OM2503

GROTE SCHOONMAAK
Vóór Pasen werd het hele
huis onder handen genomen
Waarom het ene rijk een absolute
supermacht werd (en het andere niet)
WERELDRIJKEN
HOLOCAUST
Zes slachtoffers,
zes voorwerpen,
zes verhalen
WINDVLAAG
DES DOODS
De Spaanse griep
was genadeloos
DE ECHTE PROF.
ZONNEBLOEM
Wie was ballonvaarder
Auguste Piccard?

De beer van Norbert
Hij was nog maar een dreumes, de
in 1941 geboren Norbert Vos, toen
hij moest onderduiken vanwege
de Jodenvervolging. Zijn vader, opa
en oma waren al gedeporteerd.
Samen met zijn moeder, tante en
nicht kon hij terecht bij de West-
Vlaamse familie Verhage. Een
meisje dat tot dit gezin behoorde,
Mona, behandelde Norbert vanaf
het begin alsof het haar eigen
broertje was, en schonk hem direct
haar teddybeer om hem te
troosten. De knuffel is
tegenwoordig te zien in Kazerne
Dossin in Mechelen. “Tijdens de
oorlog heb ik hem alles verteld, ik
kon hem alles toevertrouwen, hij
zweeg en luisterde”, vertelde Vos
later. Hij, zijn moeder, tante en
nichtje overleefden de oorlog
gelukkig. Zes miljoen andere Joden
werden vermoord. Vanaf pagina
26: zes persoonlijke bezittingen
die ons herinneren aan zes van
deze slachtoffers.
KAZERNE DOSSIN
2 GESCHIEDENIS 3 . 2025

VOORWOORD
Klein en groot
Iets kan klein zijn, en tegelijk heel groot. De Republiek der Zeven Verenigde
Nederlanden was een nietig vlekje op de wereldkaart, verstopt in het moerasrijke
noordwesten van het Europese continent. Tegelijk was het in de zeventiende
eeuw een macht om rekening mee te houden – een hypermacht zelfs, zoals je
vanaf pagina 14 kunt lezen – vanwege de dominante positie in de wereldhandel.
Een griepvirus kun je niet met het blote oog zien, zelfs niet met een optische
microscoop. Tegelijk zorgde de Spaanse griep vanaf 1918 voor vijftig miljoen
doden – misschien zelfs honderd miljoen, zoals je vanaf pagina 6 kunt lezen –
en had de ziekte ook op langere termijn een enorme impact op de maatschappij.
Een hartvormig medaillon, een doos krijtjes, een jurk, een pet, een tafelvoetbalspel,
een ring; het zijn kleine, alledaagse gebruiksvoorwerpen die je ziet vanaf
pagina 26. Tegelijk zijn ze – zodra je weet dat deze voorwerpen van vermoorde
Holocaustslachtoffers waren – van onnoemelijk belang om de gruwelen van
de nazi’s invoelbaar te maken, en nooit te vergeten.
Zie: iets kan klein zijn, en tegelijk heel groot.
Berry Overvelde
Coördinerend eindredacteur
In de dertiende eeuw veroverde het Mongoolse Rijk een groot
deel van Azië en zelfs Oost-Europa. Alleen het Britse Rijk zou later
een groter (land)oppervlak beslaan. Vanaf pagina 14 lees je hoe
superrijken als deze tot stand konden komen.
Nog geen
abonnee?
Bekijk de aanbieding
op pagina 67
BARRY LEWIS/GETTY IMAGES
Cover: fragment uit The Consummation of Empire, een schilderij
van de negentiende-eeuwse kunstenaar Thomas Cole.
GESCHIEDENIS 3 . 2025 3

