wereldverbeteraars
2
Rustig
Nederland
De meest
afgelegen plekken
van ons land in
beeld.
Tinneke
Beeckman
‘Breng je eigen
zwaktes in kaart,’
adviseert de
Vlaamse filosoof.
Hella Hueck
Zuurstof
René van Asselt
Het publieke debat is van ons allemaal,
zou je zeggen. En dus is het
belangrijk dat iedereen daaraan
onbevangen en vrij kan bijdragen.
Maar wie heeft nog het lef zijn stem te
laten horen? Voor je het weet, worden je
kwade intenties en een fout afgesteld moreel
kompas toegedicht. Terwijl de problemen
in Nederland zich opstapelen, wordt
onze maatschappij steeds explosiever. We
zenden, maar zijn niet in gesprek. Op sociale
media voert het ressentiment de boventoon.
De vrije samenleving waarop we zo
trots mogen zijn, voelt voor mij — en vast
ook voor veel anderen — heel beklemmend.
‘Het zijn slechte tijden! Het zijn moeilijke
tijden! Dat zeggen de mensen tenminste,’
zei Augustinus al in de vierde eeuw na
Christus, toen Rome op instorten stond. Historicus
Beatrice de Graaf haalde de kerkvader
aan in de Huizinga-lezing die ze in december
in Leiden hield. Ze vertelde vol verve
dat ‘een samenleving in tijden van crisis
hoopvolle verhalen nodig heeft om grip te
krijgen op de rauwe werkelijkheid’. Augustinus
zei in zijn preek er nog wat achter aan:
‘Laten we liever goed leven, dan worden de
tijden vanzelf goed. Wij zijn de tijden.’
Hij bedoelde: je kunt het slechte steeds
buiten jezelf plaatsen, maar daar komt een
samenleving niet verder mee. We hebben
zélf een rol te spelen. Als wij ons inzetten
voor het goede, wordt het leven ook beter.
Het kost inspanning om Nederland vrij,
veilig en welvarend te houden. Daar past
geen beklemmend of-of-denken bij. We hebben
juist vrijdenkers nodig die zeggen:
waarom niet en-en? Het vraagt moed om
mensen het voordeel van de twijfel te geven.
Cynisch achteroverleunen is zo veel makkelijker.
Ons goede voornemen bij EW is in
2025 zuurstof geven aan het debat, groot en
klein. Omdat we geloven in de kracht van
onze democratie, onze menselijkheid, in
vooruitgang en daadkracht. Die verhalen
moeten blijven worden verteld.
Het vraagt moed om
mensen het voordeel
van de twijfel te geven
De foto op de cover is van
Gijs van den Berg en getiteld
Souvenirs from the Sun. Zie
ook ‘Contrasten onder de
zon’ op pagina 100.
28 december 2024 / 4 januari 2025
3
In beeld
Lichtgolven
Benauwdheid én bevrijding. Dat is wat
de foto’s oproepen die Asako Narahashi
maakt vanuit de zee, de camera gericht
op het land – hier de Fuji-vulkaan. Haar
werk is te zien in I’m So Happy You Are
Here. Japanse vrouwelijke fotografen van
de jaren ’50 tot nu. Van 18 januari tot en
met 5 mei in Fotomuseum Den Haag.
Courtesy PGI gallery, Tokyo
52
De Meinweg
Limburg
Vlak bij Roermond, tegen de grens met Duitsland,
ligt dit natuurgebied van 1.800 hectare.
Het wordt gekenmerkt door een uniek terrassenlandschap,
ontstaan door breuklijnen in
de aardkorst. Het hoogteverschil tussen de
drie terrassen bedraagt 50 meter. Door de
variatie in bodemsoorten zijn hier zowel droge
als vochtige gebieden te vinden. De heidevelden,
bossen en vennen zijn rijk aan biodiversiteit,
met zeldzame soorten als de adder, alpenwatersalamander
en diverse orchideeën.
Het is bovendien een van de weinige gebieden
waar wilde zwijnen mogen leven.
28 december 2024 / 4 januari 2025
53
Fotografie
Gijs van den Berg laat
rekwisieten van het
massatoerisme botsen
met de ruige natuur.
