Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Kasteel Jourdain in Kraainem, toegankelijk voor het publiek
Sinds 2008 ontwerpen en produceren wij
metalen serres op maat in allerlei afmetingen
en vormen. Hierdoor kan uw wintertuin niet
alleen dienen als kas voor biologische groenten,
kleinfruit en zaaigoed, maar ook als aangename
werk- en rustruimte met een bijzondere
lichtinval.
Licht en extra ruimte werken inspirerend voor
creatieve mensen!
Wij bieden een ruime keuze aan vrijstaande
serres, aanbouw-serres, terrasoverkappingen….
ook in zelfbouwpakket!
Vraag vrijblijvend een offerte via
Regio Tielt
www.dbgclassics.be
+32 (0)478 529 454 - info@dbgclassics.be
Regio Ooike
EDEN EDITO
KUNNEN PLANTEN DE WERELD REDDEN?
We leven in, wat je op zijn zachtst gezegd, zou kunnen omschrijven
als verwarrende tijden. Elke dag opnieuw worden we overspoeld
met verontrustende informatie, berichten en beelden die maken
dat we ons onzeker, rusteloos en verward voelen. Dat maakt dat
steeds meer mensen continu stress ervaren, burn-outs krijgen en
op zoek gaan naar een uitweg.
Zo’n uitweg of oplossing bestaat. En die is groen.
Terwijl er steeds meer in onze omgeving en onze samenleving
verandert, sneller moet of fout loopt, blijven planten (voorlopig)
nog trouw aan het ritme van de seizoenen, gehoorzaam aan dag
en nacht en groeien ze niks overhaast maar harmonieus op hun
eigen ritme.
Misschien hebben
we daarom meer
nood aan groen,
aan planten. Gewoon
vlak bij, rond ons.
Kamerplanten binnen,
balkonplanten buiten,
enkele potten op het
terras, een begroeide
voorgevel of een klein
stadstuintje. Een boom
in de straat, een tuin
rond het huis, een park
of het ultieme gevoel
van open ruimte in de
ons resterende natuur;
allemaal groen.
Tuinen en parken in onze sterk verstedelijkte gebieden hebben
voor een belangrijk deel de functie van de natuur overgenomen.
Laten we ze daarom koesteren. Geef ze de ruimte, haal wat beton
weg en offer die autostaanplaats op voor groen. Je zult verrast
worden als je merkt hoe elk nieuw stukje ’aarde’ dat zo tevoorschijn
komt, spontaan ingenomen wordt door groen. Wilde en inheemse
planten vormen vaak de pioniers van zo’n nieuw te veroveren
groen gebied en bereiden zo de grond voor op meer. Laten we
op die manier nieuwe tuinen maken. Eenmaal veroverd komt er
plaats voor struiken en bomen die op hun beurt met hun wortels
en bladeren opnieuw humus en meer voeding aanbrengen voor
meer groen.
En laten we die nieuwe tuinen invullen zoals onze samenleving is
opgebouwd. Met diversiteit, met inheemse én exotische planten
die zich hier thuisvoelen, met wilde planten en gecultiveerde
exemplaren, met sierlijk en eetbaar, met helend en geurend,
bloeiend maar vooral groeiend. Want met elke nieuwe plant is er
hoop. Hoop op een nieuw seizoen met de belofte van groei en bloei,
op het ritme van
zomer en winter,
spontaan en
niks overhaast of
ondoordacht.
Misschien dat
planten en tuinen
zo de wereld
kunnen redden
dichtbij, rondom
ons of als inspiratie
ver weg om van te
dromen of als basis
of uitnodiging om
te reizen. Dat is
wat we bij ’Eden
magazine’ al die
jaren al proberen,
om lezers te begeleiden naar meer groen.
Want met elke nieuwe plant, in huis, in de tuin of in de wereld
kunnen we zo onszelf en tegelijk ook de wereld een beetje redden.
Peter Bauwens
La Feuillerie in Celles,
EEN UNIEK LANDGOED over te dragen !
La Feuillerie is vooral het passioneel verhaal van Solange en
Palick van Hövell, die het al 40 jaar beheren met een tuin in
Engelse stijl, verscholen achter een statig herenhuis aan de
rand van het dorp.
Palick is landschapsarchitect, net als zijn voorganger Louis
Fuchs die het park in de 19e eeuw ontwierp. Voor Palick is
het creëren van een Eden, het tekenen van perspectieven en
harmonieuze lijnen vanzelfsprekend.
Op 3,5 hectare staan momenteel meer dan 2000 zorgvuldig
geselecteerde planten. De collectie omvat volgroeide
rododendrons, kornoeljes, viburnums, hortensia’s en
uitzonderlijke bomen, zoals tulpenbomen, valse christusdoorn,
vaantjesboom, bijenboom, karamelboom, moerascipres
en talrijke bodembedekkers om het onderhoud te vereenvoudigen.
Sinds 1986 organiseren de eigenaars in het voor- en najaar
open- tuin-dagen voor gespecialiseerde plantenkwekers uit
binnen- en buitenland, die met hun exclusieve collectie op dit
plantenfeest de talrijke tuinfanaten verwelkomen. Het is dan
ook geen toeval dat het park 3 jaar geleden het waardevolle
label “Jardin Remarquable” kreeg van de vereniging Parcs
& Jardins de Wallonie, lid van de Association des Amis des
Jardins Remarquables Européens (AAJRE).
De tijd is gekomen voor Solange en Palick om dit schitterend
project door andere liefhebbers met dezelfde passie te laten
beheren.