Inhoud
6 Vijand zonder gezicht
Vijf jaar geleden kreeg de coronapandemie de wereld
in haar greep, een eeuw eerder sloeg de Spaanse griep
genadeloos toe. In de nasleep van WO I eiste deze ziekte
misschien wel honderd miljoen mensenlevens.
12 Historisch nieuws
‘Cleopatra’s zus’ blijkt een jongen te zijn geweest, in de
negentiende eeuw bestonden er ook al vooroordelen
over het platteland – en meer actuele geschiedenis.
14 Recept voor een superrijk
De ambitie is er regelmatig, maar het lukt zelden: zó
succesvol worden dat je rijk met recht een hypermacht
kan worden genoemd. Wat bepaalt of een rijk het zo
ver schopt?
20 Het raadsel Rikki
Suske en Wiske, de succesvolste stripreeks van de
Lage Landen, debuteerde tachtig jaar geleden met De
avonturen van Rikki en Wiske. Inderdaad, Rikki: Suske
kwam pas in het volgende verhaal kijken. Wat is er
gebeurd met Rikki, held van het eerste uur?
14
6
24 Alledaags:
voorjaarsschoonmaak
Tot ongeveer de jaren zestig van de vorige eeuw stond
in het voorjaar het hele huis op zijn kop. De viezigheid
die zich in de winter had opgehoopt, werd met mattenkloppers,
ragebollen en zwabbers het huis uitgewerkt.
26 Vergeet ons niet
Zes miljoen vermoorde Joden. Zes miljoen: dat zijn er
zoveel, dat het moeilijk is je een beeld bij te vormen.
Daarom stellen musea steeds vaker het kleine centraal.
Bijvoorbeeld door bezittingen van slachtoffers tentoon
te stellen. Zes voorwerpen die ons herinneren aan zes
vermoorde Joden.
34
26
40
4 GESCHIEDENIS 3 . 2025

20
44
32 Historische vragen
Wie was de laatste Habsburgse troonopvolger? Waar
komt de uitdrukking ‘van likmevestje’ vandaan? En
meer geschiedenisvragen beantwoord.
52
50
58
34 De codekraker en de kat
Lange tijd waren Mayahiërogliefen een enigma voor de
hedendaagse mens. Maar de excentrieke Sovjet-linguïst
Joeri Knorozov ontdekte, met zijn Siamese kat en hulp
van een wrede zestiende-eeuwse monnik, de sleutel
tot de ontcijfering.
40 Historisch hilarisch
Een 1-aprilgrap is geslaagd als zoveel mogelijk slachtoffers
erin tuinen, zonder dat het écht gemeen wordt.
Waarom nemen mensen elkaar juist op deze datum
in de maling? En welke poetsen bakte men zoal in
het verleden?
44 De Columbus van de stratosfeer
Ontdekkingsreizen door verre jungles en over woeste
zeeën waren gevaarlijk, maar expedities in de lucht
waren ook niet zonder uitdagingen. De onverschrokken
Zwitser Auguste Piccard – inspiratiebron voor Professor
Zonnebloem – overwon ze allemaal.
50 Nieuwe rubriek: Toen en nu
Vroeger was niet alles beter. Maar op sommige plaatsen
was het straatbeeld wel aantrekkelijker dan nu. In de
eerste aflevering van deze rubriek over verdwenen
bouwwerken: het Paleis voor de Volksvlijt.
52 De witte oorlog
De Eerste Wereldoorlog werd niet alleen in Vlaamse en
Franse velden uitgevochten. Vanaf mei 1915 lag het
strijdtoneel ook in de Zuidelijke Alpen. Onder zware
omstandigheden en met een zwakke leiding namen de
Italianen het op tegen Oostenrijk-Hongarije.
58 Musks voorgangers
Trump, Poetin, Netanyahu, Kim Jong-un, Erdogan en ga
zo maar door: de lijst autoritaire leiders is tegenwoordig
aan de lange kant. Maar ze doen hun werk niet alleen,
veel vuil werk wordt opgeknapt door hun rechterhanden.
Vijf ‘Musks’ op een rij.
64 Media
De liefdesbrieven die een beruchte kampbeul stuurde
vanuit de Bredase gevangenis, de jonge jaren van de stad
Amsterdam – en meer boeken en tentoonstellingen die
de moeite waard zijn.
66 Volgende keer in KIJK Geschiedenis
GESCHIEDENIS 3 . 2025
5

