06.01.2025 Views

Digital-ZI_2025-002

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

BELEEF DE TIJD VAN JE LEVEN

MAGAZINE

FIT & FRIS

VOORUIT

Zo blijf je je ontwikkelen

+ DOSSIER

(vrijwilligers)werk

Bert Visscher

‘Het is tijd voor

nieuwe dingen’

MARIEKE

DE VRIES

‘Ik moet

inburgeren,

Nederland is

veranderd ,

Nr. 2 /9 jan. - 6 febr. 2025 / Zin.nl / € 8,25

AP

BRAINPOWERRRR

Bewegen is óók

goed voor je brein

LIEFDE KENT GEEN (LEEF)TIJD

Jij werkt, hij is met

pensioen

HOLLAND OP Z'N BEST

Op avontuur in

rivierenland


Winterspecials

Keuze uit meer dan 40 hotels in Nederland en Duitsland

De koudste tijd van het jaar is aangebroken, en daarmee ook de

gezelligste! Op diverse plekken in eigen land én in ons buurland Duitsland

kun je hartverwarmende evenementen en mooi versierde stadscentra

bezoeken. Maak samen nieuwe herinneringen. Geniet van warme drankjes

en typisch winterse hapjes, zie overal de lichtjes schitteren en besef, dat

de winter toch écht het meest sfeervolle seizoen van het jaar is!

Bezoek bijvoorbeeld gezellige kerstmarkten bij onze oosterburen, maak

een winterse wandeling in het heuvelachtige landschap van Zuid-

Limburg, of doe kerstinkopen in Amsterdam of Utrecht. Overal kom je in

deze periode kleurrijke kramen in kerstsfeer, kunstijsbanen en andere

feestelijke taferelen tegen. Dit is dé tijd om eropuit te gaan, met familie of

vrienden!

Of je nu op zoek bent naar een bijzondere slaapplek, een romantische

regio of een boeiende stad om uitgebreid te ontdekken, Voordeeluitjes.nl

biedt met de unieke Winterspecials voor elk wat wils! Kies jouw favoriete

bestemming en geniet binnenkort van een onvergetelijk winters uitje,

altijd met voordeel!

2, 3, 4 of 5-daags arrangement

1, 2, 3, of 4 x overnachten

1, 2, 3 of 4 x uitgebreid ontbijt

en meer...

p.p. vanaf totaal

39, 75* 2 pers.

100,45

Tip! Bezoek de website voor onder meer onze

mooie diner- en halfpensionarrangementen en

boek dat gezellige winterse uitje!

Gratis!

Boek in januari en krijg

het 2e kaartje cadeau bij alle BeWellness-resorts

Boek via Voordeeluitjes.nl/winterspecials of bel naar 0900 66 777 88

Alle aanbiedingen zijn geldig t/m 30 april 2025. (m.u.v. feestdagen) *De prijzen zijn vanaf en per persoon o.b.v. twee personen, excl.

administratiekosten (1-3 pers. €14,95, 4+ pers. €24,50 per boeking) en toeristenbelasting. De totaalprijs is voor 2 personen inclusief

toeslagen in een standaardkamer. Kijk online voor de volledige voorwaarden. Prijs-, druk- en zetfouten voorbehouden.

(25 c/m)


Alida Dijk (1966) is hoofdredacteur van Zin en

Zin.nl. Ze is getrouwd met Peter met wie ze een

zoon (29) en een dochter (26) heeft. Peter heeft

bovendien drie zoons uit zijn vorige relatie én

hij heeft inmiddels drie kleinzoons!

Alida

ZIN & CO

Sebastiaan

Fotograaf Sebastiaan

Rodenhuis: “Als

portretfotograaf leg

ik mensen op een

authentieke manier vast. Zonder

poespas, maar met melancholie.

Zo ook Bert Visscher (p. 16),

podiumdier pur sang. Alhoewel

hij op het podium druk overkomt

is hij – zoals te zien op de foto’s

– thuis de rust zelve.”

Sociale verbindingen

stimuleren onze hersenen

Hoe kun je het fonkelnieuwe jaar beter beginnen dan door dit Zin Magazine open te

slaan: de energie spat je tegemoet. Reuring op bijna elke pagina… “Tot mijn 40ste,

voordat ik Pien leerde kennen, was mijn liefdesleven onrustig. Ik was alleen maar

bezig met optreden, mooie zeilboten, zeilen en scharrels. Als ik vrij was, bleef ik

zelden thuis. Ik ben gek op reizen. In die tijd had ik absoluut niet het geduld om een

serieuze relatie aan te gaan,” zegt Bert Visscher (p. 16).

Margreet

Journalist Margreet

Botter: “Toen ik

hoorde dat je elk

halfuur vijf minuten

moet bewegen, realiseerde ik me

hoe erg we gewend zijn geraakt

om veel van onze tijd zittend

door te brengen. Een wake-upcall

waaraan ik meteen na het

schrijven van het artikel (p. 34)

gehoor ben gaan geven.”

beeld: Mark Uyl. visagie: Manous Nelemans

Serieuze (sterke sociale) relaties zijn een van de belangrijkste factoren voor een

gezond en gelukkig leven. Dat blijkt uit een langlopende studie die in 1938 begon

aan de Amerikaanse Harvard universiteit. Ik lees het (op p. 34) in het verhaal dat

journalist Margreet Botter voor ons schreef over mentaal en fysiek fit blijven.

‘Sociale verbindingen stimuleren onze hersenen, verminderen stress en geven

betekenis aan ons bestaan.’

Ah, we kunnen dus zelf iets doen om vol energie ouder te worden. Een heleboel

praktische tips om ons brein topfit te maken of te houden én een goede oefening

vind je op p. 74.

Gelukkig voor hem ontdekte Bert Visscher (die altijd bang was om zijn vrijheid te

verliezen door zich te binden) ook de kracht van een serieuze relatie: “Ik ben blij dat

ik met Pien de harmonie heb gevonden die mijn ouders ook kenden in hun relatie…

Dat geeft zó veel rust.”

Gelukkig 2025!

Volle kracht vooruit,

Misja

Fotograaf en stylist/

blogger Misja Beijers:

“Wat een geluk dat

ik op latere leeftijd

een nieuwe passie ontdekte: het

op straat fotograferen van iéts

oudere vrouwen en mannen met

een uitgesproken, eigen stijl

(p. 6). Mijn doel: laten zien dat je

er ook dan nog steeds stijlvol uit

kunt zien. Ik doe er zelf m’n voordeel

mee, ik hoop dat ik je als

Zin-lezer ook heb geïnspireerd!”

VOLGT U ONS AL?

Facebook.com/zinmagazine

Instagram.com/zinmagazine

Pinterest.com/zinmagazine

3


26

LEEFTIJDSVERSCHIL

‘In mijn ogen zal hij

nooit een oude man

worden; hij is echt

mijn soulmate’

coverbeeld: NOS (foto Marieke de Vries), Johan Seijbel (foto Dijklandschap langs de Maas) , Sebastiaan Rodenhuis (foto Bert Visscher)

INHOUD

VERDIEP

6 Gespot door Misja Uitgesproken types

op weg naar iets leuks

16 Interview met cabaretier en schrijver

Bert Visscher

‘Voor mijn 40ste was ik alleen maar bezig

met optredens, mooie zeilboten, zeilen en

mijn scharrels’

25 Wat is nou vijftien jaar? Echte liefde

laat zich niet tegenhouden door een

verschil in leeftijd

34 Fysiek en mentaal fit blijven

Door te bewegen ben (of word) je

naast een gezonder óók een blijer en

creatiever mens

42 9x Zo navigeer je je door een

ongemakkelijk gesprek

44 Ga Theater, expo en festival

50 Dossier werk We zijn nog lang niet

uitgewerkt, betaald of als vrijwilliger.

Tips en ervaringsverhalen van de

50+-loopbaanexpert, de carrièreswitcher

en de vrijwilliger

VERWONDER

60 Lees Fictie & non-fictie

64 5 vragen aan Marieke de Vries ‘Veel

Amerikanen voelen zich in de steek gelaten’

70 Schatkamers Op zoek naar de leukste

vintagewinkels van ons land

72 Nieuwe beautyrubriek How to... deze keer

over (het verbergen van ) wallen

74 Train je brein Tips en oefeningen om je

hersenen in topconditie te houden

80 Canapés Verfijnde hapjes voor lunch of diner

85 Proost! Nicolaas Klei tipt wijn bij canapés

86 Zie Op de bank & in de bios

88 Fashion volgens Liddie De coltrui

VERLANG

92 Rivierenland Nederland op z’n mooist, langs

de oevers van de Maas

98 Puur geluk In je eigen buitentobbe

102 Wereldfietser Marica van der Meer fietst

de wereld rond in 800 dagen. Deel 6: door

de hoge bergen van Kirgizië

4


80

KLEIN & FIJN

Canapés: feestelijk,

verfijnd en zo op tafel

AAN DE OEVERS VAN DE MAAS

Op de fiets of wandelend

92 langs natuur & cultuur

BERT VISSCHER

‘Of ik ADHD heb?

16 Dat hoop ik niet’

COLUMNS

41 Stef Bos

79 Mia Luif Over leven na de

dood van haar René

WINNEN

We geven

69 prijzen weg!

(p. 110)

EN OOK

8 Zin in | 14 Post | 48 6x Zin

voor maar € 34 + plaid van KAAT

Amsterdam cadeau | 100, 112

Aanbiedingen | 58 Zin online |

108 Breinbrekers | 110 Win met

Zin | 114 Service & colofon

| 115 Volgende Zin Magazine

50

DOSSIER WERK

Stoppen? Nog niet!

NIEUWE

BEAUTY

RUBRIEK!

O P P. 7 2

88

HOOGGESLOTEN

Stylish & warm: de coltrui

5


GESPOT DOOR

Misja

Streetstyleblogger Misja Beijers (1952) spot

uitgesproken types op weg naar iets leuks.

Toen Judith Koops (1977) nog een puber

was, was het niet bepaald koek en ei tussen

haar en haar moeder Resy Kemperman

(1956). Intussen is hun band meer dan goed,

door de grote reis die ze samen maakten

maar ook door hun ‘bijpraatwandeldagen’.

Ik spot ze samen in Middelburg.

6

Hoewel mode geen gezamenlijke interesse is, gaan moeder

en dochter wel samen naar de tentoonstelling DARN. Die

gaat over ‘de schoonheid van het betere herstelwerk’. Voor

Resy is dit een bijzondere expositie: “Rianne de Witte is

een van de deelnemers. Bij haar heb ik als stagiair gewerkt

tijdens mijn modeopleiding die ik begon toen ik al midden

vijftig was. Sindsdien zijn we bevriend.” Wat moeder en

dochter wél gemeen hebben, is hun liefde voor wandelen.

Judith: “Bij voorkeur wandelen we in de natuur, door weer

en wind. Ik maak ook graag lange meerdaagse tochten

met vriendinnen, zelfs in het buitenland. Mijn moeder en

ik plannen af en toe een ‘bijpraatwandeldag’.” Resy: “Al

wandelend kunnen we een heleboel bespreken. We hebben

er allebei behoefte aan om – als er iets speelt – op tijd de

lucht te klaren.” Judith: ”Samenkomen om te praten heeft

ons samengebracht én gehouden.” Resy: “We ‘vonden’

elkaar niet zo goed toen Judith een puber was. Dat had alles

te maken met mijn scheiding en het overlijden van Judiths

vader twee jaar daarna.” Resy vatte het plan op om samen

een jaar op reis te gaan. Resy: “Het was een weldoordachte

beslissing. Ik zei mijn baan op, verkocht mijn huis en auto,

en had alleen nog een rugzak.” Judith: “Natuurlijk

was het niet alleen maar leuk tijdens die reis. Mijn moeder

heeft me geleerd om op te staan en door te gaan. Daar ben

ik heel blij mee. Zij is voor mij het grote voorbeeld van een

zelfstandige vrouw.” Ze hebben samen veel meegemaakt,

en niet alleen tijdens hun reis. Resy: “We hebben honderd

levens in één leven geleefd en van alles wat je meemaakt,

word je sterker. Ik ben er trots op hoe Judith zich heeft

ontwikkeld. Ik weet zeker dat zij zich altijd zal redden.”

Meer inspiratie? Bijzondere winkels: Misjab.nl • Misja’s

favoriete adressen: Oog voor stijl (Het Spectrum, € 24,99)

WAT GAAN ZE DOEN?

CULTUUR HAPPEN

Zeeuws Museum

• Abdij 4 Middelburg

• Zeeuwsmuseum.nl

SHOPPEN

De Drvkkery

• Markt 51

Middelburg

• Drukkerijmiddelburg.nl

ETEN

Kloveniersdoelen Houttuinen

• Achter de Houttuinen 30

Middelburg

• Dehouttuinen.nl


‘Al wandelend

kunnen we een heleboel

bespreken’

Misja: “Na ruim twaalf jaar stopt deze rubriek. In

al die jaren heb ik veel mooie, kleurrijke mensen

ontmoet. Inspirerende mensen die er niet alleen

stijlvol uitzien, maar ook een interessant verhaal

hebben. Al deze ontmoetingen hebben mij persoonlijk

veel gebracht; ik ben blij met het podium dat Zin

Magazine mij hiervoor gaf. ‘Uitgespot’ ben ik nog

lang niet, blijf mij volgen via Instagram en Facebook.

Én kijk op p. 70 voor mijn rubriek Schatkamers!”


ZIN IN

Het mooiste, het leukste & het slimste

Statement

Deze bijzettafel is ook een

mobiele bar. De oplaadbare

ledlamp zorgt voor sfeer en

de uitneembare tray maakt

schoonmaken een eitje.

Wel even sparen want deze

is niet goedkoop. Jolly Trolley,

€ 899. Fatboy.com

Eerbetoon

aan de vrouw

Het Amsterdam Museum eert meer dan honderd vrouwen

die de stad groot maakten. Met persoonlijke verhalen,

historische objecten en nieuwe werken van tien hedendaagse

kunstenaars, zoals Mina Abouzahra. Deze

tentoonstelling is een indrukwekkend eerbetoon aan de

kracht en invloed van vrouwen. Vrouwen van Amsterdam

– een ode, t/m 31 augustus 2025. Amsterdammuseum.nl

Kracht

van ouder

worden

In de podcast

Het uur vertelt

Susan Smit over de kracht van de

tweede levenshelft. Samen met

Pieter van der Wielen bespreekt ze

wijsheid, groei en het ontdekken

van je authentieke zelf. Dit

thema staat ook centraal in haar

gelijknamige boek. Voor vrouwen

vanaf 40 een inspirerende en

herkenbare boodschap. Via

Podcastluisteren.nl/pod/Het-Uur

Carmen Schabracq 2024, portret van Maybeline Akua

Foto Amsterdam Museum

Met pioenrozen

De eau de parfum van s.Oliver zit

boordevol pioenroos, magnolia

en iris. s.Oliver, Lifetime,

30 ml € 17,95. Soliver.nl

8


HOTSPOT

Klein(er) geluk

Minder spullen, dichter bij de natuur, duurzamer,

lage maandlasten: zomaar wat voordelen van

een tiny house. Natuurlijk boet je vast flink

aan ruimte in, maar het ziet er wel allemaal

superschattig uit. Toch? Hoe het écht is om op

maximaal 50 m² te wonen ervaar je het beste

op het innovatieve en sfeervolle Tiny House

Festival in Karlsruhe. Van 27 t/m 29 juni staan

daar zo’n vijftig ingerichte mini-huizen. Ervaar

de tiny house community, stel al jouw vragen

aan fabrikanten en experts en ontmoet mensen

die er al in wonen. Alvast meer weten hoe

jij jouw droomhuisje kan waarmaken? Kijk

eens op Kleinwonenmagazine.nl of lees het

boek Tiny houses, van droom naar realiteit van

Marjolein Jonker. Meer weten? New-housing.de

Tiny House Festival Messe Karlsruhe/ Jürgen Rösner


DOORWERKER

Herman van Veen

Anne, Opzij, Spetter pieter pater, Hilversum 3:

meteen hoor je het typische donkere stemgeluid

van Herman van Veen (1945). Inmiddels

staat hij maar liefst zestig jaar op het podium

en nog steeds even enthousiast. Herman is

naast zanger ook componist, kunstenaar,

violist, schrijver, regisseur én bedenker van

strip-eend Alfred J. Kwak. Zijn rijke carrière is

inmiddels gevuld met 180 cd’s, 26 dvd’s, 80

boeken, 24 toneelstukken, vele schilderijen,

een eigen postzegel, de Edison Oeuvreprijs

en ontelbare mooie herinneringen. Hoe word

je zó gelukkig? – zijn laatste boek – staat er

vol mee. Ook typisch Herman? Zijn tomeloze

inzet voor kinderrechten. Jarenlang was hij

het gezicht van UNICEF. Maar bovenal is

de geboren Utrechter artiest, speelde hij

maar liefst 600 keer in een vol Carré en is

hij populair tot ver over de grens. Broadway,

Parijs, Wenen: ze kennen er Hermans muziek

allemaal. Bijzonder dat hij dit jaar opnieuw in

Carré staat. Samen met vele muziekvrienden

viert hij daar zijn 80ste verjaardag.

Hermanvanveen.com

Ivo van der Bent/Lumen


ZIN IN

Serge Ligtenberg

Amsterdam door

de eeuwen

Het verhaal van Nederland –

Amsterdam neemt je mee langs de

rijke geschiedenis van de hoofdstad.

Van moerassige oorsprong naar

bruisende wereldstad vol diversiteit.

Het boek verschijnt ter ere van het

750-jarig bestaan van Amsterdam.

Tegelijkertijd is deze maand de

gelijknamige tv-serie op NPO 1 te

zien. Het verhaal van Nederland –

Amsterdam, € 24,99.

Nieuwamsterdam.nl

LEZEN? Kijk op p. 110

Verwelkt

niet

Marloes van Solingen

maakt bloemportretten met

droogbloemen uit haar eigen

plukveld. Elk werk, ingelijst in

hergebruikte materialen, vertelt

een eigen verhaal. Ze maakt

ook persoonlijke cadeaus

in opdracht en ze geeft

workshops. Vanaf € 15.

Bymanoa.nl

Connie Palmen en Sven Ratzke

Vlammend

De set van twee kaarsen is haast te mooi om te

branden, maar maakt gegarandeerd indruk op tafel

of in een sfeervol hoekje. Anna + Nina, Leopard

Candle, set van twee € 24,95. Anna-Nina.nl

Literatuur in Den Haag

Writers Unlimited bestaat dertig jaar en viert dat met

een feestelijke editie in Den Haag. Spinvis en Dichter

des Vaderlands Babs Gons staan op het podium, en

ruim honderd andere artiesten brengen literatuur,

muziek en dans samen. Grensverleggend en

gepassioneerd wordt het in elk geval, want het thema

is On fire. 23 t/m 26 januari. Writersunlimited.nl

Fijn spul

Een cleanser met

AHA/BHA die reinigt

en zorgt dat de huid

kan ademen.

Murad AHA/BHA

Exfoliating Cleanser,

200 ml € 58. Murad.nl

11


ZIN IN

Voor als het écht koud is

Deze stijlvolle wanten van 100% natuurlijke

schapenvacht zijn warm en comfortabel.

Ideaal voor koude winterdagen of frisse

ochtenden buiten. Shepherd, Furuvik Bronze,

€ 98,95. Hetherdershuys.nl

Met een twist

Puccini’s Madama Butterfly in een vernieuwde versie

van regisseur Char Li Chung. Het klassieke verhaal

over de liefde tussen een Japanse geisha en een

Amerikaanse officier krijgt een eigentijdse en

ontroerende bewerking. Met Cystine Carreon, bekend

van Gooische Vrouwen en Miss Saigon, als

Cio-Cio-San-Butterfly. Onder meer 1 maart in Nijmegen,

29 maart in Breda en 2 april in Gouda. Oostpool.nl

productie: Monique van den Heuvel

Elza Jo

12

Werelds

Eindhoven

In Strijp-S smul je van tien wereldkeukens

in wat vroeger de grootste opslagruimte

was van lichtfabriek Philips. Van tapas,

mezze en streetfood tot raw food,

Mexicaans, Peruaans, Syrisch of Japans en

de beste pizza’s van Brabant. Streat.nu

Muziek én schilderkunst

Rick de Leeuw, bekend als zanger van de Tröckener Kecks, brengt met Het

komt allemaal goed een bijzonder album uit. Voor de twaalf nummers deed hij

inspiratie op tussen de kunstwerken in het depot van The Phoebus Foundation.

Elk nummer correspondeert met een schilderij, afgebeeld in het begeleidende

boekje. Rick toert ook nog met het album. € 34,99. Rickdeleeuw.be


DROOMPLEK

Comomeer

Elsbeth van Tongeren (1970): “Twee keer bezocht ik het

Comomeer, waarvan een keer in het begin van april. Er lag

nog sneeuw op de bergtoppen van de omringende Alpen.

Met de boot over het water varen is een geweldige ervaring,

er liggen veel mooie dorpen rondom het meer. Mijn vriendin

en ik genoten van Varenna (oostkust) met haar palmen,

laurierbomen en statige cypressen en van het idyllische

Tremezzina, aan de westkust. Daar liepen we de Lake

Como Greenway een 10 kilometer lang pad dat langs kleine

dorpen slingert. Prachtig geplaveide steegjes, Romaanse

en barokke kerkjes en kleine cafeetjes. De wandelroute

eindigt in het pastelkleurige dorp Griante dat niet voor

niets de Rivièra van de azalea’s wordt genoemd. Ik vind

het Comomeer in april echt een aanrader, alles is nog

maar net in bloei.” Jouw droomplek in Zin Magazine?

Mail redactie@zin.nl, wij zoeken er de mooiste foto bij.


REDACTIE@ZIN.NL

Heb je een leuke tip, goed nieuws of urgent commentaar? Laat het ons weten! redactie@zin.nl

‘Smullen, die ‘hartverwarmende’ recepten

in Zin nu het ineens zo koud geworden is.

Tijd om te cocoonen!’

Marieke ziet onze comfortfoodrecepten in Zin Magazine nr. 1 wel zitten

Synergie

Wat is het een mooie editie met Bart

Chabot geworden (Zin Magazine nr. 12)!

Wat een synergie tussen jullie redactie,

Bart en zijn vrouw! We hebben het

thuis met heel veel plezier gelezen.

Hanke Bruins Slots

Bridget

Soraya reageert op Instagram op het

interview met Bridget Maasland in

Zin Magazine nr. 13 en op Zin.nl: O,

dit komt even binnen. Zó herkenbaar,

Bridget! Mijn tweelingzusje werd ook

stil geboren. Het feit dat ik niet aan

één partner of voor langere tijd kan

binden heeft er ook mee te maken

(regressietherapie). Bang om de

personen met een sterke connectie

te verliezen. Liever afketsen en zelf

weggaan, relaties verbreken, dan de

kans op een dag verlaten te worden.

Zelfs nu ik 43 jaar ben en sommige

redenen voor dit gedrag weet. Ook

liever stil weggaan op een feestje,

omdat afscheid nemen in een uitbundige

omgeving buiten gewoon moeilijk

is. Maar vooral (lange tijd onbewust)

voor twee leven.

Zonder borsten

Mijn vriendin gaf mij Zin Magazine

nr. 13 met de woorden: ‘dit moet je echt

even lezen’. Ze bedoelde het verhaal

Zonder borsten, van Veronique Bex.

Wat ontzettend aangrijpend, maar

tegelijkertijd ijzersterk is haar verhaal.

Ik moest wel even slikken. Bij mij is

één borst afgezet en ik heb nooit overwogen

de andere ook af te laten zetten.

Ik vul mijn beha aan die ‘lege’ kant

steeds op. Veroniques verhaal heeft

mij positief aan het denken gezet.

Want ze is zo prachtig vrouwelijk

zonder haar borsten. Misschien wel

vrouwelijker dan ooit! Het heeft mij

een heel andere kijk op mijn eigen

situatie gegeven. En vooral een ander,

trotser gevoel erbij.

M. de H.

Verjaardagscadeau

Een paar dagen voor mijn verjaardag

kreeg ik een mailtje van platenmaatschappij

Umusic: ze hadden de cd-box

van Boudewijn de Groot naar ons toegestuurd,

maar deze was onverrichter

zake teruggestuurd. Kon niet afgeleverd

worden. Of ze de box alsnog moesten

sturen? Mijn man en ik waren blij

verrast en gaven aan dat we de box

graag wilden ontvangen. We meldden

er nog even bij dat dit voelde als mijn

eerste verjaardagscadeau.

Afgelopen woensdag heb ik een groot

gedeelte van de dag vol spanning in

huis gezeten in afwachting van de

pakketbezorger. Toen de bel ging, was

ik helemaal in de wolken. Heel erg

bedankt voor dit mooie cadeau! We

gaan binnenkort alle cd’s beluisteren.

Ook mijn man is er heel erg blij mee.

Hij is namelijk vrijwilliger in het

theater en verzorgt daar als deejay

regelmatig de afterparty na een

theaterconcert. Vanaf nu kan hij dan

nog meer liedjes van Boudewijn gaan

draaien. Nogmaals onze hartelijke

dank.

Saskia Leenes

Saskia won Oogst – de boxset met het

gehéle oeuvre van Boudewijn de Groot

op maar liefst 22 cd’s – met Win met

Zin. Kijk op p. 110 en zie wat je deze

keer allemaal kunt winnen!

VOLG ONS ONLINE

Facebook.com/zinmagazine

Instagram.com/zinmagazine

Pinterest.com/zinmagazine

samenstelling: Daniëlle Bronsgeest. De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden brieven te redigeren en in te korten

14


Mensen en verhalen

die er toe doen

30

‘Soms grappen we dat

Marco nog in de luiers zat,

toen ik al naar de

middelbare school ging,

daar moeten we dan

hard om lachen’

THENYA RUHE-VAN WILLIGEN

EN OOK

p. 16

Interview met

Bert Visscher

p. 34

Mentaal & fysiek

blijven leren


Reuring

Bert Visscher

‘Ik blijf nieuwe

ideeën voor typetjes

opschrijven’

Bert Visscher (1960) staat sinds zijn paniekaanvallen wat vaker stil

bij de belangrijke dingen in het leven: zijn vrouw Pien, zoon Mink,

vriendschappen en reizen. Dat zie je een ander niet doen is voorlopig

zijn laatste theatertour. Het is klaar met de gekkigheid. Of toch niet?

INTERVIEW: INGRID SPELT | BEELD: SEBASTIAAN RODENHUIS


17


Bert

18

Niet op zijn beroemde handgemaakte rode

toneelschoenen – een ideetje van Toon

Hermans voor Bert – maar met een rode paraplu

loopt hij het café van het Groninger Museum

binnen. Zijn plu hangt hij aan het looprekje

van een bezoeker en hij ploft neer met “Wat

een k.u.t.-weer.” Uit zijn leren tas rolt De kleine

Spaans voor dummies met een omgevouwen oor

op pagina 10. Lachend: “Volgens mijn zoon bak

ik er nog niet veel van. Ons tweede huis in Italië

hebben we na zeventien jaar verkocht aan een

vriend en sinds kort hebben we een huis in

Spanje, in Andalusië. Ik ben gek op de zee en

miste dat in Italië. Als fervent zeiler maakt het

water mij rustig. En heel fijn: met die vriend

hebben we sleutels uitgewisseld. Als we zin

hebben, kunnen we nog steeds een weekje naar

Italië, en kan hij met zijn gezin naar Spanje.”

Bert woont hartje Groningen, zijn geboortestad,

met zijn vrouw Pien, eigenaar van Keet op 5 op

Schiermonnikoog – met kunst en Dutch design –

en hun zoon Mink, student Europese talen en

culturen. Van hun gezin geniet hij volop, want

over een jaartje of wat vliegt zoonlief uit. “Hij

studeert aan de universiteit in Groningen dus kan

in principe bij ons blijven wonen, heeft het rijk

alleen op de bovenverdieping, maar als student

wil je toch een plek zonder je ouders. Dat snap

ik heel goed. Maar ik zie er wél tegenop, ook al

blijft hij dichtbij wonen. Ik vind het heerlijk om

hem, zijn vriendin en vrienden om me heen te

hebben. Dat geeft reuring.”

Tom Waits

Bert verovert al 45 jaar de zalen met zijn ongenuanceerde

ongein en hilarische typetjes, van het

theater in Groningen tot aan Koninklijk Theater

Carré. Hij heeft er net met zijn theatertour Dat zie

je een ander niet doen een weekje nieuwe Luxor

Theater in Rotterdam op zitten. Een reprise met

opgefriste bekende typetjes als het lid van de

motorclub No Calendar, De Kampeerder, De

Stewardess maar ook nieuw werk. En ben je veel

onderweg, dan kom je niet onder het leven in

hotels uit. “Het liefst rijd ik na een voorstelling

naar huis, thuis slaap ik toch het lekkerst. Maar

alles wat onder Arnhem zit, is gewoon te ver

weg. Kan ik naar huis, dan geniet ik van de

nachtelijke rust op de snelweg, luister naar

Het oog op morgen, klassieke muziek of Tom

Waits en The Rolling Stones. Heerlijk! Ik zou

ook hélemaal niet in een grote stad willen

wonen, veel te veel ruis en prikkels. Groningen

kan ik net behappen. Ik ben hier senang tussen

al die nuchtere mensen en vrienden. Die reistijd

en het leven in hotels heb ik ervoor over.

Gisteren ben ik thuisgekomen en lulde ik eerst

de week door met mijn vrienden in het park.

Erna vierde ik, verlaat, mijn 64ste verjaardag

met mijn gezin op het Groningse platteland.

Gezellig wat eten en wandelen. Ik hou er niet

van om mijn verjaardag groots te vieren.

Hoewel ik er op de dag zelf in het theater niet

onderuit kwam: zestienhonderd man zong

Lang zal hij leven. Ik maak wel één uitzondering:

volgend jaar word ik 65 én ben ik 25 jaar

getrouwd. Dat gaan we zéker uitbundig vieren

met vrienden in het buitenland.”

Laten we dan maar gelijk met de deur in huis vallen.

Jouw liefdesleven. Hoe zag dat er tot je 40ste uit?

“Voordat ik Pien leerde kennen, was mijn liefdesleven

onrustig. Ik was alleen maar bezig met

optreden, mooie zeilboten, zeilen en scharrels.

Als ik vrij was, bleef ik zelden thuis. Ik ben gek

op reizen. In die tijd had ik absoluut niet het

geduld om een serieuze relatie aan te gaan. ‘Wij

hebben nu wat samen’ kon ik niet zeggen. Ik


Mink

heeft oog voor vrienden

die het minder hebben.

Zo sta ik zelf ook in het leven’

19


was altijd bang om mijn vrijheid te verliezen

door me te binden. Ik ben blij dat ik met Pien

de harmonie heb gevonden die mijn ouders

ook kenden in hun relatie. Net als mijn ouders

zijn we goede maatjes en is ons gezin hecht.

Dat geeft zó veel rust. En waar het nu aan ligt

dat ik me met Pien wél wilde binden, weet ik

niet zo goed. Misschien kwam ik haar op het

juiste moment tegen? Ik ontmoette Pien in de

schouwburg in Groningen tijdens het soundchecken.

