2025 03 13-16 Kaija Saariaho Festival

De droomachtige

wereld van een

modern genie

Festival

13 – 16 mrt

Programma

Saariaho

Festival

13 - 16 mrt 2025

De wonderlijke,

droomachtige klankwereld

van Kaija Saariaho

In de zomer van 2023 overleed Kaija Saariaho op

zeventigjarige leeftijd. Ze was op het hoogtepunt van haar

roem en werd geëerd als de componist die het modernisme

weer een even menselijk als sprookjesachtig gezicht gaf.

foto: Maarit Kytöharju

2 3

Programma

Programma

Do 13 mrt

Vr 14 mrt

12.00 – 23.00 uur / Atrium

Expositie

12.00 – 23.00 uur / Kleine Zaal

Installatie

Tuomas Norvio - Spatial Variations for a

Hank drum

12:00 – 23:00 uur / Atriumkamer

Filmprogramma Medici.tv interview

Festivaldocumentaire

Doorlopend

19.15 - 19.45 uur / Foyerdeck 1

Inleiding avondconcert

Musicoloog Michel Khalifa in gesprek met

Verneri Pohjola, Joe Puglia en Tuomas Norvio

20.15 - 22.00 uur / Grote Zaal

Openingsconcert Saariaho Festival

Asko|Schönberg, Verneri Pohjola + Joseph

Puglia

15.00 – 00.00 uur / Atrium

Expositie

15.00 – 00.00 uur / Atriumkamer



Doorlopend

15.00 – 00.00 uur / Foyerdeck 2

Filmprogramma muziekvideo’s

Jean‐Baptiste Barrière

Doorlopend


Concert Terra Memoria

Meta4


Nagesprek

door Meta4 en Peter Sellars

22.15 - 23.15 uur / Kleine Zaal

Concert From the IJ

Tuomas Norvio

12:00 – 23:00 uur / Foyerdeck 2



Doorlopend


Masterclass theater

door regisseur Peter Sellars

13.00 - 15.00 uur / Atriumzaal

Masterclass cello

door cellist Anssi Karttunen


Masterclass strijkers

door strijkkwartet Meta4


Masterclass trompet

door trompettist Verneri Pohjola


Installatie


Hank drum

18.30 – 21.45 uur / Atriumzaal

Filmprogramma

18.30 – 19.50 uur: Echoes of the Universe

20.00 – 21.45 uur: Innocence

18.30 – 21:45 uur / Atriumzaal

Filmprogramma



18.45 - 19.45 uur / Foyerdeck 1

Panelgesprek

Fedor Teunisse in gesprek met Nora Kimball,

Peter Sellars en Tero Saarinen

4 5

Programma

Programma

Za 15 mrt

Zo 16 mrt

12.30 – 00.00 uur / Atrium

Expositie


Installatie


Hank drum




Doorlopend

19.15 – 19.45 uur / Foyerdeck 1


Frederike Berntsen in gesprek met

Nils Schweckendiek


Concert Reconnaissance

Helsinki Chamber Choir

22.00 - 23.00 uur / Bimhuis

Concert Sons of Chipotle

Anssi Karttunen + John Paul Jones

14.00 – 23.00 uur / Atrium

Expositie


Installatie


Hank drum




Doorlopend

19.15 – 19.45 uur / Foyerdeck 1


Frederike Berntsen in gesprek met Mioko

Yokoyama en Vasco Mendonça


Slotconcert Saariaho Festival

Asko|Schönberg + Anssi Karttunen

12.30 – 00.00 uur / Foyerdeck 2



Doorlopend

14.00 – 23.00 uur / Foyerdeck 2



Doorlopend


Filmprogramma






Filmprogramma






Concert Saariaho’s kamermuziek

Het Collectief + Liesbeth Devos

15.00 - 16.00 uur / Bimhuis

Concert Animal Image

Verneri Pohjola & Mika Kallio

16.30 – 17.30 uur / Foyerdeck 1

Panelgesprek

James Rushton in gesprek met Amin Maalouf

en Vasco Mendonça

16.30 – 17.30 / Foyerdeck 1

Panelgesprek

Shane Burmania in gesprek met Tuomas

Norvio en Verneri Pohjola

6 7

Inleiding

Inleiding

Een toondichter die haar gelijke niet kent

door Joep Stapel

Kaija Saariaho behoort tot de grootste en meest geliefde componisten van onze tijd. Toen

ze op 2 juni 2023 op zeventigjarige leeftijd overleed was ze op het hoogtepunt van haar

roem en schoten kranten superlatieven tekort om haar te prijzen: ‘lumineuze muziek’ (The

New York Times), ‘verbluffende kleuren en diepzinnige klanksculpturen’ (NRC). Saariaho

laat een ongelooflijk rijk en divers oeuvre na, met schoonheid en zeggingskracht als

constanten. Het Saariaho Festival brengt een vierdaags eerbetoon aan een toondichter

die haar gelijke niet kent.

Kaija Saariaho was een veelzijdige

componist, en met uitzondering van de

opera zijn alle genres waarin ze actief was

in het festival vertegenwoordigd. In het

openingsconcert wordt haar allerlaatste

werk, het trompetconcert HUSH, uitgevoerd

door de solist aan wie ze het opdroeg,

Verneri Pohjola, samen met Asko|Schönberg.

Ook het legendarische vioolconcert Graal

théâtre staat op dat programma, met Joseph

Puglia als solist.

De Finse specialisten van Meta4 spelen

Saariaho’s beide strijkkwartetten Nymphéa

en Terra Memoria. Het Belgische ensemble

Het Collectief brengt met sopraan Liesbeth

Devos een ruime selectie aan kamermuziek,

terwijl het Helsinki Chamber Choir onder

meer het grandioze koorwerk Nuits, Adieux

zingt, evenals het recente ‘sciencefictionmadrigaal’

Reconnaissance, op een tekst van

haar zoon Aleksi Barrière.

Er zijn verschillende concerten van musici

die nauw met Saariaho verbonden zijn. Zoals

cellist en boezemvriend Anssi Karttunen,

die in het slotconcert met Asko|Schönberg

soleert in het celloconcert Notes on Light. In

dat concert klinkt ook een wereldpremière

van Saariaho’s bevriende collega Mioko

Yokoyama en werk van haar ‘laatste leerling’

Vasco Mendonça.

Saariaho’s eigen voorkeuren komen aan

bod in drie optredens van musici die ze

bewonderde. Cellist Karttunen speelt

radicale improvisatiemuziek in het duo

Sons of Chipotle met John Paul Jones

(Led Zeppelin). Sound designer Tuomas

Norvio creëert bedwelmende soundscapes

in zijn originele installatie in de Kleine Zaal,

met live onderwatergeluid uit het IJ. En de

vindingrijke trompettist Pohjola, voor wie

Saariaho haar laatste werk componeerde,

treedt op in een duo met slagwerker Mika

Kallio.

Kaija Saariaho

Kaija Saariaho werd in 1952 geboren in

Helsinki, waar ze grafisch ontwerp, piano,

muziekwetenschap en later ook compositie

studeerde. In 1980 vervolgde ze haar

opleiding aan de Hochschule für Musik

in Freiburg en in 1982 verhuisde ze naar

Parijs, waar ze haar collega-componist en

latere echtgenoot Jean-Baptiste Barrière

ontmoette, met wie ze twee kinderen kreeg.

Saariaho werd aanvankelijk opgeleid binnen

de kaders van het naoorlogse modernisme,

waarin het serialisme van Pierre Boulez

en Karlheinz Stockhausen de toon zette.

Het voelde voor haar als een keurslijf. De

uitweg vond Saariaho toen ze tijdens de

zomercursussen in Darmstadt in 1980 in

aanraking kwam met de muziek van de

Franse ‘spectralisten’ Tristan Murail en

Gérard Grisey. Zij zetten computers in

om het boventonenspectrum van tonen

te analyseren en gebruikten die analyses

vervolgens als basis voor alle aspecten van

hun composities.

Saariaho 'zag' muziek

Saariaho nam lessen aan het

onderzoeksinstituut voor elektroakoestische

muziek IRCAM in Parijs. Ze experimenteerde

met musique concrète (muziek op basis

van opnames van alledaagse geluiden die

elektronisch bewerkt worden) en begon

elektronica en akoestische instrumenten

te combineren in live-settings. Met behulp

van computeranalyse ontwikkelde ze

technieken om grote klankmassa’s langzaam

te laten transformeren, waarbij aspecten

als klankkleur en dichtheid de boventoon

voeren. Naar eigen zeggen had Saariaho

een vorm van synesthesie: ze ‘zag’ muziek in

termen van kleur, schaduwwerking en licht.

Kaija Saariaho & Jean-Baptiste Barrière, 1990s

In 2000 componeerde Saariaho haar eerste

opera, L’Amour de loin, op een libretto van

de Libanees-Franse schrijver Amin Maalouf.

Hij schreef ook de libretti voor haar andere

opera’s, met uitzondering van de laatste,

Innocence (2018), op een tekst van de Finse

auteur Sofi Oksanen. Innocence, wereldwijd

onthaald als een meesterwerk, beleefde zijn

vanwege corona uitgestelde première in

2021 in het Festival van Aix-en-Provence en

was in 2023 te zien bij De Nationale Opera

in Amsterdam. In Nederland kan haar werk

sowieso op veel waardering rekenen. Nog

in 2021 – na de afgelasting van het festival

een jaar eerder – was Saariaho de centrale

componist van nieuwemuziekfestival

November Music.

Met Peter Sellars & Amin Maalouf


Salzburger Festspiele 1999

8 9

Programma

Saariaho

Festival

Programma

Openingsconcert Saariaho

Festival

Asko|Schönberg, Verneri

Pohjola + Joseph Puglia

Ernest Martínez Izquierdo dirigent

Verneri Pohjola trompet

Joseph Puglia viool

Asko|Schönberg:

Jana Machalett, Mirjam Teepe fluit / Evert Weidner, Hans

Wolters, Zoë Loxley Slump hobo / Anna voor de Wind,

Tom Wolfs, Mariëtte Koens klarinet / Remko Edelaar,

Jaap de Vries fagot / Sergei Dovgaliouk, Austris Apenis,

Blanka Kovacs, José Luiz Martinez Vicente hoorn / Arthur

Kerklaan, Bas Duister trompet / Koen Kaptijn trombone

Pauline Post, Tim Sabel toetsen / Joey Marijs, Pepe

Garcia Rodriguez, João Pedro Pereira Borralho, Te-Ping

Teng percussie / Jellantsje de Vries, Shannon Lee, Laura

Lunansky, Lucy Warren, Daniils Cirics, Lucien Renette,

Weronika Weiss, Marijke van Kooten, Emmy Storms, Judith

van Driel, Marleen Wester, Evelyn Toader, Tzu-Tung Chen

viool / Liesbeth Steffens, Ursula Skaug, Sergio Sánchez

Perera, Yannick Schmidli, Conor Galvin altviool / Sebastiaan

van Halsema, Kalle de Bie, Ori Ron, Efstratia Chaloulakou

cello / Jordi Carrasco Hjelm, Judith Capelle contrabas

Astrid Haring harp / Nina Kraszweska elektronica

Do 13 mrt

Grote Zaal

20.15 - 22.00 uur

ca. 50 minuten voor de pauze

ca. 35 minuten na de pauze

Inleiding

Foyerdeck 1

19.15 - 19.45 uur

Michel Khalifa in gesprek

met Verneri Pohjola, Joe

Puglia en Tuomas Norvio

Kaija Saariaho (1952 - 2023)

Graal théâtre (1994)

concert voor viool en orkest

I. Delicato

II. Impetuoso

Solar (1993)

voor ensemble en elektronica

Pauze

HUSH (2023)

concert voor trompet en orkest

I. Make the thin air sing

II. Dream of falling

III. What ails you?

IV. Ink the silence

Ernest Martínez Izquierdo

Joseph Puglia

foto: Schaapjesfabriek

Dit concert wordt live

uitgezonden door de NTR

op NPO Klassiek

Asko|Schönberg

Verneri Pohjola

foto: Tom ten Seldam

foto: Teemu Kuusimurto

10 11

Toelichting

Toelichting

In het openingsconcert van het Saariaho Festival klinkt het laatste werk dat Kaija

Saariaho geschreven heeft: het trompetconcert HUSH, dat in augustus 2023, enkele

maanden na haar overlijden, in première ging. Solist is trompettist Verneri Pohjola, voor

wie Saariaho het werk schreef.

Daarnaast soleert violist Joseph Puglia in

Saariaho’s allereerste concert, het iconische

Graal théâtre. Beide solisten worden begeleid

door Asko|Schönberg en dirigent Ernest

Martínez Izquierdo, die ook Solar voor groot

ensemble ten gehore zullen brengen.

Graal théâtre

Er valt zeer veel te zeggen over Graal

théâtre (1994), al maakt deze muziek

eigenlijk alle uitleg en apologie overbodig:

zo mysterieus, meeslepend en ongrijpbaar

beeldschoon is het werk. Saariaho

ontleende de titel aan het gelijknamige

boek van Jacques Roubaud en Florence

Delay met hervertellingen van de

Arthurlegende.