Ontdek deze magische plek ! www.lafeuillerie.be
8 20 28 38 46
INHOUD
ARCHITECTUUR
MEDITERRANE TUIN
EIGEN PLUKTUIN
KUNSTENAAR
NATUUR
JAPAN
MOESTUIN
WALES
STRUIK
LECTUUR
DUURZAME TUINEN
TUINIER VAN EDEN
VORMSNOEI
Piet Blanckaert’s passie voor tuinen
Rob en Aad’s droomplek in het dorpje Flayosc
Zelf prachtige plukbloemen kweken
Tuinige schilderingen van José Aerts
Ijsland, een betoverend land van vuur en ijs
De kleur rood voor ‘veel geluk’ planten
Kunnen bonen de wereld redden?
Wees welkom in magische kastelen en tuinen
Herfst- en winterbloeiende Camellia
‘Garden and metaphor ‘ volgens Saskia de Wit
Sterke beplanting met nauwelijks onderhoud
‘De Verwondering’ van Arjan en Geertje Van Dijk
‘Mont des Récollets’ in Noord-Frankrijk
8
20
28
38
46
56
64
72
82
90
92
98
106
72 82
92 98 106
8 EDEN
HET LANDSCHAP EN ZIJN LIJNEN
VOLGENS PIET BLANCKAERT
ARCHITECTUUR
In zijn boek ‘Piet Blanckaert Gardens’ reist hij door veertig privétuinen
en deelt hij met ons vier decennia van zijn passie
voor pure landschapsarchitectuur
t
In deze tuin aan de rand
van Brugge, Rhododendron
‘Catawbiense Grandiflorum’,
Rhododendron ‘Cosmopolitan’,
Rhododendron ‘Germania’,
Rhododendron ponticum.
Piet Blanckaert heeft een grote verscheidenheid aan vaste planten in zijn tuin geplant, volgens de seizoenen
(rechts: Aconitum napellus).
Hoe kun je een decennialange carrière samenvatten die begon met een baanbrekende
stage in het Deense Jutland? Als je een portret van Piet Blanckaert zou moeten opstellen
aan de hand van twee hoofdthema’s, dan zouden dat er twee zijn: de primitieve kunsten,
geërfd van dezelfde passie van zijn vader, en tuinen, te beginnen met alle grote en kleine
wonderen van Engeland.
Deze invloeden waren aanwezig in de eerste twee tuinen die hij ontwierp en nu allebei
verdwenen zijn: de gestructureerde Brugse tuin van gesnoeide buxushagen voor zijn
moeder, en de Japanse tuin van zijn vader in Brussel, rond een huis ontworpen door de
architect Marc Corbiau.
Tekst & Foto’s : JEAN-PIERRE GABRIEL
EDEN 9
1 2
3
XXX
EDEN
MEDITERRANE TUIN
Foto’s voorgaande pagina’s: Deze lange aflopende border voor het huis is omzoomd met welig tierende Santolina chamaecyparissus, Gaura, taxus en
Nieuw-Zeelands vlas (Phormium tenax). De bomen, waaronder kurk- en steeneiken en pijnbomen, op de helling bieden beschutting tegen de mistral.
Rob en Adrienne woonden op talloze plekken in Europa en in thuisland Nederland.
Sinds 2021 heeft het echtpaar hun vaste stek gevonden
en zijn ze helemaal geaard in het pittoreske Provençaalse dorpje Flayosc.
Boven op een heuvel lieten ze hun droomhuis bouwen, met prachtig uitzicht en dito tuin.
Flayosc (‘Flaio’ op z’n Provençaals) staat bekend als een van de
mooiste dorpjes in het departement Var. Het ligt op een rots, met
weids uitzicht over de imposante bergen van het Massif des Maures,
begroeid met talloze pijnbomen, steen- en kurkeiken en cipressen. In
de omgeving liggen ook vele wijn- en olijfgaarden.
Rob en Adrienne (‘Aad’ voor intimi, afgeleid van haar doopnaam
Adriaantje) kwamen er terecht via vrienden in Normandië. Rob: ‘Daar
woonde ik vijf jaar met mijn eerste vrouw, want voor mijn werk voor
Philips werd ik naar landen in heel Europa uitgezonden. Een aantal
Franse buren had een tweede woning in de Provence. Dat wekte
onze belangstelling. Via een Nederlandse collega in Lorgues gingen
we op onderzoek uit. In 2000 kochten we een perceel en vier jaar
later startte ik met Aad de bouw van onze woning, waarvoor we de
lokale architect Michel Zisman hebben ingeschakeld.’
Intussen woonde het stel in Hamburg, vanwaar ze een keer in de drie,
vier maanden naar de Provence reisden voor overleg ter plaatse. Na
een intensief traject van twee jaar was hun droomhuis klaar, inclusief
zwembad en gastenverblijf.
Aad: ‘Onze doortastende architect, die we altijd “De kleine Napoleon”
noemden, speelde een rol in het creëren van onze vijfduizend
vierkante meter grote tuin. Geen makkelijke opgave, want de grond
bestaat uit ‘argile’ (klei) en is heel rotsachtig. Bovendien hebben we hier
te maken met steile hellingen.’ Zisman liet drie ‘restangues’, terrassen,
aanleggen. Met grote rotsblokken zijn er muren opgetrokken en
er zijn overal traptreden aangebracht om de hoogteverschillen te
overbruggen. ‘Ze hebben keurig om de aanwezige bomen heen
gewerkt, zodat er de tuin nog steeds heel natuurlijk oogt.’ Toch is
er ook een flink aantal bomen gekapt. ‘Ja, veertig pijnbomen zijn
verdwenen. Ze produceren niet alleen heel veel naalden en zorgen
daarmee voor brandgevaar, maar ze groeien erg hard en drukken
daardoor de andere beplanting weg. Bovendien zijn ze niet inheems,
waren ze deels beschadigd door de bouwwerkzaamheden en
belemmerden ze het uitzicht.