Zij werkte daar en liep het podium

over. Zo, dat is een leuke vrouw, dacht ik. Ik

hielp haar met een kast tillen en een paar weken

later vroeg ik haar mee uit naar een voorstelling

van Herman Finkers. Het werd een latertje die

nacht. Herman stond na afloop van zijn voorstelling

in het midden en tikte ons aan met de

woorden: ‘Volgens mij zit ik in de weg; ik laat

jullie maar alleen.’ Als ‘matchmaker’ heeft

hij onze trouwspeech gehouden. Het duurde

overigens wel even voordat we écht een relatie

kregen. Niet ik, maar zij twijfelde even. Onze

karakters matchen goed. Pien is altijd open en

eerlijk, en kan zo lekker relativeren. Binnen een

seconde weet ze hoe ik me voel, en andersom.

Het plaatje klopt. Ik ben altijd blij als Pien er is.”

geen

je hebt

controle

20

‘Een paniekaanval

is afschuwelijk;

meer over je hersenen’

Met haar wilde je kinderen?

“Ik wilde helemáál geen kinderen, dat heb ik

ook direct aangegeven. Zij wilde wel een kind.

‘Dat wordt dan een probleem,’ reageerde ik.

Het was wéér die angst dat ik van alles moest

opgeven, en dit keer voor een kind. Ik droomde

van ons huisje in Italië en met een klein kind

kun je er niet heen, redeneerde ik. Ik wilde

geen hindernissen in mijn leven. Pien nam die

obstakels weg. Natuurlijk kun je met een klein

kind naar Italië. Een leven zonder Mink kan

ik me niet voorstellen. Vanaf het moment dat

hij geboren was, heb ik geen enkele twijfel

meer gehad. Ik ben gek met hem: Mink is een

heerlijk ventje. Ik verwen hem veel te veel,

zeggen vrienden. Misschien is dat zo, maar ik

heb hem ook geleerd om te delen. Mink heeft

oog voor vrienden die het minder hebben. Zo

sta ik zelf ook in het leven.”

Is die onrust weg?

“Soms heb ik er nog weleens last van. Ik heb

me voorgenomen dat dit mijn laatste show is.

Dat het tijd is voor nieuwe dingen in mijn


leven. Van het gevoel dat ik niet weet wat erna komt, kan ik onrustig

worden. Het gaat allemaal net zo lekker. Straks val ik in een gat of wil

niemand me meer hebben. Dan moet ik mezelf toespreken, zo van:

geniet nou eens van de gedachte dat je over een paar maanden meer

vrije tijd hebt. Bovendien weet ik al dat ik erna in een toneelstuk sta

en ben ik gevraagd voor een tv-serie. Toch lukt het me niet goed om

het toeren met een eigen voorstelling los te laten. Zo blijf ik ook nieuwe

ideeën voor typetjes opschrijven. Ik heb altijd de angst om nutteloos

te zijn; zelfs van één dag vrij kan ik niet honderd procent genieten.

Ik sta al 45 jaar in het theater en dat is behoorlijk verslavend.

Mijn paniek aanvallen aan het begin van de coronaperiode, vlak

voor ik met deze voorstelling door het land zou reizen, hebben

misschien wel bijgedragen aan de keuze om kleinere dingen te

gaan doen. Ach, het is een goed moment. Anders komt het er nooit

meer van.”

Wat gebeurde er?

“Ik zakte door mijn hoeven door waarschijnlijk te veel werk. ’s Nachts

liep ik alleen maar te piekeren en sliep slecht. Gesprekken met een

bevriende psychiater, medicijnen en dingen schrappen in mijn

agenda hielpen me er bovenop. Een paniekaanval is afschuwelijk;

je hebt geen controle meer over je hersenen. Twee jaar geleden

kreeg ik ook nog eens de diagnose prostaatkanker. Ik schrok me

dood, maar hoorde wel gelijk dat ik er niet aan zou overlijden.

Tijdens mijn laatste controle bleek dat de kanker niet is teruggekomen.

Voor mij was deze ziekte behapbaar, omdat er van het

begin af aan duidelijkheid was. Ik had maar een paar bestralingen

nodig. Op die paniekaanvallen had ik geen grip. Door het verliezen

van de controle op mijn hersenen voelde ik me nog angstiger.

Inmiddels gaat het goed; de paniekaanvallen duurden kort en ik

heb er geen last meer van gehad. Ik bouwde de medicijnen af en

slik sinds kort niks meer. Het geeft me wél een veilig gevoel dat er

medicijnen in de kast liggen die helpen, mochten de aanvallen

terugkomen. Ik heb me regelmatig afgevraagd waarom ik die paniekaanvallen

kreeg. Ik heb een bevoorrecht leven: ik mag een prachtig

vak uitoefenen, heb een fijn gezin en mooie vriendschappen.

Kortom, ik leid een goed leven. Als er iemand níet in paniek mocht

raken, was ik het wel. Waar moest ik me nu zorgen over maken? Of

je het goed hebt, heeft er dus niks mee te maken. Nu let ik erop dat

mijn agenda niet te vol is. Als je zo in de ellende zit, is het fijn dat je

een partner hebt die je steunt. Zonder Pien had ik het niet gered.”

Schrijven is Berts uitlaatklep in goede en slechte tijden. Hersenspinsels

noteren, want je weet nooit of er niet toch nog een voorstelling

komt. Of boeken schrijven. In het onlangs uitgekomen

boek Hartelijk gefeliciteerd schreef Bert, samen met twaalf andere

cabaretiers, over een feestelijke mijlpaal in hun leven. Bert deed dat

over het besluit om toch kinderen te willen: de liefde voor zijn zoon

Mink. Tijdens de coronacrisis – met zeeën van tijd – stortte hij zich

op Dat wordt nooit wat!, een boek over zijn begintijd als cabaretier.

Een talent dat min of meer ontdekt werd door de inmiddels over-

CV

1960 Geboren in

Groningen

1977 Richt op de havo

cabaretgroep Filter op

1978 Pedagogische

Academie in Winschoten

1981 Doet met Filter mee

aan het Cameretten

Festival. Ontvangt de

Persoonlijkheidsprijs

1984-1986 Eerste solovoorstelling

Desnoods

geblinddoekt op één

been met vaste aangever

Pieter Kleinjan (tot 2009)

1986-1989 Voorstelling

Bij Parijs linksaf

1987-1992 Speelt bij

Theater te Water

1989-1991 Voorstelling

Tango aan de Dnjepr

1991-1992 Voorstelling

Don Chaôt en de foute

architect

1992-1994 Show Jammer.

Ontvangt de Nar:

onderscheiding van

de Vereniging van

Schouwburg- en

Concertgebouwdirecties

1994-1996 Solovoorstelling

Fijne nuances

1995 Presentator van het

VARA-muziekprogramma

Poggibonsi. Boek Laat

mij maar even

1997 Vervolg programma

Poggibonsi

1997-1999 Voorstelling

Voor ons hoeft het niet

2000-2002 Voorstelling

Geluk zit in hele grote

dingen. Boek Het dagboek

van de reizende nar,

met illustraties van Jeska

Verstegen

2002 Een compilatie

van e-mails van fans

verschijnt in Visschmeel

2003-2005 Voorstelling

Nee, dan Lourdes

2004-2005

Medepresentator in het

satirische programma

Kopspijkers

2007 Benoemd tot

Ridder in de Orde van

Oranje-Nassau

2007-2009 Voorstelling

Stoffe jongens

2009 Voorstelling De reis

om de wereld in 80 dagen

in samenwerking met

NUHR en Het Zuidelijk

Toneel

2011-2013 Voorstelling Afijn

2014-2015 Voorstelling

Zelden zoiets gezien!

Lanceert zijn eigen app

Angry Bert

2017-2021 Voorstelling Hij

wordt vanzelf moe

2021 Dat wordt nooit wat!,

een boek over de

beginjaren. Toneelstuk

Broodkapje en een stuk of

zeven geiten

2022 Bert speelt Kees, een

aantal voorstellingen over

zijn vader Kees

2022-heden Solovoorstelling

Dat zie je een ander niet

doen. Boek Italianen

kunnen niks

2024 Boek Hartelijk

gefeliciteerd met

bijdragen van dertien

cabaretiers en comedians

21


‘Of ik

heb?

Dat hoop ik niet. Privé ben ik een stuk

minder druk dan op het podium’

22

ADHD

leden Jacques d’Ancona. ‘Er is een ventje dat

we in de gaten moeten houden,’ schreef hij

destijds naar aanleiding van een competitie

van het schoolcabaret in Het Nieuwsblad van

het Noorden. Dat toen malige 14-jarige ventje

stond tien jaar later in volle theaterzalen.

“Dat was een kwestie van volhouden.”

Stonden jouw ouders meteen achter die keuze,

schnabbelen in jeugdhonken en zo?

“Mijn moeder zag het direct zitten; mijn vader

moest even aan het idee wennen maar ging

snel overstag. Hij stond zelf als Gronings

verhalenverteller in de theaters. Achteraf

heeft mijn vader weleens spijt gehad dat hij

nooit volledig voor de muziek en het theater

heeft gekozen. Hij werkte in de reclame en

vond dat hij een vaste baan nodig had om zijn

gezin te onderhouden. Het creatieve heb ik

van hem. Van mijn moeder leerde ik over het

leven. Mijn ouders namen mij en mijn vorig

jaar overleden oudere broer regelmatig mee

naar het theater: Herman van Veen, Robert

Long en Freek de Jonge. Op de middelbare

school zat ik in een maatschappijkritisch

cabaretgroepje en tijdens mijn studie aan

de Pedagogische Academie richtten we een

Monty Python-achtige cabaretgroep, Filter,

op. Met al die gekkigheid vond ik mezelf als

cabaretier uit. Ik kan niet met een stalen

smoel het publiek vertellen hoe slecht de

wereld is en zag al snel dat ik mensen aan het

lachen kan maken met gek doen. Of ik ADHD

heb? Dat hoop ik niet. Privé ben ik een stuk

minder druk dan op het podium. Het lijkt

alsof ik al die gekkigheid zo uit mijn mouw

schud, maar elk woord is weloverwogen in

stilte bedacht. Met Filter was de ongein er,

nu het publiek nog. We plakten de stad vol

met A4’tjes over onze optredens. Tijdens

mijn laatste studiejaar deden we mee aan het

10X KORT

In de koelkast

“Oude kaas.”

Altijd bij je

“Brillendoekje.”

Trots op

“Mink en Pien.”

Hekel aan

“Bladblazerherrie.”

Groot voorbeeld

“Herman van Veen.”

Toffe zeilboot

“Houten Pampus.”

Onweerstaanbaar

“Engelse drop.”

Favoriete cabaretier

“Theo Maassen.”

Ontspannen met

“Een lange lunch op

een Spaans strand.”

Levensmotto

“Het is allemaal NU!”

Cameretten Festival en won ik de Persoonlijkheidsprijs.

Toch durfde ik niet volledig in het

diepe te springen en stond ik nog twee jaar

voor de klas. In het begin had ik sowieso

niet de ambitie om het als cabaretier te gaan

maken. Het was leuk voor erbij. Na de havo

wilde ik de wereld ontdekken, een camping

in Portugal beginnen of zo. Ik dacht dat je

dan de hele dag met een strooien hoed en

een sigaar op het strand lag. Na het winnen

van die Persoonlijkheidsprijs nam ik me voor

om mezelf tot mijn 30ste de kans te geven

als cabaretier. Erna kon ik altijd nog naar

Portugal. Dát idee kon ik al snel laten varen.

In 1984 had ik mijn eerste solovoorstelling in

de allerkleinste zaal van een schouwburg.”

Je ouders zijn overleden in 2001 en 2007.

Mis je ze nog weleens?

“Ja! Even met elkaar bellen voor een voorstelling

of zomaar bij ze aanwippen mis ik nog

steeds. Als ik een k.u.t.-week had, kon ik altijd

bij ze terecht. Ik waardeerde hun eerlijkheid.

En mijn vader gaf nog weleens advies over

mijn voorstelling. Hij had er kijk op. Over mijn

vader heb ik ook een voorstelling gemaakt.

Met een glimlach en soms een beetje weemoed

kijk ik naar hun foto’s in mijn werkkamer. Het

blijft een gemis. Ik vond het ook afschuwelijk

om mijn ouders te zien aftakelen. Mijn moeder

had kanker en zoveel pijn, mijn vader is aan

prostaatkanker overleden. Goddank was ik

er zelf op tijd bij. Ik heb nog maar weinig

familie, een tante en wat neven en nichten.

Misschien dat ik daarom ook zoveel waarde

hecht aan mijn oude vriendschappen. We zijn

er altijd voor elkaar.”

Komt die camping in Portugal er ooit nog eens?

“Je weet het nooit. Maar ik denk dat ik eerst

met Pien op reis ga naar Zuid-Amerika.” ■



happinez

festival

een magische reis

Het Happinez Festival is terug!

Stap in onze betoverende wereld en laad

je spiritueel op met de beste sprekers uit

binnen- en buitenland, inspirerende workshops,

vrouwen- en mannencirkels, yoga,

masterclasses, familieopstellingen,

handlezingen, tarotleggingen, spiri markt,

helende muziek & heerlijk eten.

Nu met vroegboekkorting.

Bestel je tickets met actiecode HAP25ZIN

via www.happinez.nl/happinezfestival

of scan de QR code

9, 10 & 11 mei 2025

Fort Voordorp Groenekan

Nu met

vroegboekkorting

Reguliere prijs € 85,- Vroegboek-prijs € 75,-


DE EEN WERKT, DE ANDER IS AL MET PENSIOEN

Echte liefde

kent geen (leef)tijd

Minstens tien jaar. Zoveel schelen deze stellen. Terwijl de

een al met pensioen is, werkt de ander nog volop. Best wennen.

Maar als je samen in de muziekwereld werkt, zoals Loes en

Marco, doet leeftijd qua werk er ook niet toe.

INTERVIEWS: RENÉE BROUWER | BEELD: JANITA SASSEN

25


‘Leeftijd doet er in de muziekwereld –

net als in onze relatie – niet zoveel toe’

Loes Hoogland-Boot (1983, eigenaar media- en entertainmentbureau en muziekcentrum) en haar man

Marco Hoogland (1970, muzikant en eigenaar muziekcentrum) moesten elkaar eerst een paar keer

tegenkomen voordat de vonk echt oversloeg. “Maar ons leeftijdsverschil heeft nooit een rol gespeeld.”

26

Loes: “De eerste keer dat Marco en ik elkaar ontmoetten,

was 24 jaar geleden. Ik was toen 16 en Marco 30.”

Marco: “We kenden elkaar door de muziekwereld,

via wederzijdse vrienden.”

Loes: “Nou ja, ik had verkering met een vriend

van jou…”

Marco: “Ja, dat ook. Ik was op dat moment nog

getrouwd. Er was bij Loes en mij toen nog helemaal

geen sprake van een bepaalde interesse in elkaar.”

Loes: “Dat kwam pas vijf jaar later, toen we elkaar

tijdens het uitgaan weer tegenkwamen. Die avond

flirtten we erop los, maar er gebeurde verder niks.”

Marco: “Totdat we elkaar anderhalf jaar later, in de

zomer van 2007, wéér tegenkwamen.”

Loes: “Op de camping in Tuitjenhorn… Vrienden van

mij werkten daar in het animatieteam en vroegen of

ik een keer kwam kijken.”

Marco: “Ik moest die avond optreden op de camping –

ik speel in een band – en opeens zag ik Loes in het

publiek staan. Ik dacht: hee, is zij dat niet, hoe heet

ze ook alweer?”

Loes: “Haha, hij was mijn naam vergeten. Ik dacht

meteen: o, zou hij alweer vrijgezel zijn?”

Marco: “Dat was ik, want ik was toen alweer drie jaar

gescheiden.”

Loes: “Die avond konden we onze ogen niet van

elkaar afhouden en uiteindelijk zoenden we toen voor

het eerst met elkaar. Blijkbaar moest het zo zijn.”

Marco: “Dat Loes 23 en ik 37 jaar was, was voor ons

niet belangrijk.”

Loes: “We stonden er helemaal niet bij stil. Ook omdat

we qua uiterlijk niet echt van elkaar verschilden

ondanks onze leeftijden.”

Marco: “Ik zag er gewoon heel jong uit…”

Loes: “…En ik heel oud? Dank je!” (lacht)

Marco: “Nee, maar ons leeftijdsverschil is gewoon

nooit een ding geweest tussen ons. Ik woonde op dat

moment antikraak en Loes in een studentenhuis.

Hoewel we na die zoen veel bij elkaar waren, wilde

ik na mijn scheiding niet te hard van stapel lopen.

Daarom kocht ik in mijn eentje een huis waar Loes

ook half ging wonen.”

Loes: “Marco was ook veel bij mij hoor. Het leuke was

dat we elkaar elke avond netjes vroegen of we bij

elkaar mochten logeren.”

Marco: “En ruim twee jaar later vroeg ik Loes officieel

of ze bij mij wilde komen wonen.”

Loes: “Nu wonen we alweer zestien jaar in het huis

dat Marco ooit kocht én we zijn bijna twaalfenhalf jaar

getrouwd.”

Marco: “Kinderen hebben we niet. Daar hebben we

allebei nooit behoefte aan gehad.”

Loes: “Het zou ook niet echt passen in ons leven, want

Marco treedt regelmatig ’s avonds op met Toontje

Lager en ik heb een eigen media- en entertainmentbureau

waarvoor ik met veel plezier fulltime werk.

Daarnaast zijn Marco en ik samen eigenaar van een

muziekcentrum waar bandjes in verschillende oefenruimtes

kunnen repeteren. We zijn daar allebei vaak

te vinden; het is altijd gezellig.”

Marco: “Stel dat we wel voor kinderen waren gegaan,

dan had dit leven zoals we het nu leiden niet gekund.”

Loes: “Daar hebben we veel gesprekken over gevoerd

met elkaar. We houden ook elk jaar een soort evaluatie

over onze relatie om zo bij elkaar te checken of we er

nog steeds hetzelfde in staan.”

Marco: “Loes is natuurlijk wat jonger dan ik, dus als

zij toch ineens van gedachten verandert, begrijp ik

dat ook.”

Loes: “Maar dat is nooit aan de hand geweest. Marco

en ik hebben het heel erg fijn samen. Ik zie ons in de

toekomst ook niet echt met pensioen gaan. Vooral

omdat leeftijd in de muziekwereld – net als in onze

relatie – er niet zoveel toe doet. Hoe oud je ook bent,

muziek maken kan altijd en dat zie ik Marco ook

wel doen. In mijn ogen zal hij dus nooit een oude

man worden. Ook niet als hij 80 is en ik 66. Hij is echt

mijn soulmate!”




‘Het was niet hoe we het voor ons

hadden gezien, maar we hielden van elkaar’

Dat Saskia Schurman (1969, sociaal ondernemer) vijftien jaar jonger is dan haar man John

Aleman (1954, gepensioneerd ICT’er) is voor haar nooit een probleem geweest. “John begreep het

wel als ons leeftijdsverschil op den duur toch een rol zou gaan spelen.”

Saskia: “Onze liefde is elf jaar geleden uit vriendschap

ontstaan. John en ik stonden allebei onder behandeling

bij een psychiatrische polikliniek en kwamen samen

in het groepje mindfulness terecht. Toen we moesten

luisteren naar een rozijntje en iemand zei ‘ik hoor

wat’, schoten John en ik beiden in de lach. Dat was

niet heel netjes, maar het bond ons wel.”

John: “Toen de cursus klaar was, spraken Saskia en ik

af om een keer koffie te drinken.”

Saskia: “Dat was heel gezellig en al snel zagen we

elkaar wekelijks. Zo ontstond onze vriendschap.”

John: “Saskia en ik hadden allebei ggz-problematiek.

Zo had Saskia een angststoornis en was er bij mij een

depressie vastgesteld.”

Saskia: “Gelukkig vonden we steun bij elkaar. Na

twee jaar vriendschap merkten we dat we meer voor

elkaar voelden.”

John: “Ik had het daar best moeilijk mee, vooral

omdat ik toen 60 was en Saskia 45 jaar.”

Saskia: “Daar hebben we het in het begin ook regelmatig

over gehad. Mij maakte ons leeftijdsverschil

niks uit, maar John begreep het ook als dat op den

duur toch een rol ging spelen.”

John: “Een halfjaar nadat we voor elkaar hadden

gekozen, werd er een onopgemerkte hersenbloeding

bij mij ontdekt. Ik was dus helemaal niet depressief,

mijn klachten kwamen door een hersenbloeding.”

Saskia: “Iets waar we allebei best van schrokken.”

John: “Na de diagnose ging ik een traject in met

therapieën en Saskia ging overal mee naartoe. We

deden het echt samen. Al snel werd ik door mijn

hersenbloeding afgekeurd en ging ik vervroegd met

pensioen. Saskia begon toen net als ondernemer,

dus ik dacht wel: wat heb ik haar nou te bieden?”

Saskia: “Het was niet hoe we het vooraf voor ons

hadden gezien, maar we hielden van elkaar en dat

was wat telde. Nu zijn we alweer negen jaar samen,

waarvan acht jaar getrouwd. En we hebben het nog

steeds hartstikke gezellig samen.”

John: “Ik zeg weleens: ik moest eerst 60 worden om

opnieuw te leren leven en de wereld te ontdekken.

En dat is dankzij Saskia gebeurd.”

Saskia: “Dat John nu op leeftijd is, is soms wel te

merken. Hij is bijvoorbeeld wat langzamer dan ik,

maar dat komt ook door zijn hersenbloeding.”

John: “Ik heb moeite met dingen te overzien, waardoor

ik vaak wat chaotischer ben. Daarnaast heb ik door

mijn leeftijd diabetes ontwikkeld en heb ik problemen

met mijn voet. Hierdoor moet ik regelmatig naar het

ziekenhuis en Saskia rijdt mij dan heen en weer. Iets

wat ik wel lastig vind, want ik wil haar niet belasten.”

Saskia: “Maar dat doet hij ook niet. In een huwelijk

zorg je voor elkaar, dat doet John ook voor mij. Door

mijn angststoornis vind ik veel dingen eng. Als we

ergens naartoe gaan, durf ik op het laatste moment

soms niet meer. Voor John is dit nooit een probleem.

Hij accepteert en respecteert mij zoals ik ben en dat

heb ik andersom ook met hem.”

John: “We vullen elkaar goed aan. Ook met werk.

Saskia heeft een sociale onderneming en leidt een

inloophuis voor iedereen die behoefte heeft aan

contact. Ik help haar vaak mee; het is fijn om dat

samen te doen.”

Saskia: “Zeker. Wat ik alleen wel merk, is dat we onszelf

door het werk soms voorbijlopen. Met feestdagen

zijn we altijd in het inloophuis te vinden – omdat

er juist dan behoefte is aan contact – waardoor

minder tijd voor ons als stel overblijft. Vanaf dit jaar

wil ik dat wel anders gaan doen. Het is mooi dat we ons

samen voor mijn onderneming kunnen inzetten voor

anderen, maar we moeten niet ons eigen huwelijk

vergeten. Van elkaar genieten is net zo belangrijk!”

29


‘Ik had zijn liefdesverklaring

helemaal niet zien aankomen’

Thenya Ruhe-van Willigen (1964, voormalig tv-productiemedewerker) is tien jaar ouder dan haar

vriend Marco Kieft (1974, voormalig automonteur). “Soms grappen we dat ik al naar de middelbare

school ging toen hij nog in de luiers zat. Daar moeten we hard om lachen.”

30

Thenya: “Marco en ik ontmoetten elkaar in 2014.

Samen met een bevriende fotograaf maakte ik een

boek over mannen met lang haar en de vooroordelen

waar ze door hun uiterlijk tegenaan liepen. We

zochten nog één kandidaat en toevallig wist mijn

toenmalige vriend nog iemand.”

Marco: “Dat was ik...”

Thenya: “Klopt. Mijn ex kende Marco via een oude

vriendin van hem. Zij was al jaren met Marco

getrouwd en we nodigden ze bij ons thuis uit voor

een kennismaking. Het klikte meteen, maar van

een romantische vonk tussen Marco en mij was

absoluut nog geen sprake.”

Marco: “Ik besloot mee te werken aan Thenya’s boek

en zo raakten we bevriend met elkaar.”

Thenya: “Na een aantal maanden zette Marco begin

2015 een punt achter zijn huwelijk. Mijn ex en ik hielden

contact met zowel Marco als zijn vrouw, maar onze

eigen relatie liep ook niet echt lekker. Uiteindelijk

gingen wij in september 2015 uit elkaar. Toevallig was

er een maand daarna een feest in mijn geboortedorp.

Ik vroeg Marco of hij misschien wilde meegaan en dat

vond hij wel leuk.”

Marco: “Vlak daarvoor moest ik nog wel wat bekennen

aan Thenya. Door ons regelmatige contact besefte

ik opeens dat ik haar leuker vond dan alleen ‘een

vriendin’. Ik biechtte het op middels een berichtje

en wachtte gespannen haar reactie af.”

Thenya: “Ik had het helemaal niet zien aankomen en

zat nog midden in de verwerking van mijn vorige

relatie. Om eerlijk te zijn, wist ik dus niet zo goed wat

ik met Marco’s liefdesverklaring aan moest. Gelukkig

begreep hij dat. ‘We kunnen toch wel vrienden

blijven?’ vroeg hij lief. ‘Natuurlijk,’ antwoordde ik.

Voor mij was er niks veranderd.”

Marco: “Maar toch veranderde er tijdens dat feest

wel iets...”

Thenya: “Het was zo ontzettend leuk en gezellig die

avond! Ik voelde me heel vertrouwd bij Marco en

totaal onverwachts schoot Cupido alsnog raak. Sinds

die avond, 10 oktober 2015, zijn we samen.”

Marco: “Van ons leeftijdsverschil merken we weinig.”

Thenya: “We houden van dezelfde muziek en delen

veel andere interesses. Soms grappen we wel dat Marco

nog in de luiers zat toen ik al naar de middelbare

school ging, daar moeten we dan hard om lachen.

Marco tovert sowieso vaak een glimlach op mijn

gezicht door zijn droge humor.”

Marco: “Dat we allebei arbeidsongeschikt zijn geworden,

is best opmerkelijk.”

Thenya: “Maar misschien had het ook zo moeten zijn.

We zijn veel samen en dat verveelt nooit.”

Marco: “Ik denk omdat we elkaar heel goed aanvullen.

Door een bedrijfsongeval moet ik momenteel

bijvoorbeeld veel regelen met een letselschadeadviseur.

Zelf vind ik dat best lastig, maar Thenya

weet precies wat er gedaan moet worden. Daar helpt

ze mij dus mee.”

Thenya: “Marco heeft soms gewoon een schop onder

zijn kont nodig omdat hij bepaalde dingen te lang

uitstelt. Maar dat geeft niet, daar zijn we een stel voor.

Op zijn beurt is Marco ook een grote steun voor mij. Zo

ben ik na het overlijden van mijn vader helaas in een

vervelende, juridische kwestie over zijn nalatenschap

beland. Dat loopt nog steeds en geeft mij veel stress,

maar Marco is er altijd voor mij als ik het even niet

meer zie zitten. Ook met mijn oogziekte – waardoor

ik aan één kant al bijna blind ben – kan ik op hem

rekenen. Marco gaat mee naar elke afspraak in het

ziekenhuis en is enorm zorgzaam.”

Marco: “Voor mij is dat niet meer dan normaal.

Thenya is ‘mijn allessie’ en een leven zonder haar

kan ik me niet voorstellen.”

Thenya: “Dat geldt ook voor mij. We zijn supergelukkig

met elkaar en onze hond Xoro. En dat is

uiteindelijk het allerbelangrijkste.”



M&C

‘Soms denk ik: hadden we elkaar

maar eerder ontmoet’

Marion Horvers-Vlasblom (1973, uitvaartondernemer en trouwambtenaar) scheelt zestien jaar

met haar man Cees Horvers (1957, gepensioneerd IT-manager). “Nu Cees met pensioen is, zijn

we ons meer bewust van ons leeftijdsverschil en dat hij een stuk ouder is.”

32

Marion: “Dertien jaar geleden leerden Cees en ik

elkaar kennen via een langdurige cursus voor werk.

We werkten allebei voor een ander bedrijf, dus kenden

elkaar nog niet.”

Cees: “Marion viel mij meteen op…”

Marion: “O jee, ga je echt vertellen waarom?”

Cees: “Nou ja, zo is het gegaan, toch? Marion zat op

een stoel en mopperde direct dat die waardeloos zat.”

Marion: “Ja, omdat ik een nekhernia had. Daarom

zocht ik naar een goede stoel en dat trok misschien

een beetje de aandacht.”

Cees: “Ik moest er wel om lachen, maar had ook met

Marion te doen. Vooral omdat de cursus meerdere

dagen duurde en we daarna nog zeker vier maanden

lang steeds terug moesten komen. Toen Marion op een

gegeven moment ergens op een bank lag – dat gaf een

beetje verlichting, ging ik bij haar zitten. Zo raakten

we met elkaar aan de praat.”

Marion: “Er was meteen een klik. Het fijne was dat

we over alles konden praten met elkaar. Ik vond

Cees een knappe man en keek uit naar de momenten

waarop ik hem weer zag. Blijkbaar vond hij mij ook

leuk, want na een paar maanden spraken we onze

gevoelens voor elkaar uit.”

Cees: “En een jaar later vond onze bruiloft plaats.

We waren dolgelukkig met elkaar.”

Marion: “Ons leeftijdsverschil is eigenlijk nooit echt

ter sprake gekomen. Bij het voorstelrondje aan het

begin van de cursus hadden we onze leeftijden wel

genoemd maar Cees ziet er best jong uit. Het was dus

niet zo blijven hangen bij mij. En op het moment dat

ik het wel besefte, vond ik het geen probleem. Toen

onze geboortedata tijdens onze huwelijksceremonie

werden genoemd, zag ik wel even wat gasten rekenen.

Best grappig vond ik.”

Cees: “Sinds mei 2024 ben ik met pensioen. Marion

werkt nog wel en dat is voor mij wennen. Maar

doordat ik nu veel vrije tijd heb, kan ik Marion

ook helpen.”

Marion: “Ik heb een eigen uitvaartbedrijf. Ook runnen

Cees en ik sinds een jaar een kleinschalig afscheidshuis

bij ons in het dorp. Als ik bij families of een

uitvaart ben, is Cees in het afscheidshuis aanwezig.

Het is fijn dat we dat samen kunnen doen, maar ik

merk wel dat we allebei ineens in een andere fase

van ons leven zitten. Ik geniet volop van mijn werk én

ga er ook graag op uit met Cees. Vooral op vakantie

gaan, vinden wij heerlijk. Om de tien weken pakken

we onze koffers. Toch wringt de combinatie van werk

en privé weleens bij mij.”

Cees: “Marion moet 24/7 bereikbaar zijn. Als we iets

hebben gepland, kan het zomaar zijn dat het op het

laatste moment niet door kan gaan. Maar dat hoort

erbij. En als we op vakantie zijn, hebben we echt tijd

voor elkaar.”

Marion: “Dan regel ik vervanging en kan ik mijn

werk met een gerust hart loslaten. Voor mij is dit erg

belangrijk, want als er iets is wat ik van mijn werk

leer, is dat het leven eindig is. Je weet nooit wanneer

het je tijd is. Op die manier zijn Cees en ik ons dus wel

erg bewust van ons leeftijdsverschil en het feit dat hij

een stuk ouder is. Soms denk ik: hadden we elkaar

maar eerder ontmoet. Dan hadden we misschien meer

tijd met elkaar gehad. Daarom willen we ook zoveel

mogelijk uit het leven halen.”