Ze bouwde de compositie rond de paradox

die in de titel vervat ligt: de eenzame,

hyper-geconcentreerde arbeid van de

componist op zoek naar een ‘graal’ enerzijds,

een brokje onvergankelijke schoonheid;

en de lichamelijkheid en theatraliteit van

de performer anderzijds. In het geval

van Graal théâtre had Saariaho daarbij

de legendarische violist Gidon Kremer in

gedachten, die het werk in première bracht

en aan wie ze het opdroeg.

Na een reeks composities waarin Saariaho

de klank van akoestische ensembles

intensiveerde en uitbreidde met behulp van

elektronica, beperkte ze zich in Graal théâtre

juist tot de interactie tussen solist en orkest.

De aanvankelijk breekbare, tastend haar weg

zoekende vioolpartij krijgt van het orkest een

magisch aureool van zoemende en zingende

harmonieën, dat bij vlagen wel degelijk haast

elektronisch klinkt. Saariaho bereikt dat

effect via nauwgezette computeranalyse van

het boventonenspectrum van haar noten,

die ze op verbluffende wijze met elkaar laat

resoneren. In twee delen – het tweede ruiger

en rauwer dan het overwegend feeërieke

eerste – creëert ze zo een betoverende

klankreis. Joseph Puglia heeft eerder al

bewezen een gedroomde solist voor het werk

te zijn.

Solar

Tussen Saariaho’s eerste en laatste

soloconcert in speelt Asko|Schönberg

het ensemblewerk Solar uit 1993 – een

van die composities waarin Saariaho wél

elektronica toepast.

Zoals de zon het middelpunt is van het

zonnestelsel, zo trekt een voortdurend

aanwezige ‘harmonische structuur’

in Solar alles naar zich toe. Er is geen

werkelijke voortgang of beweging, alleen

een wervelende dans van details en ideeën

waarin steeds hetzelfde muzikale materiaal

zich op verschillende manieren presenteert

rond een onveranderlijk stralende kern. Het

is een goed voorbeeld van de wisselwerking

tussen complex materiaal en eenvoudige

en heldere ideeën die bij Saariaho zo vaak

tot opzienbarend nieuwe, onweerstaanbare

muziek leidt.

HUSH

‘Elk concert is in zekere zin een portret van

de solist voor wie het geschreven is, en dit

is het zijne’, schreef Saariaho over HUSH,

dat ze opdroeg aan trompettist Verneri

Pohjola, een grote naam in de Europese

jazzscene.

Saariaho was zeer onder de indruk toen

ze een eerder programma van Pohjola

bijwoonde: het filmconcert Animal Image,

waarin Pohjola en slagwerker Mika Kallio live

een atmosferische, soms woeste klankwereld

scheppen bij een poëtische natuurfilm van

het noordelijke landschap van filmer Perttu

Saksa. Zondag 16 maart voeren ze Animal

Image ook uit in het Muziekgebouw.

Saariaho besloot een trompetconcert voor

Pohjola te componeren, in de wetenschap

dat het haar laatste soloconcert zou zijn. De

trompet speelde ook een grote rol in Graal

théâtre, haar allereerste soloconcert, en dat

materiaal heeft ze voor HUSH opnieuw onder

handen genomen. Ook sprak ze regelmatig

af met Pohjola om alle mogelijkheden van het

instrument – en zijn tamelijk uitzonderlijke

bespeler – te verkennen. Hoewel de première

op 24 augustus 2023 in Helsinki postuum

plaatsvond, heeft Saariaho het werk een paar

maanden eerder tijdens een repetitie nog wel

kunnen horen.

HUSH telt vier delen. ‘Make the thin air sing’

is een expositie van het materiaal, inclusief

de titel: HUSH, een liefdevolle aansporing

op weg naar de laatste stilte. Het tweede

deel, ‘Dream of falling’, bestaat geheel

uit glissandi van de solist in dialoog met

verschillende orkestsecties, en het bevat het

laagste geluid denkbaar op een trompet. Het

‘gekmakende’ mechanische ritme in ‘What

ails you?’ is volgens Saariaho geïnspireerd

door de maandelijkse MRI-scans die ze

moest ondergaan. In het slotdeel, ‘Ink the

silence’, is de trompet een ‘reiziger’ door een

orkestraal landschap. Pas aan het slot, aldus

Saariaho, ‘begrijpen we dat het het landschap

was dat bewoog en niet de reiziger’. Met dat

mooie beeld neemt ze afscheid; en voorbij de

‘façade van illusies’ vangen we een glimp op

van de tastbaar geworden stilte, geladen met

herinneringen.

12 13

Programma

Saariaho

Festival

Toelichting

Terra Memoria

Meta4

Meta4:

Antti Tikkanen viool

Minna Pensola viool

Atte Kilpeläinen altviool

Tomas Djupsjöbacka cello

Timo Kurkikangas elektronica


Terra Memoria (2007)

Joseph Haydn (1732 - 1809)

Strijkkwartet in C op. 20 nr. 2 (1772)

· Moderato

· Capriccio

· Menuet & Trio

· Fuga a 4 soggetti

Pauze

Kaija Saariaho

Fleurs de neige (1998/2013)

Nymphéa (Jardin secret III) (1987)

Meta4

Vr 14 mrt

Grote Zaal

20.15 - 21.45 uur



Nagesprek

Grote Zaal

21.45 - 22.15 uur

door Peter Sellars en Meta4

foto: Tero Ahonen

Dit concert wordt opgenomen

door de NTR voor een latere

uitzending op NPO Klassiek

Kaija Saariaho droeg Terra Memoria op ‘aan de overledenen’: mensen die ooit net als wij

op aarde leefden en nu alleen nog voortleven in onze herinnering. Mensen zoals Joseph

Haydn, om er maar een te noemen – en natuurlijk Saariaho zelf, sinds haar dood in 2023.

Meta4, het succesvolste strijkkwartet

van Finland en specialist op het gebied

van Saariaho’s muziek, speelt haar beide

strijkkwartetten Nymphéa en Terra

Memoria, en het kortere Fleurs de neige.

Daartegenover plaatsen de Meta’s het

Strijkkwartet op. 20 nr. 2 van Haydn, een

onbetwiste grootmeester van het genre.

Kaija Saariaho

Terra Memoria

Saariaho was een componist die

telkens nieuwe vormen vond voor haar

uitdrukkingskracht, niet iemand die zich

wijdde aan overgeleverde klassieke genres

als de symfonie of het strijkkwartet.

Al koesterde ze wél een diepe liefde

voor de muzikale traditie en voor

strijkinstrumenten in het bijzonder.

Wanneer ze dan toch voor de combinatie van

twee violen, altviool en cello componeerde,

was het op een volstrekt oorspronkelijke

manier. Twintig jaar na Nymphéa, haar

eerste strijkkwartet, keerde ze met Terra

Memoria (2007; twee jaar later gearrangeerd

voor strijkorkest) terug naar die canonieke

bezetting.

In een typische concreet-abstracte

verklaring zei Saariaho over de titel dat

terra (‘aarde’) stond voor haar materiaal,

en memoria (‘geheugen’) voor de manier

waarop ze daarmee werkt. De muziek

begint onhoorbaar en lijkt langzaam

op te wellen uit het niets, waarna de

motieven en ideeën twintig minuten lang

door onze herinnering en verbeelding

spoken – net als gevoelens voor en

herinneringen aan mensen die er niet meer

zijn, maar die zich soms adembenemend

levendig voordoen. Een voorbeeld van

Saariaho’s transformatietechniek is de

vioolmelodie van de openingssectie, die

aan het slot terugkeert in de altviool, in een

klanklandschap dat zodanig geëvolueerd is

dat alles nieuw lijkt.

Joseph Haydn

Strijkkwartet op. 20 nr. 2

Haydn was een veertigjarige componist

van naam en werkte als Kapellmeister aan

het hof van prins Esterházy toen hij in 1772

de baanbrekende zes kwartetten opus 20

schreef.

Hiermee legde hij het fundament voor twee

eeuwen grootse muziek, wat hem de eretitel

‘vader van het strijkkwartet’ opleverde. In

opus 20 gaat het voor het eerst niet langer

om een melodie met begeleiding, maar

om een bezielde wisselwerking tussen

gelijkwaardige partners. In een beroemd

geworden citaat omschreef Goethe het

strijkkwartet zoals Haydn dat vormgaf als

14 15

Toelichting

Toelichting

‘vier vernünftige Leute’ die een gesprek

voeren. In opus 20 emancipeerde Haydn de

heersende galante stijl met de Sturm und

Drang van proto-romantici als Goethe, en

greep hij terug naar het ‘ouderwets’ geachte

contrapunt uit de barok, zoals in de fuga van

het slotdeel.

Kaija Saariaho

Fleurs de neige

Fleurs de neige (‘sneeuwbloemen’) is een

bewerking voor strijkkwartet van het

slotdeel van de vijfdelige cyclus Neiges

(1998) voor acht cello’s.

In Neiges onderzoekt Saariaho ideeën over

symmetrie en herhaling aan de hand van

het beeld van vallende sneeuwvlokken en

hun eindeloze structuur- en vormvariaties.

In Fleurs de neige krijgen die gestalte in

een intrigerend samenspel van etherische

trillers. Saariaho maakte de bewerking

in 2013 speciaal voor Meta4. Haar zoon

Aleksi Barrière omschreef Fleurs de neige

als een brug tussen Saariaho’s beide

strijkkwartetten Nymphéa en Terra Memoria

– een brug die, in wat je een saariahoiaanse

omkering van de tijd zou kunnen noemen, in

dit concert in tegengestelde richting wordt

bewandeld.

Nymphéa

Nymphéa (‘waterlelie’) uit 1987 was

Saariaho’s eerste compositie voor

strijkkwartet. Al is het geen ‘puur’

strijkkwartet: de partituur vraagt ook

om live elektronica, en de spelers wordt

gevraagd een gedicht op te zeggen.

Het gedicht van Arseni Tarkovski (de vader

van cineast Andrej Tarkovski) heeft als

refrein de weemoedige regel ‘But there

has to be more’ (in de vertaling van Kitty

Hunter-Blair), maar Saariaho heeft de tekst

uitgebeend tot onverstaanbare fonemen en

zo teruggebracht tot gefluisterde klank.

De ondertitel ‘Jardin secret III’ verwijst naar

twee eerdere stukken met die titel, voor

elektronica (1985) en voor klavecimbel en

elektronica (1986). Nymphéa herneemt

gedeeltelijk materiaal uit die werken.

Saariaho’s doel, zo schreef ze in een

programmatoelichting, was om ‘de kleuren

van de snaarinstrumenten te verdiepen’

met de elektronica en ‘heldere delicate

texturen en gewelddadige, verpletterende

geluidsmassa’s’ tegenover elkaar te plaatsen.

Als basis nam ze opnames van celloklanken

die ze met de computer analyseerde, een

techniek die ze van de Franse ‘spectralisten’

Tristan Murail en Gérard Grisey had geleerd.

Die analyse van het boventonenspectrum

levert de ‘harmonische structuur’ van het

werk. Saariaho transformeert haar materiaal

ondertussen op allerlei manieren: trillers

worden arpeggio’s, unisono gespeelde

ritmes muteren tot gelaagde polyfonie

op detailniveau. De elektronica wordt

live aangestuurd en verschaft het van

dichtbij opgenomen akoestische geluid

van de vier spelers een extra gloed.

Zoals vaker bij Saariaho is de complexe

ontstaansgeschiedenis van het werk geheel

opgelost in het klinkende resultaat, dat een

meeslepend luisteravontuur is, van iriserende

toverklanken tot rauw gekras en alles

ertussenin.

Now Summer is gone

And might never have been.

In the sunshine it’s warm,

But there has to be more.

It all came to pass,

All fell into my hands

Like a five-petalled leaf,


Nothing evil was lost,

Nothing good was in vain,

All ablaze with clear light


Life gathered me up

Safe under it’s wing,

My luck always held,


Not a leaf was burned up

Not a twig ever snapped

Clean as glass is the day


Arseni Tarkovski (1907-1989)

vertaling Kitty Hunter-Blair

Nymphéa (schets), Kaija Saariaho Collection

Paul Sacher Stiftung, Basel

Kaija Saariaho & Meta4, 2013

foto: Stefan Bremmer

16 17

Programma

Saariaho

Festival

Toelichting

From the IJ

Tuomas Norvio

Tuomas Norvio elektronica

Elektronische soundscapes met live geluiden uit het IJ

Tuomas Norvio

Vr 14 mrt

Kleine Zaal

22.15 - 23.15 uur

ca. 60 minuten zonder pauze

foto: Henni Hyvarinen

De Finse geluidskunstenaar Tuomas Norvio brengt een hommage aan zijn landgenoot

Kaija Saariaho. Norvio is een sounddesigner en musicus met een achtergrond in

elektronische muziek, die net als Saariaho inspiratie vindt in de natuur en in ‘gevonden

geluiden’. Norvio’s werk varieert van sfeervolle ambient tot dansbare beats, en van

improvisatie tot ‘klassieke’ composities. Hij treedt nog altijd veel op in clubs, maar is ook

actief als geluidsontwerper voor het theater en voor kunstprojecten.