Er staan nog genoeg in de omgeving...’
1
2
3
De bladhoudende Agapanthus ‘Marijke’ langs het pad is een van de favoriete
planten van Aad. Ze kocht er maar liefst vijftig exemplaren van bij een kwekerij in
de buurt van Gent.
De door Aad en Rob geliefde palmboom moet intensief worden beschermd
tegen de palmmot. De Gaura aan de voet ervan gedijt uitstekend in het
mediterrane klimaat.
De enorme vijgcactus is door Aad opgekweekt uit een stek die ze meenam
van Sicilië. Erachter glansmispel Photinia x fraseri ‘Red Robin’.
PALMEN EN MOTTEN
Toen het huis klaar was benaderden Rob en Aad een lokaal tuincentrum.
Met hulp van Dalmasso werd een ontwerp gemaakt en
begonnen met de beplanting rond het huis. Met veel mediterrane
planten en struiken, zoals oleander, rozemarijn, lavendel en laurier,
en andere gewassen die goed gedijen bij de vele zonuren en
droge omstandigheden, zoals Teucrium, Elaeagnus, Guave en de
glansmispel Photinia x fraseri ‘Red Robin’. ‘Eerlijk gezegd hadden we
geen idee waar we moesten beginnen. Ik heb altijd van tuinieren
gehouden en ideeën en tips uit tuinbladen opgedaan. Zoals de
beplanting en het ontwerp van een Mediterrane tuin in Eden
Magazine 56.
Hier in de Var ben ik lid van een tuinclub, met alleen maar Nederlandse
dames en heren trouwens. We bezoeken elkaars tuinen, lezingen en
kwekers, waar ik veel van opsteek. En inmiddels heb ik de nodige
praktijkervaring, gewoon door dingen te proberen’, aldus Aad.
‘Later hebben we daar, samen met kwekerij Savoir Vert, vedergras,
Gaura, Nieuw-Zeelands vlas en agapanthussen gezet. De Afrikaanse
lelie is een van mijn favorieten. Bij de kwekerij van Tim Wyckstandt
bij Gent kocht ik vijftig exemplaren van de ‘Marijke’. Je hebt er zo
ongelooflijk veel soorten in. In tuincentrum Flayosquet vond ik laatst
de kleine ‘l’Amour d’Eté’, alleen al vanwege de naam!’ Verder hebben
we olijfbomen en een palmboom bijgeplant, want die horen hier
natuurlijk. Helaas hebben we last van de palmmot. De afgelopen
tien jaar zijn er ook verderop, langs de Côte d’Azur, monumentale
palmen gesneuveld. We besproeien onze palm nu van april tot en
met oktober om de drie weken met nematoden. Een dure grap, maar
noodzakelijk om de palm te behouden. En er zijn in onze tuin grote
agaven ten onder gegaan door het werk van de snuitkever. In het
begin frustrerend, maar zo gaat het in de natuur.’
Enthousiast vervolgt Aad: ‘De tuin verandert constant, is elk jaar
anders, bijna iedere dag ontdek ik weer iets nieuws. Na ruim vijftien
jaar hebben de oleanders het in het tuintje voor het gastenverblijf
begeven. We willen daar een tweede palmboom planten en gaan een
kijkje nemen bij de nieuwe specialist in Draguignan, Tropical House.
Voor een harmonieus effect laten we nu bewust bepaalde boomen
plantensoorten her en der terugkeren in de tuin. Zo werden de
enorm uitgedijde agapanthussen vermeerderd en op verschillende
plekken uitgeplant, net zoals de “kinderen” van de grote agaves.’
Tekst: MARIEKE VAN GESSEL
Foto’s: ADRIENNE DEN OUDEN, JINGE LIM
EDEN 23
EIGEN PLUKTUIN
Een goed gevulde pluktuin, door op rijtjes
q te kweken wordt het onderhoud eenvoudiger.
zelf PLUKBLOEMEN
KWEKEN
Het is fijn om bloemen te kunnen plukken uit je eigen tuin.
Dahlia’s, heerlijk geurende rozen, goudsbloemen,
Zinnia’s en nog veel meer.
Met de aanleg van een pluktuin kun je in de winter
of het vroege voorjaar al beginnen.
Na een rondje door de pluktuin zijn er al voldoende bloemen
voor een vrolijk tuinboeket.
Je kunt natuurlijk enkele bloemen uit de border verzamelen, maar in een
aparte pluktuin is alle ruimte bestemd voor boeketten, en daar pluk je toch
wat makkelijker. Dus is er een plekje over in de tuin? Maak dan nu plannen
om je eigen plukbloemen te gaan kweken. Om armen vol te kunnen oogsten
voor zelfgemaakte boeketten en kransen. Rijk bloeiende eenjarigen, dahlia’s
in knallende kleuren, romantische rozen maar ook bijvoorbeeld siergrassen en
hortensia’s. Seizoensbloemen uit eigen tuin zijn bovendien veel duurzamer dan
snijbloemen uit een verwarmde kas, vaak bespoten met bestrijdingsmiddelen,
of vanuit Afrika ingevlogen rozen en hortensia’s. Bedenk voor je een pluktuin
gaat aanleggen wat de beste plek is, hoe de tuin eruit moet zien, welke planten
je wenst te kweken en hoe je ze gaat combineren.