Cees: “Vandaar dat we veel op vakantie gaan. Tot

nu toe zijn we vooral in Europa geweest, maar in de

toekomst willen we graag verre reizen maken. Naar

Bali, Thailand en Zuid-Afrika gaan.”

Marion: “De plannen zijn momenteel om in januari

2026 een van deze reizen te maken. We kunnen echt

niet wachten!” ■



Use

34


or lose it

itMentaal & fysiek blijven leren

Rust roest. Ledigheid is des duivels oorkussen.

Stilstand is achteruitgang. Spreekwoorden

met een grote kern van waarheid, zo bewijst de

wetenschap keer op keer. Nederlandse hoogleraar

neuropsychologie Erik Scherder (1951) kan het

niet genoeg benadrukken. “Als je stopt met jezelf

uitdagen, begin je achteruit te gaan.”

TEKST: MARGREET BOTTER | BEELD: GETTY IMAGES

35


36

Onze hersenen hebben het

vermogen om zich aan

te passen aan nieuwe

omstandigheden. Erik

Scherder legt het vaak als

volgt uit: “Je hersenen zijn

als een spier: als je ze niet

gebruikt, verslappen ze.”

Daarom, zo stelt Scherder, en met

hem vele andere wetenschappers, moet je

je hersenen je leven lang blijven prikkelen.

Ook de Wereldgezondheidsorganisatie

onderstreept het belang van een leven lang

leren. In hun rapport Ageing and health

benadrukken ze dat zowel mentale als fysieke

activiteit bijdraagt aan een langer en gezonder

leven. Ze noemen het ‘een essentieel onderdeel

van succesvol ouder worden’.

Door je hersenen te blijven uitdagen, worden

er nieuwe verbindingen gelegd. Dit vermogen

van het brein heet neuroplasticiteit, een

fenomeen dat nog niet eens zo lang geleden

werd ontdekt. Waar vroeger werd gedacht

dat het brein vanaf een bepaalde leeftijd is

uitontwikkeld, weten we nu dat hersenen

zich kunnen blijven aanpassen aan nieuwe

situaties, zelfs op hoge leeftijd. Hierin schuilt

tegelijkertijd een gevaar, want hersenen

passen zich óók aan passiviteit aan. Als je

niets nieuws doet, leert je brein in feite om

inactief te zijn.

Je prikkelt je hersenen

door lichamelijk actief

te blijven, sociale

verbindingen aan te gaan

en iets nieuws te leren

Neurobioloog Dick Swaab, onder meer

bekend van zijn boek Wij zijn ons brein, is

hierover helder. “Je omgeving heeft op elke

leeftijd invloed op je hersenen,” zegt hij in

een interview met de Volkskrant. “Als je jezelf

niet prikkelt, worden de verbindingen in je

hersenen minder actief en verlies je vaardigheden.”

Zijn boodschap is simpel: “Stilstand

is achteruitgang. Punt.”

Leren van verre voorouders

Het idee dat stilstand achteruitgang is, is

dan weer niet zo nieuw als de kennis over

neuroplasticiteit. Sterker nog: onze verre

voor ouders leefden al volgens dit principe.

Niet op basis van wetenschappelijke inzichten

maar uit pure noodzaak. In de prehistorie

was voortdurende ontwikkeling noodzaak om

te kunnen overleven. Nieuwe vaardigheden

aanleren, zoals gereedschappen maken,

nieuwe jachttechnieken leren of eetbare

planten ontdekken, was essentieel. Als

nomaden moesten onze voorouders zich keer

op keer aanpassen aan een veranderende

omgeving. Kennis werd vaak generatie op

generatie doorgegeven, maar individuen

moesten zelf ook constant leren door observatie,

experimenteren en vallen en opstaan.

Wie bleef hangen in oude gewoonten, liep

het risico zichzelf en zijn groep in gevaar te

brengen. De – gedwongen – levensstijl van

onze verre voorouders biedt waardevolle

inzichten voor de moderne mens. Waar

zij constant werden uitgedaagd door hun

omgeving, moeten wij – omgeven door

comfort en gemak – die uitdagingen nu

vaak bewust opzoeken.

Bewegen is overleven

Het brein beschouwt overleving als de hoogste

prioriteit. Hoewel onze hersenen slechts twee

procent van ons lichaamsgewicht uitmaken,

verbruiken ze maar liefst 25 procent van

de energie die we dagelijks nodig hebben.

Om energie te besparen, worden onnodige


Dans, fiets of neem

de trap om lichaam én hoofd

in vorm te houden

verbindingen in het brein ‘afgebroken’, wat

het brein efficiënter maakt, maar ook minder

flexibel. Om ons brein veerkrachtig te houden,

moeten we het dus aan het werk zetten.

Er zijn drie manieren om onze hersenen te

prikkelen en daarmee de verbindingen in

ons brein te herstellen en te behouden: door

lichamelijk actief te blijven, door sociale

verbindingen aan te gaan en door iets

nieuws te leren.

Onze voorouders wisten het al: bewegen is

overleven. Jagers en verzamelaars legden

dagelijks grote afstanden af op zoek naar

voedsel. Deze fysieke inspanning hield niet

alleen hun lichaam in topconditie, maar had

ook invloed op hun hersenen. Als een jager

op pad ging, moest hij niet alleen lopen of

rennen, maar ook opletten of er gevaar dreigde

en waar hij z’n voeten zette, strategieën

bedenken en nieuwe routes verkennen.

De Amerikaanse paleoantropoloog Daniel

Lieberman betoogt dat ons lichaam en brein

Technologie: vriend of vijand?

De mens is van nature een gemaksdier.

Onze hele maatschappij is

erop gericht om met minimale

inspanning maximaal resultaat te

behalen. Ook dat is evolutionair

te verklaren. Ons brein is namelijk

niet meegeëvolueerd in de loop van

de veranderende tijd. Vet en suiker

zetten nog altijd het beloningssysteem

in onze hersenen in

werking omdat ze vroeger schaars

waren. En het ligt al vanaf de

uitvinding van het wiel in ons

besloten om oplossingen te vinden

die ervoor zorgen dat ons lichaam

en dus onze hersenen minder

energie ‘verspillen’. We gebruiken

smartphones voor het bijhouden

van afspraken, vertaalapps om

vreemde talen te begrijpen,

rekenmachines om snel cijfers te

berekenen en roltrappen en liften

om ons omhoog te krijgen. Vroeger

zouden deze taken ons brein hebben

uitgedaagd, nu zijn ze grotendeels

automatisme geworden.

Waardoor we minder worden gestimuleerd

om nieuwe vaardigheden

te ontwikkelen die het brein actief

houden. Om nog maar te zwijgen

over hoe ze ons afhouden van een

lange wandeling of even de trap

pakken. Technologie is handig

maar gebruik het als hulpmiddel

om te leren en te creëren, niet als

vervanging van echte ervaringen

en niet om te consumeren. Gebruik

apps en online platforms als

Duolingo, Coursera of MasterClass.

Die tools maken het gemakkelijk

om nieuwe vaardigheden te leren,

van Spaans spreken tot grafisch

ontwerpen.

37


38

Nieuwsgierigheid is een

krachtige motor voor

leren en cognitieve groei

5x

Zó ontwikkel je

jezelf continu

Hoe kun je jezelf blijven

ontwikkelen? Doe je voordeel

met deze praktische

tips:

> Stel haalbare doelen

Begin met kleine, concrete

doelen en werk daar

systematisch naartoe.

Dat helpt om gemotiveerd

te blijven.

> Blijf nieuwsgierig

Lees nieuwe boeken,

luister naar podcasts

en voer gesprekken

met mensen buiten je

gebruikelijke kring.

> Maak leren leuk

Kies onderwerpen die

je interesseren en zoek

creatieve manieren om

ze te verkennen.

> Integreer beweging

Combineer leren met een

fysieke activiteit, zoals

een audioboek luisteren

tijdens een wandeling.

> Gebruik technologie

Bezoek apps en online

platforms maar blijf

kritisch over de inhoud.

geëvolueerd zijn door constant in beweging

te zijn: “Ons brein werkt beter als we actief

zijn, omdat beweging in onze evolutie altijd

gekoppeld was aan uitdagingen en leren.”

André Aleman, hoogleraar cognitieve

neuropsychiatrie en auteur van het boek

Het senioren brein beaamt dat: “Beweging

stimuleert de aanmaak van stoffen in je

hersenen die nodig zijn voor leren en geheugen.”

Zelfs een dagelijkse wandeling kan

daarin al het verschil maken. Maar beter

nog: dans, fiets of neem de trap om lichaam

én hoofd in vorm te houden.

Voedsel voor zenuwcellen

Waarom bewegen zo goed werkt? Uit onderzoek

blijkt dat door fysieke activiteit de

door bloeding van de hersenen verbetert,

zelfs nieuwe bloedvaatjes worden aangemaakt

en daarmee de toevoer van zuurstof

en voedingsstoffen naar de neuronen

verbetert. Bovendien verhoogt beweging

het niveau van BDNF (brain-derived neurotrophic

factor), een eiwit dat zorgt voor de

bescherming en het herstel van neuronen.

Neuronen zijn zenuwcellen die verantwoordelijk

zijn voor het ontvangen, verwerken en

doorgeven van informatie. Ze vormen de

bouwstenen van de hersenen, het ruggenmerg

en het perifere zenuwstelsel. Neuronen

zijn essentieel voor vrijwel alle functies in

het lichaam, van beweging en ademhaling

tot denken en emoties voelen. Als de toevoer

van voedingsstoffen optimaal is, kunnen

neuronen effectief communiceren, informatie

verwerken en bijdragen aan een gezond

brein. Dit is niet alleen belangrijk voor je

geheugen, maar ook voor je stemming en

je vermogen om problemen op te lossen.

Beweging stimuleert ook nog de productie

van neurotransmitters zoals dopamine,

serotonine en norepinefrine, die betrokken

zijn bij stemming, motivatie en aandacht.

Beweging verbetert dus niet alleen de hersenfunctie,

maar helpt ook bij het bestrijden van

depressie en angst, wat een positief effect

heeft op de neuronale gezondheid. Of, zoals

Scherder het mooi zegt: “Lichaamsbeweging

is pokon voor je brein.”

30 minuten zitten,

5 minuten dansen

Voor mensen die dagelijks veel uren zitten is

bewegen nóg belangrijker. Zitten is het nieuwe

roken, wordt wel gezegd, en wereldwijd overlijden

jaarlijks meer dan vijf miljoen mensen

aan – wat wel de verborgen pandemie wordt

genoemd – bewegingsarmoede. Dit omdat

zitten de stofwisseling verstoort of eigenlijk

stillegt. Scherder raadt aan om elk halfuur

zitten te onderbreken met vijf minuten

bewegen. Door na dertig minuten zitten vijf

minuten een dansje te doen, een kopje thee

te halen of de was op te hangen, houd je je

metabolisme aan het werk en ben je naast een

gezonder ook een blijer en creatiever mens.

Zoek gezelschap

Naast bewegen speelt sociale interactie een

belangrijke rol bij het mentaal en fysiek fit

blijven. Mensen zijn sociale wezens en het

onderhouden van betekenisvolle relaties

stimuleert niet alleen ons welzijn maar

ook onze hersenactiviteit. Een onderzoek

gepubliceerd in de Journal of neuroscience

toonde aan dat sociale activiteiten zoals

gesprekken voeren, samen koken of deelnemen

aan groepsactiviteiten, de cognitieve

functies verbeteren.

Sociale interactie is een van de meest

onderschatte aspecten van persoonlijke


‘Kwetsbaarheid

is geen zwakte, het is

de sleutel tot leren’

ontwikkeling. Even terug naar onze voorouders.

Sociale verbinding speelde een

cruciale rol in hun ontwikkeling. Het delen

van kennis, samenwerken bij de jacht en het

opvoeden van kinderen in groepsverband

waren fundamenteel voor het voortbestaan

van de mensheid. Antropologen stellen dat

deze samenwerking en het constante contact

met anderen een stimulans waren voor de

ontwikkeling van ons complexe brein.

Harvards beroemde Study of adult development,

die al meer dan tachtig jaar loopt,

concludeert dat sterke sociale relaties een

van de belangrijkste factoren zijn voor een

gezond en gelukkig leven. Sociale verbindingen

stimuleren onze hersenen, verminderen

stress en geven betekenis aan ons bestaan.

Roos Vonk, hoogleraar sociale psychologie

in Nederland, bevestigt dit in haar onderzoek

naar menselijke relaties. “Mensen zijn

sociale dieren. Sociale interacties geven ons

niet alleen energie, maar dagen ons ook uit

om ons perspectief te verbreden,” zegt ze.

Daarnaast zorgt sociaal contact ervoor dat

ons beloningssysteem wordt geprikkeld.

Iemand glimlacht naar je op straat, een

kennis zegt dat je er zo goed uitziet, een

goed gesprek met een vriendin: het zijn

allemaal interacties die een geluksmomentje

ver oorzaken met positieve gevolgen voor

onze veerkracht, stressreductie en ons

aanpassingsvermogen.

Brené Brown, onderzoeker en auteur van het

boek De kracht van kwetsbaarheid, ziet sociale

verbinding als een essentieel onderdeel van

persoonlijke ontwikkeling. “Wanneer we

onszelf verbinden met anderen leren we niet

alleen over de wereld maar ook over onszelf.

Het is in de interactie met anderen dat we

onze sterke en zwakke punten ontdekken.

Kwetsbaarheid is geen zwakte, het is de

sleutel tot leren.”

39


BRAINPOWER!

Verder lezen (over

je brein in topconditie

trainen) op p. 74

40

Meer dan alleen

een fit brein

Het use-it-or-lose-itprincipe

geldt helaas niet

alleen voor ons brein. Ook

onze bot- en spiermassa

nemen af als we er niets

aan doen. De botmassa is

op ons 30ste het grootst

en neemt daarna af met bij

vrouwen een dieptepunt

na de menopauze. Leefstijl,

en vooral beweging,

is van grote invloed op het

al dan niet afnemen van

je botmassa. In beweging

blijven maakt een groot

verschil. Volgens de

beweegrichtlijnen van de

Nederlandse overheid

moeten we ons minstens

150 minuten per week

matig intensief (fietsen,

wandelen, tuinieren)

inspannen en twee keer

per week aan krachttraining

(hardlopen,

fitness) doen. Dan houd

je stevige botten, een

gezond brein én sterke

spieren. Let wel: die

getallen zijn de ondergrens.

Meer en langer

bewegen is beter.

De kracht van nieuwsgierigheid

En daarmee stuiten we op de derde belangrijke

manier om onze hersenen te blijven

prikkelen en daardoor ontwikkelen: iets

nieuws leren. Nieuwsgierigheid is een

krachtige motor voor leren en cognitieve

groei. Door in verwondering en met een

open blik te kijken naar alles wat er op je

pad komt, ga je als vanzelf in de leerstand.

Dat stimuleert hersengebieden zoals de

hippocampus, die cruciaal zijn voor het

vormen van nieuwe herinneringen en het

opslaan van kennis. Scherder benadrukt

in zijn lezingen vaak het belang van nieuwsgierigheid

voor onze hersengezondheid:

“Het activeert het beloningssysteem in de

hersenen. Wanneer we iets nieuws leren,

maakt ons brein dopamine aan, wat ons een

gevoel van voldoening geeft. Dit stimuleert

ons om door te gaan met leren.” Als je iets

nieuws leert en daar succes in ervaart,

versterk je letterlijk de beloningscircuits in

je hersenen. Dit maakt het gemakkelijker

om nieuwe uitdagingen aan te gaan.

Naast het stimuleren van nieuwe verbindingen

in je hersenen heeft leren ook een

onverwacht effect: het vermindert stress.

Psycholoog en auteur Kelly McGonigal

beschrijft in haar boek The upside of stress

dat uitdagingen aangaan onze gevoelens

van controle vergroten en onze veerkracht

versterken. “Wanneer je iets nieuws leert of

je in een onbekende situatie begeeft, ervaar

je in eerste instantie spanning. Maar het

overwinnen van die spanning zorgt voor

een boost in zelfvertrouwen.”

Hoe zet je deze inzichten om in de praktijk?

Het antwoord is eenvoudiger dan je denkt.

‘Het belangrijkste

is niet wat je

doet, maar dát

je iets doet’

Begin met kleine stappen: lees een boek dat

buiten je comfortzone ligt, meld je aan voor

een cursus pottenbakken, gitaarspelen of

naailes, ga op een vast moment in de week

met je buurvrouw wandelen. Het gaat er niet

om dat je dingen perfect doet, maar dat je

bezig blijft met iets waarvoor je je hersenen

moet gebruiken. Zoals Scherder het treffend

zegt: “Het belangrijkste is niet wat je doet,

maar dát je iets doet.”

De conclusie is duidelijk: of je nu jong of

ouder bent, in beweging blijven – fysiek,

mentaal en sociaal – is de sleutel tot een

gezond en gelukkig leven. Vraag jezelf af:

wanneer heb ik voor het laatst iets nieuws

geleerd? Wanneer heb ik mijn grenzen

opgezocht? Het antwoord op die vragen

is belangrijker dan je denkt. Want, zegt

Scherder: “Leren is als ademhalen. Je kunt er

niet mee ophouden zonder de consequenties

te voelen.” Wie wil er nu stilstaan als er

zoveel te ontdekken valt? ■


COLUMN

Stef

Stef Bos (1961) is

singer-songwriter en

woordkunstenaar. In Zin

schrijft hij over zijn leven als

muzikant en als echtgenoot

en vader. Stef is getrouwd

met de Zuid-Afrikaanse

kunstenares Varenka

Paschke. Samen hebben ze

drie kinderen: zoon Kolya

(15) en dochters Lorelei (13)

en Vonkie (8). Ze wonen

afwisselend in Zuid-Afrika

en in Vlaanderen. Stef

tourt dit voorjaar door

Nederland en België

met zijn nieuwe cd

‘Tijd om stil te staan’.

beeld: Brenda van Leeuwen

Alleen het toeval kan ons redden

Toen ik begon met de muziek, waren er nog

diskjockeys op de radio die zelf bepaalden wat

er werd gespeeld. Pluggers van platenfirma’s

probeerden elke vrijdag naar hun hand te

dingen. Het was een interessant spel voor mij

om te zien als beginnende artiest: er zat een

onvoorspelbaarheid in. De algoritmen van de

computer die later zouden bepalen wat er wordt

gedraaid, bestonden nog niet. De marketingjongens

met hun doelgroepen zaten nog op de

middelbare school en het idee dat elke zender

aan een strak format moest voldoen was

ondenkbaar, omdat de omroepen zo van elkaar

verschilden dat alleen de schoonheid van

verscheidenheid een optie was.

De meeste dj’s konden ook gepassioneerd over

muziek vertellen in hun aankondiging en er

waren nog niet veel van die opgepompte

stemmen te horen die nu vaak uit de speakers

komen.

Ik groeide op met de stemmen van Felix

Meurders, Vincent van Engelen, Alfred Lagarde

en natuurlijk Frits Spits. Die laatste was een

lastige horde voor de pluggers van plaatjes…

Hij liet zich niet omkopen. Hij engageerde zich

voor muziek die hij de moeite waard vond en

draaide dat in De avondspits. Ik weet nog dat ik

op de terugweg naar Antwerpen voor het eerst

het liedje Papa via de radio hoorde, waanzinnig

mooi ingeleid door Frits. Dat was me meer waard

dan eender welke hitnotering ook.

Maar er stond iets te veranderen. De commerciële

tv en radio deed zijn intrede. De nationale

zenders in België en Nederland verloren hun

monopolie en de spelregels veranderden. De kijken

luistercijfers werden leidend en gekoppeld

aan reclame-inkomsten en er kon niets meer

aan het toeval worden overgelaten. En zeker

niet aan het individu. Toen ik op dat moment

bij de radio werkte, kregen wij organigrammen

van bevolkingsgroepen op wie we ons moesten

richten. Ik had daar altijd mijn twijfels bij.

Mijn grootvader had alleen de lagere school

afgemaakt, maar was even slim als mijn andere

grootvader die nog Russisch studeerde op zijn

70ste. Het publiek waarvoor ik speel, gaat ook

door alle geledingen van de samenleving. Er

is geen sociologische peil op te trekken. Maar

de nieuwe tendens was niet te stoppen en

het resultaat was dat we allemaal fijn in onze

bubbel mochten blijven zitten, waarin je meer

van hetzelfde krijgt.

Hoe hij het voor elkaar kreeg weet ik niet, maar

Frits Spits heeft zich altijd buiten die stroom

kunnen houden en draait nog steeds wat hij

mooi vindt of belangrijk om te laten horen.

In de songwriting is dat makkelijker. Daar

wordt ook veel met een doelgroep in gedachten

geschreven, maar een echt liedje ontstaat uit

een noodzaak om iets te zingen of te vertellen

en dat hoort een luisteraar direct.

Wat dat betreft ben ik ook niet zo bang voor

kunstmatige intelligentie. Ik zat laatst samen

bij producer Eric van Tijn in zijn studio in

Amsterdam en die opende onverwacht mijn

ogen toen hij vertelde dat alles wat AI is, is

gebaseerd op wat de mens al verzonnen heeft.

Dus als je van de kracht van je eigen verbeelding

uitgaat, kan daar geen kunstmatigheid

tegenop. En de essentie van verbeelding is

vaak het toeval toelaten, een fout maken,

een andere afslag nemen dan gebruikelijk,

je gps niet volgen, maar verdwalen en op die

manier een landschap zien dat je nog niet

kende. AI kan ons helpen, maar alleen het

toeval kan ons redden. ■

41


9x

In een samenleving waarin

mensen steeds meer lijnrecht

tegenover elkaar lijken

te staan – denk politiek,

maatschappelijke discussies –

beland je af en toe vast eens in

een ongemakkelijk gesprek.

Omdat het goed is tóch met

elkaar in gesprek te blijven,

is daar de Ongemakkelijke

gesprekken survivalgids

om je daarbij te helpen.

TEKST: LINDE VERHULST

(G)een ongemakkelijk

gesprek


9X MAATSCHAPPIJ

Oprechte

nieuwsgierigheid

In een ongemakkelijk gesprek

heb je soms de neiging jezelf te

verdedigen of de ander te overtuigen.

Maar een goede eerste

stap is juist echt luisteren naar

wat de ander zegt. Door vragen

te stellen creëer je ruimte voor

een gesprek in plaats van een

discussie. Dat helpt om elkaar

beter te begrijpen.

Neem de tijd

Soms kan een opmerking

meteen emoties oproepen.

Begrijpelijk. Toch kun je in

plaats van direct reageren

(vaak vanuit emotie), beter een

moment nemen om hierover na

te denken. Leg eventueel aan

je gesprekspartner uit dat je

er later op terugkomt of haal

even diep adem en kom tot een

bedachtzamere reactie.

Benoem het

Ongemak benoemen kan juist

helpen om eventuele spanning

te verminderen. Door te zeggen:

“Ik vind dit een lastig onderwerp

om over te praten,” laat

je zien dat je kwetsbaar durft

te zijn. Dat kan je gesprekspartner

aanmoedigen om zich

ook meer open te stellen, en

daar krijg je altijd een beter

gesprek van.

Houd het bij jezelf

‘Jij’-uitspraken komen meestal

beschuldigend over en duwen

de ander in de verdediging.

Probeer in plaats daarvan vanuit

jezelf te spreken. In plaats

van te zeggen: “Jij begrijpt het

niet,” kun je zeggen: “Ik heb

het gevoel dat we elkaar niet

helemaal begrijpen.” Dit houdt

het gesprek open en maakt de

boel minder confronterend.

Stiltes zijn oké

Stiltes kunnen ongemakkelijk

aanvoelen maar in een gesprek

waarin het er fel aan toegaat,

kunnen ze juist nuttig zijn. Ze

geven iedereen namelijk de

tijd om na te denken. Vul een

stilte niet meteen op, maar

geef de ander en jezelf de

ruimte om het gesprek even

te laten bezinken voordat je

verdergaat.

Wees eerlijk

Niemand heeft overal een

antwoord op. Dus wees niet

bang om toe te geven dat je iets

niet weet. Soms ontstaat een

ongemakkelijk gesprek juist

omdat we denken dat we alles

moeten weten. Zeg eerlijk: “Ik

weet het niet precies, maar wil

er graag meer over leren,” en je

laat zien dat je openstaat voor

nieuwe inzichten.

Stel vragen

Vaak denken we te weten wat

de ander bedoelt, vooral in

discussies. In plaats van te

vervallen in aannames, kun je

beter verduidelijkende vragen

stellen. Zoals: “Wat bedoel je

precies?” of “Kun je dat uitleggen?”

Zo’n vraag laat zien dat

je bereid bent om de ander te

begrijpen, zelfs als je het niet

met hem of haar eens bent.

Accepteer het verschil

In een diverse samenleving

kan het niet anders dan dat

meningen uiteenlopen. Soms is

het handig om te accepteren dat

je het gewoon niet altijd eens

zult worden. Het doel hoeft

niet te zijn de ander te overtuigen.

Elkaar beter begrijpen

kan een beter doel zijn. Dat

lukt door respect voor elkaars

standpunt te tonen.

Eindig goed

Misschien was het gesprek

ongemakkelijk of zelfs wel fel:

probeer altijd positief af te

sluiten. Bedank de ander voor

het delen van zijn of haar

mening, ook als jullie het niet

eens zijn geworden. Dat toont

respect en opent de deur voor

gesprekken in de toekomst

waarin je elkaars standpunten

misschien verder onderzoekt.

GRATIS BOEK?

Kijk op p. 111 en maak kans!

43

BEELD: Getty Images


GATheater, expo & festival

44

Getekende familiehistorie

Voor zijn tweedelige graphic novel Rampokan

verdiepte stripmaker Peter van Dongen (1966) zich

dertien jaar in de Nederlandse kolonisatie van

Indonesië waar zijn familie geschiedenis ligt. Aan

zijn beeldroman Familieziek, naar het boek van

Adriaan van Dis, wijdde hij negen jaar. Het nauwgezette

en indrukwekkende werk van Van Dongen

staat in Storyworld, Forum Groningen centraal in de

tentoonstelling Indonesië verbeeld, met originele

pagina’s en schetsen. Tot 21 april, Storyworld.nl

Melvin Simons

Stephanies

stem

Ze wordt terecht bejubeld als

groot en charmant multi-talent.

Stephanie Louwrier (1986)

brengt theater, hardcore hiphop,

poëzie en cabaret samen.

Haar nieuwe onewomanshow

Let’s get louder, geregisseerd

door Titus Tiel Groenestege,

liet even op zich wachten vanwege

een stembandoperatie.

Tijdens de gedwongen stilte

vroeg zij zich af of haar stem

krachtig genoeg zou zijn om

ongefilterd te zeggen wat ze

wil. De onbegrensde Louwrier

besluit eerlijker te zijn dan

ooit. Van 6 februari tot 11 mei,

Viarudolphi.nl

ZIN IN? Ga naar

p. 111 en maak kans!

Treffende

transformaties

Ze doen niet eens moeite een

coherent programmatekstje te

presenteren. En de titel van hun

achtste show, Harrekidee!, met

regisseurs Patrick Stoof en Kees

Prins, lijkt zomaar uit de lucht

gegrepen: Bianca Krijgsman

(1968) en Plien van Bennekom

(1971) vormen het meest

bestendige en komische

vrouwenduo van eigen bodem.

Hun timing en transformaties

zijn altijd treffend en herkenbaar.

Niet voor niets ontvingen

zij in 2017 de Johan Kaartprijs

voor hun bijdrage aan het

theateramusement. Tot 6 juni,

Bostheaterproducties.nl

Middeleeuwse

mores

Voel perkament, ruik wierook, kus een

kruis, luid de klok en proef de hostie.

De religieuze beleving van de 15de

en 16de eeuw komt in Rijksmuseum

Twenthe heel dichtbij. Bij Zien &

Geloven. Zintuiglijke ervaring in de

late middeleeuwen mag je als bezoeker

de objecten aanraken zoals dat in die

tijd gebruikelijk was. Ook schilderijen,

sculpturen en getijdenboeken kunnen

we ‘lichamelijk beleven’. Van 25 januari

tot 9 juni, Rijksmuseumtwenthe.nl

Katinka Krijgsman


Verb(l)indend

Tien kroonstukken van ons eigen

koningshuis, gouden juwelen,

grafgiften, dodenmaskers en

huwelijksgeschenken. Het is

werkelijk álles goud wat er blinkt in

het Leidse Wereldmuseum. Van de

geboorte uit sterrenstof tot de rol

van ‘de koning der metalen’ in het

hiernamaals. In de ban van goud

laat de bezoeker in zeven ruimtes

samensmelten met het kostbare

materiaal. Het symbool van rijkdom,

macht en spiritualiteit speelt in

nagenoeg alle culturen een verbindende

én verblindende rol. Tot

1 oktober, Leiden.wereldmuseum.nl

Goud, The death of James Lee Byars,

Biënnale van Venetië 2019, Vanhaerents Art

Collection


GA

Gedeeld erfgoed

Voor Between the sea and

the sky plaatste Jimmy Nelson

(1967) zijn modellen onder

weidse luchten in sfeervolle

vissersdorpen, polderlandschappen

en vestingstadjes.

Zo portretteerde hij twintig

Nederlandse gemeenschappen

in traditionele klederdracht. De

fotografisch kunstenaar toont

in Fotomuseum aan het Vrijthof

Maastricht zijn fascinatie

voor menselijke verschillen

én gedeeld erfgoed.

Van 9 februari tot 22 september,

Fotomuseumaanhetvrijthof.nl

Jimmy Nelson – Merit, Arnemuiden

Zeeland 2021

productie: Marion Groenewoud

46

Noa-Snir, Episodes from the Babylonian

Talmud, Berlin 2023

Goddelijke seks

Seks als heilige plicht, voor vrede in huis en

huwelijk. Seks als zaadverspilling of genot,

ook voor de vrouw die geen kinderen (meer)

kan baren. Maar bovenal: seks als goddelijk

geschenk. Het Joods Museum in Amsterdam

belicht met Sex: Jewish positions alle mogelijke

kanten van seksualiteit in de Joodse cultuur. Aan

de hand van traditionele, religieuze, historische,

moderne en seculiere voorwerpen en riten.

Met verhalen over taboes, het oprekken van

regels, homo-emancipatie en seksuele bevrijding.

Tot 26 mei, Jck.nl

Peruaans familiediner

Na zestien jaar strijd tegen huidkanker

zoekt Cristina Flores Pescorán (1986) naar

haar oorsprong. In Echoes of ancestors in

Kasteel het Nijenhuis bij Heino, deel van

Museum de Fundatie, zien we haar band

met de vroege Mochica-cultuur uit Noord-

Peru. Voor dit ‘familiediner’ gebruikt ze

Moche-bonen, inheems katoen, zuurzakbladeren en andere planten of zaden die een rol

spelen in waarzeggerij en genezingsrituelen. Tot 7 april, Museumdefundatie.nl

Beste leerling

Kort nadat De nachtwacht was

voltooid, ontwikkelde hij zich tot

een van de beste leerlingen van

Rembrandt. De illusionist.