Norvio werkte samen met veel

kopstukken van de Finse muziek, van

accordeonfenomeen Kimmo Pohjonen tot

componist Esa-Pekka Salonen en violist

Pekka Kuusisto. Daarnaast is hij permanente

artist in residence bij het dansgezelschap

Tero Saarinen Company in Helsinki. Met

choreograaf Saarinen en Asko|Schönberg

werkt hij aan een nieuwe productie van

Saariaho’s Study for Life voor sopraan,

elektronica en licht, die tijdens het Holland

Festival 2025 in première zal gaan.

Norvio brengt een

hommage geïnspireerd door

'beton en natuurgeluiden'

Voor dit Saariaho Festival creëert Norvio een

uniek project, geïnspireerd door ‘beton en

natuurgeluiden’, waarin meerdere aspecten

van zijn kunstenaarschap samenkomen.

Extra bijzonder: hij voert deze hommage aan

Saariaho uit in zijn eigen installatie Spatial

variations for a Hank drum, die buiten het

concert om gratis te bezoeken is in de Kleine

Zaal.

Spatial variations for a Hank drum

Norvio ontwierp deze installatie

oorspronkelijk voor de dansstudio van Tero

Saarinen, en later was zij ook te beleven in

een festival van de Finse Nationale Opera.

Speciaal voor dit Saariaho Festival maakte

Norvio een bijzondere versie van Spatial

variations for a Hank drum.

Een stalen spleettrommel vormt het hart van

de installatie: dat is de ‘Hank drum’ uit de

titel, een kruising tussen een olievat (of tank)

en de hang (een Zwitserse pantrommel). De

Hank drum wordt niet bespeeld door een

slagwerker, maar door ‘solenoïden’. Dat zijn

elektrische spoelen die magnetische velden

genereren. Het geluid dat zij voortbrengen

wordt naar vijf ‘augmented audio’-kussens

gestuurd; die audiokussens, geproduceerd

door het Finse bedrijf HUMU, creëren een

gesloten geluidsbubbel, zodat omstanders

er nauwelijks iets van horen. Bij bepaalde

frequenties trillen ze bovendien heel

subtiel. Bezoekers van de installatie kunnen

hun hoofd op een van de audiokussens

leggen voor een persoonlijke, verbluffend

immersieve klankervaring.

From the IJ

Naast de Hank drum gebruikt Norvio in

deze versie van zijn installatie nog een

tamelijk ongewone geluidsbron. Rondom

het Muziekgebouw heeft hij hydrofoons of

onderwatermicrofoons in het IJ gehangen.

Deze sturen live onderwatergeluid vanuit

het IJ naar de Kleine Zaal – een letterlijk

18 19

Toelichting

onderdompelende klankervaring, zou je

kunnen zeggen. In die unieke setting van zijn

installatie geeft Norvio deze vrijdagavond

een concert, waarbij het geluid van de Hank

drum en de hydrofoons de basis vormt voor

zijn elektronische soundscapes.

Tuomas Norvio: ‘Anders dan bij de

clubsetting van mijn meer gebruikelijke

soloconcerten duik ik vanavond in

soundscapes en klankkleuren die evolueren

van gevoelig naar krachtig – en die mogelijk

ook leiden tot een geïmproviseerde

ontmoeting met een andere muzikant. De

enscenering is niet die van een traditioneel

concert; je treedt als het ware binnen in een

meeslepende geluidservaring die genesteld

is in de Kleine Zaal van het Muziekgebouw.’

Kaija Saariaho (midden met gevouwen armen) met medestudenten tijdens een repetitie van een van haar eerste

concerten aan de Taidehalli in Helsinki, 1978

Tuomas Norvio

foto: Eino Ansio

Anssi Karttunen & Kaija Saariaho tijdens een repetitie, 1992 | foto: Hanno Karttunen

20 21

Programma

Saariaho’s kamermuziek

Het Collectief + Liesbeth

Devos

Het Collectief:

Thomas Dieltjens piano

Toon Fret fluit

Martijn Vink cello

Liesbeth Devos sopraan

Yannick Willox geluid


Mirage (2007)

voor sopraan, cello en piano

NoaNoa (1992)

voor fluit en elektronica

Oi kuu (1993)

voor basfluit en cello

From the Grammar of Dreams (2002/2004)

voor sopraan en elektronica

I. II. III. IV. V.

Ballade (2005)

voor piano

Petals (1988)

voor cello en elektronica

Die Aussicht (1996/1998)

voor sopraan, fluit, piano en cello

Saariaho

Festival

Za 15 mrt

Grote Zaal

15.00 - 16.10 uur





Toelichting

Kaija Saariaho werd wereldberoemd met haar opera’s en caleidoscopische orkestwerken,

maar ze was ook een meesterlijk componist voor kleine bezettingen. Het Collectief heeft

al vaker zijn grote affiniteit met dat oeuvre geëtaleerd: ‘muziek die zich beweegt op de

rand van stilte en breekbaarheid, met klanken als splinterglas en harmonieën die uit ijs

geschaafd lijken’, aldus het Belgische ensemble.

Vanmiddag presenteert Het Collectief als

trio van piano, fluit en cello een ruime greep

uit Saariaho’s kamermuziek, bijgestaan door

geluidstechnicus Yannick Willox en met

in drie werken een hoofdrol voor sopraan

Liesbeth Devos.

Mirage

Wat het betekent om een vrouw te zijn is

een terugkerende thematiek in Saariaho’s

oeuvre en het onderwerp staat centraal

in Mirage (2007): ‘I am a woman’ luidt de

eerste zin.

Saariaho componeerde Mirage oorspronkelijk

voor orkest en twee solisten, haar

geestverwanten sopraan Karita Mattila en

cellist Anssi Karttunen; de huidige versie

voor trio werd voor het eerst uitgevoerd

in 2010. Het werk van een kwartier is

gebaseerd op een chant van María

Sabina, een sjamaan van het inheemse

Mexicaanse volk de Mazateken, die met

behulp van hallucinogene paddenstoelen

visioenen beleefde. De toon van Mirage is

er een van extase en bevestiging, af en toe

doorspekt met twijfel. Waar de sopraan het

sjamanistische visioen kanaliseert, fungeert

de cello vaak als een intermediair tussen ons,

toehoorders, en ‘ginds’.

NoaNoa

NoaNoa (1992) voor fluit en elektronica

ontleent zijn titel aan een houtsnede van

Paul Gauguin. De gesproken fragmenten

in het werk komen uit het gelijknamige

logboek dat Gauguin over zijn verblijf in

Tahiti bijhield.

In NoaNoa (‘welriekende geur’) ontwikkelt

Saariaho verschillende ideeën, die ze

vervolgens stapelt. Ze wilde ‘een aantal

hebbelijkheden van de fluit die me al jaren

achtervolgden’ op de spits drijven en ze

zelfs ‘overdrijven’ op een manier die je

‘mishandeling’ zou kunnen noemen. Het

in galm gedrenkte resultaat is nochtans

fascinerend. NoaNoa ontstond in nauwe

samenwerking met fluitiste Camilla Hoitenga,

die veel met Saariaho werkte.

Oi kuu

Het is ook te danken aan Camilla Hoitenga

dat er vijf jaar na het origineel een versie

voor basfluit en cello kwam van Oi kuu

(1990), dat Saariaho oorspronkelijk

componeerde voor basklarinet en cello. De

titel betekent zoveel als ‘aan een maan’.

Saariaho zocht naar een ‘gemene deler’

tussen beide instrumenten en vond die

in bepaalde multiphonics (twee of meer

22 23

Toelichting

Toelichting

tonen die tegelijkertijd klinken op een

blaasinstrument), meerstemmigheid op

de cello, contrasten in de articulatie van

tonen en transformaties van klankkleur. Op

die elementen baseerde ze vervolgens Oi

kuu, dat zich voltrekt als een reeks intuïtief

aandoende, tastende, steeds intensere

gestes die halverwege zijn hoogtepunt

bereikt.

From the Grammar of Dreams

De titel From the Grammar of Dreams

(1988) verwijst naar een discrepantie

tussen onze dromen en de taal waarmee we

die beschrijven, aldus Saariaho.

Waar de zinnen die we gebruiken om over

dromen te spreken lineair zijn, gehoorzamen

de dromen zelf aan een ander soort

logica: ‘droomzinnen’ zijn gefragmenteerd,

bewegen zich tegelijkertijd voorwaarts

en achterwaarts. Voor dit werk maakte

Saariaho een collage van teksten van de

Amerikaanse dichter Sylvia Plath die gaan

over lijden, het gevecht tegen waanzin en

de dood. Oorspronkelijk toonzette Saariaho

de tekst voor twee zangers, maar omdat zij

verschillende kanten van één personage

verklanken, besloot ze ook deze versie

voor stem en elektronica te maken. In vijf

verschillende ‘soundscapes’ zingt Liesbeth

Devos nu een duet met haar eigen eerder

opgenomen stem.

Ballade

Ballade (2005) is een kort werk voor piano

solo met een wat atypische titel: Saariaho

componeerde eigenlijk zelden in zulke

overgeleverde genres.

De verklaring schuilt in de opdracht in de

partituur, ‘for Manny’: ‘Manny’, oftewel de

vermaarde meesterpianist Emanuel Ax, had

Saariaho specifiek gevraagd om een ballade

voor hem te schrijven. In Ballade laat ze een

melodie opbloeien en weer terugkeren in

een gelaagd klankweefsel, waarna die twee

texturen elkaar afwisselen.

Petals

Om het in botanische sferen te zeggen

zou je Petals (‘bloemblaadjes’) voor cello

en elektronica een ‘stekje’ van Saariaho’s

strijkkwartet Nymphéa (‘waterlelie’)

kunnen noemen.

Petals (1988) herneemt materiaal dat

rechtstreeks uit het strijkkwartet van een

jaar eerder komt. Ook dit werk bestaat uit

de afwisseling tussen heel verschillende

sferen: breekbare klankkleur-georiënteerde

passages staan tegenover ‘energiekere

gebeurtenissen’ met een duidelijke

melodische en ritmische component, aldus

Saariaho. Op die manier wil ze de uitvoerder

dwingen zijn ‘gevoeligheid’ op te rekken.

Die Aussicht

Het concert eindigt met het compacte

lied Die Aussicht (1996), waarin

Saariaho voor het eerst poëzie van de

romantische Duitse dichter Hölderlin

op muziek zette, zoals ze later ook zou

doen in de grote cyclus Tag des Jahrs,

die in het zaterdagavondconcert op het

festivalprogramma staat.

Het werk bestaat in verschillende

arrangementen en klinkt hier in de versie

voor sopraan, fluit, cello en piano (1998).

Het ontvouwt zich als een wonderlijk

door-elkaar-weven van liggende noten en

subtiele gestes, in een sfeer van schijnbare

onbeweeglijkheid. Volgens Saariaho brengt

ze in het lied ‘eenvoudigweg’ haar indrukken

bij Hölderlins tekst over, die gaat over het

‘perspectief’ van een mens in de eeuwige

cyclus van de seizoenen.

Het Collectief

foto: Eduardus Lee

Liesbeth Devos

foto: Bruno Bonansea

24 25

Programma

Reconnaissance


Nils Schweckendiek dirigent

Eero Marttila contrabas

Heikki Parviainen percussie

Timo Kurkikangas elektronica

Helsinki Chamber Choir (Helsingin kamarikuoro)

sopraan

Tove Djupsjöbacka, Viena Kangas, Heta Kokkomäki,

Veera Kuusirati, Helge Kõrvits, Meeri Pulakka

alt

Lotte Lehikoinen, Sabrina Ljungberg, Eleriin Müüripeal,

Sirkku Rintamäki, Jutta Seppinen, Emma Suszko

tenor

Martti Anttila, Niilo Erkkilä, Jukka Jokitalo, Mats Lillhannus,

Aarne Mansikka, Joel Ward

bas

Sampo Haapaniemi, Juhani Vesikkala, Jussi Linnanmäki,

George Parris, Bram Trouwborst, Antti Vahtola

Saariaho

Festival

Za 15 mrt

Grote Zaal

20.15 - 21.45 uur



Inleiding

Foyerdeck 1

19.15 – 19.45 / Foyerdeck 1

Frederike Berntsen

in gesprek met Nils

Schweckendiek




Programma


Nuits, Adieux (1991/1996)

voor koor a cappella

1. Nuit I

2. Adieu I

3. Nuit II

4. Adieu II

5. Nuit III

6. Nuit IV

7. Nuit V

8. Adieu III - IV - V

Suomenkielinen sekakuorokappale (1979)

voor gemengd koor

Tag des Jahrs (2001)

voor gemengd koor en elektronica

I. Der Frühling

II. Der Sommer

III. Der Herbst

IV. Der Winter

Pauze

Reconnaissance (2020)

voor gemengd koor, slagwerk en contrabas

I. The First Martian in a Long Time

II. Count Down

– Interlude (Intercepted Radio Transmission)

III. Green House

IV. Desert People

V. Requiem


foto: Heikki Tuuli

Nils Schweckendiek

foto: Marco Borggreve

26 27

Toelichting

Toelichting

Van haar allereerste tot haar laatste koorwerk laat dit concert de volle reikwijdte van Kaija

Saariaho’s koormuziek horen. Met een grenzeloze muzikale verbeeldingskracht, al dan niet

gestut door elektronica, exploreerde Saariaho de mogelijkheden van de menselijke stem en

vond daar haast onaardse schoonheid.