Contrasten
onder de
zon
Joppe Gloerich
Fotografen zijn dol op contrasten.
En contrast is er te over op de
Canarische Eilanden. Wolkenloze
luchten versus ruige rotsbodems,
azuurblauwe wateren versus machtige
vulkanen. Verleidelijke toeristenoorden
aan de kust, ongepolijste natuur landinwaarts.
Niet zo vreemd dat Gijs van den Berg
juist op deze eilandengroep de inspiratie
vond voor zijn serie Souvenirs from the Sun.
Van den Berg houdt van voorwerpen die
uit hun gebruikelijke omgeving zijn gehaald
en detoneren met een heel nieuw decor. Op
de Canarische Eilanden fotografeerde hij
gedurende drie jaar objecten afkomstig uit
de toeristenindustrie van de badplaatsen,
geplaatst in de leegte van de natuur.
Wie dat wil, leest in zijn beelden wellicht
een aanklacht tegen massatoerisme. Of wellicht
de impliciete vraag wat zo’n eiland nu
eigenlijk definieert: drukte of juist wildernis?
Misschien is het nog het best om gewoon
te genieten van Van den Bergs kleurrijke,
geestige, knap gecomponeerde foto’s.
100
28 december 2024 / 4 januari 2025
101
Personal finance
Wat staat u te wachten op het gebied
van belastingen, beleggen, nalatenschap,
de eigen zaak en pensioen?
Getty Images
Uw vermogen
in 2025
Jeroen van Wensen
Beeld Getty Images
1. Giftenaftrek
verruimd
Volgens financieel planner Birgitta van Antwerpen
(51) van Taxavant ontbreekt het aan
een duidelijke lijn op het gebied van belastingen.
‘Er is jarenlang gewerkt aan een tweeschijventarief
in de inkomstenbelasting en nu
krijgen we toch weer een drieschijventarief.’
Van Antwerpen, dit jaar door haar vakgenoten
uitgeroepen tot financieel planner van
het jaar, noemt ook de giftenaftrek als voorbeeld.
Die zou komend jaar worden ingeperkt,
maar is op de valreep verruimd. Een ingeplande
fiscale beperking op schenkingen
door bedrijven gaat niet door, terwijl particulieren
juist meer mogen schenken. De gewone
gift was altijd al fiscaal aftrekbaar, indien die
niet hoger ligt dan 10 procent van het inkomen.
Dat blijft ongewijzigd.
De periodieke gift, een gift die minimaal
vijf jaar achtereen moet worden gedaan,
was altijd onbeperkt fiscaal aftrekbaar. Per
2022 werd de gift gemaximeerd op
250.000 euro per jaar. Maar op verzoek van
de Tweede Kamer wordt dat nu weer verruimd.
Vanaf 2025 is jaarlijks tot 1,5 miljoen
euro fiscaal aftrekbaar bij de periodieke
gift.
116
‘Zaken die eerder zijn
afgeschaft, keren terug’
Getty Images
2. Saldering
verzacht
Per 2027 gaat er een streep door de salderingsregeling.
Deze regeling houdt in dat
zonnepaneelbezitters de elektriciteit zie ze
aan het net leveren, mogen wegstrepen
tegen de afgenomen elektriciteit. Om het
leed iets te verzachten, komt er een overgangsregeling.
Van 2027 tot en met 2030
moet het teruglevertarief minimaal de
helft zijn van het stroomtarief van de energieleverancier.
Let wel op dat het om de
helft van het kale tarief gaat, dus zonder
energiebelasting en btw. Nog even rekenen
dus of de aanschaf van zonnepanelen
in 2025 uit kan met de nieuwe regeling.
3. Beleggers
opgepast
Belangrijke vraag voor volgend jaar is hoe
het economische beleid van aankomend
president Donald Trump gaat uitpakken.
De Verenigde Staten zijn zeer bepalend
voor beleggers. ‘Van de MSCI-wereldindex
bestaat 73 procent uit Amerikaanse aandelen,’
zegt Jelte de Boer (44), directeur en
hoofd beleggen van vermogensbeheerder
Optimix. Het meest waarschijnlijke scenario
voor de komende maanden is ‘deflatoire
bloei’, denkt hij. ‘We zitten al in een
periode waarin de inflatie afneemt. Centrale
banken zouden dan ook afscheid
kunnen gaan nemen van hun restrictieve
beleid en de rente verder verlagen.’