Samuel van Hoogstraten in het

Amsterdamse Rembrandthuis,

en later Kunsthistorisch Museum

Wenen, toont zijn levensechte

schilderwerk. Van Hoogstraten

maakte zich het spel van illusie

en visueel bedrog eigen. Met zijn

typische ‘brievenborden’ en De oude

man in het raam (zie foto) werd hij

de 3D-schilder van zijn tijd. Van

1 februari tot 5 mei, Rembrandthuis.nl


Kluchtige opera

Wat gebeurt er als je door tijdgebrek een

opera en een klucht in elkaar schuift? Een

botsing tussen zogenaamde hogere en

lagere kunst? Bloedserieuze operamakers

tegenover relativerende komedianten?

Nee, voor het publiek wordt Ariadne auf

Naxos een feestje en ‘wie betaalt die

bepaalt’. De Nederlandse Reisopera

poetst Strauss’ tragikomische opera

glanzend op. Dit belooft muzikaal vuurwerk

met sopraan Annemarie Kremer en

tenor Daniel Frank onder leiding van

regisseur Sofia Jupither. Van 25 januari

tot 3 maart, Reisopera.nl


ABONNEE WORDEN

Cadeau bij

Zin Magazine

t.w.v.

€ 59 ,95

48


69%

KORTING

6x Zin Magazine

+ KAAT Amsterdam Felien-plaid

voor € 34 (i.p.v. € 108, 20 )

JOUW CADEAU

Zacht & stijlvol, deze Felien-plaid van KAAT Amsterdam

in natuurlijke tinten. Een match tussen klassiek en modern,

met een abstracte bloemenprint en een teddy-fleece

achterzijde. Perfect voor een frisse lenteavond buiten of

een knusse winteravond binnen. De plaid komt in een

elegante verpakking, klaar om cadeau te geven of een plekje

op je bank te krijgen.

Een halfjaar genieten van Zin

Magazine én een heerlijke plaid van

KAAT Amsterdam cadeau. Nu fijn

geprijsd en een echt buitenkansje!

Maten

Plaid: 130 x 170 cm

Materiaal

Voorzijde: zachte fleece

met abstracte print

Achterzijde: teddy-fleece,

100% polyester

Ga naar Zin.nl/plaid, scan de QR-code of bel (020) 894 56 63

Deze aanbieding is geldig tot en met 3 februari 2025 en zolang de voorraad strekt. De prijs is inclusief verzendkosten. Je abonneert je ten minste voor de

opgegeven periode en tot wederopzegging. Opzeggen is heel eenvoudig en kan na de opgegeven periode per maand. Op deze aanbieding zijn de leveringsvoorwaarden

en het privacybeleid van Roularta Media Nederland B.V. (Roularta.nl/voorwaarden) van toepassing.

49


D O S S I E R

WERK

Nog lang niet

uitgewerkt

Of je nu in loondienst werkt, doorwerkt of als

vrijwilliger aan de slag bent: als 50-plusser ben je

GOUD op de werkvloer. Daar mag best wat meer

waardering voor komen. Begin maar vast bij jezelf:

als je in jezelf gelooft, gaat (nieuw) werk krijgen of

van baan veranderen ook écht lukken.

TEKST: PETRA SCHOUTEN | BEELD: GETTY IMAGES

Talent is niet leeftijdgebonden. Uit

onderzoek blijkt leeftijd zelfs een

nietszeggend criterium als het gaat om

de inzetbaarheid van een werknemer.

Hoe zou het dan toch komen dat aan

50-plussers het beeld kleeft dat zij niet

flexibel en innovatief zouden zijn?

Vooroordelen, dat zijn het. Want er zijn

zó veel voorbeelden die het tegendeel

laten zien. Van alle 50- tot 66-jarigen

werkt maar liefst driekwart. Twintig

jaar geleden was dat nog maar 32

procent. Ook het aantal doorwerkende

67-plussers is de laatste tien jaar

verdubbeld: van 118 naar 236

duizend. De komende tien jaar

loopt dit nog op naar bijna een half

miljoen doorwerkers, zo blijkt uit een

studie naar de arbeidsdeelname van

gepensioneerden door ABN Amro.

Dus: wég met die vooroor delen.

Wij zijn als 50-pluswerknemers hard

nodig. En niet alleen omdat we met

zoveel zijn en om de economie

draaiende te houden, nee, vooral

vanwege onze kwaliteit.

50



D O S S I E R

WERK

DE 50+-LOOPBAANEXPERT:

‘Begeleidde ik tien jaar geleden

voornamelijk ontslagen werkzoekenden,

nu zijn het mensen met een

prima baan die beter willen’

“Ja, leeftijdsdiscriminatie bestaat.

Toch is de belangrijkste reden van

werkeloosheid onder oudere werknemers

dat 50-plussers verkeerd

solliciteren,” zegt loopbaanexpert,

auteur en theatermaker Anne-Marije

Buckens (1988).

Met haar bedrijf 50 Company

ontwikkelde Anne-Marije een

praktische methode om 50-plussers

beter voor te bereiden op de arbeidsmarkt,

een nieuwe baan te vinden

of hun huidige baan te behouden.

Anne-Marije: “De arbeidsmarkt is

een kwestie van vraag en aanbod.

Als werkende of werkzoekende moet

je zorgen dat jouw aanbod aansluit

bij de vraag van de werkgever.

Natuurlijk is dat lastiger wanneer je

jaren voor hetzelfde bedrijf hebt

gewerkt, maar dat 50-plussers minder

makkelijk aan passend werk komen,

vind ik een complete devaluatie van

de doelgroep. Zeker in deze tijd is

veel mogelijk. Veel branches kampen

met een personeelstekort. Waar ik

tien jaar geleden vooral ontslagen

werkzoekenden begeleidde, hoor

ik steeds vaker: ‘Ik heb een prima

baan, maar ik denk dat ik beter kan

krijgen.’”

Ben jij op zoek naar een baan of wil

je overstappen, maar weet je niet

hoe? Met deze acht tips moet het

volgens Anne-Marije lukken!

➊ Solliciteer met je levensfases mee

“Er bestaan banen voor junioren en

voor senioren. Reageer niet tegen

beter weten in op functies waarvoor

veelal jongeren worden aangenomen.

Selecteer op vacatures waarin duidelijk

naar voren komt dat ervaring wordt

gewaardeerd.”

➋ Ken je kwaliteiten

“Met andere woorden: wie ben je?

Waarom ben jíj de aangewezen

persoon voor deze functie? Daar gaan

veel 50-plussers de mist mee in.

Omdat ze zichzelf te bescheiden neerzetten

of te weinig aansluiting zoeken

met dat wat de werkgever vraagt. Houd

jezelf een spiegel voor of vraag rond in

je inner circle. Wat maakt jou uniek?

Omdat het zo vanzelfsprekend is, zijn

we ons vaak niet bewust van onze

eigen kwaliteiten en competenties.

Veel sollicitaties van 50-plussers die

ik onder ogen krijg, zijn te dunnetjes,

te algemeen. Ze missen eigenheid of

overtuiging. Met open deuren als

‘Ik heb geen 9-tot-5-mentaliteit, ben

stressbestendig, een teamplayer

en een doorzetter’, zeg je eigenlijk

precies niks. Je moet je verhaal wel

stutten. Als je bijvoorbeeld als

accountmanager werkt of hebt gewerkt,

zou je kunnen zeggen: ‘Door mijn

jarenlange ervaring op de werkvloer

kan ik goed omgaan met ontevreden

klanten.’ Of: ‘Moeilijke casussen zijn

bij mij in goede handen, want heb veel

relativeringsvermogen.’ Kortom: kleed

je verhaal aan met dat wat relevant is

voor die functie.”

➌ Laat jezelf zien

“Veel 50-pluswerkzoekenden zijn veel

te onzichtbaar. Maak een account

aan op LinkedIn of werk je pagina bij.

Plaats bij je profielfoto Open to work.

Reageer op posts van potentiële

opdrachtgevers. Ook hier: wees niet

te bescheiden. Dus geen veilige

duimpjes en likes. Je moet proactief

zijn, naar buiten treden. Letterlijk en

figuurlijk. Jongere generaties vinden

het makkelijker om zichzelf te laten

zien. Met dank aan sociale media.

Maar uiteindelijk heeft het allemaal

niks met leeftijd te maken, maar met

zichtbaarheid.”

➍ Stel een top 10 samen

“Bij welke bedrijven in jouw regio

zou je graag zou willen werken? Houd

rekening met je maximale reisafstand.

Speel jezelf in de kijker bij deze

bedrijven. LinkedIn is hiervoor een

prachtig medium, want dan kun je

opzoeken wie daar de recruiter of de

eigenaar is. Maar vergeet Instagram

en TikTok niet. Een brutaal mens heeft

de halve wereld. Stuur een berichtje

52


‘Werk? Soms moet

je zelf de benen nemen!’

LOESJE

of dm, waarin je laat weten: ‘Ik ben

beschikbaar. Ik kan jou helpen met…

Ik zie op jullie website dat … Voor deze

uitdaging kan ik een oplossing bieden.

Ik ben heel goed in…’ En sluit af met:

‘Zullen we een keer kennismaken?’”

➎ Schrijf werkgevergericht

“Een veel gemaakte fout in sollicitatiebrieven

is dat ze te veel op de sollicitant

zijn gericht. Handig dat je op de fiets

naar de zaak kunt komen, fijn dat je

mogelijkheden ziet om je binnen het

bedrijf te ontwikkelen maar: daarmee

verkoop je jezelf natuurlijk niet.

Schrijf werkgevergericht. Verdiep je.

Wat vindt de werkgever belangrijk?

De essentie van de vacature ontdek

je door met een marker door de

vacaturetekst te gaan en vier tot acht

competenties aan te strepen. Een

modernere aanpak kan ook. Haal de

vacaturetekst door ChatGPT en stel de

vraag: ‘Wat zijn in deze vacature de

vijf belangrijkste competenties voor

deze functie?’ Daar schrijf je je brief

omheen.”

➏ Beweeg met de markt mee

“De arbeidsmarkt verandert snel,

dus je zult moeten meebewegen,

leren en ontwikkelen. Vier procent

van de beroepen die we nu kennen

zal in 2030 door technologische

ontwikkeling zijn verdwenen. Je moet

dus niet alleen denken: waar word ik

blij van? Maar ook: kijken waar de

arbeidsmarkt zich naartoe ontwikkelt.

Wat verdwijnt er? Wat komt ervoor

in de plaats en hoe pas ik daarin?

‘AI is niks voor mij,’ hoor ik vaak. Maar

AI is de toekomst, vergelijkbaar met

de opkomst van het internet in de

jaren 80. Dus stap op die bus. Want

als je de aansluiting nu mist, hoe moet

dat dan als je straks tien jaar verder

bent? Of je nu in de zorg wil werken,

in de bouw of als buschauffeur of

op kantoor: iedereen gaat met deze

ontwikkelingen te maken krijgen –

al is het maar om je loonstrook te

downloaden.”

➐ Daag jezelf uit

“Ouder worden betekent ook je

adaptieve vermogen onderhouden.

Ik spreek veel 50-plussers die angstig

zijn om een switch te maken. Omdat

ze denken: ik kan het niet meer, nieuwe

systemen aanleren. Je brein fit houden

hoeft niet altijd werkgerelateerd te

zijn. Zoek online naar MOOC, ofwel

Massive Online Opensource Courses.

Daar vind je gratis en voor niets

hoogwaardig studiemateriaal. Ook

als je bijvoorbeeld een nieuwe taal

aanleert met iets als Duo Lingo of

pianoles neemt, raakt jouw brein

gewend aan het opnemen van nieuwe

kennis. Waardoor je in een nieuwe

baan makkelijker en veel sneller kunt

schakelen.”

➑ Bepaal je drijfveren

“‘Wat is mijn ambitie voor de komende

jaren? Welke talenten breng ik mee en

wat heeft de werkgever daaraan? Wat

koopt hij ervoor?’ Mag je op gesprek,

dan is het handig om deze vragen

alvast voor jezelf te beantwoorden.”

Lees, kijk & (be)luister

LEZEN

■ Zit je vast in een energievretende baan en

vraag je jezelf af: wat wil ik nu écht? Spreker,

trainer en expert in vitaliteit en loopbaanontwikkeling

Sandra Klijn schreef een boek

voor iedereen die wel wat meer energie kan

gebruiken in zijn werk en privéleven, en zich

afvraagt: wat wil ik écht? Wat wil je écht?

(Uitgeverij Boom, € 21)

ZIEN

■ De theatervoorstelling We gaan nog even

door! van 50 Company gaat over hoe je een

beetje leuk je pensioen kunt halen. Want

werken, dat doen we allemaal. Maar hoe hou

je dat vol in een wereld vol bullshitbanen,

Gen Z, robots, stuntelende politici, burn-outs

en pure verveling?

LUISTEREN

■ Als vijftiger een baan zoeken, werk

accepteren onder je kunnen of kwaliteiten

die niet op waarde worden geschat: het zijn

allemaal onderwerpen die terugkomen in de

reportageserie 50-plus en de arbeidsmarkt

van verslaggever Marcel Dekker – ook een

doelgroeper.

Nporadio1.nl/programmas/spraakmakers

■ We kunnen – en willen! – het ons niet

veroorloven om 55-plussers al als werkenden

af te schrijven. En de 55-plusser moet zichzelf

ook niet afschrijven, die heeft nog zeker

twaalf jaar voor zich! Dus hoe blijf je dan

gezond en gelukkig meedraaien? Dat zoeken

ze uit in de BNR-podcast Werkverkenners.

ZIN IN? We geven kaarten weg voor

de theatershow We gaan nog even door!

Kijk snel op p. 111

53


D O S S I E R

WERK

DE VRIJWILLIGER:

‘De lach op haar gezicht wanneer ik zeg dat we eropuit gaan,

is onbetaalbaar’

Frederiek Dilling (1956) uit Rolde is getrouwd met Ginus.

Ze is gepensioneerd, maar werkt al minstens dertig jaar

als vrijwilliger voor verschillende organisaties.

“Vrijwilligerswerk is onbetaalbaar belangrijk en

dankbaar werk, en zeker niet geheel vrijwillig.

Mensen rekenen op je, dat wordt nogal eens vergeten.

Geld verdien je ook niet, maar voor mijn inzet als

vrijwilliger krijg ik veel terug: sociale contacten, nieuwe

belevenissen, inzichten én voldoening. Zeker mensen

die in een moeilijke situatie verkeren zijn ontzettend

dankbaar. Vrijwilligerswerk laat me ook inzien hoe

goed ik het eigenlijk zelf heb. Je belangeloos inzetten

voor anderen kreeg ik van huis uit mee. Mijn vader

was boer, maar een groot deel van zijn leven zat hij

ook in allerlei besturen, van de Zuivelfabriek tot aan

verzekeringsmaatschappijen. Ik zet me al dertig jaar

in voor verschillende organisaties. Zo werk ik sinds

2021 maandelijks enkele uren in de opvang voor

Oekraïners in Papenvoort. In het begin van hun komst

ondersteunde ik op het gebied van kleding en goedereninzameling.

Tegenwoordig ga ik mee naar de dokter,

tandarts en het gemeentehuis. Een aantal Oekraïense

jongens voetballen inmiddels bij voetbalclub Rolder

Boys. Ik fungeer als tussenpersoon tussen de club en

hun ouders. Met Oksana, een Oekraïense moeder die

samen met haar moeder en drie kinderen bij ons in

het dorp is komen wonen, ben ik bevriend geraakt.

Binnenkort gaan we met elkaar naar de lichtjesroute

in Amsterdam. Van de week dronken we thee en toen

vertelde Oksana trots dat ze ook met vrijwilligerswerk

is gestart bij Vluchtelingenwerk. Dat vind ik heel

bijzonder, want naast haar drukke gezinsleven heeft

ze óók nog een volledige baan.

Vroeger liep ik regelmatig hard, dat gaat helaas niet

meer. Maar als penningmeester voor de Roldertorenrun

en fotograaf voor een aantal crosswedstrijden

heb ik nog wel contacten in de hardloopwereld en

ben ik nog steeds verbonden aan de club. Daarnaast

ben ik medeorganisator van hardloopwedstrijden in

de regio. Dieren hebben ook een speciaal plekje in

mijn hart, dat is de reden dat ik al jaren voorzitter

ben van het Hertenkamp in Rolde. Voor Stichting

de Zonnebloem bied ik ook nog ondersteuning bij

verschillende activiteiten. O, en dan vergeet ik nog te

zeggen dat ik wekelijks een rondje wandel met een

mevrouw uit Hendrik Kok, een instelling voor ouderen

met een visuele beperking. De lach op haar gezicht

wanneer ik zeg dat we eropuit gaan, is onbetaalbaar.”

Vrijwillig aan de slag

Na het pensioen groeit de deelname aan vrijwilligerswerk

sterk (bron: NIDI). Meest genoemde motieven:

de behoefte betekenisvol te zijn voor anderen, het

gevoel écht nuttig te zijn en sociale contacten.

Ook vrijwillig aan de slag? Kijk op Vrijwilligerswerk.nl,

Vrijwilligerswerk.startpagina.nl en de vacaturebank

Ikwilvrijwilligerswerkdoen.nl. Of kijk op NLvoorelkaar.nl,

om direct in contact te komen met iemand met een

hulpvraag – van taalcoaching tot een boodschap doen.

Veel organisaties organiseren ook vrijwilligerscafés.

Avontuurlijke inborst?

Er zijn ook mogelijkheden voor vrijwilligerswerk

voor 50-plussers in het buitenland. Check Projectsabroad.nl,

Travelactive.nl, Doingoood.nl

54


‘Iemands werk is misschien ooit af,

maar zijn opleiding nooit ’

ALEXANDRE DUMAS, FRANS DRAMATURG EN SCHRIJVER

DE CARRIÈRESWITCHER (NA ZIJN 50STE):

‘Zes maanden stoomcursus op je 56ste. Heftig.

Maar nu geniet ik elke dag intens’

Ben de Hoog (1967) werkte 35 jaar

als ladingcontroleur in de haven van

Amsterdam. Samen met zijn vriendin

Ellen verhuisde hij anderhalf jaar

geleden naar Drenthe, waar hij zich

liet omscholen tot treinmachinist.

“Het roer om. Niet wachten tot je

pensioen. Het leven is nú, morgen

is niet vanzelfsprekend. Dus verkochten

mijn vriendin en ik twee jaar

geleden beiden ons appartement in

Amsterdam om samen een nieuw

leven op te bouwen in Drenthe.

Mijn baan als ladingcontroleur

in de Amsterdamse haven kon ik

niet meenemen. Rouwig was ik er

niet om. Na 35 jaar was daar de lol

ook wel vanaf. De tijden waren

veranderd, de gezelligheid was weg.

Ik kon gelukkig goed vertrekken

bij mijn oude baas. Ik had een prima

salaris en recht op een uitkering.

Daar wilde ik wel twee jaar van

genieten. Maar het UWV zat me

achter de vodden: sollicitatieplicht.

Na zes maanden moet je elke baan

accepteren. Dat wilde ik natuurlijk

niet.

Vanaf mijn jonge jaren was ik al

gefascineerd door treinen. Mijn oma

woonde langs het stoomtreintje

Hoorn-Medemblik. Als kruimel in

de armen van mijn tante riep ik al:

‘Tuuut-tuuut-tuut’. Eind oktober

2023 solliciteerde ik op de vacature

machinist bij streekvervoerder

Arriva. Het ging onverwacht snel.

Na het eerste gesprek en een psychologische

test – die ik glansrijk

doorstond – startte ik op 1 november

met de opleiding. ‘Het aankomende

halfjaar ben je van ons,’ grapte mijn

mentor. Nou, dat heb ik geweten.

Het waren de meest intensieve

maanden van mijn leven. Leren,

stage, leren, stage, examens, herexamens.

Alles afzeggen, geen leuke

dingen doen. Zes maanden stoomcursus

op je 56ste. Het was werkelijk

heftig. Maar nu geniet ik elke dag

intens. Van ons nieuwe leven in

Drenthe én van mijn nieuwe baan.

Een vreemde gewaarwording: met

zin naar je werk gaan. Ik rijd op de

Vechtdallijn, tussen Emmen en

Zwolle. Volgens veel machinisten

het mooiste traject van Nederland.

Heide, bos, water, zandvlaktes: mijn

werkgebied is ontzettend gevarieerd.

Maar vergis je niet in het vak. Een

machinist staat altijd ‘aan’. Je kunt

domweg geen fouten maken, omdat

de gevolgen daarvan altijd heftig

zullen zijn. Regen: dat betekent

spekglad en glijdend remmen naar

je perron.

Net als een havencontroleur werkt

een machinist zelfstandig, het is een

baan met veel verantwoordelijkheid.

Maar daar houdt de vergelijking

dan ook op. Mijn vieze overall,

zwemvest en helm heb ik verruild

voor een keurig gestreken overhemd

met stropdas. Van contact met noeste

havenarbeiders met zwarte handen,

spierballen en harde humor ben

ik overgestapt op forensen, dagjesmensen,

uitgaanspubliek en

voetbalsupporters. Twee totaal

verschillende werelden, maar

elke dag opnieuw ben ik me

ontzettend bewust van de juistheid

van mijn keuze.”

55


D O S S I E R

WERK

FOOD FOR THOUGHT

Leef je om te werken, of

werk je om te leven?

DE DOORWERKER:

‘De grootste uitdaging is om jongere werknemers

te blijven begrijpen’

Mayke van Keep (1958) en zus

Sybrig (1961) zijn beiden directeur

van communicatie- en adviesbureau

Issuemakers. Mayke werkt fulltime,

is getrouwd, heeft twee kinderen en

een kleinkind.

“Hard werken is ons met de paplepel

ingegoten. Mijn vader had een eigen

bedrijf, mijn moeder was pedagoog

en gezinstherapeut, en werkte het

grootste deel van de week – best

uitzonderlijk in die tijd. Gemiddeld

werk ik veertig uur, verdeeld over

zes dagen. Alleen na de geboorte

van de kinderen werkte ik tijdelijk

75 procent. Mijn man is gepensioneerd,

maar laat me vrij. Vrienden

vragen soms: ‘Wanneer ga je minder

werken?’ Die vraag schiet ook

weleens door mijn hoofd. Maar

het blijft bij de gedachte, want ik

vind mijn werk gewoon te leuk.

De ‘puzzels’ die ik moet oplossen,

houden me jong en scherp, geven

uitdaging en plezier. Ik sta nog

midden in het leven.

De grootste uitdaging is om jongere

werknemers te blijven begrijpen.

Ze staan anders in het leven, hebben

een andere manier van denken en

werken. Van mijn eigen kinderen

leer ik niet meer, zij zijn intussen

de dertig gepasseerd en mijn

kleindochter is dan nog weer te jong.

Dus volg ik om bij te blijven het

nieuws en actualiteitenprogramma’s.

Ik lees ook veel en luister graag

naar podcasts. Mijn toegevoegde

waarden zijn levenservaring, werkervaring

en emotionele stabiliteit.

Geef mij maar een ingewikkelde

case; ik snap snel hoe iets in elkaar

steekt. Door de juiste vragen te

stellen, kan ik als geen ander binnen

ons bedrijf buiten de opdracht kijken

en zo de puzzel leggen. Maar het

maken van een goede TikTokcampagne

laat ik graag aan anderen

over. Helaas is mijn energielevel

niet meer wat het was. Vroeger kon

ik makkelijk een nacht doorwerken.

Tegenwoordig moet ik om goed te

kunnen functioneren op tijd naar

bed. Momenteel zitten we midden in

een overname, die over twee jaar

financieel zal worden afgerond.

In het komend jaar draag ik mijn

directeursstokje over. Ik heb nu het

idee dat ik dan als freelance adviseur

verderga. Zolang mijn lichaam het

volhoudt, werk ik lekker door!”

Ook doorwerken?

Zit je vol plannen en kun je niet wachten

op je pensioen? Heerlijk! Maar dat

geldt niet voor iedereen. Steeds meer

65-plussers kiezen ervoor om door te

werken. Niet omdat het moet, maar

omdat het kán. Onder meer De Nierstichting,

Koninklijk Theater Carré,

Van der Valk Hotels en zelfs PostNL

zoeken gericht naar werkkrachten die

na de AOW-leeftijd werkzaam willen

blijven. ‘Doorwerkgever’ is specialist

in doorwerken na het pensioen.

De organisatie biedt informatie en

bemiddeling voor werkzoekenden en

werknemers, of het nu gaat om langer

doorwerken bij je huidige werkgever

of het vinden van een (bij)baan naast

je pensioen. Doorwerkgever.nl

Ouder dan 65?

Uitzendbureaus specifiek gericht op

werknemers van 65 jaar en ouder zijn

er ook. Kijk maar eens op 65plus.nl en

Actief65plus.nl

Dossiervorming

Lees ook: Zin.nl/monddossier,

Zin.nl/oordossier, Zin.nl/oogdossier,

Zin.nl/bottendossier, Zin.nl/menopauzedossier,

Zin.nl/mantelzorgdossier, Zin.nl/

mindfulldossier & Zin.nl/slaapdossier

56


Goed om te weten

Werkzoekenden met een WW-uitkering

kunnen gebruikmaken van een proefplaatsing

en compensatieregeling. Bij een

proefplaatsing werkt iemand met behoud

van zijn UWV-uitkering twee maanden op

proef bij een werkgever. De werkgever

hoeft dan geen loon te betalen. Met de

compensatieregeling komt het UWV de

werkgevers tegemoet als de aangenomen

50-plusser ziek wordt. 56 jaar en oudere

werkzoekenden kunnen nog tot 1 januari

2026 gebruikmaken van het loonkostenvoordeel

(LKV), dat in 2025 in stappen

wordt afgebouwd. Uwv.nl ■

57


Nagenieten en nog meer lezen?

Zin online

Zin is natuurlijk veel meer dan een papieren magazine.

Sterker nog: Zin is er altijd en overal!

Instagram

Je kunt op ons Instagram-account mooie

foto’s en korte video’s bekijken. Uit het

magazine, maar ook kijkjes achter de

schermen. Instagram.com/zinmagazine

Facebook

Op onze Facebookpagina delen we

de beste weetjes, wijsheden, foto’s,

video’s, win-acties en nog veel meer.

Facebook.com/zinmagazine

Zin.nl

Op de site lees je de nieuwste berichten

over literatuur, theater en kunst. En

ook reisverhalen én gezondheids- en

financiële tips. Dus op naar Zin.nl

Pinterest

Wij verzamelen pins voor liefhebbers

van onder andere koken, reizen,

interviews en fotografie.

Pinterest.com/zinmagazine

Nieuwsbrief

Extra interviews en win-acties, meer

tips voor kunst of dagjes weg? Je vindt

het in de Zin Nieuwsbrief. Kijk op

Zin.nl/nieuwsbrief

Zin digitaal

Abonnee? Lees Zin Magazine dan ook

op je tablet of smartphone. Download

de Mijn Magazines-app (App Store of

Google Play) of lees Zin Magazine via

Mijnmagazines.nl

58


Verrassing & inspiratie

64

‘Naar anderen

luisteren lukt niet als je

er tegenin gaat en

onderdeel van het

debat wordt ’

MARIEKE DE VRIES

EN OOK

p. 72

Nieuwe beauty

rubriek How to

p. 74

Brainpower:

zo train je je brein

in topconditie


LEES

Blijf op de hoogte van fictie & non-fictie

Prille, tedere liefde

Roman | Ritmische en poëtische roman die gaandeweg

beklemmend wordt omdat het gevoelige thema’s aansnijdt

zoals de positie van vrouwen en hoe te functioneren in de veeleisende

prestatiemaatschappij. Meret is een jonge, bevlogen

verpleegster die haar patiënten zeer goed op hun gemak kan

stellen. Net als je denkt dat ze geen leven buiten de kliniek

heeft, wordt duidelijk dat Merte verliefd is op haar kamergenote.

Hun prille, tedere liefde

wordt ruw onderbroken als er een

nieuwe ingreep wordt bedacht om

psychisch leed bij vrouwen weg te

nemen. De van nature meegaande

Merte betwijfelt het effect van de

behandeling. En terecht. Het blijft

ongewis in welke tijd deze intense

roman zich afspeelt: het duistere

verleden, het kille heden of een

bedreigende toekomst?

Yael Inokai, Een eenvoudige

ingreep (De Geus, € 21,99)

Heilige graal

Roman | Natuurlijk kun je de

geniale onvoltooide roman

van je overleden schrijfklasleerling

niet oppakken en

zomaar afmaken. Alleen al

het idee is bespottelijk. Met

dat bedrog doe je iedereen

tekort. De overledene, haar

familie, de klasgenoten en

jezelf natuurlijk. Als gearriveerde

schrijver heb jij dat ook

niet nodig. Je kunt makkelijk

zonder hulp een goede roman schrijven. Tenminste, dat zijn de

verwachtingen. Jij weet wel beter. Na je overrompelende debuut

hebben je andere boeken maar matig verkocht. Je hebt een nieuw

succesnummer nodig en die onvoltooide roman is nou net de

heilige graal waarop je zat te wachten. In deze scherpzinnige en

spitsvondige roman buitelen de afwegingen, het schuldgevoel en

de bonte personages over elkaar heen in een onweerstaanbare

dans. Mercedes Abad, De schrijfklas (Ambo Anthos, € 22,99)

60

Hoopvol

medicijn

Roman | Wat een

meesterlijke verteller

is Benali toch. Moei teloos

vlecht hij de

avonturen van een

dolende, dakloze Moor

met die van schrijver Omar met een

writer’s block. De Moor, een kunstenaar,

blijft in Nijmegen als enige achter in een

vluchtelingenkamp en overpeinst al

fietsend zijn leven. De schrijver, in een

luxere maar parallelle bubbel, is ook

verdwaald en heeft een lucratieve

opdracht om in Venetië portretten op te

tekenen van bezoekers. Ze vinden elkaar

uiteindelijk in die universele verhalen die

ons ondanks alle polarisatie verbinden.

Literatuur als hoopvol medicijn.

Abdelkader Benali, De opdracht van de

Moor (De Arbeiderspers, € 22,99)

Bijzondere jeugd

Autobiografie | De Vrije School is

populairder dan ooit en er wordt nu

minder star gehouden aan de strikte

leer van grondlegger Rudolf Steiner.

Maar Paulien Blom groeide nog op

in een antroposofisch gezin waarin

soberheid en anti-materialisme centraal

stonden, met veel aandacht voor spirituele

groei en een sterk wij-zij-gevoel.

Als volwassene heeft ze zich daarvan

losgemaakt. Vijftig jaar later betreedt

ze samen met haar broers hun oude

huis, de Stalenburg, en wordt ze overvallen

door herinneringen,

benauwende

en mooie. Ter plekke

maakt ze de balans op

van haar bijzondere

jeugd. Paulien Bom,

De Stalenburg

(Querido, € 22,50)

De waanzin

van moeten

Psyche | We moeten

zoveel van onszelf.

Het is nooit genoeg.

Het kan altijd meer en

beter. Wat is dat toch

voor waanzin dat we

succes en dus geluk

afmeten aan hoe productief we zijn? Klinkt

bekend? Lees dan vooral dit boek. Filosoof

Lieke Knijnenburg verwoordt het dilemma

waarmee bijna iedereen worstelt heel

goed. Ze geeft veel pijnlijk herkenbare

voorbeelden van hoe zijzelf in die val liep

en hoe ze eraan verslaafd raakte. Hoe

voller zij haar dagen propt, hoe vager haar

herinnering eraan wordt. Dit moet stoppen.

Maar hoe? Knijnenburg neemt je mee op

een enerverende reis richting bezinning.