Voor de uitvoering tekenen het fijnbesnaarde

Helsinki Chamber Choir en zijn artistiek leider

Nils Schweckendiek, die zich diepgaand met

dit repertoire bezighouden. Met uitzondering

van Suomenkielinen sekakuorokappale uit 1979,

Saariaho’s eerste koorwerk, staan alle werken

van vanavond ook op hun recente album Kaija

Saariaho: Reconnaissance, waarmee ze in 2024

een Grammy Award wonnen in de categorie

Best Choral Performance.

Nuits, Adieux

Het concert begint in bedwelmende sferen,

met de prachtige nachtmuziek van Saariaho’s

cyclus Nuits, Adieux voor vier stemmen

en elektronica. De cyclus bestaat uit vijf

delen ‘Nuit’ en vijf delen ‘Adieux’, die elkaar

aanvankelijk afwisselen.

De laatste drie ‘Nuits’ volgen direct op elkaar,

evenals de laatste drie ‘Adieux’. Saariaho

gebruikte twee verschillende tekstbronnen:

de nachten komen uit het boek Échanges de

la lumière (‘lichtuitwisselingen’) van Jacques

Roubaud, door wie Saariaho zich ook liet

inspireren voor haar vioolconcert Graal théâtre.

Voor de adieus nam ze een fragment over

transformaties en liefde uit de bovennatuurlijke

roman Séraphîta van Balzac.

Nuits, Adieux, gecomponeerd ter

nagedachtenis aan haar grootmoeder, gaat

volgens Saariaho over ‘zingen, ademen,

fluisteren, de nacht, afscheid’. Van de

atmosferische opening gaat het via het

zinnelijke hijgen van ‘Nuit 4’ naar een

weemoedig slot. De vier stemmen vormen een

suizend en ritselend klanklandschap waaruit

telkens frasen of melodieën zich losmaken.

Iedere zanger heeft twee microfoons: de

eerste dient als ‘algemene’ versterking,

waarbij de stemmen volgens aanwijzingen

van de componist bewerkt worden met

effectapparatuur; de tweede stuurt het

stemgeluid naar een lange reverb (galm) die

reageert op dynamische verschillen in de

vocale expressie. De copieuze galm die het

werk domineert is afkomstig van deze tweede

microfoon en vormt de achtergrond waartegen

de het koor zingt.

Suomenkielinen sekakuorokappale

De intimiderend ogende titel van dit werk

betekent simpelweg ‘Finstalig stuk voor

gemengd koor’.

Saariaho compononeerde het in 1979 op

verzoek van een amateurkoor uit Helsinki,

maar de dirigent van dat koor beoordeelde

het als te moeilijk. Vier jaar later pas kreeg

Suomenkielinen sekakuorokappale zijn

première, door het kamerkoor van de Finse

radio, de voorganger van het Helsinki Chamber

Choir. De tekst bestaat uit een collage van

Finse voornamen; een sopraan en een bariton

uit het koor treden op als solisten.

Tag des Jahrs

Tag des Jahrs, opgedragen aan haar moeder,

ontstond in een periode dat Saariaho zich

bezighield met de bevreemdende late poëzie

van de Duitse romantische dichter Hölderlin.

Eerder zette ze zijn gedicht Die Aussicht al op

muziek; dat lied is zaterdagmiddag te horen in

het concert van Het Collectief. De vier delen

van Tag des Jahrs volgen de seizoenen, te

beginnen met de lente.

In een persoonlijke toelichting beschrijft

Saariaho hoe ‘een dierbare’ van haar na een

hersenbloeding geen besef van tijd en plaats

meer had, waardoor de communicatie met

haar ‘een nieuwe logica’ aannam. Die nieuwe

logica verschafte Saariaho nieuw inzicht in

de eigenaardige late gedichten van Hölderlin,

die hij vaak ondertekende met de naam

‘Scardanelli’ en met tijden en plaatsen die ver

(soms eeuwen) verwijderd waren van de zijne.

Opeens herkende Saariaho deze gedichten als

‘visioenen van geleefde momenten die in een

oogwenk voorbijgaan en dan verdwijnen of

tot nieuwe intense momenten transformeren’.

Juist die momenten wilde ze vatten met

Tag des Jahrs: ‘Onze hoofden zitten vol met

zulke heldere, zinnelijke momenten, en samen

vormen zij in feite onze ervaring van het leven

dat we leven.’

De tekst ‘smeekte’ volgens Saariaho om

een ‘archaïsche’ benadering van het koor,

en het werk heeft een haast ritueel aura

gekregen, waarin het koor omkranst wordt

door gesproken tekstflarden, getinkel,

vogelzang en het suizen van de wind. De

elektronische soundscape accentueert de

vele natuurverwijzingen in Hölderlins poëzie,

of haalt de natuur zelf in het werk binnen.

Saariaho maakte de soundscape samen met

haar echtgenoot, componist Jean-Baptiste

Barrière, tijdens een residentie in het vijftiendeeeuwse

kasteel van Civitella Ranieri in Italië.

Reconnaissance

Een ‘sciencefiction-madrigaal’, dat is haar

laatste koorwerk Reconnaissance (2020)

volgens Saariaho. De titel verenigt twee

betekenissen: enerzijds militaire verkenning,

het verzamelen van inlichtingen; anderzijds

de herontdekking van wat we al wisten.

De messcherpe beelden die wij kennen van de

onherbergzame planeet Mars verbindt Saariaho

in dit werk met de apocalyptische visioenen

in renaissancemadrigalen uit de Franco-

Vlaamse School. Juist in een sf-madrigaal zou

je misschien elektronica verwachten, maar

die laat ze hier achterwege. Met menselijke

stemmen, contrabas en slagwerk trekt ze een

fascinerende klankwereld op, soms van een

iriserende schoonheid, dan weer percussief

en bijna opruiend. Volgens haar zoon Aleksi

Barrière, die de tekst schreef, behandelt

Saariaho ‘de mensheid zelf’ in haar partituur als

een personage. In vijf delen plus een ‘interlude’

roept Reconnaissance de vraag op wat ons

maakt tot wie we zijn, als menselijke soort; of

we een gezamenlijke toekomst hebben; en hoe

die eruit zou kunnen zien.

28 29

Programma

Sons of Chipotle

Anssi Karttunen

+ John Paul Jones

Sons of Chipotle:

Anssi Karttunen cello, elektronica

John Paul Jones piano, elektronica

Sons of Chipotle

Saariaho

Festival

Za 15 mrt

Bimhuis

22.00 - 23.00 uur


Toelichting

Sons of Chipotle is wat er gebeurt als twee vrije muzikale geesten de handen ineenslaan

voor een ongebreidelde geluidsexpeditie. Stercellist Anssi Karttunen en alleskunner John

Paul Jones zijn giganten in hun eigen domein. Gewapend met elektronica, mandoline,

piano en cello ontmoeten ze elkaar in een staaltje hogere improvisatiekunst. Jones en

Karttunen waren beiden goed bevriend met Kaija Saariaho en het wekt geen verbazing dat

zij groot fan was van het duo.

Sons of Chipotle ontstond in 2019 en gaf zijn

eerste concerten in Zuid-Korea en Japan. In

2024 trad het duo voor het eerst op in de VS

en maakte indruk op het toonaangevende

Big Ears Festival in Knoxville, Tennessee.

Karttunen en Jones zijn drukbezette musici,

maar als ze gezamenlijk het podium betreden

hebben ze een missie. Terwijl de wereld lijdt

onder oorlog en grensmuren staan de Sons

of Chipotle nadrukkelijk voor openheid en

ontmoeting, zonder vooroordelen.

Anssi Karttunen

Talloze componisten schreven nieuw werk

voor Anssi Karttunen (1960) en Kaija

Saariaho droeg zelfs het merendeel van haar

oeuvre voor cello aan hem op. Karttunen

was al sinds de vroege jaren 80 met haar

bevriend. Niet alleen verzorgde hij de

premières van zo’n tweehonderd nieuwe

werken, Karttunen speelt ook barokmuziek

en excelleert als improviserend musicus.

Daarnaast maakt hij zich op allerlei manieren

sterk voor een open en eerlijk creatief

klimaat. Zo richtte hij met Saariaho en

componist Magnus Lindberg het platform

Creative Dialogue op, waarmee ze jonge

uitvoerders en componisten bij elkaar

brengen en ondersteunen. Ook stond hij aan

de wieg (met wederom Saariaho en onder

meer zijn echtgenote, de Venezolaanse

kunstenares Muriel von Braun) van

petals.org, een nonprofit-organisatie die

zich inzet voor alternatieve vormen van

muziekdistributie via internet.

John Paul Jones

John Paul Jones, die wereldberoemd werd

als oprichter en muzikaal brein van Led

Zeppelin, werkt al sinds de vroege jaren ’60

als bandleider, arrangeur en componist met

de meest uiteenlopende kunstenaars samen.

Hij tourde met The Shadows, arrangeerde

voor Donovan en The Rolling Stones, en was

lid van het supertrio Them Crooked Vultures

met Dave Grohl en Josh Homme. John Paul

Jones scoorde hoog in de ‘beste bassist aller

tijden’-lijsten van tijdschriften als Rolling

Stone en Guitar. Sinds 2017 vormt hij ook het

trio Tres Coyotes, eveneens met Karttunen

en met componist Magnus Lindberg.

30 31

Programma

Animal Image


Saariaho

Festival

Zo 16 mrt

Bimhuis

15.00 - 16.30 uur


Toelichting

‘De muziek is een uitnodiging om zelf een dier te worden’, aldus de makers over het

filmconcert Animal Image. De gelijknamige natuurfilm van Perttu Saksa is een poëtische

evocatie van het noordelijke landschap. Trompettist Verneri Pohjola en slagwerker Mika

Kallio scheppen een atmosferische, soms woeste klankwereld die het volmaakte pendant

van de film is.

Verneri Pohjola trompet, elektronica

Mika Kallio slagwerk

Soundtrack bij de natuurdocumentaire Animal Image van

Perttu Saksa

Still uit de film Animal Image

Still uit de film Animal Image

Kaija Saariaho was zeer onder de indruk

van een concert van het duo, waarbij ze

ook dit Animal Image-programma speelden.

Het inspireerde haar zelf tot haar laatste

voltooide werk, het trompetconcert HUSH,

dat Pohjola in augustus 2023, kort na

Saariaho’s dood, in première bracht. Hij voert

het uit tijdens het openingsconcert van dit

festival.

Verneri Pohjola is een grote naam in de

Europese jazz. Hij verstaat de kunst avantgardistische

experimenten toegankelijk te

maken. Slagwerker Mika Kallio is een echte

klanktovenaar met ruime ervaring in de free

jazz. Hun intuïtieve muzikale benadering sluit

naadloos aan bij de adembenemende zwartwitbeelden

van filmmaker Perrtu Saksa,

die een wereld voorbij taal en menselijke

begrippen tonen.

Mens en dier

Animal Image is een onconventionele

natuurdocumentaire over de relatie tussen

mens en dier. De film toont de reis van

natuurfotograaf en schrijver Heikki Willamo

naar het landschap van de noordelijke

wildernis om de eeuwenoude relatie van

de mens met zijn prooi te onderzoeken.

Mens, beer, lucht en vuur: het Finse bos

is een unieke plek, een plek van dromen

en verbeelding, waar de bewoners in de

schaduw leven.

Filmmaker Perttu Saksa over het project:

‘Animal Image is een poëtische documentaire

die is opgebouwd rond de muziek van Verneri

Pohjola en Mika Kallio. De film toont een

denkbeeldige kijk op eeuwen van menselijke

interactie met dieren. De muziek voert je

mee en creëert een emotionele taal tussen

mens en dier – niet beperkt door de grenzen

van geschreven communicatie of fictieve

antropomorfe verhalen.

‘De muziek is een uitnodiging om een dier te

worden. Om identiteit en subjectiviteit weg te

denken. In het dier-worden gaan de mens en

het dier een functionele alliantie aan. Muzikale

improvisatie is een dialoog zonder spraak,

opgebouwd rond het overeenkomstige

raamwerk dat we gebruiken in gesproken taal

of in sociale structuren. Luister. Verlies de

taal. Luister en voel. Stel je dan een taal voor.