Tekst & Foto’s MODESTE HERWIG
EDEN 29
Plant van de
toekomst
Uniek assortiment
geklimatiseerde soorten
Elfensering / Lagerstroemia
Vlaamse laurier
Laurus noblis uniek assortiment
uw tuinpartner in elk seizoen
Productie en verkoop van bomen, struiken, vaste planten en eenjarigen.
U vindt bij ons zeker een bijzondere selectie om uw borders te verfraaien!
Advies en aanleg van tuinen
Rue du Puits 37 • B-1341 Ottignies • +32 (0) 10 61 40 92
info@letry.be www.letry.be
FLORALIA BRUSSELS
4/04 - 2/05/2025
KASTEEL VAN GROOT-BIJGAARDEN
CHÂTEAU DE GRAND-BIGARD
ISIDOOR VAN BEVERENSTRAAT 5
1702 GROOT-BIJGAARDEN
WWW.FLORALIA-BRUSSELS.BE
“Eeuwige Passie” (VISkavepas)
mijn lievelingsroos
Bol opgaande en doorbloeiende struik
met sterke stengels die trossen met lang
bloeiende, dubbele dieproze en heerlijk
geurende bloemen dragen. Zelfreinigend
en perfect ziekteresistent.
Hoge struik : in vroege voorjaar
terugsnoeien tot 1/3 of ½.
Lage struik : tot 5-10 cm (aanbevolen).
Prachtig in bloemenborder per 3 of
in een ruime pot.
Bezoek onze 10.000 m 2 rozenvelden
vol kleuren en geuren en laat u adviseren
voor de juiste bodembedekker, heester of
klimroos.
In de rozentoontuin bloeien 1001 soorten
waarvan een eigen rozenteelt.
Specialiteiten: Erica, Calluna en Daboecia
Grote collectie Wisteria, Eriobotrya, Taxodium, Metasequoia …
Leliestraat 2, B-2580 Putte (Mechelen)
+32 (0)15 75 69 20 info@casteelsrozen.be
www.casteelsrozen.be
Open : tot 15 november op donderdag,
vrijdag, zaterdag 9 – 18 u.
Rozenfeest op 15 augustus
www.rozenkopen.be
Niet ver van: • Arboretum Kalmthout • Arboretum Trompenburg (Rotterdam Nl)
• Plantentuin De Kleine Boerderij (met heidetuin)
www.henkjanheideboer.be
@henkvan_beek
Henk-Jan Heideboer
Maxburgdreef 21,
B-2990 Loenhout
XXX
EDEN
t Een veld met Scheuchers wollegras in de Landmannalaugar, een van de meest grandioze vulkaangebieden van Ijsland.
ONDER DE POOLCIRKEL,
IJSLAND,
EEN LAND VAN VUUR EN IJS
q Fjorden, rivieren en watervallen verlevendigen dit verlaten en indrukwekkend landschap.
NATUUR
EDEN
XXX
64 EDEN
MOESTUIN
KUNNEN
bonen
DE WERELD REDDEN?
Wereldwijd werken er momenteel een paar duizend onderzoekers en wetenschappers aan
de eiwittransitie. Meer plantaardige in plaats van dierlijke voeding moet onze ecologische voetafdruk
en CO2 uitstoot verminderen en de klimaatsverandering afremmen. Tegelijk werken we zo aan
meer voedselzekerheid en de volksgezondheid. Al die inspanningen zorgen voor een brede waaier
aan uiteenlopende resultaten, experimenten en verwachtingen. Hamburgers uit de printer, melk
gemaakt op basis van gras, eetbare schimmels en wieren... .
Allemaal heel boeiend maar eigenlijk bestaat er al een perfecte oplossing.
Niks nieuw, weinig experimenteel en nauwelijks verrassend.
Gewoon bonen.
Alle peulvruchten, niet enkel bonen maar ook erwten, kikkererwten
en linzen bevatten een grote hoeveelheid plantaardige eiwitten.
Ze zijn makkelijk te telen en hebben ook allemaal de bijzondere
eigenschap om tijdens hun groei stikstof uit de lucht te halen en
die op hun wortels vast te zetten. Op die wijze komt die stikstof als
plantenvoeding beschikbaar voor een volgende teelt. Dus bonen
zorgen niet enkel voor eiwitrijke voeding voor ons, maar ook voor
een perfecte oplossing voor het milieu. Tegelijk zijn peulvruchten
makkelijk te telen en geven een grote opbrengst zonder veel extra
bemesting. Je kunt bonen vers oogsten en eten, vrij eenvoudig
invriezen en inmaken of eenmaal gedroogd onbeperkt en zonder
verdere energieverbruik bewaren. Verder zijn bonen eenvoudig te
bereiden, eenvoudig in smaak en bruikbaar in een brede waaier van
culinaire toepassingen.
Meer bonen dus, op onze velden, in onze tuinen en op onze tafels.
Voor wie nog twijfelt geven we hier een overzicht van enkele van
de meest populaire soorten die je gewoon in je eigen tuin kunt
kweken. Je start met makkelijke grote dikke zaden. Ze vragen verder
nauwelijks aandacht, stellen weinig eisen aan de grond of standplaats
en kunnen ook in potten of bakken gewoon op je terras. Laat je dus
verrassen door de veelzijdigheid en enkele opvallende kenmerken.
Of je nu gewoon even experimenteert of voluit heel je tuin vol zet,
bonen horen gewoon in elke tuin.