Maar het kan ook anders lopen en dan
doemt er een recessiescenario op, aldus
De Boer. ‘Recent hebben Amerikaanse havenarbeiders
een cao afgesloten met
loonstijgingen van 62 procent in de komende
zes jaar. Bij vliegtuigfabrikant
Boeing stijgen de lonen de komende vier
jaar met 38 procent.’ Amerikaanse vakbonden
staan sterk en door hogere lonen
kan de inflatie hoog blijven.
Uit vrees voor een blijvend hoge inflatie
houden centrale banken de rente in dit
scenario te hoog voor wat wenselijk is,
zegt De Boer. Er zal dan ‘iets’ breken. ‘Als
particulieren hun hypotheekrente opnieuw
vastzetten, krijgen ze hogere maandlasten.
Voor ondernemers geldt dat ook.’ Consumenten
geven minder uit, ondernemers
investeren minder en dat vertaalt zich in
lagere economische groei en lagere bedrijfswinsten.
Met een mogelijke recessie
tot gevolg.
Toch is de kans op het recessie-scenario
kleiner dan het bloeiscenario, schat De
Boer in. Beleggers die willen voorsorteren
op een even tuele recessie kunnen aandelen
kopen van bedrijven met veel marktmacht,
legt De Boer uit. Die blijven winstgevend
doordat ze hun prijzen kunnen verhogen.
Ook goud biedt bescherming tegen
een hoge inflatie. Echt goud kopen en opslaan
in een kluis is duur. Indextrackers op
goud zijn volgens De Boer een goedkopere
optie.
28 december 2024 / 4 januari 2025
117
Ivf-behandeling
Eén op de acht Spaanse baby’s is een ivf-kind. De kennis van
artsen in het land over vruchtbaarheid trekt patiënten van uit
de hele wereld. En de vraag naar behandelingen blijft groeien.
De vruchtbare
voorloper: Spanje
Richard Hogenkamp in Madrid
Yuki wordt drie in april, hij is al
bijna toe aan de kleuterschool.
Wie brengt en haalt hem op
welke dag? Waar en met wie
viert hij zijn derde verjaardag?
Het zijn vragen waarvan Suus en Bart
Geerts vijf jaar geleden dachten dat ze
die elkaar nooit zouden stellen. Ze hadden
hun vierde mislukte ivf-poging in het
ziekenhuis achter de rug. De basisverzekering
vergoedt er maar drie en nu bood
ook de aanvullende verzekering geen uitkomst
meer.
Dat de kans op een zwangerschap
klein was, wisten ze, zegt Suus (43): ‘De
laboratoriumprocedure om eicellen te bevruchten,
leverde ons duidelijk minder
embryo’s op dan de meeste andere stellen,
maar je houdt hoop. In ons geval totdat
de verzekeraar ermee ophoudt.’
Ze onderzochten nog of ze het op eigen
kosten in Nederland konden blijven
proberen. ‘Heel kort maar,’ zegt Bart (40),
‘want in de kliniek vertelden ze ons dat
het een lang en duur traject kon worden,
met weinig kans op succes.’ Suus vult
aan: ‘Als je eenmaal begint aan zelfbetaalde
pogingen, wanneer en met welke
reden stop je dan? Ga je door tot je geen
dak meer boven je hoofd hebt?’
Yuki’s bestaan begon niet in Nederland.
Het embryo waaruit hij groeide,
werd verwekt in Spanje, op een paar straten
afstand van het Real Madrid-stadion.
Daar staat een van Europa’s oudste
vruchtbaarheidsklinieken, geopend in
1978. Dat is ook het jaar waarin de eerste
ivf-baby ter wereld werd geboren.
Het gebouw ligt half verscholen achter
hoge bomen. Klaterend fonteinwater
duwt de stadsgeluiden van Madrid naar
de achtergrond. Binnen is er voor elke
bezoeker een aparte, afgesloten wachtruimte.