PANDEMIE
De Spaanse griep gaf pas
kortgeleden zijn geheimen prijs
Vijand zonder
Vijf jaar geleden kreeg de coronapandemie de wereld in haar
greep, een eeuw eerder sloeg de Spaanse griep genadeloos toe.
In de nasleep van de Eerste Wereldoorlog eiste deze ziekte
misschien wel honderd miljoen mensenlevens.
TEKST: MARK VAN DEN TEMPEL
NATIONAL MUSEUM OF HEALTH AND MEDICINE
6
GESCHIEDENIS 3 . 2025

gezicht
Op 11 maart 1918 meldde legerkok Albert Gitchell zich met griepverschijnselen
in dit noodhospitaal van het Amerikaanse Camp Funston. Diezelfde dag nog
werden er meer dan honderd griepgevallen geconstateerd. Had Gitchell
de soldaten besmet bij de bereiding van de maaltijden?
GESCHIEDENIS 3 . 2025
7

Alledaagse geschiedenis
VOORJAARSSCHOONMAAK
In deze rubriek: aandacht voor de verhalen achter heel
gewone voorwerpen en activiteiten.
NATIONAAL ARCHIEF
Voor
Pasen werd
het huis van
boven tot onder
gereinigd
De jaarlijkse grote boenbeurt werd
langzaam maar zeker overbodig
dankzij de opkomst van elektronische
huishoudapparatuur.
A
rme mannen. “Wat
is het lot van een
vrijgezel in dit jaargetijde
te benijden”,
valt op 24 april 1875
te lezen in de Arnhemsche
courant.
Vrouwen doen het werk tijdens de grote
voorjaarsschoonmaak, maar de auteur
heeft vooral te doen met zijn gehuwde
geslachtsgenoten. In geuren en kleuren
beschrijft hij hoe het er in menig huis
aan toegaat. De kamers waar de heren
’s winters zo gezellig hun sigaren
kunnen roken, worden “kaal en hol”.
Ook hun echtgenotes ondergaan een
gedaanteverwisseling: “De gevierde
gastvrouw van den winter, in een nondescript
toilet en met verwarde haren –
zij die altoos door een ringetje te halen
was! – kibbelt met de meiden of jakkert
de schoonmaakster af.” Geen wonder,
meent de schrijver, dat de heren “bedrukt”
hun heil zoeken in de sociëteit.
Operatie Poets
Tot ongeveer de jaren zestig van de vorige eeuw
stond in het voorjaar het hele huis op zijn kop.
De viezigheid die zich in de loop van de winter
had opgehoopt, werd met mattenkloppers,
ragebollen en zwabbers het huis uitgewerkt.
TEKST: ROELIENE BOS
Weg met de kachel
In de weken voor Pasen stond het huis
vroeger op zijn kop. Meubels werden
naar buiten gebracht en opnieuw in
de boenwas gezet. Gordijnen werden
gewassen, matten geklopt, ramen
gesopt. Iedere hoek van het huis werd
onder handen genomen, van zolder tot
kelder. Menig huisvrouw maakte van
de lege woning gebruik door opnieuw
te behangen of te schilderen. De meeste
vrouwen waren zeker een week bezig
met deze grote kuis. Voordat Pasen
24 GESCHIEDENIS 3 . 2025