Tekst & Foto’s PETER BAUWENS
EDEN 65
MOESTUIN
Tinbonen
(Vicia faba)
SOJA VOOR HET NOORDEN
Je kunt ook in onze koele streken al vlug starten met bonen
wanneer je voor tuinbonen kiest. Die maken geen probleem van
koele temperaturen of nog een keertje nachtvorst. Vaak kunnen ze
tijdens een zachte periode eind februari al gezaaid worden. De echte
bonenfanaten zaaien ze zelfs voor onder glas om begin maart al een
mooie jonge plant te hebben. Die komen op 10 tot 20 cm in de rij en
met rijen op 50 cm uit elkaar in de tuin.
Er is, zoals bij de meeste bonen, een ruime keuze in variëteiten: van
dwergsoorten die amper 25 cm hoog groeien tot stevige sterke
groeiers van ruim 1m hoog. Deze laatste moet je wel tijdens de groei
een keer flink aanaarden en ze hebben wel een beetje steun nodig in
de vorm van stokken en draden.
In april zijn de meeste planten volwassen en gaan ze bloeien. Dat is
meteen het eerste moment om te genieten. Vaak bloeien ze samen
met de laatste tulpen en zo brengen ze meteen wat
kleur in de moestuin. Klassiek bloeien ze bont
zwart/wit, maar er zijn ook zuivere witte,
roze, dieprode en zelfs zachtblauw getinte selecties.
Behalve extra kleur, brengen ze een beetje
onverwacht ook volop geur tijdens hun bloei.
Het is natuurlijk niet allemaal puur genieten,
want tuinbonen kunnen zeker wanneer het wat warmer wordt, flink
problemen krijgen met zwarte luis in de jonge sappige toppen van
de planten. Dat kun je voorkomen door vroeg te zaaien of door de
jonge toppen van de volwassen bloeiende planten weg te nemen.
Die jonge toppen vormen trouwens de eerste oogst. In tegenstelling
tot de andere bonen kun je van tuinbonen ook de bladeren eten. Het
jonge blad kun je kort roerbakken in wat olijfolie en knoflook en als
voorjaarsgroente serveren. Het blad smaak naar… jonge tuinbonen.
Van zodra de eerste jonge peulen gevormd zijn kun je starten met
oogsten door de kleine onvolgroeide peulen als mangetout te
gebruiken. Wat later en wat verder ontwikkeld oogst je peulen met
binnenin de dikke dopbonen of je laat de peulen gewoon hangen
en drogen aan de planten om ze als volwassen droge dopboon te
oogsten voor gebruik in de wintermaanden. Een nachtje weken en
dan ruim een uur koken met enkele takjes bonenkruid
maakt ze opnieuw eetbaar. Het oorspronkelijk
recept voor de populaire humus was op basis van
tuinbonen maar ze zijn dus ook bruikbaar
als bladgroente, voor hun jonge peultjes,
als dop- en als bewaarbonen.
66 EDEN
won bonen
(Phaseolus vulgaris)
MOESTUIN
VAAK HEEL BIJZONDER
De gewone boon is heel terecht de meest populaire boon in onze
tuinen. In tegenstelling tot de tuinboon hebben ze wel nood aan
warmte en een hekel aan teveel nat. Traditioneel zaai je bonen
midden tot eind mei want ’bonen mogen de meimaand niet zien’.
Is die periode nog koud en kil, stel het zaaien dan gewoon enkele
weken uit. Er is keuze uit compacte struikvormen of metershoge
klimmers waarbij die laatste nood hebben aan flinke bonenstaken
van ruim tweeënhalf tot drie meter hoog. De meeste mensen telen
boontjes voor de oogst in hun jonge groene versie waarbij je de
peulen met nog nauwelijks ontwikkelde zaden binnenin oogst.
Die vormen een uitstekende groente en culinair een
topproduct, maar in deze jonge verse vorm scoren de
bonen wat eiwitten betreft niet echt hoog. Ga je voor het
hoge eiwitgehalte dan kies je voor speciale verse dopbonen
of droogbonen. Flageolets,
Borlotti’s, bruine, witte of rode
nierbonen geven wat
voedingswaarde betreft het
beste resultaat. Maar ook hier
is de keuze enorm en de variatie
onbeperkt. Groene, gele, roze en
bonte boontjes kun je zo kweken en oogsten. Rauwe, ongekookte
bonen zijn niet eetbaar. Vers geoogst, met de dikke bonen mooi
volgroeid in de zachte peul, kun je ze makkelijk doppen om
vervolgens 10 tot 15 minuten te koken (mét bonenkruid) voor
een heerlijk culinair resultaat. Eenmaal de peulen gedroogd zullen
de bonen binnen ook droog zijn en kun je ze oogsten voor een
wintervoorraad.
Ze zijn perfect voor klassieke bonenschotels, een voedzame
en verwarmende winterse bonensoep of gewoon als basis bij
Mexicaanse of mediterrane gerechten.
EDEN 67
MOESTUIN
Pronkbonen
(Phaseolus coccineus)
BONEN OP HUN MOOIST
Als we moeten kiezen voor de mooiste bonen dan is de keuze snel
gemaakt. De oude Latijnse naam ’Phaseolus multiflorus’, ’de boon
met veel bloemen’, maakt dat al meteen duidelijk. Pronkbonen of
Spaanse bonen komen net als Phaseolus vulgaris uit de Nieuwe
Wereld en werden dus pas na de ontdekking van het Amerikaanse
continent hier via Spanje geïntroduceerd. In tegenstelling tot de
gewone bonen kwamen de pronkbonen uit wat hogere en koelere
gebieden wat maakt dat hun eisen voor temperatuur en groei wat
lager liggen. Ook deze bonen start je best gewoon eind mei, maar
waar de andere bonen een open en warme standplaats eisen kunnen
pronkbonen ook in lichte schaduw of op een wat koelere plaats in
de tuin gekweekt worden. Is de zomer extra nat en koel, dan zul je
merken dat deze planten het veel beter doen dan wanneer we een
droge en hete zomer hebben. Wil je elk jaar gegarandeerd succes
met bonen, teel dan verschillende soorten bonen naast elkaar.