Lieke Knijnenburg, Een schitterende leegte

(Atlas Contact, € 22,99)


Veranderlijke dieren

Illustraties | In het dierenrijk

zie je de meest fascinerende

metamorfoses. De bekendste

is natuurlijk de rups die vlinder

wordt. Dit boek toont en vertelt

de verhalen van veranderlijke

dieren, zoals de albatros die als moddervet

pluiskuiken meer weegt dan zijn ouders. De

illustraties van Merlijne Marell – prachtige

linosnedes, gegutst uit oude vloerdelen –

zijn om in te lijsten. In het Natuurhistorisch

Museum in Rotterdam is tot 17 maart een

tentoonstelling van het proces en resultaat

van haar werk. Geert-Jan Roebers en Merlijne

Marell, Metamorfose (Lannoo, € 27,99)


3x huiveringwekkend

Drie thrillers die je het beste leest

onder een dekentje.

1 | Loeispannend

Psychologisch analist

Midnight Jones

ontdekt het huiveringwekkende

profiel van

een nietsontziende

moordenaar. Ze moet

achter zijn ware identiteit komen voordat

hij haar vindt. Derde deel in de

Connie Woolwine-serie, loeispannend

tot de laatste bladzijde. Helen Fields,

Profiel M (Ambo Anthos, € 22,99)

2 | Knap mysterieus

Er overlijden verdacht

veel patiënten onder

dezelfde mysterieuze

omstandigheden.

Ambitieuze artsassistent

Chris

Griffioen weigert zwijgend toe te

kijken en gaat ondanks meerdere

waarschuwingen op onderzoek uit.

Hoe dichter ze bij de waarheid komt,

hoe harder ze wordt tegengewerkt.

Knappe Nederlandse thriller.

Rifka Faber, Fatale oplossing

(Boekerij, € 21,99)

3 | Wrede moord

Het idyllische skioord

Åre is geen logisch

decor voor moord.

Toch wordt daar een

oud-skikampioen

vastgebonden en

dood geslagen in het bos aangetroffen.

De rechercheurs ontdekken dat

deze wrede moord slechts het begin is

van een verontrustende, nog grotere

zaak... Viveca Sten, Verborgen in de

schaduw (Luitingh-Sijthoff, € 22,99)

62

Marloes Bosch

Interview | Schrijver Loes den Hollander

(1948) viert deze maand feest want haar

30ste thriller, Wurgcontract, ligt in de

winkel. Na een lange carrière in de

gezondheidszorg debuteerde ze in 2006

en reeg ze succes aan succes. Van haar

boeken zijn ruim 1,5 miljoen exemplaren

verkocht. Ze is net verhuisd en peinst er

niet over om haar pen neer te leggen.

Ben je gelijkvloers gaan wonen?

“Ben je gek? Ik wil ruimte om me heen

en vanuit huis de tuin in kunnen lopen.

Ik ben verhuisd voor een nieuwe start,

omdat ik in mijn vorige huis te veel met

verdriet samenleefde na het overlijden

van mijn man drie jaar geleden. Ik merkte

dat ik stagneerde in mijn rouwproces. Al

een tijdje was ik onrustig en zat niet goed

in mijn vel. Dat past helemaal niet bij mij,

maar ik had geen idee waar het vandaan

kwam. Vorig jaar viel het kwartje toen ik

de douchestoel en stangen zag. Dat was

het! Ik moest weg uit dat huis vol herinneringen

aan de jaren waarin mijn man

invalide werd. Te confronterend. Ik moest

verhuizen en nam de goede herinneringen

met me mee. Dat voelde zo goed.”

Heb je al een nieuwe werkplek gekozen?

“Schrijven is zo ingebed in mijn gewone

leven dat ik geen aparte schrijfruimte

nodig heb. Voor mij geen speciale kamer.

Ik heb altijd in de woonkamer geschreven

en daar staat mijn werkplek nu ook. Ik wil

om me heen kunnen kijken en het leven

zien. Mijn man kon gewoon televisiekijken

of pianospelen, dat had ik helemaal niet

in de gaten als ik aan het schrijven was.

Ik schrijf altijd in mijn eigen stilte.”

Loes den Hollander

‘Ik heb veel

schrijflust, het

geeft me extra

inspiratie’

Hoe is Wurgcontract ontstaan?

“Vaak loop ik jarenlang met een idee in

mijn hoofd, iets dat veel indruk heeft

gemaakt, zoals het misbruik door priesters.

Op een onverwacht moment diende het

zich aan om op te pakken. Het duurde even

voor ik wist hoe, want niemand zit te wachten

op weer een boek over dat onderwerp.

Toen ik eenmaal ging schrijven, liep het als

vanzelf. Zo heb ik het graag. Ik wil altijd het

gevoel hebben dat het verhaal al bestaat

en dat ik het alleen maar moet oppikken.

En zelfs de wending zie ik niet aankomen.”

Wat heeft het schrijven je gebracht?

“Allereerst de bevestiging dat ik het kon. Ik

dacht dat niemand op mij zat te wachten,

maar een uitgever was geïnteresseerd in

mijn debuut. Na dat eerste boek had ik geen

twijfels meer. Schrijven werd een onderdeel

van mijn leven en geeft me inspiratie.”

Is er ruimte voor een nieuwe liefde?

“Daar sta ik zeker voor open. Nu ik verhuisd

ben, lukt dat me misschien ook beter.

Wurgcontract gaat ook over daten, ik sta

zelf ingeschreven op zo’n datingsite. Met

de mannen die ik heb ontmoet ontbrak de

klik. Ik ben ervan overtuigd dat een nieuwe

liefde voor me is weggelegd. Het liefst heb

ik een leuke, slimme en zelfstandige man

met wie ik goed kan lachen en praten. Ik

kan goed alleen zijn maar met z’n tweeën

is het leven toch leuker.”

Wurgcontract (De Crime

Compagnie, € 21,99)

LEZEN?

Kijk op p. 110 en

maak kans!


LEES

Muziek als stille revolutie

Roman | Zou dit echt zijn laatste roman zijn? De grote schrijver en Nobelprijswinnaar

Llosa (88) is er stellig over. In die wetenschap ga je dit boek nog zorgvuldiger

lezen. En dat verdient dit juweeltje. Het leest als een gloedvolle ode aan

Llosa’s geboorteland Peru. Zijn zinnelijke schrijfstijl voert je moeiteloos mee

naar de sloppenwijken van Lima rond de jaren 90, waar musicoloog en recensent

Toño Azpilcueta op een avond diep wordt

geraakt door het virtuoze spel van een

briljante gitarist. Na diens dood begint

Toño een onderzoek naar zijn leven, in de

hoop met zijn biografie naam te maken. Het

levensverhaal van de te jong gestorven

kunstenaar is nauw verbonden met de

geschiedenis van de Peruaanse muziek en

haar belang voor het land. Toño gelooft dat

muziek kan leiden tot een stille revolutie en

de verdeelde Peruanen kan samenbrengen.

Llosa strooit kwistig met namen van

Peruaanse muziekgrootheden. Beluister

ze op YouTube om de sfeer nog intenser te

ervaren. Mario Vargas Llosa, Ik draag mijn

stilte op aan jou (Meulenhoff, € 22,99)

Aangrijpende

getuigenissen

Oorlog | De gruwelen

van oorlog kunnen nooit

genoeg worden verteld.

Zeker niet als het om

persoonlijke verhalen

gaat waarin het de

details zijn die je instant kippenvel bezorgen.

Saskia Goldschmidt schreef tien uitgebreide

en aangrijpende portretten van kinderen en

kleinkinderen van mensen die de Holocaust

en/of het verzet van dichtbij hebben meegemaakt.

Ze vertellen, vaak voor het eerst, welke

rol de Tweede Wereldoorlog nog altijd in

hun leven speelt. Verhalen over de impact

van vervolging, uitsluiting en moord op de

generaties die dit niet zelf meemaakten.

Saskia Goldschmidt, Na de oorlog

(Meulenhoff, € 21,99)

Jeugdbende in Oslo

Roman | Overtuigende, filmisch

geschreven roman die zich afspeelt in

het bezette Oslo tijdens de Tweede

Wereldoorlog. De stad kent wijken

van armoede en uitzichtloosheid.

Hordes jonge kinderen zijn op zichzelf

aangewezen om te overleven. Een

clubje buurtkinderen slaat de handen

ineen en vormt een jeugdbende.

Ze stelen, sluiten schimmige deals,

vervalsen documenten en plegen

overvallen op de bezetter. Levensgevaarlijk,

en

levensreddend

tegelijk.

Roy Jacobsen,

De onwaardigen

(De Bezige Bij,

€ 23,99)

Wat is een

voltooid leven?

Roman | Theo Engel,

heeft een eenzaam

beroep: euthanasiearts.

Hij ontmoet

alleen mensen die

ondraaglijk en

uitzichtloos lijden.

Zijn geloof in schoonheid is daardoor

verdwenen. Het verzoek van de kleurrijke

levensgenieter Gerrit Blauw trekt

zijn aandacht. Gerrit is een gelukkige

en vitale zeventiger maar beschouwt

zijn leven als voltooid. Hij roept de

hulp van Theo in omdat hij zijn leven

lang met mooie dingen bezig is

geweest en het liefst ook mooi dood

wil gaan. Een heftig dilemma: wat is

een voltooid leven en wie bepaalt

dat? Joost Oomen, Het paradijs van

slapen (Querido, € 22,99)

Huwelijkspauze

Roman | Kan een pauze een relatie redden?

Lauren en Ryan zijn jong getrouwd en nu

in een fase beland waarin ze elkaar niets

meer te zeggen hebben. Flashbacks laten

zien hoe hun perfecte relatie kon verzanden

in een dor niemandsland. Scheiden lijkt de

meest logische oplossing, maar dat vinden

ze een wel erg drastische stap. Dan liever

een huwelijkspauze van een jaar. Vanaf dat

moment volgen we vooral de ontwikkelingen

die Lauren doormaakt. Ze leert inzien dat

deze crisis geen falen is en dat er geen

toverformule is om

liefde te laten werken.

Taylor Jenkins Reid,

After I do (Ambo Anthos,

€ 22,99)

63

tekst: Margriet de Groot


5VRAGEN AAN

Marieke

de Vries

‘Het was aan alle kanten

een heftig jaar’

China en Amerika waren jarenlang haar thuis. Maar na

twaalfenhalf jaar correspondentschap voor de NOS is het genoeg

geweest. Marieke de Vries (1972) keert terug op Nederlandse

bodem; fijn om weer dichter bij haar familie te zijn. Maar:

“Nederland is veranderd! Dat wordt eerst een tijdje inburgeren.”

INTERVIEW: SABINA BLES | BEELD: CHANTAL HEIJNEN

64



MARIEKE DE VRIES

66

Het liefst had Marieke haar huis in

Washington DC ingeklapt en op de

container richting Nederland gezet.

“Naast mijn familie – mijn nicht Inez,

haar man Robb en hun twee dochters

in Fairmont, West Virginia – en mooie

vriendschappen, ga ik mijn huis

met tuintje én typisch Amerikaanse

veranda het meest missen. Op vrije

dagen zat ik daar vaak met een boek

en een glas wijn.”

Het huis staat midden in de uitgaanswijk

Adams Morgan, boven op een

heuvel die uitkijkt op het Witte Huis.

“Washington DC is een heerlijk

groene stad, met een natuurpark dat

er dwars doorheen loopt. Het is niet

zo groot, dus veel is op loopafstand.

Best uniek voor Amerikaanse

begrippen. Zelf pakte ik trouwens

vaak de fiets. Kan hier prima. Wat je

zeker moet zien in DC? De Mall! Op

deze groene strook midden in de stad

staat het Washington Monument en je

vindt er zowel het Lincoln Memorial,

het Witte Huis als het Capitool.”

Marieke is niet de enige die DC

verlaat. Ze vertelt dat er sinds de

verkiezingen in november steeds

meer huizen in de stad te koop staan.

“Veel mensen maken zich grote

zorgen hun baan te verliezen. Nu de

Republikeinen weer aan de macht

komen, komt er een enorme invasie

van Trump-gezindten in de stad. Dus

gaan veel Democraten verhuizen.”

Zelf moet Marieke in Nederland

ook op huizenjacht. “Dat zal met de

huidige huizencrisis niet meevallen.

Maar genoeg familie en vrienden

waar ik wel even kan couchsurfen.

Fijn hoor, om weer dichter bij mijn

moeder, broer en schoonzus te zijn.

Dat mijn vader daar geen deel meer

van uitmaakt, ga ik enorm missen. Hij

overleed helaas afgelopen augustus.

En hij was altijd zo betrokken. Appte

me na elke reportage of reis. Dat is de

stilte die er nu is.”

1

vol.

Waar komt jouw

nieuwsgierigheid naar

de wereld vandaan?

“Die heb ik absoluut van mijn vader.

Hij hield enorm van reizen en andere

culturen. Hij stimuleerde mij ook

altijd om nieuwsgierig te zijn en

vragen te stellen. Vandaar ook mijn

jour nalistieke interesse. Ik groeide

op in Hoofddorp, samen met mijn

broertje. Mijn jeugd was fijn en liefde-

Mijn vader werkte in het speciaal

onderwijs en mijn moeder in de

gehandicaptenzorg. We gingen veel

naar musea, boekwinkels en best vaak

op vakantie om cultuur te snuiven.

Voor ons geen strandvakanties.

Toen we wat ouder waren, kochten

mijn ouders het Groot museumboek.

Eens per maand mochten we er iets

uit zoeken om te bezoeken. Zo konden

we het natuurlijk nooit fout doen.

Slim bedacht! Maar toen alle kastelen

en openluchtmusea op waren,

moesten we wel aan de schilderijen.

Expressiedrang was er ook; ik scheef

programmaboekjes voor ‘showtjes’

die ik met mijn broertje opvoerde of


‘De populistische politiek, een soort

stille volksrevolutie, daar komt

de huidige Nederlandse politiek uit voort.

Razend interessant!’

speelde radiootje op mijn cassetterecorder.

De journalistiek was me dus

op het lijf geschreven. Al wisten mijn

ouders dat eerder dan ik.”

2

Je werd correspondent.

Een lange weg?

“Ja, het duurde even voordat ik daar

was. Maar dat toekomstbeeld had ik wel.

Dat ik mijn grenzen wilde verleggen

is vooral aangewakkerd door megaambitieuze

en inspirerende studievrienden

op de School voor Journalistiek

in Zwolle. Uren gingen we met elkaar

in debat en discussie. Heerlijk. Het

leerde mij om standpunten vanuit

allerlei perspectieven te bekijken. Mijn

carrière begon uiteindelijk bij Stads TV

Rotterdam, het huidige RTV Rijnmond.

Maar het echte werk als verslaggever

leerde ik bij Hart van Nederland van

SBS. De zender was net opgericht en

nog een beetje een rebellenclub. Tegen

de NOS en RTL in. We maakten Hart

van Nederland voor alle lagen van de

bevolking. In die tijd werd ook Leefbaar

Nederland opgericht. Mensen wilden

zich gehoord voelen. Het was het begin

van de populistische politiek. Een soort

van stille volksrevolutie. Waar we op

dit moment staan in de Nederlandse

politiek, komt daaruit voort. Dat vind

ik razend interessant!

In 2004 was het tijd voor verandering

en solliciteerde ik bij de NOS.

Best spannend, want dat was toch

een soort van ivoren toren. Maar ook

daar wilden ze reportages maken

die dichter bij de mensen stonden

en daar paste ik goed bij. In die

tijd was er veel spanning in de

samen leving. Pim Fortuyn was net

vermoord, net als Theo van Gogh.

Bij de NOS werd ik verslaggever

Koninklijk Huis. Een combinatie van

Nederlandse folklore en veel staatsbezoeken.

Maar óók de aanslag in

Apeldoorn, de Damschreeuwer en

het ongeluk van prins Friso in 2012.

In dat jaar kwam de vacature voor

correspondent in China voorbij.

Hoewel het raar voelde om op dat

moment het Koningshuis los te laten,

ben ik er toch vol voor gegaan.”

3

Hoe was jouw tijd

in China?

“Toen ik de functie kreeg, ben ik

meteen in Nederland al Mandarijn

gaan leren. Moeilijk, maar superleuk!

Ik had al eerder door China

gereisd en vond het er geweldig.

Nu ging ik er dus wonen, in een

wolkenkrabber op de 33ste etage

in de skyline van hoofdstad Beijing.

In 2012 was het er nog een stuk

vrijer; ik kwam er een paar maanden

voordat president Xi Jinping aan

de macht zou komen. Er waren

bloggers en vloggers en via Weibo

– de Chinese variant van Twitter –

hoorde je de mening van de

Chinezen. Dat is daarna wel

veranderd. Door de stad reisde ik

vaak op de fiets. In twintig minuten

was ik op het Plein van de Hemelse

Vrede oftewel het Tiananmenplein.

Hoewel ik in mijn eentje richting

China vertrok, was ik nooit alleen

of eenzaam. In het begin was het

voornamelijk veel en hard werken

om iets op te bouwen. Ik woonde

vlak bij uitgaanswijk Sanlitun, met

veel expats en rijkere Chinezen die

Engels spraken. Ik houd ervan om

nieuwe mensen en nieuwe dingen te

leren kennen. Dus in no time had ik

een rijk sociaal leven opgebouwd en

zong ik met Chinese vrienden liedjes

in een karaokebar.”

3X MARIEKES FAVORITES IN DC

➊ “De lekkerste koffie en broodjes

haal je bij Tatte. Door de hele stad

vind je Tatte Bakery & Cafe terug.”

Tattebakery.com

➋ “Het African American Museum is

een must-see voor iedereen die de

oorsprong van de slavernij en diepe

verdeeldheid in Amerika beter wil

begrijpen.” Nmaahc.si.edu

➌ “Mijn favoriete restaurant is

Residents. Een vrolijke plek met

bloemen boven het terras en heerlijk

eten.” Residentsdc.com

67


MARIEKE DE VRIES

68

4

In 2019 werd je

Amerika-correspondent.

Stond dat op je

wensenlijst?

“Nee. Ik voelde niet de drang om daar

correspondent te zijn. Het kwam ook

niet echt in me op. In die tijd had ik

geen rolmodel; tot dan toe waren alle

Amerika-correspondenten man. Ik had

dus geen idee dat dit tot de mogelijkheden

behoorde. Maar toen Trump president

werd, wilde ik daar wél bij zijn. Heel

interessant. Trump spreekt, net als in

Argen tinië, Hongarije en ook Nederland,

een grote groep mensen aan die zich niet

gehoord voelen. Dáár wilde ik verslag

van doen. Toen Biden in 2020 het Witte

Huis in kwam, bleef Trump nog steeds

als een schaduw aanwezig. Met al die

rechtszaken is Trump nooit echt weggeweest.

Ik had er eigenlijk een dubbele

taak aan om beiden te verslaan. En nu

Trump opnieuw aan de macht is, ga ik

terug naar Nederland. Ga ik het van een

afstandje bekijken.

Wat me opvalt, is dat veel Amerikanen

zich ontzettend in de steek gelaten

voelen. Veel mensen die voorheen

Democratisch stemden, stapten over

naar Trump. Dat lukte hem doordat

hij veel gespreksonderwerpen van de

Democraten overnam. Denk aan big

pharma, die veel invloed hebben op de

prijzen van medicijnen. Of gezonder

eten – veel Amerikanen zijn te dik – en

waarom de voedingsindustrie zoveel

slechte producten op de markt brengt.

Maar zijn paradepaardje is natuurlijk de

economie, met als statement méér geld

in de portemonnee van de Amerikanen.

Gevolgd door immigratie. We gaan

kijken of deze chance agent, zoals

Trump wel wordt genoemd, dat dit

keer wel voor elkaar krijgt.”

5

Onlangs verscheen

je boek Amerika

Amerika. Was dat ook

een ambitie?

“Zeker niet. Hoe haalde ik het in mijn

hoofd om daaraan te beginnen in een

verkiezingsjaar! Het idee voor een

boek kwam niet van mijzelf. Uitgeverij

Ambo Anthos benaderde mij. Volgens

redacteur Hanneke had ik nog veel

meer verhalen te vertellen dan ik op

televisie kwijt kon. Een schot in de

roos, want het triggerde iets bij mij.

Na lang twijfelen – want waar vond ik

de tijd en hoe schrijf je eigenlijk een

boek? – heb ik toch ja gezegd. Al mijn

vrienden zeiden unaniem: ‘Zo’n kans

krijg je nooit meer. Het is echt iets om

trots op te zijn aan het einde van jouw

correspondentschap’. Zo begon ik

met het schrijven van verhalen, tussen

al het reizen en reportages maken

door. Verhalen over bijvoorbeeld mijn

familie in West Virginia; fervente

aanhangers van Trump. Mijn zwager

Robb was soms gefrustreerd, omdat ik

nooit een kant koos. Daar snapte hij

niks van. Maar als correspondent heb

ik niet echt een mening. Ik wil vooral

naar anderen luisteren. Dat lukt niet

als je er tegenin gaat en onderdeel

van het debat wordt.

De deadline voor mijn boek was

1 juni. Maar 27 juni was het debat

tussen Biden en Trump; dat wilde

ik meenemen. Want mijn hele boek

gaat over de confrontatie tussen die

twee. Niet wetende dat dit zo uit de

hand ging lopen en toen stopte het

natuurlijk niet meer. Er was de moordaanslag

op Trump, het terugtreden

van Biden; wanneer moest ik een punt

zetten? Dat werd uiteindelijk eind juli.

In augustus zat ik aan het sterfbed

van mijn vader de laatste correcties

te doen. Het was aan alle kanten een

heftig jaar.”

MARIEKE DE VRIES

Marieke de Vries (1972) is journalist en

wordt bekend bij het grotere publiek als

verslaggever voor Hart van Nederland

(SBS6). In 2004 stapt ze over naar de

NOS. Ze wordt koningshuisverslaggever

en plaats vervangend chef binnenland.

In 2012 volgt het correspondentschap

in China en in 2019 in Amerika. Ze

verhuist naar Washington DC om de

roerige jaren met Biden en Trump te

volgen. Genoeg om een boek over te

schrijven: Amerika Amerika biedt een

uniek kijkje achter de schermen van haar

werk. Marieke woont en

werkt inmiddels weer in

Nederland.

GRATIS BOEK?

Kijk op p. 110 (Win met

Zin) en maak kans!


‘Nu Trump

opnieuw aan

de macht is,

ga ik het in

Nederland

van een

afstandje

bekijken’

69


Met gevoel voor stijl

en fashion zoekt

Misja Beijers (1952)

in elke provincie de

fijnste vintagewinkels.

Deze maand:

Stijl Haren in Haren

S chatkamers

Schatkamers, dat zijn het. Van tevoren weet je niet wat

je er zult vinden, maar de kans is groot dat je vondst

uniek is. Tweedehands? Is tegenwoordig helemaal

hip and happening. En nog duurzaam ook.

Vintage in het midden- en

hogere segment

hier inbrengen en ik koop zelf ook in. Denk

daarbij aan merken als Marc Cain, No Man’s Land,

Essentiel en Studio Anneloes. In het hogere

segment Versace, Prada, Chanel en Gucci.”

Hoe ziet je klantenkring eruit?

“Ik merk dat de drempel om tweedehands kleding

te kopen lager is geworden. Er komen ook steeds

meer jongere klanten. De grootste doelgroep zit

qua leeftijd tussen de 40 en 80 jaar.”

Eigenaar Ingrid Grace Fokkens-Krisen (1971)

Geef je ook stylingtips?

“Mijn winkel is heel toegankelijk, dat is mijn

kracht. Mensen voelen dat ze zelf rustig kunnen

rondneuzen. Dat is precies wat ik zelf ook altijd

graag wil als ik een winkel binnenstap. Maar

als iemand advies vraagt, dan ga ik met plezier

‘los’ om stylingtips te geven.”

tekst & beeld: Misja Beijers

PARELTJE

Jas van Versace

Wanneer ben je begonnen?

“Tweedehands kleding kopen is altijd al een

hobby van mij geweest. Het is een sport om mooie

items tegen een redelijke prijs te vinden. In deze

winkel kwam ik altijd al als klant. Ik was officemanager,

maar toen ik hoorde dat er een opvolger

voor deze winkel werd gezocht, zag ik mijn kans

schoon en dacht: dit is mijn passie, ik ga voor

mijn droom. Inmiddels zijn we zes jaar verder en

ben ik net verhuisd naar een groter pand.”

Hoe ziet je collectie eruit?

“Ik verkoop kleding, schoenen en accessoires uit

het midden- en hogere segment. Mensen kunnen

Wat is op dit moment hét pareltje in je winkel?

“Momenteel heb ik een paar heel mooie jassen.

Als ik moet kiezen, wordt het deze Versace uit

de Versus-lijn.” ■

• Adres: Brinkhorst 27, Haren (GR),

Instagram.com/stijlharen

• Loop ook even binnen bij: De Diva,

Rijksstraatweg 180, Haren

• Check voor je op pad gaat de openingstijden;

niet alle vintagewinkels zijn elke dag open

• Volgende keer: een schatkamer in Zeewolde

70


INGRID:

‘De drempel

om tweedehands

kleding te kopen

is lager

geworden’


how to

Georgina Hoppen (1980) is haar- en make-upartist voor tv-persoonlijk heden,

bladen en bekende modemerken. In Zin Magazine tackelt ze elke keer een

beautyprobleem. Dit keer: donkere kringen onder je ogen.

‘Mijn wallen

zijn helaas

genetisch.

Hoe kan ik

ze minder

zichtbaar

maken? ’

K A R I N (19 6 0)

WALLEN WONDERLIJK WEGWERKEN

De wallen onder je ogen zijn vaak het eerste

wat je van jezelf ziet als je in de spiegel kijkt.

En heel eerlijk: die kunnen onze dag maken

of kraken. Toch is het zonde als je jouw dag

laat bepalen door de donkere schimmen onder

je ogen. Want wallen hebben we allemaal.

Vijf tips om er weer energiek uit te zien én

je goed te voelen.

Reinig je gezicht eerst goed. Eindig met koud

water of een ijsbadje. Dat zorgt ervoor dat

je huid samentrekt en de doorbloeding weer

lekker actief is.

1 | Gebruik na de reiniging altijd een goed

oogserum en/of een oogcrème. Dit is de basis

van een goede verzorging onder en rondom

de ogen. Belangrijk: wrijf niet te hard maar

masseer zacht in of tap met je vingers. De huid

rondom de ogen is heel dun en gevoelig.

2 | Als je last hebt van donkere pigmentatie

of kringen, kun je eerst een color corrector

gebruiken. Oranje is goed voor blauwe of

paarse kringen en groen helpt bij roodheid,

zoals bloedvaatjes of irritatie onder de ogen.

Deze corrector kun je heel dun (!) met een

penseel of je vingers aanbrengen. Deze stap is

alleen voor als je last hebt van kleurverschil

onder je ogen, dus niet voor iedereen.

3 | De volgende stap is een concealer. Die heb

je in alle kleuren, textuurdiktes en prijzen.

Concealer breng je aan in de hoek van je oog

en eventueel ook rondom je neusvleugel en

aan de zijkant van je ogen. Smeer niet te dicht

onder het oog, anders lijken je ogen

kleiner en haal je de frisheid van

het product weg. Breng aan met een

penseel of je vingers.

4 | Matteren past niet bij iedereen

maar zorgt wél voor de finishing

touch. Doe dit met een poederdons

of kwast. Losse poeder geeft het

meest natuurlijke resultaat en je

kunt zelf bepalen hoeveel poeder je

gebruikt. Matteer bij voorkeur de

T-zone van het gezicht (voorhoofd,

tussen de wenkbrauwen, op en rondom

de neus en de kin), daar krijg je

een mooie, rustige uitstraling van.

5 | De laatste stap is optioneel maar

een favoriete stap van mij: gebruik

tot slot nog een highlight concealer

zodat alle overgebleven diepte

onder je ogen wat naar voren komt.

Gebruik een heel kleine hoeveelheid

op dezelfde plekken als beschreven

bij stap 4 en gebruik je vingers om

het product zachtjes in de huid te

kloppen en voilà: je ziet er weer fris

en fruitig uit. Én je bent hopelijk een

stuk zelfverzekerder.

BEAUTYPROBLEEM?

Wij lossen het op: redactie@zin.nl

72


Nieuw!

1

2

5

3

4

Make-upartist Georgina:

1 Zorgt voor een mooie, frisse en verzorgde

huid waardoor make-up beter uitkomt.

E.l.f. Eye Cream, € 12. Douglas.nl

2 Deze color corrector is supergoed.

Charlotte Tilbury Magic Vanish colour

corrector, € 35. Charlottetilbury.com

3 Dit is een van mijn favoriete

concealers. Omdat deze de hele dag

door goed blijft zitten. M.A.C. Cosmetics

Studio Fix 24-hour Smooth Wear

Concealer, € 33. Maccosmetics.nl

4 Dit losse poeder van Laura Mercier

zorgt voor een heel mooie subtiele matte

finish. Laura Mercier Loose Setting Powder

Translucent, € 49,50. Debijenkorf.nl

5 Touche éclat is mijn favoriete laatste

stap. Dit product gebruik ik ook vaak voor

televisie en shoots voor net even die

mooie frisheid op de plekken op je

gezicht waar dat nodig is. Yves Saint

Laurent Touche Éclat, € 45. Ysl-beauty.nl



BRAINPOWER!

Train je brein in topconditie

In beweging blijven is goed

voor je hele lichaam dus

ook voor je hersenen. Met

eenvoudige oefeningen kun je

je brein in topconditie brengen

en houden. GZ-psycholoog

Noëlle Kamminga (1963) leert

je de kneepjes van het vak.

TEKST: ANNEMARIE HUIBERTS

BEWERKING: WILMA VAN DE VEN

Naar de kast lopen en geen idee meer hebben

wat je daar ging pakken. In je agenda alleen

een tijdstip noteren en niet de locatie. Moeite

hebben met het onthouden van namen.

Op je werk belangrijke deadlines missen

omdat je je prioriteiten niet goed had gesteld.

Herkenbaar? Geen nood: er zijn simpele

manieren om iets te doen aan dit soort

cognitieve problemen. Zoals dit breinfitnessstappenplan.

STAP 1 | Aandacht, opslaan, doen

Het woord cognitie is afgeleid van het Latijnse

woord cognoscere. Het betekent letterlijk:

kennen of weten. Dankzij je cognitieve

vermogens ben je in staat om de wereld om

je heen te leren kennen en begrijpen. Omdat

het cognitieve proces veelomvattend is,

delen psychologen het op in drie fases. De eerste

fase is aandacht. Door iets aandacht te geven, breng

je het in je bewustzijn. Als je aandacht door je te

concentreren langer vasthoudt, belandt de informatie

in je kortetermijngeheugen. In de tweede fase breng

je informatie vanuit het kortetermijn- naar het langetermijngeheugen.

Met de kennis in je geheugen ga

je vervolgens aan de slag. En als je dan een feestje

organiseert of een probleem oplost, ben je in de slotfase

van het cognitieve proces beland: de doe-fase.

Je maakt gebruik van vaardigheden als nadenken,

plannen, probleem oplossen en structureren, ook

wel executieve vaardigheden genoemd. In alle drie de

fases kunnen problemen optreden. Als je het lastig

vindt om prioriteiten te stellen, schieten je executieve

vaardigheden tekort. Moeite hebben met het onthouden

van namen is een geheugenprobleem. Als je niet meer

weet wat je in de kast ging pakken of alleen een tijdstip

in je agenda noteert, ben je gewoon niet met je

aandacht bij wat je doet.