Alles is erop gericht om spanning
weg te nemen. Want die is er, weet Inge
Kormelink (52), de in Nederland geboren
directeur van Clínica Tambre in Madrid.
Zelf wist zij al vroeg dat ze niet op natuurlijke
wijze moeder kon worden. Haar
drie kinderen kreeg ze via ivf. ‘Ik weet
wat stellen die hier komen meemaken en
dat is niet altijd makkelijk. Iedereen die
hier komt, heeft een reeks teleurstellingen
achter de rug.’
Nog stiller dan op de plek waar bezoekers
het pand in komen, is het in het laboratorium,
boven in de kliniek. Dubbele
deuren houden vuil buiten, ramen zijn er
138
Getty Images
28 december 2024 / 4 januari 2025
139
Colofon
is in 1945 opgericht als Elseviers Weekblad door J.P. Klautz
(1904-1990) en H.A. Lunshof (1904-1978) en is een voortzetting
van Elsevier’s Geïllustreerd Maandschrift (1891-1940)
Wekelijks
gedrukt
Abonnementen en klantenservice
Blad niet ontvangen? Verhuisd? Regel eenvoudig 24/7 uw abonnementszaken op:
service.roularta.nl Mail: klantenservice@ewmagazine.nl
Post: Roularta Media Nederland, Afdeling Klantenservice, Postbus 606, 7000 AP Doetinchem
Telefoon klantenservice: 020-894 75 53 (tijdens kantooruren)
Redactie: 020-2248022 | redactie@ewmagazine.nl | www.ewmagazine.nl
Postbus 11, 1110 AA Diemen
Hoofdredactie Hella Hueck,
Gertjan van Schoonhoven (adjunct),
Robbert de Witt (adjunct)
Samensteller Vooruitblik 2025
Anouk Turkenburg
Nederland & Cultuur Joppe Gloerich,
Carla Joosten, Ron Kosterman,
Gerlof Leistra, Gerry van der List,
Nard Lodewijk, Victor Pak, Geerten Waling
Wereld Matthijs van Schie (coördinator),
René van Rijckevorsel (Brussel)
Economie & Wetenschap Maria Bouwman,
Lotte Elbrink, Bram Hahn, Joris Heijn
Laurien Onderwater, Theo van Vugt,
Jeroen van Wensen
EW Digitaal Gandor Bronkhorst (chef),
Bart D’Hanis, Tom Ramaker, Robert Smid,
Sam Verbeek
Eindredactie & organisatie
Agnès Hoogendijk (chef a.i.), Arnout Maat,
Eddy Schaafsma, Tonny van Winssen
Vormgeving DJ Smit (art director),
Jelrik Atema (infographics), jooZt Mattheij,
Wendelien Schmidt (beeld), Djûke Vaartjes
EW Events en secretariaat Ingrid Pronk
Documentatie Marijke Brouwer (chef),
Astrid Westbroek
Correspondenten
Jeroen Ansink (New York),
Michiel van Blommestein (Warschau),
Jeroen Bult (Tallinn),
Renske Heddema (Zürich),
Guy Hoeks (Berlijn),
Richard Hogenkamp (Madrid),
Patrick van IJzendoorn (Londen),
Linda Otter (Rome),
Fred de Vries (Kaapstad)
Medewerkers Gerbert van der Aa,
Joost Bosman, Marthe-Geke Bracht,
Afshin Ellian, Joost Galema, Bas Jacobs,
Kleis Jager, Nicolaas Klei, Heidi Klijsen,
Leo Kwarten, Hans Moleman, Zihni Özdil,
Max Rebattu jr., Simon Rozendaal,
Rob van Scheers, Riki Simons,
Martin Sommer, Mark Thiessen,
Theo Toebosch, Jeroen Vullings,
Pieter Waterdrinker
Productie & distributie
Natalie Leenstra-Drost, Loes Mes
Altijd
online
ewmagazine.nl
Pictoright Van werken van beeldende
kunstenaars aan gesloten bij een CISACorganisatie
is het auteursrecht geregeld
met Pictoright te Amsterdam.