De grote voorjaarsschoonmaak
was een vrouwenklus bij uitstek.
Veel mannen (niet alle, zoals
deze Vlaamse foto uit circa 1931
bewijst) ontvluchtten zelfs het
huis in deze periode.
HUIS VAN ALIJN
aanbrak, moest ze echt klaar zijn.
Die grondige schrobbeurt was geen
overbodige luxe. De kachels, veelal
gestookt op kolen of turf, waren een
bron van stof en ander vuil. De aslade
die dagelijks geleegd moest worden,
liet ook zijn sporen na in huis. Bij elke
leegbeurt viel er wel wat op de grond.
Daar was vrijwel niet tegenop te boenen.
Zodra het voorjaar aanbrak, werd
de kachel dan ook afgekoppeld en
naar buiten gebracht. Omdat het paasweekend
soms erg vroeg in het jaar
valt, was het lang niet altijd behaaglijk
binnen, zo zonder kachel. Zo schreef
het Algemeen Handelsblad in 1882:
“Het is guur buiten, maar guurder en
vochtiger binnen, in het koude, natte,
van kachels beroofde huis.”
Niet alleen woningen, maar ook openbare
gebouwen moesten eraan geloven.
Zo meldde De courant in 1910 dat de
paasvakantie van verschillende leerlingen
in Haarlem niet doorging, maar
dat ze in plaats daarvan pas in mei een
week vrij kregen. Traditiegetrouw vond
in de paasvakantie de voorjaarsschoonmaak
van de lokalen plaats, maar omdat
het nog zo koud was in die periode,
wilde het schoolbestuur de kachels nog
niet verwijderen.
Typische vrouwenklus
De grote voorjaarsschoonmaak was
een vrouwenklus bij uitstek. Kinderen
en mannen werden het huis uitgezet,
zodat de vrouw des huizes haar gang
kon gaan. Het volk: dagblad voor de
arbeiderspartij, deed in 1926 een oproep
aan de heren “(…) om zich eens
rekenschap te geven van de tallooze
groote en vooral ook kleine beslommeringen,
die moeder de vrouw in de
komende weken aan haar hoofd heeft
en die haar misschien wel eens wat
kribbig zullen maken. Alles weten is
alles vergeven, heeren lezers!”
Dagblad Het Huisgezin gaf de huisvrouwen
in 1924 een hele reeks met
tips om de schoonmaakweken zo goed
mogelijk door te komen. Het eerste
advies? “Zie er onder het schoonmaken
zoo aantrekkelijk mogelijk uit.” De
huisvrouwen werd aangeraden om
een prachtig huishoudschort te dragen
en “een gezellige bonte doek” voor in
het haar. Dat was een stuk beter dan
zo’n “ouderwetsch bonte schort”
en een “onoogelijke” zakdoek.
Ook in het Algemeen Dagblad (1952)
kregen huisvrouwen een uitgebreid
werkplan en enthousiaste aanmoediging.
“Het is onze huisgenoten geraden
ons niet voor de voeten te lopen, want
de voorjaarsschoonmaak is begonnen!
Hoera!” Volgens het werkplan was
het belangrijk om van
boven naar beneden
te werken, zodat
pas geschrobde
gangen niet
opnieuw bevuild
zouden worden. Ook werd geadviseerd
om dagen met veel boenen vooral af
te wisselen met lichtere opruimdagen.
“Het is wel moeilijk om de schoonmaakbacil
in uw bloed niet de volle
heerschappij te geven, maar u zult zien
dat het best gaat, als u enkele minder
ingrijpende bezigheden verricht tussen
de dagen van werkelijke grote schoonmaak
door.”
Einde van de schoonmaak
De noodzaak van de grote schoonmaak
nam vanaf de jaren vijftig sterk af. De
Telegraaf publiceerde in 1975 veelzeggende
cijfers: zette in 1950 nog 85 procent
van de huisvrouwen hun huis op
stelten, in 1975 was dat nog 57 procent.
Sinsdien is dit percentage nog verder
gedaald. Een van de redenen? De
kolenkachel maakte plaats voor radiatoren
en centrale verarming, waardoor
het huis veel minder vuil werd. En de
komst van elektrische huishoudelijke
apparaten, zoals de stofzuiger, maakte
het gemakkelijker om de boel het hele
jaar door op orde te houden.
Ook de rol van de vrouw veranderde.
“Volgens mij zijn huisvrouwen tegenwoordig
meer gericht op de maatschappij.
Ze hebben geen tijd meer
om drie tot vier weken te besteden aan
zo’n grote schoonmaak”, vertelde een
voorlichtingsmedewerker van het
Instituut voor Huishoudtechnisch
Advies aan De Telegraaf.
Tegenwoordig worden de huishoudelijke
taken een stuk gelijkwaardiger
verdeeld onder beide partners. Het
voorjaar waarin de heren sigaren roken
in de sociëteit en vrouwen met
zakdoeken in het haar matten
kloppen, ligt inmiddels echt
achter ons.
Groepsdruk
■ Dat vrouwen massaal aan de slag gingen in de weken voor Pasen, had ook
met een zekere mate van groepsdruk te maken. De Telegraaf interviewde in
1975 Minnie Vroom van de Nederlandse Bond van Plattelandsvrouwen: “Kijk, als
mevrouw Jansen in de Klaproosstraat in het voorjaar aan haar grote schoonmaak
begon, voelden de andere dames in die straat zich ook verplicht hun onderkomen
een grote beurt te geven. Je werd er al gauw op aangekeken als je het niet deed.”
MEER WETEN?
■ tinyurl.com/alijnhuis: bekijk de uitgebreide
huishoudcollectie van Huis van Alijn,
museum van het dagelijks leven.
GESCHIEDENIS 3 . 2025
25