STAP 2 | Train je brein

“Zodra je dingen zonder aandacht doet, nemen je

hersenen een loopje met je,” zegt Noëlle Kamminga

(1963), GZ-psycholoog en schrijver van Breinfitness.

“De kunst is om zelf de regie over je brein te pakken.

Door je brein te trainen, neem jij een loopje met je

hersenen in plaats van andersom.” Breintraining

maakt gebruik van neuroplasticiteit: het vermogen

van het brein om zich aan te passen en om dingen

te leren. Tijdens het leerproces vormen zenuwcellen

nieuwe verbindingen en ontstaan er nieuwe routes

waarlangs ze met elkaar kunnen communiceren.

Dat gaat in het begin moeizaam, elke nieuwe route

75

beeld: Getty Images. Met dank aan PLUS


‘DOOR TE TEKENEN SCHUD JE JE RECHTER

HERSENHELFT GOED WAKKER’

76

begint als een smal zandpaadje. Maar door herhaling

verandert het zandpaadje in een goed toegankelijk

wandelpad. De snelwegen in ons brein zijn onze

voorkeursroutes, die gebruiken we als we iets op de

automatische piloot doen. Kamminga benadrukt dat

het belangrijk is om in je brein een uitgebreid wegennetwerk

aan te leggen. “Als er op de ene weg een

versperring is, kun je met alternatieve routes toch je

doel bereiken.” Aanvankelijk schreef ze Breinfitness

voor haar patiënten, mensen met chronische aandoeningen

zoals parkinson, MS en long covid, die ook

vaak cognitieve klachten hebben. Maar tijdens het

schrijven besefte ze dat haar boek voor veel meer

mensen van betekenis kan zijn. “Ook als je geen

problemen hebt, is het slim om je hersenen te trainen.

De mogelijkheden zijn oneindig. Iedere zenuwcel

kan met wel tienduizend andere zenuwcellen op

hetzelfde moment contact maken. Wij benutten die

mogelijk heden onvoldoende. Ik adviseer iedereen om

cognitieve reserves aan te leggen. Mensen denken

vaak dat ik heel slim ben, omdat ik veel kan onthouden.

Maar ik ben vooral goed in het toepassen van

trucjes die ik in mijn boek beschrijf. Die staan los

van intelligentie, iedereen kan ze leren.”

STAP 3 | Leren met PRET

Een goede manier voor het verbeteren van je aandacht

is de PRET-methode. PRET staat voor Pauzeren,

Rustige omgeving, Een ding tegelijk en Tempo aanpassen.

Hoe dat werkt? Regelmatig een korte pauze

nemen helpt je op te laden. In een rustige omgeving

Noëlle Kamminga heeft psychologie en medicijnen

gestudeerd en is gepromoveerd in de neurologie. Ze

werkt als GZ-psycholoog op de afdeling psychiatrie en

medische psychologie van het Maastricht Universitair

Medisch Centrum en is CEO van de PPEP4ALL-Academy.

PPEP4ALL is een cursus voor chronisch zieken en hun

partners om beter te leren omgaan met de gevolgen

van een chronische ziekte.

zijn weinig prikkels die de aandacht kunnen

afleiden en een opgeruimde kamer geeft een

ontspannen gevoel, dat helpt om je beter te

concentreren. Tot slot is het belangrijk om in

je eigen tempo te werken. Als je te snel gaat,

zie je dingen over het hoofd en ga je fouten

maken. Kamminga: “In het begin zal het

misschien veel moeite kosten om deze tips

toe te passen, zeker als je bijvoorbeeld

gewend bent om altijd tien dingen tegelijk te

doen. Maar op een gegeven moment wordt

PRET de voorkeursroute in je brein, dan gaat

het automatisch, net als autorijden.”

Met de PRET-methode sla je twee vliegen in

een klap. Als je de tijd neemt om aandachtig

en in eigen tempo informatie te verwerken,

sta je al met een been in de tweede fase van

het cognitieve proces: de fase van de opslag

in het langetermijngeheugen. Daarvoor is één

keer iets aandachtig doorlezen meestal niet

voldoende. Om iets blijvend te onthouden, is

herhalen het toverwoord. Of het nu gaat om

het aanleren van nieuwe vaardig heden of het

opdoen van nieuwe kennis, herhaling zorgt

dat een vluchtig hersenspoor wordt omgezet

in een duurzame nieuwe route.

STAP 4 | Slimme hulpmiddelen

Ezelsbruggetjes helpen in deze fase om informatie

op te slaan én om informatie makkelijk

uit het geheugen op te diepen. Met een ezelsbruggetje

knoop je twee begrippen stevig

aan elkaar vast, denk aan Jip en Janneke, of

aan Sinterklaas en 5 december. Ook PRET is

een ezelsbruggetje, met deze vier letters is

het gemakkelijker om de vier tips voor een

betere aandacht te onthouden. Er zijn ook

nog externe hulpmiddelen om ons geheugen

te ondersteunen, zoals kalenders en agenda’s.

Zelf maakt Kamminga daar nauwelijks

gebruik van. Ze onthoudt afspraken uit haar

hoofd met hulp van het geheugenpaleis,


een methode die een beroep doet op beelddenken.

Haar geheugenpaleis bestaat uit

een gang met zeven kamers, een voor iedere

dag van de week. “In iedere kamer zie ik

de mensen die ik die dag moet spreken, de

dingen die ik moet doen en de plekken waar

ik naartoe moet. ’s Ochtends onder de douche

herhaal ik mijn afspraken door in mijn hoofd

alle kamers even binnen te lopen.”

STAP 5 | Mindmap maken

In de derde fase van het cognitieve proces

ga je iets doen met de opgeslagen kennis:

een vakantie plannen bijvoorbeeld, of een

project opzetten. Dan heb je behoefte aan

overzicht. Met een to-dolijstje gebruik je

alleen de linkerkant van je brein, de helft die

goed is in ‘stap voor stap’-denkprocessen. Wil

je ook de creatieve en intuïtieve rechterkant

benutten, dan kun je beter een zogeheten

mindmap maken. Je zet het hoofdonderwerp

dan niet bovenaan de pagina, maar in het

midden, en trekt van daaruit pijlen naar

subthema’s. “Een mindmap sluit aan bij

de manier waarop je hersenen werken: niet

lineair, maar associatief,” legt Kamminga

uit. “Je kunt het geheugen zien als een

verzameling mindmaps. De zenuwcellen in

je brein zijn op dezelfde manier met elkaar

verbonden als de begrippen in een mindmap.”

Omdat je met een mindmap uitwerkt

wat al in je hoofd zit, is het een ont spannen

manier van werken. En hoe meer ontspannen

je bent, hoe meer associaties er zullen

op borrelen. Kamminga adviseert om met

verschillende kleuren te werken en om ook

kleine tekeningetjes te maken. “Beelden

bevatten veel informatie, en door te tekenen

schud je je rechterhersenhelft goed wakker.”

STAP 6 | Leuke dingen doen

Met de PRET-methode, ezelsbruggetjes en

mindmaps geef je het cognitieve proces

een flinke boost. Maar er zijn ook factoren

die dit proces belemmeren. Stress zorgt

bijvoorbeeld dat je in een negatieve spiraal

belandt. “Door stress kun je je minder goed

concentreren, waardoor de kans op fouten

toeneemt, met als gevolg dat je nog meer

stress ervaart,” zegt Kamminga. “Het is dan zaak om

je gedachten kritisch onder de loep te nemen. Zijn de

eisen die je aan jezelf stelt misschien te hoog? Dan

helpt het om de lat wat lager te leggen.”

Ook pijn kan het cognitieve proces in de war schoppen,

omdat deze alle aandacht naar zich toetrekt. Het

advies bij pijn is: probeer jezelf af te leiden, zodat je

er zo min mogelijk aan denkt. Hoe minder aandacht je

de pijn geeft, hoe minder je hem voelt, en hoe kleiner

de kans dat de pijn zich diep in je geheugen nestelt.

Je levert de beste cognitieve prestaties als je je goed

voelt en niet gehinderd wordt door stress, pijn, angst,

depressie of vermoeidheid. Daarom is het voor iedereen,

maar zeker voor mensen met chronische klachten,

belangrijk om leuke dingen te doen. De patiënten

van Kamminga mogen wekelijks zelf een recept

uitschrijven voor een Prettige Activiteit: iets wat

je alleen maar doet omdat het leuk is. “Prettige

Activiteiten hebben geen bijwerkingen en zijn de

ultieme energiegevers. Je lichaam gaat er allerlei

stofjes door aanmaken die zorgen voor prettige

en positieve gevoelens, zoals endorfine. Daardoor

ontstaat ook in je hoofd weer meer ruimte.”

77

beeld: Getty Images


USE IT

OR LOSE IT

Verder lezen (over

je blijven ontwikkelen)

op p. 34

AAN DE SLAG

In Breinfitness van Noëlle Kamminga staan veel oefeningen

die helpen om de conditie van je brein te verbeteren.

Hier een paar oefeningen om zelf mee aan de slag te gaan.

Bewuste aandacht

Ga comfortabel zitten en concentreer je achtereenvolgens

steeds 1 minuut op de hieronder genoemde

punten. Na elke minuut schrijf je op wat je respectievelijk

hebt gehoord (bij minuut 1), gezien (bij minuut 2) of

gevoeld (bij minuut 3).

Minuut 1. Concentreer je de komende minuut op de

geluiden die je hoort:

PRET-methode

Noteer eerst waarop je deze methode gaat toepassen:

Noteer vervolgens hoe je dit hebt aangepakt, wat je hebt

gedaan, en hoe het ging.

Pauze nemen:

Minuut 2: Concentreer je de komende minuut op alles wat

je vanuit je stoel ziet:

Rustige omgeving:

Minuut 3: Concentreer je de komende minuut op hoe je

lichaam aanvoelt:

Een ding tegelijk:

Tempo aanpassen:

Beantwoord daarna de volgende vragen:

Kon je je gemakkelijk concentreren?

Hoe voelt het om je ergens zo op te focussen?

Kun je je door deze oefening ontspannen?

Ontspanningsoefening

Informatie opnemen lukt het beste als je ontspannen

bent. Twee fijne oefeningen vind je op Breinfitness.nl

(onder downloads).

Het geheugenpaleis

Toe aan een uitdaging? Maak dan een eigen geheugenpaleis

om je geheugen te verbeteren. Een stappenplan

vind je op NL.wikihow.com/een-geheugenpaleis-bouwen

78


19 maanden

Zonder hem

Mia Luif (58) verloor haar man René (63). Hij overleed zeven maanden na de diagnose blaaskanker.

Ze hadden 37 jaar een relatie en kregen samen 3 kinderen: Tom, Fien en Pelle. Mia werkt als senior communicatieadviseur

bij een gemeente. In Zin schrijft ze – heen en weer springend in de tijd – over haar leven na zijn dood.

COLUMN

Een nieuw normaal

Ik waarschuw maar vast, dit wordt een kwaaie column.

Het is een dinsdag als ik op tv een influencer hoor

verkondigen dat ze “eerst door al die fases van rouw

heen moest”. Pas nu, twee maanden later, kon ze

aanvaarden dat de 2-jarige relatie met haar ex-vriend

voorbij was. Ze zegt ook: “Ik denk trouwens dat ik dit

verlies niet voor niks heb meegemaakt.”

Ik denk: meid, shit happens. Vriendjes maken het uit,

soms word je vier keer op een dag nat geregend. En

sommige geweldige mensen gaan veel te vroeg dood.

Gewoon wel voor niks.

Ik voel heus empathie voor de influencer. Leed moet je

niet meten. De opmerking: ‘Maar het is natuurlijk niets

in vergelijking met wat jij hebt meegemaakt’, die kan

ik niet meer horen. Er zijn ook mensen die weer groter

leed ervaren dan ik. Stop met verdrietvergelijkingen.

Anders kun je nooit meer iets zeggen voordat het

door de ballotagecommissie van leedmeting is goedgekeurd.

Maar ik word vooral pissig omdat er nog steeds wordt

gesproken over ‘de fases van rouw’ en dat het daarna

klaar is. Hier ook weer, op tv. Alsof rouwen een proces

is dat bij een stip aan de horizon ophoudt. Dat je je

dáár naartoe moet bewegen. Hup, doorlopen, dan

ben je er sneller. Des te eerder ontstaat er een nieuw

normaal. Kun je weer door met je leven.

Dat René er niet meer is, wordt nooit normaal. Tegen

iedereen die nu roept dat het nog relatief vers is en

dat het echt verandert: grrrrr – en ik maak hier een

slaande klauwbeweging bij. Een kennis zei tegen me:

“Het eerste jaar is het moeilijkst. Als eerst maar eens

alle seizoenen er overheen zijn gegaan.” Nou, ik vind

leven zonder René nog steeds moeilijk, zelfs moeilijker

dan een jaar geleden.

Niet dat mensen dat vaak aan me merken. Ik werk,

doe m’n ding en ogenschijnlijk ben ik meestal weer

helemaal tra-la-la. Dat is ook hoe mijn omgeving het

wil zien. ‘Jij bent zo’n sterke vrouw, jij kan dit.’ Ik kán

dit? Ik móet wel. Ook al omdat het begrip voor rouw

ophoudt na een maandje of... zes? Negen? Rouw is voor

de meeste mensen een toestand die overgaat. Via via

hoorde ik dat een oud-collega had gezegd: “En nou

schrijft die Mia ook een column. Ze blijft er wel in

hangen, hè, in dat onderwerp dood. Dat moet toch

maar eens over zijn.” Jahaaa, de dingen die mensen

vinden.

Dan zijn er ook nog de dingen die mensen willen

geloven. Bijvoorbeeld dat de toekomst een sprookjeseinde

voor me in petto heeft. Iets anders maakt namelijk

ongemakkelijk. Dus zeggen mensen ook dingen om

mij (of zichzelf?) te overtuigen dat alles weer een soort

van goed komt. Goed zo, hoofd omhoog. Want het is

lastig om te zien dat ik verdriet heb. Wees ook maar

dankbaar voor wat je samen had. Absoluut, maar

naast mooie herinneringen is er het hier en nu zonder

hem. René zou ook willen dat je weer gelukkig bent.

O, nou in dát geval... Je man verliezen is afschuwelijk

en dat blijft zo. Rouw kent geen troost. Wel erkenning.

Geef me die. ■

Reageren? Redactie@zin.nl

Columns teruglezen? Zin.nl/Mia

Ze zeggen dingen om me te laten geloven

dat alles goedkomt

79


Janneke Philippi is kookboekenauteur en foodstylist. Ook schrijft ze

recepten voor veel tijdschriften, onder meer voor foodmagazine

delicious.. Samen met haar man, foodfotograaf en vormgever

Serge Philippi maakte Janneke meerdere kookboeken, die ook in

Engeland en Duitsland zijn verschenen.

Canapé

KLEINE GERECHTEN VOOR LUNCH & DINER

De Franse keuken kent veel complexe traditionele

bereidingen. Moet je maar net zin in hebben. Gelukkig kun

je de verfijnde, intense smaken uit deze keuken ook veel

eenvoudiger tevoorschijn toveren. Wat je dan krijgt?

Mooie, kleine gerechten, klassiek geïnspireerd, voor

heerlijke etentjes aan je eigen eettafel. Bon appétit!

PRODUCTIE: DANIËLLE BRONSGEEST | BEELD: SERGE PHILIPPI

80


KABELJAUWSTAARTFILET

met venusschelpen en sauce vierge

81


CHAMPIGNONS À LA BARIGOULE

met crème fraîche en pangrattato


GEROOSTERDE BLOEMKOOL

met spinazie en vadouvansaus

83


KABELJAUWSTAARTFILET

met venusschelpen en

sauce vierge

Klein gerecht | voor 4 personen |

bereiding 20 min. | wachten 30 min.

Ingrediënten 1 trostomaat ■ ½ teentje

knoflook ■ 1 takje basilicum ■ 6 el olijfolie

extra vierge ■ 1 tl citroensap ■

250 g kabeljauwstaartfilet ■ 20 panklare

venusschelpen ■ 2 tl mosterd cress

Bereiding Snijd de tomaat in kwarten,

verwijder de zaadlijsten en snijd het

vruchtvlees in piepkleine blokjes.

Rasp de knoflook fijn. Hak de blaadjes

van het takje basilicum fijn. Schep de

knoflook en de basilicum met 4 eetlepels

olijfolie door de tomaat. Breng

op smaak met het citroensap, zout

en peper. Laat de saus minstens

30 minuten op smaak komen. Verhit in

een koekenpan de laatste 2 eetlepels

olijfolie. Dep de kabeljauwstaartfilet

droog met keukenpapier. Snijd de filet

in 4 stukken en bestrooi met zout en

peper. Bak de vis op de huid in 4 minuten

krokant, keer en bak aan de andere

kant in nog 2 minuten net gaar. Neem

de kabeljauwstaartfilet uit de pan. Voeg

de venusschelpen toe en bak op hoog

vuur 2 minuten, tot de schelpen openstaan.

Verdeel de kabeljauwstaartfilet

met de venusschelpen over 4 borden.

Schep de sauce vierge erover en

bestrooi met de mosterd cress.

CHAMPIGNONS À LA

BARIGOULE

met crème fraîche en

pangrattato

Klein gerecht | voor 4 personen |

bereiding 25 min.

Ingrediënten 1 sjalot ■ 1 teen knoflook

■ 175 g minichampignons ■ 1½ el

olijfolie ■ 2 takjes tijm + extra ■ 75 ml

droge witte wijn ■ 75 ml groentebouillon

■ 1 snee wit casinobrood

■ 2 el crème fraîche

Ook nodig staafmixer met hakmolen

Bereiding Snipper de sjalot en

hak de knoflook fijn. Veeg de

champignons schoon. Verhit in een

koekenpan 1 eetlepel olijfolie. Fruit de

sjalot en de knoflook met de blaadjes

van de takjes tijm 1 minuut. Bak de

champignons 2 minuten mee. Schenk

de wijn erbij en breng aan de kook.

Voeg de bouillon toe en smoor de

champignons in 10 minuten gaar. Snijd

intussen de korsten van het brood.

Maal het brood in de hakmolen tot fijn

kruim. Verhit in een tweede koekenpan

½ eetlepel olijfolie. Bak het

broodkruim in 3 minuten goudbruin

en krokant. Breng de pangrattato op

smaak met zout en strooi op een bord.

Schep de crème fraîche op 4 borden.

Schep de champignons erbij. Bestrooi

met een beetje pangrattato en

garneer met wat extra tijm.

GEROOSTERDE BLOEMKOOL

met spinazie en

vadouvansaus

Klein gerecht | voor 4 personen |

bereiding 25 min. | oven 15 min.

Ingrediënten 300 g bloemkool

■ ½ tl gerookt paprikapoeder ■ 4 el olijfolie

■ ½ sjalotje ■ 1 tl vadouvan ■ 15 g bloem

■ 75 ml droge witte wijn ■ 100 ml houdbare

slagroom ■ 100 g spinazie

Ook nodig bakplaat met bakpapier

Bereiding Verwarm de oven voor tot 220°C.

Verdeel de bloemkool in roosjes. Meng het

gerookt paprikapoeder met 1 eetlepel olijfolie.

Schep de bloemkool door de paprikaolie

en verdeel over de bakplaat. Bestrooi

met wat zout. Rooster de bloemkool in de

oven in ongeveer 15 minuten beetgaar.

Snipper de sjalot ragfijn. Verhit in een sauspan

2 eetlepels olijfolie. Fruit de sjalot met

de vadouvan 1 minuut. Bestrooi met de

bloem en bak 1 minuut mee. Schenk al

kloppend met een garde de wijn en daarna

de slagroom erbij. Klop tot een gladde en

gebonden saus. Verwarm de saus nog

3 minuten. Verhit in een koekenpan 1 eetlepel

olijfolie. Voeg de spinazie toe en laat

al omscheppend het blad slinken en het

vocht verdampen. Breng op smaak met zout

en peper. Breng de vadouvansaus op

smaak met zout en peper. Schep de saus

in 4 coupes of diepe borden. Leg er de

spinazie in en verdeel er de geroosterde

bloemkool over.

uit: Canapé (Nijgh Cuisine)

84

Over het kookboek

Een canapé is een klein en elegant

klassiek gerecht uit de Franse keuken.

Vertrouwde ingrediënten en eenvoudige

bereidingstechnieken maken deze vaak

klassiek geïnspireerde recepten tot een

succes. Van artisjokrillette met toast,

ZIN IN? We geven 5 kookboeken weg! Kijk op p. 111

coquilletartaar met limoencrème tot

gegratineerde paddenstoelen met

salie en brie. Jannekes teksten over

beurre noisette, kruidensteeltjes,

stro-aardappeltjes en meer maken van

Canapé een heerlijk inspiratieboek.

(Nijgh & Van Ditmar, € 32,99)


PROEVEN MET

Nicolaas

Nederlands meest geliefde wijnschrijver Nicolaas Klei tipt in elke Zin

goddelijke wijnen op het thema van de verschillende gerechten.

Lichtvoetige wijn

Wijnen die lichtvoetig

door het glas walsen,

geven al een vleugje lente

Het regent en het is november, somberde de

dichter. En dan had hij het nog niet eens over

december, januari, februari… Allemaal nat

en koud en donker. Vooral de kortste maand

duurt lang. Want in november heb je nog

wel zin in stamppotten, aardappelgratins,

erwtensoep en andere manhaftige winterkost.

In machtige, breedgeschouderde

donkerrode wijnen met hun gulle omhelzing.

Lekker wat anders na de zomergerechtjes,

het frisse wit, de koele rosé. Maar in februari

kun je geen boerenkool meer zien, staar je

verkild naar de tranen die het ‘volbloedige

rood’ in het glas trekt. Als u ons toch niet

had! Want wij geven ook januari zin. Met

troostende gerechtjes die verwarmen, en door

hun verfijning al een vleugje lente geven,

met wijnen die lichtvoetig door het glas

walsen, in het bouquet naar de naderende

lente geuren. Altijd dit lege hart, altijd,

eindigt het gedicht. Maar het glas is halfvol.

Verfijnd wit

Druif greco is niet door de oude Grieken naar

Zuid-Italië gebracht, maar z’n verfijnde witte

wijn smaakt wel zo. Puur, oorspronkelijk, wijs

voorzien van de geuren van weleer. Het aroma

van ongerept oeroud landschap onder z’n

opgewekte voorjaarsgeuren en zonnig

temperament. Masseria Frattasi, Beneventano,

greco 2023, € 13,85 (Lesgenereux.nl)

Elegant wit

Het is geen sancerre,

maar wel dezelfde druif

en rivier. Sauvignon van

de Loire. Sauvignon is

niet bepaald de meest

subtiele druif, de wijn

is nogal opdringerig

aanwezig, maar de Erven

Dubois weten ’m te

temmen tot een welopgevoede,

elegante wijn

die mens en gerecht

vriendelijk ter wille is en

alom vreugde schenkt.

Héritiers Dubois,

touraine, sauvignon

blanc 2023, € 7,99

(Hema)

Charmant

rood

Veelgeprezen wijnboer

Di Filippo werkt samen

met sociaal landbouwbedrijf

La Semente, dat

jongeren met autisme

helpt. Letterlijk en

figuurlijk heerlijk, deze

wijn met z’n mooie

karakter. Toscaanse

chiantidruif sangiovese

levert ook hier in Umbrië

wijn die charmant

geurt naar rood fruit

en Indian Summer.

La Semente & Di Filippo,

Umbria, sangiovese

2022, € 11,95

(Biowijnclub.nl)

Landelijk

wit

Achterbuurtdruif

chasselas heet in het

Duits heel nobel gutedel.

Het echtpaar Ziereisen,

zij immer elegant in

soepel leer gehuld,

maakt er heerlijke

landelijke wijn van met

rijp fruit, ingetogen

zuren, innerlijke

beschaving, een

aristocratische afdronk.

Ziereisen, V, badischer

landwein, gutedel

2021, € 15,95

(Winterbergwijnen.nl)

portret nicolaas: Rob van Dam

85


ZIE

In de bios & op de bank

American Dream

Ze verlaten het naoorlogse Europa om in Amerika opnieuw

te beginnen. De Hongaars-Joodse architect László Toth

en zijn vrouw Erzsébet leefden door het nazibewind lang

van elkaar gescheiden. The brutalist geeft weer hoe het

tweetal moeite heeft met ‘the American Dream’. Totdat

rijke industrieel Harrison Lee van Buren de bouwkundige

talenten herkent van Toth, een fijnzinnige rol van

Adrien Brody. In de bioscopen vanaf 6 februari.

Kris de Witte

Claustrofobisch

Er is geen uitgang. Niemand van

het personeel en de gasten is ooit

buiten geweest. Mr. K. is beland

in een horrorhotel, waar de muren

letterlijk op hem afkomen. De rondreizende

illusionist probeert op alle

manieren te ontsnappen, maar raakt

verstrikt in een claustrofobische

nachtmerrie. De kafkaëske film,

van Nederlandse, Noorse en

Belgische makelij, verwijst direct

naar Der Process, de weergaloze

roman van Franz Kafka. In de

bioscopen vanaf 16 januari.

Sinistere

thriller

Er is sprake van een wonderlijke

verdwijning, een boze

buurman en een dubieuze

priester. Ook hoofdpersoon

Jérémie speelt een vreemde

rol. Wanneer de jongeman

terugkeert naar zijn geboortedorp

om de begrafenis bij te

wonen van zijn vroegere baas,

de dorpsbakker, verblijft hij

tijdelijk bij weduwe Martine en

zoon Vincent. Miséricorde is

een fascinerende en sinistere

plattelandsthriller, die steeds

meer vragen oproept. In de

bioscopen vanaf 6 februari.

productie: Marion Groenewoud

86

Huizencrisis

De nieuwe serie Telefilms start met het moeizame

leven van een 40-jarige gemeenteambtenaar,

die nog bij zijn moeder woont. Als zij hem

het huis uitzet, ontdekt hij de overspannen

huizenmarkt. Dan komt hij per ongeluk in een

studentenhuis terecht. Niet alleen zijn eigen

leven, ook dat van de studenten verandert

hierdoor drastisch. Project Herbert, Telefilms,

NPO3, vanaf zaterdag 8 februari, 22 uur.

Bloedige ondergang

Drie heksen voorspellen hem dat

hij op een dag koning van Schotland

wordt. Deze enorme ambitie leidt

onherroepelijk tot de ondergang van

Macbeth. De Schotse generaal uit

Shakespeares bloedige en kortste

tragedie wordt hierbij vakkundig

geholpen door zijn eigen vrouw,

Lady Macbeth. Max Webster

(Life of Pi, Henry V) verfilmde

het oerverhaal Macbeth in het

Londense theater Donmar

Warehouse. Betoverende beelden,

waarbij liefde, moord en natuurkracht

om het hardst strijden.

In de bioscopen vanaf 5 februari.

Bioscoopfilms thuis kijken tegen betaling via Picl.nl of Pathethuis.nl

Marc Brenner


tekst: Marion Groenewoud

Pablo LarraÍn

Laatste dagen

We zien haar angst de stem te

verliezen en de herinneringen aan

haar jeugd en geliefden. Maria is

een meeslepend portret van de

laatste dagen van Maria Callas in

Parijs. Hier sterft de tragische

zangeres, een gloedvolle rol van

Angelina Jolie, bijgestaan door

vrienden, bedienden en haar

superieure muziek. In een mix

van documentaire en eigentijdse

beelden brengt regisseur Pablo

Larraín de operalegende weer even

tot grote hoogte. In de bioscopen

vanaf 13 februari.


FASHION VOLGENS

De nieuwste trends op modegebied, de do’s maar ook de absolute don’ts

voor ons: modejournalist Liddie Austin (1959) weet er wel raad mee.

88

Een paar weken geleden was ik met een vriendin in

Londen. Ons hoofddoel was een bezoek aan een

tentoonstelling; de tijd die ons restte, besteedden

we aan wandelen door de stad, scones eten,

negroni’s drinken en uiteraard: winkelen. Al doende dacht

ik aan wat ik ooit van een andere, wijze vriendin leerde,

Wintertopper:

de coltrui, een

sjaal is bij zo’n

ruimvallende

col overbodig

toevallig ook in Londen: in dure

winkels hoef je je niet gefrustreerd

te voelen, omdat je er niks

kunt kopen. “Doe alsof je in een

museum bent,” zei ze. “Van een

Rembrandt denk je toch ook niet:

die moet ik thuis aan de muur

hebben? Geniet gewoon van wat

je ziet.” Als ik terugkijk op wat

ik ditmaal zoal heb bewonderd,

denk ik vooral aan de kraag van

een trui die ik bij Liberty’s zag

hangen. Een peperdure, basic trui

was het, met één subtiel opvallend,

maar o zo fraai element: een

halsboord met een draai.

In de mode ligt de nadruk dit

seizoen op de hals. Denk niet dat

ik blij opveerde toen ik dit vernam:

de hals is niet per se het geliefdste

lichaamsdeel van de gemiddelde

50-plusvrouw. Als ik in de spiegel

kijk, denk ik tegenwoordig regelmatig

aan het beroemde essay van

Nora Ephron: Wat baal ik van mijn

hals. Ik heb dat essay laatst met

de kennis van nu terug gelezen.

Ephron laat een lange opsomming

van het type halzen dat ze na een

bepaalde leeftijd tegenkomt (kippenhalzen,

kalkoenhalzen met lellen, schrale halzen en

dikke halzen, rimpelhalzen et cetera) uitlopen in een

helaas maar al te herkenbare conclusie: ‘Je hals legt in één

klap alles bloot. Ons gezicht is een leugen en onze hals is de

waarheid.’ Zo is het.

Maar toen ik over de nadruk op de hals in de mode nadacht,

realiseerde ik me dat die ook zijn goede kanten heeft. Want

De ultieme halsbedekker

is de coltrui. Nieuw deze

winter is de XL col

is het niet zo dat je met een opvallende kraag de aandacht

kunt afleiden van dit lichaamsdeel in verval? Als mensen

naar de kraag kijken, kijken ze niet naar je nek en daar valt

wat mij betreft veel voor te zeggen. En dus ben ik (65)

enthousiast over de huidige keuze op kraaggebied: over de

romantische Peter Pankraagjes, de sportieve polokragen,

de jaren 70 puntkragen (nos talgie!).

Ook hélemaal prima dat we ze

veelal hooggesloten dienen te

dragen. Een broek met wijde

pijpen of een A-lijnrok zorgt bij

zo’n top met een opvallende

kraag trouwens voor het mooiste

silhouet. Ook nuttig om te weten:

smalle kraagvormen doen het

goed bij vrouwen met een korte

hals; vrouwen met een lange hals

flatteert juist een hogere variant.

De ultieme halsbedekker, afgezien

natuurlijk van de sjaal (zien we

ook veel deze winter), is de

coltrui. Nieuw deze winter is de XL

col. Op de catwalk waren ze zo

hoog, dat de modellen er soms

nauwelijks overheen konden

kijken. Gelukkig zijn er ook

mocknecks (een halfhoge col) en

dunne, aangesloten cols, mooi

onder een jasje of – in een contrasterende

kleur – een blouse. Over

kleur gesproken: die is bij een

coltrui, omdat die zo dicht bij je

gezicht komt, extra belangrijk.