Stel je een vorm van leven voor.’

Het Finse bos is een plek

van dromen en verbeelding.

Trompettist Verneri Pohjola over het project:

‘De Finse beeldend kunstenaar en fotograaf

Perttu Saksa nam een paar jaar geleden

contact met me op over zijn filmproject.

Het moest een artistieke documentaire

worden, een experimentele natuurfilm met

32 33

Toelichting

de titel Animal Image. Hij wilde weten of ik

geïnteresseerd was om wat muziek op te

nemen voor zijn project, waaraan hij al drie

of vier jaar in z’n eentje werkte. Ik was op

dat moment zo druk met andere dingen dat

ik bijna weigerde, maar gelukkig besloot ik

om ondanks mijn tijdgebrek met hem af te

spreken. Ik wilde zien wat hij me wilde laten

zien.’

‘Toen ik de adembenemend expressieve

beelden voor het eerst zag, begreep ik

meteen dat dit project te inspirerend was

om mezelf aan te onttrekken. En naarmate

het zich ontwikkelde, realiseerde ik me dat

waarschijnlijk niemand ooit mijn muziek met

zoveel respect en visie heeft behandeld. De

muziek werd naar een hoger niveau getild. Ik

ben ongelooflijk trots op dit project en ik hoop

dat jij, de luisteraar, Perttu’s advies ter harte

neemt en jezelf overgeeft aan de wereld van

het dier-worden (of-een-afbeelding-van-eendier-worden)

door middel van deze muziek.’

Kaija Saariaho in Studio 8, IRCAM, Parijs, 1982


foto: Maarit Kytoharju

Kaija Saariaho componeert Verblendungen, Rue de la Verreie, Parijs, 1983

34 35

Programma

Saariaho

Festival

Programma

Kaija Saariaho en

Anssi Karttunen

Asko|Schönberg

Ernest Martínez Izquierdo dirigent

Anssi Karttunen cello

Karen Vourc’h sopraan

Barbara Kozelj mezzosopraan

Asko|Schönberg:

Jana Machalett fluit / Evert Weidner hobo / Anna voor de

Wind, Salome Etter klarinet / Remko Edelaar fagot / Sergei

Dovgaliouk hoorn / Arthur Kerklaan, Bas Duister trompet

Koen Kaptijn trombone / Pauline Post, Tim Sabel toetsen

Joey Marijs, Pepe Garcia Rodriguez, João Pedro Pereira

Borralho percussie / Joseph Puglia, Marijke van Kooten viool

Ursula Skaug, Conor Galvin altviool / Sebastiaan van

Halsema, Kalle de Bie cello / Jordi Carrasco Hjelm contrabas

Astrid Haring harp

Zo 16 mrt

Grote Zaal

20.15 - 22.00 uur



Inleiding

Foyerdeck 1

19.15 – 19.45 uur

Frederike Berntsen in

gesprek met Mioko Yokoyama

en Vasco Mendonça

Vasco Mendonça (1977)

Three Speeches and a Technique (2016-2023)

voor mezzosopraan en ensemble


Notes on Light (2009)

voor cello en kamerorkest

I. Translucent, secret

II. On Fire

III. Awakening

IV. Eclipse

V. Heart of light

Pauze

Mioko Yokoyama (1989)

From the Earth (2023-2025, wereldpremière) *

voor strijkkwartet

I. II.

Kaija Saariaho

Quatre instants (2002/2003/2016)

voor sopraan en ensemble

I. Attente

II. Douleur

III. Parfum de l’instant

IV. Résonances

Barbara Kozelj

foto: Andreas Terlaak

Anssi Karttunen

foto: Leander Lammertink

* gecomponeerd in opdracht van Tokio Bunka Kaikan en

Muziekgebouw aan ’t IJ

Dit concert wordt live

uitgezonden door de NTR

op NPO Klassiek

Karen Vourc'h

foto: C. Hug

36 37

Toelichting

Toelichting

Het slotconcert van het Saariaho Festival brengt musici samen die een persoonlijke band

hadden met Kaija Saariaho. Cellist Anssi Karttunen was sinds begin jaren 80 met haar

bevriend en bracht talloze cellowerken van haar in première, zoals het celloconcert Notes

on Light.

Kaija Saariaho

Notes on Light

Mioko Yokoyama

From the Earth

Ook sopraan Karen Vourc’h is een

gelauwerde Saariaho-interpreet. Daarnaast

klinkt er muziek van twee jongere

componisten die haar goed gekend

hebben, onder wie haar ‘laatste leerling’

Vasco Mendonça. De Japans-Finse Mioko

Yokoyama draagt bij aan dit concert met een

wereldpremière.

Vasco Mendonça

Three Speeches and a Technique

De Portugese componist Vasco Mendonça

studeerde bij Klaas de Vries en George

Benjamin, maar hij geldt ook als de ‘laatste

leerling’ van Saariaho. In de jaren 2014-2015

werkte hij nauw met haar samen in het

‘Rolex Mentor and Protégé Arts Initiative’.

Hoewel hun werkwijze en muziek sterk

van elkaar verschillen, was het voor

beiden een vruchtbare uitwisseling. Three

Speeches and a Technique is een spin-off

van de opera Bosch Beach die Mendonça

in 2016 componeerde voor Bosch 500, de

herdenking van het vijfhonderdste sterfjaar

van kunstenaar Jheronymus Bosch. Het

verhaal van die opera, naar een libretto

van Dimitri Verhulst, speelde zich af in een

toeristenresort, terwijl vlakbij vluchtelingen

aanspoelen op het strand. Mendonça

worstelde naar eigen zeggen met de

‘combinatie van sarcasme en intimiteit’ in de

tekst en enkele jaren geleden besloot hij een

afsplitsing van de opera te maken: hij koos

vier stukken muziek, waar hij vervolgens

nieuwe teksten voor schreef, als aanklacht

tegen het demagogische en manipulatieve

karakter van politiek taalgebruik.

De eerste drie stukken transformeerde

hij tot ‘spraakarchetypen die in iedere

verkiezingscampagne terugkeren:

conservatief, met nadruk op veiligheid;

progressief, ietwat hypocriet; en handelend in

angst, antidemocratisch’. Van het vierde stuk

maakte hij ‘een tutorial over technieken voor

het spreken in het openbaar’, met aan het

einde een fragment uit een echte speech van

de vermoorde presidentskandidaat Robert

Kennedy. Het maakt Three Speeches and

a Technique tot een veelzijdig en levendig

werk, met furieus voetgestamp van het

hele ensemble, ruige expressionistische

harmonieën en ook een fijnzinnige

poëtische klaagzang. Solist Barbara Kozelj

staat voor de uitdaging de verschillende

spraakregisters gestalte te geven.

Achter de tamelijk zakelijke titel Notes

on Light gaat een emotioneel geladen,

fluorescerende klankwereld schuil.

Saariaho schreef dit celloconcert voor

het Boston Symphony Orchestra en

cellist Anssi Karttunen, die het in 2007 in

première brachten.

Landgenoten Karttunen en Saariaho

verhuisden begin jaren 80 onafhankelijk

van elkaar naar Parijs en hadden sindsdien

een nauwe band. Karttunen, die tijdens het

Saariaho Festival ook te bewonderen is in zijn

onconventionele duo Sons of Chipotle met

John Paul Jones, omschrijft Notes on Light

als ‘een reis die ons best eens naar het hart

van het licht zou kunnen voeren’.

De reis voltrekt zich in vijf delen. Het eerste

is een intieme introductie in een fonkelend

klanklandschap. Het tweede deel is een

vurige dialoog tussen solist en orkest,

waarna ze elkaar in het derde vinden in

gezamenlijke kleurrijke gebaren. In deel

vier wordt de solocello overspoeld door de

‘donkere geluidsgolven’ van het orkest, aldus

Karttunen, en lijkt hij ten onder te gaan. Ten

slotte weet hij de schaduw af te schudden en

stijgen solist en orkest samen op. Karttunen

krijgt ondertussen alle gelegenheid om zijn

klasse te etaleren, terwijl zijn dynamische,

voortdurend evoluerende relatie met het

orkest de luisteraar op het puntje van zijn

stoel houdt.

Mioko Yokoyama is een Japanse

componiste die onder meer studeerde aan

de Sibelius Academie in Helsinki, waar ze

tegenwoordig zelf doceert. Als vriendin

van de dochter van Saariaho leerde ze ook

Saariaho zelf kennen: ‘Ik kende haar werk

uiteraard, maar pas toen ik haar ontmoette

ontdekte ik wat een geweldige persoon ze

was, warm en hartelijk.’

From the Earth is een tweeluik dat

Yokoyama componeerde, mede op

aanbeveling van Saariaho zelf, voor het

Muziekgebouw en de Japanse concertzaal

Tokio Bunka Kaikan. Daar ging het eerste

deel in januari 2024 in première, in een

programma met ook Saariaho’s strijkkwartet

Terra Memoria, dat vrijdagavond nog in het

Muziekgebouw klonk. Zoals Terra Memoria

is opgedragen aan ‘de overledenen’, zo

bewijst Yokoyama met haar werk eer

aan Saariaho, waarbij ze zich heeft laten

inspireren door Saariaho’s vermogen om de

werking van motieven op te rekken en op te

laden.

Het eerste deel heeft een circulaire

structuur, het tweede een lineaire structuur.

Voor hun verhouding keek Yokoyama

naar Saariaho’s tweeluik Du cristal en …à

la fumée. Het motief dat beide werken

van Saariaho verbindt, een cellotriller, laat

Yokoyama terugkeren aan het slot van haar

eigen werk, als dankbetuiging.

38 39

Toelichting

Expositie

Saariaho

Festival

13 - 16 mrt 2025

Kaija Saariaho

Quatre instants

Saariaho schreef de Quatre instants voor

sopraan Karita Mattila, die de liedcyclus in

2003 in première bracht in Londen, in de

versie voor stem en piano.

Later maakte Saariaho ook deze

orkestbegeleiding, waarin ze de niettemin

kamermuzikale transparantie van de

pianoversie behield. Aanvankelijk wilde ze

Finse poëzie voor de liederen gebruiken,

maar omdat ze geen geschikte gedichten

vond vroeg ze Amin Maalouf, de Frans-

Libanese schrijver die ook de libretti voor

verschillende van haar opera’s maakte, om

teksten. Alle vier de liederen gaan over de

liefde, waarbij het vierde een terugkeer is

naar de sfeer van het begin, maar geladen

met herinneringen.

Tijdens het Saariaho Festival is er een expositie te

bezoeken met schetsen, partituren, persoonlijke foto’s

en citaten die een inkijkje geven in de persoonlijke

wereld van Kaija Saariaho. De compositieschetsen laten

de wording zien van enkele composities die ook in het

concertprogramma van het festival te horen zijn. Ook is

er een uitgebreid filmprogramma met interviews en een

registratie van haar laatste opera.

Deze tentoonstelling is samengesteld in samenwerking met

Saariaho’s persoonlijke manager, Oscar Zepeda-Arias van

Wise Music Group. We danken de erven Kaija Saariaho, Paul

Sacher Stiftung Basel, Opéra de Paris, BBVA Foundation,

Medici.tv, Nayeli Zepeda, Raija Malka en Jean-Baptiste

Barrière voor hun bijdrage.

Asko|Schönberg

foto: Ada Nieuwendijk

Ernest Martínez Izquierdo

Gouache uit de serie Epilog, 2020 / Raija Malka & Kaija Saariaho ©Raija Malka’s collectie

40 41

Filmprogramma

Saariaho

Festival

Installatie

Saariaho

Festival

13 - 16 mrt 2025

13-16 mrt 2025

Atriumzaal

Echoes of the Universe: the music of Kaija Saariaho

Documentaire uit 2023 door regisseur Riitta Rask. Een intiem

portret van Saariaho, van haar kindertijd, studietijd en verblijf

in Parijs. Met onder meer repetitiebeelden en interviews met

haar familie en muzikale partners.

Duur: 80 minuten

Voor de exacte tijden,

zie het programmaoverzicht

op pagina 4 t/m 7.

Spatial variations for a Hank drum

Speciaal voor dit Saariaho Festival maakte geluidskunstenaar

Tuomas Norvio een bijzondere versie van zijn installatie

Spatial variations for a Hank drum. Norvio creëerde deze

installatie oorspronkelijk voor de dansstudio van Tero

Saarinen, en later was zij ook te beleven in een festival van de

Finse Nationale Opera.

Innocence

Integrale registratie van de opera Innocence (2021), in regie

van Simon Stone. Libretto door Sofi Oksanen, vertalingen

door Aleksi Barrière. Opname uit Aix-en-Provence, juli 2021.

Duur: 105 minuten

Atriumkamer

Medici.tv Musicmakers interview

Kaija Saariaho in gesprek met James Jolly, muziekjournalist

en hoofdredacteur van Gramophone Magazine.

Duur: 75 minuten.


Nander Cirkel in gesprek met familie, vrienden en collega's

van Saariaho.