Opnieuw is er hier keuze uit de weinig geteeld en aangeboden
struikvormen en populaire sterkgroeiende, soms tot 4 meter hoge
klimmers. Die sterke groeikracht maakt dat pronkbonen ook
uitermate geschikt zijn om langs pergola’s of complete
tuinconstructies te groeien. Na de sterke groei verschijnt
de uitbundige en opvallende bloei. Die kan wit, roze, rood of wit/rood
zijn en vaak bloeien de planten tot midden oktober. Van alle bonen
worden deze het drukst bezocht door hommels en bijen. Na de bloei
verschijnen de dikke grove peulen. Die kun je opnieuw jong oogsten
als een soort sperzieboon of snijboon of je wacht geduldig tot ze
helemaal dik en volgroeid zijn. Wanneer de groene peulen bleek
verkleuren is het moment aangebroken om de verse dopbonen te
oogsten. Pronkbonen vormen de grootste bonen in ons klimaat en
sommige variëteiten zoals de bekende ’boerentenen’ gaan tot bijna
5 cm lang. Wat je niet oogst en aan de planten laat hangen droogt zo
voor wintergebruik. De bonen binnenin zijn al even kleurrijk als de
bloei, met witte, zwarte, roze en gevlekte varianten. Van alle bonen
geven ze de makkelijkste en snelste plukoogst want met een tiental
peulen vol verse dopbonen heb je zo een maaltje bij elkaar. Behalve
voor de sierlijke bloei zijn er selecties met ongewoon geel-groen
blad en vormen met paarse peulen.
Vers gedopte dikke pronkbonen kun je 15 minuten koken voor een
heerlijk zachte en smaakvolle boon. Ideaal voor wie graag veel bonen
eet.
68 EDEN
Sabonen
(Glycine max)
MOESTUIN
LEKKERST VERS
De sojaboon lijkt misschien een beetje vreemd in deze reeks maar
de groeiende populariteit van verse edamame sojaboontjes maakt
dat steeds meer mensen deze vorm van Glycine max in de tuin gaan
kweken. Ook voor deze teelt wacht je geduldig op warm weer en
wanneer mei en begin juni nog koel zijn stel je het zaaien best nog
even uit. Je kunt wel onder glas voorzaaien zodat je de jonge planten
op 20 cm in de rij kunt uitplanten. Geen klimmers bij sojabonen,
enkel struikvormen maar ook die kunnen nog variëren van 30 tot 100
cm hoogte, waarbij je net als bij de tuinbonen de
hoogste groeiers enkele keren kunt aanaarden
en eventueel wat stokken en draden moet geven
als steun.
Wanneer de zomer en de groei op gang komt is er
net als bij de andere bonen verder geen werk aan,
behalve wat aanaarden en onkruidvrij houden.
Vanaf augustus kun je de eerste boontjes oogsten
wanneer de peulen aan de planten mooi dik
gezwollen zijn. De laatste selecties geven een oogst in oktober.
De peulen zijn niet eetbaar en rauwe peulen kun je ook niet doppen.
Je kookt de dikke edamame peulen 7 minuten in licht gezouten
water, spoelt ze vervolgens met koud water en serveert ze meteen
om zo uit de hand te eten. Het vraagt de nodige handigheid om
de gekookte peulen te openen naar de mond te brengen en zo de
dopboontjes te eten, maar ze vormen het ideale fingerfood. Kinderen
vinden het vaak erg spannend, maar het is meestal de zachte, licht
zoete smaak ergens tussen pindanootjes en verse doperwten in dat
deze boontjes onweerstaanbaar maakt. Wat je niet oogst rijpt verder
tot droge sojabonen die je opnieuw met weken en
koken kunt eten. Maar vers verdienen ze uiteraard
de voorkeur.
EDEN 69
Limabonen
(Phaseolus lunatus)
CULINAIR TOP
Voor wie nog een stapje verder wil gaan in het bonenverhaal kan
op zoek gaan naar Phaseolus lunatus of limabonen. Ze worden
niet vaak aangeboden en dat is jammer want hun reputatie als
’butterbean’ maakt duidelijk dat ze culinair bijzonder zijn. Van alle
bonen voor onze regio’s vragen ze de meeste warmte. Dus enkel
in een warme omsloten tuin, tegen een zuiderse warme muur of
onder de extra beschutting van glas of een folietunnel geven ze elk
jaar goede resultaten. Onze steeds warmere zomers helpen ook een
flink stuk. Ook hier is keuze uit wat vroeger afrijpende struikvormen
en metershoge klimmers. Voorzaaien is bijna een noodzaak en zaai
niet te vroeg zodat de planten wanneer ze starten ook meteen flink
kunnen doorgroeien zonder onderbreking van koelere periodes.