EERSTE WERELDOORLOG
PHOTO 12/GETTY IMAGES
De vergeten gruwelen van het Italiaanse front in WO I
De witte oorlog
52 GESCHIEDENIS 3 . 2025

Geen loopgraven in de modder aan het Italiaanse
WO I-front, maar bergen die in de zomer verblindend
schitterden en in de winter bedekt waren met
sneeuw. Vandaar de naam: de witte oorlog.
D
enk je aan de Eerste
Wereldoorlog, dan komen
er al snel beelden
boven van het Westelijk
front in België en
Frankrijk, die strook
van bijna 800 treurige
kilometers lang tussen de Zwitserse
grens en de Vlaamse kust. Dan klinken
namen als Ieper, Passendale, Verdun
en de Somme. Dan gaat het over
modder, honger en aanvallen met
gifgas en chloorgas.
Veel minder bekend is de aanval van
Italië op het Oostenrijks-Hongaarse
Rijk, waarbij bijna 700.000 mensen
de dood vonden. Een strijd die zich
afspeelde aan de zuidzijde van de
Alpen, op een moeilijk begaanbaar en
te verdedigen terrein: hellingen met
een stijgingspercentage van 30 procent
of meer, die in de zomer verblindend
schitterden en in de winter bedekt
waren met sneeuw. Op de toppen
stonden Oostenrijkers met mitrailleurs,
verstopt achter een borstwering van
stenen en rijen prikkeldraad. Beneden
lagen de Italianen. Het front was 600
kilometer lang en strekte zich uit van
de Zwitserse grens tot de Adriatische
Zee. Van de hevige gevechten die
hier plaatsvonden in de Grote Oorlog,
weten wij in ons hoekje van Europa
maar weinig.
Heilig egoïsme
Eigenlijk had Italië het Oostenrijks-
Hongaarse Rijk nooit kunnen aanvallen,
stelt bijvoorbeeld de Britse historicus
Mark Thompson in zijn boek
De witte oorlog. Tenminste, niet als
het zich had gehouden aan het internationale
bijstandsverdrag dat het land
in 1882 had gesloten met de centrale
mogendheden Duitsland en Oostenrijk-Hongarije.
Volgens dat verdrag
zouden de drie landen elkaar steunen
in het geval van een aanval op één van
De Eerste Wereldoorlog werd niet alleen in Vlaamse en Franse velden
uitgevochten. Vanaf mei 1915 lag het strijdtoneel ook in de Zuidelijke
Alpen. Onder zware omstandigheden en met een zwakke leiding namen
de Italianen het daar op tegen Oostenrijk-Hongarije.
TEKST: RICK BLOM
GESCHIEDENIS 3 . 2025
53