Duur: 15 minuten

Foyerdeck 2

Muziekvideo’s door Jean-Baptiste Barrière

Twee video’s die Saariaho’s man, componist en multimediakunstenaar

Jean-Baptiste Barrière, in 2019 maakte bij de

werken NoaNoa en Lonh.

Musici: Camilla Hoitenga (fluit) en Raphaële Kennedy (sopraan)

Duur: 8 minuten (NoaNoa) en 16 minuten (Lonh)

Een stalen spleettrommel vormt het hart van de installatie:

dat is de ‘Hank drum’ uit de titel, een kruising tussen een

olievat (of tank) en de hang (een Zwitserse pantrommel).

De Hank drum wordt niet bespeeld door een slagwerker,

maar door ‘solenoïden’. Dat zijn elektrische spoelen

die magnetische velden genereren. Het geluid dat zij

voortbrengen wordt naar vijf ‘augmented audio’-kussens

gestuurd; die audiokussens, geproduceerd door het Finse

bedrijf HUMU, creëren een gesloten geluidsbubbel, zodat

omstanders er nauwelijks iets van horen. Bij bepaalde

frequenties trillen ze bovendien heel subtiel. Bezoekers van

de installatie kunnen hun hoofd op een van de audiokussens

leggen voor een persoonlijke, verbluffend immersieve

klankervaring.

From the IJ

Naast de Hank drum gebruikt Norvio in deze versie van

zijn installatie nog een tamelijk ongewone geluidsbron.

Rondom het Muziekgebouw heeft hij hydrofoons of

onderwatermicrofoons in het IJ gehangen. Deze sturen live

onderwatergeluid vanuit het IJ naar de Kleine Zaal – een

letterlijk onderdompelende klankervaring, zou je kunnen

zeggen. In die unieke setting van zijn installatie geeft Norvio

op vrijdagavond 14 maart een concert, waarbij het geluid van

de Hank drum en de hydrofoons de basis vormt voor zijn

elektronische soundscapes.

Tuomas Norvio

foto: Julian Riikonen

Opéra national de Paris Interview

Kort gesprek met Kaija Saariaho over haar opera Only the

Sound Remains (2016)

Duur: 4 minuten

42 43

Masterclasses

Saariaho

Festival

Masterclasses

Saariaho

Festival

13 - 16 mrt 2025

13 - 16 mrt 2025

Kaija Saariaho werkte tijdens haar carrière samen met

verschillende belangrijke musici, dirigenten en regisseurs.

Zij waren essentieel in de ontwikkeling en uitvoering van

haar oeuvre. Bovendien hechtte Saariaho veel waarde aan

educatie en het doorgeven van kennis aan de volgende

generatie. Tijdens het Saariaho Festival vinden er daarom

vier masterclasses plaats die deze bijzondere relaties

belichten.

Do 13 mrt

Vr 14 mrt


Masterclass theater


Masterclass trompet

De Amerikaanse regisseur Peter Sellars, internationaal

bekend door zijn baanbrekende interpretaties van klassiekers

en moderne opera, bracht de muziekdramatische werken van

Saariaho op het toneel tot leven. Hij regisseerde onder meer

het oratorium La Passion de Simone, de opera’s L’Amour

de loin en Only the Sound Remains. Sellars gaat in deze

masterclass aan het werk met studenten van de opleiding

Regie aan de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten en

de Zuyd Hogeschool in Maastricht.

Peter Sellars

foto: Henni Hyvarinen

Saariaho werkte sinds begin 2022 samen met jazztrompettist

Verneri Pohjola. Hun samenwerking resulteerde in het

trompetconcert HUSH, dat ook haar laatste werk zou worden.

Het concert is op te vatten als een reis door haar leven.

Pohjola werkt tijdens deze masterclass met studenten van de

afdeling Jazz aan het Koninklijk Conservatorium Den Haag.

Verneri Pohjola

foto: Teemu Kuusimurto


Masterclass cello


Masterclass strijkers

De veelgevraagde Finse cellist Anssi Karttunen was sinds

de jaren 80 van de 20e eeuw bevriend met Kaija Saariaho.

Sindsdien betrok zij hem bij al haar cellowerken. Haar

werk Sept Papillons voor cello solo staat centraal in deze

masterclass aan cellostudenten van het Conservatorium van

Amsterdam en het Koninklijk Conservatorium Den Haag. De

resultaten van deze masterclass zijn tijdens het festival te

horen in verschillende pop-upconcerten in de Entreehal.

Anssi Karttunen

foto: Irmeli Jung

Het succesvolle Finse strijkkwartet Meta4 onderhield een

speciale band met Saariaho. Niet alleen bracht het kwartet

meerdere cd’s uit met composities van Saariaho, ook werkte

Meta4 mee aan haar kameropera Only the Sound Remains.

Tijdens deze masterclass werkt Meta4 met jonge kwartetten

aan Saariaho’s muziek voor strijkkwartet.

Meta4

foto: Tero Ahonen

44 45

Inleidingen en

panelgesprekken

Saariaho

Festival

13 -16 mrt 2025

Inleidingen en panelgesprekken

Saariaho

Festival

13 - 16 mrt 2025

Tijdens dit festival vinden er verschillende gesprekken

plaats met de optredende musici en andere

samenwerkingspartners van Kaija Saariaho, om zo

meer licht te schijnen op de verschillende aspecten van

Saariaho’s indrukwekkende oeuvre en carrière.

Vr 14 mrt 2025

Grote Zaal

21.45 - 22.15 uur

Nagesprek avondconcert

Na hun concert in de Grote Zaal spreekt strijkkwartet Meta4

met regisseur Peter Sellars over hun band en samenwerking

met Kaija Saariaho.

Do 13 mrt 2025

Foyerdeck 1

19.15 - 19.45 uur


Musicoloog Michel Khalifa gaat in gesprek met trompettist

Verneri Pohjola en violist Joe Puglia over HUSH, Saariaho’s

laatste werk dat ze aan Pohjola opdroeg. Ook spreekt Khalifa

met geluidskunstenaar Tuomas Norvio over zijn installatie in

de Kleine Zaal.

Vr 14 mrt 2025

Foyerdeck 1

18.45 - 19.45 uur

Panelgesprek

Regisseur Peter Sellars ensceneerde Saariaho’s opera’s

L’Amour de loin, Adriana Mater en Only the Sound

Remains. Danseres Nora Kimball danste in Only the Sound

Remains. Choreograaf Tero Saarinen werkt momenteel

samen met ensemble Asko|Schönberg aan Study for

Life. Deze dansvoorstelling op muziek van Saariaho zal

tijdens het Holland Festival in juni 2025 in première in het

Muziekgebouw. Fedor Teunisse, artistiek directeur van

Asko|Schönberg, gaat met deze drie kunstenaars in gesprek

over Saariaho’s theaterwerken.

Za 15 mrt 2025

Foyerdeck 1

16.30 - 17.30 uur

Panelgesprek

Literatuur was een grote inspiratiebron voor Kaija Saariaho.

Met de Frans-Libanese auteur Amin Maalouf werkte ze

meermaals samen: hij schreef de libretti voor haar opera’s

L’Amour de loin, Adriana Mater en Emilie, en voor haar

oratorium La Passion de Simone. Ook gebruikte Saariaho

teksten van Maalouf voor haar liederencyclus Quatre

instants. Componist Vasco Mendonça was protégé van

Saariaho. Ze werkten twee jaar lang nauw samen in het

kader van het Rolex Mentor and Protégé Arts Initiative

2014/2015. Moderator James Rushton, voormalig directeur

van muziekuitgever Chester Music en eveneens langdurig

samenwerkingspartner van Saariaho, gaat met Maalouf en

Mendonça in gesprek over hun bijzondere band met Saariaho

en over de connectie tussen componist en librettist.

Za 15 mrt 2025

Foyerdeck 1

19.15 - 19.45 uur


Muziekjournalist Frederike Berntsen gaat in gesprek met Nils

Schweckendiek, dirigent van het Helsinki Chamber Choir.

Amin Maalouf

Vasco Mendonça

foto: Miranda R Wolf

46 47

Inleidingen en panelgesprekken

Saariaho

Festival

Kaija Saariaho

13 - 16 mrt 2025

Zo 16 mrt 2025

Foyerdeck 1

16.30 - 17.30 uur

Op 14 oktober wordt Kaija Anneli

Laakkonen geboren in Helsinki. De

achternaam Saariaho houdt zij over aan

haar eerste huwelijk.

1952

Panelgesprek

Jazztrompettist Verneri Pohjola inspireerde Saariaho tot

het schrijven van HUSH, haar zwanenzang als componist.

Pohjola en Asko|Schönberg spelen het werk tijdens het

openingsconcert van dit Saariaho Festival. Wat was de

invloed van andere muziekgenres op het werk van Kaija

Saariaho, en hoe inspireerde zij musici uit andere genres?

Daarover gaat Pohjola in gesprek met geluidskunstenaar

Tuomas Norvio, wiens werk ook te horen is tijdens het

festival. Norvio is als sound designer betrokken bij de

dansvoorstelling Study for Life, die in première zal gaan in

het Muziekgebouw tijdens het Holland Festival 2025.

Lager en middelbaar onderwijs aan de

Steinerschool in Helsinki.

Eerste huwelijk met jeugdvriend en

architect Markku Saariaho. Het paar

scheidde een jaar later.

1958-1970 1972-73

Zo 16 mrt 2025

Foyerdeck 1

19.15 - 19.45 uur


Muziekjournalist Frederike Berntsen gaat in gesprek met

componisten Mioko Yokoyama en Vasco Mendonça over

hun composities die gespeeld worden door Asko|Schönberg

tijdens het slotconcert van het Saariaho Festival.

Mioko Yokoyama

Relatie met beeldend kunstenaar Olli

Lyytikäinen

Tijdens haar eerste studiejaren studeerde

Saariaho grafische vormgeving aan

de Helsinki University of Art and

Design, piano aan het Conservatorium

van Helsinki en musicologie aan de

Universiteit van Helsinki

1974-79

1974-76


Studie aan de Sibelius Academie in

Helsinki onder leiding van Paavo

Heininen. Gedurende haar studie levert

zij bijdragen aan Korvat Auki, een

organisatie voor nieuwe muziek.

1976-80

Suomenkielinen sekakuorokappale

(1979; gemengd koor)

48 49

Kaija Saariaho

Kaija Saariaho

Eerste bezoek aan de Darmstädter

Ferienkurse. Hier ontmoet zij de pioniers

van de computermuziek en van het

spectralisme: Gérard Grisey, Tristan

Murail en Hugues Dufourt.

Studie aan de Musikhochschule

in Freiburg bij Brian Ferneyhough

en Klaus Huber.

1980

1981-83

Study for Life, (1980; sopraan, tape & licht)

... sah den Vögeln (1981; sopraan, fluit,

hobo, cello, geprepareerde piano & liveelektronica)

Laconisme de l’aile (1982; fluit solo)

Ju lägre solen (Adjö) (1982; sopraan, fluit,

gitaar)

Geboorte zoon Aleksi Barrière.

Première van het tweeluik Du crystal en

... à la fumée, de eerste twee werken voor

groot orkest

1989

1990-91

1991

Du cristal (1989-90; orkest & liveelektronica)

...à la fumée (1990; altfluit, cello & orkest)

Oi kuu (1990; basklarinet & cello /

1993; basfluit & cello)

Nuits, Adieux (1991; vocaal kwartet & liveelektronica)

Maa (1991-92)

Verhuizing naar Parijs en studie

aan het IRCAM

Tweede huwelijk met Jean-Baptiste

Barrière.

1982

1984

Sleutelwerken voor solo-instrumenten en

voor stem en electronica

1992-96

Jingle pour le Centre Pompidou (1992; tape)

Près (1992-94; cello & elektronica)

NoaNoa (1992; fluit & live-elektronica)

Six Japanese Gardens (1993-95; slagwerk &

elektronica)

Lonh (1996; sopraan & elektronica)

Solar (1993; ensemble & elektronica)

Ontvangt de Kranichsteiner Preis tijdens

de Darmstädter Ferienkurse.

Sleutelwerken voor ensemble en

elektronica.

Composer in residence aan het Center for

Music Experiment van de UC San Diego

(USA).

Ontvangt de Prix Italia en de Prix Ars

Electronica voor de radiocompositie

Stilleben.

1984-87

1988-89

Verblendungen (1984; orkest & elektonica)

Lichtbogen (1986; ensemble & elektronica)

Io (1986-87; groot ensemble & elektronica)

Nymphéa (1987; strijkkwartet & elektronica)

Stilleben (1987-88),

From the Grammar of Dreams (1988)

Petals (1988; cello & elektronica)

Grammaire des rêves (1989),

Première van het vioolconcert Graal

théâtre bij de BBC Proms. Dit is het begin

van een serie succesvolle orkestwerken

zonder elektronica, waarbij de orkestratie

is geïnspireerd door eerdere toepassingen

van elektronica.

Geboorte dochter Aliisa Neige Barrière.

Première van Château de l’âme voor

sopraan, koor en orkest tijdens de

Salzburger Festspiele.