Halfweg juni is vaak een goede keuze. Voorzie onder glas voldoende
ruimte want het zijn net als alle bonen stevige groeiers. Maar in
tegenstelling tot gewone bonen maken ze geen probleem van
periodes met extreem hoge temperaturen. Vanaf september kun je
oogsten. De struikvormen geven kleine dopboontjes, de klimmers
gaan van klein tot middelgrote of extra grote bonen, vaak in heel
opvallende bonte kleuren en tekeningen. Uiteraard weer vers op zijn
best, maar ook prima geschikt als droogboon en als wintervoorraad.
Ze zijn ideaal voor meer verfijnde culinaire toepassingen, perfect als
bonen op zich en mooi in combinatie met paprika en tomaat.
BESLUIT
Kunnen bonen de wereld redden? Als het
om de wereld voeden gaat, in elk geval wel.
De eenvoudige teelt, hoge opbrengst en
voedingswaarde en hun impact op lucht en
grond maakt bonen dé teelt van de toekomst.
Er is maar één probleem. We eten te weinig
bonen. Nederland heeft zijn bruine bonen, de
Engelsen hun witte bonen in tomatensaus, de
Italianen zijn dol op hun Borlotti’s en de Fransen
pronken met hun flageolets. In België blijven we
een beetje achter. Dus laten we ons openstellen
voor de recepten uit de ons omringende landen
plus de inspiratie uit landen met een rijke traditie
met bonen. Voor de overvloed aan peulvruchten
uit India en Midden-Amerika of de talrijke
toepassingen uit het middenoosten. Maar laten
we vooral gewoon zelf aan de slag gaan met
bonen, in onze tuin, op onze velden en vooral
in onze keuken. Gewoon omdat iedereen én het
milieu er beter van wordt en misschien dat we
zo samen met de bonen de wereld een stukje
kunnen redden. □
www.torcpots.com
torc_pots
PLAS NEWYDD
residentie van de Markies
van Anglesey
Het eiland Anglesey ligt in het noordwesten van Wales. Plas Newydd
is een laat 18e-eeuws kasteel in een idyllische omgeving aan de
rand van de Menai Strait, die het eiland scheidt van Wales. Het
wordt beheerd door de National Trust en herbergt een klein militair
museum. Het herinnert aan de heldhaftige acties van de 1e Markies
van Anglesey, Sir Henry William Paget, bekend als Lord Uxbridge,
die de Britse cavalerie leidde tijdens de Slag bij Waterloo in 1815 en
daarbij een been verloor. Bij de ingang van het park herinnert een
gigantische zuil met een bronzen standbeeld van de markies aan
deze glorieuze daad. Het park werd aan het einde van de 18e eeuw
ontworpen door de landschapsarchitect Humphry Repton volgens
de grote traditie van Engelse landschapstuinen, met bomen die de
tuinen beschermden tegen de sterke winden, gazons die aflopen
naar de waterkant, rododendronbossen en prachtige vergezichten.
Vele bomen die Repton liet planten, waaronder linde, beuk, eik,
kastanje en esdoorn, zijn bewaard gebleven. De monumentale
haag van Osmanthus delavayi bij de ingang van het kasteel dateert
mogelijk ook uit deze periode.
Beschut tegen de wind wordt een arboretum bevolkt door
rododendrons, magnolia’s en hortensia’s, evenals zeldzame
exemplaren van het zuidelijk halfrond, eucalyptus en Nothofagus.
Er zijn ook vorstgevoelige Chileense vuurbomen, Embothrium
coccineum en smetteloze Eucryphia. Een bed van agapanthus loopt
over de lengte van de terrastuin en vormt een blauwe rivier die
doet denken aan het turquoise water van de Menai Strait beneden.
Twee perken met vaste planten liggen tegenover elkaar. De Hot
Border combineert alstroemeria’s, goudsbloemen, salvia’s en dahlia’s
in een overvloed aan rood, oranje en geel, terwijl de Cool Border,
in pasteltinten blauw, roze en wit, geraniums, rozen en nepeta’s
combineert. Op het bovenste terras wordt een schaduwrijke grot
omgeven door een hekwerk met een fontein als verkoeling.
78 EDEN
WALES
PLAS BRONDANW
t De tuin van Plas Brondawn
is geïnspireerd op de
arts-and-craftsbeweging en
is verdeeld in groene kamers.
q Plas Brondanw werd in de
16e eeuw gebouwd en
was het huis van Sir Claugh
Williams-Ellis, de ontwerper
van het dorp Portmeirion.
qq Perfect gesnoeide taxushagen
en topiaries geven
structuur aan
de terrastuin.
t Plas Newydd ligt aan de kust van het eiland Anglesey, met een
uitzonderlijk uitzicht over de zeestraat van Menai.
q Het park is ontworpen aan het einde van de 18e eeuw en heeft een
mooie collectie azalea’s, rododendrons, Pieris en Japanse esdoorns.
qq De terrastuin is beplant met Italiaanse cipressen, palmen en
exotische planten.
vergeten door de wereld
Het is moeilijk voor te stellen dat Plas Brondanw het familiehuis was
van Sir Claugh Williams-Ellis, een excentrieke architect die vooral
bekend is voor het ontwerp van Portmeirion. Terwijl dit vakantiedorp
in Italiaanse stijl, met zijn pastiche en kitsch, de grootste massa’s
toeristen aantrekt, is Plas Brondanw, dat niet ver weg ligt, richting
het dorp Garreg, daarentegen een vredig verblijf, alsof het door de
wereld vergeten is. Het grote huis van grijze steen dateert uit de 16e
en 17e eeuw. Het landhuis ligt op een heuvel en wordt omringd door
een charmante tuin met romantisch uitzicht op de bergketen van
het Snowdonia National Park. De tuin bestaat uit een reeks terrassen
en groene kamers, gestructureerd door taxus topiaries en stenen
muren volgens de Arts and Crafts beweging en Italiaanse parken.