Editie 4 verschijnt op 29 april
TWEEDE WERELDOORLOG
De Achterhuizers achterna
Op 4 augustus 1944 werden Anne Frank en de andere onderduikers uit het Achterhuis
gehaald door een arrestatieteam. Vanaf dat moment liepen hun wegen uiteen. Wat
gebeurde er hierna met de acht Achterhuisbewoners?
OP EXPEDITIE
ROMEINEN
ANNE FRANK STICHTING
Klantenservice: +31 (0)20–8945666
Redactieadres: KIJK Geschiedenis,
Postbus 22693, 1100 DD Amsterdam,
+31 (0)20–2105350, redactie@kijkgeschiedenis.nl
Hoofdredacteur: André Kesseler
Coördinatie/eindredactie: Berry Overvelde/overmedia
Artdirection/vormgeving: Arnold Ritter/Studio Naft
Redactie-assistent: Lysette Dammers
Redactie KIJK: Tim Tomassen, Naomi Vreeburg,
Evelyne Tuijp (stagiair)
Aan dit nummer werkten mee: Marysa van den Berg,
Rick Blom, Roeliene Bos, Jean-Paul Keulen, Leo
Polak, Sterre Roosen, Mark van den Tempel, Teake
Zuidema
Marketing: Arjan van Rijn
Uitgever: Pim Osterhaus
Druk: Roularta Printing
Sales: advertising@roularta.nl, of bel
+31 (0)657949117 (let op: alléén salesgerelateerde
vragen)
Distributie losse verkoop: Aldipress B.V. (NL),
AMP (B)
Leesportefeuille: zonder schriftelijke toestemming
van de uitgever is het niet geoorloofd KIJK
Geschiedenis op te nemen in - of ter beschikking
te stellen aan een leesportefeuille.
KIJK Geschiedenis is een uitgave van
Roularta Media Group.
Onder voorbehoud van alle rechten. Niets uit
deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk worden
verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd
gegevensbestand of openbaar worden gemaakt op
welke wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming
van de uitgever. De uitgever sluit iedere
aansprakelijkheid voor schade als gevolg van druk- en
zetfouten uit.
Bebaarde mandarijn
Een Belgische vondeling die met de
missionarissen naar China vertrekt, later
verschillende ontdekkingsreizen maakt
door Azië en eindigt als hoge ambtenaar
tijdens de Qingdynastie. Wie was deze
Paul Splingaerd, de roodbebaarde
mandarijn?
BETTMANN/GETTY IMAGES
XLIBRIS
Voorwaarts, mars
Ten noorden van de limes, de grens van
het Romeinse Rijk die in Nederland bij de
Rijn lag, zijn Romeinse kampen schaars.
Maar onlangs werd een tijdelijk kamp,
vaak marskamp genoemd, opgegraven
op de Veluwe. Het is pas de derde in zijn
soort. KIJK Geschiedenis was erbij.
MOORD
RUURD KOK
Lady Killer
Een halve eeuw geleden
werd Ted Bundy opgepakt,
een van de beruchtste
Amerikaanse seriemoordenaars
ooit. Hoe
kwam de ‘Lady Killer’ tot
zijn daden? En wat heeft
de ontwikkeling van
het Interstate Highwaysysteem
te maken met
zijn vergrijpen?
Service en informatie
Nieuwe abonnementen: ga voor actuele aanbiedingen naar
www.kijkgeschiedenis.nl.
Klantenservice Nederland: e-mail klantenservice@kijkgeschiedenis.nl,
of bel 020 894 7489.
Beëindiging van het abonnement kan schriftelijk, per e-mail of
telefonisch met vermelding van naam en adres tot 6 weken voor afloop
van abonnementsperiode, anders volgt automatische verlenging.