1995

1996

Graal théâtre (1994; viool & orkest)

Château de l’âme (1995; sopraan, koor &

orkest)

New Gates (1996; fluit, altviool (of cello)

& harp)

Die Aussicht (1996; sopraan, fluit, gitaar,

viool & cello)

50 51

Kaija Saariaho

Kaija Saariaho

Docentschap aan de Sibelius Academie

in Helsinki. Lancering van het label

Petals voor onafhankelijke uitgaven van

nieuwe muziek. Met de voltooiing van

de trio’s New Gates en Cendres begint

een omvangrijke reeks akoestische

kamermuziekwerken.

1997-98

Cendres (1998; altfluit, cello & piano)

Fleurs de neige (1998; strijkkwartet - deel V

uit Neiges)

Première Adriana Mater bij de Opéra

National in Parijs. Tweede samenwerking

met librettist Amin Maalouf en regisseur

Peter Sellars.

2005

2006

Adriana Mater (2005; opera)

Ballade (2005; piano)

La Passion de Simone (2006; opera)

Notes on Light (2006; cello & orkest /

2009; cello & kamerorkest)

Release van Prisma, een interactieve

cd-rom over het werk van Saariaho.

Première van Oltra Mar door het New

York Philharmonic o.l.v. Kurt Masur

1999

Oltra Mar ‘Zeven preludes voor het nieuwe

millenium’ (1999; koor & orkest)

2007

Mirage (2007/2010: sopraan, cello &

orkest/piano)

Terra Memoria (2007; strijkkwartet &

elektronica

Première L’Amour de loin tijdens de

Festspiele in Salzburg.

2000

L’Amour de loin (2000; opera)

Sept papillons (2000; cello solo)

Première Laterna magica en Mirage.

Ontvangt de Nemmers Pize.

2008

Laterna Magica (2008; orkest/revisie 2009)

Première Tag des Jahrs en Orion

2001

2002

Aile du songe (2001; fluit & orkest)

Tag des Jahrs (2001; gemengd koor &

elektronica)

Orion (2002; orkest)

From the Grammar of Dreams (2002;

soloversie voor sopraan & elektronica)

Ontvangt de Wihuri Sibelius Prize.

Première Émilie bij de Opéra in Lyon

(1 maart)

Uitvoering Émilie bij de Nationale Opera

in Amsterdam (18-21 maart).

Ontvangt Grammy Award voor opname

van L’Amour de loin.

2009

2010

Émilie (2009; monodrama)

Ontvangt Grawemeyer Award voor

L’Amour de loin

2003

Quatre instants (2002; sopraan & piano;

2003; sopraan & orkest / 2016; sopraan &

ensemble)

Ontvangt Sonning Prize

2011

Circle Map (2011; orkest & elektronica)

2004

Dolce tormento (2004; piccolo)

De la lumière (2004; tape)

2012

La Passion de Simone (2012; versie voor

sopraan, vocaal ensemble & kamerorkest)

52 53

Kaija Saariaho

Kaija Saariaho

Ontvangt Polar Music Prize

2013

Ciel d’hiver (2013; orkest)

2020

Reconnaissance (2020; koor, slagwerk &

contrabas)

2014

2015

True Fire (2014; bariton & orkest)

Only the Sound Remains (2015; operatweeluik)

Trans (2015; harpconcert)

Première Innocence tijdens het Festival

d’Aix-en-Provence.

Toekenning Leone d’Oro di Venezia voor

haar levenswerk (foto rechts)


van Circle Map, Graal théâtre, Vers toi

qui es si loin, Neiges.

2021

Première Only the Sound Remains bij De

Nationale Opera in Amsterdam (15 maart)

2016

Vers toi qui es si loin (2016; sopraan &

ensemble / 2017; viool & orkest)

Uitvoering Innocence bij de Nationale

Opera in Amsterdam (7-22 oktober)

Kaija Saariaho overlijdt op 2 juni.

Postume première HUSH op 23 augustus.

2022

2023

HUSH (2023; trompetconcert)

2017

Jokaisella on tämänsä en Kaikki tämä uit

Saarikoski songs (2017; sopraan & piano)

Ontvangt postuum Grammy Award voor

opname van Reconnaissance.

2024

Wordt door BBC Music Magazine

uitgeroepen tot ‘Greatest living composer’


van True Fire, Trans, Ciel d’hiver

2018

2019 2019

Graal théâtre (Not a Knight) (2018; viool,

acteur & orkest)

Innocence (2018; opera)

Vista (2019; orkest)

Jingle for Musiikkitalo Helsinki (2019; tape)

Ontvangt postuum Grammy Award voor

opname van Adriana Mater.

Saariaho Festival in het Muziekgebouw,

Amsterdam (13-16 maart)

bronnen

www.saariaho.org

www.petals.org

2025

54 55

Biografieën

Biografieën

Componisten en

kunstenaars

Vr 14 mrt

Joseph Haydn (1732 - 1809)

werd geboren in een arme

Oostenrijkse familie. Op

achtjarige leeftijd werd hij

sopraan in het knapenkoor

van de Stephansdom

in Wenen. Omdat hij de

baard in de keel kreeg en

maar kattenkwaad bleef

uithalen, werd hij door

de dirigent uit het koor

gezet. Haydn besloot

componist te worden. Hij

speelde mee in ensembles,

gaf muziekonderricht en

begeleidde zangers als

Nicola Porpora, die hem

in contact bracht met

bekende operacomponisten

als Christoph Willibald

Gluck en Karl Ditters von

Dittersdorf. In 1755 kreeg

Haydn een vaste betrekking

als kapelmeester aan het

hof van graaf Von Morzin in

Lukawitz. Toen dit orkest in

1761 werd opgeheven, trad

Haydn in Eisenstadt in dienst

van de familie Esterházy,

waar hij tot 1790 zou blijven.

Haydn kreeg er volop de

gelegenheid muzikaal te

experimenteren en stond aan

de wieg van de sonatevorm,

de klassieke symfonie en het

strijkkwartet. In de laatste

jaren van zijn leven schreef

hij vooral religieuze muziek,

waaronder Die Schöpfung en

een aantal missen.

Zo 16 mrt

De hedendaagse Finse

kunstenaar Perttu Saksa

(1977) onderzoekt ideeën

over de natuur en onze

relatie met dieren, hoe

natuurlijke hulpbronnen

met ons in verband staan

en hoe de natuur in de loop

van de tijd transformeert.

In de geologische tijd en

de menselijke, historische

tijd. Saksa werkt met

media als fotografie,

film in combinatie met

beeldhouwkunst, in steen

en metaal. Hij studeerde

beeldende kunst aan de

Finse Academie voor Schone

Kunsten en fotografie

aan de Lahti University of

Applied Science en aan de

IJslandse Academie voor de

Kunsten. Werken van Perttu

Saksa zijn tentoongesteld

in galerieën en musea in

Europa. Meerdere van zijn

werken zijn met prijzen

onderscheiden.

De muziek van de Portugese

componist Vasco Mendonça

(1977) wordt uitgevoerd

door gezelschappen als

Asko|Schönberg, Nieuw

Ensemble, Gulbenkian

Orchestra en Drumming

GP, en op Europese

muziekfestivals als

Festival d’Aix-en-Provence,

Aldeburgh Music, Verbier

Festival, Musica Nova

Helsinki en November

Music. Ook heeft hij muziek

geschreven voor onder

meer Music Theatre Wales,

Muziektheater Transparant

en LOD Muziektheater.

Vasco Mendonça studeerde

bij Klaas de Vries en

George Benjamin en werd

onderscheiden met de

Lopes Graça Composition

Award. Als deelnemer aan

het ROLEX Mentor and

Protegé Arts Initiative in

2014-2015 geldt hij als de

laatste ’leerling’ van Kaija

Saariaho. Mendonça ontving

verschillende beurzen

van het Ministerie van

Cultuur van Portugal en

vertegenwoordigde zijn land

op UNESCO’s International

Rostrum of Composers.

Mioko Yokoyama (1989)

kreeg haar eerste

pianolessen op vierjarige

leeftijd. Van 2007 tot 2014

studeerde ze compositie

aan de Tokyo University

of the Arts. Ze volgde een

tweede master compositie

aan de Sibelius Academie in

Helsinki, gesteund door een

beurs van de Yamaha Music

Foundation en studeerde

af in 2019. Mioko Yokoyama

is na haar studie in Finland

blijven wonen. Ze doceert

piano en compositie aan

de Sibelius Academie, is lid

van de Finnish Composers

Society en van Korvat Auki,

een Fins collectief van jonge

componisten. In de jaren ’70

was ook Kaija Saariaho bij

deze organisatie betrokken.

Via haar vriendschap met

Saariaho’s dochter Aliisa

Neige Barrière, dirigent

en violiste, heeft ze Kaija

Saariaho persoonlijk leren

kennen.

Uitvoerenden

Asko|Schönberg is een

toonaangevend ensemble

voor nieuwe muziek.

Kwaliteit, experiment

en vernieuwende

programmering met oog

voor actualiteit zijn de

belangrijkste pijlers. Met

een rijk netwerk aan musici,

dirigenten, componisten,

veelzijdige jonge makers en

partners uit verschillende

kunstdisciplines, draagt

Asko|Schönberg bij aan

het ‘maken van nu’. Het

ensemble fungeert als

een toegankelijk platform

dat met innovatieve en

energieke partners bouwt

aan de voortdurende

ontwikkeling van de

eigentijdse gecomponeerde

muziek in al haar vormen.

Vanuit de Amsterdamse

thuisbasis opereert het

ensemble over de hele

wereld. Zowel de topcollectie

van de grote 20ste-eeuwse

componisten als het

allernieuwste 21ste-eeuwse

werk wordt uitgevoerd

op concertpodia, festivals

en in interdisciplinaire

voorstellingen.

Asko|Schönberg is ensemble

in residence bij het

Muziekgebouw.

De Belgische sopraan

Liesbeth Devos studeerde

aan het Koninklijk

Conservatorium Antwerpen

en de Muziekkapel Koningin

Elisabeth. Ze won de

eerste prijs bij het Kurt-

Leimer Wettbewerb in

Zürich en was finaliste van

het Liedwettbewerb des

Bayerischen Rundfunks

en de Wigmore Hall/

Independent Opera Voice

Fellowship. In operahuizen

in Europa en de Verenigde

Staten soleerde ze in

opera’s van Händel tot

Britten. Als concertzangeres

trad Liesbeth Devos op

met onder meer Les Arts

Florissants, Amsterdam

Sinfonietta, The Academy of

Ancient Music en Brussels

Philharmonic. Ook op het

gebied van kamermuziek en

liederen is ze actief. Ze heeft

programma’s uitgevoerd met

diverse strijkkwartetten en

met Het Collectief, waarmee

ze vorig jaar debuteerde

in de Wiener Musikverein.

Liedrecitals geeft ze

met pianisten Jozef De

Beenhouwer, Lucas Blondeel

en Francisco Poyato.

Het Helsinki Chamber Choir

(Helsingin kamarikuoro) is

een professioneel kamerkoor,

in 1962 opgericht als Fins

Radio Kamerkoor. Het koor

wordt vooral gewaardeerd

om zijn benadering van

hedendaagse muziek. Sinds

2005 heeft het meer dan

tachtig wereldpremières

56 57

Biografieën

Biografieën

gegeven en ruim dertig Finse

premières. Met artistiek

leider Nils Schweckendiek

won het koor in 2024 een

Grammy ‘Best Choral

Performance’ voor de

cd Reconnaissance met

werken van Kaija Saariaho.

Ook werkte het koor mee

aan de voor een Grammy

genomineerde opname

van Magnus Lindbergs

Graffiti, met het Fins Radio

Symfonieorkest en Sakari

Oramo (2010). Verder won

het koor onder meer de

Choral Recording of the Year

Awards in 2019 en 2021.

Recente tournees brachten

het Helsinki Chamber Choir

naar de Verenigde Staten,

het Verenigd Koninkrijk,

Italië, België, Polen en heel

Scandinavië.

Het Collectief is een

kamermuziekensemble

dat in 1998 in Brussel werd

opgericht. Door te werken

met een vaste kern van

vijf musici ontwikkelde

het ensemble een eigen

sound, gekenmerkt door

een heterogene mix van

blazers, strijkers en piano.

Voor zijn repertoire bouwt

Het Collectief voort op

het modernisme van de

Tweede Weense School.

Van daaruit worden

zowel de grote 20steeeuwse

composities als de

allernieuwste experimentele

stromingen verkend. Ook

maakt de groep furore met

spraakmakende crossovers

tussen hedendaags

en traditioneel repertoire

en met arrangementen van

minder recente muziek. Het

Collectief treedt veelvuldig

op in België en geeft

daarnaast concerten in

andere Europese landen en

in Zuid-Amerika en Azië.