Goed opletten dus. Heb je een beetje

een onderkin, dan is een losse col

beter dan een strakke. En als je

niet wilt dat de coltrui de grootte van je borsten benadrukt,

draag je er een jasje over. Klap bij wijze van experiment

de kraag van de coltrui eens niet naar buiten, maar naar

binnen. Dat ziet er vaak een stuk netter uit.

Ik denk dat die gedraaide kraag van de Londense trui mij

het meest zou flatteren. Ach, kon ik die thuis maar aan de

muur hangen…


DIY

Halszaken

LOSLOPEND WILD

Frivool in donkerblauw.

Zara.com, € 39,95

KERSENROOD

Kasjmier voor na de kerst.

Claudiastrater.com, € 299

POLO PETITE

Pretty in pastel. Lindex via

Zalando.com, € 49,99

OPLOPEND

Elegantie ten top.

Ralphlauren.nl, € 199

GRASGROEN

Als een tweede (wollen) huid.

Cos.com, € 59

KNALLEND KLEURRIJK

Bonte strepen in de mix.

Next.com, € 112

WEGDUIKER

Om helemaal in te verdwijnen.

Parttwo.com, € 159

OVERSLAG

Is het een sjaal, is het een kraag?

Sjaalkraag! Cos.com, € 125

DWARSLIGGER

In de diagonaal.

Morgandetoi.com, € 44,96

shopping: Sandra Kissels. beeld: Getty Images. beeld liddie: Louisa Verhulst

89


Speciaal voor Zin Magazine-abonnees:

Toegang tot meer

dan 25 magazines

Vanaf nu kun je met je Zin Magazine-abonnement ook Plus Magazine, Psychologie Magazine en delicious.

en nog veel meer tijdschriften digitaal lezen. Ingewikkeld? Nee hoor! Je leest de tijdschriften

eenvoudig via de Mijn Magazines-app op je tablet of mobiele telefoon.

Lees alles

Volledige toegang tot alle

(premium) artikelen en

blader door de digitale

edities van heel veel

andere topmagazines.

Lees samen

Je kunt je onbeperkte

digitale toegang nu delen

met twee familieleden of

vrienden.

Op alle apparaten

Lees artikelen op tablet,

mobiele telefoon en

computer. Altijd en

overal beschikbaar.

Voor iedereen

Van nieuws en business

tot sport en lifestyle.

Inspiratie en informatie

voor iedereen.

Download de app of ga naar info.mijnmagazines.nl


De wereld aan je voeten

106

Verfris je voeten in

kraakheldere beekjes

en rivieren. Zalig

GLAMPING IN KARINTHIË

EN OOK

p. 92

Historie langs

de Maas

p. 102

Marica fietst

met een (bijna)

lege band


Dijklandschap langs de Maas bij Dieden


ONTDEK DE HISTORIE LANGS DE MAAS

De mooiste

Maasverhalen

Liefhebber van historie, cultuur én natuur? Dan valt er aan

zowel de Brabantse als de Gelderse oever van de Maas een

wereld te ontdekken. Denk aan imposante kastelen, historische

vestingsteden, idyllische dorpjes en imponerende dijken.

Ga aan de wandel, spring op de fiets en beleef het nostalgische

karakter van Nederlands meest landelijke rivierengebied.

TEKST & BEELD: PETRA SCHOUTEN, BUREAU TOERISME

93


De gemeente Oss

telt maar liefst

45 kilometer

dijk langs de

Maas. Perfect

voor wandelingen

of fietstochten

De leukste manier om deze waterrijke

regio te ontdekken is aan de hand

van de Maasverhalen, die verwijzen

naar zes gemeenten aan de oevers

van de Maas: Wijchen, Oss, West Maas en

Waal, Maasdriel, ’s-Hertogenbosch en Heusden.

Vertrek in Wijchen en zak stroomafwaarts al

zigzaggend af door het Land van Maas en

Waal, waaraan Boudewijn de Groot eind jaren

60 al een ode bracht, om te eindigen in de

historische verstingstad Heusden. Ga mee op

ontdekkingstocht!

Wonderschoon Wijchen

1 Wijchen is een schilderachtige gemeente in

Gelderland die wordt omgeven door stuifzandduinen,

open landerijen, bossen en oude

rivierlopen. Een afwisselend landschap tussen

Maas en Waal dat zich bij uitstek leent voor

ontdekkingstochten op de fiets. Aanrader zijn

de Cultuurhistorische fietsroute Wijchense

Plattelandsroute of de Romeins-Bataafse fietsroute

Oase tussen de klei. Naast Wijchen telt

de gemeente nog zeven kerkdorpen met elk

hun eigen charme en historie: Alverna, Balgoij,

Ruïne Batenburg

Niftrik, Batenburg, Hernen, Leur en Bergharen.

De landelijke sfeer vol kronkelende wegen,

idyllische dorpen en meer dan tweehonderd

historische monumenten in het zogenaamde

Land van de Heerlijkheden maken van Wijchen

een prachtige plek waar je van alles kunt

beleven. Naast de overweldigende natuur biedt

Wijchen een schat aan culturele bezienswaardigheden.

Zoals drie ontzagwekkende kastelen

annex ruïnes. Een van de meest iconische

locaties is het sprookjesachtige Kasteel

Wijchen, dat in het centrum ligt. De bekendste

bewoner was Emilia van Oranje-Nassau,

dochter van Willem van Oranje.

Met de route Wandelen in Wijchen beleef je de

rijke cultuurgeschiedenis van het pittoreske

Wijchense centrum, dat al sinds de steentijd

wordt bewoond. Nog zo’n goed bewaard kasteel

is Kasteel Hernen, met haar unieke overdekte

weergangen en een spectaculaire presentatie

over de verdwenen toren. Met behulp van ‘de

pratende lantaarn’ krijg je als bezoeker een bijzondere

rondleiding door het kasteel. Zo ervaar

je echt even hoe het leven in de middeleeuwen

eraan toeging. Het oudste en ooit belangrijkste

kasteel in deze regio, Kasteel Batenburg, werd

in 1794 door Franse troepen verwoest. Je kunt

met een gids op pad om de ruïne te verkennen.

Monumentaal Oss

2 De gemeente Oss telt maar liefst 45 kilometer

dijk langs de Maas. Perfect voor fraaie

wandelingen of om op de fiets te springen,

want met de vele pontjes ben je zo heen en

weer. Wanneer je vanaf de Maas de polder

Straatjes in Ravenstein

Kasteel Hernen


De Gevangentoren in Megen

Stoomgemaal De Tuut in Appeltern

Historisch hoogtepunt is het indrukwekkende

Stoomgemaal De Tuut bij Appeltern uit 1917

inrijdt, valt op dat in het westen, in de buurt

van het dorpje Lith, de polder nogal leeg is. Dat

komt doordat de Maas daar vroeger bij hoog

water overstroomde. Vandaar dat in dit stroomgebied

– dat de Beerse Maas wordt genoemd –

niets mocht worden gebouwd. In padendorp

Lith is de strijd tegen het water ook te zien.

Daar zijn hoge paden tussen de huizen en de

kerk aangelegd. Zo hielden de Lithenaren bij

hoogwater hun voeten droog. Naast bijzondere

archeologische plekken, overblijfselen van

industrie en ambacht, kerken en kloosters vind

je in de vestingsteden Ravenstein en Megen

vooral veel monumentale rijkdom. Maak in

Ravenstein kennis met oude ambachten.

Bezoek de molen, de smederij of het leerlooierijmuseum

en sluit af met een lokaal biertje,

gebrouwen door Stadsbrouwerij Wilskracht.

Megen heeft nog twee actieve kloosters; in het

pittoreske centrum lijkt de tijd stil te staan.

Struin over de keien en bewonder historische

panden als de Gevangentoren en Acropolis, de

voormalige Latijnse school van de Franciscanen.

Hier is ook Café In ’t Vaticaan en het

Toeristisch Informatiepunt Megen gevestigd.

De stad Oss heeft een heel andere sfeer. Het

is een echte industriestad. Oss is de bakermat

van de margarine en is bekend van tapijten

van Bergoss, rookworst en de pil. In het centrum

vind je een mooi museum, leuke winkels

en gastvrije Brabantse horeca. Hier is dat

rauwe industrie-randje nog steeds voelbaar.

Waterbeheer in West

3 Maas en Waal

In het hart van het Gelderse rivierengebied

ligt de gemeente West Maas en Waal, in 1984

ontstaan na de herindeling van de gemeenten

Appeltern, Dreumel en Wamel. Een prachtig

stukje Nederland met verschillende akkers en

weiden, fruitboomgaarden en slingerende dijken

naast uitgestrekte uiterwaarden. Een perfect

gebied ook om – naast fietsen en wandelen –

heerlijk te watersporten. Omringd door rivier

de Maas aan de ene en de Waal aan de andere

kant, heeft deze streek zich door de eeuwen

heen ontwikkeld tot een dynamische regio in

de strijd tegen het water. Historisch hoogtepunt

is het indrukwekkende stoomgemaal

De Tuut bij Appeltern uit 1917: het enige stoomgemaal

dat er nog is in het Gelderse rivierengebied.

De Tuut werd destijds gebouwd om

afwateringsgebied de Nieuwe Wetering te

bemalen en zo het omliggende land droog te

houden. Terwijl andere stoomgemalen tussen

1930 en 1966 werden vervangen door diesel- of

elektrisch aangedreven gemalen, wist De Tuut

te overleven. Met een enorme inzet aan arbeid

en brandstof – veertien ton steenkolen per dag!

– werd het gemaal dag en nacht draaiende

gehouden. In 1980 kreeg het de status van

industrieel erfgoed. Tegenwoordig heeft De

Tuut ook een motorenmuseum met historische

verbrandingsmotoren die je luidruchtig tekeer

hoort gaan tijdens een rondleiding. West Maas

Pontjesdagen

Al fietsend de historische

highlights aan beide

oevers van de Maas

ontdekken? Op 16, 17

en 18 mei 2025 zijn de

Pontjesdagen en is er

van alles te beleven langs

maar liefst 160 kilometer

Maasoever. Stap op de

fiets en zigzag met de

karakteristieke veerpontjes

heen en weer tussen

de Gelderse, Brabantse

en Limburgse oevers van

de Maas. Onvergetelijk!

Pontjesdagen.nl

95


Kasteel

Ammersoyen is een

van de best bewaarde

middeleeuwse

waterburchten van

Nederland

Kasteel Ammersoyen

Kasteel Ammersoyen

en Waal telt ruim dertig monumenten en acht

historische kerkdorpen: Alphen, Altforst,

Appeltern, Beneden-Leeuwen, Boven-Leeuwen,

Dreumel, Maasbommel en Wamel. Elk dorp

heeft zijn eigen karakter, bepaald door de

rivier waaraan het ligt.

Meanderend Maasdriel

4 De Bommelerwaard is omringd door dijken

en de kronkelende loop van rivier de Maas.

In dit fraaie groen ligt gemeente Maasdriel.

De naam verraadt de ligging aan de rivier: die

heeft door de eeuwen heen een belangrijke

rol gespeeld bij de vorming van het gebied.

De loop van de Maas in de Bommelerwaard

verandert in de middeleeuwen regelmatig.

Met de afzetting van vruchtbare grond en

landwinning, maar ook overstromingen

en grensconflicten tot gevolg. Maasdriel

telt veel rijksmonumenten, waaronder

Kasteel Ammersoyen, Slot Rossum, Slot

Well, Huis Teisterbant en Fort Sint Andries

met z’n vijf bolwerken, genaamd: Oostenrijk,

Aragon, Bourgondië, Sassen en Velasco. Het

is het grootste militaire bouwwerk van de

Spanjaarden in ons land.

Kasteel Rossum in het gelijknamige dorp werd

waarschijnlijk al in de 13de eeuw gebouwd.

Na een verwoesting werd het jaren later weer

opgebouwd en ging het Slot Rossum heten.

Kasteel Ammersoyen is een van de best

bewaarde middeleeuwse waterburchten van

Nederland. Het diende als strategische uitkijkpost

over de Maas en bood bescherming in dit

vaak bevochten grensgebied tussen Gelre en

Brabant. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog raakte

het rijksmonument beschadigd en na een

verwoestende brand in 1590 duurde het nog tot

1648 voordat het in ere was hersteld. De laatste

restauraties hebben de schade uit de Tweede

Wereldoorlog zo goed als onzichtbaar gemaakt.

Nog steeds speelt Kasteel Ammersoyen een

belangrijke rol in het dorp. Het is een gewilde

trouwlocatie en je kunt het bezoeken. Dwalend

door de woonvertrekken, de gevangenis en

de imposante ridderzaal leer je alles over het

leven van de vroegere bewoners en hoe zij zich

voorbereidden op vijandelijke aanvallen.

Bourgondisch ’s-Hertogenbosch

5 In Den Bosch, bourgondische cultuurstad

aan de Maas, beleef je Brabant op z’n best.

Wandel door charmante straatjes, bewonder

de monumentale panden en geniet van een

unieke mix van historie, kunst én bourgondisch

eten. Aanrader is een vaartocht over de

Binnendieze: een bijzonder stelsel van smalle

Varen over de Binnendieze in Den Bosch


watergangen door en onder de stad. Een

schipper vertelt over de geschiedenis en je

vaart langs verborgen stukjes stad, onder

oude bruggen en langs monumentale panden.

Zoek je liever de hoogte op, beklim dan de

Sint-Janskathedraal. Vanaf 50 meter hoogte

biedt de Sint-Jan een fantastisch uitzicht over

de historische binnenstad.

Ook de moeite waard is de Zuiderwaterlinie,

een oude verdedigingsroute langs vestingsteden.

De route vertelt het verhaal van het

water dat vroeger een beschermende functie

had. Tegenwoordig kun je langs de Zuiderwaterlinie

van Den Bosch tot aan het vestingstadje

Heusden fietsen. Onderweg kom je langs

oude forten en bastions, en geniet je van het

prachtige landschap. Fiets je van Den Bosch

naar Oss, dan zul je niets tegenkomen dat nog

uit de Romeinse tijd stamt. Tenminste: niet

bovengronds. Ondergronds is dat een heel ander

verhaal. Archeologen hebben de afgelopen

decennia veel vondsten gedaan die een steeds

duidelijker beeld geven van hoe dit gebied er

destijds uit moet hebben gezien. Het was een

levendig komen en gaan van mensen, handelsproducten

én ideeën. Het gebied was een

logistiek, economisch, religieus en militair

knooppunt. Ga je op de fiets het buitengebied

verkennen, maak dan eerst een tussenstop bij

banketbakkerij Jan de Groot: de allereerste

bakker van de welbekende, Bossche bol.

Knus & historisch Heusden

6 Wandelen door Heusden voelt als wandelen

door een openluchtmuseum. Het is nauwelijks

voor te stellen dat dit charmante vestingstadje

nog maar een halve eeuw geleden sterk

vervallen was: Heusden kwam zwaargehavend

uit de Tweede Wereldoorlog. De restauratiewerkzaamheden

aan de indrukwekkende

vestingwerken zoals de stadswallen, ravelijnen,

bastions, toegangspoorten en sorties,​werden zó

goed uitgevoerd, dat Heusden de Europa Nostra

ontving: Europa’s hoogste onderscheiding op

dit gebied.

De geschiedenis van Heusden begint in 1200,

het stadje ontstond rond een van de oudste

waterburchten van Noordwest-Europa. Het

kreeg als een van de eerste steden in Nederland

een stadsmuur. Niet gek dus dat de stad

een rijke historie kent. Ook was het een belang-

Veerpoort in Heusden

Vestingstad Heusden is perfect

door de fijne combinatie van cultuur, historie

en Brabantse gezelligheid

rijk onderdeel van de Zuiderwaterlinie: een

reeks verdedigingswerken die Nederland tegen

de vijand beschermde. Tegenwoordig verkopen

ze in Heusden speciale Zuiderwaterlinieproducten.

Geniet bijvoorbeeld van likeur

’t Elfde Genot bij Slijterij De Waterdrager of

proef de Zuiderwaterlinie-bonbon bij Speelgoed

& Snoepgoed Berg & Braam. Naast historische

bezienswaardigheden biedt Heusden een

charmant stadscentrum met pittoreske straatjes,

gezellige pleinen en monumentale panden vol

unieke boetiekjes, galerieën, knusse cafés en

toprestaurants, zoals restaurant ’t Wapen van

Heusden. Verder heb je volop de mogelijkheid

de omgeving rondom de vestingstad op je in

te laten werken als je langs de stadsmuren

wandelt of een boottocht over de Maas maakt.

Voor wandelboekjes maar ook gidsen kun je

terecht bij het Toeristisch Informatiepunt.

Houd je van cultuur, dan is het Gouverneurshuis

een aanrader. Dit voormalige herenhuis

herbergt een museum en vertelt de geschiedenis

van de stad. Jaarlijks zijn er meerdere interessante

tentoonstellingen die je kunt bezoeken.

In de zomer zit je er bovendien heerlijk op het

prachtige tuinterras. Door de fijne combinatie

van cultuur, historie en Brabantse gezelligheid,

is vestingstad Heusden perfect voor een

dagje uit of, waarom ook niet: een compleet

weekendje weg. ■

Zin in meer?

De rivier de Maas verbindt

heel veel historische

plekken met elkaar. Ben

je nog niet uitgelezen of

op zoek naar meer tips

in deze regio? Ga naar

Maasverhalen.nl en ontdek

de andere highlights.

De Maasverhalen zijn

opgenomen op dé website

van het rivierengebied

Uitinderegio.nl onder

beheer van Stichting

Bureau Toerisme.

97



PUUR GELUK

Snelle oppepper

Je wist het direct toen jullie de oude

boerderij kochten: hier moest een

tobbe komen te staan, zo een van

dat mooie hout. In de beschutting

van de tuin, tegen de achtermuur van

de boerderij. Kort daarna kwam je op

een brocantemarkt een verouderde

messing kraan tegen, móói in combinatie

met het hout. Koud water heb je

nodig, eigenlijk elke dag. Al sinds je

kind was. ‘Waterratje’ noemde je

moeder je. Ze zei het laatst nog een

keer toen ze onverwachts langskwam

en jij in de tobbe zat. Straks ga je

weer buiten zwemmen, daar word je

toch zo energiek van. Voor een

snelle oppepper is je eigen tobbe

een gelukzalige oplossing.

Kijk op Zin.nl/energie voor 11 prachtige

buitenzwemplekken.

99

beeld: Getty Images


ZIN & SRC REIZEN

Beleef Spaans

Extremadura als een local

“Ik woon al meer dan dertig

jaar in Spanje en heb overal

in dit oneindige land gereisd.

Maar er is één regio die

mijn hart nog altijd sneller

laat kloppen: Extremadura,

het onbekende pareltje

van Spanje. Genesteld in

het zuiden, tegen de grens

van Portugal aan, is deze

regio nog maar amper door

toeristen ontdekt. Hier

geniet je nog van het echte

authentieke Spanje!”

SRC-reisleider Qurina geeft je tips

Qurina: “In deze ongerepte Zuid-Spaanse

streek zijn de geschiedenis, de cultuur

en de natuur groots. Hier reis je in de

voetsporen van Romeinen, Moren en

conquistadores. De dunbevolkte regio

behoorde echter eeuwenlang tot de

armste van Spanje. Mede hierdoor is de

sfeer in Extremadura nog puur Spaans.

Wat je niet mag missen? Dit zijn mijn tips

voor een verrassende cultuurvakantie

in Extremadura!”

De veroveraar van Trujillo

Romeinen, Visigoten, christenen en

Moren vochten om Trujillo. Maar het was

uiteindelijk een conquistador van de

Nieuwe Wereld die het stadje faam

bracht. Francisco de Pizarro, de 16deeeuwse

veroveraar van het legendarische

Incarijk, werd hier geboren. Terwijl je

geniet van een vino met tapas op een

terras aan het Plaza Mayor bewonder je

zijn imposante ruiterstandbeeld.

De Maagd van Guadalupe

In Extremadura vind je een van de

beroemdste kloosters van Spanje!

Op de plek waar in de 13de eeuw een

herder op de oever van de rivier de

Guadalupe een beeld van de Heilige

Maagd ontdekte, verrees een klooster

gewijd aan Onze-Lieve-Vrouw van

Guadalupe. Het was hier dat Columbus,

na de ontdekking van Amerika, God

dankte voor zijn succes.

100


Romeins verleden in Mérida

Emerita Augusta werd gesticht door

keizer Augustus en groeide al snel uit tot

de hoofdstad van het Spaanse deel van

het Romeinse Rijk. Overal in het huidige

Mérida kom je dan ook de sporen van dit

rijke Romeinse verleden tegen: de triomfboog

van Trajanus, de tempel van Diana

en het fraaie theater mag je niet missen!

De vale gieren

van Monfragüe

Een van de beste plekken in Europa

om de vale gier te spotten is het

nationale park Monfragüe. Vanaf

het uitzichtpunt Salto del Gitano

heb je grote kans om deze vogels

met een spanwijdte van tot wel

2,75 meter te bewonderen. Hun

indrukwekkende vlucht boven de

berg toppen is magnifiek!

Bijzondere ham

uit de bossen

Extremadura staat bekend

om haar eenvoudige,

smaakvolle keuken. Proef

zeker de Jamón Ibérico de

Bellota, afkomstig van

varkens die zich in de

uitgestrekte eikenbossen

voeden met eikels en wilde

grassen. De ham met zijn

rijke nootachtige smaak is

een echte lokale specialiteit.

Ontdek Extremadura

9-DAAGSE GROEPS-

REIS VANAF € 1.998

OF 10-DAAGSE

FLY-DRIVE VANAF

€ 1.409

Wil je ook het authentieke

Extremadura ontdekken? Dat

kan. SRC Reizen heeft een mooie

lezersaanbieding voor je. Of je nu

kiest voor de 9-daagse groepsreis

met deskundige Nederlandssprekende

reisleider en een

uitgebreid excursieprogramma

of voor de 10-daagse fly-drive

waarbij je met een huurauto zelf

door het prachtige Zuid-Spaanse

landschap toert, in beide gevallen

ben je verzekerd van een heerlijke

vakantie in Spanje!

De ooievaars van Cáceres

In het oude centrum van Cáceres

zie je op paleizen de rijkversierde

blazoenen van de adellijke families

die er ooit woonden. Ze herinneren

aan de Spaanse Gouden Eeuw, toen

conquistadores grote rijkdommen

uit de Nieuwe Wereld meebrachten.

Maar het zijn niet de conquistadores

die Cáceres beroemd maken: overal

in de binnenstad nestelen ooievaars!

Een bijzonder gezicht.

Speciaal voor

Zin-lezers

Reisgids

Extremadura -

authentiek en

ongerept stuk

Spaans achterland

t.w.v. € 24,50 (1 per boeking)

wanneer je boekt vóór 1 maart.

Vermeld tijdens je online boeking

de code ZIN25ES en je ontvangt

deze reisgids gratis! Kijk op

SRC-reizen.nl/zin-in-extremadura

of scan de QR-code.

101


Wereldfietser

IN 800 DAGEN DE WERELD ROND OP EEN FIETS

Marica van der Meer (1969) is behalve fotograaf, schrijver en spreker bovenal

avonturier. Haar thuis is het Friese Workum, maar eigenlijk is ze vooral elders in de

wereld te vinden. En bij voorkeur op haar fiets. Voor Zin verhaalt ze over haar nieuwste

project: samen met Maya Chepe in 800 dagen de wereld rond. Inderdaad: op de fiets.

102

06

Deel 6: Worden de bergen niet te hoog?

Ik fiets met een

achterband die heel

langzaam leegloopt

Na de vele vlakke kilometers door de

steppe in Oezbekistan zijn we in Kirgizië

aangekomen. Een land dat het kruispunt

vormt tussen verschillende hoge bergketens:

met de uitlopers van de Himalaya

in het zuiden zoals het Pamirgebergte en

de Hindu Kush, en het Chinese Tianshangebergte

in het noorden. En ja: daar

willen wij dwars doorheen. Op een fiets.

Enorme markt

De grens tussen Oezbekistan en Kirgizië

ligt aan de rand van de grote stad Osh.

En is bekend van de enorme markt, die al

bestond in de tijd van de Zijderoute. Dit is

waar handelaren vanuit het Oosten en het

Westen hun waar kwamen aanbieden. Nu

zie je er vooral veel kleding. Er zijn nog

een paar traditionele slagerijen, een goudmarkt

en behalve kleurrijke stoffen wat

specerijen. Het zijn vooral de vrouwen in

hun traditionele kleding en de mannen

met hun typische hoge hoeden die van de

markt een bezienswaardigheid maken.

Een zee van bergjes

De eerste fraaie Kirgizische paarden zien

we op weg naar Dzjalal-Abad. En niet in

een weiland, maar achter in de laadbak

van open vrachtautootjes op weg naar de

markt. Ze steken nog net met hun hoofden

boven de reling uit. Wij zijn op weg naar

de Kaldamo, een bergpas op 2979 meter.

Ik denk de 90 kilometer zonder winkels

wel in twee dagen te kunnen overbruggen.

De weg klimt geleidelijk omhoog, maar

mede door het slechte wegdek, komt de

teller niet veel verder dan zes kilometer

per uur. Zo gaan we het niet halen met ons

voedsel. We krijgen ergens zomaar water

aangeboden en wanneer een vriendelijk

echtpaar uit Oezbekistan stopt om te

vragen of we iets nodig hebben, hoor ik

mezelf zeggen: “Als jullie misschien een

brood over hebben?” Langzaam klimmen

we de berg op, na elke bocht hebben we

opnieuw een ander fantastisch uitzicht.

Als ik naar beneden kijk, is het bijna niet

voor te stellen dat je dit soort bergpassen

op een fiets kunt overwinnen. Ook bij de

afdaling is het landschap spectaculair.

Een zee van bergjes in het avondlicht.

De volgende ochtend zien we de eerste

yurt langs de weg. De eigenaar wenkt en

roept: “Chai!” Hij wil dat we thee komen

drinken. Bijzonder om te zien hoe de

nomaden hier wonen en leven in een

goed geïsoleerde ronde tent met kachel.

Onderweg worden we begroet door

herders op hun paarden en zien we hoe

de nomaden in de weer zijn met hun

schapen, koeien en paarden.

Veel stofhappen

We hebben weinig tijd om op adem

te komen, want de Kara Keche-pas op


3384 meter ligt op ons te wachten. Dat

is veel stofhappen: we maken gebruik

van de weg naar de Kara Keche-mijn en

worden constant door lege vrachtauto’s

ingehaald die volgeladen terugkeren.

De afdaling naar het Son Kul-meer maakt

alles goed. We fietsen door een weids

lichtbruin glooiend landschap met overal

kleine ronde witte yurts. Op de achtergrond

kun je het blauwe meer al zien.

Maar op het moment dat het daglicht op

is, hebben wij nog een stuk weg over. Dus

is het al donker als we een yurtenkamp

aan het meer bereiken. Daar trakteren we

onszelf op een overnachting in een yurt

met bedden en: er is voor ons gekookt!

Een ware sneeuwstorm

De volgende ochtend is het bewolkt; dat

zijn we niet meer gewend. Chepe neemt

een duik in het ijskoude meer. Nou ja: hij

loopt er tot zijn enkels in en laat zich dan

voorover vallen om met zijn buik even het

water te raken. Dan fietsen we rond het

meer. Er hangt een dreigende lucht boven

Links: De post heeft nieuwe banden bezorgd uit

Nederland • Boven: We beginnen aan de Kaldamopas,

2979 meter • Specerijen op de markt in Osh

• Midden: De meeste weggebruikers zijn iets groter

• We kamperen 500 meter lager dan de top van de

Kaldamo-pas, met dit uitzicht • Onze yurt voor een

nacht aan het Son Kul-meer • Onder: Benkjan is zijn

koeien gaan halen in de sneeuw

de bergen aan de noordkant. Wanneer we

beginnen aan de Kalmak Ashuu-pas op

3447 meter, begint het… te sneeuwen! Het

is nog zeven kilometer naar de pas. We

zien een yurt langs de weg. De eigenaar

gebaart dat we moeten komen. We duiken

de warme keuken van Benkjan in. Hij

woont hier samen met zijn ouders en twee

kinderen. Zijn vrouw is in het dorp waar

ze in de winter wonen. Elk jaar brengen

ze de zomer op de berg door met hun vee.

“Jullie kunnen hier wel blijven slapen,

hoor. En mijn moeder heeft een pan soep

op het vuur staan,” biedt Benkjan aan.

Wanneer hij nog even naar buiten gaat om

het vee te halen, komt hij totaal besneeuwd

terug op zijn paard. We zijn in een ware

sneeuwstorm beland!

De volgende ochtend is het droog, maar

er ligt wel sneeuw op de weg. Gelukkig

hebben wat auto’s een spoor gemaakt. We

klimmen de laatste kilometers naar de pas

en dalen dan af tot onder de sneeuwgrens.

Een dagje beter worden

In Kochkor word ik misselijk wakker.

Ik eet mijn ontbijt met tegenzin en op het

moment dat ik mijn fiets aan het beladen

ben, voel ik dat ik moet gaan rennen: mijn

ontbijt komt er weer uit. Daarna ben ik

klaar voor vertrek. Het is gelukkig maar

60 kilometer fietsen naar Balychy aan het

103


Boven: Kirgizische

paarden bij het Son

Kul-meer • Bisjkek

• Onder: Chepe wil ook

zo’n kazakkenmuts

• Een oude houten

orthodoxe kerk in Jarkent,

Kazachstan • Proost, op

een spoedig weerzien

104

meer Issyk Kul en daar duik ik in een B&B

mijn bed in. Ik heb de hele dag geen voedsel

binnen kunnen houden en er zit niets

anders op dan een dagje vrij te nemen.

Ik vraag Chepe om pillen tegen overgeven

en wat zoutoplossing bij een apotheek te

halen. Maar de hospita weet wat ze moet

doen, want haar dochter is arts. Ik krijg

een pil en een fles water met zoutoplossing.

Elke vijf minuten een bekertje. Een halfuur

later mag ik ontbijten. Ze geeft mij precies

wat ik zelf had bedacht en: het werkt.

Lege binnenbanden

Een dag later zit ik weer op de fiets en twee

dagen later zijn we in Bisjkek, de hoofdstad

van Kirgizië. Hier krijgen we een grote

teleurstelling te verwerken. “We kunnen

je alleen een 5-daags transitvisum voor

Kazachstan geven,” zegt de beambte bij de

ambassade tegen Chepe. Dit betekent niet

alleen dat hij niet door heel Kazachstan

kan fietsen, het betekent óók dat we geen

tijd hebben om zijn visum voor China te

organiseren in Almaty. Hier hadden we

niet op gerekend: de vorige keer kreeg hij

in Tbilisi wel gewoon een visum. Op het

postkantoor hebben ze wel goed nieuws.

Mijn nieuwe fietsbanden zijn uit Nederland

aangekomen! Ik fiets al weken met heel

slechte banden en we krijgen het probleem

maar niet opgelost. De achterbanden lopen

Chepe gaat

door Rusland

en ik door

China naar

Mongolië.

We hebben

nog één dag

samen

heel langzaam leeg en we moeten constant

bijpompen. Met mijn nieuwe banden moet

dit allemaal opgelost zijn!