Er zijn weinig bloemen, maar wel een reeks fonteinen, beelden en
kunstwerken. Je zult waarschijnlijk maar een of twee bezoekers
tegenkomen en één tuinman die de gazons maait, de heggen en
topiaries snoeit, de trappen repareert, de beelden verzorgt en de
hekken en leuningen opnieuw schildert.
Het is niet de meest weelderige tuin in Wales, maar misschien wel de
meest ontroerende. Een echte favoriet.
EDEN 79
t
q
De tuinen van Cae Hir
liggen in een voormalige
weide en zijn ontworpen in
verschillende kleurvakken
volgens thema’s.
De tuinen zijn een mix van
bomen, struiken en kruidachtige
planten en combineren wilde
en gecultiveerde bloemen.
CAE HIR GARDENS
familietuin
Caer Hir, verspreid over twee hectare heuvels aan de voet van de
Cambrian Mountains, is een familietuin van pretentieloze schoonheid
die Nederlandse stijl combineert met een traditioneel Welsh tintje.
De tuinen werden in 1985 aangelegd door Wil Akkermans uit
Nederland. Zijn voorvader Johannus Akkermans stichtte de eerste
kwekerij bij Breda in het begin van de 18e eeuw. Geïnspireerd door
een bezoek aan de RHS-tuin in Wisley legden Wil en zijn half-Engelse,
half-Welshe vrouw Gillian een tuin aan in de voormalige weiden van
Cae Hir Farm. Vandaag, dertig jaar nadat de tuin werd opengesteld
voor het publiek, wordt deze populaire tuin onderhouden door Wil’s
kinderen, Stuart en Julie. De structuur van de tuin is in drie delen
ontworpen, zodat bezoekers altijd verrast en verrukt zijn. Talloze
wilde bloemen, Silene, Geranium robertianum, boshyacinten en
vingerhoedskruid worden gezaaid waar ze maar willen, vermengd
met vaste planten en heesters. In deze bescheiden tuin wordt de
natuur zachtjes geregeerd en biedt hij bezoekers een oase van rust
en sereniteit. □
80 EDEN
BEZOEK WALES
www.visitwales.com en www.cadw.wales.gov.uk en
www.gardensnorthwales.co.uk
TUINEN OM TE BEZOEKEN
Powis Castle, Welshpool, Powis SY21 8RF.
www.nationaltrust.org.uk/visit/wales/powis-castle-and-garden/
Bodnant Garden, Tal-y-Cafn, Colwyn Bay, Conwy LL28 5RE.
www.nationaltrust.org.uk/visit/wales/bodnant-garden
Bodysgallen Hall & Spa, Llandudno LL30 1RS.
www.bodysgallen.com/
Plas Newydd, Llanfairpwll, Anglesey LL61 6DQ.
www.nationaltrust.org.uk/visit/wales/plas-newydd-house-and-garden
Plas Brondanw, Llanfrothen, Penrhyndeudraeth, Gwynedd LL48 6SW.
www.historichouses.org/house/plas-brondanw/visit/ en
www.cloughwilliamsellis.org/
Cae Hir Garden, Lampeter, Ceredigion, SA48 7NG.
www.caehirgardens.com/
info@coolstuinaanleg.be
www.coolstuinaanleg.be
Camellia sasanqua ‘Option’
XXX
EDEN
WINTERBLOEIENDE
Camellia
EDEN
XXX
De Verwondering
XXX
EDEN
TUINIER VAN EDEN
Verwondering, verbazing
en sprakeloosheid
OMSCHRIJVEN DEZE BETOVERENDE TUIN
VAN ARJAN EN GEERTJE VAN DIJK
TEN NOORDEN VAN BREDA
Vaste planten vormen
de ruggengraat van
deze naturalistische tuin.
t
Met grassen zijn beweging en
luchtigheid gegarandeerd.
Sommige tuinen zijn onvergetelijk. Die van Arjan en Geertje is er zo een. Je voelt
je hier direct thuis en weet dat je ervan gaat houden. Achter een rietendaken
boerderij staan een paar potten vol grassen op een binnenplaats die geplaveid
is met klinkers, wat gebruikelijk is in Nederland. Voor het hoofdgebouw, springt
een van de grotere potten in het oog: een Tetrapanax papyrifer met exotische
bladeren lijkt ons te verwelkomen. Dit detail verbaast ons niet, want we zijn
onder kenners. Na twee dagen dwalen door de charmante tuinen aan de andere
kant van de Moerdijk; na de tuin van Piet Oudolf bij het Voorlinden Museum, de
Hortus botanicus in Leiden, de Japanse tuin bij Clingendael in Den Haag of de
moestuin bij Villa Augustus in Dordrecht, is deze tuin de kers op de taart.
Tekst : MARIE-NOËLLE CRUYSMANS
Foto’s : ARJAN VAN DIJK, DIANE ADRIAENSSEN EN MARIE-NOËLLE CRUYSMANS
EDEN 99
Het familiebedrijf Cools ontwerpt reeds 30 jaar prachtige tuinen
met ecologische zwemvijvers, waarin visjes wel of niet kunnen
meezwemmen.
Terecht draagt Cools daarom ook het label van “Beste
zwemvijverbouwer van het jaar”.
De referentie voor tuin-en landschapsarchitectuur
in heel België en Nederland.
Op afspraak zijn de gevarieerde toontuinen op onderstaand
adres te bezoeken.
Schriek 10 B-2910 Essen +32(0) 67 28 58