Na studies in zijn

geboorteplaats Barcelona

en in Parijs begon Ernest

Martínez Izquierdo zijn

carrière met de oprichting

van het ensemble Barcelona

216, gespecialiseerd in

hedendaagse muziek. Hij

werd assistentdirigent

van het Nationaal Orkest

van Spanje en assisteerde

Pierre Boulez op diens

verzoek bij Ensemble

Intercontemporain. Van 1997

tot 2013 was hij chef-dirigent

van het Symfonieorkest

van Navarra, waar hij

momenteel eredirigent is.

Als gastdirigent leidde hij

vele Europese orkesten.

Martínez Izquierdo heeft

een bijzondere band met het

repertoire van Kaija Saariaho.

Hij dirigeerde onder meer

haar opera’s Adriana Mater

en Only the Sound Remains,

beide onder regie van Peter

Sellars en L’Amour de loin.

Opnamen van hem zijn met

prijzen bekroond en in 2018

verleende Finland hem de

eretitel Ridder in de Orde

van de Witte Roos.

John Paul Jones (geboren

als John Baldwin)

ontwikkelde zich in de jaren

’60 tot muzikaal leider en

arrangeur van een groot

aantal vooraanstaande

artiesten. Beroemd werd

hij als muzikaal leider

van Led Zeppelin, dat hij

in 1968 met Jimmy Page

oprichtte. In deze band

speelde hij basgitaar, orgel,

piano, mellotron, gitaar

en mandoline. Hij maakte

tournees met The Shadows,

arrangeerde voor The Rolling

Stones en werkte met Paul

McCartney en Brian Eno. In

1999 verscheen zijn eerste

soloalbum Zooma, twee

jaar later gevolgd door

The Thunderthief. Behalve

Sons of Chipotle met Anssi

Karttunen vormt hij het deze

cellist en met componist

Magnus Lindberg sinds 2017

het trio Tres Coyotes.

De Finse slagwerker Mika

Kallio werd op jonge leeftijd

geïnspireerd door een

oom die slagwerker was

en hem een eerste paar

stokken gaf. Hij begon zijn

studie aan het Joensuu

Conservatorium en werd

in 1996 toegelaten tot de

jazzafdeling van de Sibelius

Academie, waar hij in 2002

zijn master behaalde. Mika

Kallio heeft samengewerkt

met beroemde Finse

jazzmuzikanten en met

talrijke musici uit andere

Europese landen en de

Verenigde Staten. Op meer

dan zeventig albums met

verschillende bands is

zijn spel te horen. In 2008

debuteerde hij als leider/

solist op het album Mika

Kallio. Mika Kallio doceert

aan de Savonia University of

Applied Sciences in Kuopio

en aan de jazzafdeling van

de Sibelius Academie in

Helsinki.

De Finse cellist Anssi

Karttunen heeft als solist

gespeeld met meer dan

negentig orkesten en

ensembles, waaronder

het BBC Symphonic

Orchestra, het Koninklijk

Concertgebouworkest en

Asko|Schönberg. Van 1999

tot 2005 was hij eerste cellist

van London Sinfonietta.

Karttunen is een voorvechter

van hedendaagse muziek

en werkte samen met

componisten als Magnus

Lindberg, Tan Dun, Rolf

Wallin, Pascal Dusapin

en Luca Francesconi. Hij

bracht zo’n tweehonderd

werken in première. Kaija

Saariaho schreef voor hem

diverse solowerken en het

celloconcert Notes on Light.

Met Kaija Saariaho, haar

echtgenoot de componist

Jean-Baptiste Barrière

en met zijn echtgenote

Muriel von Braun richtte

Anssi Karttunen Petals op,

een uitgeverij van online

partituren, die ook meerdere

cd’s heeft uitgebracht.

De Sloveense mezzosopraan

Barbara Kozelj begon

haar studie in Ljubljana en

vervolgde deze aan het

Koninklijk Conservatorium

in Den Haag. Daarnaast

studeerde ze aan The

New Opera Academy en

de Dutch Opera Studio.

In 2013 debuteerde

ze bij het Koninklijk

Concertgebouworkest.

Vervolgens soleerde ze bij

onder meer The Academy

of Ancient Music, Gabrieli

Consort and Players, The

Orchestra of the Age of

Enlightenment en vele

Nederlandse orkesten.

Tot de componisten die

werken voor haar hebben

geschreven behoren Jan

van de Putte, Thomas

Beijer, Max Knigge en

Oscar Bettison. Barbara

Kozelj geeft liedrecitals

met Thomas Beijer, Julius

Drake, Nino Gvetadze

en Phyllis Ferwerda. Met

Asko|Schönberg deelde ze

vaker het podium, onder

meer in een programma

gewijd aan muziek van

Claude Vivier en in de

Pessoa Cyclus van Jan van

de Putte.

Sounddesigner Timo

Kurkikangas heeft meer

dan 25 jaar ervaring in

hedendaagse muziek.

Hij werkte samen

met componisten als

Kaija Saariaho en Esa-

Pekka Salonen, en met

verschillende prestigieuze

orkesten en operahuizen,

waaronder de Finnish

National Opera, het Royal

Opera House in Londen

en de San Francisco

Opera. Zijn bijdragen aan

zijn vakgebied hebben

hem een sleutelfiguur

58 59

Biografieën

Biografieën

gemaakt in de hedendaagse

muziek, bekend om zijn

veelzijdigheid en innovatieve

geluidsontwerp en

engineering.

Kurikangas droeg bij aan

Grammy-winnende opnames

van het Helsinki Chamber

Choir en het San Francisco

Symphony Orchestra.

Andere belangrijke projecten

waren de première en

daaropvolgende producties

van Kaija Saariaho’s opera

Innocence, en uitvoeringen

van Saariaho’s opera’s Only

the Sound Remains en

Adriana Mater.

Meta4 is een van de meest

gevierde strijkkwartetten

van Finland. In 2004

won het ensemble het

Internationale Sjostakovitsj

Strijkkwartetconcours in

Moskou en in 2007 het

Internationale Joseph

Haydn Kammermusik

Wettbewerb in Wenen.

Het Finse Ministerie van

Cultuur kende het ensemble

de Finlandprijs. Daanaast

werd Meta4 gekozen voor

het ‘BBC New Generation

Artist Scheme’ (2008-

2010). In 2013 eerde de

Finse Jenny & Antti Wihuri

Foundation het kwartet met

een ‘lifetime achievement

award’. Meta4 bespeelt de

grote internationale podia

en is sinds 2008 ensemble

in residence bij het Kuhmo

Chamber Music Festival.

De leden van het kwartet

studeerden aan de European

Academy of Chamber Music.

Tot de opnamen die Meta4

heeft gemaakt behoren twee

albums met kamermuziek

voor strijkers van Kaija

Saariaho.

Tuomas Norvio is een Finse

sounddesigner en musicus

met een achtergrond in

elektronische muziek.

Hij ontwerpt geluid en

muziek voor optredens en

installaties. Daarbij maakt

hij gebruik van akoestische,

concrete en digitale

geluiden. Ook ruimtelijke

audio vormt inmiddels

een belangrijk deel van

zijn werk. Tuomas Norvio

heeft samengewerkt met

Finse topmusici, variërend

van accordeonist Kimmo

Pohjonen tot componist

Esa-Pekka Salonen en

violist Pekka Kuusisto.

Hij werkt veelvuldig met

choreograaf Tero Saarinen

en is artist in residence

bij diens dansgezelschap

Tero Saarinen Company in

Helsinki.

De Finse trompettist en

componist Verneri Pohjola

is een gevierd jazzartiesten

en staat bekend om

zijn innovatieve stijl en

dynamische spel. In 2017

leverde zijn bijdrage aan het

jazzgenre hem de hoogste

Finse erkenning voor een

jazzmuzikant. In 2020

verscheen zijn album The

Dead Don’t Dream, waaruit

zijn eigen stijl, creativiteit en

artistieke vrijheid spreekt.

Hierna volgde Monkey Mind

(2023) en het verstilde

album Trio (2024). Pohjola

heeft nauw samengewerkt

met Kaija Saariaho. Speciaal

voor hem componeerde zij

het trompetconcert HUSH.

Een bijzonder project, zij

schreef het werk namelijk

in de wetenschap dat dit

haar laatste compositie zou

zijn. Het resultaat heeft

ze nog tijdens repetities

kunnen horen, de première

vond postuum plaats.

Deze samenwerking toont

Verneri’s vermogen om de

grenzen van jazzmuziek te

verleggen.

Percussionist Heikki

Parviainen studeerde aan

de Sibelius Academie in

Helsinki, de Musikhögskolan

in Malmö en de Civica

Scuola in Milaan. Hij

was lid van het onder

meer het Gustav Mahler

Jeugdorkest, het Pacific

Music Festival Orchestra en

het Lahti Symfonieorkest.

Momenteel is hij paukenist

en percussionist bij het Fins

Nationaal Orkest. Hij speelde

de wereldpremière van het

concert voor marimba van

de Finse componist Arttu

Takalo. Heikki Parviainen

is ook een gepassioneerde

liefhebber van oude muziek

en is paukenist bij het

Helsinki Barok Orkest.

Violist Joseph Puglia wordt

geprezen om de ‘geweldige,

magische momenten’ die hij

creëert tijdens concerten.

‘Op weg naar huis merk je

dat je oren geopend zijn –

zelfs het vertrouwde geluid

van de stad klinkt anders’

(de Volkskrant). Puglia’s

veelzijdigheid heeft geleid

tot projecten als Voices of

the Violin, waarin hij een

nieuwe benadering van de

viool onderzoekt, het Berio

Project, en tot samenwerking

met conservatoria, festivals

en meer dan honderd

verschillende violisten. Hij is

betrokken bij een onderzoek

naar de orkestmuziek

van Brahms, werkt als

gastconcertmeester met

vele ensembles en trad op

met gitaarlegende Steve Vai.

Joseph geeft les aan het

Koninklijk Conservatorium

in Den Haag, waar hij sinds

2010 woont. Joseph Puglia

bespeelt een viool van

Anselmo Bellosio (Venetië

ca. 1785), in bezit van de

Karel Appel Estate.

Nils Schweckendiek

studeerde muziek aan het

Clare College Cambridge

en orkesten koordirectie

in Freiburg en Helsinki. In

2006 debuteerde hij bij

de Finse Nationale Opera

met Der Rosenkavalier.

Schweckendiek zet zich

met name in voor muziek

uit onze tijd en heeft meer

dan honderd premières

gedirigeerd, waaronder

muziektheater-, orkest-,

koor- en ensemblewerken.

Veel van zijn opnamen

zijn met prijzen bekroond,

waaronder een Grammy

Award 2024 voor

Reconnaissance van Kaija

Saariaho. Sinds 2007 is

hij artistiek leider van het

Helsinki Chamber Choir. In

2014 werd hij benoemd tot

docent koordirectie aan de

Sibelius Academie in Helsinki

en sinds 2017 is hij tevens

artistiek leider van het

Helsinki Music Centre Choir.

Als gastdirigent leidde hij

het Lets Radiokoor, Zweeds

Radiokoor, RIAS Kammerchor

en SWR Vokalensemble.

De sopraan Karen

Vourc’h studeerde

kwantummechanica in

Montréal en theoretische

natuurkunde in Parijs voor

zij zich bij de Operastudio

van Zürich volledig wijdde

aan de zangkunst. Ze won

diverse internationale

concoursen, waaronder de

Victoire de la Musique de la

Révélation Lyrique (2009).

Karen Vourc’h was bij vele

operahuizen te gast en

werkte samen met dirigenten

als Sir John Eliott Gardiner,

Daniel Harding, Kent Nagano

en Michel Plasson. Ze begon

haar carrière met rollen

in Mozartopera’s, gevolgd

door Bizet, Puccini en Verdi.

Vervolgens legde ze zich toe

op hedendaagse muziek. Ze

werkte met componisten als

Pascal Dusapin, Guillaume

Connesson, Peter Eötvös en

Chaya Cernowim. Ze heeft

een speciale band met het

repertoire van Kaija Saariaho

en soleerde in onder meer La

Passion de Simone, Emilie en

Quatre instants.

60 61

Saariaho

Festival

13 - 16 mrt 2025

Colofon

Concerttoelichtingen

Joep Stapel

Redactie

David Frerichs

Louise van Heerebeek

Philip Leussink

Nicole van Lint

Kenne Peters

Opmaak

Evert De Cock

Druk

DEX

Kaija Saariaho - Reconnaissance (2020)

III Green House

boven

Schets in handschrift Kaija Saariaho

Kaija Saariaho Collection, Sacher Stiftung, Basel

links

Koorpartituur

Met speciale dank aan:

Oscar Zepeda Arias

en Wise Music Group

+ Fedor Teunisse en

Asko|Schönberg

Dit festival is mogelijk

gemaakt door:

Fonds 21

Gemeente Amsterdam

Fonds Podiumkunsten

Embassy of Finland The

Hague

Gravin van Bylandt Stichting

Finnish Cultural Institute for

the Benelux

62 63

2025 03 13-16 Kaija Saariaho Festival

Transform your PDFs into Flipbooks and boost your revenue!

Delete template?

Save as template ?