In mijn eentje verder

Samen fietsen we naar de grens met

Kazachstan en na twee dagen zijn we in

Almaty. Hier moet ik voor even afscheid

nemen van Chepe. Hij gaat door Rusland

en ik door China naar Mongolië. We

hebben nog een dag samen en kopen wat

kookspullen voor hem op de markt. In

Bisjkek heeft hij een tent gekregen van

Pablo, een Spaanse fietser die we zijn

tegengekomen onderweg. Zo heeft Chepe

ook een complete uitrusting. Die avond

neemt hij de bus naar Semey, om binnen

vijf dagen Kazach stan te kunnen verlaten.

Ik fiets verder naar de grens met China.

In mijn eentje fiets ik langs de Charin

Canyon en ik bezoek een prachtige oude

houten kerk in Jarkent. Toch kan het mij

even niet boeien. Ik moet mijzelf echt

zien te motiveren, want het is nog 2000

kilometer naar het punt in Mongolië

waar ik Chepe weer hoop te zien.

En dan sta je daar opeens, in je eentje aan

de grens met China. Zonder dat ik iets heb

gehoord van Chepe, die inmiddels in

Rusland zou moeten zijn…

Volgende keer: Herenigd in China ■


Österreich Werbung / Marko Mestrovic

GLAMPING IN OOSTENRIJK

Op avontuur met allure

We slapen graag midden

in de natuur. Maar dan

wél met het comfort van

thuis. Kies daarom voor

glamping in Oostenrijk:

daarin komen natuur en

een vleugje luxe samen.

S feervolle boomhutten, knusse

houten lodges en tenten die van

alle gemakken zijn voorzien. Op

die manier ervaar je rust, ruimte

én net dat beetje luxe. Ideaal voor

wie graag het avontuur opzoekt

maar ook lekker wil slapen.

Midden in de natuur

Ontdek Oostenrijk met haar uitgestrekte

bossen, kristalheldere bergmeren

en indrukwekkende bergen.

Na een dag eropuit – een rustige

boswandeling of een uit dagende

bergtocht – kom je terug bij je unieke

spot om je over te geven aan de stilte

en het weldadig comfort. Boomhutten,

lodges en luxe tenten zijn heel wat

anders dan een standaard hotel.

Deze glamping-accommodaties

bieden je de unieke kans om je echt

verbonden te voelen met de omgeving

zonder dat je concessies doet aan

een beetje luxe. En het mooie is:

je logeert niet alleen midden in de

natuur, je draagt óók bij aan het

behoud ervan. Glamping in Oostenrijk

biedt je een vakantie die je altijd

bijblijft. Een ervaring die energie geeft

en smaakt naar méér.

Meer weten? Kijk op

Austria.info/glamping

ALPS RESORTS

105


Michael Stabentheiner

KARINTHIË: EEN LANDSCHAP VOL VARIATIE

Glamping met

zuidelijke flair

Gletsjers en hoge bergtoppen, warme zwem-meren en uitgestrekte dalen, kastelen

en glooiende wijngaarden. In Karinthië komen verschillende landschappen

en culturen in harmonie samen. En daar kun jíj middenin staan, op een van

de meest unieke en comfortabele glamping-accommodaties.

106

Met een mild zuidelijk klimaat en

buitengewoon charmante inwoners

biedt Karinthië het beste van de Alpen-

Adriatische omgeving. Hier vieren ze

diversiteit: van lokale producten op

je bord tot unieke belevenissen in de

natuur. Denk je eens in: krachtige

bergen van drieduizend meter hoog,

lange bergketens met historische

paden, de lieflijke hoge Nockbergen

en watervallen die zich van de rotsen

storten. Hou je van wandelen? De

mogelijkheden zijn hier eindeloos.

Hele families kunnen ontspannen

wandelen over goed onderhouden,

toegankelijke paden, maar ben je een

langeafstandswandelaar, dan kun je

vanaf de Großglockner de Alpe- Adria-

Trail volgen. Een wandelroute die door

Karinthië, Slovenië én Italië helemaal

naar de zee loopt. Onderweg verfris je

je voeten in kraakheldere beekjes en

rivieren. Zalig.

Zwemmen, suppen & fietsen

Water vind je letterlijk overal in

Karinthië. Met meer dan 1.200 meren


Gert Perauer

en wateren is het een van de meest

waterrijke regio’s van Europa. De grote

zwem-meren in de Alpen zijn ’s zomers

heerlijk warm en betoveren je met hun

turquoise kleuren. Het is alsof je op de

Caraïben bent! Strandbaden, zoals het

Klagenfurter Strandbad – het grootste

binnenstrandbad van Europa – laten

je relaxen aan het water, terwijl vrije

meer-oevers een snelle duik mogelijk

maken, of je nu met of zonder supboard

bent. Yoga op de steiger, wandelen

in het bos, hardlopen langs de

oever: elke vorm van beweging komt

hier in de natuur perfect tot zijn recht.

Hou je van fietsen, probeer dan de

Karinthische meren-route oftewel

‘Kärnten Seen-Schleife’, die je gedurende

400 kilometer langs de grote

zwem-meren brengt. Elk meer heeft

een eigen karakter en eigen duurzame,

fraaie route langs het water. Langs

rivieren als de Drau, de Gail en de

Lavant vind je goed aangelegde fietspaden

voor recreatieve fietsers. Ben

je een mountainbiker, dan verken je

de trails in de bergen en voel je de

adrenaline door je lijf kolken bij elke

afdaling.

Culinair erfgoed

Over eten gesproken: de culinaire

specialiteiten van Karinthië zijn al net

zo veelzijdig als de natuur, en gaat van

7x Bijzondere Glamping-tips in Karinthië

1

Luxe in Drievoud

Glamping Resort in

Kötschach-Mauthen

biedt boomhutten, luxe

tenten en chalets plus

toegang tot Aquarena

Kötschach. Ook leuk:

nabij de skipiste

Stijlvol glampen aan het

2 meer bij EuroParcs

Pressegger See is

genieten van luxe

accommodaties met

wellnessmogelijkheden

aan de zonnige

Pressegger See

Een lodge-tent op

3 Camping Breznik,

Turnersee is een ruime,

comfortabele tent voor

zes personen, volledig

zelfgebakken zuurdesembrood en

luchtgedroogde ham tot pittige

bergkaas en een glas cider. En there

is more. Topchefs, boeren en slow

food-producenten serveren regionale

gerechten die het culinaire erfgoed

levend houden. Denk aan vers

gevangen forel uit het meer maar

ook zeld zame graansoorten en

bijna vergeten groenten. Je vindt ze

allemaal terug in de traditionele

Alpen-Adriatische keuken, die op een

fijn terras aan het meer of boven op

de berg toch echt het beste smaakt.

gemaakt van natuurlijke

materialen

Vakantie-chalets op

4 Camping Brunner,

Millstätter See:

moderne chalets aan

het meer met eigen

strand. Het héle jaar

door geopend!

Privé-sauna in

5 Chaletdorp

HOCHoben, Mallnitz

bij luxe chalets op

1.200 meter hoogte

met prachtige uitzichten

op de Hohe Tauern

Romantische Biwaks

6 aan de Millstätter

See zijn zes unieke

hutten voor een nacht

onder de sterren, elk

met een eigen karakter

en dito uitzicht

Lakeside Petzen

7 Glamping bij Pirkdorfer

See biedt een keuze

uit tenten, chalets en

boomhutten in een

fraaie omgeving. Mét

panoramasauna

Meer weten?

Kijk op Camping.at

Kunst en natuur, gastronomie en

levenslust, bergen en meren: het zijn

die combinaties van variatie en ontspanning

die Karinthië tot een unieke

spot maken. En als je liever niet zelf

met een tent of camper reist, dan vind

je in Karinthië tal van comfortabele

glamping-accommodaties. Allemaal

even uniek, wat glamping in deze

zuidelijke regio van Oostenrijk echt

een onvergetelijke ervaring maakt.

Probeer er vooral een uit en ontdek

welke glamping het beste bij jou past.

Have fun! ■

Michael Stabentheiner

Michael Stabentheiner

Tine Steinthaler

Michael Stabentheiner

Gert Perauer


ZIN IN PUZZELEN

Breinbrekers

Scherp je geest!

Prijspuzzel

provoost

driftig

apart

onder ...

staan

deel van

een

schouwburg

paardenrenbaan

in tegenstelling

tot

iemand

met

weinig

verstand

oxide

gezusters

zuivel

iemand

het hemd

van het ...

vragen

g-noot die

met een

halve toon

verlaagd is

diploma

afvoeren

grote rivier

in Europa

lenig

dergelijke

ijdeltuit

grote zaal

voor

samenkomsten

hartcurve

land in

Afrika

1

overwinning

buurtschap

aan

de rand

van de

Vechtvallei

kleine

draagzak

in

bewaring

stelling

aperitief

tennisterm

bez. vnw.

verzekeraar

middagmaal

bovenkant

Indiaas

brood

bijbelse

figuur

ongeveer

Indische

halfbloed

tvstichting

kloostergewaad

decorateur

de

hoogste

kaart in

veel kaartspelletjes

bijwoord

van plaats

opvolger

USSR

talk

muzieknoot

fraais

Londense

klok

4

vijandig

gezind

persoon

dieren

schriel

6

in het

bijzonder

boom

niet

openlijk

aardappel

Nederlandse

film

voorwaarde

buurtschap

wigwam

gezondheidsdienst

buiten het

terrein

(sportterm)

keukengereedschap

bij geen

gehoor

geheime

politie

landpaal

soort

ingenieur

Kath. Univ.

Nijmegen

hete drank

Griekse

letter

vloer van

een brug

populier

Europeaan

iedere

zienswijze

griezelige

glorie

benauwend

3

nol

soort touw

aanhanger

van

zekere

religie

dapper

man

kort jasje

onbepaald

voornaamwoord

inzage

het fijne

2

flinke

elektronischenavigatieterm

ontkennend

voornaamwoord

5

1 2 3 4 5 6

A 1417 7023 0550

1 2 3 4 5 6

Los de puzzel op en plaats de letters uit de genummerde vakjes bij dezelfde nummers hierboven. Het woord dat verschijnt, is de oplossing.

108


Binero

Sudoku

1 9 4

4 5 1 2

6 2 7 5 3

8 4

1 3 8

4 1 2

7 8 3 4

9 6 3

9

Vul alleen een nul of één in. Er mogen maximaal

twee dezelfde cijfers naast elkaar staan. Elke rij en

elke kolom is uniek en bestaat uit evenveel nullen

als enen.

A 1383 7970 0998

De cijfers 1 t/m 9 mogen slechts één keer voorkomen

op elke horizontale en verticale regel,

en in elk vet omlijnd vak.

Woordverstopper

Breinbreker

G

C

A

M

P

I

N

G

C A M P I N G

N

A

N

P

C

N

C

P

I

C

G

I

G

G

C

N

P

P

C

N

N

C

C

M

M

P

C

I

A

A

I

A

A

G

P

C

C

M

M

C

C

M

M

Het woord camping zit 10 keer in het diagram verstopt.

Zoek ze allemaal!

CEES

SPINATEN

TILBURG

A

P

P

A

C

A

I

P

I

M

I

I

P

C

C

N

M

N

P

G

N

M

G

C

A

M

P

I

N

G

Welk beroep kunt u maken van dit visitekaartje?

M

M

I

M

A

P

N

A

N

P

I

I

C

C

P

G

C

A

M

P

I

N

G

M

G

I

G

C

P

G

G

A

N

G

N

I

P

M

A

C

A 1340 7857 0998

Hyper sudoku

3 6

3 6

6 2 5 3 9

4 7 8 1

6

3 5

7 1 5

Deze hyper sudoku maak je net als een gewone

sudoku, maar met extra regel dat 1 t/m 9 slechts

één keer mag voorkomen in alle vier de grijze

vlakken.

4

3

A 2834 2260 0000

BENIEUWD NAAR DE OPLOSSINGEN? Die vind je op Zin.nl/oplossingpuzzels

109


GA NAAR

ZIN.NL/WINNEN

110

met Zin

In elke Zin: win-pagina’s met

fijne cadeaus. Ditmaal zijn het

er 69. Ga naar Zin.nl/winnen

en vink je favoriet aan – meer

cadeaus selecteren mag. Vul je

gegevens (vóór 2 februari 2025)

in en voilà: je maakt kans –

meedoen is helemaal gratis!

5X boek Wurgcontract

Hij kan Henri heten, of Dirk, of Flint, kies

maar een naam. Hij kan de man zijn die

bij je om de hoek woont of op een andere

planeet. Hij is zeker jaloersmakend mooi

en dat weet hij. Het maakt niet uit of je een

man bent of een vrouw, je zult van hem

onder de indruk zijn. Toch kun je maar beter

bij hem uit de buurt

blijven… Huiveren bij

de 30ste thriller van

thrillerkoningin Loes

den Hollander. (De Crime

Compagnie, € 21,99)

20X boek

Meneer Foppe

Meneer Foppe –

Eenzaamheidsgenieter

is een compilatie van

de tragikomische

verhalen van Wim de

Bie over een van zijn

dierbaarste alter ego’s.

Gedurende een periode

van meer dan twintig

jaar keerde De Bie

steeds weer naar hem

terug. In trefzeker, stijlvast

en humoristisch

proza neemt hij je

mee in het hoofd van

meneer Foppe, die

daardoor niet alleen de

zonderling blijft zoals

de mensen hem zien,

maar ook ontroert en je

voor hem inneemt.

(De Harmonie, € 27,50)

3X Murad Calming Cream

De weldadige Heartleaf Calming Cream van

Murad herstelt en hydrateert de huid de hele dag

door. Omhul je huid met kalmerend comfort met

deze zachte, lichte crème, speciaal ontwikkeld

voor de gevoelige huid. Hydrateert direct om

uitdroging te voorkomen, de stevigheid van je

huid te versterken en de veerkracht te vergroten.

Zalige verwenning. (Murad.nl, € 79,95)

5X boek Amerika Amerika

In Amerika Amerika biedt Marieke

de Vries een kijkje in het leven van

een buitenlandverslaggever én een

insidersblik op Amerika in aanloop

naar de presidentsverkiezingen

van november 2024. Maar bovenal

toont dit boek de mens achter

de liberale en de conservatieve stemmers in

het diep verdeelde land van de onbegrensde

mogelijkheden. (Ambo Anthos, € 21,99)

5X boek Het verhaal van

Nederland – Amsterdam

Dit is het boek bij de gelijknamige tv-serie die

vanaf januari 2025 te zien is op NPO1. Het verhaal

van Nederland – Amsterdam biedt

een nieuwe blik op onze hoofdstad,

die 750 jaar bestaat. Met

veel verrassende historische

feiten en prachtige illustraties.

(Nieuw Amsterdam, € 24,99)


3X boek 100 lijstjes

van ons samen

Welk liedje doet altijd denken

aan de ander? Wat zijn de

leukste vakantieherinneringen,

de grappigste inside jokes en de

raarste bijnamen? Dit en meer kun

je beschrijven in het invulboek

100 lijstjes van ons samen. Een

vrolijk, grappig en gemakkelijk

invulboek voor jullie als stel.

Verzamel zo gedeelde herinneringen,

vertel elkaar

anekdotes en stel

elkaar vragen.

Meer dan leuk

om later nog eens

terug te lezen.

(Kosmos, € 10)

5X boek

Ongemakkelijke

gesprekken –

survivalgids

Wie woont, werkt, sport en

uitgaat, komt in aanraking met

allerlei verschillende meningen,

perspectieven en levensovertuigingen.

Dat botst en

schuurt nogal eens. In deze

survivalgids duiken vier auteurs

in de wereld van het ongemak

en komen met inspirerende

inzichten en tips. Een handige

wegwijzer voor ongemakkelijke

ontmoetingen,

van school en

schoonfamilie

tot op de werkvloer.

(Nieuw

Amsterdam,

€ 24,99)

3X 2 tickets

Let’s get louder

In de onewomanshow

Let’s get louder neemt

Stephanie Louwrier je mee in een rollercoaster

van eerlijkheid, waar cellulitis gewoon cool is en

adviezen van Arie Boomsma met een knipoog

weer de koelkast in mogen. Laat je betoveren door

Stephanie’s muzikale humor, stap in haar wereld en

ontdek waarom we soms de waarheid verzwijgen

terwijl we die eigenlijk willen uitschreeuwen.

(Viarudolphi.nl, € 19,50 p.st.)

2X 2 tickets We gaan nog

even door!

Zin in een

avondje theater

en benieuwd hoe

je een beetje

leuk je pensioen

kunt halen

in de snel

veranderende

arbeidsmarkt? Maak kans op twee tickets voor de

humoristische theatervoorstelling We gaan nog

even door! van loopbaancoach en AD-columnist

Anne-Marije Buckens in een theater naar keuze.

Kijk op 50Company.nl voor een voorstelling bij jou

in de buurt. (50Company.nl, € 19,95)

5X kookboek Canapé

Een canapé is een klein en elegant

klassiek gerecht uit de Franse keuken.

Met vertrouwde ingrediënten

en eenvoudige bereidingstechnieken.

Van artisjokrillette met toast, coquilletartaar met

limoencrème tot gegratineerde paddenstoelen

met salie en brie en aardpeerrösti met sukade en

oude kaas. Jannekes teksten over beurre noisette,

kruidensteeltjes, stro-aardappeltjes en meer maken

Canapé naast een kookboek ook een heerlijk

inspiratieboek. (Nijgh & Van Ditmar, € 32,99)

SPECIAAL VOOR

ABONNEES VAN ZIN

Deze acties zijn speciaal voor

onze abonnees. Kans maken?

Vul op het online formulier je

abonneenummer in.

3X boek

Meesterwerken

ontrafeld

Wat maakt iets tot

een meesterwerk?

Vind de antwoorden

in Meesterwerken

ontrafeld van Debra

N. Mancoff met

de fascinerende

verhalen achter twaalf van ’s werelds

beroemdste werken. Maak een tijdreis

door verschillende stijlen, van

Botticelli’s De geboorte van Venus

tot Amy Sheralds portret van

Michelle Obama. (Pelckmans, € 27)

5X dichtbundel

Kneedwezens

Mede ter gelegenheid van Judith

Herzbergs 90ste verjaardag komt zij

met een bundel met nieuwe poëzie:

Kneedwezens. Judith Herzberg is een

van de grootste dichters van ons land.

Haar precieze manier van formuleren

en haar sterke observatievermogen is

veelgeprezen. Ze heeft geen grote

onderwerpen nodig om grote gevoelens

over te brengen.

Het zijn juist de kleine

alledaagse dingen die

haar raken. (De

Harmonie, € 21,90)

111


AANBIEDINGEN

€9

korting op entree

& Nassaugids

Exclusief voor lezers van Zin Magazine

Ambities, listen & intriges in Stedelijk Museum Breda

beeld: Mike Bink Fotografie, Contentvorm

112

Dat de grandeur van Breda alles te

maken heeft met de intrigerende

familiegeschiedenis van de Oranje-

Nassaus, is een goed bewaard

geheim. Ruim 600 jaar geleden

bracht Johanna van Polanen, de

schatrijke erfgename van de heer

van Breda, de stad in handen van

de Nassaus door haar huwelijk met

Engelbrecht van Nassau.

Verschillende generaties van deze

familie hebben de stad gevormd met

hun ambities, uitbundige feesten,

rijkdom, listen, intriges, strijd en

strubbelingen. Van het onbetwiste

powerkoppel Hendrik III en Mencia

de Mendoza tot de welbekende

prins Willem van Oranje. Hun

invloed is overal zichtbaar: op

de Grote Markt, in hofhuizen, de

vesting, de imposante Grote Kerk

met de Nassau-grafkelders en in

het Kasteel van Breda, ooit een

toonaangevend renaissancepaleis.

Een tijdreis door drie eeuwen

Stap in de wereld van De Nassaus van

Breda, dé multimediale vaste tentoonstelling

van Stedelijk Museum Breda. Kunst,

historische voorwerpen en meeslepende

verhalen bieden een verrassende blik op de

geschiedenis van de stad en de invloedrijke

Nassaus. Bezoekers maken een tijdreis

door drie eeuwen. Het is de periode van

opkomst, bloei en verval van Breda.

Speciaal voor Zin-lezers

Van schilderijen, edelsmeedkunst en

kleding uit vervlogen tijden tot hedendaagse

beeldende kunst: Stedelijk Museum Breda

beheert meer dan 60.000 objecten. Als

Zin-lezer krijg je tot en met 30 april 2025

een speciale korting op je ticket. Naast

een korting op de toegangsprijs kun je als

Zin-lezer op vertoon van deze Zin Magazine

de Nassaugids (met het verhaal uit de

tentoonstelling) kopen voor € 4,50 ( normaal

€ 7,50). Beide kortingen zijn geldig t/m

30 april 2025.

Reserveren gaat zo

Gebruikmaken van deze speciale korting?

Gebruik online de code ZINSMB en

betaal slechts € 7,50 per ticket (in plaats

van € 13,50). Let op: deze korting is niet

geldig in combinatie met een museumkaart

of andere kortingskaarten.

Boeken kan via Stedelijkmuseum -

breda.nl


AANBIEDINGEN

Kinek00

Vorminbeeld | Dreamstime.com

Vanaf

€ 99

p.p.

Geniet volop van kunst, cultuur & natuur

3 dagen onthaasten in historisch Bad Bentheim

Speciaal voor jou als lezer van

Zin Magazine stelden wij een reis

samen met een internationaal

tintje! Beleef een paar heerlijke

dagen in het eeuwenoude Duitse

Bad Bentheim (nabij Enschede)

en kom helemaal tot rust.

Overnacht in het gastvrije 3-sterrenhotel

Bentheimer Hof op loopafstand

van het centrum. Het

charmante stadje Bad Bentheim

heeft gezellige smalle straten en

steegjes, leuke winkels, kroegen

én de imposante 13de-eeuwse

burcht Bentheim als kenmerkend

herkenningspunt. Bad Bentheim

staat ook bekend om zijn zalige

kuuroord, waar je kunt genieten

van de geneeskrachtige zoutwateren

zwavelbronnen. Bonus: het hotel

ligt direct naast het Bentheimer

Woud met prachtige fiets- en

wandel routes.

Zin Lezersaanbieding

■ 2x overnachting inclusief uitgebreid

ontbijtbuffet

■ 2x heerlijk 3-gangendiner

■ Bad Bentheim Gastenkaart (profiteer

van vele kortingen)

■ 25% korting op entree Dierentuin

Nordhorn

■ 30% korting op entree

rock’n’popmuseum in Gronau

■ Begeleide avondwandeling bij

de Burcht van Bad Bentheim

Prijs

De voordeelprijs voor deze aanbieding

is € 99 p.p. (aankomst op zondag en

maandag). Bij aankomst op de overige

dagen: € 109 p.p.

Vanaf april: meerprijs € 20 p.p.

Prijs vanaf mei is online en telefonisch

op te vragen.

Keus te over

Goedverblijf.nl biedt hotelarrangementen

aan voor kortwegvakanties in Nederland,

Duitsland & België. Naast vele hotelaanbiedingen

kun je ook kiezen uit

een heel scala aan fiets vakanties in

Nederland, of net over de grens. De

routes van het fietsknooppuntennetwerk

brengen je langs de mooiste

plekken en je bagage wordt voor je

vervoerd. Wat een luxe!

Reserveren gaat zo

Deze voordeelactie is exclusief te

boeken via Goedverblijf.nl/zin0225.

Of bel (085) 489 90 19 (ma t/m vr:

9-17.30 uur) onder vermelding van

reisnummer zin0225.

De genoemde prijzen zijn p.p. en

o.b.v. twee personen per kamer,

exclusief verblijfsbelasting à € 1,80

p.p.p.n. en € 9,50 reserveringskosten

per boeking.

113


114

SERVICE EN INFORMATIE

Nieuwe abonnementen Ga voor alle aanbiedingen naar Zin.nl/abonneren

Abonnementen en klantenservice Blad niet ontvangen? Verhuisd? Regel nu

eenvoudig 24/7 abonnementszaken op: Service.roularta.nl

Mail: klantenservice@zin.nl

Post: Roularta Media Nederland, Afdeling Klantenservice, Postbus 606,

7000 AP Doetinchem

Telefoon klantenservice: (020) 894 56 63 (ma t/m vrij van 9.00 tot 17.00 uur)

Belgische lezers kunnen bellen naar: +31 20 894 56 61

Adreswijzigingen dienen uiterlijk 3 we ken voor de verhuizing bij ons bekend te zijn

Beëindigen abonnement Dit kan tegen het einde van de eerste abonnementstermijn,

door uiter lijk 1 maand voor verschijnen van het eerste nummer van de

nieuwe abonnementstermijn op te zeggen. Na de eerste abonne ments termijn kan het

abonnement,met inachtneming van een opzegtermijn van 1 maand worden beëindigd.

Kijk op Service.roularta.nl of bel (020) 894 56 63 (ma t/m vrij van 9.00 tot 17.00 uur).

Belgische lezers kunnen bellen naar: +31 20 894 56 61

Leveringsvoorwaarden Levering van tijd schriften en levering en verkoop van

premies en han delsartikelen geschiedt volgens de Leve rings voor waar den Roularta Media

Nederland B.V. Kijk voor deze voorwaarden op Roularta.nl/voorwaarden. Je kunt deze

voorwaarden ook schrifte lijk opvragen bij Roularta Media Nederland B.V., Postbus 606,

7000 AP Doetinchem. Voor bezorg adressen buiten Nederland en België mail naar

klantenservice@zin.nl

Abonnementsprijzen De prijs voor een abonnement bedraagt € 114,99 per jaar

bij betaling per automatische incasso. Voor andere betaalwijzen wordt € 2,60

admini stratiekosten in rekening gebracht. Bij een jaarabonnement ontvang je 11x ZIN

( inclusief 2 dubbelnummers). Abonnees kunnen met hun abonnement ook meer

dan 25 andere tijdschriften lezen via Mijn Magazines. Bovendien is deze digitale

toegang te delen met twee anderen. Abonnementen buiten Nederland en België

zijn op aanvraag, mail hiervoor naar klantenservice@zin.nl

Betalingsvoorwaarden Een abonnement geldt voor de op gegeven periode en wordt

nadien, behoudens opzegging, automatisch omgezet in een abonnement voor onbepaalde

tijd. Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan. Een andere betaaltermijn

of -wijze is mogelijk, neem hiervoor contact op met de klantenservice. Bij niet-tijdige

betaling worden her in ne rings kosten in rekening gebracht. Prijswijzigingen voorbehouden

Nabestellen Eerder verschenen edities van Zin Magazine nabestellen, kan via

Zin.nl/bestellen

Druk- en zetfouten De uitgever sluit elke aansprakelijkheid voor scha de als gevolg

van druk- en zetfouten uit

Handelsartikelen Voor alle premies, aanbiedingen en acties in Nederland

en België geldt: zolang de voorraad strekt. Helaas is het bestellen van

handels artikelen vanuit landen buiten Nederland en België niet mogelijk

Privacy Roularta Media Nederland B.V., de uitgever van Zin Magazine, legt van haar

abonnees en klanten in het kader van haar dienstverlening gegevens vast. De

verantwoorde lijke voor de gegevensverwerking is Roularta Media Nederland B.V.,

Spak ler weg 53, 1114 AE Amsterdam. De verwerking is in overeenstemming met de

Wet bescherming persoons gegevens, aan gemeld bij het College Bescherming

Persoonsgegevens te Den Haag onder m1586121. Deze gegevens worden gebruikt ter

uitvoering van de overeenkomsten met abonnees en andere klanten en om informatie

te ver strek ken over relevante producten en diensten van Roularta Media Nederland B.V.

De gegevens kunnen ook worden gebruikt door zorgvuldig geselecteerde organisaties om

abonnees en klanten te informeren over relevante aanb iedingen betreffende producten

en diensten. Als je op deze informatie geen prijs stelt, dan kun je dit schriftelijk doorgeven

aan Roularta Media Nederland B.V., Spaklerweg 53, 1114 AE Amsterdam onder

vermelding van ‘privacy’ of op Roularta.nl/voorwaarden

Gedrukt door Roularta Printing

COLOFON

Hoofdredactie

Alida Dijk

Eindredactie

Daniëlle Bronsgeest

Vormgeving

Anne Elting (artdirection), Marianne van der Velden

Marketing

Tineke van Bakel, Sophie de Bie, Nicole Boekema,

Emma de Jong, Ivonne van Keulen, Julia Siudak

Redactie-assistentie

Edith de Jong

Online

Petra Schouten

Medewerkers

Liddie Austin, Misja Beijers, Sabina Bles, Kirsten Blikman,

Stef Bos, Margreet Botter, Renée Brouwer, Marion

Groenewoud, Margriet de Groot, Monique van den Heuvel,

Jolanda Hofland, Georgina Hoppen, Annemarie Huiberts,

Sandra Kissels, Nicolaas Klei, Karen Kroonstuiver,

Franca de Leeuw, Mia Luif, Annemarie Maarhuis,

Marica van der Meer, Sebastiaan Rodenhuis, Ingrid Spelt,

Wilma van de Ven, Linde Verhulst

Brieven/vragen over de inhoud

aan de redactie:

mail naar redactie@zin.nl

Adverteren

Voor informatie: advertising@roularta.nl,

Roularta.nl of (020) 210 54 59

Uitgever Léon Bouwman

Drukkerij Roularta Printing

Distributie losse verkoop

Aldipress bv, De Meern, (030) 666 06 11

© 2024 Roularta Media Nederland B.V.

Zin Magazine is een uitgave van Roularta Media Nederland B.V.,

onderdeel van Roularta Media Group. Niets uit deze uitgave mag geheel of

gedeeltelijk worden verveel vou digd, opgeslagen in een geautomatiseerd

gege vens bestand of openbaar worden gemaakt, op welke wijze dan ook,

zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.


Mark Uyl

LIEFDE

&GELUK

Klein & groot

Nr. 3 ligt 6 februari 2025 in de winkel

‘Dan maakt je hart een sprongetje’

Schatzoeken op de mooiste

brocantemarkten!

EDSILIA ROMBLEY

‘Nog steeds voel ik

dat Tjeerd

mijn maatje voor

het leven is’

INSPIREREND DAAR IS ZE: WHO ELS?

Donna Hay maakt van dagelijkse

kost een feest

Els van Roode belandde in een

rollercoaster na B&B Vol Liefde

Jasmijn van Deventer

DOSSIER

Daten

+ alle do's en (te erge) don’ts

3x

ZIJ WAGEN HUN LEVEN

Als vrijwilliger bij de KNRM

MOMENTJE SAMEN

Happy met én voor een ander

D E V O L G E N D E Z I N

115


‘ We hebben het over alles,

maar hier hebben we het

nog nooit over gehad.’

Een goed doel in je testament.

Breng het gesprek tot leven.

Steeds meer mensen kiezen ervoor een goed doel op

te nemen in hun testament. Misschien overweeg jij dat

ook wel. Ontdek op toegift.nl hoe jij jouw idealen kunt

laten voortleven door naast je dierbaren ook goede

doelen een plek te geven in je testament.

Toegift.nl biedt gratis inspiratie en kennis over het

maken van je testament en helpt je het gesprek

hierover aan te gaan met je dierbaren. Zo kunnen

we samen bouwen aan een betere wereld voor de

generaties na ons.

Wat geef jij door?

Een gids over nalaten aan een goed doel

IDEALEN DOORGEVEN

Waarom (steeds

meer) mensen een

goed doel in hun

testament opnemen

WELKE BESTEMMING?

Ontdek welk

goed doel bij

jou past

PRAKTISCH

Zo maak je een

testament met

persoonlijke

betekenis

Vraag de gratis

infogids aan

Scan de

QR-code

Of kijk op

toegift.nl

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!