Klantenservice Vlaanderen: Abonnementendienst, Postbus 360,
8800 Roeselare, bel 078 35 33 13 (zonaal tarief), fax 078 35 33 14, of
e-mail info@abonnementen.be.
Beëindiging van het abonnement alleen schriftelijk tot 6 weken voor
afloop van abonnementsperiode, anders volgt automatische verlenging.
Abonnementsprijzen voor Nederland en België:
De prijs van een jaarabonnement bedraagt per 2025 € 52,50 bij betaling
per automatische incasso (voor andere betaalwijzen wordt € 2,60
administratiekosten gerekend). Bij een jaarabonnement ontvang je 8x
KIJK Geschiedenis (inclusief 2 dubbelnummers). Als abonnee kun je ook
meer dan 25 andere tijdschriften lezen via Mijn Magazines. Bovendien is
deze digitale toegang te delen met 2 personen. Abonnementen buiten
Nederland en België zijn op aanvraag; mail hiervoor naar
klantenservice@kijkgeschiedenis.nl.
Betalingsvoorwaarden: een abonnement geldt voor de opgegeven
periode en wordt nadien – behoudens opzegging – automatisch omgezet
in een abonnement voor onbepaalde tijd. Het abonnements geld dient
vooruit te worden voldaan. Een andere betaaltermijn of -wijze is
mogelijk; neem hiervoor contact op met onze klantenservice. Bij niet
tijdige betaling worden er herinneringskosten in rekening gebracht.
Prijswijzigingen voorbehouden.
Leveringsvoorwaarden: levering van tijdschriften, en levering en
verkoop van premies en handelsartikelen geschiedt volgens de
Leveringsvoorwaarden Roularta Media Group. Kijk voor deze
voorwaarden op roularta.nl/voorwaarden. U kunt deze voorwaarden ook
schriftelijk opvragen bij Roularta Media Group, Postbus 23620, 1100 EC
Amsterdam. Voor bezorgadressen buiten Nederland en België mail naar
klantenservice@kijkgeschiedenis.nl.
Handelsartikelen: voor alle premies, aanbiedingen en acties in Nederland
en België geldt: zolang de voorraad strekt. Helaas is het bestellen van
handelsartikelen vanuit landen buiten Nederland en België niet mogelijk.
Privacy: Roularta Media, de uitgever van KIJK Geschiedenis, legt van
haar abonnees en klanten in het kader van haar dienstverlening
gegevens vast. Deze persoonsgegevens worden verwerkt in
overeenstemming met de toepasselijke wet- en regelgeving, waaronder
de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Kijk voor het
privacybeleid van Roularta Media op roularta.nl/privacyvoorwaarden.
Via privacy@roularta.nl en/of via Roularta Media., ter attentie van
Afdeling Klantenservice Privacy, Postbus 23620, 1100 EC Amsterdam,
kunt u altijd contact opnemen met vragen over dit privacybeleid.
66 GESCHIEDENIS 3 . 2025

ONTDEK DE WERELD VAN
WETENSCHAP &
GESCHIEDENIS!
slechts
34, 99
Of je nu houdt van de fascinerende wereld achter wetenschap, baanbrekende
ruimtevaart of spannende historische verhalen… met een abonnement op KIJK
of KIJK Geschiedenis zit je altijd goed. Elk nummer staat boordevol intrigerende
verhalen & bijzondere achtergronden.
Sluit nu een abonnement af voor slechts € 34,99 en mis niets!
8x
6x
GA NAAR KIJKMAGAZINE.NL/KORTING OF SCAN DE QR