© c/o Pictoright Amsterdam 2024
ISSN 0922-3444
EW is een uitgave Roularta Media
Nederland
Uitgever Pim Osterhaus
Postbus 11, 1110 AA Diemen
Marketing Nicole Boekema (chef),
Tineke van Bakel, Sophie de Bie,
Emma de Jong, Ivonne van Keulen,
Julia Siudak
Advertentieverkoop
Roularta Media: 020-2105459
sales@roularta.nl
www.roularta.nl
Geldend advertentietarief van 1-1-2024
Advertentieafhandeling (traffic)
020-210 5450
traffic@roularta.nl
Abonnementen kunnen op elk gewenst
tijdstip ingaan. Opgave via ewmagazine.nl/
abonneer of telefonisch bij de Klantenservice.
Abonnementen tot wederopzegging
kunnen bij de Klanten service worden
beëindigd met inachtneming van minimaal
30 dagen. Dit kan schriftelijk, telefonisch of
per e-mail. Ook voor informatie over uw
lopende abonnement kunt u contact opnemen
met de Klantenservice.
Adreswijzigingen Drie weken van tevoren
doorgeven via service.roularta.nl
Prijzen Jaarabonnement Nederland
(inclusief digitale edities) € 408. Leest u
EW liever digitaal? Dat kan voor € 19,95 per
maand. Jaarabonnement overige landen
op aanvraag. Ga naar ewmagazine.nl/app
of mijnmagazines.nl voor meer informatie.
Abonnees kunnen met hun abonnement
ook meer dan 25 andere tijdschriften lezen
via Mijn Magazines. Bovendien is deze digitale
toegang te delen met twee anderen.
Nabestellingen Oude nummers
(tot 6 weken terug) kunt u bestellen via
tijdschriftnu.nl/ew
Gedrukt door Roularta Printing
Volgende week verschijnt er geen EW. De eerstvolgende reguliere EW
is gedateerd 11 januari 2025 en is vanaf 9 januari verkrijgbaar.
28 december 2024 / 4 januari 2025
© 2024 Roularta Media Nederland
Copyright Het is niet toegestaan om, zonder voorafgaande toestemming van Roularta Media Nederland, de uitgever van EW, door en in
EW gepubliceerde artikelen, onderzoeken of gedeelten daarvan over te nemen, te (doen) publiceren of anderszins openbaar te maken of
te verveelvoudigen.
Leveringsvoorwaarden Op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van Roularta Media Nederland zijn de algemene
voorwaarden van toepassing die te vinden zijn op www.roularta.nl/voorwaarden/, waar u ze kunt printen en opslaan. Deze voorwaarden
zijn tevens van toepassing op uw abonnement.
Disclaimer Alle (redactionele) informatie, waaronder begrepen adviezen, ideeën en meningen, is op zorgvuldige wijze en naar beste
weten samengesteld. De inhoud en inkleding van advertenties is bepaald door of namens adverteerders en wordt door Roularta Media
Nederland en/of door de redactie niet beoordeeld op juistheid, volledigheid en rechtmatigheid. Roularta Media Nederland en de aan haar
verbonden auteurs zijn niet aansprakelijk voor schade in verband met gebruik van (redactionele) informatie en de inhoud en vormgeving
van advertenties. Roularta Media Nederland sluit iedere aansprakelijkheid voor schade als gevolg van druk- en zetfouten uit.
Privacy Roularta Media Nederland, uitgever van EW, legt van haar abonnees en klanten in het kader van haar dienstverlening (persoons)
gegevens vast. Deze gegevens worden gebruikt ter uitvoering van de (abonnements)overeenkomst, en om informatie te verstrekken
over relevante producten en diensten van Roularta Media Nederland
De gegevens kunnen ook worden gebruikt door zorgvuldig geselecteerde organisaties om abonnees en klanten te informeren over
relevante aanbiedingen betreffende producten en diensten. Als u deze informatie niet op prijs stelt, dan kunt u dit doorgeven aan
Roularta Media Nederland, Postbus 23620, 1100 EC Amsterdam o.v.v. ‘privacy. Of per e-mail: adresregistratie@roularta.nl.
Voor meer informatie verwijzen wij u naar het Privacy en Cookie beleid op www.roularta.nl/privacy.
147